Biologia

Budowa błon biologicznych;

-Błony biologiczne są zbudowane przed wszystkim z lipidów i białek
-Lipidami budującymi błony są głównie fosfolipidy, tworzą one podwójną warstwę (dwuwarstwę)
Ogony fosfolipidów są zwrócone do wnętrza dwuwarstwy, a głowy w stronęwodnych roztworów
-Białka budujące błony mogą być połączone tylko jedną warstwą lipidów lub mogą przechodzić
przez obie warstwy

Właściwości błony biologicznej

- dzięki swojej budowie błona biologiczna jest selektywnie przepuszczalna, oznacza to że
przepuszczatylkoniektóre substancje
- asymetryczność - wynika ona z tego, że warstwy błony różnią się występującymi w nich lipidami i
białkami
- błona biologiczna jest również półpłynna, ponieważ tworzące ją elementy nieustannie
przemieszczją się względem siebie

Funcje błon biologicznych

- tworzą barierę ochronną oddzielającą wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego
- pośredniczą w transporcie substancji oraz kontrolują przepływ substancji pomiędzy wnętrzem
komórki a środowiskiem zewnętrznym
- tworzą przedziały,dzięki czemu w komórce mogą zachodzić jednocześnie różne, często
przeciwstawne procesy
- odbierają sygnały ze środowiska zewnętrznego, które mogą wpływać na funkcjowanie komórki
Rodzaje transportu przez błony
- jednym z kryteriów podziału transportu przez błony jest podział ze względu na nakład energii
Transport bierny (pasywny) – nie wymaga nakładu energii.
Odbywa się zgodnie z różnicą stężeń, czyli ze środowiska o większym stężeniu substancji
rozpuszczonych do środowiska o ich mniejszym stężeniu.
Wyróżniamy dwa rodzaje transportu biernego:
1. dyfuzję prostą, gdy substancja swobodnie przenika przez błonę biologiczną;
2. dyfuzję ułatwioną, gdy substancja przenika swobodnie, ale z udziałem transportujących białek
błonowych.
Dyfuzją prostą nazywamy swobodne przenikanie substancji przez błonę biologiczną. W ten sposób
transportowane są małe cząsteczki takie jak tlen i dwwutlenek węgla.

- cząsteczka substancji rozpuszczonej

- kierunek przemieszczania się cząsteczek

( przykład dyfuzji prostej )

Osmoza- rodzaj dyfuzji prostej

-Podczas osmozy przez błonę przemieszczają się cząsteczki wody.
-Transport cząsteczek wody odbywa się z roztworu o mniejszym stężeniu substancji
rozpuszczonej do roztworu o jej większym stężeniu, co prowadzi do wyrównania stężeń.
-Jeżeli cząsteczki substancji rozpuszczonej nie mogą przeniknąć przez błonę, zmienia się poziom
cieczy po obu stronach błony.
 Osmoza w komórkach zwierzęcych i roślinnych
Stężenie substancji w roztworze poza komórką może być takie samo lub inne, niż stężenie
substancji w jej wnętrzu.
-Roztwór o stężeniu substancji wyższym niż wewnątrz komórki nazywamy roztworem
hipertonicznym.
-Roztwór o stężeniu substancji niższym niż wewnątrz komórki to roztwór hipotoniczny.
-Roztwór o stężeniu substancji takim samym komórce to roztwór izotoniczny.
-Jeżeli cząsteczki substancji rozpuszczonej nie przechodzą przez błonę, zmienia się poziom
cieczy po obu stronach błony, co wpływa na funkcjonowanie komórek roślinnych i zwierzęcych.

-Komórki roślinne i zwierzęce w różnych roztworach zachowują się inaczej.

Osmoza w komórkach zwierzęcych Osmoza w komórkach roślinnych

-Dyfuzja ułatwiona wymaga udziału białek transportujących

-W ten sposób do wnętrza komórek jest transportowana większość związków chemicznych
potrzebnych do życia, m.in. cukry proste (np. glukoza) i aminokwasy.
-Za pomocą dyfuzji ułatwionej na zewnątrz komórki są transportowane produkty przemiany
materii.

Transport czynny (aktywny) – wymaga nakładu energii

-Odbywa się wbrew różnicy stężeń, czyli ze środowiska o mniejszym stężeniu substancji
rozpuszczonych do środowiska o ich większym stężeniu.
-Wiąże się ze zużyciem energii (w postaci ATP) i z obecnością białek transportujących
-Zawsze uczestniczą w nim białka błonowe.
-Przykładem białka transportującego jest pompa protonowa w błonie lizosomów. Transportuje ona
protony H+ z cytozolu do wnętrza lizosomu. To pozwala utrzymać w lizosomie kwaśny odczyn
niezbędny dla działania występujących w nim enzymów trawiennych.
Transport pęcherzykowy – endocytoza i egzocytoza
Niektóre cząsteczki, np. cząsteczki białek, a także wirusy czy fragmenty bakterii, są zbyt duże,
aby mogły być transportowane bezpośrednio przez błonę lub z udziałem białek błonowych.
Dlatego są
Zależnie odtransportowane w pęcherzykach
kierunku transportu wyróżniamytransportowych, któretransportu
dwa główne rodzaje powstają z fragmentów błon.
pęcherzykowego – endocytozę i egzocytozę.
Endocytoza służy do transportu dużych cząstek, np. białek i bakterii do wnętrza komórki.
Przykładem endocytozy jest pochłanianie bakterii przez białe krwinki, nazywane makrofagami.
Przebieg endocytozy

Egzocytoza służy do transportu dużych cząsteczek powstających w organellach. Cząsteczki są

przenoszone w pęcherzykach aparatu Golgiego na zewnątrz komórki. Przykładem egzocytozy
jest wydzielanie hormonów i enzymów przez komórki trzustki.
Przebieg egzocytozy