‫به نام خدا‬

‫صفحات ‪۱۵۵‬تا‪۱۷۲‬‬
 ‫دوره نبوغ حروف نگاری‬
‫■ پس از دوران افول خالقیت طراحی گرافیک در قرن کار رأی هفدهم‪،‬‬
‫دهه ‪۱۶۰۰‬یک دوره چشمگیر نوآوری در حروف نگاری بود ‪.‬لویی‬
‫چهاردهم پادشاه فرانسه که شیفته تباین قلم چاپ بود‪ ،‬در سال ‪۱۶۹۲‬‬
‫دستور داد هیئتی تشکیل گردد تعادل یک تا در زمینه ساخت حروف‬
‫جدید بر مبنای اصول علمی (‪ ) ۱۶۵۴‬تحقیق کند ‪.‬این هیئت که رئیس آن‬
‫نیکوالس ژوگون بزرگ – ریاضی دان بود‪ ،‬تمام الفباهای قبلی و آثار‬
‫مربوط به طراحان الفبای حروف را مطالعه کرد ‪.‬برای ساخت بزرگ‬
‫نویسه های رومی ‪،‬جدید‪ ،‬مربعی را به یک‬
 ‫■ ‪ ۶۴‬واحد و هر واحد را به ‪ ۳۶‬واحد کوچک تر تقسیم کردند و به این ترتیب در صفحه ‪ ۲۳۰۴‬مربع ایجاد شد ‪ .‬حروف ایتالیک روی‬
‫شبکه ای که به همین شکل تقسیم بندی شد ساخته شد ‪.‬طرحها کمتر ویژگیهای خوشنویسی با اسکنه و قلم را در خود داشتند ‪.‬در واقع‪،‬‬
‫نوعی یکدستی ریاضی گونه وجود داشت که با ابزار دقیق حاصل شده بود ‪ .‬با این حال این طرحها فقط ساختار مکانیکی نداشتند؛‬
‫زیرا در خاتمه ‪،‬کار‪ ،‬رأی نهایی با چشم بود‪.‬‬
‫■ در طراحی این حروف که رومن دو روی نام داشت تباین قلم گذاریهای ضخیم و نازک‪ ،‬سریفهای افقی تیز‪ ،‬وتعادل یکسان در شکل‬
‫حروف مشاهده می شود ‪ .‬لویی سیمونو (‪ ) ۱۷۲۷-۱۶۵۴‬الفبای اصلی را به شکل چاپهای گراوور مسی بزرگ حکاکی میکرد‬
‫تصاویر ‪ ۱ -۸‬و ‪ ). ۲-۸‬کاهش اندازه الفبای اصلی برای حروف متن با سنبه های ساخت فیلیپه گرانژان (‪ ) ۱۷۱۴-۱۶۶۶‬فراهم شد ‪.‬‬
‫ظرافت دقیقی که در به یک شبکه ‪ ۲۳۰۴‬واحدی حاصل شده بود‪ ،‬وقتی در اندازه حروف متن به کار گرفته شد‪ ،‬کامالاً ناکار آمد‬
‫بود ‪ .‬حروفی که برای نشر سلطنتی طراحی شد صرفًا ا در چاپهای سلطنتی میتوانست به کار رود و استفاده دیگران از آن حروف جرم‬
‫بزرگی محسوب می شد ‪ .‬حروف سازان به سرعت اقدام به ساخت حروف مشابه کردند‪ ،‬ولی سعی کردند طرحهایی برگزینند که با‬
‫حروف سلطنتی به قدرکافی تفاوت داشته باشد تا با حروف مزبور یکی نشود ‪.‬در سال ‪ ۱۷۰۲‬اولین کتاب قطع رحلی با این حروف‬
‫جدید چاپ شد رومن دو روی در اولین تغییر مهم سنت و نیزی حروف رومی سبک کهن( » تصویر (‪ ) ۳-۸‬بنیان گذار حروفی شد که‬
‫« رومن انتقالی » نام گرفت ‪.‬در این حروف ویژگیهای سنتی خوشنویسی و سریفهای هاللی و قلم گذاریهای نسبتًا ا یکنواخت حروف کهن‬
‫کنار نهاده شد ‪ .‬حروف رومن دو روی چنان که ویلیام موریس در اواخر قرن نوزدهم گفت در طراحی حروف چاپی شاهد برتری‬
‫مهندسی نسبت به هنر خوشنویسی بود‪.‬‬
 ‫طراحی گرافیک در دوره روکوکو‬

‫شکوفایی هنر و معماری پرزرق و برق فرانسوی از سال ‪ ۱۷۲۰‬تا ‪ ۱۷۷۰‬روکوکو نامیده می شود ‪ .‬تزیین پر نقش و نگار و در هم بافته رو کوکو به شکل‬ ‫■‬
‫منحنیهای ‪ C‬و ‪ S‬با پیچشها و نقوش توربافت و گیاهان ساخته می شد و از طبیعت و هنر کالسیک و هنر شرقی و حتی آثار قرون وسطا تأثیر میگرفت ‪.‬‬
‫اغلب در طرحهای متوازن نامتقارن رنگهای روشن پاستلی با سفید عاجی و طالیی به کار میرفت کارهای پییر سیمون فورنیه لوژون‪ ،‬جوان ترین عضو‬
‫خانواده مشهور چاپگران و حروف سازان قویترین محرک این بیان هنری پرزرق و برق دوره لویی پانزدهم در طراحی گرافیک بود ‪ .‬فورنیه لوژون در‬
‫سن ‪ ۲۴‬سالگی پس از پایان تحصیل هنر و کارآموزی در ریخته گری لو به که برادر بزرگتر اداره اش میکرد و او در آنجا به ساخت قالبهای چوبی‬
‫تزیینی و آموختن تراش سنبه مشغول بود‪ ،‬یک ریخته گری مستقل دایر کرد‪.‬‬
‫در قرن هجدهم‪ ،‬اندازه حروف نامشخص بود زیرا هر ریخته گری‪ ،‬قطع حروف خاص خود را داشت و اصطالحات مختلف بود ‪ .‬فورنیه لوژون در سال‬ ‫■‬
‫‪ ۱۷۳۷‬با ارائه اولین جدول تناسب حروف در استاندارد کردن اندازه ها پیشتاز شد« ‪ .‬پوس( » که واحد اندازه گیری در فرانسه و کمی بزرگ تر از یک اینچ‬
‫بود و اکنون منسوخ شده است ) را به دوازده خط و هر خط را به شش پوینت تقسیم کرد ‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬اندازه کوچک رومی او یک خط و چهار پوینت با‬
‫معادل حروف ده پوینتی کنونی و قطع کیکروی او‪ ،‬دو خط یا نزدیک به حروف دوازده پوینتی امروزی بود ‪ .‬فورنیه لوژون اولین کتاب نمونه حروفش را‬
‫که نمونه های حروف چاپی نام داشت در سال ‪ ، ۱۷۴۲‬کمی پیش از جشن تولد سی سالگی اش چاپ کرد ‪.‬در این کتاب ‪ ۴۶۰۰‬حرف ارائه شده است ‪ .‬وی‬
‫در یک دوره شش ساله هر دو کار طراحی و ساخت سنبه ها را خودش انجام داد ‪.‬سبکهای رومی او فرمهای انتقالی ملهم از سبک رومن دو روی سال‬
‫‪ ۱۷۰۲‬بود اما تنوع پهنا و وزن حروف او ایده ساخت خانواده حروف چاپی شامل هماهنگ و قابل ادغام را به وجود آورد طراحی و چیدن صفحاتی که‬
‫بیشتر کار میبرد را خودش به عهده گرفت ‪ .‬صفحاتی که تزیینات زیاد داشت با گلهایی واحد یا چندتایی تزیین می کرد ‪ .‬تحقیقاتش در قالب ریزی باعث شد تا‬
‫بتواند خط کشیهای تکی دوتایی و سه تایی بیش از ‪ ۵ /۳۵‬سانتی متری (حدود ‪ ۱۴‬اینچی را قالب ریزی کند و بزرگ ترین حروف فلزی را معادل اندازه‬
‫‪ ۸۴‬و ‪ ۱۰۸‬پوینت امروزی بسازد حروف تزیینی ( تصویر (‪ ) ۴-۸‬او که تو خالی‪ ،‬سایه دار گلدار و غیر معمول بودند‪ ،‬با حروف رومی و تزیینات و خط‬
‫کشیها به طرز قابل توجهی سازگاربودند‪.‬‬
‫چاپ توپخانه خرد نام گرفت و فورنیه لوژون را می توان کسی دانست که با یک نظام کامل طراحی رومی و ایتالیک و دست نوشته ای و تزیینی و خط‬ ‫■‬
‫کشیها و آرایه ها که اندازه های استاندارد داشت و اجزاء آن به لحاظ فیزیکی و بصری هماهنگ بود چاپگران روکوکو را تجهیز کرد ( تصویر (‪) ۵۸‬چون‬
‫در آن زمان طبق قانون فرانسه‪ ،‬طراح حروف نمی توانست کار چاپ کند فورنیه لوژون صفحات‬
‫طراحی شده را به ژان ژوزف باربو که کتاب نمونه های حروف چاپی او را چاپ کرده بود‪ ،‬می داد ‪ .‬ژان ژرارد باربو‪ ،‬برادرزاده همین چاپگر با فورنیه لوژون‬ ‫■‬
‫مجلدات استثنایی طراحی روکوکو که تلفیق حروف تزیینی لوژون و حکاکیهای مسی شارل ایسون ( ‪ ) ۱۷۷۸– ۱۷۲۰‬بود را نیز چاپ کرد شخص مزبور در‬
‫تصویر سازی ظریف تحسین برانگیز و ساده مورد عالقه اشراف و ثروتمندان تبحر داشت ‪ .‬استعدادهای پییر فیلیپه شوفار (‪) ۱۸۰۹-۱۷۳۰‬که در تزیین و تصویر‬
‫سازی نقطه نقطه ای تخصص داشت نیز اضافه شد و نتایج آن طرحهای کتابی چون قصه ها و داستانهای منظوم اثر ژان دوال فونتن گردید‪.‬‬
‫در پاره ای نسخه ها که برای مشتریان ویژه بود‪ ،‬ماجراهای دارد رمانتیک در حکاکیها‪ ،‬جایش را به صحنه پردازی صریح جنسی داد ‪ .‬در نسخه های لوکس‪،‬‬ ‫■‬
‫استعداد قالب ساز‪ ،‬چاپگر و تصویرگر تلفیق شد و در خدمت نمایش فضای دوره د را رو کو کو قرار گرفت‪ ،‬یعنی نمایش تضاد زندگی بی بندوبار و شاد اشراف‬
‫در جهانی خیالی با زندگی توده مردم فقیر سرکوب شده این کتابهای بسیار محبوب تا انقالب ‪) ۱۸(۱۷۸۹‬فرانسه که سلطنت و دوره روکوکو را برانداخت رواج‬
‫داشت‪.‬‬
‫فورنیه لوژون سالها بود که می خواست اثری چهار جلدی به نام راهنمای حروف چینی چاپ کند ( تصویر‪ ) ۷۸‬اما فقط دو مجلد آن را منتشر ساخت حروف تراش‬ ‫■‬
‫و ریخته گری در سال ‪۱۷۶۴‬و کتاب انواع حروف که در اصل به عنوان جلد چهارم در نظر گرفته شده بود در سال ‪ ۱۷۶۸‬یک نظام اصالح شده اندازه گیری‬
‫که بر اساس پوینت تنظیم شده بود به جای خط و پوینت در چاپ سال ‪ ۱۷۶۴‬ارائه شد ‪.‬وی آن قدر عمر نکرد تا دو جلد دیگر را که درباره چاپ و زندگی و آثار‬
‫بزرگان حروف چینی بود به پایان برساند ‪.‬گرچه بهترین اثرش نیمه تمام ماند اما فورنیه لوژون در بین دیگر معاصرین خود عمده ترین تأثیر را بر طراحی‬
‫گرافیک نهاد و در زمینه حروف چینی ابتکارات بی شماری داشت‪.‬‬
‫ردیف افقی و عمودی که جزئی از طبیعت فیزیکی حروف فلزی است در پرزرق و برق ترین طرحهای فورنیه لوژون و پیروان او حفظ شد اما حکاکان در‬ ‫■‬
‫پرداختن به فرم‪ ،‬آزادی عمل بسیاری داشتند حکاکی در اصل طراحی (‪ ) ۰‬با قلم حکاکی است و صفحه کار نیز صفحه ای مسی است‪.‬‬
‫چون این خط آزاد در بیان خمیده های پر نقش و نگار پیش روکوکو وسیله ای ایدئال بود حکاکی در دهه ‪ ۱۷۰۰‬شکوفا شد ‪ .‬جزئیات دقیق و خطوط ظریف این‬ ‫■‬
‫وسیله را در چاپ برچسب‪ ،‬کارتهای تجاری و اعالن و سربرگ‪ ،‬بسیار ارزشمند ساخت جرج بیكهام ( م ‪ ) ۱۷۶۹.‬استاد خوشنویسی انگلیسی و حکاکی نامدارترین‬
‫خوشنویس زمانه خویش بود تصویر ( ‪۸۸‬وی در سال ‪ ۱۷۴۳‬نوشت خوشنویسی جهانی … آراسته به تمام شاخه های تزیینی و مفید خوشنویسی مدرن و غیره ‪.‬‬
‫الا تزیین شده با ‪ ۲۰۰‬تزیین زیبا برای سرگرمی افراد کنجکاو ‪ ».‬بیکهام و دیگر حکاکان خبره حکاکی اعالنها‪ ،‬صفحات عنوان و تصاویر بزرگ بر‬ ‫اثری کام ً‬
‫دیوارهای شهر را سفارش می گرفتند که اغلب آنها از نقاشیهای رنگ و روغن نسخه برداری می شد ‪ .‬حکاکان با کسب مهارت بیشتر‪ ،‬مستقل از چاپگران حروف‬
‫چینها به تولید کتابهایی پرداختند که متن و تصویر آن حکاکی میشد ‪ .‬در این کار‪ ،‬جان پاین انگلیسی (‪ ) ۱۶۹۰-۱۷۵۶‬یکی از بهترینها بود ‪.‬کتابهای او از جمله آثار‬
‫هوراس در سال ‪ ۱۷۳۷‬تصویر (‪) ۹-۸‬قبل از نشر پیش فروش شد و فهرستی شامل نام خریداران در صفحه اول حکاکی شد چون سریفها و قلم گذاریهای نازک‬
 ‫■ حروف به تراشهای ظریف با ابزار بسیار نوک تیز حکاک محدود شد این کار تباین چشمگیری در متن حاصل کرد و طراحان حروف را‬
‫به تقلید واداشت ‪ .‬هر حرف دستی نقش میشد و متن کار به جای یکپارچگی مکانیکی کیفیتی دست ساز پیدا کرد پاین عالوه بر طراحی و‬
‫تولید کتاب مدیریت حکاکی مهر برای پادشاه انگلستان را نیز به عهده داشت ‪ .‬او مجموعه ای از باسمه های حکاکی شده پدید آورد ‪ .‬یکی از‬
‫چاپهای استثنایی که در سال ‪ ۱۷۵۳‬انجام شد شکست ناوگان اسپانیا را در سال ‪۱۵۸۸‬در قطع بزرگ ‪ ۳۶ ۵۲‬سانتی متری نشان میدهد‪.‬‬
 ‫باسکرویل و کزلون‬
‫■ پس از ابداع حروف قابل حمل‪ ،‬انگلستان بیش از دوونیم قرن‪ ،‬منتظر ظهور رهبر طراحی و حروف چینی در قاره اروپا شد ‪ .‬جنگ‬
‫داخلی‪ ،‬اعدامهای کلیسا‪ ،‬سانسور شدید و دخالتهای دولت در چاپ‪ ،‬وضعی به وجود آورده بود که برای نوآوریهای گرافیکی مساعد‬
‫نبود ‪ .‬چارلز دوم پس از جلوس بر تخت در سال ‪ ۱۶۶۰‬امر کرد که تعداد چاپگران با مرگ یا طریقی دیگر به بیست نفر کاهش یابد ‪ .‬ایده‬
‫های طراحی حروف از هلند با عبور از مانش به انگلستان میرسید تا آنکه استعداد ویلیام کزلون(‪ )۱۶۹۲-۱۷۶۶‬صدر چاپ شکوفا شد ‪.‬‬
‫ویلیام کزلون جوان پس از طی یک دوره تعلیم نزد یک حکاک چخماق و لوله تفنگ که اهل لندن بود‪ ،‬کارگاه شخصی اش را تأسیس کرد‬
‫و قلم زنی نقره و ساخت ابزار تذهیب و مهر حروف برای صحافان را به مهارتهای حکاکی خویش افزود ‪ .‬ویلیام بویر چاپگر کزلون را‬
‫به طراحی حروف و حروف سازی که خودش در سال ‪ ۱۷۲۰‬آغاز نموده و تقریبًا ا به سرعت با توفیق همراه شده بود ترغیب کرد ‪ .‬اولین‬
‫سفارش ساخت یک دست حروف عربی برای جامعه ترویج علوم مسیحی بود در سال ‪ ۱۷۲۲‬بالفاصله پس از این سفارش با طراحی‬
‫اولین اندازه سبک قدیم کزلون با قلم ایتالیک تصویر (‪ ۱۰ -۸‬کارش اعتبار یافت‪ ،‬به طوری که تا شصت سال بعد‪ ،‬تمام چاپگران انگلیسی‬
‫از حروف او استفاده کردند و این حروف همراه با استعمار انگلستان به همه جا رفت بنجامین فرانکلین چاپگر (‪ ) ۱۷۹۰-۱۷۰۶‬کزلون را‬
‫در مستعمرات آمریکا به شهرت رساند و حروف وی در مقیاسی وسیع به کار رفت؛ از جمله در چاپ رسمی بیانیه استقالل آمریکا که‬
‫یک چاپگر اهل بالتیمور آن را چاپ کرد‪.‬‬
‫■ طرح حروف کزلون در واقع مطابق ذوق و سلیقه روز یا مبتکرانه نبود محبوبیت عظیم آنها مربوط به خوانایی بسیار زیاد و بافت محکم‬
‫و استواری بود که باعث « راحتی » و « چشم نوازی می گردید ‪ .‬کزلون با حروف هلندی آن‬