Bài Của ThS.nguyễn Thu Hương

CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ
Tác động của chiến tranh thương mại Mỹ- Trung

đến Việt Nam và đề xuất một số giải pháp
Nguyễn Thu Hương
Ngày nhận: 15/01/2019 Ngày nhận bản sửa: 21/01/2019 Ngày duyệt đăng: 25/03/2019
Căng thẳng thương mại được xem là một trong số những rủi ro
lớn nhất đối với sự tăng trưởng kinh tế toàn cầu (The IMF’s World
Economic Outlook 2018). Hiện tại, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ
và Trung Quốc đang là trung tâm của các căng thẳng kinh tế trên
thế giới. Một số nhà phân tích cho rằng, Việt Nam là một trong số
những quốc gia được cho là sẽ trở thành “người thắng cuộc” khi
cuộc chiến giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới diễn ra. Bài viết này
chỉ ra rằng bên cạnh những tác động tích cực từ chiến tranh thương
mại Mỹ- Trung Quốc, thì Việt Nam sẽ còn phải gánh chịu những tác
động tiêu cực và những tác động này có phần nặng nề hơn những ảnh
hưởng tích cực. Bài viết cũng đưa ra một số giải pháp để tận dụng
những thuận lợi cũng như hạn chế những tác động không mong muốn
từ cuộc chiến thương mại này.
Từ khoá: Chiến tranh thương mại, Mỹ- Trung Quốc, tác động, Việt Nam
1. Khái niệm về chiến tranh không phải là thuật ngữ chính định nghĩa bằng việc các quốc
thương mại và cuộc chiến thống được sử dụng bởi các gia áp dụng thuế trả đũa lên
thương mại giữa Mỹ và nhà kinh tế học. Theo Từ điển các sản phẩm của nhau mà
Trung Quốc Tiếng Anh Oxford, chiến tranh chính là bởi giá trị hàng hoá
thương mại (tiếng Anh: “trade thực sự bị ảnh hưởng bởi thuế
1.1. Khái niệm war” hay “trade tension”) xảy quan. Theo nhà kinh tế học
ra khi quốc gia này gây thiệt Heiner Flassbeck, chiến tranh
rên thực tế, hại về thương mại cho quốc thương mại là việc áp dụng
không có một gia khác bằng việc áp dụng thuế quan một cách dai dẳng
định nghĩa thuế quan hoặc hạn ngạch. dẫn tới việc các bên không
chính thức nào Nhà sử học thương mại Doug thể tiếp tục đàm phán. Trong
về chiến tranh Irwin cho rằng chiến tranh khi đó, Phil Levy- cố vấn kinh
thương mại, thậm chí đây cũng thương mại không thể được tế cấp cao của chính quyền
© Học viện Ngân hàng Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
ISSN 1859 - 011X 7 Số 202- Tháng 3. 2019
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ
Đơn
Hìnhvị: tỷ
1. Hình
Tình hình1:xuất
Tình hình
nhập xuất
khẩu và nhập khẩu
cán cân và cán
thương mại cân
của thương mại của
Mỹ với Trung Mỹ
Quốc giai đoạn
với
2007- 2017
Trung Quốc giai đoạn 2007 - 2017 Đơn vị: Tỷ USD
600,00
425,62 440,43 468,47 483,19 462,62 505,60
400,00 364,95 399,37
321,44 337,77 296,37
200,00
62,94 69,73 69,50 91,91 104,12 110,52 121,75 123,66 115,93 115,60 130,37
0,00
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
-200,00
-258,50 -268,04 -226,87 -273,04
-400,00 -295,25 -315,10 -318,68 -344,81 -347,02
-367,26 -375,23
-600,00
Cán cân Nhập khẩu Xuất khẩu
Nguồn: Bộ Thương mại Hoa Kỳ
George W. Bush- lại cho rằng 1.2. Cuộc chiến thương mại Thương mại quốc tế Hoa Kỳ
chiến tranh thương mại xảy Mỹ - Trung Quốc (USITC), các ngành hàng
ra khi không thể kiểm soát xuất khẩu chủ đạo sang Trung
được sự leo thang của các Mối quan hệ kinh tế Mỹ- Quốc bao gồm: lúa mỳ các
hàng rào thương mại. Như Trung Quốc đã phát triển loại hạt, hoa quả, máy bay,
vậy, chiến tranh thương mại đáng kể trong vòng ba thập kỷ máy móc điện- điện tử, máy
hay căng thẳng thương mại là qua, với tổng kim ngạch xuất móc thiết bị và phương tiện
hiện tượng trong đó hai hay nhập khẩu thương mại giữa vận tải. Ngược lại, Mỹ là thị
nhiều quốc gia tăng hoặc tạo hai nước tăng từ 2 tỷ USD trường xuất khẩu lớn nhất của
ra các rào cản thuế quan hoặc năm 1979 lên 636 tỷ USD vào Trung Quốc với tổng giá trị
phi thuế quan (giấy phép xuất năm 2017 theo số liệu từ Bộ hàng hoá xuất khẩu đạt 505
nhập khẩu, hạn ngạch nhập thương mại Hoa Kỳ. Thâm hụt tỷ USD vào năm 2017. Các
khẩu, viện trợ đối với các thương mại của Mỹ với Trung nhóm hàng dẫn đầu danh sách
ngành sản xuất trong nước, Quốc lên tới 375 tỷ USD năm bao gồm: Máy móc điện tử,
hạn chế xuất khẩu tự nguyện, 2017 (con số này là 10 tỷ máy công nghiệp, đồ nội thất,
yêu cầu khắt khe đối với hàng USD vào năm 1990). đồ chơi, dụng cụ thể thao và
hoá nhập vào nội địa, lệnh Cụ thể, Trung Quốc là thị giầy dép.
cấm vận, hạn chế thương trường xuất khẩu hàng hoá Mặc dù phát triển quan hệ
mại…) với nhau nhằm đáp trả lớn thứ ba của Mỹ vào năm thương mại, mối quan hệ giữa
những rào cản thương mại của 2017 với giá trị đạt 130 tỷ hai nền kinh tế hàng đầu thế
nước đối lập. USD. Theo dữ liệu từ Uỷ ban giới ngày càng trở nên căng
Bảng 1. Các gói đánh thuế trong khuôn khổ Phần 301 (Section 301) của Mỹ lên Trung Quốc
năm 2018
Ngày hiệu lực Mức thuế Giá trị nhập khẩu Phản ứng của Trung Quốc
Áp thuế trả đũa lên 34 tỷ USD giá trị hàng
06/7/2018 25% 34 tỷ USD
nhập khẩu
Áp thuế trả đũa lên 16 tỷ USD giá trị hàng
23/8/2018 25% 16 tỷ USD
nhập khẩu
10% (tăng lên 25% 5%-10% thuế đánh vào 60 tỷ giá trị hàng
24/9/2018 200 tỷ USD
vào ngày 01/01/2019) nhập khẩu
Nguồn: USTR và Bộ Thương mại Trung Quốc
8 Số 202- Tháng 3. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
Hình 2. Các thị trường nhập khẩu chính của Việt Nam
Đơn vị: Tỷ USD
Nguồn: Tổng cục Hải quan
thẳng. Mỹ tuyên bố sẽ có 1995 lên 203% năm 2017, là quốc gia phụ thuộc vào đầu
các biện pháp cụ thể để giảm trong khi tỷ lệ trung bình tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
thâm hụt thương mại song trên thế giới là 28%, Trung Theo số liệu từ WB, nếu so
phương giữa hai nước, thực Quốc là 19,6%, và rất cao với GDP, FDI của Việt Nam
thi luật và thỏa thuận thương như Singapore cũng chỉ có bằng 7,7% GDP, cao hơn gấp
mại của Hoa Kỳ đồng thời 172% theo số liệu từ Ngân đôi tỷ lệ bình quân của thế
thúc đẩy thương mại tự do và hàng Thế giới (WB). Ở khu giới là 3,1%, vượt Indonesia
công bằng. Phòng đại diện vực ASEAN, nền kinh tế (0,5%), Thái Lan (0,8%),
Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đang phát triển vượt bậc của Trung Quốc (1,5%), Malaysia
đã ban hành một báo cáo, gọi Việt Nam là nền kinh tế phụ (4,6%).
là Phần 301 (Section 301), thuộc nhiều nhất vào xuất Hơn thế nữa, Mỹ và Trung
cáo buộc Trung Quốc sử dụng khẩu với tổng kim ngạch xuất Quốc đều là những thị trường
các biện pháp phi kinh tế để nhập khẩu bằng 200% GDP lớn của Việt Nam, do đó, khi
chiếm lĩnh công nghệ của Mỹ, theo báo cáo gần đây của FT các nền kinh tế lớn này bị
trong đó có cả việc ăn cắp bản Confidential Research, do cuốn vào cuộc chiến tranh
quyền sở hữu trí tuệ, hay buộc đó Việt Nam được xem là thương mại thì tác động rất
chuyển giao công nghệ khi quốc gia chịu tổn thất nhiều lớn đến Việt Nam. Cụ thể,
đầu tư vào Trung Quốc. Đó là nhất trong khối ASEAN khi theo số liệu của Tổng cục Hải
cơ sở để Mỹ tiến hành áp các chiến tranh thương mại xảy quan, thương mại hai chiều
gói thuế trừng phạt lên hàng ra. Nếu căng thẳng kéo dài sẽ giữa Việt Nam và Trung Quốc
nhập khẩu từ Trung Quốc. tác động nhất định tới kinh tế đạt 93,69 tỷ USD vào năm
Việt Nam, đặc biệt là tới các 2017, và ước tính đạt 100 tỷ
2. Tác động của chiến tranh ngành hàng xuất khẩu hoặc USD trong năm 2018. Trung
thương mại Mỹ- Trung nguyên liệu đầu vào cần để Quốc vẫn là thị trường nhập
Quốc tới Việt Nam sản xuất hàng xuất khẩu. Với khẩu lớn nhất của Việt Nam,
các ngành hàng xuất khẩu của với kim ngạch nhập khẩu đạt
Việt Nam hiện là nền kinh tế Việt Nam, cuộc chiến này có 31,1 tỷ USD trong 06 tháng
có độ mở đứng thứ bảy trên thể vừa mang đến cả thách đầu năm 2018, tương đương
thế giới với tỷ lệ xuất nhập thức và cơ hội. gần 28% tổng nhập khẩu của
khẩu/GDP tăng từ 66% năm Bên cạnh đó, Việt Nam cũng Việt Nam. Trong khi đó, Mỹ
Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 202- Tháng 3. 2019 9
Hình 3. Các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam
Nguồn: Tổng cục Hải quan
Hình 6. Cơ cấu mặt hàng

là thị trường xuất khẩu lớn các thị trường thay thế khác,
nhập khẩu từ Trung Quốc
nhất của Việt Nam với doanh trong đó có Việt Nam. Theo
trong gói đánh thuế của Mỹ
thu 06 tháng đầu năm là 21,5 tính toán của Viện Nghiên cứu
lên trị giá 200 tỷ USD hàng
tỷ USD, tương đương gần Kinh tế Quốc tế Peterson từ
hoá vào tháng 9/2018
19% tổng kim ngạch xuất dữ liệu của USITC, trong số
khẩu của Việt Nam. các mặt hàng xuất khẩu của
Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế
2.1. Tác động tích cực
Hình 5. Cơ cấu mặt hàng
2.1.1. Gia tăng xuất khẩu nhập khẩu từ Trung Quốc
Nếu nhìn nhận ở góc độ tích trong gói đánh thuế của Mỹ
cực, cuộc chiến thương mại lên trị giá 50 tỷ USD hàng
Mỹ- Trung sẽ đem lại cơ hội hoá năm 2018
xuất khẩu sang thị trường Mỹ
và thị trường Trung Quốc
cho một số mặt hàng của Việt
Nam tương tự với các sản
phẩm bị áp thuế và các sản Nguồn: Viện Nghiên cứu Kinh tế
phẩm sử dụng sản phẩm bị áp Quốc tế Peterson
thuế làm nguyên liệu đầu vào.
Việc Mỹ áp thuế đối với hàng 25% trong đợt đầu tiên và thứ
hóa xuất khẩu của Trung hai (tổng trị giá 50 tỷ USD),
Quốc sẽ làm giảm sức cạnh hàng hoá trung gian, tư liệu
tranh của hàng hóa của nước sản xuất, phương tiện vận tải
này, thậm chí còn tạo ra và chiếm tỷ trọng cao, còn hàng
đẩy nhanh xu hướng dịch tiêu dùng chiếm tỷ lệ rất ít.
chuyển nhập khẩu hàng hóa Nguồn: Viện Nghiên cứu Kinh tế Tuy nhiên, đến lần đánh thuế
của Mỹ từ Trung Quốc sang Quốc tế Peterson 10% (tăng lên 25% vào ngày
Hình 7. Nhóm các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ gói đánh
thuế 200 tỷ USD của Mỹ năm 2018
Nguồn: Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Peterson
12 Hình
Tỷ USD 8. Các nhóm hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Hoa Kỳ
10.33
10
9.25
8
9 tháng/2017 9 tháng/2018
4.27 4.16
3.76
4
2.89 2.73
2.41 2.36 2.34
2.07
1.81
2
1.05 1.14 1.04 0.95
0 Nguồn: Tổng cục Hải quan

Hàng dệt, may Giày dép các Điện thoại các Máy vi tính, Gỗ và sản Máy móc, thiết Hàng thủy sản Túi xách, ví,
loại loại và linh SP điện tử và phẩm gỗ bị, dụng cụ PT vali, mũ, ô, dù
kiện linh kiện khác
01/01/2019) lên 200 tỷ USD Quốc có hiệu lực vào ngày mở rộng sang rất nhiều nhóm
hàng hoá nhập khẩu từ Trung 24/09/2018 thì danh mục đã hàng tiêu dùng, trong đó có đồ
gỗ và nội thất, túi xách, nông 2.1.2. Thúc đẩy đầu tư trực Tạp chí The Economist (EIU).
thuỷ sản là các nhóm hàng khá tiếp nước ngoài Đồng thời, các công ty Trung
tương đồng với một số hàng Bên cạnh gia tăng xuất khẩu Quốc cũng đang chuyển đơn
hoá tiêu dùng của Việt Nam thì thu hút đầu tư trực tiếp đặt hàng sản xuất hàng hóa bị
xuất khẩu chủ lực sang Mỹ. nước ngoài (FDI) cũng chính ảnh hưởng bởi mức thuế cao
Khi xem xét kim ngạch xuất là cơ hội và là xu hướng hơn cho các đối tác tại Việt
khẩu của các mặt hàng tương chuyển dịch đầu tư từ Trung Nam. Một số nhà sản xuất
tự của Việt Nam vào thị Quốc sang các nước Đông Trung Quốc có thể tăng đầu
trường Hoa Kỳ những năm Nam Á, trong đó có Việt tư vào Việt Nam hoặc hợp
gần đây có thể thấy những Nam, do chi phí gia tăng tác với các công ty tại Việt
ngành hàng xuất khẩu của và rủi ro khi kinh doanh tại Nam để thực hiện các đơn đặt
Việt Nam được hưởng lợi Trung Quốc. Hiện nay, một hàng cho các đối tác của họ
nhiều nhất gồm đồ gỗ và nội số doanh nghiệp Mỹ đang đầu tại thị trường Hoa Kỳ. Theo
thất, nông thuỷ sản, máy móc tư tại Trung Quốc cũng có xu một cuộc khảo sát các nhà sản
thiết bị điện, điện tử, điện hướng chuyển dịch sản xuất xuất Trung Quốc được thực
thoại, máy tính, túi xách, vali. sang các quốc gia khác và hiện bởi Ngân hàng Standard
Theo Viện Nghiên cứu Kinh Việt Nam, ví dụ như Procon Chartered Bank vào tháng
tế Quốc tế Peterson, trong Pacific trước đây sản xuất 6/2018, các công ty sản xuất
cả hai lần Trung Quốc đánh toàn bộ sản phẩm tại Trung của Trung Quốc nói rằng họ
thuế trả đũa toàn bộ lên tổng Quốc hiện đã phân bổ 25% muốn di dời các nhà máy của
50 tỷ USD trị giá hàng nhập tại Ấn Độ và 5-10% tại Việt họ đến Việt Nam nhiều hơn
khẩu từ Mỹ và lần gần đây Nam. Căng thẳng thương mại bất kỳ nước nào khác, và với
nhất là lên 60 tỷ USD giá trị Mỹ- Trung cũng có thể là cơ chiến tranh thương mại giữa
hàng hoá thì nhóm hàng bị hội cho Việt Nam trong việc Mỹ và Trung Quốc, các công
ảnh hưởng nhiều nhất là hàng thu hút thêm đầu tư từ Mỹ và ty có thêm một lý do khác để
hoá trung gian và phương là cú hích để sự dịch chuyển chuyển sản xuất sang Việt
tiện sản xuất, còn hàng tiêu này diễn ra nhanh hơn. Nam, đó chính là để tránh
dùng chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ Với vị trí địa lý gần Trung thuế trừng phạt của Mỹ.
khoảng 7%. Trong đó, máy vi Quốc, chi phí lao động rẻ,
tính, sản phẩm điện tử và linh tình hình kinh tế chính trị ổn 2.2. Tác động tiêu cực
kiện (trị giá 3,7 tỷ USD); điện định, bên cạnh đó là những lợi
thoại các loại và linh kiện (trị thế của Hiệp định thương mại 2.2.1. Tác động tiêu cực do sự
giá 2,1 tỷ USD), rau quả tươi song phương Mỹ-Việt (BTA), chuyển hướng thương mại
(trị giá 1,4 tỷ USD)… là tốp 13 hiệp định thương mại tự
những mặt hàng xuất khẩu chủ do (FTA) đã được ký kết và a. Cạnh tranh ở thị trường
lực của Việt Nam sang Trung các hiệp định thương mại tự trong nước
Quốc trong 6 tháng đầu năm do thế hệ mới đang chờ phê Khi bị Mỹ áp thuế, Trung
2018, theo số liệu từ Tổng cục chuẩn như Hiệp định thương Quốc có thể có những chính
Hải quan. Đặc biệt hiện nay, mại Việt Nam- EU (EVFTA), sách phá giá, đẩy hàng hóa
quốc gia này đang ngày càng Việt Nam trở thành điểm đến sang các nước xung quanh,
ưa chuộng các mặt hàng nông hấp dẫn các công ty đa quốc trong đó có Việt Nam, để
thuỷ sản của Việt Nam, do đó gia sau khi có căng thẳng giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và
Việt Nam có cơ hội đẩy mạnh thương mại. Các nhà sản xuất duy trì kim ngạch xuất khẩu.
xuất khẩu nhóm hàng này lớn trên toàn cầu như Intel, Cụ thể, hàng hóa Trung Quốc
sang thị trường Trung Quốc, Foxconn, LG và Samsung đều vốn có lợi thế về giá cả, mẫu
theo Báo cáo xuất nhập khẩu đã chuyển các nhà máy của mã hình thức bắt mắt sẽ tìm
2017 của Bộ Công Thương. họ sang Việt Nam, theo báo cách tràn sang các thị trường
cáo của Bộ phận phân tích của khác, dễ dàng nhất là các quốc
gia có chung đường biên giới ở mức khoảng 48.000 đến bị áp thuế cao nên khó có thể
như Việt Nam, do đó gây áp 50.000 đồng/kg, một trong cạnh tranh ở thị trường này.
lực cạnh tranh lớn đối với những mức cao nhất thế giới, Trong khi đó, Mỹ là thị trường
hàng hoá nội địa. Theo số liệu trong khi giá thịt lợn Mỹ nhập xuất khẩu lớn nhất của Việt
từ Tổng cục Hải quan, máy khẩu vào Việt Nam chỉ hơn Nam nên không thể chủ quan
móc, sản phẩm công nghiệp là 1,5 USD/kg, tương đương chỉ với những tác động này.
một trong số những mặt hàng khoảng 35.000 đồng/kg. Do Theo số liệu từ Tổng cục Hải
nhập khẩu chính của Việt đó, thịt lợn Mỹ sẽ có được lợi quan, 6 tháng đầu năm 2018,
Nam từ Trung Quốc trong khi thế so sánh lớn trên thị trường Trung Quốc là thị trường xuất
chính sách thương mại của nội địa Việt Nam. khẩu lớn thứ ba của Việt Nam
Chính phủ Hoa Kỳ gần đây là sau Mỹ và EU. Một trong
nhắm vào ngành sản xuất công b. Cạnh tranh ở thị trường những mặt hàng xuất khẩu
nghiệp của Trung Quốc, do nước ngoài quan trọng của Việt Nam sang
đó sản phẩm công nghiệp của Khi hàng hoá từ Mỹ và Trung Trung Quốc là linh kiện điện
nước này càng có khả năng đổ Quốc bị áp thuế từ bên đối tử mà Trung Quốc sử dụng
vào thị trường Việt Nam và phương sẽ dẫn tới việc hàng để sản xuất hàng xuất khẩu
gây ra nguy cơ nhập siêu trầm hoá từ hai quốc gia này tràn sang Hoa Kỳ. Khi sản phẩm bị
trọng hơn nữa của Việt Nam sang các nước khác, dẫn tới đánh thuế cao, nhu cầu đối với
từ Trung Quốc sau cuộc chiến nguy cơ hàng hoá của Việt các sản phẩm của Trung Quốc
thương mại này. Nam phải đối mặt với nguy giảm, Việt Nam cũng sẽ bị
Không chỉ vậy, nếu cuộc cơ giảm thị phần ở một số ảnh hưởng. Ngoài ra, việc sản
chiến thương mại với Mỹ kéo thị trường trên thế giới và xuất của Trung Quốc bị đình
dài, các doanh nghiệp Trung trong khu vực. Nếu các doanh trệ cũng sẽ ảnh hưởng đến
Quốc chuyển dịch sản xuất nghiệp xuất khẩu của Việt nhu cầu nhập khẩu nguyên
sang Việt Nam sẽ cạnh tranh Nam không thay đổi về chất liệu từ Việt Nam. Do đó, các
trực tiếp với các doanh nghiệp lượng và mẫu mã sản phẩm doanh nghiệp Việt Nam thuộc
Việt Nam trong việc thu mua sẽ không thể giữ được quan mắt xích trong chuỗi giá trị
nguyên liệu, nhân công cũng hệ lâu dài với các đối tác xuất sản phẩm của doanh nghiệp
như tận dụng các ưu đãi về khẩu, hoặc giảm các hợp đồng thuộc Trung Quốc sẽ chịu
xuất xứ hàng hoá trong các xuất khẩu, nguy cơ doanh ảnh hưởng trực tiếp bởi sự tác
hiệp định thương mại tự do nghiệp bị thu hẹp quy mô, dẫn động của cuộc chiến thương
mà Việt Nam đã và sẽ ký kết. đến phá sản, tình trạng thất mại này.
Bên cạnh đó, hàng hoá của nghiệp sẽ tăng cao.
Mỹ bị Trung Quốc đánh thuế 2.2.2. Nguy cơ chuyển dịch
cũng có khả năng tràn vào thị c. Cạnh tranh ở thị trường giả mạo và gian lận thương
trường Việt Nam. Một ví dụ Trung Quốc, Mỹ mại do sự chuyển hướng đầu
là thịt lợn Mỹ. Với việc Trung Cuộc chiến thương mại này tư
Quốc áp mức thuế bổ sung còn gây ra nguy cơ cạnh tranh Việt Nam đứng trước nguy
là 25%, mức thuế đánh vào và rủi ro giảm thị phần xuất cơ trở thành địa điểm chuyển
thịt lợn Mỹ xuất khẩu sang khẩu vào thị trường Mỹ. Đây tải của hàng hóa Trung Quốc
Trung Quốc đã lên tới 71%, là khó khăn không chỉ dành dưới hình thức tạm nhập tái
và với mức thuế cao như vậy, cho các doanh nghiệp Việt xuất hoặc chế biến giả thông
rất khó để thịt lợn Mỹ giành Nam mà là của các quốc gia qua doanh nghiệp nội địa hay
được thị phần tại Trung Quốc khác trên thế giới, khi các FDI ở Việt Nam để lấy xuất
và Việt Nam trở thành một doanh nghiệp Mỹ thực hiện xứ Việt Nam rồi xuất khẩu
lựa chọn thay thế hấp dẫn cho giải pháp tăng tiêu dùng hàng sang Mỹ nhằm tránh thuế
các sản phẩm này. Như vậy, nội địa do hàng hoá của Mỹ trừng phạt. Theo các chuyên
giá thịt lợn tại Việt Nam hiện nhập khẩu vào Trung Quốc gia kinh tế, các mặt hàng xuất
khẩu lớn của Việt Nam sang doanh nghiệp Việt Nam, và cực hơn rất nhiều so với các
Mỹ như các sản phẩm may dễ dàng để đưa Việt Nam vào nền kinh tế EU, Mexico, Nhật
mặc, da và giày dép, thiết bị tầm ngắm của Mỹ, từ đó dẫn Bản hay Trung Quốc.
điện tử và điện quang, sản đến hàng hóa do Việt Nam sản
phẩm hóa chất và khoáng sản xuất sẽ bị Mỹ đánh thuế cao 2.2.3. Tác động tiêu cực tới
phi kim loại, máy móc và thiết hơn. môi trường và an ninh xã hội
bị; gỗ, giấy, sản phẩm từ giấy, Theo dữ liệu của USITC, Việt của Việt Nam
in ấn và xuất bản thường có Nam hiện đứng thứ 5 trong Việc di dời các cơ sở sản xuất
thành phần xuất xứ từ Trung các nền kinh tế có thặng dư có trụ sở tại Trung Quốc sang
Quốc và nếu những hàng thương mại lớn nhất với Hoa Việt Nam, mặc dù mang lại
hoá này mượn danh sản xuất Kỳ với giá trị đạt 38 tỷ USD sự gia tăng ngắn hạn cho xuất
tại Việt Nam thì những hoạt năm 2017, chỉ sau Trung khẩu và FDI, nhưng cũng
động này sẽ bị Mỹ giám sát Quốc, Mexico, Nhật Bản và làm tăng thêm rủi ro cho Việt
chặt chẽ và sử dụng hàng rào Đức. Nam trở thành một trung tâm
thuế quan đối với hàng hóa Năm 2017, Mỹ thâm hụt ô nhiễm. Làn sóng của các
nhập khẩu quá cảnh qua Việt thương mại với Mexico 71 tỷ doanh nghiệp Trung Quốc
Nam. Cuối tháng 5/2018, một USD dẫn tới hành động Tổng chuyển đến Việt Nam có thể
số mặt hàng thép Việt Nam thống Donald Trump rút khỏi khiến đất nước trở thành bãi
nhưng có xuất xứ từ Trung thỏa thuận NAFTA và đồng rác công nghệ lạc hậu của
Quốc đã bị Mỹ điều tra và thời áp thuế thép và nhôm. Trung Quốc đang bị đào thải,
quyết định đánh thuế lên đến Liên minh châu Âu (EU) cũng gây ô nhiễm môi trường như
450% (gồm 199,76% thuế bị Mỹ giáng đòn thuế với các nhà máy điện- than (Vĩnh
chống phá giá và 256,44% nhôm (10%), thép (25%) và Tân) và các nhà máy luyện
thuế đối kháng). Một khi cơ đe doạ áp thuế 20% đối với thép (Formosa).
quan thương mại Mỹ phát ôtô. Tương tự, với Nhật Bản, Bên cạnh đó, có khả năng
hiện ra thì các doanh nghiệp Mỹ không chỉ rút khỏi Hiệp một số lượng lớn các doanh
bị trừng phạt sẽ là các doanh định TPP mà còn áp thuế lên nghiệp Trung Quốc sẽ phá
nghiệp Việt Nam, bên cạnh đó nhôm, thép và ôtô. Do là quốc sản, khiến một phần lực lượng
không chỉ một nhóm sản phẩm gia phụ thuộc lớn vào xuất lao động mất việc và chuyển
mà là cả một ngành hàng sẽ khẩu nên nếu bị Hoa Kỳ “đưa đến các khu vực biên giới để
bị ảnh hưởng. Điều này còn vào tầm ngắm”, tác động đến kiếm sống, điều này sẽ gây ra
ảnh hưởng đến uy tín của các nền kinh tế Việt Nam sẽ tiêu những lo ngại về an ninh xã
hội cho Việt Nam.
Biểu đồ 4. Các nước thặng dư thương mại lớn nhất
với Hoa Kỳ năm 2017 2.2.4. Tác động tiêu cực lên
nền kinh tế toàn cầu
Đơn vị: tỷ USD
Về lâu dài, hậu quả tiêu
cực lớn nhất của cuộc chiến
thương mại là sự chậm lại của
nền kinh tế toàn cầu. Thông
thường, các chính sách bảo
hộ thương mại bằng cách
tăng thuế khiến giá hàng
hóa nhập khẩu vào chính
các nước bảo hộ thương mại
có xu hướng tăng, trong khi
những nền kinh tế khác cũng
Nguồn: USITC Dataweb có thể bị ảnh hưởng. Thực
tế gần đây cho thấy việc Mỹ tích và dự báo và có các kịch mại có hiệu lực trong trường
áp thuế nhập khẩu thép và bản ứng phó khác nhau để ứng hợp các căng thẳng thương
nhôm đã dẫn đến tình trạng phó với biến động kinh tế thế mại Mỹ- Trung lan rộng.
ồ ạt mua nguyên liệu thô để giới, trong đó có động thái Thứ bảy, cần cân nhắc, tính
tích trữ từ các quốc gia như chính sách thương mại và tỷ toán cụ thể, kỹ lưỡng và lựa
Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ giá của Trung Quốc. chọn thời điểm thích hợp
Kỳ, Các tiểu Vương quốc Ả Thứ hai, cần tăng cường cung trong điều chỉnh tỷ giá vì việc
rập thống nhất, Việt Nam, cấp thông tin liên quan đến giảm giá tiền đồng có thể giúp
Malaysia, Thái Lan…và do chiến tranh thương mại Mỹ- thúc đẩy xuất khẩu nhưng
đó làm giá đầu vào tăng. Với Trung Quốc bao gồm động cũng sẽ làm tăng lạm phát và
giá nguyên liệu đầu vào trên thái giữa các bên và danh mục tăng chi phí nhập khẩu nguyên
toàn cầu tăng tất yếu sẽ ảnh hàng hoá bị áp thuế trừng phạt liệu cho sản xuất trong nước.
hưởng đến giá nhập khẩu của một cách đầy đủ, kịp thời đến Thứ tám, cần tiếp tục cải thiện
các nền kinh tế, từ đó cũng tất cả các đối tượng tham gia thủ tục hành chính, cải thiện
tăng áp lực lạm phát. Trong trong chuỗi giá trị hàng hóa môi trường đầu tư và tăng tốc
khi đó hoạt động thương mại xuất nhập khẩu nhằm ổn định quá trình tái cấu trúc ngành
quốc tế suy giảm sẽ làm hạn tâm lý thị trường. Công thương nhằm thúc đẩy
chế đến tăng trưởng kinh tế, Thứ ba, cần định hướng cho chuyển dịch cơ cấu nền kinh
từ đó tác động xấu đến tâm lý các doanh nghiệp trong việc tế, nâng cao chất lượng tăng
người tiêu dùng cũng như nhà đa dạng hóa, tiếp cận và mở trưởng, năng suất lao động
sản xuất, nhất là những quốc rộng thị trường xuất khẩu, và năng lực cạnh tranh của
gia còn phụ thuộc vào xuất nhất là với các thị trường mà ngành.
khẩu như Trung Quốc và Việt Việt Nam đã ký kết FTA.
Nam. Cuộc chiến thương mại Thứ tư, cần có cơ chế hỗ trợ 3.2. Về phía doanh nghiệp
Mỹ- Trung chắc chắn sẽ làm cho các doanh nghiệp trong
giảm tốc độ tăng trưởng của việc đầu tư nâng cao chất Thứ nhất, bám sát, theo dõi
nền kinh tế thế giới. Điều này lượng sản phẩm, đáp ứng các các công bố của Chính phủ
sẽ kéo theo sự sụt giảm cầu về yêu cầu về chất lượng, mẫu để có thể chủ động điều chỉnh
hàng xuất khẩu của Việt Nam. mã và giá cả cạnh tranh mới sản xuất và chủ động nghiên
TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng có thể tận dụng cơ hội tham cứu các loại hàng hoá trong
Ban Kinh tế Thế giới, Trung gia vào thị trường Mỹ một danh mục bị trừng phạt từ cả
tâm Thông tin và Dự báo kinh cách bền vững. phía Mỹ và Trung Quốc để
tế- xã hội quốc gia nhận định Thứ năm, cần nghiên cứu kỹ tìm kiếm cơ hội đa dạng hoá,
“Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu các hàng hoá của Trung Quốc mở rộng và thúc đẩy xuất
của Việt Nam năm 2019 được có thể “đổ bộ” vào Việt Nam. khẩu hàng hoá vào Mỹ và
dự báo sẽ giảm 0,3% và mạnh Cụ thể, cần kiểm soát tốt việc Trung Quốc.
hơn trong các năm 2021- nhập khẩu hàng hóa từ Trung Thứ hai, nghiên cứu và dự báo
2023. Tương tự, tốc độ tăng Quốc vào Việt Nam, đặc biệt một số mặt hàng của Trung
nhập khẩu sẽ giảm khoảng là các cửa khẩu trên đất liền; Quốc và Mỹ có khả năng tăng
0,6%”. có tiêu chí cụ thể, chặt chẽ cường nhập khẩu vào Việt
trong việc xác nhận hàng hóa Nam trong trường hợp xuất
3. Đề xuất giải pháp đối với có nguồn gốc xuất xứ Việt khẩu của Trung Quốc sang
Việt Nam Nam khi xuất khẩu sang Mỹ Mỹ và xuất khẩu của Mỹ vào
để ngăn chặn các rủi ro bị Trung Quốc bị hạn chế để có
3.1. Về phía Nhà nước đánh thuế trừng phạt từ Mỹ. biện pháp kiểm soát và kịp
Thứ sáu, cần chuẩn bị tốt các thời ứng phó.
Thứ nhất, cần theo dõi, bám thông tin và sớm áp dụng các Thứ ba, để ổn định và phát
sát tình hình để đưa ra phân biện pháp phòng vệ thương triển xuất khẩu bền vững tại
thị trường Trung Quốc, cần trường Trung Quốc; Thâm Trung Quốc nhằm hạn chế
chủ động liên kết với doanh nhập kênh phân phối bán hàng hoá Việt Nam xâm nhập
nghiệp Trung Quốc để xây buôn thông qua việc thiết lập vào thị trường để có sự chuẩn
dựng kế hoạch xuất nhập khẩu công ty liên doanh với doanh bị và đưa ra biện pháp ứng
và ký kết các hợp đồng xuất nghiệp Trung Quốc. phó kịp thời. ■
nhập khẩu dài hạn; Phát triển Thứ tư, cần lường trước các
hệ thống phân phối trên thị rào cản kỹ thuật từ Mỹ và
Tài liệu tham khảo

1. Bộ Công thương (2018), “Báo cáo xuất nhập khẩu Việt Nam 2017”. Truy cập tại địa chỉ: http://moit.gov.vn/
documents/36315/0/bc+xnk+2017.pdf/894ffcf3-8663-4ee5-ab74-635e330ebb06
2. Chad P. Bown, Euijin Jung, Zhiyao (Lucy) Lu (2018), “Trump and China Formalize Tariffs on $260 Billion of Imports and
Look Ahead to Next Phase”, Peterson Institute for International Economics. Truy cập tại địa chỉ: https://piie.com/blogs/trade-
investment-policy-watch/trump-and-china-formalize-tariffs-260-billion-imports-and-look
3. “Dệt may, da giày Việt Nam: Làm sao tránh thành “trạm trung chuyển” hàng Trung Quốc?”, Doanh nhân Sài Gòn, 10/2018.
Truy cập tại địa chỉ: https://doanhnhansaigon.vn/chuyen-lam-an/det-may-da-giay-viet-nam-lam-sao-tranh-thanh-tram-trung-
chuyen-hang-trung-quoc-1088205.html
4. Eustance Huang, “Vietnam could be a ‘winner’ from the US-China trade war”, CNBC, 12/09/2018. Truy cập tại địa chỉ:
https://www.cnbc.com/2018/09/12/vietnam-could-be-a-winner-from-the-us-china- trade-war.html
5. Chuin-Wei Yap, Scott Patterson và Bob Tita, “U.S. Accuses Chinese Firms of Rerouting Goods to Disguise Their Origin”,
Wall Street Journal, 10/04/2018. Truy cập tại địa chỉ: https://www.wsj.com/articles/for-chinese-steel-the-road-to-the-u-s-goes-
through-vietnam- 1523352601
6. FT Confidential Research, “Vietnam is most vulnerable in Southeast Asia to trade war”, Nikkei Asian Review, 13/08/2018.
Truy cập tại địa chỉ: https://asia.nikkei.com/Editor-s-Picks/FT-Confidential-Research/Vietnam-is-most-vulnerable-in-Southeast-
Asia-to-trade-war
7. Khải Huyền, “Nông sản Việt “lo sốt vó” trước cuộc chiến thương mại Trung- Mỹ”, Dân Việt, 10/07/2018. Truy cập tại địa
chỉ: http://danviet.vn/nha-nong/nong-san-viet-lo-sot-vo-truoc-cuoc-chien-thuong- mai-trung-my-893397.html
8. “List 1”, United States Trade Representative. Truy cập tại địa chỉ: https://ustr.gov/sites/default/files/
enforcement/301Investigations/List%201.pdf
9. “List 2”, United States Trade Representative. Truy cập tại địa chỉ: https://ustr.gov/sites/default/files/
enforcement/301Investigations/List%202.pdf
10. Nate Fischler, “Trade war upsides abound for Vietnam”, Asia Times, Tháng 08/10/2018. Truy cập tại địa chỉ: http://www.
atimes.com/article/trade-war-upsides-abound-for-vietnam/
11. “Những nước nào không phải chịu thuế xuất khẩu thép và nhôm vào Mỹ?”, Báo Mới, Tháng 03/2018. Truy cập tại địa chỉ:
https://baomoi.com/nhung-nuoc-nao-khong-phai-chiu-thue-xuat-khau-thep-va-nhom-vao-my/c/25377003.epi
12. Phương Dung, “Mỹ- Trung “khai hoả” chiến tranh thương mại: Việt Nam chịu tác động từ cả 2 phía”, Dân trí, 2018. Truy
cập tại địa chỉ: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/my-trung-khai-hoa-chien-tranh-thuong-mai-viet-nam-chiu-tac-dong-tu-ca-2-
phia-20180707094702991.htm
13. “Shop talk- China, GBA and the ASEAN connection”, Standard Chartered, Tháng 06/2018. Truy cập tại địa chỉ: https://
av.sc.com/corp-en/content/Bộ thương mại Hoa Kỳs/Pearl-River-Delta-2018-.pdf
14. “Tác động của xung đột thương mại Mỹ với Trung Quốc, EU, Canada và Mexico”, Báo Mới, Tháng 12/2018. Truy cập tại
địa chỉ: https://baomoi.com/tac-dong-cua-xung-dot-thuong-mai-my-voi-trung-quoc-eu-canada-va-mexico/c/29056524.epi
15. “Tariff list – September 17, 2018”, United States Trade Representative. Truy cập tại địa chỉ: https://ustr.gov/sites/default/
files/enforcement/301Investigations/Tariff%20List-09.17.18.pdf
16. The Economist Intelligence Unit “Creative disruption Asia’s winners in the US-China trade war”, 2018. Truy cập tại địa chỉ:
https://pages.eiu.com/rs/753-RIQ 438/images/US_China_trade_war.pdf
17. “The looming US-China trade war, explained”, Vox, Tháng 03/2018. Truy cập tại địa chỉ: https://www.vox.com/
world/2018/5/3/17270606/china-us-trade-war-tariffs-trump
18. Từ điển Tiếng Anh Oxford, Definition of “trade war” in English. Truy cập tại địa chỉ: https://en.oxforddictionaries.com/
definition/trade_war
19. “Trump’s tariffs: When does a trade spat become an actual trade war?”, DW, 2018. Truy cập tại địa chỉ: https://www.
dw.com/en/trumps-tariffs-when-does-a-trade-spat-become-an-actual-trade-war/a-44423016
20. “What’s a trade war and are we in one?”, Marketplace, Tháng 06/2018. Truy cập tại địa chỉ: https://www.marketplace.
org/2018/06/18/economy/whats-trade-war-and-are-we-one.
21. “World Economic Outlook: Challenges to Steady Growth”, IMF, Tháng 10/2018. Truy cập tại địa chỉ: https://www.imf.org/
en/publications/weo
22. Các websites: https://www.worldbank.org,,https://www.usitc.gov, https://ustr.gov, https://www.commerce.gov, http://www.
mofcom.gov.cn, https://www.customs.gov.vn
Thông tin tác giả

Nguyễn Thu Hương, Thạc sĩ
Khoa Kinh doanh Quốc tế, Học viện Ngân hàng
Email: huongnt@hvnh.edu.vn
Summary
The impact of the US- China trade tension on Vietnam and the solutions to deal with it
According to the IMF’s World Economic Outlook 2018, trade tensions are deemed to be one of the greatest
obstacles to the global economic growth. This can hurt other nations’ economies and lead to rising political
tensions. The trade war between the world’s two largest economies the United States and China is at the center
of the trade tensions in the world. This article analyzes how Vietnam could be affected by this trade war in the
positive and negative way. The conclusion is that the negative impacts might outweigh the positive ones. Some
solutions from both macroeconomic and microeconomic point of view have also been proposed.
Key words: trade war; trade tension; US- China; impact; Vietnam.
Huong Thu Nguyen, MEc.
Faculty of International Business, Banking Academy of Vietnam

Bài Của ThS.nguyễn Thu Hương

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Của ThS.nguyễn Thu Hương

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ

Tác động của chiến tranh thương mại Mỹ- Trung

Nguyễn Thu Hương

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Hình 6. Cơ cấu mặt hàng

Nguồn: Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Peterson

0 Nguồn: Tổng cục Hải quan

Tài liệu tham khảo

Thông tin tác giả

You might also like