Mühf Ceza Genel 2019 Temyiz Bahar Dönemi

Ceza Hukuku Genel Hükümler
BİRİNCİ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
• 11 ŞUBAT2019
• DERS İŞLENMEMİŞTİR.
• 14 ŞUBAT PERŞEMBE
Vize soruları çözümü 2
• 18 ŞUBAT PAZARTESİ
1.Suçun Özel Görünüş Şekilleri 12
Teşebbüs 12
Suç Yolu Aşamaları 13
Teşebbüsün Şartları 17
21 Şubat Perşembe
Pratik Çalışma 30
Kasten Öldürme Suçu 40

Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Burada kusurluluğu azaltan bir hal olan haksız tahrik

bakımından hataya düşen kişinin bu hatasının kaçınılmaz olup
olmadığı konusundaki bir değerlendirmede bulunmamız
gerekmekteydi. Hukuki uyuşmazlık bu hata kaçınılmaz mı
kaçmılabilir mi bahsi üzerinedir. Çünkü haksız tahrik de
kusurluluğu etkileyen hallerden biridir. Kusurluluğu etkileyen
hallerde de hatanın kaçınılmaz olup olmadığını değerlendirmek
gerekmekteydi.
18 ŞUBAT 2019 PAZARTESİ
l.DERS
Suçun Özel Görünüş Şekilleri
A. Teşebbüs
B. İştirak
C. İçtima
Suçun özel görünüş şekilleri içerisinde bu üç konuyu
öğreneceğiz.
A. Teşebbüs
Kelime anlamı bir işi yapmaya davranma, el atma olan
teşebbüs TCK m.35 ile düzenlenmiştir.
Ceza hukukundaki anlamı ise suç tanımında belirlenmiş
olan fiilin icrasına elverişli hareketlerle başlanmış olmakhı
Ceza Huknkn Genel Hükümler

birlikte bu fiile ilişkin icra hareketlerinin tamamlanamaması veya

icra hareketleri tamamlanmış olmakla birlikte suç tipininde ayrı
bir unsur olarak belirlenmiş olan hallerde neticenin
gerçekleşmemiş olmasını ifade eder.
Doktrinde teşebbüsün kalkışma olarak adlandırıldığı da
görülmektedir.
Tamamlanmış bir suçun cezası kanunda belirtilir. Ancak
icrasına başlanmış ama gerçekleşmeyen ya da başka şekilde
gerçekleşen hareketin teşebbüs aşamasında kaldığı ve cezasının
buna göre belirlendiğini söyleyebiliriz.
Tamamlanmamış suça ceza verilmesi ancak gelişmiş ceza

hukuku sistemlerinde görülmektedir.
Teşebbüs halinde kalmış suça tamamlanmış olana nisbetle

daha az ceza verilir. Sebebi isesuç siyaseti düşüncesidir. Eğer
teşebbüs halinde de tamamlanmış suçun cezası verilecek olursa
fail bir kere icra hareketlerine başladıktan sonra vazgeçmeyi
düşünmeyecektir. Çünkü vazgeçmekte hiçbir yararı yoktur.
I lalbuki teşebbüsün cezası tam suçtan daha az olduğunda kişi
lıer zaman vazgeçmeyi düşünüp suç işlemekten dönebilir.
Suç Yolu Aşamaları (ITER CRIMINIS)
Kitabımız 4 aşamayı kabul etmektedir. Ancak biz bu
'. 1111.ıIara eklemeler yapacağız.
(.'eza Hxikuku Genel Hükümler

1- Düşünce Aşaması
Birinci safha ddüşünme aşamasıdır. Kişi işlemek istediği
fiili öncelikle zihninde değerlendirir. Düşünme insan beyninin
bir fonksiyonu olmakla birlikte düşünce bunun dış dünyaya
yansıtılmasıdır.
Düşünce ne kadar kötü olursa olsun zihinde kaldığı
herhangi bir hareketle dış dünyaya çıkarılmadığı sürece ceza
hukukunu ilgilendirmez. Diğer bir anlatımla kişinin beyninden
geçenleri sınırlandırmak ya da cezalandırmak mümkün değildir.
2- Karar Aşaması
Kitabımızda yer almayan bu aşama kişinin düşündüğü,

planladığı işi yapmaya karar vermesidir. Bu konuda iradesini
netleştirmesidir. Böyle bir aşama ekledik çünkü her düşünce
yapılma konusunda kararlılık göstermez. Kişinin karar verdiği an
bizim için önemlidir. Ancak ceza hukuku bununla da ilgilenmez
ce karar aşamasından dolayı ceza verilmesi mümkün değildir.
3- Hazırlık Hareketleri
Suç işlemeye karar veren kişi bir takım hazırlıklar yapar.
Bunlar; vasıtanın seçimi, araçların temini, keşif yapma, bilgi
toplama gibi gibi çopaltılabilir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler 14

Bütün bu hareketler suça hazırlayıcı nitelikte kabul

edildiğinden hazırlık hareketi adını alır. Kişi hazırlık
hareketlerinden de sorumlu olmaz. Bunun sebebini anlatacağız.
4- Icra Evresi
îşlenilmesi düşünülen suçun icrasına elverişli hareketlerle

başlama söz konusudur. İcra hareketlerine başlayan fail ya bu
hareketleri elinde olmayan engelleyici sebeplerden dolayı
tamamlayamaz veya icra hareketlerini tamamlar ancak suç
tipinde ayrı bir unsur olarak netice öngörülmesine karşın elinde
olmayan sebeplerden dolayı netice meydana gelmez. Bu halde
suça teşebbüs söz konusudur.
Teşebbüsün cezası tamamlanmış suça göre daha az olmakla
birlikte belirlenmesinde oluşan zararın büyüklüğü etkili
olmaktadır. Yani kişi bu evreden itibaren cezai sorumluluğa
mahkumdur.
5- Icra Hareketlerinin Tamamlanması

Bu aşamada ise icra hareketlerinin tamamlanması veya suç
tipinde neticenin öngörülmüş olduğu hallerde neticenin
gerçekleşmesi gerekmektedir.
Suçun tamamlanmadığı hallerde cezanın miktarı
belirlenirken fiilin doğurduğu zarar veya tehlikenin ağırlığı
dikkate alınmalıdır.
Ceza Hnkuku Genel Hükümler 15

Bu konuda ortaya atılan objektif ve sübjektif görüşleri

inceleyeceğiz.
Teşebbüste Kalan Suçun Cezalandırılmasının Sebepleri
Teşebbüsü cezalandırdığımızı söyledik. Buna neden olan
düşünceyi anlatan bazı görüşleri inceleyeceğiz. Ancak belirtmek
gerekir ki bu teorilerden biri veya diğerinin kabulü özellikle
işlenemez suça teşebbüs teşebbüs derecesindeki kalmış suça
verilecek ceza ce hazırlık hareketleri ile icra hareketlerini
birbirinden ayırmada değişik sonuçlar doğurmaktadır.
Sübjektif görüşe göre teşebbüs failin tehlikeli olduğunu
gösterir. Bu tehlikeli halinden dolayı cezalandırılması gerektiği
düşünülür. Pozitivist görüş olarak da bilinir.
Teori suça teşebbüsü hazırlık hareketlerini de içine alacak
şekilde genişletmiştir. Mutlak işlenemez suçlarda teşebbüs
halinin varlığını da kabul eder. Yapılacak olan indirimi de
hakimin takdirine bırakır. Yani indirim yapılması da mecburi
değildir hakimin takdirinde olacaktır.
Yani bu teori cezalandırma sebebi olarak kişinin suç işleme
kastını ortaya koyar. Bu kastı cezalandırmak ister.
Objektif teori ise; teşebbüs halinde kalan suçu korunan
hukuki yararı tehlikeye soktuğu için cezalandırmak ister.

Tipte yasaklanan neticenin meydana gelme tehlikesinden

söz edebilmesi icra hareketlerinin başlamasına ve bu icra
hareketlerinin neticeyi meydana getirmeye elverişli olması
gerekmektedir.
Kanaatimizce her iki teoride tek başına yetersiz

kalmaktadır. Hem failin tehlikeliliği hemde hukuki yarar
üzerinde meydana getirdiği tehlike ihtimali dolayısıyla
cezalandırmak daha uygundur.
Ancak belirtelim ki kanun koyucunun bazı özel hallerde
teşebbüs halinde kalmış suçu da tamamlanmış suç gibi
cezalandırmayı uygun görmüştür. Örneğin Cumhurbaşkanına
suikaste teşebbüs, göçmen kaçakçılığı..
6-Sona Ermesi
Sona erme evresi mütemadi suçlar açısından önme arz eder.
Suçun sona ermesi ile çıkan sonuçları birinci dönem
öğrenmiştik. Suçun oluşumu tamamlanması ve sona ermesi
birbirinden farklı kavramlardır ve sona erme mütemadi suçlar
için geçerli olan bir aşamadır.
Teşebbüsün Şartları
1-Kasten işlenen bir fiilin olması gerekmektedir. Yani
kişinin o suçu işlemeye yönelik kastının olması gerekmektedir.

Ancak elinde olmayan sebepten ötürü bu kastını

gerçekleştirememiş olmalıdır.
Olası kast konusu ise tartışmalıdır. Olası kast sorumluluğu
neticeye göre belirlendiği için ve teşebbüs aşamasında kalan
suçun neticesi oluşmayacağı için cezalandırılamaz görüşü
mevcuttur.
Ayrıca kanun koyucunun sadece suç terimine yer
vermesinde hareketle kabahatlerde teşebbüsün olmadığı
sonucunu çıkartıyoruz. Kabahatler kanununda belirtildiği üzere
de kabahate teşebbüs cezalandırılmaz.
*Taksirle işlenen suçlarda teşebbüs ve iştirak olmaz.
2-Fiilin icra Hareketi Niteliğinde olması
*Doğrudan doğruya icra hareketleri anlamının çıkartıyoruz.
2. DERS
Teşebbüsün koşullarından bir diğeri fiilin icra hareketi
niteliğinde olmasıdır. Yani kişinin gerçekleştirdiği fiilin icra
hareketi olması gerekir. Kısacası suç yolunda icra aşamasında
olması gerekmektedir.
Teşebbüsün en zor konusu burasıdır. Üzerinde çokça
eserler yazılmıştır bizde üzerinde duracağız.
Ceza Hukuku G'euel Hükümler

TCK m.35’e baktığımız zaman kanun icra aşamasındaki

davranışların suça teşebbüsü oluşturabileceğini açık bir şekilde
belirtmiştir. Bu madde sadece icra hareketlerinden hatta
doğrudan doğruya icra hareketlerinden bahsetmiştir. Biz
doğrudan doğruya icra hareketlerinin başlamasından sonra faili
suça teşebbüsten sorumlu tutabiliriz.
Suça teşebbüs
Madde 35- (1) Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle
doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle
tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. (2) Suça teşebbüs
halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre,
ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine on üç yıldan yirmi yıla kadar,
müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan on beş yıla kadar hapis cezası
ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte
üçüne kadarı indirilir
Hazırlık hareketleri açısından bir parantez açmak gerekir.

Hazırlık hareketleri ilk derste ifade ettiğimiz gibi hazırlık
aşaması suç yolunun 3. Aşamasıdır. İcra hareketleri öncesinde
kişinin suçun icrasını hazırlayıcı işlemlere girmesi mümkündür.
Mesela plan kurması, araçları temin etmesi, keşif yapması gibi
davranışlar hazırlık hareketlerini oluşturur. Hazırlık hareketleri
tüm hukuk sistemlerinde hemen hemen hepsinde
cezalandırılmaz. Sebebi ise, teşebbüsü niçin cezalandırdığımızı
hatırlayalım. Objektif görüşe göre korunan hukuki değeri
Ceza Hukuku Genel Hnkflınler 19

'
tehlikeye uğrattığı için teşebbüste kalan bir davranış

cezalandırılmalıdır. Sübjektif görüşe göre ise kişi bir suç işleme
kastı ile bir davranış gerçekleştirmeye başladı. Suçu
tamamlayamadı ama kastı var kişiyi cezalandırmalıyız. Şimdi
bunun tersine dönelim. Aynı noktadan hareketle hazırlık
hareketlerini cezalandırmıyoruz çünkü henüz tehlike yok.
Adam birini 3 gün sonra öldürecek bugün keşif yapmış.
Vasıtaları temin etmiş, plan kurmuş. Henüz o 3 gün sonra
işleyeceği eylemin icra hareketlerine başlamadığı gibi hukuki
değer bakımından da henüz somut güncel bir tehlike meydana
gelmemiştir. Yani objektif görüş hazırlık hareketlerinin
cezalandırılmamasını söyler.
Sübjektif açıdan yaklaşanlar ise; yine hazırlık hareketlerinin
cezalandırılmamasını savunur. Sebebi ise suç işleme kastının
oluşup oluşmadığını bilmiyoruz. Açığa çıkan bir kast yok. Kesin
olarak söyleyemediğimiz için cezalandırmıyoruz. Kişi her zaman
vazgeçebilir.
*Gönüllü vazgeçme burada yoktur. Bu vazgeçme ile sakın
karıştırmayın.
Demek ki hazırlık hareketlerini iki temel sebepten ötürü
cezalandırmıyoruz.

1- Tehlikenin meydana gelmemiş olması, ya da çok çok az

meydana gelmiş olması
2- Kişinin suç işleme kastının henüz kesin olup olmaması

konusunda net bir tespit yapamıyor olmamız.
Bu gerekçelerle hemen hemen bütün hukuk sistemlerinde
hazırlık hareketleri cezalandırılmaz. Ya açıkça hazırlık
hareketlerinin cezalandırılmayacağına dair hüküm olabilir ya da
bizim kanunumuzda olduğu gibi zımnen bu sonuç ortaya çıkmış
olabilir. Biz 35. Maddeye baktığımız zaman doğrudan doğruya
icra hareketlerinin başlaması lafından hazırlık hareketi niteliği
taşıyan davranışların cezalandırılmayacağını anlıyoruz.
Bununla birlikte kanunumuz hazırlık hareketlerini
oluşturan birtakım davranışları cezalandırabilir. Bu cezalandırma
çeşitli görünümlerde karşımıza çıkmaktadır. Mesela;
Fuhuş
Madde 227- (1) Çocuğu fuhşa teşvik eden, bunun yolunu

kolaylaştıran, bu maksatla tedarik eden veya barındıran ya da çocuğun
fuhşuna aracılık eden kişi, dört yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne
kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu suçun işlenişine yönelik
hazırhk hareketleri de tamamlanmış suç gibi cezalandırılır.
(2) Bir kimseyi fuhşa teşvik eden, bunun yolunu kolaylaştıran ya da

fiıhuş için aracılık eden veya yer temin eden kişi, iki yıldan dört yıla
kadar hapis ve üçbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Fuhşa

sürüklenen kişinin kazancından yararlanılarak kısmen veya tamamen

geçimin sağlanması, fuhşa teşvik sayılır.
(3) (Mülga: 6/12/2006 - 5560/45 md.; Yeniden düzenleme:

24/11/2016-6763/18 md.) Fuhşu kolaylaştırmak veya fuhşa aracılık
etmek amacıyla hazırlanmış görüntü, yazı ve sözleri içeren ürünleri
veren, dağıtan veya yayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz
günden iki bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(4) Cebir veya tehdit kullanarak, hile ile ya da çaresizliğinden

yararlanarak bir kimseyi fuhşa sevk eden veya fuhuş yapmasını sağlayan
kişi hakkında yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yansından iki
katına kadar artırılır.
(5) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçlann eş, üstsoy, kayın

üstsoy, kardeş, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruma ve
gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da kamu görevi
veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle
işlenmesi halinde, verilecek ceza yan oranında artırılır.
(6) Bu suçların, suç işlemek amacıyla teşkil edilmiş örgüt faaliyeti

çerçevesinde işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza
yan oranında artırılır.
(7) Bu suçlardan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü

güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
(8) Fuhşa sürüklenen kişi, tedaviye veya psikolojik terapiye tâbi

tutulabilir. (1)

Başka da böyle bir örnek yoktur. Son cümleye baktığımız

zaman suçun işlenmesine yönelik hazırlık hareketleri de
tamamlanmış suç gibi cezalandırılır. Henüz teşebbüs dahi yok
ama hazırlık hareketleri bile yeterlidir bu suç için. Demek ki özel
hükümler kısmında istersek böyle hükümlere yer verebiliriz.
*Böyle bir düzenleme yapılmamışsa hazırlık hareketleri
cezalandırmak mümkün değildir. Düzenleme varsa özel norm
genel normun önüne geçer gereği özel norm uygulanır ve
cezalandırılır.
Örneğin bir fiil teşebbüs aşamasında kalmışsa cezada

indirim yapıyoruz. Ama o suç tipinin teşebbüs hali de
tamamlanmış gibi cezalandırılıyorsa artık özel hükmü
uyguluyoruz.
Bir de TCK M.188/3 çok geniş yelpazede değerlendirmiş
ve tek tek saymıştır. Burada da aslında hazırlık hareketleri
cezalandırılmaktadır ancak açıkça yazılmamıştır. Görüyoruz ki
her aşaması sayılmıştır.
Bu istisnalar dışında hazırlık hareketleri

cezalandırılmadığına göre acaba biz bu davranışın icra hareketi
mi yoksa hazırlık hareketi mi olduğunu nasıl tespit edeceğiz?
Bu konuda 30-40 teori vardır. Ancak kitabımızı baz alarak
anlatacağımız için özetle 3 kategoride incelenecek.
Ceza Hukuka Genel Hükümler 23

-OBJEKTİF GÖRÜŞLER
-SÜBJEKTİF GÖRÜŞLER
KARMA GÖRÜŞLER
Bu konu uzun yıllar boyunca tartışılmıştır hala genel geçer

bir görüş yoktur. Özü itibariyle bunun tespitinin bir yorum
meselesi olduğunu belirtmekte fayda vardır. Benimseyeceğiniz
görüş ne olursa olsun önemli olan somut olayda yapacağınız
tespittir.
Sübjektif görüşlerden bir kısmı örneğin Açıkça Ortaya
Çıkan Suç Kastı Teorisi Almanya, İtalya, İsviçre taraftar
bulmuştur. Buna göre kişinin kesin surette suç işleme kastını
ortaya koyan bir davranış gerçekleştirdiğini belirleyebiliyorsak o
zaman bu davranış icra hareketidir diyoruz. Şüphe varsa hazırlık
hareketidir demişlerdir.
Bir başka görüş; Failin Planına Dayanan Sübjektif Teoridir.
Bu teoriye göre kişinin sübjektif planına göre kendi düşüncesine
göre suç tipini doğrudan doğruya gerçekleştirmeye yönelik
faaliyetleri icra hareketidir. Kısacası icra hareketi mi hazırlık
hareketi mi olduğunu kişinin kendi düşüncesine göre anlarız
demişlerdir.
Mesela uzun namlulu silahla adam öldürme fiilinin icra

hareketi silahın tetiğinin çekilmesi ile değil bundan daha önce

BİRİNCİ KISIM
nişan alma ve silahı desteğe koyma ile başlar. Eğer fail doğrudan
öldürmeye girişiyorsa icra, silahın satın alınması hazırlık
hareketidir.
Satın almak, doldurmak, hazırlık hareketidir demiştir.

Sübjektif teorilerin özü; suç kastını tespit edebiliyorsak
kişinin bir davranışı suç işleme kastı ile gerçekleştirdiğini
belirleyebiliyorsak bunlar icra hareketidir. Belirleyemiyorsak
hazırlık hareketidir denmektedir.
Objektif teoriler ise, failin sübjektif dünyasıyla ilgilenmez.
Dışarıdan algılanan duruma göre bir değerlendirme yapar.
Mesela Kronolojik Teoriye göre suçun tamamlanma anma uzak
olan hareketler hazırlık hareketi, yakın zamanda olanlar ise icra
hareketi olarak kabul edilmektedir. Ancak burada da hangi
hareket yakın hangisi uzak soruları gündeme gelmektedir.
***Objektif teorilerden en önemli olan iki tanesi Maddi
objektif teori ve Şekli objektif teoridir.***
Şekli Objektif Teori

Suç tipinde gösterilen davranışın icrasına başlanmasıyla
birlikte icra hareketleri başlamaktadır.
Örneğin dolandırıcılık suçunda hileli hareketlere

başlanmasıyla icra hareketleri başlamaktadır bu görüşe göre.
Hırsızlık suçunda malın alınmaya başlanmasıyla veya o elin mala
(.'eza Hukuku Genel Hükümler

doğru uzanması ile birlikte icra hareketlerinin başladığı kabul

edilmektedir.
Adam öldürme suçunda öldürme fiilinin başladığı andan
itibaren icra hareketlerinin başladığı kabul edilmektedir.
Şekli objektif teori teşebbüsün cezalandırılması bakımından
katı bir yaklaşım ortaya koyar ve cezalandırılmayacağını söyler.
Maddi Objektif Teori
Şekli teoriyi biraz daha genişletmektedir. Sadece tipte
gösterilen hareketin icrasının başlamasıyla değil bu davranış
öncesinde gerçekleştirilen ve tipik hareketle doğrudan yakın bir
bağlantı içinde olan davranışların icra hareketleri olarak
nitelendirilmesi gerektiğini kabul etmektedir.
Bizim kanunumuz maddi objektif teoriyi kabul eder.
Bu teoriye göre; yapılan davranış tipte gösterilen davranış
ile belirli bir bağlantı içerisindeyse doğal ve zorunlu bir bağlantı
varsa bu davranışı icra hareketi kabul ederiz.
Demek ki maddi objektif teoriye göre, suç tipinde yer alan

harekete doğal ve zorunlu olarak bulunan eylemleri icra hareketi
olarak kabul etmektedir. Bunu dışında kalan hareketler ise
hazırlık hareketi olarak kabul etmektedir.
TCK m35 gerekçesine baktığımız zaman da bu görüşün

benimsenmiş olduğunu görüyoruz.

Maddi objektif teorinin bir türü olan Hukuki Değere

tecavüz Teorisidir. Burada da hukuki değere tecavüz oluşturan
davranışlar icra hareketi olarak değerlendirilir. Bunun dışında
kalan henüz tehlike oluşturmayan davranışlar ise hazırlık
hareketi olarak değerlendirilir.
Tek Anlamlı objektif teori de bir maddi objektif teori
türüdür. Bu teoriye göre bir davranışın dışarıdan baktığımız
zaman iki anlamı vardır. Bu davranış ya suç ileme kastını
göstermektedir ya da şüphe varsa suç kastının ortaya çıktığını
kesin bir şekilde söyleme şansımız yoktur.
Dolayısıyla hareketin tek anlamının olduğunu ifade eden
bu teori, eğer açık bir şekilde hiç tereddüde yer bırakmayacak
şekilde o davranışın suç kastıyla gerçekleştiğini söyleyebilirsek bu
hareketin icra hareketi olduğunu söyleyebiliriz demiştir. Italyan
ceza kanunu etkilemiştir.
Nitekim bizim 765 sayılı TCK döneminde bu görüşün
özellikle Yargıtay kararlarında esas alındığını söyleyebiliriz.
Karma teoriler
Karma teoriler ise hem dışarıdan gözlenenin hem de kişinin
iradesinin kastını dikkate alır. TCK maddi objektif teoriyi kabul
eder.

Diyelim ki biri geldi bir işyerinin kilidini kırdı tam açacak

polis geldiği için koşarak uzaklaştı. Teşebbüs diyebilir miyiz?
Hangi görüşü benimserseniz benimseyin somut olaylar
karşısında bunu nasıl yorumlayacağımız zor olan kısmı. Bizim
burada bilmemiz gereken TCK maddi objektif teoriyi kabul
etmiştir buna göre somut olayı yorumlamak gerekir. Dolayısıyla
suç tipiyle doğrudan doğal olarak bağlantılı bir davranıştan
bulunmak icra hareketi olarak kabul edilmektedir. İcra
hareketlerini de cezalandırıyoruz.
Adam hırsızlık yapmak için kilidi kırmış ama elinde
olmayan sebeplerle içeri girememiş hırsızlık yapamamış. Burada
artık mala zarar verme ve hırsızlık suçuna teşebbüsten sorumlu
tutacağız.
Çünkü hırsızlık için o kilidi kırması gerekiyor zorunlu bir
bağlantı var. İcra hareketi kabul eder teşebbüsü uygulayabiliriz.
Hileli davranışları yapmış, dolandırıcılığa teşebbüs olarak

hiç tereddütsüz değerlendirebiliriz.
Adam yaralama ve adam öldürme suçlarında zorluk arz
eden bir durum var. Mesela, kişi öldürme kastı ile geldi
cebinden tabancayı çıkaramadı. Teşebbüs olur mu? Ya da çıkardı
ateş etmedi. Teşebbüs olur mu? Bu soruları soyut olarak
değerlendirmek doğru değildir. Somut olayın tüm özelliklerine

göre değerlendirme yapacağız. Bilgiyi iyi bilip iyi bir yorum

yapmamız gerekmektedir.
ÖZEL DURUMLAR
Hazırlık hareketleri ile icra hareketlerinin birbirinden

ayrılması gereken özel durumlardan bahsedeceğiz.
Mesela müşterek faillik durumu söz konusu ise yani suçun
icrasına birden fazla kişi katılmış ise hangi andan itibaren kim
kimler sorumlu? Bu konu çok tartışmalı olmakla beraber Alman
hukukunda bir takım görüşler öne sürülmüş.
*Bu teorileri kitabımızdan okumamız söylendi.
Özetle; 4 kişi 1 kişiyi öldürecek ama aralarında biri suçun
icrasına başlamışsa diğer üç kişi suça teşebbüsten
cezalandırılabilir mi?
Örneğin bir kişi havaalanında öldürülecek. 4 kapı var
hangisinden çıkacağı belli değil. 4 kişi 4 kağıda bekliyor
hangisinden çıkarsa orada bulunan kişi öldürecek. Burada
bütüncül çözüm teorisi gereği hepsi cezalandırılmalıdır demiştir.
Daha bireysel görüş ise her faili tek tek değerlendirmeliyiz,

her biri ayrı ayrı başlamış olmalıdır ki teşebbüsten sorumlu
tutulsun demiştir.
Yenilenmiş bireysel görüş ise; her bir müşterek fail icraya
başlayacak ama aynı zamanda bütüncül olarak baktığımız
zamanda suçun icrasının doğrudan doğruya başlanması

gerekecek demiştir. Tek başına müşterek faillerden birinin
rolüne başlaması yeterli değil aynı zamanda suçun icrası da
doğrudan doğruya başlamalıdır. Ancak bu şartlar altında
teşebbüsten sorumlu tutulabilir.
*Kitabımızda bütüncül çözüm teorisi benimsenmektedir.
Ancak hocanın kanaati yenilenmiş bireysel görüşten
yanadır.
21 Şubat Perşembe
l.ders
Pratik Çalışma
MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER PRATİK ÇALIŞMA
(21.02.2019)
1) Ceza hukukunda hazırlık hareketlerinin cezalandırılmaması

kuralının sebeplerinelerdir? Bu kuralın istisnası var mıdır? Yok
mudur? Belirtiniz.
2) Teşebbüs halinde kalmış suça, tamamlanmış olana nispetle
daha az ceza verilmesinin nedeni ne olabilir? Açıklayınız.
3) Kişinin suçu işlerken izlediği yolun (iter criminis) hangi
aşamalardan meydana geldiğini belirtiniz?
Ceza Hukııkn Genel Hükümler

4) Aşağıdaki olayları “suça teşebbüste hazırlık hareketleri ve icra

hareketlerinin ayrılması” meselesi bağlamında değerlendiriniz.
OLAY 1-) (B), eczacı (A)’nm evine girmiştir. Mutfakta
kendisine yemek pişirerek bir şeyler yemiş ve evde bulunan
birbirinden farklı içkileri açıp içmiştir. Ayrıca hırsızlık yaparken
yanında getirdiği alet ve edevatı da çatı katında tavan arasında
bırakmıştır. (A) durumu polise haber vermiştir. Evin çatı katında
hırsızın suç aletlerinin bulunduğunu gören polis, hırsızın bu
aletleri almaya gelebileceğini düşünerek, evin çevresinde
gizlenerek bir süre hırsızı beklemeye karar vermiştir. Bu arada,
eczacı (A), polisin bu tahmininin kendisine aktarılması üzerine,
hırsızın tekrar eve girme olasılığına karşın, evin giriş holünde
bulunan masanın üzerine, piyasada satılan ünlü bir içki
markasına ait şişeyi koymuş ve içine de ölümüne yol açabilecek
dozda zehir karıştırmıştır. Bunu yaparken, hırsızın bu şişedeki
içkiyi içebileceğini düşünmüş ve esasen onu bu şekilde öldürmeyi
amaçlamıştır. Sonrasında içi zehir dolu içkinin hırsızın
gelmesinden sonra polislere karşı kullanılabileceğini düşünerek
durumu polise haber vermiştir. Polis, (A)’dan içi zehir dolu
şişeleri, hiç kimsenin zarar görmemesi için ortadan kaldırmasını
istemiştir. Bu arada, yeniden eve gelmesi beklenen fail, eve
gelmemiştir. Polisler eczacıya bu zehirli içki şişesini niçin

hazırladıklarım sorduklarında, eczacı kendisini güvence altına

almak amacıyla böyle bir tertip hazırladığını belirtmiştir.
OLAY 2-) Kiracı olduğu evden ihtilaflı bir şekilde

mahkeme ilamıyla çıkmak zorunda kalan (A), ev sahibinden
intikam almak için, evi tahliye etmeden önce evin elektrik
sistemini manipüle etmeye karar vermiştir. Kendi planına göre,
evin sonraki kullanıcısı yemek odası ya da çocuk odasında prize
fış taktığında, sistem bir anda 230 voltluk elektrik akımını
verecek ve böylelikle, prizi kullanan kişiyi elektrik çarpacak ve bu
durum onun ölümüne yol açacaktır. Bu amaçla (A), evin elektrik
sistemini manipüle ettikten sonra evi tahliye etmiştir. Sonrasında
ev sahibi, yeni kiracı eve taşınmadan önce evin elektrik sistemini
kontrol ettirirken durum anlaşılmıştır.
KARAR İNCELEMESİ:
“Bu bilgiler doğrultusunda somut olay değerlendirildiğinde;

sanıklar ile temyiz dışı sanığın içerisinde bulunduğu aracı
sanıkların gece vakti müştekiye ait işyerinin önüne park ederek
farlarını söndürdükleri, aracın içerisinden inen sanığın aracın
bagajını açarak buradan aldığı levye ile işyerine yöneldiği
esnada, sanıkları uzaktan izleyen müşteki ve yanındaki tanıkların
sanıkların hırsızlık yapacaklarını anlayıp yanlarına doğru
yaklaşarak bağırmaları üzerine, sanığın henüz işyerine
ulaşmadan, müşteki ve tanıkları görmesiyle indiği araca tekrar

bindiği ve sanıkların olay yerinden uzaklaştıkları olayda,

sanıkların iştirak halindeki kastlarının hırsızlık suçuna dair
olduğuna dair bir tespitin yapılması mümkün ise de, yukarda
açıklandığı üzere suça dair hazırlık hareketleri aşaması henüz
tamamlanmamış, icrai hareketlere başlanmamış olduğundan
sanıkların hırsızlık suçuna teşebbüsten dahi sorumlu tutulmaları
mümkün olmadığı göz önünde bulundurulmayarak, sanıkların
atılı suçtan beraatları yerine, yazılı şekilde mahkumiyetlerine
karar verilmesi "Yargıtay 17. CD. E.2018/4187 K.2018/13154
CEVAPLAR
l)Bu suçu işleyip işlemeyeceğini tam olarak
belirlenememesine İRADE ZAYIFLIĞI TEORİSİ diyoruz.
Hazırlık hareketlerinin cezalandırılmamasının en önemli sebebi
insanlara geniş hareket alanı bırakma düşüncesidir. Maddenin
gerekçesinde de bunu görebileceğiniz gibi kişi hak ve
özgürlüklerinin korunmasıyla yakından ilgilidir.
O halde birinci sebep; neticeye uzak olup, failin iradesinin
açık seçik bir biçimde suça yönelik olduğunun tespitinin net
olmadığı hallerde hazırlık hareketleri cezalandırılmaz.
Örneğin bir bıçak satın alan kişiyi bıçak aldığı için
cezalandıranlayız. O bıçakla adam öldürebilir ama belki
mutfakta kullanacak belki başka bir iş için.

ikinci olarak hazırlık hareketleri işlenmesi gereken s uç

bakımından çok az bir tehlike hatta tehlikesizlik hali getirir.
Buna da TEHLİKESİZLİK TEORİSİ diyoruz.
Hazırlık hareketleri neticeyi ortaya koyacak şekilde belli

olsa dahi tehlikeli değildir. Ya da çok az bir tehlike hali söz
konusudur.
Üçüncü sebep ise hazırlık hareketlerini gerçekleştiren faile,
suç yolundan dönme imkanı verilmesinin gerekliliğidir. Kişiye
suç yolundan çıkması için imkan tanınmalı hatta altın köprüler
kurulmalıdır düşüncesi ile hazırlık hareketleri cezalandırılmaz.
Bu sebeple hazırlık aşamasını dar değil geniş yorumlamak
gerekmektedir.
madde 227/3 çocuğun fuhuşa sürüklenmesi suçunda bu

kuralın istisnasını oluşturur. Hazırlık aşaması dahi tamamlanmış
gibi cezalandırılır, (bu maddeyi derste işlediğimiz için tekrar
yazmıyorum.
2) Madde 35 ile düzenlenen bu kurala göre teşebbüs

aşamasında kalan suç tamamlanmış suça göre belli oranda
indirim yapılmasını gerektirir. Tabii burada suçun niteliğine
göre verdiği zarara göre de belli oranlar var indirim için. Genel
hüküm olarak düzenlendiği için tüm suçlar için geçerlidir.

Sebeplerden birincisi; korunan hukuki değer tam olarak

ihlal edilmemiştir. Tehlikeye uğramıştır. Suç tipi tam
oluşmadığı için özel hükümlerine göre değil bu madde gereği
genel hükme göre ceza veriyoruz. Suç işleme kastı da ortaya
çıktığı için kişiyi cezalandırıyoruz ancak daha az bir ceza uygun
görülmüştür.
İkincisi; Teşebbüsün cezasının tamamlanmış suç gibi

verildiği hallerde faile hiç imkan tanınmamış olur. Teşebbüs
aşamasında bırakmanın daha az cezayı gerektirdiğini bilen kişi
suçu tamamlamaktan vazgeçme olanağı bulabilir. Suçu
tamamlamaktan vazgeçebilir.
3) Suç yolu aşamaları kitabımızda 4 maddeden oluşuyor.
Hocamız bir madde daha ekledi o da karar aşamasıdır.
1- Düşünce aşaması
***Karar aşaması
2) Hazırlık hareketleri aşaması
3) îcra hareketleri aşaması
4) Neticenin arandığı suçlarda neticenin gerçekleşme

aşaması
*Kesintisiz suçlarda tamamlanma aşamasından sonra bir de
bitme aşaması öngörülmüştür. Bu aşama sadece mütemadi suçlar
için öngörülmüştür.
Ceza llııkuku Genel Hükümler 35

OLAY 1:
İcra hareketlerine başlanmış mı? (A)’yı kasten öldürmeden

sorumlu tutabilir miyiz? Sorduğumuz soru bu. Bu karar Alman
Yüksek Mahkemesince verilmiştir.
AYM bu olayda eczacının adam öldürmeye teşebbüsten
sorumlu tutulamayacağına karar vermiştir. Mahkeme teşebbüs
hallerinde de mağdurum davranışının failin hareketi ile zaman
bakımından dar bir bağlantı içinde bulunduğu hallerde
teşebbüsün kabul edilebileceğini belirtmiştir. Yani failin hareketi
ile mağdurun hareketinin dar bir zaman içinde bulunması
halinde teşebbüsü kabul etmiştir.
Failin tasavvuruna göre mağdurun suça etki eden
davranışının ne zaman gerçekleşeceği belirsiz ise ya da bu
davranışı uzun bir zaman sonra gerçekleşecek ise olayımızdaki
gibi öldürme kastıyla başlanan hareket hazırlık hareketi olarak
nitelendirilir.
Olayımızda da kişi tekrar gelecek mi gelmeyecek mi ne

zaman gelecek belli değil bu yüzden kesin bir olgu olmadığına
hükmetmiştir. Bu durumda süre uzun bir zamana yayılmış
oluyor ve Alman Yüksek mahkemesi teşebbüs değil hazırlık
hareketi olarak nitelendiriyor. Bunun yanında mekan
bakımından da dar bir bağlantı olmalıdır. Olayımızda mekan

bakımından da bir yakınlık yoktur çünkü hırsız nerede belli

değil.
Suçla, korunan hukuki yararın doğrudan doğruya tehlike
altına girdiği anda icra hareketlerinin başlayacağını belirtmiştir.
Mahkeme hırsızın tekrar eve girmesi ile birlikte ya da şişeden
içmeye başlaması ile birlikte icra hareketlerinin başlayacağını
kabul etmiştir.
Hırsızın geleceği de kesin olarak bilinmediği için teşebbüs

sorumluluğu olmaz. Olası bir ihtimal olduğu için aklımıza olası
kast gelmelidir. Olası kastta sorumluluk neye göre belirlenir,
neticenin gerçekleşmesine göre belirlenir. Burada da
sorumluluğu neticeye göre belirlemek gerekmektedir.
Bir de Almanya’da PARÇA HAREKET KURAMI var.
Bu kurama göre suçun gerçekleşmesi için bu iki parçanın
oluşması gerekmektedir. Olayımızda da birinci hareket zehirli
şişenin hazırlanması ikinci hareketi se hırsızın alıp onu içmesi.
Bu parçacıklardan birisi gerçekleşmediğinde teşebbüsten
bahsedemiyoruz. Bu teori bu gibi durumlara özgüdür. Aklınızda
kalsın.
OLAY2) Yine aynı şekilde kişiyi cezalandıracak mıyız
teşebbüs sorumluluğu oluştu mu bunu inceliyoruz. Alman
Yüksek Mahkemesi kararıdır yine.
Ceza Hukuku Genci Hükümler 37

(Burada sorular üzerine gönüllü vazgeçme ile ilgili bilgi

verildi ama kafa karışıklığı yaratabilir diye buraya yazmıyorum.
Önümüzdeki hafta derste işlenecektir.)
Alman Yüksek mahkemesi burada zehirleme hadisesinden
farklı olarak failin kasten öldürmeye teşebbüsten dolayı
cezalandırılması gerektiğine hükmetmiştir. Mahkeme
zehirlenme olayına ilişkin verdiği kararla bu olay arasında
bağlantı kurmuş ancak ikisi arasında farklılık olduğunu
belirtmiştir. Bu olayda failin kendi tasavvuruna göre icra
hareketlerini tamamladıktan sonra mağdurun prizi kullanacağı
kesindir. Mağdur kim olur belli değil ama kesinlikle biri o prizi
kullanacaktır. Objektif ölçütlere göre bu olayın gerçekleşmesi
kesindir. Doğrudan tehlike ortaya çıkmıştır. Korunan hukuki
yarar da tehlike altına girmiştir. Bu yüzden teşebbüs
sorumluluğu vardır.
KARAR:
Kararda icra hareketlerinin başlayıp başlamadığına ilişkin
bir tartışma var. İlk derece mahkemesi kişiyi cezalandırırken
Yargıtay teşebbüsten cezalandırılmaması gerektiğini failin
hareketlerinin hazırlık hareketleri safhasında kaldığını
söylemektedir.

Failin elinde olmayan sebeplerle suç işlemeyi bırakması

gerekmektedir. Maddede açıkça bunu belirtmiştir.
Cezalandırmak için doğrudan doğruya icra hareketlerine
başlanması gerekliliği vardır. Doğrudan doğruya başlanmasından
ne anladığımızı teorilerle açıklamıştık. Bu da objektif teorinin
altında yer alan maddi objektif şekli objektif teorilerdi. Bizim
kanunumuz da maddi objektif teoriyi kabul etmiştir. Buradan ne
anlıyoruz? Suç tipiyle belirli bir yakınlıkta ve bağlılıkta olan
fiillerin yapılması icra hareketlerinin başladığını gösterir. Bunu
da kanunun gerekçesinden anlıyoruz.
Serbest hareketli suçlarda Suç teşkil eden neticeye bağlı

olan davranışların başlaması ile icra hareketlerinin başladığı
kabul edilir. Olayımızda kişinin levye ile yürümesi illaki hırsızlık
yapacağına kesin kanıt değildir. Dolayısıyla hırsızlık suçuna
teşebbüsten sorumlu tutamayız.
2. DERS
Ceza Hukuku özel hükümler kitabından sizlere bazı suç
tiplerini anlatacağız. Ceza Genel bilgilerinizi uygulayabileceğiz
alanlar yaratmak için zaten örneklerini sıklıkla verdiğimiz belli
başlı suç tiplerini beraber inceleyeceğiz.
Bizim dersimiz uygulaması yoğun olan bir bölümdür.
Teoriyle mümkün oldukça uygulamayı birlikte götüreceğiz.
Ceza Ihukuku Geııı l lliikilmleı

KASTEN ÖLDÜRME SUÇU

Kasten öldürme
Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası
ile cezalandırılır
Korunan hukuki değer yaşama hakkıdır. Kasten öldürmede

belli bir amacın olması aranmaz. Sistematik olarak işlenmesi de
aranmaz. Dolayısıyla soykırım ya da insanlığa karşı işlenen
suçlardan farklıdır.
Genel Hükümlerde suç teorisine giriş yapmıştık. Belli
kategorize etme şeklinde ilerledik. Suçun unsurları, tipiklik,
manevi unsur, hukuka aykırılık.. Bunları öğrendik.
Bu anlamda kasten öldürme suçunu inceleyelim. Fiil
bakımından kasten öldürme suçu icrai davranışlarla işlenir. M81
bunu düzenlemiştir. İhmali davranışlarla da işlenebilir tabii ki
ama onu düzenleyen madde 83 tür.
Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi
Madde 83- (1) Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı
gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden
sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren
yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir.
(2) ihmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için,

kişinin; a) Belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni
düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğünün
Ceza Hukuku Gend .Hükümler

bulunması, b) Önceden gerçekleştirdiği davranışın başkalarının hayatı ile

ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması, Gerekir.
(3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi
hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine
yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş
yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan onbeş yıla kadar
hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
işleniş şekli bakımından belirtmemiz gereken serbest

hareketli bir suç olduğudur. Kanunda nasıl işleneceği konusunda
bir çerçeve çizilmemiştir. Ancak bazı öldürme şekiller kanun
tarafından daha ağır ceza olarak görülmüştür. Bu husus m82 ile
düzenlenmektedir.
Nitelikli haller
Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b)

Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip,
batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah
kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya
kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini
savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) Gebe olduğu bilinen
kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir
suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini
kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla,(1) i) (Ek:29/6/2005 -
5377/9 md.)Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j) Kan
gütme saikiyle,(2) k) Töre saikiyle,
(.'eza Hukuku Geuel Hükümler 41

(2) işlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile

cezalandırılır
Netice bakımından; kasten öldürme suçu neticeli bir suçtur.

Ölümün gerçekleşmesi aranmaktadır. Ölüm deyince aklımıza
beyin ölümü gelmelidir. Çünkü ilerleyen teknoloji ile diğer
organlar olmadan kişiyi yaşatabiliyoruz.
Nedensellik bağı; fiilin faile objektif bir şekilde isnat
edilebiliyor olması gerekmektedir. Bunları birinci dönem
ayrıntılı bir şekilde işlemiştik.
Fail herkes olabilir. Mağduru da herkes olabilir.

Ancak bazı ölümlerde öldürülen kişinin bilhassa belirtildiği
durumlar olabilir, örneğin Cumhurbaşkanına suikast suçu.
Mağdurun kimliğinin önemli olduğu haller de mevcuttur,
özel olarak belirtilmektedir, işlediğimiz bu kasten öldürme
suçunda kişinin kimliği için bir belirtme yoktur. Canlı bir insanı
öldürmek bu suç için yeterlidir. Ancak kanun bazı kişileri
özelleştirmiş ve daha ağır ceza verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Cenin mağdur olabilir mi? Bu suçta cenin mağdur olamaz.
Canlı olarak doğması şartı vardır bu suçun mağdurları için.
Ölmesi öldürülmesi durumunda başka suç tiplerine girmektedir.
*Sınavda bu konuda hata konusunda şahısta hatada eksik
olduğunuzu fark ettik.
Ceza Hukuk» Geael Hükümler

Suçun konusu; canlı insan vücududur.

Manevi unsur; zaten suçun adı kasten öldürme. Kasten
işlenmesi gerekmektedir.
Failin kastının neye yönelik olduğunun belirlenmesinin

zorluğundan bahsetmiştik ve teşebbüs ile alakalı bir problemdir
bu. Uygulamada kişinin kastının neye yönelik olduğunu tespit
etmek bizi çok zorlar. Bu konuda Yargıtay’ın kararlarında belirli
kıstaslarının olduğunu görüyoruz. Bu kıstasları sizlere başlık
olarak söyleyeceğiz. İçeriğini bir sonraki sene özel hükümler
dersinde zaten öğreneceksiniz.
-Mağdur be fail arasındaki husumetin sebebi ve mahiyeti
-Suçta kullanılan saldırı aletinin kuvveti ve tesiri
-Bulundukları yerin durumu
-mağdurun vücudunda bulunan yara yeri ve mahiyeti
-fail kendiliğinden mi yoksa başka sebeplerle mi suça son vermiş
Yargıtay kendi de bu kıstaslara göre değerlendirme yapıyor

ve diğer mahkemelerinde ölçütünün bu olmasını bekliyor.
Olası kastla öldürme olabilir. Sonucu kabullenme vardı
biliyorsunuz.
Örneğin bir kişi birini öldürmek için aracına bomba
yerleştirdi. Öldürmek istediği kişinin yanına binen kişi de
Ceza IJukukıı Genel lliikümh t 43

bombanın patlaması sonucu öldü. Burada 2. Dereceden

doğrudan kast vardı. Ayrılamaz neticeler olduğu için burada da
doğrudan kasttan bahsetmiştik.
Kasten yaralama neticesinde gerçekleşen ölüm neticesi

durumları vardı. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç demiştik.
Madde 87 ile düzenlenmiştir.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama
Madde 87- (1) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) Duyularından veya

organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, b) Konuşmasında
sürekli zorluğa, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaşamını tehlikeye sokan bir
duruma, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce
doğmasına, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza,
bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fikraya giren hallerde üç
yıldan, üçüncü fikraya giren hallerde beş yıldan az olamaz.(l)
(2) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) İyileşmesi olanağı

bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, b)
Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, c)
Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, d) Yüzünün
sürekli değişikliğine, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun
düşmesine, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki
kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fikraya giren hallerde beş
yıldan, üçüncü fikraya giren hallerde sekiz yıldan az olamaz.(l)
(3) (Değişik: 6/12/2006 - 5560/4 md.) Kasten yaralamanın vücutta

kemik kırılmasına veya çıkığına neden olması halinde, yukarıdaki
Ceza .Hukuku Genel Hükümler 44

maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat

fonksiyonlarındaki etkisine göre, yansına kadar artırılır.
(4) Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmişse,

yukarıdaki maddenin birinci fıkrasına giren hallerde sekiz yıldan oniki
yıla kadar, üçüncü fıkrasına giren hallerde ise oniki yıldan onaltı yıla
kadar hapis cezasına hükmolunur. (
Hukuka uygunluk sebepleri arasında da bu suçu ilgilendiren

iki tane sebep var. Birincisi kanun hükmünün yerine getirilmesi
kapsamında kolluk güçlerinin silah kullanması. İkincisi ise meşru
müdafaa. Bu iki hale uygun gerçekleştirilen ölümler kasten
öldürme olarak nitelendirilmez.
İlgilinin rızası bu konuda geçerli olmaz. Kişi kendini
öldürtemez çünkü bizim ülkemizde geçerli ötenazi yoktur.
Suçun özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs, iştirak, içtima. Bu üçü her suçta inceleyeceğimiz
suçun özel görünüş şekilleridir. Kasten öldürme suçunda
inceleyelim.
Kasten öldürme suçuna teşebbüs olabilir, mümkündür.
İştirak bakımından açıklama yapmak doğru olmaz henüz
görmediniz. İçtima da aynı şekilde. Bu konuları öğrendikçe
tamamlayacağız. Pazartesi günleri dersinizde bu kavramları

öğrenmeye devam edeceksiniz. Ancak bilin ki iştirak da

mümkündür.
Nitelikli halleri de çok detaylı vermeyeceğiz. Ancak madde
metninde tek tek sayılmıştır. Söylemekle yetineceğiz.
Gerekçelerini okumanızı öneririm hepsini anlamanıza yardımcı
olacaktır.
Bu suçun İhmali olarak işlenmesi için kişinin yükümlü
olması gerekmektedir. Madde 83 bu konuyu düzenlemektedir.
Bu yükümlülük kanundan ya da sözleşmeden doğabilir. Yoksa
safi hareketsiz kalmak ihmali davranıştır ama bu davranışla
kasten öldürme suçu işlenemez. İhmalen işlenen kasten öldürme
suçunun faili ancak garantör olabilir.
Zaten bu anlattıklarımız size yabancı değil. İlk dönem
öğretirken hep bu örnekleri verdiğimiz için çoğunu biliyorsunuz.
Belli bir sistematikle tekrar ediyoruz. Önümüzdeki sene bu
konuları daha ayrıntılı işleyeceğiz. Bu yıl bilmeniz gerekenler bu
kadar. Muhakkak gerekçeleri okuyunuz, faydası çok olacaktır.
Bugün 81-82-83 maddeleri işlemiş olduk. Haftaya görüşürüz.
Ceza Hukuk» Genel Hükümler

ÜÇÜNCÜ KISIM
İÇİNDEKİLER
25.01.2019Pazartesi
Müşterek Faillik 3
Ş eriklik Durumu 4
İhmali Suçlar Bakımından 6
Elverişlilik 8
Neticeli Suçlar 11
Koşul 5 12
28 Şubat Perşembe
Madde 85 35
Madde 86 36
(kza Hukuku Genel Hükümler

25 Ocak Pazartesi
1. Ders
Teşebbüs konusuna başlamıştık. Hazırlık hareketleri ve icra
hareketleri ayrımı son derece önemlidir. Bir de iştirak halinde
işlenen suçlarda bu ayrımı nasıl yapacağımız sorusu söz konusu
olacak. Yani tek kişi tarafından işlenen suçlarda eylemin hazırlık
hareketi mi icra hareketi mi olduğu konusunda çeşitli kriterler
vardı.
Bizim kanunumuzun 35.maddeye bakarak Maddi Objektif

Teoriyi benimsediğini söylenilebilir yani tipik hareketle belirli
bir bağlantısı olan davranışlar icra hareketi kabul edilir.
Örneğin bir hırsız bir işyerinin kilidini kırdı, adımını attı ve
o anda bir polis oradan geçtiği için oradan uzaklaştı. Baktığımız
zaman bu davranış objektif maddi teoriye göre bir icra
hareketidir. Şekli objektif teoriye göre bu bir hazırlık hareketi
olur.
Çünkü kepengin kırılması, işyerine girilmesi malın alınması

eyleminin doğal bir parçasıdır. O hareketle bir bağlantı ve
yakınlık söz konusudur. Bu yakınlık iki açıdan vardır. Birincisi,
mekan bakımından yakınlık İkincisi zaman bakımından
yakınlıktır. Bu yakınlıkları göz önünde bulunduruyoruz.
( c/:ı Hukuku Geııcl Hükümler

ÜÇÜNCÜ KISIM
Müşterek Faillik Durumu

Örneğin failler sonucu garanti altına almak için
havaalanından geleceğini bildikleri mağduru öldürmek üzere her
biri havaalanın farklı çıkış kapılarına konuşlanmış ancak
mağdurun hangi kapıdan çıkacağını bilmiyorlar. A kapısından
çıkıyor ve orada bulunan fail onu öldürüyor veya öldürme
kastıyla ateş ediyor kişi yaralanıp hastaneye kaldırılıyor. Böyle bir
olayda acaba diğer kapılarda bulunan kişileri biz hangi suçtan
sorumlu tutacağız? Onlar açısından da icra hareketleri başlamış
mıdır? Onları da teşebbüsten sorumlu tutacak mıyız?
Bu konuda da farklı düşünceler öne sürülmüştür. Özü
itibariyle Bütüncül Çözüm Görüşü; eğer iştirak halinde işlenen
bir suç varsa, müşterek faillik söz konusu ise içlerinden birinin
icra hareketlerine başlamasını her biri açısından yeterli kabul
ederiz. Olayda dört kişi bu suçu işlemek için anlaştılar ve
içlerinden biri o sırada suçun icra hareketlerini gerçekleştirdi.
Diğerleri suçun kendilerine düşen kısmını yapmamış olsa dahi
yapmış sayılır. Teşebbüs aşamasına girmiş olur.
Bunun tam aksini söyleyen Bireysel Çözüm teorisi; iştirak
halinde işlenen bir suç da olsa biz teşebbüs başlangıcı yönünden
her bir failin o suç planına göre olan katkılarını ayrı ayrı
değerlendiririz. Suç planına göre her fail ayrı ayrı icra hareketi
i3
Ceza IIııkukıı Genel Hükümler
niteliğinde yapmış olduğu davranışlardan sorumlu olur.

İçlerinden biri icra hareketine başlamış ama diğer üçü
başlamamışsa diğerlerini teşebbüsten sorumlu tutmamalıyız,
demiştir.
Yenilenmiş Bireyselci Çözüm teorisi ise; hem bütün olarak

bakıldığında suçun icrasına doğrudan doğruya başlanmış olmalı
hem de her bir fail açısından teşebbüs başlangıcı belirlenirken
kendi paylarına düşen hareketlerin icrasına başlayıp
başlamadıkları tespit edilmelidir.
Ancak kitabımızda da kanunumuzda benimsenen bütüncül

çözüm teorisidir. Yani bir tanesi başlamışsa diğerleri de teşebbüs
evresine girmiş sayılacaktır.
*Hoca bunun doğru olduğunu düşünmediğini ve yenilenmiş

bireyselci görüşü savunduğunu belirtti.
Şeriklik Hali
İştirak sadece müşterek faillikten ibaret değildir. Bir de
azmettirme var. Şeriklik durumu denir. Bu durumda mesele bu
kadar karışık değildir. Çünkü TCK m.40’a göre suçu azmettiren
kişinin cezalandırılabilmesi için veya suça yardım eden kişinin
cezalandırılabilmesi için “azmettirilenin en azından teşebbüs
aşamasına varan bir davranış gerçekleştirmesi” gerekmektedir.

]

ÜÇÜNCÜ KISIM
Dolayısıyla (A), (B)’yi (C)’yi öldürmesi konusunda

azmettirmiş. (B)’de hiçbir harekette bulunmasa biz (A)’yı suça
azmettirmekten sorumlu tutamayız. Ancak (B)’nin en azından
teşebbüs aşamasına gelen bir davranışından, sonra (A)’yı sorumlu
tutabiliriz. Aynı durum yardım etme açısından da geçerli.
Dolayısıyla şeriklik hallerinde icra başlangıcı bakımından karışık
bir mesele yok. Çünkü bağlılık kuralı devreye giriyor ve fail bir
fiilin icrasına başladığı andan itibaren onu suça azmettiren kişi
ya da yardım eden kişi cezai sorumlulukla karşılaşıyor. Çünkü
bağlılık kuralı bulunmaktadır. Şerikler failin fiili ile bağlıdır.
Bağlı oldukları için de failin en azından teşebbüse dayanan bir
eyleminin oluşması gerekmektedir.
Bağlılık kuralı
Madde 40- (1) Suça iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş
bir fiilin varlığı yeterlidir. Suçun işlenişine iştirak eden her kişi, diğerinin
cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz önünde
bulundurulmaksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır.
(2) Özgü suçlarda, ancak özel faillik niteliğini taşıyan kişi fail
olabilir. Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise azmettiren
veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.
(3) Suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek için ilgili suçun en

azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir.

ÜÇÜNCÜ KISIM
İhmali Suçlar Bakımından

İhmali suçlar kendi içerisinde “Saf İhmali Suçlar” ve
"(iaı antörscl İhmali Suçlar” olmak üzere ikiye ayrılır. Saf ihmali
suçlar bakımından ortada herhangi bir şüphe yoktur. Saf ihmali
suçlarda teşebbüs olmaz. Çünkü bu tip suçlarda suç o
yükümlülük ihmal edildiği an oluşmaktadır. İhmal edilmediği
bir aşamada suçun oluştuğunu söylemiyoruz veya haksızlık
alanına girdiğini de söyleyemiyoruz. Teşebbüs alanı söz konusu
olmuyor. Yani o ihmal edilme anma kadar cezalandırılabilir bir
eylem zaten ortada yok dolayısıyla teşebbüs de yok. Ama ihmal
edildiği anda da suç tamamlanıyor zaten. Teşebbüse fiilen imkan
yok.
Bununla birlikte ihmal suretiyle icra suçlarında (garantörsel

suçlar) teşebbüs gündeme gelebilir. Sebebi ise bu suçlarda sadece
yükümlülük ihmali yeterli değildir bir de neticenin gerçekleşmesi
gerekmektedir. Bir kaynaktan ileri gelen yükümlülük ihmal
edilecek ve bu ihmal suretiyle kanunun aradığı bir netice
meydana gelecek.
Yükümlülük ihlal edildi ama netice başka bir sebepten

ötürii meydana gelmedi. Örneğin doktor hastaya müdahale
etmedi yükümlülüğünü ihlal etti ama başka bir doktor gelip onu
tedavi etti, ilk doktorun teşebbüs durumu tartışmalıdır.
< < / .ı Ihıkııkıı Genel Hükümler 6

ÜÇÜNCÜ KISIM
Kitabımız teşebbüs olmaz diyen görüşü benimsemektedir.

Kişinin o yükümlülük ihmalinden sonra meydana gelen neticeye
göre sorumlu tutulabileceğini söylüyor. Ama farklı düşünceler de
var.
*Hoca da ihmal suretiyle icra suçlarında teşebbüs
olabileceğini savunmaktadır.
ikinci görüş yani tam aksini savunan görüş benimsendiği
takdirde de hangi anda teşebbüs alanına girmiş olacak sorusu
karşımıza çıkmaktadır. Yükümlülük ihlal edildi ama
yükümlülüğün ortaya çıktığı ilk anda mı ihlal edilince teşebbüs
aşamasına girilmiş olur yoksa son yükümlülük ihlalinin yapıldığı
anda mı teşebbüs aşamasına girilmiş olur çok karışık bir sorudur.
Ya da maddi bir tehlike ortaya çıktığında mı teşebbüs aşamasına
girilmiş olur soruları çıkmaktadır.
İhmal suretiyle icra suçlarında teşebbüsü mümkün gören
görüşler icra hareketlerinin başlangıç anı halamından
-ilk müdahale teorisi

- son müdahale teorisi
- tehlike teorisi
- yenilenmiş parça hareket teorisi
Ceza Hukuku Genel Hükümler t?

adı altında bir takını düşünceler ileri sürmüşlerdir. Bu konu

son derece karmaşık bir konudur. Her teori bütün olaylar
bakımından bir çözüm üretme yeterliliğine sahip değildir. Farklı
olaylarda bazen ilk teori bazen bir başkası uygun olmaktadır.
*Hoca tek bir teoriyi benimsemek yerine, teşebbüs

haksızlığı penceresinden bakarak somut olayın özelliklerine göre
bir neticeye ulaşmak en sağlıklısı olacaktır diyor. Bu tartışmaları
hiç bilmeden teşebbüs olmaz diyen görüşler de var. Kitabımız bu
görüşü benimsiyor. Bu tartışmalara girmemek adına da böyle
olabilir. Sınavlarda içinize sinen teoriyi gerekçelendirerek
savunabilirsiniz.
Teşebbüsün 3. Koşulu “ELVERİŞLİLİK”
Teşebbüsün her başlığı ayrı bir problemdir. Hepsi kendi

içerisinde bir takım çelişkileri de oluşturur. Hazırlık hareketi-
icra hareketi ayrımı bunlardan bir tanesi idi. Yani suça teşebbüs
koşullarından fiilin icra hareketi niteliğinde olması koşulunda
gördük.
Hareketin elverişli olması da 3. Koşulumuz. TCK m.35

elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icra hareketlerine
başlayan fail.. Dolayısıyla hareketin elverişliliğine de değiniyor.
Bu madde her ne kadar hareketin elverişliliğinden

bahsediyorsa da madde gerekçesi bunu biraz geniş tutmuştur.
< < /;ı Ilııkııkıı Gcııcl Hükümler

ÜÇÜNCÜ KISIM
Bunu sadece hareket olarak değil, konu bakımından vasıtalar

bakımından, fail bakımından da elverişli değerlendirmesi
yapmıştır. Sadece harekete bakmıyoruz, konu, vasıta, fail
elverişliliğini de değerlendiriyoruz.
Suça teşebbüste elverişlilik suçun oluşumuna etki eden
bütün koşullar bakımından aradığımız koşuldur. Tüm koşullar
elverişli olmalıdır. Bu ister failin fiili ile ilgili olsun, ister konu ile
ilgili olsun yeter ki elverişli olsun. Tek şartımız hepsinin elverişli
olmasıdır.
Elverişlilik değerlendirilmesi her suç tipi için ayrı ayrı

yapılmaktadır. Boş bir tabancayla ateş etmiş olsa fail mağdura
karşı adam öldürme suçu bakımından elverişli değildir. Ancak
tehdit suçu bakımından elverişlidir. Yani bir vasıta bir suç
bakımından elverişli başka bir suç bakımından elverişsiz olabilir.
Dolayısıyla her suç için ayrıca değerlendirmek gerekmektedir.
Biraz önce belirttiğimiz kriterle bir tane daha ekliyoruz.
Fail boş tabancayla gidip mağdurun kafasına vurmuş olsun.
Vasıta bu durumda elverişli olacak. Yani vasıtanın kullanış
biçimine de bakmak zorundayız. Hareketin somut olayda icra
ediliş biçimi de değerlendirilmelidir.
Kişinin o sıradaki bilgisi de elverişlilik açısından
değerlendirilmelidir. Örneğin kişi bilmeden çayına şeker

ÜÇÜNCÜ KISIM
atıverdiği teyzenin ağır şeker hastası olduğunu bilmiyor ve teyze

içip ölüyor. Bu aslında hata konusu ile ilgili bir durum söz
konusudur. Dolayısıyla suç işleme kastını ortaya koymuyor, eğer
şeker atan bunu bilerek hareket ediyorsa elverişli olur ama
bilmiyorsa teşebbüs için elverişli hale gelmemektedir.
Demek ki suçun oluşumuna etki eden, bütün hususlar

elverişli olmalıdır.
Elverişlilik konusunda teorik açıdan bir ayrım söz

konusudur.
Mutlak elverişsizlik- Nisbi elverişsizlik

Burada suçun konusunun yok olması söylenebilir örneğin
ölmüş bir kişiye ateş açan kişinin fiili mutlak elverişsiz bir
harekettir. Konunun imkansızlığı sebebiyle suç oluşmaz buna
istinaden teşebbüs zaten oluşamaz, hiç ceza vermemek de
kimilerine göre biraz tuhaf karşılanıyor. Suç kastı ortaya çıkmış
kişinin ölmediği düşünerek öldürme kastıyla hareket ediyor ama
kişi 10 dakika önce kalp krizinden ölmüş. Yani bu noktada
kişinin kastının cezalandırılması gerektiğini savunanlar da var.
Konunun nispi elverişsizliğine ise örnek bir toplu taşıma

aracında fail, mağdurun cebine elini atmış parasını çalmak için
ama o cepte herhangi bir şey yok. Teşebbüs sorumluluğu nispi
sorumlulukta meydana gelmektedir.
< eza 11ııkukıı Genel Hükümler

ÜÇÜNCÜ KISIM
Vasıtada da mutlak elverişsizlik nispi elverişsizlik ayrımı söz

konusu olabilmektedir. Ancak kesin doğru sonuçlar için
konuşma imkanımız yoktur. Bu ayrım belli ölçülerde belli
olayları çözebilir ama tüm olayları çözmeye yeterli bir ayrım
değildir.
Acaba failin, vasıtayla ilgili bilgilerini dikkate almalı mıyız
yoksa objektif açıdan mı vasıtanın elverişliliği mi dikkate
alınmalıdır? Örneğin 5 yaşındaki bir çocuk içi dolu silahla ateş
etmiş ve birini vurmuş ihtimalinde çocuk o silahı kullanmayı
bilmiyor. Elverişlilik var mı yok mu? Sübjektif açıdan
değerlendirme yapan görüşler failin vasıtayı kullanmayı bilip
bilmediğini de bir değerlendirme kriteri olarak görmektedirler.
4. Koşul Neticeli Bir Suçun olması

Suça teşebbüs sırf hareket suçlarında prensip olarak
bulunmaz ancak icra hareketleri kısımlara bölünerek
gerçekleştiriliyorsa o zaman teşebbüs olabilir. Mesela hırsızlık
suçu sırf hareket suçudur ama çoğu zaman parçalara bölünerek
işleniyor. Plan yapıyor, keşif yapıyor, kapıyı farıyor, mala zarar
veriyor, malı alıyor. Bu gibi durumlarda teşebbüs mümkündür.
Hakaret suçu fiilen işlendiğinde teşebbüs mümkün değildir.
Söylem olur biter. Ama mektup yazarak hakaret etmiş olsa yani
kısımlara ayrılabiliyorsa teşebbüs söz konusu olabilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
Neticeli suçlar bakımından herhangi bir koşulumuz yok.

Neticeli suçlar teşebbüse müsait suçlardır. Suçun oluşması için
neticenin oluşması lazım. Hareket yapıldı ama netice
oluşmamışsa ve bu neticenin oluşmaması kişinin iradesi
dışındaki bir sebeple meydana gelmişse o halde teşebbüsten
bahsedebiliriz.
Koşul 5: İcra hareketlerine başlanmış olmakla birlikte
hareket tamamlanamamış veya tamamlanmış olmakla birlikte
neticenin gerçekleşememiş olması
Suça teşebbüs
Madde 35- (1) Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli

hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan
nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.
(2) Suça teşebbüs halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin
ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine on üç yıldan
yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan on beş yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın
dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.
Suçun tamamlanması kavramına bakalım. Suçun

tamamlanmasını ikiye ayırarak inceliyoruz. Ortada bir sırf
hareket suçu varsa suç hareketin yapılması ile gerçekleşmektedir.
Neticeli biı suç varsa neticenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu
şartta da veya diye ayı ılın.ısının sebebi hu aynına dayanmaktadır.
‘ ' » lluhıılıiı Gcııcl Hükümler 12

ÜÇÜNCÜ KISIM
Bu bahsettiğimiz ayrım aslında 765 sayılı kanunda iki

kavram olarak karşımıza çıkmakta idi. Eksik teşebbüs ve tam
teşebbüs kavramları. Hala bazen Yargıtay kararlarında bu
terimlere yer verilmektedir. Şimdi ki kanunumuzda yer almayan
bu iki kavram bize bu ayrımı göstermekte idi. İcra hareketlerini
tamamlayamadı, eksik teşebbüs; tamamladı ama netice
gerçekleşmedi; tam teşebbüs denmekteydi. Ceza farklılıkları da
mevcuttu.
Bunun sonucu olarak eksik teşebbüs durumunda kişinin
cezasını daha fazla indiriyorduk, tam teşebbüs durumunda ise
daha az indiriyorduk. Bu durum somut olaylar nezdinde tam bir
hakkaniyet sağlamıyordu. Bu sebeple bu ayrım yasadan
kaldırıldı.
Artık ceza neye göre verilecektir sorusu bizzat TCK m.35
ile cevaplanmaktadır.
“Meydana gelen tehlikenin veya zararın ağırlığına göre
cezayı indirecektir.”
Bu durumda hakime bir takdir tanınmıştır. Daha adaletli
sonuçlar doğuracaktır. Hakim olaya göre hakkaniyetle karar
verecektir. Bu bağlamda TCK M.35 İLE TCK M.61 birbiri ile
uyum içinde olan maddelerdir.
Ceza Hukuku (»ene! Hükümler

25.02.2019
2.ders
Son koşulu inceleyeceğiz, aslında son koşulu ikiye ayırarak

incelemek daha doğru olacaktır. Yani icra harekeleri
tamamlanmamış olacak ya da netice gerçekleşmemiş olacak,
birinci kısım budur. Aynı zamanda bunun kişinin iradesi dışında
icra hareketlerinin yarıda kalmış olması gerekiyor veya neticenin
gerçekleşmemesi lazım. Dolayısıyla kişi kendi iradesiyle gönüllü
olarak suçun icra hareketlerini yarım bırakmışsa veya icra
hareketlerinin tamamlamış olup neticenin meydana gelmesini
gönüllü olarak bırakmışsa ne olacak? O zaman gönüllü vazgeçme
yani 36.madde geçerli 37. maddeden çıkmış oluyor. İcra
hareketlerinin yarım kalması veya bir bütün halinde suçun yarım
kalması kişinin elinde olamayan sebeplerle gerçekleşmiş olmalı.
Bu da önemli. Hatta en önemli koşullardan bir tanesi. Gönüllü
vazgeçme ve teşebbüsü bu sayede ayırabiliyoruz. Dolayısıyla
suçun ayrım kalması kişinin iradesi dışında bir sebeple
somut olayın özelliklerine göre bunu
belirleyeceğiz.
Kitabımızdaki örneklerde çeşitli durumlarda gönüllü
vazgeçme değil aslında yine teşebbüs aşamasında kaldığını kabul
ediyoruz.
(.'eza Hukuku Genel Hükümler 14

Mesela fiilin icrası imkansız hale gelmiş kapıyı bir vasıtayla

açacakken vasıta bozulmuş. Artık oradan uzaklaşıp giderse
teşebbüs diyeceğiz. Bu iradi bir yarım bırakma, gönüllü bir yarım
bırakma değil. Veya icra hareketlerini tamamlama imkanı
olduğu halde bu hususta yanılması icra hareketlerini sonuna
kadar götürebileceğini zannetmesi de teşebbüs olarak
nitelendirilen durumlardan bir tanesi. Mesela bir hırsız bir eve
girdi, o sırada da elektrikler kesikti elektriğin gelmesiyle bir anda
ışıklar yandı, hırsız da birinin geldiğini zannederek kaçtı.
Teşebbüstür çünkü kendi iradesiyle gönüllü olarak yarım

bıraktığı bir durum söz konusu değildir dış bir etkenle fiilin
icrası devam ettirilebilir. Fiilin icrasının imkansız olmamasına
rağmen faili icra hareketlerine devam etmekten alıkoyan bir
sebebin varlığı gibi durumlarda suçun tamamlanamamış olması
kişinin iradesiyle alakası değildir. Zorunlu olarak suç
tamamlanmamıştır.
Yani yarıda kalma eğer kişinin elinde olmayan durumlar
sebebiyle gerçekleşmişse bu gibi durumlarda teşebbüsten
bahsediyoruz. Faile zarar verebilecek üçüncü bir kişinin veya bir
olayın birdenbire ortaya çıkışıdır. Örneğin hırsızlık yapılmakta
olan yere doğru bekçinin gelmesi ve hırsızın da korkup kaçması
veya bir şekilde harici bir etken sebebiyle icra hareketlerine
devam edememesi örnek verilebilir. Bu gibi durumlarda
Ceza Ilukukıı Genel Hükümler

ÜÇÜNCÜ KISIM
''AY-Y'i '•MM.
teşebbüsten bahsediyoruz. Gönüllü vazgeçme söz konusu

değildir. Gönüllü vazgeçmede suçu yarım bırakırken gönüllü
olmayı arayacağız. Netice açısından da biraz önce söylediğimiz
gibi netice failin iradesi dışındaki bir sebeple gerçekleşmemişse
teşebbüsten bahsediyoruz.
Bir de icra hareketlerinin ne zaman sona erdiğinin tespiti
açısından bazı düşünceler ortaya atılmıştır. Mesela üç tane
kurşun var bir tanesini kullanmış kaçmış. Teşebbüs olur mu?
Öldürme kastıyla ateş etmiş. 3 tane kurşunu var. Ateş ettikten
sonra henüz mağdurun ölüp ölmediğini kontrol etmeksizin bunu
bilmeden gitmiş. Teşebbüs diyebilir miyiz eğer netice
gerçekleşmemiş olursa?
Yani bu noktada bir başka problem daha ortaya çıkıyor.
Hangi anda icra hareketlerinin tamamlandığını söyleyeceğiz?
Belki de vazgeçti 2 tane daha kurşunu vardı ama suç işlemekten
vazgeçti. Bunu belirleyebilecek olursak belki de gönüllü vazgeçti.
Bu sebeple icra hareketlerinin ne zaman sona erdiğinin tespiti de
bu açıdan önem arz etmektedir.
Bu konuda çeşitli görüşler ileri sürülmüş, birtakım
düşünceler mevcuttur. Sübjektif açıdan konuyu ele almış yani
failin kendi suç planına göre o hareketlerinin yapılmasıyla icra
hareketleri tamamlanıyorsa artık icra hareketleri
Ceza Hukuksa Genel Hükümler 16

tamamlanmıştır. Failin bakış açısına göre veya tasavvurunda

göredir bunlar sübjektif düşüncelerdir. Bir başka görüş objektif
görüş yani o suçun işlenmesi bakımından o hareketlerin
yapılması gerekiyorsa o hareketler yapılmışsa icra
tamamlanmıştır yapılmamışsa tamamlanmamıştır.
Bunun dışında şöyle görüşler de var. Mesela fail yapmış
olduğu hareketlerin iz ve eserlerini silme, geri alma imkanına
sahipse henüz icra tamamlanmamıştır. Sahip değilse icra
tamamlanmıştır şeklinde. Fakat bizim hukukumuz bakımından
icra hareketlerinin tamamlanma anı olarak objektif görüş
temeline dayanmamız gerektiği ortada. Niçin?
Çünkü 35. Madde objektif bir yaklaşımla kaleme alınmıştır.
Faillin ne düşündüğü bizi ilgilendirmiyor. Failin tasavvuruna bir
önem vermiyoruz. Ki bakın bir kişiyi öldürme kastıyla ateş edip
aslında o kişinin ölmüş olması ihtimalinde bile kişiyi
cezalandıramıyoruz 35.maddeye göre. Onun bir öldürme
kastının olması bu açıdan bir önem arzetmiyor.35. madde
objektif bir şekilde kaleme alınmış.
Yani hazırlık hareketleri bakımından icra hareketleri

bakımından aynı yaklaşım söz konusu elverişlilik bakımından
yine aynı yaklaşım söz konusudur, icra hareketlerinin sona erme
anı bakımından da benzer bir yaklaşımı benimsemek

ÜÇÜNCÜ KISIM
durumundayız. Yani kişinin suç planı bizi ilgilendirmiyor somut

olayın özelliklerine göre biz objektif bir yaklaşımla konuyu
değerlendirmek zorundayız.
Şunu da ifade etmekte fayda var ki sübjektif görüşleri
tümüyle çöpe atmaya gerek yok çünkü icra hareketleri de belli
bir suç kastıyla yapılır çünkü kast suçun bir unsuru. Teşebbüse
girdiğimiz zaman bu manevi unsuru çöpe atıyoruz gibi bir algı
olmasın ama daha çok objektif kriterlerden hareket ediyoruz.
Elbette teşebbüs aşamasında kalan fiil kasten
gerçekleştirilen bir fiil olduğu ayrı bir konu. Bizim sübjektif
yaklaşımımız bu anlamada failin belli bir suça ilişkin kasten
sınırlı olarak ortaya çıkıyor. Bunun dışında kalan konular yani
hazırlık icra ayrımı, suçun tamamlanması veya icra
hareketlerinin sona ermesi bakımından yapılan değerlendirmeler
yönündeyse objektif kriterlerden yola çıkarak bir sonuca
ulaşıyoruz. Bir başka görüş de mesela icra hareketlerine devam
eden failin durması neticenin gerçekleşmemesi bakımından
yeterliyse icra hareketleri henüz tamamlanmamıştır.
Buna karşılık neticenin gerçekleşmemesi failin daha başka
hareketler yapmasına bağlıysa yani olumlu ikinci bir hareketin
yapılmasına ihtiyaç varsa icra hareketleri tamamlanmıştır.
Örneğin hasınım öldürmek için hava gazını açan fail neticeye

engel olmak isterse musluğu kapatmak şeklinde olumlu bir ikinci

harekette bulunmak zorundadır.
Dolayısıyla hava gazını açıp giderse icra hareketleri
tamamlanır. Bakın bu Alman hukukunda teşebbüs olur mu icra
hareketleri tamamlanmış mı tamamlanmamış mı diye çok
tartışılmış . Çok farklı ihtimaller gündeme geliyor ama hava
gazım açtı gitti o zaman tamamlanmıştır. Hava gazını açtı
bekliyor orda hala kapatma imkanı var kontrolü altında tuttuğu
zaman icra hareketlerinin sona erdiğini henüz söyleyemiyoruz.
Bu gibi farklı görüş ve teoriler özellikle teşebbüsle ilgili olarak
ileri sürülmüştür. Fakat bizim hukukumuz açısından şunu
söylememiz gerekir 35.maddeyi yorumlayacağız diğer maddeleri
yorumlayacağız ve objektif kriterlerden hareketle bir sonuca
ulaşacağız.
Tüm meseleler yönünden yani somut olayın özellikleri,
fiilin icra ediliş tarzı hepsi bizim açımızdan son derece
önemlidir. Teşebbüsü bu şekilde tamamladıktan sonra gönüllü
vazgeçme ve etkin pişmanlık kavramlarına bakalım. Bu 3 kavram
yani teşebbüs, gönüllü vazgeçme, etkin pişmanlık son derece
önemli kavramlar. Birbirlerinden farklı özellikler taşıyan
müesseselerdir.

ÜÇÜNCÜ KISIM
Teşebbüsü anlattık 35.madde,genel bir hüküm, tüm suç

tipleri bakımından koşulları varsa uygulanabilen bir kavramdır.
Gönüllü vazgeçme de 36.madde, genel bir hüküm şeklinde
düzenlenmiştir, koşulları varsa bütün suçlarda bu hükümler
uygulanabilir. 36. madde tek başına işlenen yani tek bir kişi
tarafından işlenen suçlar bakımından getirilmiş. Eğer iştirak
halinde işlenmiş bir suç varsa bu suçlarda gönüllü vazgeçme
41.maddedeki düzenlemeye göre değerlendirme konusu
yapılacaktır.
Çünkü 41.maddede iştirak halinde işlenen suçlara özgü bir
gönüllü vazgeçme düzenlemesine yer verilmiştir. Bakın
36.maddeye göre fail suçun icra hareketlerinden gönüllü olarak
vazgeçerse ya da kendi çabasıyla suçun tamamlanmasını veya
neticenin gerçeklemesini önlerse teşebbüsten dolayı
cezalandırılmaz fakat tamamlanan kısım esasen bir suç
oluşturuyorsa sadece o suça ait cezayla cezalandırılır.
Demek ki suçun veya suç yolunun icra evresinde olan bir
kimse gönüllü olarak yarıda bırakırsa, suçun yarıda
bırakılmasından kastımız icra hareketlerini gönüllü olarak yarıda
bırakırsa veya icra hareketlerini tamamladıktan sonra gönüllü
olarak neticenin meydana gelmesine engel olursa suça
teşebbüsten sorumlu olmaz. Teşebbüs safhasında olmasına
tağnıcn biz o kişiyi suça teşebbüsten dolayı sorumlu tutmuyoruz.
(.'eza 11 ııkııkıı Genel Hükümler 20

Fakat o ana kadar yani vazgeçme anma kadar yapmış

olduğu hareketler başka bir suç oluşturuyorsa sadece onlardan
dolayı sorumlu tutuyoruz. Gönüllü vazgeçmenin esası nedir yani
niçin biz gönüllü vazgeçen kişiyi cezalandırmıyoruz sorusunu
sorduğumuzda çeşitli düşünceler karşımıza çıkıyor. Bir kere
gönüllü vazgeçme şahsi bir cezasızlık halidir. Mesela iştirak
halimde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme üzerinde
duracağız.10 kişi suça katılmış ama içlerinden biri vazgeçmişse
biz sadece bu vazgeçen kişiye gönüllü vazgeçme uygularız diğer 9
kişiye uygulanmaz. Şahsi bir cezasızlık halidir.
Gönüllü vazgeçme halinde niçin ceza vermemeliyiz sorusu
gündeme gelmiş. Çeşitli görüşler ileri sürülmüş. Her zaman
olduğu gibi bu konuda da sübjektif yaklaşımlar objektif
yaklaşımlar ortaya çıkmış. Suç politikası teorileri ortaya atılmış.
Sübjektif görüşler özü itibariyle şunu söylemiş: Kişi başlangıçta
suç işleme kastıyla suç yoluna girdi, hazırlık evresini geçti ama
gönüllü olarak kendi iradesiyle suç kastını kaldırmış oldu. Suç
kastını gönüllü olarak ortadan kaldıran kişiyi artık
cezalandırmıyoruz.
Sübjektif görüşler failin suç kastında kötü niyetini ortadan
kaldırmış olması sebebiyle cezalandırılmaması gerektiğini ileri
sürmüşler. Bu anlamda sübjektif teorilerde aslında iptal teorisi
yani kastım iptal etmiştir ceza verilmemelidir, diyen görüş

ÜÇÜNCÜ KISIM
• ,.u -.J- Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İkinci bir görüşte kastını kaldırmıştır ama yine de

başlangıçta bir suç kastı vardı artık ortada zayıflamış, etkisiz hale
gelmiş bir kast vardır kişiyi cezalandırmamız gerekir diyen
görüştür.
Objektif teoriler açısından şunu söylemek gerekir. Fail icra
sırasında teşebbüs oluşturan veya icrai hareket oluşturan
davranışlarını ortandan kaldırıyor bunun ortaya koyduğu etkileri
siliyor dolayısıyla hukuki değer bakımından da var olan tehlikeyi
kendi iradesiyle önlemiş oluyor. Gönüllü olarak ortadan
kaldırmış oluyor. Bu sebeple hukuki değer açısından ortaya
konulan iz ve eserleri kendi iradesiyle silen, ortadan kaldıran ve
bu anlamda da norma olan aykırılığı kendi iradesiyle ortadan
kaldıranın bu davranışlarını cezalandırmama sebebidir demiştir
objektif teoriler. Suç politikası teorileri çeşitli başlıklar altında
bunu açıklamaya çalışmış.
Mesela devletin görevi hukuk düzenini korumaktır cezadan
korkan fail ihlal etmeye başladığı hukuk düzenini eski haline
getirdiği için devletin ceza tehdidi görevini yerine getirmiştir.
Bu anlamda suç politikası teorileri başlığı altında gönüllü
vazgeçmenin cezalandırılmaması gerektiğini belirtmiş. Altın
köprü teorisi burada popüler, bilinen teorilerden bir tanesi. Yani
şunu söylüyor: Suçun icra safhasına, teşebbüs safhasına giren

failin artık kesin olarak cezalandıracaksak o kişi suç işlemekten

kendisini alıkoymaz. Nasıl olsa ben suç yoluna girdim nasıl olsa
bana ceza verecekler der suçu tamamlar ona bir altın köprü bir
fırsat sunmak gerekir suç politikası gereği.
Madem devlet hukuki değerleri koruma altına almak istiyor

hukuki değerleri korumak isteyen devlet son bir şans tanımalıdır,
suç yoluna girmiş olsa da teşebbüs aşamasına girmiş olsa da
gönüllü olarak bu yoldan dönen kişiyi devlet
cezalandırmamalıdır.” der.
Af teorisi var bu da gönüllü vazgeçen kişiyi devletin
affetmesi gerektiğini belirterek bu gibi durumlarda gönüllü
vazgeçenin cezalandırılmaması gerektiğini ortaya atmıştır. Tüm
görüşlerin gönüllü vazgeçme halindeki failin
cezalandırılmamasına bir sebep veya gerekçe oluşturduğu kabul
edilir. Şimdi gelelim gönüllü vazgeçmenin koşullarına.
Birinci koşulumuz: ’Bir kişinin teşebbüs safhasına girmiş
olması gerekiyor’ Suç yolunda icra evresine giriş yapış olmalı
dolayısıyla hazırlık hareketleri evresinde gönüllü vazgeçme
olmaz. İhtiyaç yoktur zaten hazırlık hareketlerini
cezalandırmıyoruz. Ne zaman ihtiyaç var? İcra safhasında ihtiyaç
var çünkü icra safhasıyla birlikte cezalandırma alanı ortaya

ÜÇÜNCÜ KISIM
çıkmakta. Birinci koşulumuz demek ki failin icra hareketlerine

başlamış olması diyebiliriz.
ikinci koşulumuz ise: ’İcra hareketleri safhasında olan failin
suçu tamamlamaması gerekir. Yani suç henüz tamamlanmamış
olacak. Peki suçun tamamlanması dediğimizde ikili bir ayrım
yapmak gerekirse neticeli bir suçsa neticenin tamamlanmasıyla,
sırf hareket suçuysa hareketin yapılmasıyla tamamlanmış
olmasından bahsederiz. Somut olayı değerlendiririz. Suç
tamamlandıktan sonra gönüllü vazgeçme olmaz.
Üçüncü koşulumuz: ’Tamamlamama durumuna gönüllü
olması lazım yani icra hareketlerinin yarıda kalması, icra
hareketleri tamamlanmış olsa bile neticenin meydana gelmemiş
olması lazım. Kısacası suçun yarıda kalması gönüllü olarak
gerçekleşmiş olmalı.3 koşulumuz var.
Gönüllülüğün gerekçelerine önem vermiyoruz, saik
üzerinde durmuyoruz. Mesela adam öldürme kastıyla hareket
etti, ateş etti sonradan ikinci kurşunumu ateşlemedim onu
hastaneye kaldırdım. Niçin hastaneye kaldırdım? Hapishaneye
('.ıımcktcn korkmuş olabilir, kişiye acımış olabilir, geleceğini
dır.ııumir. olabilir, pişman olmuş olabilir. Bunların hepsi
l'.mıiıllıı v.ı.-j’rçmc kapsamında değerlendirilebilir. Çünkü
İn ı lı.m)'ı İm '.rİH-plc, )’.cıeki,eyle herhangi bir düşünceyle fail icra
< .'eza Hukuku Genel Hükümler 24

* ■ ’ t-''vi.'£a’îft’ "* Z *:
hareketlerine devam etmemektedir veya icra hareketlerini

tamamlamışsa neticeyi engellemektedir. Bu gönüllük dediğimiz
husustur.
Gönüllü vazgeçme dediğimiz kavramı geniş yorumlayacağız

yani etkili olan faktörler önemli değildir. Peki suçun yarıda
bırakılması gönüllü olarak nasıl olacak? Yani pasif olarak suçun
icra hareketlerinin yarıda bırakılması yeterli midir? Bunu somut
olayın özelliklerine göre tespit edeceğiz. Mesela bir sefer ateş
ettim, ikinci kurşunu vardı onu ateşlemedi, uzaklaştı. Gönüllü
vazgeçme bu mu ? Olmemişse olabilir, ölmüşse olmaz.
Mesela biraz önceki örnek hava gazını açtı, gitti. Bu yeterli

mi? Ne yapması lazım vazgeçebilmesi için bunu kapatması
lazım. Başka bir icrai harekette bulunması lazım.
Yani somut olayın özelliklerine göre bunu belirlemek
ılurumundayız.36.maddedeki gönüllü vazgeçme hükümlerinin
uygulanabilmesi için icra hareketlerinin durdurulması ye terlidir.
Mesela hırsızlık yapmak için konuta girdi malı almaktan
vazgeçtiyse çıkıp gitmesi yeterlidir. ilave başka bir şey yapmasına
gerek yok. Eğer neticeli bir suç değilse bu sırf hareket suçuysa
i< ra hareketlerinin yarıda bırakılması, durulması yeterlidir. Fakat
neticeli bir suçsa icra hareketlerinde durulması yeterli mi?
Ceza Ilnkukıs Genel Hükümler 25

Cezanın belirlenmesi
MADDE 61. - (1) Hakim, somut olayda; a) Suçun işleniş

biçimini, b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları, c) Suçun işlendiği
zaman ve yeri, d) Suçun konusunun önem ve değerini, e) Meydana gelen
zarar veya tehlikenin ağırlığını, f) Failin kast veya taksire dayalı
kusurunun ağırlığını, 8981 g) Failin güttüğü amaç ve saiki, Göz önünde
bulundurarak, işlenen suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve
üst sınırı arasında temel cezayı belirler.
(2) Suçun olası kastla ya da bilinçli taksirle işlenmesi nedeniyle

indirim veya artınm, birinci fikra hükmüne göre belirlenen ceza
üzerinden yapılır.
(3) Birinci fikrada belirtilen hususların suçun unsurunu

oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezamn belirlenmesinde ayrıca göz
önünde bulundurulmaz.
(4) Bir suçun temel şekline nazaran daha ağır veya daha az cezayı
gerektiren birden fazla nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda; temel
cezada önce artırma sonra indirme yapılır.
(5) Yukarıdaki fıkralara göre belirlenen ceza üzerinden sırasıyla

teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş küçüklüğü, akıl
hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ilişkin
hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanarak sonuç ceza belirlenir.
(6) Hapis cezasının süresi gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir

gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmi takvime göre hesap
edilir. Hapis cezası için bir günün, adlî para cezası için bir Türk
Lirasının artakalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez.

ÜÇÜNCÜ KISIM
(7) (Ek: 29/6/2005 - 5377/7 md.) Süreli hapis cezasını gerektiren

bir suçtan dolayı bu madde hükümlerine göre belirlenen sonuç ceza, otuz
yıldan fazla olamaz.
(8) (Ek: 29/6/2005 - 5377/7 md.) Adlî para cezası hesaplanırken,

bu madde hükmüne göre cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesine
yönelik artırma ve indirimler, gün üzerinden yapılır. Adlî para cezası,
belirlenen sonuç gün ile kişinin bir gün karşılığı ödeyebileceği miktarın
çarpılması suretiyle bulunur.
(9) (Ek: 6/12/2006 - 5560/1 md.) Adlî para cezasının seçimlik

ceza olarak öngörüldüğü suçlarda bu cezaya ilişkin gün biriminin alt
sınırı, o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sınırı da,
hapis cezasının üst sınırından fazla olamaz.
(10) Kanunda açıkça yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne

eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir.(l)
28 Şubat Perşembe
l.Ders
MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER PRATİK

ÇALIŞMA
1.) Bir film setinde ışıkçı olarak çalışan (P), İlimin başrol
ovııııcusu (R)’nin kendisine yönelik tavırlarından son derece
ı,ı hatsız olmaktadır. (R)’yi öldürmeye karar veren (P), evden
getirdiği silahını gizlice sete sokar ve uygun bir anda silahı
Ceza Hukuku Gene! Hükümler 27

ÜÇÜNCÜ KISIM
koyduğu çekmeceden alarak (R)’ye ateş etmek ister. Ancak set

ekibi, İlim çekiminde kullanılan kurusıkı silahları da aynı
çekmeceye koyduğundan silahları karıştırmış ve eline aldığı
kurusıkı silahla ateş etmeye çalışmış ancak silahın kurusıkı
olması dolayısıyla (R)’ye bir zarar verememiştir.
SORU: (P)’nin ceza sorumluluğunu teşebbüs hükümleri

çerçevesinde belirleyiniz.
2.) a) Istanbul-Ankara otoyolunda yeni aldığı aracıyla yasal
hız limitini ihlal ederek ilerleyen (G), (F)’nin aracını sollayıp
aniden şerit değiştirmiş, (G)’nin kendisine çarpmasıyla aracının
direksiyon hakimiyetini kaybeden (F), şarampole yuvarlanarak
hayatını kaybetmiştir.
b) Önündeki aracın bir süredir kavgalı olduğu (F)ye ait

olduğunu fark eden (G), hayatına son vermek amacıyla (F)’nin
aracına arakadan çarparak onu şarampole itmiştir. (F), geçirdiği
kaza sonucunda hayatını kaybetmiştir.
c) (F)’nin aracını sollamaya kalktığı sırada karşı şeritten

gelen aracın kendisini sıkıştıracağını fark eden (G), bir kazaya
sebebiyet verip (F)’nin ölümüne neden olabileceğini
düşünmesine rağmen umursamayarak sollamaya devam etmiş,
gerçekleşen kaza sonucunda aracı şarampole yuvarlanan (F),
hayatını kaybetmiştir.

Yukarıdaki ihtimallerde (G)’nin ceza sorumluluğunu suçun

manevi unsurlarını dikkate alarak değerlendiriniz.
Karar 1
“Sanığın olay günü akrabasının köydeki düğününe katıldığı,
gelin ve damadın araçtan inecekleri sırada, tabancasını çıkararak
havaya doğru rastgele ateş etmeye başladığı, çevrede bulunan kişi
ya da kişilerin de isabet alıp yaralanabileceğim ya da ölebileceğim
öngörmesine rağmen, atışlarına devam ettiği, bir ara tabancanın
tutukluk yapması nedeniyle tabancayı yere doğru vaziyette
tutarak kurcalamaya başladığı, bu sırada, silahın ateş almasıyla
tam karşısındakini öldürmesi eyleminde: Sanığın olası kastla
hareket ettiği ve nüfus kaydına göre maktulün suç tarihinde 18
yaşından küçük olduğu anlaşılmakla, çocuğu olası kastla öldürme
suçundan 5237 sayılı TCK’nın 82/1 ve 21/2 maddeleri uyarınca
hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden; suç vasfında yanılgıya
düşülerek yazılı şekilde bilinçli taksirle insan öldürme suçundan
hüküm kurulması.”(Yarg. 1. CD., 13.04.2015,663/2219)
Karar 2
“Oluşa ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın eşi olan
maktul ... ile aralarındaki sorunlardan kayınvalidesi ...’i de
som mlu tuttuğu, eşi ...ve baldızı ...ye ateş ettikten sonra evden
çıkıp giderken merdivenden duran kayınvalidesi ../e de yakın

ÜÇÜNCÜ KISIM
mesafeden yüzüne doğru ateş ettiği, kullanılan silahın

elverişliliği, hedefalman vücut bölgesi, suçun işlenişi şekli, kastın
bölünmezliği birlikte dikkate alındığında sanığın eyleme bağlı
ortaya çıkan kastının öldürmeye yönelik olduğu ve katılan ...
karşı kasten öldürmeye teşebbüs suçundan hüküm kurulması
gerektiği halde suç vasfında delillerin takdirinde yanılgıya
düşülerek kasten yaralama suçundan hüküm kurulması..."
(Yarg. C.D,.2018/4628 E., 2018/5369 K.)
CEVAPLAR
1.
) İşlenemez suç söz konusudur. Diğer adı elverişsiz
teşebbüstür. İki şekilde karşımıza çıkar.
a) Vasıtanın elverişsizliği: fail unsuruyla ilgilidir.
b) Konunun elverişsizliği : suçun konusu ile ilgilidir.
İşlenemez suç durumunda kişi teşebbüsten dahi
cezalandırılmaz. Ancak oluşan durum başka bir suçu
oluşturuyorsa o suçtan cezalandırılır. Olayımızda da vasıtanın
elverişliliği sebebiyle işlenemez suç oluşmuştur. Olayda başka bir
bilgi verilmediği için oluşan başka bir suç olmadığım anlıyoruz.
Kişinin yaralanması ihtimalinde kasten yaralamadan sorumlu
olundu. Ancak bu olayda tehdit suçu söz konusu olabilir. Silahla
işlendiği için nitelikli haldir. Nitelikli tehditten sorumlu
tutulabilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM
) a) Manevi unsurlarda kast ve taksiri incelerken bilme-

2.
isteme unsurlarını incelemiştik.
Olayımızda kişinin bu ihtimali bilmesi gerekmektedir.

Ancak isteme unsurunda verilen bir bilgi olmadığından kişinin
bu neticeyi istemediğini anlıyoruz. Ancak kişinin kendine olan
güveni kaza yapmayacağına inanması ile hareket etmiştir. Kişi
hız limitini aşarak “dikkate ve özen yükümlülüğüne” de aykırı
davranmıştır. Yani bilinçli taksir ile işlenmiştir.
b) Bilme unsuru ve isteme unsuru tamdır. Doğrudan kast
ile öldürmeden sorumlu olmalıdır.
Aralarında husumet olması ve hayatına son verme isteği

bilgileri verilmiştir. İsteme unsurunun da tam olduğunu
.inliyoruz.
c) Bu durumda da bilme unsuru tamdır. Ancak isteme
unsurunda kişi neticeyi bilip olursa olsun diye düşünerek hareket
'im iştir. Bu durumda olası kast söz konusudur.
Karar 1: 21/2’nin gerekçesinde bu durum açıkça

I" İnlilmiştir. Düğün evinde bu tip olayların yaşanmasını kanun
1 uyuru olası kast olarak değerlendirmiştir. Buna bir örnek de
. ...... zı yanmasına rağmen geçen kişinin kazaya sebebiyet
viı inesi halinde peşinen olası kast ile sorumlu olacağı

belirtilmiştir. Olayımızda da gerekçeye dayanarak yerel

mahkemenin verdiği karar bozulmalıdır.
Yargıtay’ın kararı uygundur. Hukuki uyuşmazlık: Yerel

mahkeme bilinçli taksir, Yargıtay olası kast olarak
değerlendirmiştir.
Karar 2: Hukuki uyuşmazlık: Yerel mahkemenin kasten

yaralama, Yargıtay’ın kasten öldürmeye teşebbüs olarak
değerlendirilmesidir. Kast eden fail- mağdur arasında olay
öncesine dayalı öldürmeyi gerektiren bir husumetin bulunup
bulunmadığı
2) Olayda kullanılan vasıtanın öldürmeye elverişli olup

olmaması
3) Mağdurdaki darbe sayısı ve şiddeti, olayımızda yüze

isabet ettirilmiş
4) Darbelerin isabet ettiği bölgenin hayati olup olmadığı
5) Fail, fiile kendiliğinden mi son verdi, elinde olmayan bir

sebeple mi son verdi?
6) Olay sonrası mağdura yönelik davranışlar

Olayımızda bu kriterler tam olduğu için kasten öldürmeye
teşebbüsten sorumu tutulmalıdır.

28.02.2018
2. ders
Bugün 85-86-87-88 maddelerinde yer alan yaralama
suçunu inceleyeceğiz.
Atladığımız TCK m84 ile ilgili kısa bir bilgi verelim. Ama
bu maddeyi işlememeye karar verdik. Onun için kısaca
bahsedeceğim. İntihara yönlendirme suçu bu maddede 4 fıkra
halinde düzenlenmiştir. Aslında bu madde içerisinde üç farklı
suç tipini barındırmaktadır. Bu suçlardan birincisi intihara
yönlendirme. Yani bir kişinin başka bir kişiyi intihara
yönlendirmesi, teşvik etmesi gibi suçlar. İkinci fıkrada intiharın
gerçekleşmesinden bahsedilmiş yani ölüm neticesi meydana
gelmiş olmalıdır.
(Jçüncü fıkra ise intihara alenen teşviki konu alıyor. Yani

somut bir kişiyi hedef almıyor, yönlendirmiyor ancak soyut
olarak alenen binlerini intihara teşvik etmiş oluyor. İlk fıkra ile
sn .ilarındaki fark da budur.
İlk fıkra somut olarak bir kişinin yönlendirilmesini üçüncü

hl.ı.ı ise soyut olarak bu yönde teşvik edilmesini konu alıyor.
Dördüncü fıkrada ise intihara mecbur etme ve sevk etme
I "imlan bir arada düzenlenmiştir.

Örneğin bir akıl hastasına biri çıkıp git kendini buradan at

dese o kişiyi intihara sevk etmiş olur. Çünkü onun yaptıklarını
anlayabilecek akıl gücü yok. Buradaki özellik ise kasten öldürme
suçuna bir atıf yapılmasıdır. Örneğin bir başkası bir başkasının
iradesini zorlar onu. intihar etmeye mecbur bırakırsa alnına silah
dayayıp ya atlarsın ya sıkarım dediğinde de netice gerçekleşip
kişi atlayıp ölürse burada da adam öldürme suçuna ilişkin
hükümler uygulanacaktır. Özetle m.84 böyle anlatılabilir.
İntihara yönlendirme
(1) Madde 84- (1) Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden,

başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına
herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.
(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla

kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Mülga ikinci cümle: 29/6/2005 -
5377/10 md.)
(4) İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş

olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenlerle cebir veya
tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten
öldürme suçundan sorumlu tutulurlar

Şimdi gelelim bugün işleyeceğimiz kısmın başlangıcı olan

m.85
Taksirle öldürme
Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki
yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla
kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına
neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
Taksiri hepimizi biliyoruz. Dikkat ve özen yükümlülüğüne

aykırı davranışların taksirin haksızlık unsurunu oluşturduğunu
biliyoruz. ,M.85’de ölüm neticesini yaptırıma bağlamıştır.
Taksirli bir davranış sonucunda bir kişinin ölümüne sebebiyet
verilirse 85. Maddeye göre uygulama yapılır.
85. maddenin en önemli özelliği ikinci fıkrasına bakarsanız
' prı taksirli davranış sonucunda mesela hızlı bir şekilde aracı
kullanıp taksirle hareket ettiniz ve başka bir araca çarptınız.
Aı açtaki bir kişi ölürse taksirle öldürme suçunu işlemiş
uluyorsunuz. Ama araçta birden fazla kişi varsa ve bir ölü iki
yatalı olduğu varsayımında diğer yaralılar bakımından
h"i ıııııluluk ne olacaktır?
Yine diğer kişiler içinde taksirle öldürmeden sorumluluk

»•"i " aktır. Ayrıca bir taksirle yaralama sorumluluğu yoktur.

Hepsi için taksirle öldürme sorumluluğu oluşmaktadır. Ancak

cezayı azaltıyoruz yaralılar için. Ceza aralığı 2-15 yıl arasındadır.
Bu aralıktan cezanın belirlenmesi de olayın durumuna göre ölü
yaralı sayısına göre belirlenecektir. Ortaya çıkan tehlike ve
mağdur sayılarına göre hakim cezayı takdir edecektir.
Dolayısıyla böyle bir olay olduğunda tek bir taksirli

hareket sonucunda bir kişinin ölümü ile ilgili bir veya birden
fazla kişi yaralanmışsa veya ölmüşse artık tek bir maddeyi
uyguluyoruz. O da TCK M.85/2. Bir de ayrıca yaralamaya falan
gitmiyoruz. Çünkü m.89’da düzenlenen taksirle yaralama suçu
var. Ama burada onu uygulamıyoruz. Burada bir ölüm neticesi
var ve faili bu neticeden dolayı m. 85 hükümlerine
göre cezalandırıyoruz.
Kasten yaralama
(3) Madde 86- (1) Kasten başkasının vücuduna acı veren veya
sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, bir
yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) (Ek fikra: 31/3/2005 - 5328/4 md.) Kasten yaralama fiilinin

kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek
ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir
yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
(3) Kasten yaralama suçunun;
a) Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı,
Ceza llukııkıı Genel Hükümler

b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda

bulunan kişiye karşı,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfiız kötüye kullanılmak

suretiyle,
e) Silahla, İşlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza

yarı oranında artırılır
Burada koruma altına alman değer kişilerin vücut

bütünlüğüdür. Vücut dokunulmazlığı hem anayasada
lıeın İHAS’TA koruma altına alman bir değerdir. Bu madde
icrai hareketle işlenen kasten yaralama suçunu düzenlemiştir.
Kasten yaralama suçu ihmalen de işlenebilir. Ancak bu durumda
11188 oluşur. ,M86 sadece icrai hareketle işlenen suçları
kapsamaktadır.
86. madde üç fıkradan oluşmaktadır. Birinci fıkra suçun
İr mel şeklini, ikinci fıkra suçun daha az cezayı gerektiren
nitelikli halini, üçüncü fıkra ise suçun daha ağır cezayı gerektiren
■llclfkli halini düzenlemiştir.
U kinci fıkra basit tıbbi müdahale ile giderilebilir düzeydeki

v ıiı.d, ıı itaları yaptırıma bağlamıştır. Yani daha az cezayı
ji' m I ı ıı<;rı bir durumlar. Örneğin bir kişi birine tokat atmış olsa,
Ilım,, olsa bunlar basit tıbbi müdahale ile giderilebilir
ilin tını Lirdir. Bu sebeple daha az cezayı gerektirirler.
Ceza Ilııkukıı Genel Hükümler 37

Aynı zamanda ikinci fıkranın özelliği “şikayet

gerektirmesidir”. Daha az cezayı gerektiren nitelikli hal şikayete
bağlıdır.
Yaralama teşkil eden başka suçlarda vardır kanunumuzda.

Mesela işkence, eziyet, cinsel saldırı aslında bunlarda içinde
vücut dokunulmazlığının ihlalini gerektiren hallerdir. Ancak
farklı suçlar olarak düzenlenmiştir. İşkence suçu TCK m.94 ile
düzenlenmiştir ve burada kişinin insan onuruyla bağdaşmayan
bir takım davranışlara maruz kalması yaptırıma bağlanmıştır.
İşkence ve eziyette sistematiklik ve insan onuruyla
bağdaşmayacak şekilde hareketlerin olmasını arıyoruz.
Mesela kamu görevlisinin mağdura çok soğuk bir tazyikli
suyu tutması. Bu baktığımız zaman insan onuruyla bağdaşmayan
bir davranıştır. Kasten yaralama değil işkence suçuna dahil
edilmelidir. Sistematik olmasa dahi insan onuruyla bağdaşmayan
bir hareket olduğu için işkence olarak değerlendirilmeli ve
cezalandırılmalıdır.
Eziyet ise de kamu görevlisi olmayan kişilerin yapmış

olduğu bu tarz davranışlardır. Yine kanunumuzun 96.
Maddesinde ayrıca düzenlenmiştir.
Bir de cebir vardır. TCK m.108 ile düzenlenmiştir. Cebir
baktığımızda kasten yaralama ile benzemekte fakat farkı cebirde

ÜÇÜNCÜ KISIM
bir saik bulunmasıdır. Bir kişiyi yaralıyor ama belli bir amaçla
bunu yapıyor. Yani fail mağduru bir amaç için bir saikle yaralarsa
108. Madde hükümleri devreye girecektir. Zaten 108. Madde de
kasten yaralama suçuna atıf yapmakta ve saik ile yapıldığında
cezanın artırılmasına hükmetmektedir.
Cinsel saldırı suçunda da aslında vücut dokunulmazlığına
karşı bir davranış vardır ama burada cinsel motif bir amaçtır.
(linsel bir saldırı ile yaralama yapılmaktadır.
Suçun tipikliğinde bulunan maddi unsurlarına baktığımız
•.ııııan; fiil unsuru vücuda acı vermedir. Yani vücut( insan veya
hayvan gövdesi) acı. ise iç ve dış tesirleri ile meydana g elen
rahatsızlık acı sancı ağrı anlamına gelmektedir. Yaralama
oluşturan davranış sonucunda insan vücudunda bu sonuçlar
nü yılana gelmekte ise bu seçimlik hareket söz konusu olacaktır.
Vııı uda acı verme seçimlik harekettir. Acının devamlı
lilliıası şart değil, geçici suretle kişinin vücudunda bir rahatsızlık
m'ı'lana getirilmesi, acı duyması da bu çerçevede seçimlik
hm l.cii oluşturur.
Elbette vücudun belli bölgelerinde örneğin biraz öncede

İla t iriliğimiz gibi yaralamanın da düzeyi bu noktada önem arz
[illiok Basit tıbbi müdahale ile giderilebilir ölçüde bir yaralama
Bı,ı l.hylirdiyse ve vücudunda ki yara bu nitelikte ise ikinci.
Ceza Hukuku Genci Hükümler

fıkrada yer alan daha az cezayı gerektiren halden

yararlanılacaktır.
Vücuda acı vermeden bahsediyoruz. Kişinin üzerinde

bulunan bir eşyaya yönelik yapılan yaralayıcı, zorlayıcı bir
davranış yaralamayı oluşturmaz. Çantasını itmiş ya da çantasına
vurmuş ama vücudunda bir yara acı meydana gelmediyse kasten
yaralama suçu olarak değerlendirilmez.
Yaralama suçu sadece vücuda acı verme ile oluşmuyor.
Sağlığı bozan her türlü davranış aslında kasten yaralama suçunu
oluşturan seçimlik harekettir. Normal bir kişinin organizmaları
normal olarak çalışan bir kişiye biz sağlıklı insan diyoruz ve
bunun herhangi bir suretle geçici veya kalıcı bir şekilde
bozulması bir diğer seçimlik harekettir. Organizmanın işlevini
önemli ölçüde azaltan akut veya kronik yaygın veya mevzii
patolojik değişim halinde sağlığın bozulduğunu kabul ediyoruz.
Bunun dışında hastalığın iyileşme süresinin uzun veya
kısa olmasının suçun oluşumu bakımından önem arz etmediğini
söyleyebiliriz. Sağlığa zarar verme ifadesini geniş yorumluyoruz.
Bedeni, ruhi sağlığın bozulmasını beraber anlıyoruz.
Bir üçiincüsü algı yeteneğine zarar verilmesi. Kişiniıy idrak
edebilme yeteneğine zarar verilmiş olması halinde de kasten
yaralama gerçekleşerek olmuş olabilir.
Ceza Hukuku Genci Hükihnlcı

ÜÇÜNCÜ KISIM
İşte bu üç seçimlik hareket bu madde de düzenlenmiş.

Özetle muhakkak fiziki bir müdahale aramıyoruz kasten
yaralama için. Mesela arkadaşınızı korkutmak için ders
çalışırken çok yüksek sesle bir anda müzik açıyorsunuz ve
arkadaşınızın kulak zarı patlıyor. İşte burada da kasten yaralama
'■uçundan bahsetmemiz gerekiyor.
İkinci fıkrada da basit. tıbbi müdahale ile giderilebilir
v.ıı ulanmalardan bahsettik. Bunu nasıl belirlediğimiz ise adli tıp
I ıt .1 loğlarında yazar. Bunu hukukçular bilmez. Adli tıptakiler
bilir inceler ve rapor eder. Buna göre savcı iddianame düzenler.
Yıı 11186/1 ya da basit tıbbi müdahale ile giderilebilir. Yaralama
hi bu ikinci fıkradaki hükümlerden iddianame düzenler. Kamu
ıhıv.r.ı açılır.
I Jçüncü fıkra ise daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali

nkiniştir. Silah ne demektir? TCK m6 bunu açıklamıştır.
Ibı il aç somut olayda kullanılış şekline göre silah niteliğini
■IttbHir. Şu silahtı bu değildir gibi bir şey söylemek mümkün
»I». ıhln I Ier araç yeri geldiğinde silah olarak kullanılmaktadır.
Mhuu koyucu bun çok ama çok geniş yorumlamaktadır.
I .ııııııılar
M ıiı lı İr 6 (1) Ceza kanunlarının uygulanmasında;

a) Vatandaş deyiminden; fiili işlediği sırada Türk vatandaşı olan

kişi,
b) Çocuk deyiminden; henüz onsekiz yaşını doldurmamış kişi,
c) Kamu görevlisi, deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine

atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya
geçici olarak katılan kişi,
d) Yargı görevi yapan deyiminden; yüksek mahkemeler, adlî ve

İdarî mahkemeler üye ve hakimleri ile Cumhuriyet savcısı ve avukatlar,
(D
e) Gece vakti deyiminden; güneşin batmasından bir saat sonra
başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi,
f) Silah deyiminden; 1. Ateşli silahlar, 2. Patlayıcı maddeler, 3.

Saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici, delici
veya bereleyici alet, 4. Saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile
fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler, 5. Yakıcı,
aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı
nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler,
g) Basın ve yayın yolu ile deyiminden; her türlü yazılı, görsel, işitsel
ve elektronik kitle iletişim aracıyla yapılan yayınlar,
h) İtiyadi suçlu deyiminden; kasıtlı bir suçun temel şeklini ya da

daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerini bir yıl içinde
ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişi,
i) Suçu meslek edinen İrişi deyiminden; kısmen de olsa geçimini

suçtan elde ettiği kazançla sağlamaya alışmış kişi,
Ceza Hukuku Genci Hükiiınhı

ÜÇÜNCÜ KISIM
j) Örgüt mensubu suçlu deyiminden; bir suç örgütünü kuran,

yöneten, örgüte katılan veya örgüt adına diğerleriyle birlikte veya tek
başına suç işleyen kişi, Anlaşılır.
Yaralamada da ağır silahların kullanılması nitelikli hal

olarak düzenlenmiştir. Bir diğer nitelikli hal akraba ilişkileri
olarak düzenlenmiştir. Madde zaten tek tek nitelikli hallerini
açıklamıştır. Kişi kamu görevlisi ise, bu görevden dolayı
yaralanıyorsa..
-Bu suçun mağduru da faili de herkes olabilir. Ancak belli
I r. ıliT fail ya da mağdur olduğunda suçun nitelikli hali olabilir.
-Neticesi bakımından suç; neticeli suçtur. Bir netice

ıılın.dıdır.
I lareket bakımından icrai hareketle işlenen suçtur.
Serbest hareketli bir suçtur.

■ Konu kişinin vücududur. Yani cenine karşı bu suçun
tııııcsi mümkün değildir.
Manevi unsurlara aktığımız zaman kasten işlenmelidir.
Lıl< o I' işlenirse madde 89 hükümleri uygulanır.
İ (A) şahsı (B)’ye ateş etmiş ve (B) ağır yaralı hastaneye
Iglilııilmiş. Bu olay kasten yaralama ya da kasten öldürmeye
|t la uim. Bunun ayrılmasında birtakım kriterler vardır. Kısaca
İHimo olayda bunu anlamak için bakacağımız şeyler;

-işleniş biçimi
-yaralanmanın boyutu
-faille mağdur arasında husumet olup olmadığı

-yaranın vücuttaki yeri gibi pek çok kritere bakarak bu
hususu belirtiyoruz.
-Hukuka aykırılık konusunda genel hükümler burada da
geçerlidir. Meşru savunma bunları öğrenmiştik burada geçerlidir.
İlgilinin rızası konusunda dövme yaptırmak mesela örnek
olabilir. Hepsi bu suç açısından genel hükümlerde öğrendiğimiz
gibi geçerlidir. Ancak ilgilinin rızasının bir sınırı vardır. Gel
benim kemiklerimi kır diyen kişinin rızası geçerli olmamaktadır.
*Taraflar uzlaşırsa yaralanmanın derecesine göre uzlaşıya
gidilebilir.
-Teşebbüs bu suç bakımından geçerlidir, olabilir. Gönüllü
vazgeçme de aynı şekilde yine mümkündür.
*Etkin pişmanlık ise yoktur*
-İştirak açısından olamayacağına dair herhangi bir

düzenleme bulunmaz. İştirak halinde işlenebilir.
-Suçların içtimaına geldiğimiz zaman mesela zincirleme
halde bu suç işlenebilir mi? Zincirleme suçun işlenemeyeceği
Ceza Hukuku Genel Ilüidinıh ı

ÜÇÜNCÜ KISIM
■ ■<
bazı suçlar vardır. Bu da öyle bir maddedir. Zincirleme suç

hükümleri kasten yaralamada uygulanmaz.
Örneğin (A) (B)’yi 3 gün üst üste yaralamış olsa burada 3
iane ayrı ayrı suç vardır deriz. Zincirleme suç olarak geçmez.
Ama diyelim ki vurdu hem canı acıdı hem gözlüğü kırıldı.
Burada tek hareketle birden fazla suç işlemiştir. Kural olarak tek
bit fiilden cezalandırıyoruz ancak bu suç en ağır cezası olan
olmaktadır.
-Kusurluluk bahsi de tam anlamıyla geçerliliğini
l>mnmaktadır. Genel hükümler kısmında gördüğümüz kurallar
l'.ı ı.ı-ı İldir.

DÖRDÜNCÜ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
7 /I lart Pazartesi
l'ı ■clılıtıs (devam) 2
I. İri irmez Suç 3
iştirak 8
Madde 37 9
7 Mart Perşembe
l’ıalik Çalışma ve Cevaplar 20
Madde 85 27
Madde 87 30

4 Mart Pazartesi
1. ders
Teşebbüsle kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Kabahatlerde kural olarak teşebbüs olmaz ancak bununla ilgili
bir düzenleme varsa olabilir. Olası kast konusunda ise doktrinde
iki görüş olduğunu söylemiştik. Bununla ilgili bir örnek de
vermiştik. Doktrindeki baskın görüş ve Yargıtay kararlarına
baktığımız zaman olası kastta da teşebbüs olmaz diyoruz.
Taksirli suçlarda teşebbüs olmaz. Sadece kastla işlene

suçlarda teşebbüs söz konusu olur . Zaten madde hükmünde
bunu açıkça belirtmiş. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlarda
teşebbüs ise sadece kast -kast kombinasyonunda mümkün
olabileceğini bu bahsi anlatırken söylemiştik. Uç çeşit
kombinasyon vardı. Bunlardan birincisi kast-taksir
kombinasyonu ve taksirde teşebbüsün mümkün olmadığını
söylediğimiz için bu suçlarda teşebbüs yoktur, ikinci
kombinasyon kast-olası kast ihtimalidir ve olası kastta teşebbüs
yoktur görüşünü benimsediğimizde de yine teşebbüs mümkün
olmayacaktır. Son kombinasyon türü kast-ka-st kombinasyonu ve
bu ihtimalde olabilir dedik.
Burada bir kanıt problemi ortaya çıkmaktadır. Yani örneğin

kişinin m.87 örneğinde olduğu gibi başka bir kişinin kemiklerini
M*ll nldıiğiınu bileceğiz ama kırılmamış olacak. Tabii

İHHUH lipitl lılnız zor olacaktır. Hazırlık hareketlerinin ya da
İHI I HHİıihımı tamamlamış gibi cezalandırıldığı kalkışma
frjrbbıi'. uygulayamıyoruz.
Kllltllll İnli teşebbüs aşamasında kalmış olsun, örneğin

m* ıı kın, akı, ılığı suçunda daha yola çıkmadan yakalanmış
^HUıllr im, teşebbüs hükümlerinde değil suçun tamamlanmış
halindi . ..... . rırk ve ceza verilecektir. Objektif cezalandırma
H||| ı.. ı. ıı .m,I,utla da teşebbüs mümkün değildir. Ancak
ılt.l.ı..... İr I.ııklı görüşler de mevcuttu farklı ihtimaller
ItHpn.....ııd.ı 'I' gerlendirilmektedir.
Ilım.ılı suçlarda da teşebbüs meselesi çok tartışmalıdır daha

Dili * I ı (İrisimle uzunu uzun üzerinde durmuştuk. Saf ihmali
llnj.ıı için teşebbüs mümkün değildir demiştik. Suç ihmalin
^riçı klrınesi ile oluşmaktadır çünkü, teşebbüs mümkün değildir,
t . ıı .inn>ı sel ihmali suçlar için ise mümkün olabileceğini
u lı'inişiik. Örneğin doktorun ağır yaralı bir hastaya müdahale
......mirini ama başka bir doktorun gelip hastayı kurtarma
ıhııın.ıİlinle oluşan suç gibi. Burada doktoru yaralamadan suçlu
mim ıl .idil değil ama cezasız kalması da adil değildir. Bu gibi
dm uml.ıula teşebbüs sorumluluğunun olması gerektiğini
• içiriyoruz.
Ceza Ilııkııkıı Genel Hükümler 3

Bahar Dönemi 1. I ğlllm Çift vo 2, Eğitim
İŞLENEMEZ SUÇ
Bu son derece sıkıntılı ve zor bir konudur. Bu zorluk

elverişlilik koşulu ile ilgili ortaya çıkmaktadır Teşebbüsün
koşullarından bir tanesi olan elverişlilik harekelin elverişliliğidir,
ancak sadece hareket değil suçun oluşumuna etki eden bütün
koşulların elverişli olmasıdır.
Işl< n< ın< •,tnı aslında ı c/.ı m>ı um ılıkıl ı . lılıurun', olmasına
ı i)',iih ıı bıı ııır.ııı laid.in, ..... Iıışıımııııa clkı eden koşullardan
sih,i
bilinin t'ikışı,dip,ı voklııgiı sebebiyle suçun olıışm.ısının imkan

dahilindi olmaması, ..... ılır,.ııııı şartlarının suçun oluşumuna
olmaması durumlarında elverişsiz teşebbüsten
bahsediyoruz. Yani başarısız kalmaya mahkum bir fiil. İcra
hareketleri başlamış, normun ihlaline başlanmış ama hareketin
özelliklerinden, diğer koşullardan dolayı suçun işlenmesi
mümkün değil.
Işlenemez suç durumunda ne olacak? Bu konuda iki temel

görüş ortaya çıkmaktadır. Bir tanesi objektif göriiş; ikili bir
ayırım vardır elverişsizlikte. Mutlak elvcı işsizlik ve ııisbi
elverişsizlik. Eğer somut olayda ıııııtl.ıl. < l\< ıı_ ı lıl so.- konusu
ise l.ıile Icşebbns soiiimlilliip.il vnkl< n> ıııı v<a < eıııı iddia
e t ıııc kt eıl i ı. NUbl i'lvi'i Ifil/llk ılılIHlimiııhı 1ın* laılıiı teşebbüs
H IIııltııl<h * »»ıı I llülJıınkr

Nisbi imkansızlık, örneğin konuda nisbi elverişsizlik

dediğimizde fail mağdurum cebine el atıyor ama para o cepte
değil. Bu durumda kişi teşebbüs sorumluluğu altındadır. Konu o
an için orada değil çünkü. Vasıtada eksiklik durumlarına
örneğin; fail suya zehir katıyor ama mağdura etki etmiyor. Ya
zehir eksik ya mağdura etki edemeyecek kadar zayıf. Burada da
teşebbüs söz konusudur.
Objektif teori elverişliliği hareketin yapılmasından sonraki

koşullara göre değerlendiriyor. Bu anlamda objektif açıdan
tehlikeliliği göz önünde bulunduruyor teşebbüs sorumluluğunun
olup olmaması bakımından.
Fakat objektif teorinin bazı çıkmazları var. Bir yere kadar

net gibi görünse de aslında bu görüş bazı noktalarda çıkmaza
girmektedir. Örnekler üzerinden açıklayalım.
Örneğin fail mağduru öldürmek üzere eve girmiş yatağında

olduğunu düşünerek yatağına iki üç el ateş etmiş ve kaçmış.
Sonra anlaşılıyor ki mağdur orada değilmiş. Objektif teoriye
göre . Suçun konusu o an orada olmadığı için nisbi sorumluluk
var ve teşebbüs sorumluluğu olması gerekmektedir. Ancak böyle
bir olayda teşebbüs olur mu dediğimizde teşebbüs olmaması
gerekmektedir. Zaten olmaz da.

İşte bu durumlarda objektif teorinin karşılayamadığını

görüyoruz. Doğru bir sonuç ortaya çıkmamaktadır. Bu sebeple
bazı değişikliklere uğrayan görüş yenilenmiş objektif teori adını
almıştır. Farkı da artık hareketin yapıldığı ana göre
değerlendirme yapılmasıdır. Eskisi gibi sonuçlara göre yapmak
doğru değildir denmiştir. Bu örnekte objektif teori şunu
söylemektedir; kişi orada değildir yani suçun konusu yoktur.
Tehlike oluşmamıştır. Teşebbüs yoktur sonucuna ulaşılmıştır.
Yani yeni objektif teori bu anlamda tehlike teorisi olarak da

adlandırılmaktadır. Fiilin icra edildiği koşullara göre tehlike
mevcutsa o zaman teşebbüs sorumluluğu gündeme gelmektedir
yoksa teşebbüs yoktur. Mesela objektif teori nisbi imkansızlık
durumlarında örneğin kişinin atış mesafesinde olması örneğin a
b ye ateş ediyor ama b o kadar uzakta ki veya o kadar uzakta
olmasa da kullandığı vasıtanın içinden çıkan kurşunun ona isabet
etmesi mümkün değil. Baktığımızda nasıl bir imkansızlık nisbi
bir imkansızlık söz konusu ve bu noktada eski objektif teori ve
bildiğimiz objektif teori bu gibi durumlarda teşebbüs
sorumluluğu kabul edilir.
Yeni objektif teori ise bu durumda şuna bakmaktadır: o

tabanca ateşlendiği sırada mağdurun durma imkanı var mı? bir
tehlike meydana getirme ihtimali var mı? Yok çünkü zaten oraya
gidip gitmediği belli değil. Dolayısıyla bir tehlike meydana

getiremez tehlike olmayınca da teşebbüs sorumluluğu meydana

gelmez. Konuya somut fiilin işlendiği andaki koşullara göre bir
tehlike var mı yok mu? Bu sorudan hareketle bir neticeye
ulaşmalıdır.
Dolayısıyla arkadaşlar biz yeni objektif teorinin daha doğru

sonuçlar ortaya koyduğunu söylüyoruz. Bu teorinin kabul
edilmesi gerekiyor. Daha tutarlı sonuçlar ortaya çıkardığını
söyleyebiliriz. Birde işlenmez suçla ilgili sübjektif teori vardır ki
bu teori tamamen kişinin suç ileme iradesiyle suç işleme kastının
ortaya çıkmasıyla ilgilenmektedir ve suç işleme kastını ortaya
çıkaran failin cezalandırılması gerekmektedir. Bunu kabul etme
imkanımız yok özellikle 35. maddeye göre. Sübjektif teoriyi
benimsemiyoruz.
Teşebbüse ilişkin hemen hemen tüm meselelerde mesela

hazırlık icrada objektif çünkü bu bakış açısıyla yazılmış bir
madde teşebbüs düzenlemesi ama alman ceza kanunlarında
elverişsiz teşebbüsün cezalandırıldığını veya cezada indirim
yapılması gerektiğini gerektiren hal olarak düzenlendiğini
söyleyebiliriz. Biz de böyle bir düzenleme mevcut değildir.
Elverişsiz teşebbüs durumlarıyla ilgili bir düzenlememiz yok bu
bir eksikliktir. Haklı olarak doktrinde belirtilmektedir. Çünkü şu
an yaptığımız elverişsiz teşebbüse ilişkin tüm yorumlar 35.
maddeden çıkarımla dayanağı sağlam olmayan yorumlardır. Bu

maddedeki ifadelerden hareketle yorum yapıyoruz ama açık bir

düzenleme yoktur. Işlenemez suça ilişkin açık bir düzenleme olsa
daha isabetli kararlar verilirdi. Nitekim doktrinde bu ilişkin
düzenlemenin ihtiyaç olduğu ifade edilmektedir. Işlenemez suç
halinde özellikle suç işleme iradesini ortaya koyan failin en
azından güvenlik tedbiri sorumluluğunun gündeme gelmesi
gerekir.
Yani ölmüş bir kişiye ateş eden kişinin durumunu

düşünelim. O kişi 10 dakika önce ölmüş olmasaydı
ağırlaştırılmış müebbet alacak kişi şimdi hiçbir şekilde ceza
almıyor. Konunun yokluğu nedeniyle kişi hiç ceza almıyor.
Dolayısıyla bunun adil olmadığı ortadır. En azından suç

işleme kastı açık bir şekilde ortaya çıkan kişinin tehlikeli halde
olduğu için güvenlik tedbiri sorumluluğunun meydana gelmesi
İŞTİRAK
İştirak, ortaklık, katılma gibi anlamlara gelmektedir. Ceza

hukuku anlamında iştirak dediğimiz zaman suça iştiraki
anlıyoruz. Yani bir suçun birden fazla suçlu tarafından iştirak
halinde işlenmesi durumunda iştirak hükümlerini uyguluyoruz.
Mesela iki kişi C yi öldürmek istiyor ama ikisi de birbirinden

habersiz C ye ateş ediyor. Burada iştirak var mıdır? Burada

iştirak iradesi yoktur.
Demek ki vardığımız sonuç iştirak vardır diyebilmemiz için

sadece birden fazla kişinin o suçu işlemesi yetmez. Aralarında
iştirak iradesi de bulunması gerekir. İştirak suçun özel görünüş
biçimlerinden biri ve TCK özel hükümler kısmında suç tipleri
tek kişi tarafından o suçun işlenmesi ihtimaline göre dizayn
edilmiştir. Tüm suç tiplerinde bunu görürüz. Suçlarda birden
fazla kişinin suça iştirak ettiğini değil de hep tek kişinin işleme
ihtimali düzenlenmiştir. Bu açıdan iştirak suçun özel bir görünüş
şeklidir. TCK M.37 ve devamında bu düzenlenmiştir. Bizim
bahsettiğimiz bu iştirak ihtiyari iştiraktir. Bir de zorunlu iştirak
durumu söz konusudur.
Zorunlu iştirak o suçun oluşumu için birden fazla kişinin

katılımı şartsa ona biz zorunlu iştirak diyoruz. Bazı suçlar var o
suçun oluşabilmesi için zorunlu olarak en az iki kişinin beraber
hareket etmesi gerekmektedir.
Örneğin örgüt suçu için en az 3 kişinin olması zorunludur.

İşte burada zorunlu bir iştirak hali var. Rüşvet suçunu ele
aldığımızda rüşvet alan ve veren olmak zorunda dolayısıyla
kanuna göre bazı suçların işlenebilmesi için kişilerin birlikte
hareket etmesi gerekiyorsa o zaman iştirak vardır.

Bizim suçun özel görünüş şekillerinde işleyeceğimiz iştirak

ihtiyari iştiraktir. Yani bir kişi suçu oluşturabilir ancak iki kişi bir
araya gelerek suçu işlemeyi kararlaştırıyorlar. Adam öldürme
suçunun oluşması için tek kişi yeterlidir, ikinci bir kişi zorunlu
değil ancak failler iştirak halinde de suçu işleyebilirler. Az önce
bahsettiğimiz zorunlu iştirak durumu genellikle çok failli
suçlarda ortaya çıkmaktadır.
iştirak 765 sayılı yasada ikiye ayrılmıştı asli iştirak ve feri

iştirak olmak üzere. Asli iştirak içerisinde bugün müşterek faillik
olarak bildiğimiz ve azmettiren olarak bildiğimiz iştirak türleri
yer almaktadır. Feri iştirakta ise bugün yardım etme olarak
bildiğimiz iştirak türü yer almaktadır.
Ancak 5237 sayılı kanunda bu ayrım terk edilmiştir. İştirak

türü olarak iki ana başlığımız vardır. Bunlar; fail ve şeriktir. Yani
bir kişi bir suça fail düzeyinde katılabilir(müşterek fail) ya da fail
düzeyinde katılmaz şerik düzeyinde katılabilir, şerik dediğimiz
azmettiren olabilir veya yardım eden olabilir. Şeriklik iki
türlüdür.
2.DERS
Eski yasadan bahsettik. Onunla işimiz yok, tabiki

uygulanan yasa bizim için önemli fakat eski yasada iştirak
Ceza Hukuku Genel .Hükümler

türlerini özü itibariyle asli iştirak feri iştirak şeklinde bir ayrım
var dedik.
Şimdi iştirakin hukuki esasına baktığımızda birden fazla

kişi suça katıldıysa acaba burada katılan sayısı kadar mı suç
vardır, tek bir suç mu vardır? Suç birliği teorisi tek bir suç vardır,
suç ayrılığı teorisi fail sayısı kadar veya suça katılan kişi sayısı
kadar suçun varlığı kabul edilir şeklinde görüş ileri sürmüştür.
Ancak burada suç birliği teorisi kabul edilmelidir. Mesela
hırsızlık suçuna birden fazla kişi katılabilir fakat burada fiil sayısı
kadar suç yoktur veya kişi sayısı kadar suç yoktur, tek bir suç
vardır. Bu konuyu iştirak hükümleri kapsamında değerlendiririz.
Örneğin kasten öldüren kişi diyor 81.madde.Peki A,B’yi

C’yi öldürmesi için azmettirdiği zaman B gidip C’yi öldürürse
A beni nasıl cezalandırırsınız, ben suç işlemedim diyebilir mi?
Böyle bir şey söylenebilir. O fiili icra eden kişi A değil o
azmettirendir. Dolayısıyla bakın azmettiren kişiye sadece
81.maddeye bakarak cezalandıranlayız. Neye ihtiyaç var? Bu tarz
durumlarda kişilerin cezalandırılmasını sağlayan düzenlemelere
ihtiyaç var. İşte o düzenlemeler iştiraka ilişkin düzenlemelerdir.
38.maddede azmettirme anlamında düzenlenmiştir. Kişiyi o

suça azmettiren kişiyi cezalandırabiliyoruz. O kişi 81’e göre
doğrudan cezalandırılamıyor çünkü fiili işleyen kişi değildir.

Azmettirme Madde 38-
(1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile
cezalandırılır.
(2) Ustsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle

suça azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar
artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre
cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.
(3) Azmettirenin belli olmaması halinde, İtim olduğunun ortaya

çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış
müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet
hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına
hükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında
indirim yapılabilir.
Dolayısıyla bakın tipik davranışlar aslında fail tek kişi

açısından düzenlenmiş ama o suça katılanlar diğer kişiler olarak
müşterek fail olarak azmettiren olarak yardım eden olarak
bunların cezai sorumluluğu iştiraka ilişkin genel hükümler
kısmındaki düzenlemeler sayesinde ortaya çıkmakta. Bu
bakımdan iştiraka ilişkin yasal düzenlemeler asıl ceza normunu
tamamlar .Yani 81.maddedeki normu tamamlar ve
cezalandırılabilirliğin sınırlarım genişleten bir özelliğe sahiptir.
Mesela 38.madde azmettirmeye ilişkin düzenleme nasıl bir
özelliğe sahip? Ceza sorumluluğunu genişleten bir özelliğe sahip.
Çünkü 38 olmadan biz azmettiren kişiyi 81.maddedeki

düzenlemeyle cezalandıramıyoruz. İşte 38’i genel hükümler

kısmında düzenliyoruz ki böyle durumlarda azmettiren kişiye de
bir ceza verebilelim. Dolayısıyla iştiraka ilişkin hükümlerin
tamamlayıcı bir özellik taşıdığını söylüyoruz.
İştirakin cezalandırılması konusunda bazı sistemler var.

Yani suça iştirak edenleri yani azmettireni, suça yardım edeni
veya suçun işlenmesine yardım eden kişileri faille aynı yaptırımla
mı cezalandırmalıyız yoksa bir farklılık öngörmeli miyiz? Bir
görüş eşitlik prensibini veya eşitlik sistemini yani hiçbir ayrım
gözetmeksizin suça katılan her ne sıfatla katılırsa katılsın
hepsinin aynı cezayla cezalandırılması gerektiğini
savunmaktadır. Bu sistem aslında failliğin sınırlarını genişlettiği
için geniş faillik kavramını ortaya çıkarmaktadır. Bu sisteme göre
suça iştirak eden herkes faildir.
Eşitlik sistemi Kabahatler Kanununda kabul

edilmiştir.14.madde şu şekildedir: Kabahatin işlenişine birden
fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında
fail olarak idari para cezası verilir. Bakın Kabahatler Kanunu da
kabahatin işlenişine iştirak eden her kim olursa olsun fail gibi
diyor.
ikilik sistemi suça katılan kişiler bakımından bir ayrım

yapmakta ve dar faillik kavramını ortaya koymaktadır. Suçu
doğrudan işleyen kişiler fail olacaktır,suçun işlenişine faillik

■_____________ . ____________
boyutunda katkı sağlamayan ama bir şekilde iştirak eden diğer

kişiler şerik olarak sorumlu olacaktır.Bunların cezaları biraz daha
az olacaktır.765 sayılı yasada da ikilik sistemi
benimsenmişti.Yani asli iştirak feri iştirak şeklinde ayrım ortaya
koymaktaydı ve ikilik sistemi bu şekilde kabul edilmişti.
Bir de cezanın faile göre tespiti sistemi vardır.Suça iştirakin

cezalandırılması konusundaki bir diğer sistem olan bu sistem
katkıya göre değil suça katılan kişilerin kötülük derecelerine göre
bir belirleme yapmakta ve cezayı bu şekilde tayin
etmekteydi.Burada fiilden ziyade şahsın özelliklerine göre bir
cezanın belirlenmesi gerektiği savunulmaktadır.Bu anlayış doğru
bir anlayış değildir çünkü günümüz ceza hukukunun fail ceza
hukuku değil fiil ceza hukuku olduğunu söylemiştik.Faile değil
fiile bakmalıyız.Somut olayda iyi biri mi kötü biri mi bizi
ilgilendirmez,biz yapmış olduğu fiile bakarız. Ve suça iştirakta da
bu anlamda gerçekleştirdiği fiil ve bunun suçun oluşumuna olan
katkısını göz önünde bulundurarak bir statü belirliyoruz.
5237 sayılı yasa ikilik sistemini benimsemiştir.Bu anlamda

şerik olarak katılanlarla fail olarak katılanlar arasında bir farklılık
vardır.
İştirakin türleri faillik ve şerikliktir.İlk olarak faillik

üzerinde duralım. Fail fiili gerçekleştiren kişi demek. Fail
doğrudan doğruya o suç tipinde gösterilen davranışı

gerçekleştiren kişidir .Yani adam öldürme suçunda tetiği çekene

fail diyoruz hırsızlık suçunda malı alana fail diyoruz.37.madde
zaten suçun kanuni tanımında yer alan fiili işleyen kişinin fail
olduğunu belirtmiş.Hatta fiili birlikte gerçekleştiren birden fazla
kişi varsa her biri faildir,müşterek faildir.
Faillik Madde 37-
(1) Suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren

kişilerden her biri, fail olarak sorumlu olur.
(2) Suçun işlenmesinde bir başkasını araç olarak kullanan kişi de

fail olarak sorumlu tutulur. Kusur yeteneği olmayanları suçun
işlenmesinde araç olarak kullanan kişinin cezası, üçte birden yarısına
kadar artırılır.
Faillik çeşitli alt başlıklara ayrılır.Birincisi müstakil faillik

veya buna doğrudan faillik de diyoruz.Tipiklikte belirtilen
fiili,yasaklanan haksızlığı tek başına işleyen kişi varsa buna
doğrudan fail diyoruz.Doğrudan faillik somut olayda birden
fazla da söz konusu olabilir.Eğer iştirak iradesi yoksa birden
fazla kişi aynı suçu işliyorsa her biri müstakil faildir.
Alman hukukunda bu gibi durumlarda yan yana faillik

kavramı ortaya çıkmıştır.
Suçun kanuni tanımında belirtilen fiili birlikte

gerçekleştiren kişilerin her biri müşterek faildir.Ve iştirakin türü

DÖRDÜNCÜ KISIM
______________Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
olarak faillik aslında müşterek failliği ifade etmektedir.Failliğin

ikinci türü bu anlamda müşterek failliktir.
Müşterek faillikten bahsedebilmemiz için iki koşulu

arıyoruz.Koşullar basittir fakat bunun tespiti zordur.Yani somut
olaydaki varlığını ortaya koymak,bunu tespit etmektir zor
olan.Aradığımız birinci koşul birlikte suç işleme kararının
bulunmasıdır.iki kişi birbirinden habersiz suçu işliyorsa
müşterek faillik olmaz.Ikinci koşulumuz da birden çok failin
fiilin icrasını fiil üzerinde müşterek hakimiyet kurarak
gerçekleştirilmesidir.Demekki sadece birlikte suç işleme
kararının bulunması yeterli değil.Aynı zamanda fiilin icrası
bakımından da bir müştereklik aranır.Fiilin icrası açısından bir
hakimiyet kurulmuş olmalıdır.
Şimdi birinci koşula bakarsak birlikte suç işleme iradesi

yoksa suça birlikte katılmadan bahsedemiyoruz.Bu anlamda
iştirak iradesi dediğimiz koşul aslında müşterek faillikte
aradığımız bir koşul. Aksi halde müstakil faillikten bahsediyoruz.
Peki müşterek faillikte iştirak iradesinin karşılıklı olması

gerekir mi? Mesela B,A’mn C’yi öldüreceğini biliyor o da köşeye
saklanmış ateş ediyor,eylemine katkı sağlıyor.Ve bu katkı faillik
düzeyinde bir katkı.B açısından nitelikli hal
uygulayacağız. Çünkü onun iştirak iradesi var.Yani karşılıklı
olması şart değil.Birini iştirak iradesinin olması yeterlidir.B orda
Ceza Hııkukıı Gene! Hükümler 16

A nın eylemine iştirak kastıyla onun gerçekleştirdiği fiile bir

katkı sağlıyor.Dolayısıyla B müşterek faildir.Eğer müşterek
faillik cezayı artıran bir hal ise somut olayda veya suç tipi
bakımından B açısından bu artırıcı nitelikli hal uygulanır.Ama A
nın böyle bir durumu yok.
Bunun dışında eğer suç tipinde bir amaca veya saike yer
verilmiş ise tüm müşterek failler bakımından bu saik koşulu
aranacak,tüm faillerin bu saikle hareket etmesini aramak
durumundayız.
Birlikte suç işleme kararı önceden yapılan bir plana

dayanmak zorunda değil. Suç yolunda oluşabilir,düşünce
aşamasında oluşabilir,önceden oluşması şart değildir.Suçun icrası
devam ederken bile olabilir.Dolayısıyla birlilte suç işleme
kararının suç tamamlanana kadar ortaya çıkması lazım.Ama
mütemadi suçlarda suç bitene kadar ortaya çıkması
gereklidir.Buraya dikkat edin arkadaşlar.
İkinci koşulumuz birden çok failin fiilin icrasında müşterek

bir hakimiyet kurmasıdır.Müşterek hakimiyet dediğimiz zaman
mutlaka tipik hareketin icrası şart değil yani yaralama suçunda
mutlaka müşterek fail olabilmek için yumruk atmış olmak
gerekmiyor.Ama fiilin icrasında fonksiyonel,zorunlu,önemli bir
katkı ortaya konuluyorsa bu durumda müşterek faillikten
bahsediyoruz.Katkının boyutuna göre.Buradan da gözcülük

meselesi karşımıza çıkıyor.Gözcülük müşterek faillik midir

yardım eden midir sorusu karşımıza çıkmaktadır.İkisi de
olabilir.Genel geçer bir şey söylemeye imkanımız yok.Somut
olayın özelliklerine,suç tipinin özelliklerine ve o gözcülüğün
suçun işlenmesindeki katkısına göre o faaliyeti müşterek faillik
olarak ya da yardım eden olarak kabul edebiliriz.
Müşterek faillikte cezai sorumluluk dayanağını doğrudan

doğruya kişinin icra ettiği o eylemden almaktadır.Şeriklikte
olduğu gibi bağlılık kuralına ihtiyacımız yoktur.
Burada fiil açısından aradığımız katkının fonksiyonel bir

katkı olduğunu söyledik.Fiilin bir kısmının bir kişi bakımından
diğer kısmının bir başka kişi tarafından yapılması da ihtimal
dahilinde olabilir.Bu gibi durumlarda da her birini müşterek fail
olarak sorumlu tutmamız gerekecektir.Mesela A yı öldürmek
için 3 kişi birlikte hedef alarak ateş etmiş olsunlar ve A sadece
bir kurşun neticesinde ölmüş olsun.Uçü de birden müşterek fail
olarak cezalandırılır.
Birlikte suç işleme kararı var ve fiilin icrasını

gerçekleştirirken üçü de fiili bir hakimiyet göstermişlerdir.
Mutlaka fiil üzerinde müşterek hakimiyet kurulması için orada
olunmasına gerek yoktur.Mesela bir drone la kişinin
koordinatlarını tespit edip bunu bildirerek katkı sağlayan kişi de

suçun oluşumu bakımından fonksiyonel bir katkı

sağlar.Yardımın boyutunu aşar.
Bu durumda yine o kişi bakımından müşterek failllik söz

konusudur. Sonuç olarak farklı yerlerde olabilirler hatta
katkılarını farklı zamanlarda ortaya koymuş olabilirler.
Demekki müşterek faillikten söz edebilmek için faillerden

her birinin katkısı eş zamanlı olmak zorunda değildir.Önemli
olan bu katkının işlevsel,zorunlu bir katkı olmasıdır.
Özgü suçlarda müşterek faillik bir özellik arz eder.Özgü

suçlarda fiili,özel faillik statüsüne sahip olan kişi işleyebilir.Özgü
suçlarda müşterek faillik ancak ve ancak özel faillik sıfatına sahip
olunması durumunda mümkündür.Eğer gerçekleştirdiği katkı
müşterek faillilik düzeyinde olsa bile o kişinin sıfatı aranan
özelliği taşımıyorsa o kişiyi biz şerik olarak sorumlu
tutabiliriz,katkısına göre azmettiren olarak veya yardım eden
olarak sorumlu tutabiliriz.40.maddenin 2.fıkrası bu konuyu açık
bir şekilde düzenlemiştir.
Görünüşte özgü suçlarda durum nasıldır?Mesela A ve B

resmi belgede sahtecilik suçunu işlerlerse kamu görevlisi olana
nitelikli hal,olmayana temel hali şeklinde ceza verilir.Her birini
fail olarak sorumlu tutuyoruz ama cezai sorumluluk açısından
farklı hükümler uygulanacaktır.

Bir kişi suçta hem fail hem azmettiren olabilir

mi?01abilir.Mesela A,B’yi azmettirdi C’yi yarala dedi.Sonra fikir
değiştirdi ben de seninle geliyorum dedi ve birlikte öldürdüler.A
ya da fail olarak ceza vereceğiz.Şerikliğe gitmeyeceğiz.
PRATİK ÇALIŞMA
SORU1
Aşağıdaki ihtimallerde fail ya da faillerin cezai

sorumluluğunu teşebbüs bahsini de inceleyerek gerekçeli bir
şekilde açıklayınız.
a) Seyyar satıcılık yapan A, mallarının daha çok satılması

için yüksek sesle ‘Gel vatandaş gel’ diye bağırmak üzereyken, eşi
E çevredekilerin rahatsız olmasından endişelenerek A’nın ağzını
kapatır.
b) B hırsızlık yapmak için girdiği evden aniden ışıkların

yanması üzerine korkuya kapılarak kaçar.
c) Bay Ş, ilişki teklifini reddettiği için arkadaşı bayan H’yi

öldürmek ister.H’yi zorla bir araca bindirerek deniz kenarına
getirir ve denize atar.Daha sonra tüm ömrünün hapiste geçeceği
kaygısıyla korkarak yardım çağırır. Çevreden yardıma gelenler
H’yi ağır yaralı bir şekilde kurtarır.
d) C,arabasıyla evine giderken aniden önüne çıkan bir

sarhoşa çarpar.Arabadan inince sarhoşun hasmı S olduğunu

görür.’Olayı da kimse görmedi,ne hali varsa görsün.’diyerek

arabasına binip uzaklaşır.Olay yerinden geçmekte olan K da
yaralıyı gördüğü halde durmaz.Daha sonra olay yerine gelen M,
S’yi hastaneye götürür.S kurtulur.
SORU 2
Ayşe,muhtarın oğlu Adem’in cinsel saldırısı sonucu hamile

kalmış,ancak korkusundan durumu kimseye
anlatamamıştır.Ayşe’nin hamile olduğu saklanamaz hale
geldiğinde ailesi gerçeği öğrenmiş ve aile meclisi,şereflerinin
kurtulması için,bebek doğar doğmaz Ayşe’nin ve bebeğinin
öldürülmesini kararlaştırmıştır.Ayşe doğumu yaptıktan hemen
sonra bebek ölmüş ancak kardeşi Osman,yataktaki Ayşe’ye ateş
ettikten sonra bebeği canlı zannederek gizlice alıp trenin altına
atmıştır.Eve dönen Osman,Ayşe’nin hala yaşamakta olduğunu
görmüş ve herkesten gizli bir şekilde hastaneye götürerek
kurtulmasını sağlamıştır.
Olaya göre Osman’ın cezai sorumluluğunu değerlendiriniz.
KARAR İNCELEMESİ
"Sanıkların,hırsızlık amacıyla katılanm cadde üzerinde

bulunan işyerinin önüne gelip,işyeri giriş kapısı kepenginin sağ
kısmındaki kilitleri kırdıkları, vitrin camı ile kepengin birleştiği
noktayı zorladıkları sırada ihbar üzerine olay yerine güvenlik

güçlerinin gelmesi sebebiyle işyerine giremeden oradan kaçtıkları

sabit olan olayda,kanunun benimsediği objektif teori esas
alındığında,katılana ait işyerinden hırsızlık yapmak amacıyla
kapı üzerindeki kepengiıı kilidini kıran sanıkların,katılalım
taşınır malını koruduğu egemenlik ve tasarruf alanına müdahale
edip,hırsızlık ve işyeri dokunulmazlığının ihlali suçlarının kanuni
tanımında belirtilen elverişli hareketlere başladıkları,ancak
güvenlik güçlerinin olay yerine gelmesi üzerine içeriye
giremeden ve hırsızlık suçunu tamamlayamadan olay yerinden
kaçtıkları,bu ana kadar gerçekleştirdikleri eylemin,işyeri
dokunulmazlığının ihlali ve hırsızlık suçunun kanuni tanımında
öngörülen neticeyi meydana getirmeye elverişli olduğu hususları
birlikte değerlendirildiğinde,eylemlerinin tamamlanmış mala
zarar verme suçunun yanında,nitelikli hırsızlık ve işyeri
dokunulmazlığının ihlali suçlarına teşebbüsü de oluşturacağının
kabulünde zorunluluk bulunduğu”
CEVAPLAR
1) a-Bu eylem kabahate teşebbüs oluşturuyor

aslında.Bağarmak üzere olması eylemini
değerlendiriyoruz.Bağırmak üzereyken eşi A’nın ağzını
kapatıyor.Burda 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun
36.maddesinde gürültü kabahati düzenlenmiştir.A eğer
bağırsaydı eylemi bu maddedeki gürültü kabahatine vücut

verecekti.36 maddede başkalarının huzurunu bozacak şekilde

gürültüye neden olan kişiye 50 Türk Lirası idari para cezası
vcrilir.Bu şekilde bir yaptırım öngörülmüştür arkadaşlar.Ama
olayımızda A henüz bağırmamış,fiili teşebbüs aşamasında
kalmış.Kabahatlere teşebbüsle ilgili biz ne demiştik?Kabahatler
Kanununun 13.maddesi teşebbüs başlıklı.Bu maddeye göre
kabahate teşebbüs cezalandırılmaz.Ancak teşebbüsün de
cezalandırılabileceğine dair ilgili kanunda hüküm bulunan haller
saklıdır hükmü mevcut.Bu durumda TCK’nın suça teşebbüse ve
gönüllü vazgeçmeye dair hükümleri kabahatlerde
uygulanır.Kabahatlere ilişkin özel olarak bu hükümler yok. Sonuç
olarak kabahat olduğu için kabahatlere teşebbüs
cezalandırılmaz.A’nm herhangi bir suçtan veya kabahatten cezai
sorumluluğu yoktur.Bunun dayanağı da Kabahatler Kanununun
13.maddesidir.
b-Burda elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icrasına

başladığı hırsızlık suçunu fail elinde olmayan nedenlerle
tamamlayamamıştır.Dolayısıyla bu durumda fail hırsızlık suçuna
teşebbüsten dolayı cezalandırılmalıdır.
c-Gönüllü vazgeçme için iki durum var.Ya icra

hareketlerine devam etmeyecektir ya da kendi çabalarıyla suçun
tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini
önleyecektir.Burda fail neticenin gerçekleşmesini önlemiş.Yalnız

bunu fail kendisi mi yapmış bir başkası mı yapmış? Bir başkası

yapmış değil mi? Burda kişi şahsen mi önlemeli yoksa bir
başkasını çağırarak yardım talep ederek de neticenin
gerçekleşmesini önleyebilir mi? Failin neticeyi önlemesi mutlaka
kendi çabaları sonucu neticenin gerçeklememesi olarak
anlaşılmamalıdır. Çünkü gönüllü vazgeçme sadece neticenin
bizzat fail tarafından önlendiği durumlarda değil aynı zamanda
başkaları tarafından da olsa neticenin engellenmesini sağlamaya
yönelik ciddi çaba göstermesi durumunda da söz konusu
olur.Yani nehre attığı kişiyi bizzat kurtarmak zorunda değil bir
başkasını çağırarak da neticeyi engelleyebilir.Bu durumda da
gönüllü vazgeçme söz konusudur. Kişi kasten öldürmeye
teşebbüs suçundan cezalandırılmaz yalnızca tamamlanan netice
olan kasten yaralama suçundan cezalandırılır.
d-Dikkat edersek kişi bilerek çarpmıyor.Burda kişi ilk fiili

kasten gerçekleştirmiyor hatta ilk fiili taksirle işlediğinden bile
bahsedemeyiz.O yüzden kasten öldürmenin ihmali davranışla
işlenmesi suçu değil başka bir suç olan yardım ve bildirim
yükümlülüğünün ihmali suçu söz konusu olur.Burda ihmali
hareketle işlenmiş bir suç olduğunu anlamanız gerekiyor.Peki bu
ihmali suça teşebbüsten mi cezalandıracağız yoksa gerçekleşen
neticeden dolayı mı cezalandıracağız? İhmali davranışla işlenen
suçlara teşebbüsün mümkün olup olmadığını soruyorum

aslında.Arkadaşlar teşebbüste biliyorsunuz doğrudan doğruya

icraya başlama şartı aranmış.Burda icradan kasıt icrai bir
hareketin ifa edildiği.Ancak ihmali hareketlerde icrai bir
davranış yok.Dolayısıyla teşebbüse ilişkin hükümler ancak icrai
davranışlarla işlenen suçlar bakımından uygulanabilir.Ihmali
davranışla işlenen suçlar hakkında teşebbüs
uygulanmaz.Teşebbüse mümkün olmayan suçlar diye başlık var
kitabınızda onlardan birisi de ihmali suçlardır.Bu nedenle
neticenin gerçekleşmemesi halinde failin teşebbüsten sorumlu
tutulmaması gerekir.Kitabınızdaki örnekten bahsedelim.Örneğin
acil servise gelen hastaya gerekli müdahaleyi yapmayan doktorun
yerine bir başka doktor müdahalede bulunarak hastayı kurtarırsa
müdahalede bulunmayan doktor kasten öldürmeye teşebbüsten
değil gerçekleştirdiği ihmali davranışın oluşturduğu zararlı bir
sonuç varsa örneğin kasten yaralamadan sorumlu tutulabilir.
2)Öncelikle Osman’ın bebeğe karşı gerçekleştirmiş olduğu

filleri değerlendirelim. Bu filler suç oluşturur mu buna
bakalım.Burda işlenemez suç söz konusudur.İşlenemez suçu
İlciye ayırmıştık. Vasıta ve konu bakımından.Vasıtanın
elverişsizliği ve konunun elverişsizliği.Burada konunun
elverişsizliğinden bahsedebiliriz.Çünkü kasten öldürmenin
konusu yaşayan bir insan olduğu için olayımızda suçun
konusunun olmaması sebebiyle kasten öldürmeye teşebbüsten

veya kasten öldürmeden sorumlu tutulması mümkün

değildir.Işlenemez suç durumunda kişi teşebbüsten dahi
cezalandırılmıyor.Kişinin davranışları ne kadar kötü görünürse
görünsün teşebbüsten cezalandıramadığımızı bilin.
Peki Osman’ın Ayşe’ye karşı gerçekleştirmiş olduğu filler

hangi suçları oluşturur buna bakalım.Burada Osman’ın amacı
Ayşe’yi kasten öldürmek.Yalnız gönüllü vazgeçme hükümleri
devreye giriyor.Peki burada 36.maddede düzenlenen
hareketlerden hangisi gerçekleşmiştir ?Neticenin gerçekleşmesini
kendi çabalarıyla önlemiştir.Bu ayrımı da sınavlarda yazarsanız
iyi olur. Dolayısıyla gönüllü vazgeçmenin tüm şartları
gerçekleşmiş olayımızda. Gönüllü vazgeçmenin sonucu olarak
kişi işlemek istediği suça teşebbüsten değil tamamlanan suç olan
kasten yaralamadan sorumlu tutuluyor.
Karar incelemesi: Karar incelerken önce uyuşmazlık

konusunu belirtelim.Fail teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur mu
tutulmaz mı yoksa eylemleri hazırlık evresinde mi kalmış ya da
tamamlanmış mı?Suç tamamlanmışsa teşebbüs söz konusu
olmaz etkin pişmanlık belki gündeme gelebilir.Buradaki hukuki
uyuşmazlık hırsızlık ve işyeri dokunulmazlığıyla ilgili teşebbüs
oluşmuş mu olmuşmamış mı konusudur.Böyle bir karar
gördüğünüzde kararı incelerken ikinci kısma geçtiğinizde
kanaatinizi belirtiniz diyoruz ya öncelikle teşebbüsün

artlarından bahsederseniz iyi olur. Olayımızda doğrudan

doğruya icra hareketlerine başlanmıştır.Elinde olmayan
nedenlerle fail neticeyi gerçekleştirememiştir çünkü güvenlik
görevlileri gelmiştir kendiliğinden vazgeçilmemiştir.Suçu
t amamlayamayacağını düşündüğü için olay yerinden kaçtığı
anlaşılmaktadır.Bu nedenle faillerin söz konusu suçlara
teşebbüsten dolayı cezalandırılması yerindedir.Işyeri
dokunulmazlığı suçlarına da teşebbüsün mümkündür.Özellikle
konut dokunulmazlığı ihlali suçu iki şekilde işleniyor.Birincisi
girme şeklinde İkincisi de çıkmama şeklinde.Girme şeklinde
işlenen konut ve işyeri dokunulmazlığı ihlali suçuna teşebbüs
mümkün,çıkmama halinde ise kişi zaten rıza vermediğini
açıkladığı anda suç tamamlandığı için teşebbüs mümkün
değildir.Olayımız girme durumuna ilişkin bir olay dolayısıyla
teşebbüs mümkündür.
2.DERS
Bugün 85.maddeden yani taksirle öldürme,87.maddeden

yani neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama ve son olarak 88.
Madde olan ihmal suretiyle kasten yaralama suçunun
düzenlemesini ele alarak artık kişilere karşı işlenen suçları
tamamlamış olacağız.
Taksirle öldürmeye bakalım.85.maddede

düzenlenmiştir.Geçtiğimiz hafta biraz bahsettik ama tekrar

etmek gerekirse taksir biliyorsunuz ki kanunun istisnai olarak

cezalandırdığı durumlarda biz sorumluluk kabul ediyoruz.Eğer
bir suçun taksirle işlenmesi düzenlenmemişse ondan dolayı bir
sorumluluk söz konusu olmuyor.Oldürme fiili bakımından
81.maddede kasten öldürme, 85.maddede taksirle ölüme
sebebiyet verme suçu düzenlenmiştir .Taksirle ilgili bütün
bilgilerimizi bu suç tipinde kullanabiliriz. Bunları tekrar
anlatmayacağız. Sadakat ve özen yükümlülüğüne aykırı
davranış,objektif isnadiyetin varlığı gibi pek çok koşul bu suç tipi
bakımından önem arz eder.Maddi unsurlardan en önemlisi olan
neticenin mutlaka bu davranış sonucunda meydana gelmesi
gerekiyor.Trafikte görüyoruz trafik kuralları ihlal ediliyor veya
dikkatsiz,özensiz bir şekilde araç kullanılıyor.Ama bir ölüm
neticesi meydana gelmedikçe hiç kimseyi taksirli davranışından
dolayı sorumlu tutmuyoruz. En azından ölüm veya yaralama
neticesi yoksa,ama böyle suç tipi yok mu? Var.Trafik güvenliğini
sokmak bir tehlike suçu olarak kanunun ilgili maddelerinde
düzenlenmiştir. Kasten olabilir taksirle olabilir.Herhangi bir
neticenin varlığı aranmadan bu tarz düzenlemenin kanunda yer
aldığını söyleyebiliriz.
Dolayısıyla taksirle öldürme suçunda netice unsuru bizim

açımızdan önemli ve nedensellik bağlantısı bakımından da
objektif isnadiyetin varlığını aynı şekilde bu suç tipinde arıyoruz.

Taksirle öldürme suçu bakımından bilmemiz gereken en

önemli husus 85.maddenin 2.fıkrasındaki düzenlemedir.Bu
düzenlemeye göre eğer kişi tek bir taksirli davranış sergiliyorsa
ve bu davranış neticesinde bir kişinin ölümüyle birlikte başka bir
yaralanma veya ölüm neticesi meydana geliyorsa burada özel
olarak bir içtima kuralına yer vermiştir.Nitelikli bir unsura yer
vermiştir.
Suçun temel şekli birinci fıkrada düzenlenmiştir.îkinci

fıkradaki durum gerçekleşirse ceza ağırlaştırılarak
verilecektir. Son derece geniş bir aralıktır.2 yıldan 15 yıla
kadar.Dolayısıyla tek bir taksirli hareket varsa ve bunun
neticesinde bir kişi ölmüş ve bunun yanında en az bir kişi ölmüş
veya yaralanmışsa uygulamamız gereken tek bir madde vardır o
da 85.maddenin 2.fıkrasıdır.Bu suç özelinde bilmemiz gereken
en önemli konu budur.
85.maddenin 2.fıkrasındaki bu düzenlemeyi bir özel içtima

olarak da nitelendirebiliriz.Bir nitelikli hal olarak
nitelendirebiliriz.Her ikisini de karşılar.
Taksirle öldürme Madde 85-
(1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına

cezalandırılır.
Madde 87-
(1) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) Duyularından veya

organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, b) Konuşmasında
sürekli zorluğa, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaşamını tehlikeye sokan bir
duruma, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce
doğmasına, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza,
bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde üç
yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde beş yıldan az olamaz.(l)
(2) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) iyileşmesi olanağı

bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, b)
Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, c)
Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, d) Yüzünün
sürekli değişikliğine, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun
düşmesine, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki
kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde beş
yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde sekiz yıldan az olamaz.(l)

maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki
etkisine göre, yarısına kadar artırılır.
(4) Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmişse, yukarıdaki

maddenin birinci fıkrasına giren hallerde sekiz yıldan oniki yıla kadar,

m, ııtıcü fıkrasına giren hallerde ise oniki yıldan onaltı yıla kadar hapis
ı ezasına hükmolunur. (2)
87.maddeye bakalım.Neticesi sebebiyle ağırlaşmış

yaralama.Manevi unsurlar başlığı altında neticesi sebebiyle
ağırlaşmış suçu görmüştük. Ve bu manevi unsur türünü
anlatırken esasen 87.maddeden fazlasıyla bahsetmiştik. 4
lıkradan oluşan bu madde yaralama fiilinin kasten yapıldığının
neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerini
düzenlemektedir. Özelliklerine baktığımız zaman yaptırım
itibariyle artan bir eğilim gösterdiğini görüyoruz.l.fıkrada daha
hafif haller ikinci fıkrada bundan daha ağır haller düzenlenmiş.3
ve 4.fıkrada ise giderek artan neticelere yer verilmiş ve bunu
I. arşılığı olarak daha ağır bir yaptırımlarla karşılaşıyoruz.
İkinci olarak şu konunun üzerinde durmakta fayda

var.Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlarda bir takım
kombinasyonlar öğrendik.Bu 4 fıkra birbirinden farklı özellikler
ı aşıyor.Mesela 4.fıkra sadece kast taksir kombinasyonunu
kapsıyor.Çünkü burada netice ölümdür.Ölüm neticesine yönelik
kast varsa olası kast varsa zaten bilmemiz gereken madde
81.maddedir.
3. fıkra kemik kırılmasıdır .Yani yaraladı ve mağdurun

kemiği kırıldı.Burada da kast-taksir olabilir,kast-olası kast

olabilir ve kast-kast olabilir.Üç farklı kombinasyondan

bahsedebiliriz.
1 ve 2.fıkralara baktığımız zaman burada da aynı şekilde üç

kombinasyon da mümkün.Demek ki 87.maddenin ilk üç fıkrası
kombinasyonlar bakımından birbirine benziyor.Sadece dördüncü
fıkrada cezalandırılan netice ölüm olduğu için bir farklılık arz
ediyor.
87.maddedeki düzenleme bakımından bir de şu konu

üzerinde durmakta fayda var.Bakın dördüncü fıkra yaralamanın
niteliğine göre verilebilecek cezanın hangi şekilde olacağını
belirtiyor. 86.maddeye bir atıf söz konusu.86.maddenin birinci
fıkrasına giren bir durum varsa sekiz yıldan on iki yıla
kadar,üçüncü fıkrasına giren bir durum varsa on iki yıldan on altı
yıla kadar hapis cezasına hükmolunur diyor.Ikinci fıkrayı yani
basit tıbbi müdahaleyi düzenlememiş.Bu gibi durumlarda
gidebileceğimiz düzenleme 85. maddedeki taksirle öldürme
suçudur.
87.maddenin birinci fıkrasında duyu ve organlarının birinin

işlevini sürekli zayıflamasına sebep olması belirtilmiş.Duyu
görme,işitme,duyma,tatma gibi kişinin dış dünyayı algılama
yeteneğine denir.Bu algılama yetisine sahip organlara biz duyu
organları diyoruz.Organ dediğimiz kavram canlı bir vücudun
belirli bir görev yapan ve sınırları tespit edilmiş kısmına verilen
Ceza Ilııkuku Gerici Hükümler 32

MHİNCÜ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Klılıı Zayıflama duyu veya organın kaybedilmiş sayılmasını

■lirkl irmeksizin bunların kapasitesini düşüren her türlü
l.oıl jyonel azalmaya denir.Ve bunun sürekli bir zayıflama
■lııı.iMtıı arıyoruz.Konuşmada sürekli zorluk derken burada da
«’linin tamamen yitirilmesi değil,konuşma yeteneğinin
kullanılmasında bir güçlükle karşılaşılması söz konusdur.Eğer
11 n-ııck tamamen kaybolmuşsa o zaman 87.maddenin 2.fıkrasına
^lıliyoruz.Orada biraz daha ağır bir durum düzenlenmiş ve
\ j|Hırımı daha fazladır.
Yüzde sabit iz 87.maddenin 1.fıkrasında

belirtilmiştir.Buradaki en önemli mesele yüz neresidir?Saç yüz
iıııi(lür?Çeşitli tarifler,açıklamalar yapılmıştır.Sözlükte yüz başta
ılın,göz,yanak ve çenenin bulunduğu ön bölüm anlamına
grlmektedir.Madde metninde geçen yüz deyimi gerekçede de
belirtildiği gibi çehre karşılığında kullanılmış olup kişinin boyun
ve kulakları dahil başın ön kısmını ifade eder.Ve saçın başladığı
yerde artık yüzün olmadığını söylüyoruz.Ama kişinin saçı yoksa
ne olacak?Burada da o kişi özelinde yüz kabul edilebilir.Yüzün
doğal görünüşünü değiştiren tüm farklılıklar sabit iz olarak kabul
edilebilir.
Mağdurun yaşamını tehlikeye sokma.Bu da kişinin hayatı

bakımından tehlikeli bir durumun ortaya çıkmasını yaptırıma
bağlamış.Kayda değer bir ölüm tehlikesinin ortaya çıkması

halinde uygulanır.Mesela temel organik işlevlerden nefes

alma,dolaşım, sinir sistemi gibi en az birinin ciddi şekilde
bozulması organizmanın çok ağır bir hastalık haline girmesiyle
bu ağırlaşmış hal uygulanabilecektir.
Yaralamanın gebe bir kadına karşı işlenmesinde çocuğunun

vaktinden önce doğmasına sebep olması.Burada vaktinden önce
doğmadan bahsedebilmemiz için doğan çocuğun canlı olması
gerekir.Çocuğun ölü doğması halinde çocuk düşürme suçu
gündeme gelebilir.Ve bu husus 87.maddenin 2.fıkrasında da
daha ağırlaşmış hali düzenlenmiş.
2.fıkra kapsamında iyileşme olanağı bulunmayan bir

hastalığa veya bitkisel hayata girmesi halinde bu fıkra söz konusu
olacak.
Yine birinci fıkrada belirtilen geçici duyu ve organ işlevinin

tamamen yitirilmesi ikinci fıkrada da düzenlenmiş ve yaptırımı
daha ağır belirlenmiş.
Keza konuşma ya da çocuk yapma yeteneğinin kaybolması

düzenlenmiş. Bu kayıba sebebiyet verilirse yine buradaki
ağırlamış hal oluşacak.
Yüzün sürekli değişimi durumunda da sabit izden farklı

olarak bunun cezası daha ağır öngörülmüş.Yüzün sürekli
değişikliği yüzde sabit iz halinden farklıdır.Sabit iz yüzü

değiştirmemekte ve mağduru öteden beri bilip tanıyanlarda onu

tanıyanlar bakımından herhangi bir tereddüte sebep
■ ■I,ıınamaktadır.Yüzde sürekli değişiklik halinde ise bunun tam
tersi söz konusudur.Yüzüne kezzap atılmış kişinin durumu buna
ı ııııck olabilir.
3.fıkra diğerlerinden bağımsız olarak yaptırıma alınmıştır.

İhına göre kasten yaralamanın kemik kırılmasına,çıkığa neden
olması halinde 86.maddeye göre belirlenecek ceza bu kırık veya
çıkığın mağdurun hayat fonksiyonları üzerindeki etkisine göre
\ .ıı ısına kadar artırılacaktır.Adli tıp kurumuna göre bu vücuttaki
| etnik kırıklarını kırığın hayat fonksiyonlarına etkisine göre
lı.ılif,orta ve ağır olarak sınıflandırılır.Eklem çıkıkları da iskelet
»istemindeki anatomik bozukluklardan olduğu için bu sınıf
ıı, inde değerlendirilmiştir.
Ve son fıkramız da ölüm neticesi.Ne zaman ölüm

), n çekleşir, ölüm anını 81.maddede inceledik. 87.maddenin
I. fıkrasından söz edebilmemiz için yaralamanın düzeyini
H6.maddenin 1.fıkrasına göre veya 86.maddenin 3.fıkrasına giren
İm düzeyde olması gerekli aksi halde taksirle ölüme sebebiyet
verme suçu gündeme gelecektir.
Suçun özel görünüş şekillerine baktığımız zaman neticesi

sebebiyle ağırlaşmış suçlara teşebbüs mümkün mü?Dcği1. Ivr.ı
(.iksir kombinasyonu olduğu için.Taksirli suçlarda teşebbüs
Ceza llııkııkıı Genel llükünılet 35

olmayacağı için 4.fıkra açısından teşebbüs mümkün değil.Ancak

1,2 ve 3.fıkralardaki durumlar bakımından teorik olarak teşebbüs
hükümlerinin uygulanmasına bir engel olmadığını söyleyebiliriz.
İştirak bakımından herhangi bir özellik yok.Neticesi

sebebiyle ağırlaşmış suçlarda iştirak bahsini daha önce
gördük.Bu kapsamda genel hükümler çerçevesinde iştirak
meseleleri çözüme kavuşturuldu.
Suçların içtima açısından baktığımızda bu sayılan

neticelerden birden fazlası gerçekleşirse ne olacak?En ağırı
hangisiyse ondan dolayı ceza veririz.Ama birden fazla netice
oluştuysa cezayı verirken bu husus göz önünde
bulundurulabilir.Buradaki temel mantığımız fikri içtima
kurallarını uygulamaktır.Fikri içtima 4.maddede düzenlenmiştir.
88.maddeye geçiyoruz. Kasten yaralamanın ihmali

davranışla işlenmesi.Ihmal suretiyle icra suçu.Ihmal suretiyle icra
suçlarına ilişkin genel hükümler kısmında bir düzenleme yok
kanunumuzda.Bu kıstaslar 83.maddede
düzenlenmiştir.88.madde bu çerçevede 83. Maddeye bir atıf
yapıyor.Kasten yaralamanın ihmali bir davranışla işlenmesi
halinde verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilebilir.Bu hükmün
uygulanmasında kasten öldürmenin ihmali davranışla
işlenmesine ilişkin koşullar göz önünde bulundurulur.Bu

koşullar dediklerimiz 83.maddenin 2.fıkrasında yazılı

koşullardır.
Tipikliğin maddi unsurlarına baktığımız zaman 88.madde

ha roketin ortaya çıkış şekli açısından ihmali bir hareketle işlenen
İt ı .ti bir suçtur.Diğer bir ifadeyle garantörsel ihmali suçtur.Icrai
hareketle yaralama suçu işlenirse bu husus 86.madde de
v.i|ıtırıma bağlanır.
İhmal suretiyle icra suçlarında icrai davranışa eşdeğer bir

ihmali hareketin varlığından bahsediyoruz ve böyle bir durumun
mm konusu olabilmesi için kişinin bir yükümlülüğü ihmal etmesi
I1 ı ıekiyor.Bu yükümlülük dediğimiz husus belli bir kaynaktan
lı ıi gelir.Yani herkes bu suçu işleyemez.Belirli bir yükümlülüğü
t ılınası lazım.Mesela
- ıııkurtaranlık,doktorluk,polislik...Kanundan doğan
yükümlülük,sözleşmeden doğan yükümlülük ve önceki tehlikeli
hareketten kaynaklanan yükümlülük olabilir.
Mesela A,B’ye yolda aracıyla çarptı diyelim,B

yalatanmış,onu hastaneye götürmemiş.B nin durumu gittikçe
ıığırlaşmış ama ölmemiş.İşte bu suç oluşabilir.O anda orada o
yükümlülüğünü yerine getirmiş olsa belli bir düzeyde
y.ıı atanacaktı fakat yükümlülüğünü ihmal edip durumu
ağırlaştırıyor.

Maddi unsurlardan bir diğeri olan netice. Suç neticeli bir

suç ihmali davranış sonucunda yaralanmanın meydana gelmesi
gerekmektedir.
İlliyet bağını arıyoruz.Objektif isnadiyet kriterlerimiz bu

noktada geçerliliğini koruyor.
Suçun faili yükümlülüğü bulunan kişidir.Dolayısıyla özgü

suçtur.
Peki kişi yolda geçerken yaralıyı gördü fakat müdahale

etmedi.Etseydi daha hafif bir durumla kurtarılma ihtimali vardı
diyelim. Sonraki oradan geçen insan da 3 saat sonra geçti ve bu
sürede yaralı bitkisel hayata girdi.Biz burada kişiyi yardım ve
bildirim yükümlülüğünün ihmali nedeniyle sorumlu
tutabiliriz.Yani 98.maddedeki suçtan sorumlu tutacağız.Neticeyi
engelleme yükümlülüğü yoktur.Yardım veya bildirimde bulunma
yükümlülüğü vardır.Eğer neticeyi önleme yükümlülüğü olan bir
kişi olsaydı o zaman 88.maddenin faili olabilirdi.
Mağdur herkes olabilir .Yaşayan bir insan olması yeterli.
Suçun konusu kişinin vücut bütünlüğüdür.
Tipikliğin manevi unsurlarına baktığımız zaman önemli

yanılgılardan bir tanesi bu suç kasten işlenir.83.maddede de
olduğu gibi 88.maddedeki suçta sadece kasten işlenebilir.Bu
suçların taksirle işlenebilme ihtimali yok.Eğer yaralama neticesi
Ceza IIııkııku Geııcl Hükümler

ılımali bir hareketle de olsa taksirle gerçekleştirilmişse artık kişiyi

l,iksirle yaralanmadan sorumlu tu tariz. 8 9. maddeye baktığımız
zaman icrai olarak da işlenebilir ihmali olarak da işlenebilir.Her
iki fiil açışından da mümkündür.
Bu bakımdan manevi unsur bu suçta kasttır.Kişinin o

İhmali harekette bulunması sonucunda o neticenin
gerçekleşeceğini bilmesi ve bunu istemesi gerekir.
Teşebbüs ise kimi düşüncelere göre mümkün kimi

düşüncelere göre mümkün değil.Kitabınızda ağırlıklı olarak
belirtilen görüş teşebbüsün mümkün olmadığıdır.Bu konu
tartışmalıdır.
İştirak mümkündür. Suçu işleyen kişilerin her birinin

neticeyi önleme yükümlülüğü varsa müşterek fail düzeyinde bir
sorumluluk söz konusu olacak.Ama hukuken bir yükümlülük
altında olmayan kişiler suça iştirak ediyorsa onlar da azmettiren
veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilir.
Kasten yaralama suçunun ihmali davranışla işlenmesi

halinde 43. maddedeki zincirleme suçun hükümleri
uygulanmaz.Çünkü 43.maddenin 3.fıkrası bunu açık bir şekilde
düzenlemiş. Kasten yaralama suçunun ihmali davranışla işlenmesi
halinde fiil aynı zamanda 98.maddedeki suçu oluşturuyorsa farkli

neviden içtima hükmü gereğince en ağır cezayı gerektiren

suçtan sorumlu olur.
Sonuç olarak içtima hükümleri açısından bunları

söyleyebiliriz.Kişilere karşı suçlar bu şekilde arkadaşlar.
Önümüzdeki hafta görüşmek üzere.

BEŞİNCİ KISIM
İÇİNDEKİLER
11 Mart Pazartesi
Faillik şeriklik 2
Dolaylı faillik 5
Şeriklik 9
Yardım Etme 17
Bağlılık Kuralı 22
• 14 Mart Perşembe
Hırsızlık Suçu 31

11 Mart Pazartesi
l.ders (blok)
Geçen haftayı, biraz özetleyerek kaldığımız yerden devam

edeceğiz. Faillik dediğimiz zaman üç çeşidi vardır. Müstakil
faillik, müşterek faillik ve dolaylı faillik. Müşterek faillik için iki
ana şartımız var. Birincisi fiil üzerinde müşterek hakimlik
İkincisi ise birlikte suç işleme kastıdır. Bunları geçen hafta
ayrıntılı işlediğimiz için hatırlayıp geçeceğiz.
Özgü suçlarda müşterek faillik konusunu için de bir şeyler
hatırlatalım. Özgü suçlarda dediğimizde sadece kanunda
belirtilen kişilerin işleyebildiği suçlardan bahsediyorduk.
Dolayısıyla sadece bu sıfata sahip kişiler ancak bu suçları
işleyebilirler. Bu sıfata sahip olmayan kişiler bu suça yardım
(•derlerse en fazla azmettiren veya yardım eden olabilir.
( >ı m ı m zimmet suçu bir özgü suçtur ve bu suça katkınız
m I ol.ıt yoğun lüuıs.ı olsun mir.terck fail olamazsınız. Tabi ki
ilil o ı ı )■. >1 < < I ısı mı işi in ek I a ıl olabilir.
h
II.........I mİ ı im i l.ı .uçun bir kısmını kamu görevlisi bir

lı ..... . m o ıl ışlıvm lö snıı belgede sahteciliği sivil kişi de
ı I. •. I ılı>.>ı Imm iş.revir.ı de işleyebiliyor. Bu tür suçlara
. .mıımşi. M.juı mı. I.n diyorduk. Görünüşte özgü suçlarda kamu
Ceza Ihı kulem Genel Hükümler

görevlisi ile sivil kişi birlikte suç işliyorsa sivil kişi m204/l’e göre
kamu görevlisi ise kendi işlediği suça göre sorumlu olur.
Yani burada baktığımızda sivil kişinin yardım eden olması
gerekir diyebiliriz ama fail diye nitelendiriyoruz.
Sebebi ise faillik şerikliğe göre aslidir. ***
Bir insan hem fail hem şeriklik durumunda ise fail olarak
değerlendirilir. Bunun sebebi de fail sorumluluğunu doğrudan
kendi fiilinden alır. Şerik ise failden alır. Faillik varsa şeriklik
gündeme gelmez. Bu kuralı asla unutmayalım, sınavlar yazmayı
ihmal etmeyelim. Örneğin ben bir kimseyi birini öldürmek için
azmettirdim. Sonra dayanamadım gittim öldürmesine de yardım
ettim beraber öldürdük. Burada önce azmettiren sonra müşterek
fail oldum. İki kere ayrı ayrı sorumluluk olmaz. Sadece
sorumlu olacağım. Bunu söyleyen de işte bu temel ilkedir. Yine
mesela arkadaşımı azmettirdim sonra bir de silah verdim. Bu
durumda da önce azmettiren sonra yardım eden oldum. Burada
da azmettirmeden sorumluyum. Her zaman en ağırından
sorumlu olmam gerekir.
Bir suçtan hiçbir zaman iki ker ceza verilmez. Dolayısıyla
hangisinin daha ağır olduğunu bilip ona göre ceza vereceğiz.

BEŞİNCİ KISIM
ihmali suçlarda müşterek faillik için yine fiil üzerinde

müşterek bir hakimiyet gerekiyor. Buna ek bir de bu ihmali
önlemek konusunda bir yükümlülük sahibi olmak gerekiyor.
Mesela TCK m83 ihmal suretiyle icra suçudur. Bu suç
kasten işlenebilir. Örneğin çocuğunuza yemek vermeyip onu
ölüme terk ediyorsunuz. Amaç önemli değil. Anne-baba birlikte
karar verip bu işi yaptı müşterek fail olurlar. Ama dışardan X bir
kişi anneye öldürelim yemek verme dedi yardım etti ve çocuk
öldü. Burada yine özgü suç düşünülmesi gerekir. X kişisi ancak
yardım eden olabilir.
İcraen işlenebilen bir suç var. İcrai suça ihmalen iştirak

olabilir mi? Müşterek faillikte demiştik ki fiil üzerinde müşterek
hakimiyet bulunmalı. Bunu az önceki anlattığımızdan farklı
düşünün. Anne baba ikisi de ihmal etti bakmadı çocuk öldü o
farklı. Burada bahsettiğimiz biri icra ediyor siz de ihmal ederek
dahil olabiliyorsunuz bunu anlamaya çalışalım. Buradaki ihmal
kesinlikle dikkat ve özün yükümlülüğü değil. M83 sadece kasten
işlenebilir taksir yok. Buradaki ihmali karıştırmayın. Bile isteye
müdahale etmiyoruz çocuğa bakmıyoruz.
Örneğin bir konserdeyiz. Hayranlardan biri silahı çıkardı
sanatçıyı öldürmek istiyor. İcra hareketlerine başladı. Bunu
gören polis memuru müdahale etmiyor. Normalde kanundan

BEŞİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
doğan yükümlülük gereği saldırıyı bertaraf etmesi gerekiyor ama

yapmamış. Bu saldıran için bir bakıma yardım anlamına gelir
çünkü engellememiş. Polis aslında saldırganın eylemine katkıda
bulunmuş oldu. Fakat burada saldırgan m81’e göre yargılanırken
polis memuru buna yardım eden gibi değil de m83 ile sorumlu
olur. Çünkü bir görevi vardı bunun bir suçu vardı ve öncelik
kendi görevine işlediği suçla yani kendi failliği ile olacaktır.
Burada yine yardım eden şeriklik ve faillik çatıştı. Yine kural
gereği faillik şerikliğe üstündür diyerek fail olarak sorumlu
tutacağız.
Taksirli suçlar bakımından iştirak söz konusu olamaz.

Birden fazla insan aynı anda taksirli bir suçu işleyebilir. Ancak
bu durumda herkesi ayrı ayrı değerlendiriyoruz müşterek fail
olamıyorlar. Demek ki taksirli suçlarda müşterek faillik olmaz.
“Sınavlarda sakın iştirak suçu yazmayın böyle bir şey yok. Suça
iştirak ayrı bir şey. Böyle yazarsanız puan alamazsınız, hiçbir şey
bilmiyorum anlamına gelir.
Dolaylı Faillik
Dolaylı faillikte fiil üzerinde hakimiyet yoktur. Hakimiyet

araç kişinin üzerindedir. Dolaylı faillik TCK m.37/2 ile
düzenlenmiştir.

BEŞİNCİ KISIM
____________
Faillik Madde 37- (1) Suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte
gerçekleştiren kişilerden her biri, fitil olarak sorumlu olur.
(2) Suçun işlenmesinde bir başkasını araç olarak kullanan kişi de fail
olarak sorumlu tutulur. Kusur yeteneği olmayanları suçun işlenmesinde
araç olarak kullanan kişinin cezası, üçte birden yarısına kadar artırılır.
Demek Id kanun koyucu der ki; bir kişi suçu işlediği zaman
fail olabilir fakat bir başkasını suçun işlenmesine araç olarak
kullandığında da fail olmalıdır. Çünkü burada hakimiyeti aracı
yaptığı kişinin iradesi üzerinde kullanıyor.
Dolaylı faillikte araç olan kişinin iradesi üzerinde hakimiyet
kurarak suçu işletmek vardır. Kiralık katil tutan sadece
azmettiren olabilir çünkü kiralık katilin bir iradesi var zaten.
Burada aslında suç işleme düşüncesi olmayan bir kişinin zorla,
cebir, tehditle bu suçu işlemeye yöneltilmesidir. Adete kişiyi
maşa olarak kullanmaktır.
Beni içinizden birine git şunu öldür desem ve o da
iradesiyle öldürse ya da öldürmese. Burada öldürdüğünü
varsayarsak ben sadece azmettiren olurum. Dolaylı faillikte eıf
kolay çocuklar akıl hastaları, geçici nedenlerle iradesini
kaybedenler aracı olur.
Kişinin haberi olmadan da suç işletilebilir. Diyelim gel sana

sürprizimiz var işte şu binaya gel gelince düğmeye bas sürpriz
dedik o da geldi düğmeye bastı ve bum. Bina havaya uçtu kaç

BEŞİNCİ KISIM
Bahar Dönemi 1, Eğitim Çift ve 2. Eğitim
kişi öldü. Burada araç kişi masum arka plandaki dolaylı fail
sorumlu olacaktır.
Bir insan hem fail hem mağdur olamaz. Ama ben sizin
telefonunuzu alsam ve desem ki bu benim telefonum al kır şunu.
Sizde kırdınız sonra öğrendiniz ki kendi telefonunuz. Burada
kişi kendine karşı suç işlemiş oldu. Sorumlu kim olacak? Tabi
beıı dolaylı failim. Sorumluluk benim.
Başka bir örnek bagaj sıkıntım, var benim eşyalarımı da
götürür müsünüz dediler sizde arabanıza aldınız. Polis çevirdi
meğer eroin varmış. Tabii burada taksirli hali var mı diye
bakarak karar vereceğiz.
İhmali suçlarda dolaylı faillik olabilir mi diye düşünelim.
Hakimiyet kurma olması gerektiği için ihmalen dolaylı faillik
biraz zor gibi görünüyor. Ancak TCK ml75 var ayrıntı olarak
bilmenizi isterim.
Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali
Madde 175- (1) Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim

yükümlülüğünü, başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından
tehlikeli olabilecek şekilde ihmal eden kişi, altı aya kadar hapis veya adlî
para cezası ile cezalandırılır
Demek İd görevli akıl hastası birine zarar verirken hiçbir şey

yapmazsa bu zararlar nedeniyle dolaylı fail olmaz doğrudan faili

BEŞİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
olur ama önlemekle yükümlü olduğu bir olay var mesela

öldürüyorlar birbirlerini ve görevli yükümlülüğüne aykırı olarak
en gel olmuyor. O zaman m.83 gereği dolaylı fail olursunuz.
ikinci olarak şöyle bir problem var. İhmal suretiyle ihmali
dolaylı faillikte olabilir. Örneğin bir kişi denizde boğuluyor
cankurtaran tam gidecekken boğulan kişinin hasmı cankurtaran
silah tutup kurtarmayacaksın diye tehdit ediyor. Normalde
kurtarmasa cankurtaran m83 gereği fail olur ancak tehdit olduğu
için kurtaramıyor bu yüzden artık cankurtaran değil tehdit eden
dolaylı fail olmuş olur.
Dolaylı failliğin olma sebebine gelince; dedik ki şeriklik

failliğe göre geridedir. Faille şerik arasında bir bağ olması
gerekiyor. Yani fail ceza almıyorsa şerik de almıyor gibi. Akıl
hastası ceza almazda şerik de alamayacak. İşte bu durumun
hakkaniyetli olmaması gereği dolaylı faillik düşünülmüştür.
Araç kişi sınırı aşarsa ne olacak? Bir insan diyor ki git yarala
araç kişi de gidiyor öldürüyor. Normalde dolaylı fail araç kişiye
işlettiği suçla sorumludur. Burada araç kişi dolaylı failin
söylediğinden daha ağır bir suç işleyip gelmiş. Burada dolaylı
failin sorumluluğu için aşılan sınırın üstüne en az taksirle
sorumluluğu var mı diye inceleyeceğiz. Bu durumu öngörebiliyor
muydu? Akıl hastasına git yarala dedim öldürmüş dediğinde
Ceza Hukuktu Genel Hükümler

BEŞİNCİ KISIM
öldürmeden sorumlu olacaktır çünkü akıl hastasının sınırı

bilmesi imkansızdır. Burada ben yarala demiştim gibi bir
savunma geçerli olmaz.
Örneğin hırsız gitti bankaya silahı doğrulttu hesabıma
50.000 tl geçirin dedi. Görevli de ya hazır geçiriyorken kendime
de atayım biraz dedi. Burada memur sınırı aştı. Kendi suçundan
yine sorumlu olacak. Özetle sınır aşma durumlarında hukukun
genel İlklerine göre bir değerlendirme yapmak gerekiyor.
Kanun bir de küçük çocukları kullanmak daha ağır cezayı
gerektirir diyor. Ancak her küçüğü kullanmak olarak
algılamamak gerekir. 17 yaşındaki bir çocuğa git birini yarala
dediğimizde iradesi vardır sonuçta ve bu suçta dolaylı faillik
değil azmettirme olarak değerlendirilecektir.
ŞERİKLİK
Şeriklik dediğimizde fail olmayan ama suça katkıda

bulunan, fiili icra etmeyen ama icraya yardımcı olan kişiyi
anlayacağız. Şeriklik ikiye ayrılır. AZMETTİRME ve
YARDIM
Şerik dediğimiz kişi;
Suçun icrasına katılıyor.
Kanunu tanımdaki haksızlığı gerçekleştirmiyor.

BEŞİNCİ KISIM
Av 3 1 . Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Suçun işlenmesine nedensel bir katkıda bulunuyor.
Bu biraz geniş yorumlanır. Hırsızlık yapacak kişiye evin

yolunu gösteren, kasanın nasıl açılacağını söyleyen, içerde sana
aslanlar gibi bakarım diyen kişiler bunlar yardım eden olabilir.
Hiç aklında suç işleme düşüncesi olmayan kişiye suç fikri
aşılayan kişi ise azmettiren olur. Temel ayrımları bu. Dikkat
ederseniz iki durumda da şerik olan kişi kanuni tanımdaki hiçbir
şeyi yapmadı. Ama öyle bir katkıda bulundular ki bunun
mutlaka cezalandırılması lazım.
Azmettirme Madde 38- (1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi,
işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
(2) Ustsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça

azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar
artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre
cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.
(3) Azmettirenin belli olmaması halinde, kim olduğunun ortaya

çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış
müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet
hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına
hükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında
indirim yapılabilir
Ceza llııkuku Genel Hükümler

BEŞİNCİ KISIM
FARKLARI
Azmettirme ile manevi varım

J
etme farklıdır.
Azmettirmede kişinin hiç aklında hiç suç işleme düşüncesi yok.
Manevi yardım da ise suç işlemeyi düşünüyor kişi ancak ya tam
karar veremedi ya da cesarete ihtiyacı var.
Dolaylı faillikle azmettirme çok sorulur. .En temel farkları
teknik olarak azmettirme bir şeriklik türüdür dolaylı faillik faillik
türüdür. Azmettiren şerik olduğu için bağlılık kuralına ihtiyaç
duyar, zorunludur. Dolaylı fail zaten, sorumluluğunu bizzat
kendi fiilinden alır.
Teorik farkında azmettirme suç işleme düşüncesi olmayan
bir kimseye o kişinin iradesiyle suç işleme kararı aldırtmaktadır.
Oysa dolaylı faillikle karşı taraf ya suç işlediğinin farkında
değildir ya da farkında olsa bile bu karârı cebir tehdit ile
almaktadır.
Bir hayvana suç işletmek dolaylı faillik olmaz çünkü
hayvanın hareketleri fiil sayılmaz.
Mutlak kuvvetle de karıştırmayalım. Birini ittiniz o da camı
kırdı burada fail iten kişidir. Mutlak kuvvetin etkisi altında kalan
kişi fail değildir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler 11i

BESİNCİ KISIM
Azmettirme ile suç işlemeye tahrik durumu var. Kanun

koyucu şöyle bir düzenleme yapmış; alenen insanları suç
işlemeye teşvik eden kişi cezalandırılır.
Suç işlemeye tahrik Madde 214- (1) Suç işlemek için alenen tahrikte
bulunan kişi, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Halkın bir kısmım diğer bir kısmına karşı silahlandırarak, birbirini
öldürmeye tahrik eden kişi, onbeş yıldan yirmidört yıla kadar hapis
(3) Tahrik konusu suçların işlenmesi halinde, tahrik eden kişi, bu suçlara
azmettiren sıfatıyla cezalandırılır
Burada ki durum belirli olmayan kişilerin suç işlemeye

teşvik edilmesini kanun koyucu suç olarak düzenlemiş.
Azmettirmeden farkı ise azmettirmede somut olarak bir ya da
birkaç kişiyle konuşup ikna ediyorsunuz. Bu ise belirli bir kişiye
yönelik değil soyut olarak herkese karşı bir azmettirme gibi
düşünelim.
Azmettirmede sorumluluk için mutlaka o suçun en azından
teşebbüs aşamasında kalması şarttır. Suç işlemeye tahrik de ise
ağzınızdan o lafların alenen çıkmış olması yetecektir.
Azmettirmenin Cezalandırılmasının Şartları
1- Suç işleme konusunda kararı olmayan kişiyi bu kararı

verdirtmek gerekir

BEŞİNCİ KISIM
- Azmettirme şerikliğin en yoğun halidir. Basit bir telkinle

olmaz ikna etmeye yetecek bir kudret olmalı.
- Suç işlenecek ve bu suç kişinin akimda hiç olmayacak

- Suç belirli olacak, git suç işle olmaz şu suçu işle olacak
• Bir başkasını bir başkasını azmettirmeye azmettiren de

olabilirsiniz. Bu durumda da azmettirensiniz hiçbir şey
değişmez.
2- Suç işleyen kişi kasten hukuka aykırı en azından teşebbüs
aşamasında kalan bir suç işlemiş olmalı.
*Akim kalmış azmettirme: ne kadar uğraşsanız da kişiyi suça
yönlendiremediııiz. Cezalandırılmaz.
Azmettirilen sınırı aşarsa azmettirenin sorumluluğu için her
zaman kural olarak kişi azmettirdiği kadarından sorumludur.
Sınır aşımında ihtimallere bakacağız.
Eğer çok önemsiz sapmalar söz konusu olursa örneğin A’ya
tekme at yarala dedim o da gitti tokat attı yaraladı. Bu
önemsizdir.
Eğer ağır bir suça azmettirdim gitti hafif bir suç yapabildi.
Burada da ben öldür dedim gitti yaraladı. Azmettiren failin
işlediği fiille cezalandırılacağı için fail yaralamadan, azmettiren
de yaralamaya azmettirmeden alacak.Eğer nitelikli halini işle

BEŞİNCİ KISIM
dedim gitti temel halini işledi. Silahla yarala dedim basit

yaraladı. Yine failin fiili ile bağlı olacak.
Eğer ben basit işle dedim gitti ağır işledi. Örneğin korkut
gel dedim gitmiş öldürmüş. Bu takdirde kural olarak azmettiren
neyi azmettirdiyse ondan sorumlu olur. Ama aşma durumunda
neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç durumu öngörülebiliyorsa ve en
az taksirli sorumluluğu varsa bu durum ayrı değerlendirilir.
*Hedefte sağmalarda kişi hatalarında bir fark yoktur. Ben
Ahmet’i öldür dedim o gitti Mehmet’i öldürdü. Şahısta hata söz
konusu değildir. Ama işin içine nitelikli hal giriyorsa ayrıca
değerlendirilir.
* Ben sadece Ahmet’i öldür dedim gitti herkesi öldürdü.

Burada iki durum var. Diğerlerini öldürmesi olası kast mıydı
öngörülebilir miydi çünkü o zaman sorumluyum. Ama gitti
sınırı aştı herkesi öldürdü öylesine o zaman azmettiren
bunlardan sorumlu değil tabi ki.
Aynı neviden içtima farklı neviden fikri içtimadan tıpkı fail
gibi düşünmelisiniz. A’yı öldürmek isterken hemen yanında
duran B’yi de öldürmüşseniz olası kast ile sorumlu olacaksınız.
Arkadaşınıza karartıyı av sanarak ateş et deyip birini
vıınaınız iki kişide de taksirli sorumluluk oluşur. Ama onun
hasmınız olduğunu bilip av var der ve arkadaşınız vuracak olursa

BEŞİNCİ KISIM
siz azmettirmeden kasten sorumlusunuz arkadaşınızın ise taksirli

sorumluluğu var. Susarak bir insanı suça azmettiremezsiniz.
İhmali olarak azmettirme olmaz ama ihmali suça azmettirme
olabilir.
Anneyi azmettirdiniz çocuğu aç bıraksın diye ama baba
çocuğu kurtardı diyelim, ihmali suça azmettirme söz konusu
olrnaz. İhmal sureti ile icra suçlarında teşebbüs de olmadığı için
bu eylemden sorumluluk söz konusu olmaz.
Anne babayı ikna ederse burada ikisinde de aslında

yükümlülük var. Azmettirme de olsa annenin hem failliği hem
şerikliği söz konusu ve fail olarak sorumlu olacaktır. Baba zaten
fail olarak sorumlu yani müşterek faillik söz konusu olacaktır.
Özgü suçlar bakımından da bu suçun failleri ancak belirli

sıfata haiz olan kişiler olabilir. Dolayısıyla buna iştirak eden
İçimseler ancak şerik olabilirler.
Azmettirenin Cezalandırılması
Kanun diyor ki fiil nasıl cezalandırılıyorsa öyle

cezalandırılır. Fakat TCKm.40’a göre suçun işlenişine iştirak
eden her kişi diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel
nedenler göz önünde bulundurulmadan kendi kusurlu fiiline
göre cezalandırılır.

BEŞİNCİ KISIM
Bağlılık kuralı Madde 40- (1) Suça iştirak için kasten ve hukuka
aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterlidir. Suçun işlenişine iştirak eden
her kişi, diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz
önünde bulundurulmaksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır.
(2) Özgü suçlarda, ancak özel faillik niteliğini taşıyan kişi fail olabilir.
Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise azmettiren veya
vardım eden olarak sorumlu tutulur.
J
(3) Suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek için ilgili suçun en

azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir.
Bir insanın annesinin parasını çalması halinde çocuğa ceza

verilmez. Çünkii anne ile yakın ilişk içerisindedir. Bir kişi bir
başka kişinin annesinde para çalmasına azmettirirse çocuk da o
parayı çalarsa çocuğa ceza verilmez. Ama azmettirenin bir ilişkisi
olmadığı için hırsızlık suçuna azmettirmeden ceza alır. Çünkü
şahsi cezasızlık kişisel bir ilişkidir.
Milletvekilinin meclis kürsüsünde sarf ettiği sözlerden
dolayı soruşturma açılamaz. Meclis kürsüsüne çıkan
milletvekilini birilerine karşı kötü söz söylemeye azmettiren kişi
ceza alır ama. Çünkü yine cezasızlık şahsidir.
Yine üstsoylarm alt soy üzerinde nüfuz kullanarak suça
azmettirmesi durumunda ceza arttırılır. Burada azmettiren kişi
aynı zamanda suça müşterek fail olarak katıldığı taktirde
müşterek fail olarak cezalandırılır.
Ceza 11 ıı kııku Genel 1 i ükiîmler

Kiralık katil ya da tetikçi ilişkisinde de azmettiren ilişkisi

vardır. Dolaylı faillik yoktur bunu karıştırmayın. Tek hal vardır
tetikçiyi tehdit ederek bu işi yaptırıyorsa kişi o zaman dolaylı
faillik söz konusu olacaktır.
Azmettirenin bir bedel alması gerekmez bunu karşılıksız da
yapabilir.
Azmettirilen eğer yeterli delillerle azmettirenin ortaya

çıkarırsa cezada indirim yapılır. Maddi gerçekliğin ortaya
çıkması için bu bilgiler oldukça önemlidir.
YARDIM ETME
Eski kanunda yardım etme asli iştirak ve feri iştirak

ayrımları vardı yeni kanunda bu ayrım terk edildi ve yardım etme
şeriklik içerisinde değerlendiriliyor. TCK. m.39 ile
düze nle nmektedir.
Yardım etme Madde 39- (1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye,
işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde,
onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on
yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı
indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.
(2) Aşağıdaki hallerde kişi işlenen suçtan dolayı yardım eden sıfatıyla
sorumlu olur:
a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek

veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek.

BEŞİNCİ KISIM
b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin

işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak.
c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda

bulunarak icrasını kolaylaştırmak.
Maddi yardım etmeyi ve manevi yardım etmeyi saymıştık

bu şekilde bir ayrım söz konusudur. Yardım etme dediğimiz
husus kasten işlenen bir suça kasti yardımda bulunmaktır.
Maddi ya da manevi destekte bulunmaktır.
Taksirli suça yardım olmaz, taksirle yardım olmaz. Taksirle
yapılırsa ve bu suçun taksirle işleniş biçimi kanunda
öngörülmüşse tabii ki sorumluluk doğar.
Örneğin ameliyatta yanlışlıkla siz de yardım ederseniz ve

ölüm meydana gelirse taksirli sorumluluğunuz olabilir. Ancak
m.39 sadece kasti yardımı düzenlemektedir.
Yardım etme ile failin farkına gelecek olursak faillikte fiil
üzerinde hakimiyet var demiştik. Yardım etme de ise böyle bir
durum söz konusu değildir suçun icra hareketlerini siz
yapmazsınız. Yapılması için zorunlu bir rol oynamazsınız. Eğer
yaptığınız yardım fiilin işleniş biçimi üzerinde çok zorunlu planı,
alt üst edecek derecede önemli bir yardım artık burada müşterek
faillik söz konusu olacaktır. Dolayısıyla yardımın aşmaması
Ceza Hukuku Genel Hükümler IH

BEŞİNCİ KISIM
gereken hususlar var. Fiili hakimiyeti sağlamayacak bir yardım

olmalı, müşterek faillik sınırına ulaşmamalıdır.
Örneğin biri birini öldürürken kollarını tutmak müşterek
failliktir. Ya da cinsel saldırıda bulunulan bir kişiyi kaçarken
tutmak da yardım değildir müşterek faillik olarak
nitelendirilmelidir. Ama bunun için alan yaratmak bir ev
sağlamak yardım olur. Gözcünün durumu ise her olayda ayrı
değerlendirilmelidir. Gözcü yardım eden de olabilir ama
çoğunlukla yeni kanunda gözcünün katkısı ağırlıklı olarak
müşterek failliğe dahil edilmiştir. Ama tabii yine somut olaya
bakmak gerekmektedir.
Failin yardım edildiğini bilmesi gerekmez. Müşterek faillik
için birlikte suç işleme kararı olması gerekmekte idi. Yardım
etme de ise böyle bir şart yoktur haberi olmadan yardım
edebilirsiniz. Anlaşmaya gerek yoktur.
Ev sahibine sinir oluyorsunuz hırsızın gireceğini öğrendiniz
kapıyı açık bıraktınız. Burada basbaya hırsıza yardım var ama
hırsızın haberi yok işi kolaylaştı. Müşterek fail olamaz çünkü
irade ortak irade değil ama yardım etme dolayısıyla şeriktik söz
konusu olacaktır. Yardım eden bilmeden yardım etmiş olmaz
yani kapıyı dalgınlıkla açık unutan kişi yardım eden olmaz.
Kişinin yardım etme kastı olacak.

BEŞİNCİ KISIM
Maddi Yardım- Manevi Yardım
Maddi yardım dediğimizde suçun işlenişine araç temin

etmek aklımıza gelecek. Bu araç temini dediğimizde suçun
işlenişinde kullanılacak taşınır ya da taşınmaz malı faile temin
etmektir. Temin ettiğiniz aracın kullanılması gerekmektedir.
Hiç kullanılmayan araç yardım etme sayılmaz ama belki de faile
manevi destek vermiş olabilir o temin edilen araç. Burada
manevi yardım söz konusu olacaktır.
Araç sağlama icra hareketlerinin başında ya da icra
hareketleri devam ederken e n geç temin edilmiş olmalıdır. Suç
tamamlandıktan sonra yardım etme olmaz. Ama dikkat edilmesi
gerek şey suç işlenirken yapılan yardım müşterek failliğe
kayabilir. Bunu somut olayda iyi belirlemek gerekir.
Suç işlenmesinden önce veya suç işlenirken suçun icrasını
kolaylaştırma amacıyla verilen araç maddi yardım olarak
adlandırılır.
Bu kolaylaştırma şeriklik sınırı aşmamak buna dikkat edin.
Bir grup silahlı kişi var v sadece biri vuruyor diğerleri silahla
yanında duruyorsa bu yardım etmedir manevi olarak. Ama kaçan
kişiyi tutmak yakalamak ya da dahil olmaz suça bu tamamen
müşterek failliktir.

BEŞİNCİ KISIM
Yargıtay’ın bu konuda farklı kararları var. Örneğin cinsel

saldırı suçunda kapıda arabada bekleyenleri de müşterek fail
olarak kabul etmektedir.
Aracı olarak suç işleyecek insanları bir araya getirmek
yardımdır fakat suçu planlayıp bir araya getirip suç işletmek
müşterek failliktir.
Manevi yardım ise 4 adettir.
- Karar kuvvetlendiriri e
-Suç işlenmesinden sonra yardım vaadi
-Suçun işlenmesine yol gösterme
Bunların arasındaki farklar kararlar açısından dikkat çekmez.
Azmettirme de aklında suç işleme olmayan bir kişiye suç
işletme vardı. 'Teşvik de ise kişinin zaten suç işleme kastı var
niyeti var kararı tam oluşmamış. Bu kararın oluşumuna destek
olma olarak düşünülür.
Karar kuvvetlendirme ise adında anlaşıldığı gibi karar
verilmiş ama cesarete ihtiyacı var gibi düşünelim.
-Öldüreyim diyorum?
-Öldür öldür hiç durma

BEŞİNCİ KISIM
Yardım vaadinde ise suç işlendikten sonra bu kişiye herhangi

bir şekilde destek olacağını söylemek.
- Sen vur içerde ben sana bakarım
Bu vaadin yerine getirilip getirilmemesi söz konusu

değildir. Önemli olan vaadin verilmesi.
Yol gösterme ise kişi nasıl yapacağını bilmiyor siz de

öneriyorsunuz. Silahla vur gece vur böyle söylemlerdir. Ancak
fiilin icrası sırasında sen arkada dur sen saldır sen tut gibi verilen
komutlar müşterek faillik kapsamına girer.
Yol gösteren gösterdi ama fail bunu kullanmadı kendi

bildiğini okudu. Bu durumda yardım etme söz konusu değildir.
Bağlılık Kuralı
Tek m.40 ile düzenlenmiştir. Bu kural şeriklerin faile

bağlılığı anlamına gelir.
Şerikler aslında o suçu işlemiyor yani yaptıkları şeyin
kanunda bir suç olarak yeri yok. Ama bir suç için yapılan bu
davranışların bir şekilde cezalandırılması gerekiyor. Sebebi de
işlenen suç. Yani failin işlediği suça bağlı olarak ceza veriliyor.
İki fonksiyonu vardır.
Şeriklerin faili» İşlediği suçtan sorumlu tutulmasını sağlar.

BEŞİNCİ KISIM
- Özgü suça iştirak eden kişilerin bu sıfata sahip olmasalar da

sorumlu olmasını sağlar.
ŞARTLARI
l)Kasten hukuka ayları fiil işlenecek. Fiil üzerinde
hakimiyet kuramadığı için fail olmayan bir kimse kasten
işlenen hukuka aykırı işlenen bir suç varsa bundan dolayı
sorumlu olacaktır.
Hareket mutlaka nedensel olmalıdır.
Failin işlediği suçtan dolayı cezalandırılmıyor olması önemli
değildir. Şerik varsa cezasını alır. Örneğin 11 yaşındaki çocuk
suçu işledi ama ceza almadı onu azmettiren yine de cezasını alır.
Fiilin kasti ve hukuka aykırı olması yeter cezalandırılması
gerekmemektedir.
2-Fiilin en azından teşebbüs aşamasında olması
gerekmektedir. Hazırlık aşamasında kalan davranışlarda
şeriklerin bir ceza alması söz konusu değildir.
Nitelikli hallerin suç ortaklarına sirayet etmesi söz
konusudur. Kanun koyucu diyor ki suçun işlenişine iştirak eden
kişi diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz
önünde bulundurulmadan kendi kusuru ile cezalandırılır.
Nitelikli haller söz konusu ise eski kanunda sirayet diye
BEŞİNCİ KISIM
düzenleme vardı. Yeni kanunda ise bağlılık kuralı ile bu mesele

hallediliyor.
F ile M evli. A ise F’nin sevgilisi. F, Aya eşimi öldür dedi.
A’da öldürdü. A basit haliyle kasten öldürmeden sorumludur.
F’de buna bağlı olduğu için temel şekline azmettirmeden
sorumlu olacaktır. Ancak A, F’ye deseydi ki öldür ve F’de
öldürmüş olsaydı. Bu durumda F nitelikli hal ile öldürmeden
A’da buna bağlı olarak nitelikli hale azmettirmeden sorumlu
olacaktır.
Bağlılık kuralının 4 türü vardır.
-Fail suç tipini ihlal ederse şerik cezalandırılır. ( Asgari
Bağlılık kuralı)
-Failin eylemi hukuka aykırı olsun yeter. ( Sınırlı bağlılık
kuralı)
- Failin eylemi tipe uygun hukuka aykırı olsun ( ekstrem
bağlılık kuralı)
- Failin kuralı hem tipe uygun hem hukuka aykırı hem
kusurlu hem de cezalandırılabilir olsun ( aşırı bağlılık
kuralı)
Bizim hukukumuz kasti ve hukuka aykırı fiilin olması

yeterli diyor şeriklik için. Sınırlı bağlılık kuralını kabul ediyoruz.
(.'eza Hukuk m Genel Hükümler 24

PRATİK ÇALIŞMA
Karar -1
“Dosya kapsamına göre, maktul Sefahattin ’in sanık Mehmet’in

ablası, sanık Selçuk’un ise teyzesi olan müdahil Dudu ile birlikte
nikâhsız yaşadığı, maktul ile Dudunun olaydan 4 ay kadar önce
Dudu’nun babasından kafan eve yerleştikleri, nikahsız yaşamaları
sebebiyle rahatsızlık duyan sanık Mehmet’in maktulü öldürmeyi
tasarladığı, bu düşüncesini sanık Selçuk’a söylediği, olay günü
sanık Mehmet’le sanık Selçuk’un maktulü araziyi gezme
bahanesiyle yanlarına alıp, sanık Mehmet’in kullandığı araçla
götürdükleri, arka koltukta oturan Selçuk’un önündeki maktulün
ensesine tabancasını dayadığı, her iki sanığın maktulü indirip
kollarını bağladıktan sonra dövmeye başladıkları, vaktin gündüz
olması ve çevreden görülebilecekleri nedeniyle maktulü bağlı bir
şekilde tekrar araçlarına alarak bu kez olay mahalline getirdikleri
araçtan indirdikten sonra tekrar dövmeye devam ettikleri, bu
sırada sanık Mehmet’in sanık Selçuk’tan aldığı tabanca ile
maktulü, ensesine ve kafasına ateş ederek öldürdüğü, bu
eyleminden sonra sanık Mehmet’in maktulün boynundaki
altınları aldığı, akabinde her iki sanığın da maktulün cesedini bir
çukura atıp üzerini kayalarla kapattıkları olayda... ”
Ceza Ihıkukn Genel lIIM.mler

BESİNCİ KISIM
Soru: Selçuk ve Mehmet’in fiillerini suça iştirak hükümleri

çerçevesinde değerlendiriniz.
Karar - 2
“Suça azmettirebilmeden söz edebilmek içiıı, TCK’nm 38.

maddesi gerekçesinde de belirtildiği üzere, sııçu işleme düşüncesi
ve kararı bulunmayan bir kimseye, suç işleme kararı verdirmek
suretiyle bir suçun işletilmesi gerekir. Azmettirenin suçun
işlenmesine doğrudan bir katkısı yoktur. Azmettirenin girişimi
ile suç işlenmektedir. Müşterek faillikte ise birlikte suç işleme
kararının yanı sıra fiil üzerinde ortak hâkimiyet kurulduğu için
her bir suç ortağı “fail” konumundadır. Fiil üzerinde ortak
hâkimiyetin kurulup kurulmadığının saptanmasında, suç
ortaklarının suçun icrasında üstlendikleri rolleri ve katkılarının
taşıdığı önem göz önünde bulundurulmalıdır. Suç ortaklarının,
suçun işlenmesinde yaptıkları katkının, diğerinin fiilini
tamamladığı durumlarda da müşterek faiillik söz konusu
olacaktır. Bu bağlamda, oluş ve dosya içeriğine göre; olay günü
sanık Hüseyin ’in, eylemden haberi olmayan diğer sanıklar Bilal
Topçu, Alicaıı ve Mert ile birlikte yakınan Mehmet’e ait işyeri
önüne geldiklerinde sanık Hüseyin’in burayı soymayı teklif
ettiği, diğerlerinin de kabul etmesi sonucu hep birlikte eylemi
gerçekleştirdiklerinin anlaşılması karşısında; sanık hakkında
Ceza Hukuku Gene! Hükümler
BEŞÎNCİ KISIM
TCK’nm 38/2. Maddesinin uygulanamayacağının

gözetilmemesi” (Yarg. 6.CD., 03.03.2014,14446/3438)
Karar - 3
1. Aşağıdaki kararı a) hukuki uyuşmazlık, b) kanaatinizi

belirterek inceleyiniz.
“ Failin hazırladığı uyuşturucu maddeyi kullanıcıya bizzat
enjekte etmesi veya uyuşturucu maddeyi birer kullanımlık
ölçekte hazırlayıp, bu durumu belirterek satması sonucu,
kendisine uyuşturucu madde enjekte edilen veya bir ölçek
uyuşturucu maddeyi kullanan kişinin sağlığının bozulması veya
ölmesi durumunda; failin fiil ile sağlığın bozulması ya da ölüm
arasında belirtilen anlamda nedensellik bağı vardır. Buna
karşılık, 20 gr uyuşturucu madde satın alan ve bunun beş
gramını bir doz olarak veya birer kullanımlık dozlardan ikisini
birlikte kullanan kişinin sağlığının bozulması ya da ölmesi
durumunda satıcının fiili ile sağlığın bozulması veya ölüm
arasında değinilen biçimde nedensellik bağı yoktur. Eva’nm
ölümü ile sanığın fiili arasında yukarda belirtilen anlamda bir
nedensellik bağı bulunmamaktadır, ölüm Eva’nııı fazla miktarda
eroin kullanmasından, dolayısı ile kendi fiilinden meydana
gelmiştir.”(Yarg. 10. CD. 1033/1221)
Ceza Hukukin Genel Hükümler Tl

BEŞİNCİ KISIM
CEVAPLAR:
1-Suça iştirak faillik ve şefiklik olarak iki ayrılmaktadır.

TCK m.37 ile düzenlenmiştir. Faillik ise kendi içerisinde üçe
ayrılır. Bunlar; müstakil faillik, müşterek faillik ve dolaylı
failliktir. Olayımızda müşterek faillik söz konusudur. Müşterek
faillikten bahsedebilmemiz için iki şartın gerçekleşmiş olması
gerekir. Bu şartlardan birincisi birlikte suç işleme kararı alınması
İkincisi ise fiil üzerinde ortak hakimiyet kurmadır. Bu iki şart
birlikte bir arada bulunmak zorundadır.
Suç işlenmesinden önce veya suç tamamlanana kadar

birlikte suç işleme kararı alınmalıdır. İstisna olarak bu iki şartın
aranmadığı suçlar da vardır. Örneğin örgüt suçlarında birlikte
irade olmayabilir ancak yöneticiler müşterek fail olarak sorumlu
olacaklardır.
Bu kararın ortaya çıkmasında şart aranmaz. Yazılı ya da

sözlü olabileceği gibi aniden bir bakışla bile kararlaştırılıp fiil icra
edilebilir.
Suç ortaklarının suçun işlenişinde kastlarının farklı olması

müşterek failliğe engel değildir. Birisi olası kastla bir diğeri
doğrudan kastla hareket ediyor olabilir. Bunun bir önemi yoktur.
Ceza Hukuku GeııeJ Hükümler 28

Suçun icrasında üstlendikleri roller ve suçun icrasında

bulundukları katkının gösterdikleri önem ve zarurete bakarız. Bu
iki şart varsa fiil üzerinde ortak hakimiyet vardır diyebiliriz.
Olayımızda karar alınmış e birlikte icra edilmiştir.
Müşterek failliğin şartları sağlanmıştır. Şartları sıraladıktan sonra
en son olaya uygulamamız gerekmektedir.
Kararl
Olayımızdaki hukuki uyuşmazlık faillerin müşterek fail mi

olduğu yoksa sanık Hüseyin’in azmettiren mi olduğunun
belirlenmesine ilişkindir. Yani Hüseyin faillikten mi yoksa
şeriklikten mi sorumlu olacak bu konuda bir uyuşmazlık
olduğunu tespit ettik.
Kanaatimize gelince ; Bir İrişi hem şerik hem de fail
oluyorsa kişiye iki. kere ceza verilmeyeceğinden dolayı en
ağırından sorumlu olmalıdır. Burada ağır olanı tespit ederken
bilmemiz gereken bir ilke vardır.
“Failliğin şerikliğe asilliği” bu ilke gereği kişi hern fail hem de
şerik sıfatına sahipse fail olarak sorumlu olacaktır.
• Bu ilkeyi sınavlarda da yazmanız gerekecektir.

Gerekçenizde bulunması şarttır.

Karar2:
Burada kasten işlenen suçlarda nedensellik bağı mı yoksa

taksirli bir suç mu olduğuna ilişkin bir hukuki uyuşmazlık söz
konusudur. Burada eczacı kişi birini öldürmek maksadıyla bu
ilacı satmıyor. Yani taksirle işlenen suç söz konusudur. Şimdi bu
suçta nedensellik bağı kopmuş mu bununla ilgili uyuşmazlığı
çözmemiz gerekiyor.
Kanaatimizce illiyet bağının kesildiğini söyleyebiliriz.
Nedensellik bağı İrişinin kendi fiili ya da 3. Bir kişinin etkisi ya
da mücbir bir sebeple kesilebilir, illiyet bağı fail ile mağdur
arasındaki ilişkiyi ve faile bu suçun objektif olarak isnat
edilebilmesi için önemlidir.
Somut olayda mağdurun kendi kusurlu fiili ile illiyet bağı

kesilmiştir. Bu sebeple eczacının ölüm neticesinden sorumlu
tutulması söz konusu değildir.
İkinci ders
Bugün malvarlığına karşı suçlara giriş yapıyoruz.

Malvarlığına karşı suçlardan ilk olarak hırsızlık suçunu
işleyeceğiz. Hırsızlık suçu TCK m. 141 ile düzenlenmiştir. Suç
tipi Özel hükümler kısmında düzenlenmiştir. Bu yıl sadece ana
batlarıyla değerlendirmekle yetineceğiz. Önümüzdeki yıl
ayrıntılarıyla göreceğiz.

BEŞİNCİ KISIM
Hırsızlık Madde 141-

(1) Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı,
kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu
yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.)
Nitelikli hali m.142 ile düzenlenmiştir.

Nitelikli hırsızlık(l) Madde 142-
(1) Hırsızlık suçunun; a) ikime ait olursa olsun kamu kurum ve

kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu
yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında, b) (Mülga:
18/6/2014-6545/62 md.) c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım
aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya
hakkında, d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği
zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
<■) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya
hakkında, f) (Mülga: 2/7/2012-6352/82 md.) İşlenmesi hâlinde, üç
yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.(l)
(2) Suçun; a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından

veya ölmesinden yararlanarak, b) Elde veya üstte taşman eşyayı çekip
almak suretiyle ya da özel beceriyle, c) Doğal bir afetin veya sosyal
olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak, d)
I Iaksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle
kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,(1) e) Bilişim
■ i .İrinlerinin kullanılması suretiyle, 1) Tanınmamak için tedbir alarak
Ceza 11ukukıı Genel Hükümle* 31

BEŞİNCİ KISIM
veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak, g) (...) (1) büyük veya
küçükbaş hayvan hakkında/ h) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Herkesin
girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da
bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh
bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı
işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.(l)
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların

nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde,
beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir
örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında
artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (2)
(4) (Ek: 6/12/2006 - 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi

amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun
işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma
yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi

sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı
alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki
fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar
artırılır.
Ceza Hukukin Genel Hükümler 32

BEŞİNCİ KISIM
SUÇUN UNSURLARI
Korunan hukuki değer; esas itibariyle mülkiyet hakkı ve

.ilyetlik. Sadece mülkiyeti değil zilyetlikten kaynaklanan hakları
da koruma altına almıştır. Bakın zilyedinin diyor, yani inal o
kişiye ait olmak zorunda değil. Mala malik olmak zorunluluğu
yok. O an kimin zilyedinde ise ondan alınmış olması ile suç
gerçekleşiyor.
Suçun mağduru; zilyet ya da malik olabilir. Her halde malik
zarar gören konumundadır.
Fiil; burada almak. Bulunduğu yerden almak. Icrai
hareketle işlenen bir suçtur. Serbest hareketli bir suçtur. 'Tek
hareketli bir suçtur. Neticeli bir suç değildir, sırf hareket
suçudur.
Suç ne zaman tamamlanır konusunda farklı düşünceler
vardır. Bir görüşe göre taşınır eşyanın bulunduğu yerden
kaldırılması almaktır. Ya da sadece dokunmak almaktır diyen bir
görüş de vardır. Taşıma olduğunda tamamlandığını savunan bir
görüş de bulunmaktadır.
Hem uygulamada hem de doktrinde kabul edilen düşünce
hakimiyet alanı görüşüdür. Malın bulunduğu yerden alınmadı bu
suç anlamında tamamlanmış olmaz kişinin hakimiyet alanına
girmesi gerekmektedir.
Ceza Hukuku Genel Hiikâmler ' 33:

BEŞİNCİ KISIM
Örneğin konuta girdiniz bir eşyayı aldınız başka bir odaya

geçtiniz. Bu suç henüz tamamlanmış değildir. Malın fiili
hakimiyeti tümüyle failin egemenlik alanına girmiş olacak.
Hırsız evden çıkıp gitmiş olmalı örneğin.
Maddenin gerekçesinde, almak fiilinden maksat suçun
unsurunu oluşturan mal üzerindeki mağdurun zilyetliğine son
verilmesi, mağdurun suç konusu eşya üzerinde zilyetlikten doğan
tasarruf hakların kullanmasının olanaksız hale gelmesidir
demiştir. Yani madde gerekçesi de esas itibariyle hakimiyet
görüşünü benimsediğini belirtmiştir.
Fail; fail açısından herhangi bir özellik yoktur. Suçun faili

sadece malın maliki olamaz bunun dışında herkes bu suçun faili
olabilir. Malik kendi malına karşı bu suçu işleyemez çünkü
başkasına ait taşınır bir malı ifadesi kanunun lafsızdan açıkça
anlaşılmaktadır.
Suçun mağduru ise herkes olabilir. Mağdurun mutlaka

malik olması gerekmez zilyet olması yeterlidir. Zilyetliğin
hukuka uygun elde edilip edilmemesi önemlidir. Yani bir
hırsızdan bir malı çaldığımız varsayımında suç oluşup
oluşmayacağı tartışmalıdır. Yargıtay kararlarında bunu suç olarak
kabul etmediğini söylemektedir. Ancak başka görüşler de vardır
tabii.

BEŞİNCİ KISIM
Tüzel kişiye ait bir mal çalınmışsa yine mağdur o tüzel

kişiliğin yetkili organları olacaktır. Tüzel kişiliğin bizati kendisi
mağdur olamaz ama organlarında bulunan gerçek kişiler mağdur
olmuş olacaktır. Suçun konusu ; başkasına ait taşınır maldır. İki
önemli şeye dikkat edeceğiz başkasına ait ve taşınır mal. Konuyu
oluşturan şartlar bunlar. Bunlar yoksa konu yoktur diyeceğiz.
Sadece fiziki varlığı olan mallar hırsızlık suçunun konusunu
oluşturur. Bir eseri çaldığınız zaniaıî hırsızlık değil yani ml41e
göre değil fikir ve sanat eserleri kanununa göre değerlendirme
yapılacaktır. Diyelim ki bir kitap yazdınız o çalınındı başka biri
yayımladı bu tür durumlar hırsızlık suçu kapsamında değildir
yani mİ41 hükümleri uygulanmaz.
Eser dediğimiz kavram belirtilmiştir. Nelerin eser olduğu

belirtilmiştir. Bunu biz taşınır mal olarak değerlendirmiyoruz ve
hırsızlık suçuna konu oluşturmuyor.
Alacaklar ve diğer hakları açısından da suçun konusunu
oluşturmaz. Çünkü bunların da fiziki bir varlığı yoktur.
Ekonomik bir değer taşıyan her türlü enerji, eskiden mal
kapsamına bu suç için konu olabiliyordu. Şu an da enerji
hırsızlığı ile ilgili hırsızlık demiyoruz. TCK M163 karşılıksız
yararlanma kapsamında değerlendiriyoruz. Elektrik hırsızlığı

BEŞİNCİ KISIM
gibi eskiden hırsızlık kapsamında değerlendirilen bu hususlar

artık 163. Madde kapsamında değerlendirilmektedir.-
Manevi unsurlar bakımından incelediğimizde bu suç sadece
kasten işlenebilir. Taksirli hali yoktur. Aynı zamanda ml41e
baktığımız zaman saik unsuru da göze çarpmaktadır. Saik bu
suç için aranan bir unsurdur. Dolayısıyla kişi kasten malı alacak
ama yeterli değil yarar sağlama maksadı ile de bu suçu işleyecek.
Kişi kendi malı zannederek başkasına ait bir malı aldığı
zaman; örneğin bir konsere gitti kendi paltosu sanıp başkasına
ait paltoyu alıp gitmiş. Eve gidince fark ediyor. Suç
oluşmamıştır. Çünkü kasten işlenen bir suç olduğuna göre bilme
ve isteme iradeleri olmak zorundadır. Bu unsurlar olmadığı için
manevi unsur gerçekleşmez ve tipikliğe uygun olmadığı için suç
oluşmuş olmaz. Bilmediği için de hatadan yararlanacak. Maddi
unsurlarda hataya düşmüş olacak. M30/1 değerlendirilir. Kişi
hatasından yararlanacaktır.
Hırsızlık suçunun olası kast ile işlenip işlenemeyeceği
tartışmalıdır. Bir görüş olabileceğini savunmaktadır. Bir başka
görüş ise yararlanma maksadı da olması gerektiği için olası kast
olamayacağını savunmaktadır.
Maksattan söz etmişken ml44 düzenlemesine bakalım.

BEŞİNCİ KISIM
Daha az cezayı gerektiren haller Madde 144-
(1) Hırsızlık suçunun; a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal
üzerinde, b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail baklanda ild aydan bir yıla kadar
hapis veya adlî para cezasına hükmolunur
Bu türlü maksatlarla hareket ederse kişi şikayet üzerine

hükmolunur. Bu durumları kanun koyucu daha az cezayı
gerektiren nitelikli hal olarak düzenlemiştir.
Kişi malı alırken tehdit ya da cebre başvurursa suç değişir.
Yağma suçunun konusunu oluşturur. M.148 hükümleri
uygulanacaktır. Yağma ile hırsızlık arasındaki en büyük fark
budur. Yağma da tehdit ve cebir unsuru olmak zorundadır bu
unsurla malı almalıdır. Hırsızlıkta ise sadece zilyedin haberi
olmadan alma söz konusudur.
Kapkaç durumunda eşyaya uygulanan kuvvet ile alınıyorsa
nitelikli hırsızlık suçunu oluşturur ancak kişiye yönelik bir kuvvet
uygulanırsa yağma suçuna konu oluşturmaktadır.
Hırsızlık ile güveni kötüye kullanma suçu (ml55)
arasındaki farkı inceleyelim. Güveni kötü kullanmada kişi malı
kendi rızası ile veriyor, emanet olarak olabilir çeşitli sebeplerle
bir kişi bir başka kişiye malı kendi rızası ile veriyor. Buradaki
fark iradenin olmasıdır. Sonrasında verilen kişi amacına aykırı

BEŞİNCİ KISIM
olarak bir davranışta bir tasarrufta bulunduğu zaman bu suç

oluşur.
Örneğin arkadaşınıza bir süreliğine telefonunuzu verdiniz

arkadaşınız da gitti telefonu sattı. Burada hırsızlık yoktur.
Güveni kötüye kullanma olarak değerlendirilecektir. M155
hükümlerine göre karar verilir.
Bir farklı suç tipi de rnl60 ile düzenlenmiştir.
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
Madde 160-
(1) Kaybedilmiş olması nedeniyle malikinin zilyedliğinden çıkmış olan

ya da hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili
mercileri, durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi tasarrufta bulunan
kişi, şikayet üzerine, bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile
cezalandırılır
Burada kaybolmuş eşya üzerindeki tasarruf konu alınmıştır.

Bu suç da farklıdır. Mesela kişi yolsa bir mal buldu ve kime ait
olduğunu bilmiyor. Kişi bunu aldı varsayımında hırsızlık yapmış
olmaz. Cezası 141 ile hükmolunmaz. Bu tamamen mlöO’m
konusudur. Ancak kişinin bunu iade etmesi gerekmektedir. Malı
alıp kendi kullanımına geçirirse yine hırsızlık olmaz mİ60 suçu
oluşur ancak iade etmesi gerekmektedir kişinin. Kişi aldığı malı
iade ederse hiçbir suç söz konusu değildir.

BEŞİNCİ KISIM
Dolandırıcılık suçu ile farkına gelecek olursak,

dolandırıcılık içinde kişi rızası ile o malı vermektedir. Fail rızasız
mal almamaktadır. Bu yönüyle hırsızlık olarak nitelendirilmez.
Ancak kişi bu malı alırken kişiyi kandırmış, hileli davranışlara
başvurmuşsa işte o zaman dolandırıcılık suçu meydan gelmiş
demektir.
Kısacası hırsızlık suçu, özellikle yağma suçu, güveni kötüye
kullanma suçu, ve m 160da düzenlenen suçlardan farklıdır.
Karıştırılmamalıdır.
Hukuka aykırılık unsuruna baktığımız zaman hukuka
uygunluk sebepleri geçerlidir bu suç tipi için de. Meşru savunma,
kanun hükmünün yerine getirilmesi. Örneğin icra memurunun
evdeki eşyalara el koyması hukuka uygunluk sebebi olduğu için
hırsızlık suçunu oluşturmaz. Haklan kullanılması da mümkün
Barolar kanununda buna dair birkaç hüküm belirtilmiştir.
İlgilinin rızası da bu suç için geçerlidir.
Suçun özel görünüş şekillerini incelemeye geçersek;
hırsızlık suçunun sırf hareket suçu olduğunu ve neticesiz bir suç
olduğunu söylemiştik. Ama fiilin icra ediliş biçimi itibariyle bu
suçun kısımları çoğu zaman ayrılır. Özellik konutta işlenen
hırsızlık suçu açısından fiil kısımlara ayrılır. Teşebbüs
mümkündür.
Ceza H-ııkuku Genel Hükümler 39

BEŞİNCİ KISIM
Teşebbüs konusu açısından önemli bir nokta var. Diyelim

ki hırsız malı aldı konuttan çıkmadan yakalandı. Bu durumda
kişi tamamlanmış suçtan mı ceza alacak konusu biraz karışıktır.
Bunu anlayabilmek için kişinin serbest bir şekilde malı fiili
hakimiyetine alması gerekmektedir. Olayımızda aldı ama fiili,
hakimiyet aslında sağlayamadı. Bu tür durumlarda kişi konuttan
çıkmadan ya da çıktı kovaladılar yine yakalandı bu gibi
durumlarda suçun tamamlanmamış olduğunu kabul ederiz. Suç
teşebbüs aşamasında kalmış olur.Yargıtay’ın istikrarlı
içtihatlarına göre eğer kişi malı aldıktan sonra kesintisiz takip
yapılıyor ise fail malı aldığı yerden ne kadar uzaklaşırsa
uzaklaşsın malı henüz fiili hakimiyeti altına geçirmiş sayılmaz.
Konunun düşünülen yerde olmaması ihtimalinde nispi
imkansızlık oluşur. Bu gibi durumlarda da teşebbüs
hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.
Suça iştirak konusunda özel bir hüküm yok genel kurallar

bu suç tipinde de geçerlidir. Bununla birlikte TCK ml67
malvarlığına karşı suçlar açısından yakın akrabalar arasında
suçun işlenmesi hali cezanın azaltılmasını gerektiren bir hal
olarak düzenlenmiştir. TCK 167-168-169 malvarlığına karşı
suçlarda kullanılan ortak maddelerdir. Tek ml65 ise şahsi
cezasızlık sebebidir.
Ceza llııkuktı Genel Hükümler

Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi
Madde 165 -
(Değişik: 26/6/2009 - 5918/3 md.) (1) Bir suçun işlenmesiyle elde

edilen eşyayı veya diğer malvarlığı değerini, bu suçun işlenmesine iştirak
etmeksizin, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişi, altı aydan üç
yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Bilgi vermeme Madde 166-
(1) Bir hukuki ilişkiye dayalı olarak elde ettiği eşyanın, esasında suç
işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edildiğini öğrenmesine
rağmen, suçu takibe yetkili makamlara vakit geçirmeksizin bildirimde
bulunmayan İtişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile
cezalandırılır.
Şahsi cezasızlık sebebi veya cezada indirim yapılmasını gerektiren

şahsi sebep
Madde 167
(1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;

a) Haklarında ayrılık karan verilmemiş eşlerden birinin, b) Üstsoy veya
altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat
edinen veya evlatlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden
birinin, Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya
hükmolunmaz. (2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan
eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin,
aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya
(’eza Hukuku Genel Hükümler

I
BEŞİNCİ KISIM
ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili

akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Etkin pişmanlık
Madde 168 —
(Değişik: 29/6/200.5 - 5377/20 md.) (1) Hırsızlık, mala zarar

verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs
(,..)(1) suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle halikında
kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin
bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme
veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte
ikisine kadarı indirilir.(l)
(2) Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat

hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına
kadarı indirilir.
(3) Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye

verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya
giren hallerde üçte birine kadarı indirilir.
(4) Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık

hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.
(5) (Ek: 2/7/2012 — 6352/84 md.) Karşılıksız yararlanma suçunda,

fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun,
kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma
tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası
açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi
(’eza Hukuku Gene! Hükümler

BESİNCİ KISIM
halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra
hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
Hırsızlık suçu zincirleme suç olarak da işlenebilir. Kişi aynı

kişinin evini düzenli olarak birden fazla kez soyabilir bu
durumda tek bir suçtan ceza alacaktır.
Etkin pişmanlık; suç tamamlandıktan sonra belli suçlar
bakımından cezasızlık hali ya da cezada indirim hali olarak
karşımıza çıkabiliyordu. Malvarlığına ilişkin suçlarda da etkin
pişmanlığa yer verilmiştir. Bu etkin pişmanlığın gösterildiği
aşamaya göre belirli oranda indirime karar verilebilir.
Madde 141 uzlaştırmaya tabiidir. Yani basit hırsızlıklarla
ilgilidir. Mağdur ile fail arasında uzlaştırma hükümleri
uygulanacaktır. Nitelikli hırsızlıkta ise böyle bir durum söz
konusu değildir. Belirli akrabalık ilişkileri açısından da suçun
şikayete tabidir. Ancak temel şeklinde şikayet edilmesi
zorunluluğu yoktur.
Kullanma hırsızlığı Madde 146-
(1) Hırsızlık suçunun, malın geçici, bir süre kullanılıp zilyedine iade
edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı
oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması
halinde bu hüküm uygulanmaz
Burada saikte de farklılık var. 141’de yararlanma maksadı

varken m!46’da geri verme amacı işini görüp iade edeceği için

BEŞİNCİ KISIM
aldığına ilişkin bir suç düzenlenmiştir. Bunu tespit edebiliyorsak

artık sııç 141’e göre değil 146 hükümlerine göre belirlenir.
Son cümle de belirtilen ise suç işlemek için almıyorsa bu
mal geçici süreliğine de olsa bu hüküm uygulanmaz.
Son olarak ml69’a bakalım.
Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması
Madde 169-
(1) Hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının

işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler
hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Tüzel kişiler bakımından güvenlik tedbiri kullanılmasına

ilişkin bir kural. Sadece 3 suç bakımından öngörülmüştür.
Hırsızlık, güveni kötüye kullanma, yani kendi haksız yarar
sağlayan tüzel kişi varsa bu durumda tüzel kişiye güvenlik
tedbirleri uygulanabilir, iznini iptali ya da müsadereye
hükmolunacaktır.
Not olarak madde 142den anlaşılan aslında basit hırsızlık
imkansız gibi bir durum. Çünkü her ihtimal nitelikli hal
kapsamında değerlendirilmiş. Bu yüzden pratikte 141’in.
uygulanma alanı çok çok kısıtlıdır. Ayrıntılarına önümüzdeki
hafta devam edeceğiz.
Ceza Hukuku Geııel Hükümler 44

ALTINCI KISIM
İÇİNDEKİLER
• 18 Mart Pazartesi
Nitelikli Hallerin Sirayeti 2
İştirak halindeki suçlarda gönüllü vazgeçme 5
Kışkırtıcı Ajan ve Gizli Soruşturmacı 9
2. Ders
Çok Failli Suçlar 12
Suçların içtimai 15
Bileşik Suç 19
2. Ders
Yağma suçu 31

18 MART PAZARTESİ
l.DERS
18.03.2019 / Pazartesi
İştirak halinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçmeye kadar
geçen hafta işlenmişti. Nitelikli hallerin sirayeti konusunu tekrar
gözden geçirmemiz gerekiyor.
NİTELİKLİ HALLERİN SİRAYETİ
Bağlılık kuralı ile ilgili bir meseledir. Bağlılık kuralına göre
azmettirenin, yardım edenin cezalandırılabilmesi için failin
kasten hukuka aykırı bir fiili en azından teşebbüs aşamasında
kalacak şekilde icra etmiş olması gerekmektedir. Nitelikli
hallerin sirayetini bu bağlamda ele almamız lazım. Failler
bakımından bağlılık kuralına ihtiyacımız yoktur. Çünkü fail
zaten suçu işleyen kişidir fiili ile bağlıdır. Bağlılık kuralı şerikler
bakımından gereklidir.
Bu çerçevede kitabımızdaki örneklerden hareketle
inceleyelim. Kasten öldürme suçunun eşe karşı işlenmesi nitelikli
hal olarak TCK m.82’de düzenlenmiştir. Bayan (B)’nin eşi E’yi
öldürmesi için sevgilisi (S) ‘yi azmettirir. S’nin E’yi öldürmesi
durumunda S suçun temel şeklinden sorumlu olur. Bayan B’de
temel şekline azmettirmeden sorumlu olacaktır. Çünkü
azmettiren failin fiili ile bağlı olduğu için fail nitelikli hal
şeklinde işlemiyorsa suçu azmettiren de nitelikli halden sorumlu

olmayacaktır.
Bunun dışında azmettiren tarafından nitelikli halin

bilinmesi gerekir. Aksi halde azmettiren nitelikli hali bilmiyorsa
nitelikli halinden sorumlu olmaz.
Diyelim ki S, B’yi azmettirse ve B gidip E’yi öldürse. Bu

durumda B eşe karşı nitelikli hal olduğu için nitelikli halden
sorumlu olacaktır. B’yi azmettiren S ise nitelikli hale
azmettirmeden sorumlu olacaktır. Çünkü burada fail
bakımından nitelikli hal söz konusudur. Şerik de faile bağlılık
kuralı gereği nitelikli halden sorumlu olacaktır.
Diyelim ki A, B’yi azmettiriyor ve C’yi öldürmesini

sağlıyor. C ile A evli olsun. B ise bu durumu bilmiyor olsun.
Burada B temel şeklinden sorumlu olur nitelikli hali bilmediği
için. TCK m.30-2 de bunu düzenlemektedir ilk dönem
işlemiştik. Nitelikli hallerde hata korunur. B burada nitelikli hali
bilmiyorsa bu hatasından yararlanacak ve nitelikli halden değil,
temel şeklinden sorumlu olacaktır.
Demek ki öncelikle faile bakacağız. Nitelikli hal var mı yok

mu ayırt edeceğiz. Daha sonra şerik nitelikli hali biliyor mu
bilmiyor mu inceleyeceğiz. Sorumluluklarını buna göre
belirleyeceğiz.

ALTINCI KISIM
Nitelikli hallerde sirayet konusunu TCK düzenlememiştir.

Biz bunu m40 hükümlerine göre uyguluyoruz.
Bağlılık kuralı
Madde 40- 11) Suca iştirak için kasten ve hukuka aykırı islenmiş
bir fiilin varlığı veterlidir. Suçun işlenişine iştirak eden her kişi, diğerinin
ez; 11 andı rılma sini önleyen kişisel nedenler göz önünde
l»ıılıiik.kıı1111n.ıksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır. (2) Özgü
• 11‘,l,ıı' l.ı. ancak <>/<;l faillik niteliğini taşıyan kişi fail olabilir. Bu suçların
işitimine ışlııak eden ili)1,er kişiler ise azmettiren veya vardım eden
olaıak seminin tıılulm 13) Suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek
ivin ilgili suçun en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir.
Nitelikli hallerin sirayeti konusu biraz sorunludur. Elimizde

İm norm yok. Dolayısıyla burada temel aldığımız ölçüt madde
40 olacaktır.
Örneğin A, B’nin kardeşi olduğunu bildiği C’yi
öldürmesine yardım ederse sorumluluk TCKm82deki nitelikli
hal olarak tespit edilecektir. A yardım eden yani şerik. Nitelikli
hali de biliyor. B ise zaten nitelikli hal olarak kardeşini
öldürüyor. İkisi de nitelikli halden sorumlu olacaktır.
Tam tersi ihtimalde C, A’nın kardeşi olsa ve B C’yi

öldürürken A ona yardım etse. Bu durumda B temel şeklinden
sorumlu olacaktır. A ise temel şekle şerik olacaktır. Yani A
• aslında kendi kardeşinin öldürülmesine yardım etmiş oluyor

ancak fail olan B için nitelikli hal sayılmadığı için ve failin fiiline
bağlılık kuralı ile bağlı olduğu için A ‘da temel şeklinden
sorumlu oluyor.
*Her zaman m30-2 değerlendirmesi yapmamız gerekir.
Kişinin nitelikli hali bilip bilinmemesi çok önemlidir.
(Perşembe günü pratik çalışmada bununla ilgili örnekler

çözeceğiz.)
İŞTİRAK HALİNDE İŞLENEN SUÇLARDA
GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
Gönüllü vazgeçmeyi anlatırken bir ayrım yapmıştık. Eğer
suç bir kişi tarafından işlenmiş ve bu kişi vazgeçmişse Tek
m3 6ya göre değerlendirme yapıyorduk.
Şimdi ise suçu birden fazla kişi işlemişse ve burada biri

ya da bilileri vazgeçmişse ne olacağını işleyeceğiz. Bunu
düzenleyen Tek m41’e göre karar vereceğiz.
İştirak hâlinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme Madde 41- (1)
İştirak halinde işlenen suçlarda, sadece gönüllü vazgeçen suç ortağı,
gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanır. (2) Suçun; a) Gönüllü
vazgeçenin gösterdiği gayreti dışında başka bir sebeple işlenmemiş
olması, b) Gönüllü vazgeçenin bütün gayretine rağmen işlenmiş olması,
Hallerinde de gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanır.

ALTINCI KISIM
Bu iki düzenleme arasındaki farklılıklara değinecek olursak

örneğin tek kişinin işlediği suçlarda icra hareketleri sırasında
gönüllü vazgeçme olabiliyordu. Örneğin bir kişi konuta girdi
sonra hırsızlık yapmaktan vazgeçti gitti. Burada gönüllü
vazgeçme hükümlerinden yararlanıyordu.
Ancak iştirak halinde işlenen suçlarda durum böyle değil.

Burada birden fazla kişi suçun işlenmesinde bir araya gelmiştir
ve binlerinin sadece vazgeçmesi yeterli değildir. Aktif birtakım
davranışlar sergilemesi beklenmektedir. Bir çaba gösterip fiilin
işlenişine engel olmaya çalışmalıdır. İki norm arasındaki En
temel fark bııdur.
Örneğin 5 kişi hırsızlık yapmaya gittiler. Biri ben vazgeçtim
dedi ve döndü. Bu yeterli olmayacaktır o suç sonuçta işlenecek.
Vazgeçen kişinin engel olmaya çalışmasını da arıyoruz gönüllü
vazgeçmeden yararlanması için.
Kanun koyucu vazgeçen kişiden aktif bir şekilde çaba
göstermesini de aramaktadır. Bunu ikinci fıkradan çıkarıyoruz.
Örneğin konuyu müşterek failler açısından ele alalım. A ve
B birlikte Cyi öldürmek için ateş ettiler. A plana göre davranıp
ateş edip kaçtı ama B ateş ettikten sonra C’yi hastaneye götürüp
ölmesini engelledi. Bu durumda A kasten öldürmeye

ALTINCI KISIM
teşebbüsten sorumlu olurken B gönüllü vazgeçmeden

yararlanarak kasten yaralamadan sorumlu olacaktır.
A, B’yi azmettirmiş olsa. B yine ateş etti öldürmek için ve
sonra gitti. A olay yerine geldi C’yi hastaneye kaldırdı ve C
ölmedi. Azmettiren gönüllü vazgeçip neticeyi engellediği için
kasten yaralamaya azmettirmeden sorumlu olacaktır. Ancak A
vazgeçtim deyip hiçbir şey yapmamış olsaydı durum değişirdi.
Yine aktif çaba göstermesi gerekiyor.
Aktif çaba o kadar önemli ki kanun koyucu 2. Fıkrada bunu

daha da genişletiyor. Yani gönüllü vazgeçen kişi çabalamış ancak
netice başka bir sebepten dolayı gerçekleşmemiş olsa dahi
gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanacaktır.
Örneğin 5 kişi hırsızlık yapmaya gittiler ama biri vazgeçti
engel olmaya çalıştı ikna edemedi tam o sırada polis geldiği için
hırsızlık yapamadılar. Bu durumda vazgeçen kişi yine de gönüllü
vazgeçeme hükümlerinden yararlanacaktır.
Bunun dışında gönüllü vazgeçenin tüm çabalarına rağmen

suç işlenmiş olsun. Gönüllü vazgeçen kişi yine de gönüllü
vazgeçme hükümlerinden yararlanacaktır.
Mesela 3 kişi bir araya gelip birini öldürmek için ateş
edecekler. Biri vazgeçti ve engel olmaya çalıştı ama diğerleri ikna
olmadı ve kişiyi öldürdüler. Burada yine vazgeçen kişi çaba

ALTINCI KISIM
göstermiş olduğu için gönüllü vazgeçme hükümlerinden

yararlanacaktır fakat samimi bir çaba olması gerekmektedir.
Özetle gönüllü vazgeçen kişi aktif bir çaba göstererek

durumu engellerse, başka bir nedenle netice gerçekleşmezse
hatta engelleyemese bile, gönüllü vazgeçme hükümlerinden
yararlanacaktır. Bu hem müşterek faillik hem de şeriklik için
geçerli olan bir durumdur.
Ama soyut olarak vazgeçmek, dışarıya yansıtmamak bir
çaba göstermemek bunun için geçerli değildir. Uygulamada ise
m41 ile ilgili çok karar bulamazsınız. Genellikle Yargıtay
kararlarında da iştirak halinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme
dar yorumlanmaktadır.
Kalkışma suçlarında da bu durum geçerli olabilir bir engel
yok. Yani yine bir kalkışma suçunun iştirak halinde işlenmesi
durumunda icra hareketleri sırasında içlerinden birinin gönüllü
vazgeçmesi söz konusu olabilir. Yine tabii aktif bir çabanın
olması aranmaktadır. Bu hallerde de 41. Madde hükümleri
uygulanacaktır.
Ancak burada 41. Madde açısından durumu zorlaştıran şey

uygulamada şerikler açısından durumun zor olmasıdır. Tabii
olabilir ama çok karşımıza çıkan bir durum değildir. Olması
durumunda da gönüllü vazgeçme hükümleri gereğince

teşebbüsten sorumlu tutulmayacaktır. Sadece o ana kadarki

eylemlerinden kişi sorumlu olacaktır.
Dolayısıyla 41. Madde bize göstermektedir ki bu

durumlarda gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanır diyerek 36.
Maddeye atıf yapmaktadır. Yani 36. Maddeden anladığımızda
gönüllü vazgeçen kişinin vazgeçtiği suça teşebbüsten sorumlu
olmayacağıdır. Aynı şekilde 41. Maddeden sorumlu olan kişi de
vazgeçtiği suça teşebbüsten sorumlu tutulmaz. Sadece vazgeçtiği
zamana kadar olan ki eylemleri eğer başka bir suçu oluşturuyorsa
o suçtan sorumlu olacaktır.
Bu açıdan m41 ile m36’yı hiçbir zaman bağımsız ele
alamayız. Bağlantılı hükümlerdir. Birbirlerini tamamlayıcı iki
maddedir.
KIŞKIŞTIRICI AJAN ve GİZLİ SORUŞTURMACI

Kışkırtıcı ajan; bir kişi kendisine herhangi bir çıkar
sağlamak için suç işlediğinden şüphelendiği bir kimseyle ilişki
kurup onun suç işlemesine katkı sağlayarak onu ele veren kişiye
denir. Bu terim sadece doktrinde geçen bir terimdir. Herhangi
bir kanunda böyle bir terime yer verilmemiştir.
Kışkırtıcı ajanın cezai sorumluluğuna dair herhangi bir
düzenleme yoktur dolayısıyla. Doktrinde ifade edilen ise böyle

ALTINCI KISIM
bir sorumluluk düzenlenmediği için kışkırtıcı ajanın genel

hükümlere göre değerlendirilmesi gerektiğine ilişkindir.
Yani bir kişi yakalatmak amacıyla olsa bile başka bir kişinin
suç işlemesine yardım ediyorsa ya da müşterek fail oluyorsa genel
hükümler çerçevesinde sorumluluğu belirlenmelidir. Müşterek
failse müşterek fail olarak sorumlu tutulacaktır. Azmettirense
azmettiren olarak sorumlu tutulacaktır.
Bir suçta her zaman saik önemli değildir, iştirak kastı
yeterli tutulmuştur. Bununla birlikte uygulamaya baktığımız
zaman kışkırtıcı ajanın genelde polis, istihbarat elemanı gibi
kamu görevlisi olan ve belirli suçların ortaya çıkarılması adına
kişilerin kışkırtıcı ajanlık yapması durumları görülmektedir. Bu
durumlarda ise emrin yerine getirilmesi söz konusu olduğu için
hukuka uygunluk sebebi olup sorumluluk ortadan kalkmaktadır.
Ancak yetkisiz bir kişi bunu yaparsa başka bir gerekçe yoksa
genel hükümler çerçevesinde sorumlu olacaktır. Hukuka
uygunluk sebebi olmayacaktır.
Bu konu çok tartışılan bir konudur. Kararlar da çok
tartışılmaktadır.
Gizli soruşturmacı ise; bir yasal dayanağı olan kimsedir.
CMK m.139 ile düzenlenmektedir. Kışkırtıcı ajanın bir hukuki
dayanağı olmamasına rağmen sadece doktrinde yer verilen bir

ALTINCI KISIM
terim olmasına karşılık gizli soruşturmacı ise bir koruma

tedbiridir. CMK da düzenlenmiştir. Tutuklama, gözaltına alma
gibi bir koruma tedbiridir. Bu kavrama baktığımız zaman belli
koşullar altında örneğin örgüt suçlarında uyuşturucu çetelerinin
yakalanmasında gerekli olan bir koruma tedbiridir. Hakim bir
kamu görevlisini gizli soruşturmacı olarak görevlendirebilir.
*Her suç için geçerli değildir sınırlı suçlarda uygulanan bir
koruma tedbiridir.
Görevlendirilen kişi kamu görevlisi olacaktır ve amacı da

suçu ortaya çıkarmak için faillerin içine karışmak olacaktır.
Somut olayın özelliklerine göre yol haritasını çizecektir. Bu
çerçevede gizli soruşturmacının kimliğini saklamak için yeni bir
kimlikle hareket edebileceği gibi ayrıntılar kanunla
düzenlenmiştir. Bu yapılan işlemler de hukuka uygun olacaktır.
Bununla birlikte 5. Fıkraya baktığımız zaman gizli
soruşturmacı suç işleyemez. Yani örgüte katıldı diğer örgüt
üyeleri gibi işlenen suçlara fail olamaz. Bir başkasını öldüremez.
Bu gibi durumlarda cezai sorumluluğu gündeme gelecektir hiç
şüphesiz. Ancak görevlendirildiği örgütün işlemekte olduğu
suçlardan dolayı sorumlu olmayacaktır.
Uygulamadaki duruma baktığımız zaman örneğin bir
uyuşturucu çetesine katılan gizli soruşturmacı sevkiyatta aracılık
Ceza Hukuku Genel Huk&mJer

yapmış olsun. Normalde bu bir suç. Tipikliğe uygundur. Ancak

Yargıtay’ın verdiği kararlardan bu kişinin suç işleme kastı
olmadığı görevini yerine getirdiği sebebiyle sorumlu
olmayacağını anlıyoruz. Yani uygulamadaki durumla 5. Fıkranın
farklı olduğunu anlıyoruz.
Kışkırtıcı ajan gizli soruşturmacı değildir.
2.DERS
ÇOK FAİLLİ SUÇLAR
İştirak bahsinde temas ettiğimiz zorunlu iştirak değil
ihtiyari iştiraktir. Bir suç tek kişi tarafından da işlenebilir birden
fazla kişi tarafından da işlenebilir. Ancak çok failli suçlarda
zorunlu olarak birden fazla kişinin suça fail statüsünde katılımı
gereklidir. Örneğin rüşvet, örgüt suçu.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma Madde 220-
(1) Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla örgüt kuranlar

veya yönetenler, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve
gereç bakımından amaç suçlan işlemeye elverişli olması halinde, iki
yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, örgütün varlığı
için üye sayısının en az üç kişi olması gerekir.
(2) Suç işlemek amacıyla kurulmuş olan örgüte üye olanlar, bir

ALTINCI KISIM
(3) Örgütün silahlı olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre

verilecek ceza dörtte birinden yarısına kadar artırılır.
(4) Örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi halinde, ayrıca bu

suçlardan dolayı da cezaya hükmolunur.
(5) Örgüt yöneticileri, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen bütün

suçlardan dolayı ayrıca fail olarak cezalandırılır.
(6) (Değişik: 2/7/2012 - 6352/85 md.) Örgüte üye olmamakla

birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan da
cezalandırılır. Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına
kadar indirilebilir.(Ek cümle: 11/4/2013-6459/11 md.) Bu fıkra hükmü
sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır.
(7) (Değişik: 2/7/2012 - 6352/85 md.) Örgüt içindeki hiyerarşik

yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden
kişi, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Örgüt üyeliğinden dolayı verilecek
ceza, yapılan yardımın niteliğine göre üçte birine kadar indirilebilir.
(8) Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru

gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek
şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde,
verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Yani buradan anlıyoruz zorunlu olarak 3 kişi olmazsa örgüt

suçu oluşmaz. Burada çok failli bir suç olduğunu anlıyoruz. Yine
rüşvet suçunda bir kişi alacak bir kişi verecek zorunlu olarak iki

ALTINCI KISIM
failin olması gerekmektedir. Buradan da yine çok failli suç

olduğunu anlıyoruz.
işte bir suçun tipiklik unsurunun tamamlanabilmesi için
birden fazla failin zorunlu olarak bulunması gereken suçlara çok
failli suçlar diyoruz. Buradaki iştirak hali zorunlu iştirak
olmaktadır. Doktrinde bu suçlar ikiye ayrılmıştır.
-Yakınsama suçları; zorunlu olarak suçun işlenişine katılan
kişilerin aynı yönde hareket ettiği, aynı amaçla hareket ettiği
suçlara denir. Örgüt kurmak
Karşılaşma suçu; birden fazla kişinin aynı hedefe giderken
karşılaşması suçlarıdır. Rüşvet suçu gibi.
Bunun önemi tipiklik açısından önemi vardır. Biri rüşvet

vermiş ama alan yoksa suç gerçekleşmemiş oluyor gibi
düşünelim. Suçun oluşumu açısından gerekli olan hususlardır.
Çok failli suça iştirak genel hükümler çerçevesinde
mümkündür. Azmettiren, yardım eden olabilir.
Kabahate iştirak konusunda ise kabahatler kanunu m.14

geçerli olacaktır. Özel bir düzenleme mevcuttur.
Eşitlik sistemini benimsemiştir. Ne yaparsa yapsın kişi
derecesine bakılmadan fail olarak değerlendirileceğini söylüyor.
Ceza .Hukuku Genel Ilülulmteı

SUÇLARIN İÇTİMAİ
Suçların toplanması demektir. Bir suçun bir fiille
işlenebileceğini öngörerek TCK özel hükümler düzenlenmiştir.
Örneğin bir kişi bir kişiyi yaralar. Ama bir kişi bir kişiyi
yaralarken hem de gözlüğünü kırmışsa ne olacak sorusunun
cevabını özel hükümlerde bulamıyoruz, işte burada suçların
içtimai söz konusu olacaktır.
Bu durumları çözmek için de genel hükümlerde bulunan
özel görünüş şekilleri arasında düzenlenmiştir.
Ceza hukukundaki temel prensibimiz; kaç fiil varsa o kadar
suç vardır. Kaç suç varsa o kadar ceza vardır. Kişi bir fiille bir suç
işlemişse bir ceza veya iki fiille iki suç işlemişse iki ceza vardır.
Kaç fiil varsa o kadar suç vardır.
Bazen bu kuralın istisnaları vardır. Bir fiil işlemiş ama

birden fazla suç işlemiş de olabilir. Bu durumda ne olacağını
TCK 42-43-44 maddeler söylemektedir.
Bu konuda göreceklerimiz:
-Bileşik Suç
-Zincirleme Suç
-Fikri içtima .'

ALTINCI KISIM
İşte bu üç durum kaç fiil varsa o kadar suç vardır kaç suç
varsa o kadar ceza vardır kuralının esasen istisnalarını
oluşturmaktadır.
Bunları açıklamadan önce bilmemiz gereken “görünüşte
içtima” dediğimiz bir kavram var. Yani bu üç duruma girmeyen
ancak birden fazla normun uygulanabileceği en azından algı
olarak görünüşte olan, somut olayda birden fazla normun
uygulanma ihtimalinin olduğu durumlara diyoruz.
Özetle bir olayın çözümünde birden fazla norm
uygulanabilir görünmekte ise ancak bu normlardan sadece birini
uygtılayabiliyorsak görünüşte içtima halinden söz ediyoruz.
Görünüşte içtima halleri çerçevesinde ortaya koyacağımız
prensipler TCK’da yazmıyor. Hiçbir yerde yazmıyor. Bunlar
hukuk düzeninin getirdiği temel prensiplerdir.
Mesela özel norm genel norm ilişkisi. Bu görünüşte içtima
hallerinden birincisidir. Örneğin bir kamu bankasında veznede
bulunan paraları sahiplenen kişinin suçu zimmet suçudur.
Görevi kötüye kullanmadır hatta. Bir de bankacılık kanununda
bankacılık zimmet suçu var. Hangisini uygulayacağımızı bu
prensiple seçiyoruz. Bu üç hüküm arasından bankacılık
kanununu uygulayacağımızı özel norm genel normun önündedir
prensibi ile anlıyoruz. En spesifik olanı uyguluyoruz.
Ceza 'Hukukili Genel Hükümler 16

ALTINCI KISIM
Birde asli norm yardımcı norm ilişkisi söz konusudur.

Kitabımızın örneği mesela görevi kötüye kullanma suçu var bir
de zimmet suçu var. Baktığımızda zimmet suçunu işleyen kişi
aslında görevi kötüye kullanma suçunu da işlemiş olmaktadır.
Görevi kötüye kullanma
(1) Madde 257- (1) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller
dışında, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin
mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız
bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası
ile cezalandırılır.
(2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin

gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin
mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız
bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası
(3) (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.)
Maddeye baktığımız zaman yardımcı norm olduğunu başka

bir suçu oluşturması halleri dışında lafından anlıyoruz. Başka bir
norma giriyorsa onu uygula başka norma girmiyorsa bunu uygula
anlamında bir normdur.
Asli norm, yardımcı normdan üstündür.
Mesela failliğin şerikliğe nazaran asilliği kuralı gibi bir

durum burada da söz konusudur. Kişi hem suçun faili hem şerik

ALTINCI KISIM
olarak iştirak etmişse fail olarak sorumlu tutacağımızı

söylemiştik. İşte burada da asli norm varsa asli normu
uyguluyoruz.
Ya da trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu m.179 ile
düzenlenmiştir. Birde taksirle yaralama suçu vardır m.89da. Kişi
trafik kuralını çiğnedi kırmızıda geçti ve birini yaraladı. Burada
artık taksirle yaralama suçunu uyguluyoruz. Çünkü taksirle
yaralama bir zarar suçudur m. 179 ise bir tehlike suçudur. Zarar
suçunu uygularız.
Tüketen norm-tüketilen norm ilişkisine gelecek olursak
burada da bir olaya görünüşte uygulanabilecek olan iki normdan
birinin diğerinin bünyesini kapamış olması halinde bu ilişkinin
varlığından söz ediyoruz. Bu hallerde iki normu da kapsayan
norm tüketen diğeri ise tüketilen normdur ve tüketen normu
uygularız.
En tipik örneği bileşik suçlardır. Bileşik suçlar TCK m42
ile düzenlenmiştir.
Bileşik suç
Madde 42- (1~) Biri diğerinin unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini

oluşturması dolayısıyla tek fiil savılan suça bileşik suç denir. Bu tür
suçlarda içtima hükümleri uygulanmaz.

Birde cezalandırılmayan sonraki hareketler dediğimiz bir

kavram vardır. Mesela kişi hırsızlık yaptı çaldığı malı eve
götürdü kırdı. Mala zarar verme suçundan sorumlu olmaz. Bu
cezalandırılmayan sonraki hareket sayılmaktadır. Tüketen
tüketilen norm ilişkisinin bir sonucudur.
BİLEŞİk SUÇ
Suçların içtimai başlığı altında işlediğimiz bir suç tipidir.
Tanımını 42. Madde vermiştir. Biri diğerinin unsurunu veya
ağırlaştırıcı nedenini oluşturması durumunda tek suç verilen suça
bileşik suç denir.
Yağma suçunu düşünelim. Cebir veya tehdit olacak ve de
malın alınması olacak. Burada iki ayrı düzenlenen suçun tek bir
suçtan sorumlu olmasını görüyoruz. Yani kişi yağma suçun
sorumlu olduktan sonra bir de tehdit veya cebirden sorumlu
olmayacaktır. 42. Maddenin sonucu olarak karşımıza
çıkmaktadır.
42-43-44 maddeleri genel hükümlerdir. Özel hükümlerde

düzenlenen durumlar varsa özel hükümler uygulanır. Örneğin
soru üzerine hırsızlık suçunun konutta işlenmesi durumu iki ayrı
suç gibi görünse de 142. Maddenin son fıkrasında konutta
işlenmesi nitelikli hal olarak özel hüküm olarak düzenlendiği
için artık 42. Madde uygulanmayacaktır.

ALTINCI KISIM
Tek bir taksirli fiille bir kişi ölür bir kişi de yararlanırsa iki
ayrı suç oluşmuş olacak gibi düşünebiliriz. 44. Maddeye
baktığımız zaman normalde 44. Madde uygulanmalı gibi
düşünebiliriz. Kişinin taksirle öldürmeden sorumlu olmasını
bekleriz. Ancak bu konuda özel bir düzenleme olduğu için 85. Madde
de artık uygulayacağımız madde 85 olur.
Fileri içtima
Madde 44- (11 işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun
oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı-gerektiren
suçtan dolayı cezalandırılır.
Taksirle öldürme Mladde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden
olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.,
kişinini ölümü ile birlikte bir veya birden fazla : kişinin yaralanmasına
cezalandırılır.
Bileşik suç bu anlamda bir suçun bir başka suç içerisinde

unsur olduğu ya da nitelikli unsur olduğu durumlarda karşımıza
çıkmaktadır. Biraz önce verdiğimiz yağma suçunda olduğu gibi.
Konut dokunulmazlığının ihlali
Madde 116- (1) Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine

rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan

ALTINCI KISIM
çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis
(2) (Değişik: 31/3/2005 - 5328/8 md.) Birinci fıkra kapsamına

giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızm girilmesi mutat olan
yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde,
mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para
cezasına hükmolunur.
(3) (Değişik: 31/3/2005 - 5328/8 mel.) Evlilik birliğinde aile

bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından
ortak_ kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa,
yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza
açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
(4) Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti

işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Bü suç tipini incelediğimizde cebir veya tehdit suçun

unsuru değildir. Ancak 4. Fıkraya baktığımız zaman cebir
suçunun nitelikli hal olarak bu suçta düzenlendiğini görüyoruz.
Burada bu nitelikli hali uygulayacağız ve bileşik suçun tanımına
girdiği için ayrıca cebir suçundan sorumlu tutmayacağız.
Dolayısıyla bileşik suçun iki görünümü vardır. Birincisi

suçun bir başka suçun unsurunu oluşturması, İkincisi ise suçun
bir başka suçun içerisinde temel bir unsur olmayıp nitelikli
unsuru oluşturmasıdır.
Ceza Ihı kuka Genel Hükümler

Bunun dışında örneğin 82. Maddede delillerin ortadan

kaldırılması için adam öldürme suçun işlenmesi nitelikli hal
olarak kabul edilmiştir. Burada bir bileşik suç söz konusu
değildir. Bu gibi durumlarla karıştırmayın. Burada hem nitelikli
halden hem de başka bir suç işlenmişse o suçtan ceza veririz.
Bileşik suça örnek maddeleri inceleyerek nasıl
anlayacağımızı görebiliriz.
Özel içtima halleri düzenlenmişse bunları dikkate almamız
gerektiğini unutmayın. Genel hükümler özel düzenleme
olmayan durumlar için geçerlidir.
PRATİK ÇALIŞMA
OLAY 1 - Aşağıdaki ihtimallerde hangi suç/suçların
oluşacağını suçun özel görünüş şekillerini dikkate alarak fail ve
mağdurlarını da göstererek açıklayınız.
1) (A) , (B) ve (C) , (D)'yi öldürmek için birlikte hareket

ederler. (A) silahı dolu olmasına rağmen , bir el ateş edip (D)'yi
yaraladıktan sonra pişman olur, (B) ve (C)'yi suç işlemekten
vazgeçirmek için elinden gelen bütün gayreti göstermesine
rağmen, (B) ve (C) silahla ateş etmeye devam eder ve (D)'yi
öldürürler
2) (D)'yi öldürmesi için (B) ve (C)'yi azmettiren (A),(B) ve
(C)'nin (D)'yi yaralamasından sonra olay yerine gelip,pişman

olduğunu söyler,(B) ve (C)'yi ikna ederek (D)'nin ölmesini

engeller.
3) (D)'yi öldürmesi için (B) ve (C)'yi azmettiren (A),(B) ve
(C)'nin (D)'yi yaralamasından sonra , olay yerine gelir ancak
bütün çabalarına rağmen (D)'nin ölümünü engelleyemez.
4) (A),(D)'yi öldürmesi için (B) ve (C)'ye 100.000 TL para
verir. Parayı alan (B) ve (C), (D)'yi öldürmekten vazgeçer ve
100.000 TL ile ortadan kaybolur.
OLAY 11 - TCK'nın 82. maddesinin 1. fıkrasının (d)
bendinde kasten öldürme suçunun eşe karşı işlenmesi daha ağır
cezayı gerektiren nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Bu
kapsamda;
a) Bayan (B)'nin eşi (E)'yi öldürmesi için sevgilisi (S)'yi

azmettirmesi ve (S)'nin (E)'yi öldürmesi,
b) (S)'nin, (B)’yi eşini öldürmesi için azmettirmesi ve
(B)'nin (E)'yi öldürmesi,
c) Bayan (B)'nin eşi (E)'yi öldürmesi için (S)'yi
azmettirmesi ancak (S)'nin (E)'yi öldürmemesi ihtimallerinde,
(B) ve (S)'nin cezai sorumluluğunu suça iştirak kuralları
çerçevesinde değerlendiriniz.

KARAR
"Sanıklar Menderes ve Emrah'ın akrabası olan tanık
Faruk'un olay tarihinde aralarında alaca meselesi bulunan
tanıklar Mehmet ve Hüseyin ile kavga ettikten sonra bu
durumları sanıklara anlattığı, sanık Menderes'in diğer sanık
Emrah, tanık Faruk ve başka birkaç kişi ile birlikte arkadaşından
temin ettiği araçla olay mahalline giderken aracın torpido
gözüne koyduğu namlusu kısaltılmış tüfeği sanık Emrah'a
göstererek eğer kavga çıkarsa tüfeği almasını ve kendisine
vururlarsa sıkmasını söylediği, sanık Emrah'ın tüfeği alarak tanık
Faruk ile birlikte araçtan indiği, bu sırada sanık Emrah'ın silahlı
kavgaya karışma yönündeki düşüncesini takviye eden ve ona bu
eylemde kullanılmak üzere tabanca veren sanık Menderes'in
araçtan inmediği , taraflar arasında çıkan kavga sırasında ise
sanık Emrah'ın mağdurlara doğru bir el ateş ettiği olayda , sanık
Menderes'in olay öncesi ve olay sonrasındaki eylemleri birlikte
dikkate alındığında sanık Emrah'ın eylemine TCK'nm 39.
maddesi kapsamında yardım eden olarak katıldığı anlaşıldığı
halde , 5237 sayılı TCK'nm 37/1 maddesi kapsamında fail
olarak cezalandırılmasına karar verilmesi..." Yarg. l.CD.,
10.05.2012, 202/651, 2012/3784

Cevaplar:
1- Burada A,B,C müşterek fail olarak hareket etmişlerdir. A
gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanacaktır. TCK m41
hükümlerine göre sadece A iştirak halinde gönüllü vazgeçmeden
yararlanır. B,C kasten öldürmeden sorumlu olacaklardır. A
teşebbüsten sorumlu tutulmayacaktır. Ancak vazgeçen kadar
işlediği suçlardan sorumlu olacaktır. Olayımızda A kasten
yaralamadan sorumludur.
2- İkna ederek hepsi beraber vazgeçmişlerdir. Azmettirende
fiilin failine bağlı olduğu için gönüllü vazgeçme hükümlerinden
yararlanacaklar işledikleri suç kadar sorumlu tutulup kasten
öldürmeye teşebbüs sorumluluğu oluşmayacaktır.
4- Akim kalmış azmettirme söz konusudur. Oluşan bir suç
yoktur kimsenin sorumluluğundan bahsedilemez.
OLAY2
a- S ile E arasında nitelikli hal yoktur. Suçun temel
şeklinden sorumlu olacaktır. Azmettiren şerik ise failin fiiline
bağlılık kuralı ile bağlı olduğu için temel şekline azmettirmeden
sorumlu olacaktır.
b- B ile E arasında eşler arası öldürme nitelikli hal olarak
düzenlenmiştir. B nitelikli adam öldürmeden, azmettiren S ise
nitelikli adam öldürmeye azmettirmeden sorumludur.

c- Akim kalmış azmettirme söz konusudur.

KARAR
Hukuki uyuşmazlık; Menderesin yardım eden mi yoksa fail
olarak mı sorumlu olacağı konusundadır.
Menderes olay sırasında araçtan dahi inmemiş suçun

icrasına katılmamıştır. Araç temin etmekle kaldığı için yardım
eden olarak sorumlu olacaktır.
2. Ders
Malvarlığına karşı suçları incelemiştik. Nitelikli haller
üzerinde kısaca duracağız.
Hırsızlık suçunun nitelikli halleri Tek m. 142 ile
düzenlenmiştir. Hırsızlığın kime ait olursa olsun kamu kurum ve
kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış alanlarda işlenmesi
durumunda ya da kamu yararına tahsis edilen eşyaya yönelik
olması bunlardan bir tanesidir.
Bir başkası ulaşım araçlarında işlenmesi nitelikli hal olarak

düzenlenmiştir. Örneğin metro istasyonlarında yapılan hırsızlık
nitelikli haldir.
Hırsızlığın afet veya genel bir felaketin getirebileceği

zararları önlemesi ya da zararı hafifletmesi için tahsis edilen

ALTINCI KISIM
eşyaya işlenmesi de nitelikli hallerden bir tanesi olarak

düzenlenmiştir.
Hırsızlığın açıkta bırakılmış eşyalara karşı işlenmesi örneğin

hasat zamanı tarlada bırakılan tarım aletlerini, elektrik
direklerini hırsızlık suçuna konu oluşturması durumunda
nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.
Bunun dışında işlenişi bakımından nitelikli hal oluşturan
hallerde mevcuttur. Hırsızlığın; kişinin malını koruyamayacağı
bir halde olmasından veya ölmesinden yararlanılarak işlenmesi
durumları da nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Burada fiilin
işlenmesi daha kolay olduğu için kanun koyucu nitelikli hal
olarak kabul edilmiştir.
Kişinin malını koruyamama durumunun önceden var

Kapkaç dediğimiz suç da 142. Madde de nitelikli hal olarak
düzenlenmiştir. Bunun için elde veya üstte taşman bir eşyanın
olması gerekmektedir ve eşyanın fail tarafından çekip alınması
suretiyle işlenmeli ve bu sırada mağdura cebir uygulanmamış
olmalıdır. Mağdur üzerinde cebir uygulanırsa yağma suçuna
konu oluşur.

ALTINCI KISIM
Yankesicilik dediğimiz eylem de burada düzenlenmiştir.

Yankesicilik özel bir yetenekle beceriyle bu suçun işlenmesidir ve
142. Maddede nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
Hırsızlığın doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana
getirdiği kargaşadan yararlanarak işlenmesi. Bundan birkaç yıl
önce Istanbulda büyük bir sel felaketi oldu ve insanların eşyaları
sürüklendi sokaklarda. Çokça hırsızlık yaşandı. Bu konuda
yağma olduğuna dair haberler falan çıktı ama bu aslında hırsızlık
suçunun nitelikli halidir.
Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle suçun işlenmesi

de nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.
(Maddeleri tek tek okudu hoca)
3. fıkrada ise suçun sıvı veya gaz halindeki enerji hakkında,
taşıma ya da bunların olduğu sahalarda işlenmesi durumunda da
cezanın arttırılacağı belirtilmiştir.
En önemli fıkra ise 4. Fıkradır. Bu fıkraya göre amaç

hırsızlık işlemek olduğu takdirde konut dokunulmazlığı ihlal
edilir ya da mala zarar verme suçu gerçekleşirse bu suçların takibi
şikayete tabi değildir. Normalde bu suçlar şikayete tabi suçlardır
ama bu suçlar hırsızlık amacıyla işleniyorsa şikayet aranmaz.
5. fıkra ise neticesi sebebiyle ağırlaşmış suruma yer

vermektedir. Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme,

ALTINCI KISIM
enerji, demiryolu veya hava yolu ile ilgili bir aksaklık olması
halinde de ceza arttırılmaktadır. Bu aslında hukuki niteliği
gereği nitelikli hal değil neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç
olacaktır.
Suçun gece vakti işlenmesi de daha ağır cezayı

gerektirmektedir. M6’y göre güneş battıktan 1 saat sonrası ile
doğmadan 1 saat öncesine kadar gece sayılmaktadır.
Daha az cezayı gerektiren haller Madde 144- (1) Hırsızlık suçunun; a)
Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukuki ilişkiye
dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail
hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına
hükmolunur. Malın değerinin az olmas
Burada da daha az cezayı gerektiren durumlar belirtilmiştir.

Madde 145-
(1) (Değişik: 29/6/2005 - 5377/16 md.) Hırsızlık suçunun konusunu

oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim
yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde
bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Malın değerinin azlığı hususu düzenlenmiştir. Hakime

takdir yetkisi tanıyan bir suçtur. Malın değerinin azlığı hem
maddi hem manevi olarak azlığı olacak. Bir de failin daha
çoğunu alma imkanı varken almamış olması da gerekmektedir.
Bu maddenin uygulanması için daha az alması önemlidir.

Mağdurun ekonomik durumunun hiçbir önemi yoktur.

Kullanma hırsızlığı
Madde 146- (1) Hırsızlık suçunun, malın geçici bir şiire kullanılıp
zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek
ceza varı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için
kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz
Geçtiğimiz hafta işlemiştik. Saik burada önemli bir fark

yaratıyor. Daha az cezayı gerektiren bir hal olarak
düzenlenmiştir. Ama bu geçici aldığı eşyayı suç işlemek için
kullanırsa 146. Maddedeki suçun oluşmayacağı yine maddede
belirtilmiştir.
Zorunluluk hali 25. Maddede düzenlenmiştir. İlk dönem

işlemiştik. Tekbir suç tipinde özel olarak ayrıca düzenlenmiştir.
147.maddedir.
Zorunluluk hâli
Madde 147- (1) Hırsızlık sucunun ağır ve acil bir ihtiyacı

karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada
indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Kişi yafanı için acil ihtiyaç olan bir ilacı almak için
eczanenin camını kırıp ilacı alıp çıktı. Burada artık 147. Madde
sorumluluğu devreye girmektedir. Az ceza ya da hiç ceza
verilmemesine hükmedilebilir. Hakime takdir yetkisi -
tanınmıştır.

Burada 25. Maddenin gereklerini aramıyoruz. 147.

Maddenin gerekleri yerine gelsin yeterlidir.
YAĞMA SUÇU
Yağma
Madde 148- ('ll Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına,

vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı
gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara
uğratacağından bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarak, bir malı
teslime veya malın alınmasına karşı koymamaya mecbur kılan kişi, altı
yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Cebir veya tehdit kullanılarak mağdurun, kendisini veya

başkasını borç altına sokabilecek bir senedi veya var olan bir senedin
hükümsüz kaldığını açıklayan bir vesikayı vermeye, böyle bir senedin
alınmasına karşı koymamaya, ilerde böyle bir senet haline getirilebilecek
bir kağıdı imzalamaya veya var olan bir senedi imha etmeye veya
imhasına karşı koymamaya mecbur edilmesi halinde de aynı ceza verilir.
(3) Mağdurun, herhangi bir vasıta ile kendisini bilmeyecek ve

savunamayacak hale getirilmesi de, yağma suçunda cebir savılır.
Malvarlığına karşı işlenen suçlardan en ağırıdır, içinde

sadece malın alınması yeterli olmayıp aynı zamanda cebir ve
l ehdit ile alınması gerekmektedir.
Bu suçun unsurlarına giriş yapmadan önce korunan hukuki
değere bakalım. Birincisi mal varlığına ilişkin haklar

korunmaktadır. Zilyetlik olabilir mülkiyet olabilir. İkinicisi ise

vücut dokunulmazlığı koruma altına alınmaktadır.
Tipiklik;
Fiil; *bileşik suçtur. Cebir veya tehdit ve malın alınması
gerekmektedir. Cebir veya tehdit dediği için *seçimlik bir suç
diyebiliriz.
Cebir 108. Maddede düzenlenmiştir.
Cebir
Madde 108- fi) Bir şeyi yapması veya yapmaması ya da kendisinin

yapmasına müsaade etmesi için bir kişiye karşı cebir kullanılması
halinde, kasten yaralama sucundan verilecek ceza üçte birinden yarısına
kadar artırılarak hükmolunur.
Tehdit suçu ise 106. Maddede düzenlenmiştir.

Tehdit
Madde 106- (1) Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına,

vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı
gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılır. Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara
uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte ise,
mağdurun şikayeti üzerine, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına
hükmolunur.
(2) Tehdidin; a) Silahla, b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale

kovması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle, c) Birden fazla

ALTINCI KISIM
kişi tarafından birlikte, d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin
oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak, işlenmesi halinde, fail
hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur,
(3) Tehdit amacıyla kasten öldürme, kasten yaralama veya

malvarlığına zarar verme suçunun işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan
dolayı ceza verilir.
Bu iki suç tipi 148. Maddede suç unsuru olarak

bulunmaktadır.
*Çok hareketli bir suçtur.
*Birleşmiş hareketli bir suçtur.
* Bağlı hareketli de bir suçtur.

* İcrai hareketle işlenen bir suçtur.
*Neticesi açkısından ise sırf hareket suçu olduğunu
görüyoruz. Netice aranmamıştır.
*Konusu açısından ise zarar suçudur.
148. madde 3 fıkra içermektedir. 1. Fıkra malın yağması
olarak nitelendirdiğimiz suç tipidir. 2. Fıkra ise senedin yağması
olarak nitelendirdiğimiz suç tipidir. 3. Fıkra ise cebir karinesi
ismini verdiğimiz bir içeriğe sahiptir.
3. fıkra fiziki güç olmasa bile cebir olarak nitelendirilen bir
düzenlemedir. Herhangi bir vasıta ile mağdurun kendini
savunamayacak hale getirilmesi de cebir kabul edilmektedir.
Ceza Hukuku Genel llüküıııh r 33

ALTINCI KISIM
Örneğin iğne vurup kişiyi etkisiz hale getirmiş oldu ve

hırsızlı yaptı. Burada da yağma suçu oluşmuş olacak çünkü cebir
vardır diyoruz. Bu davranışı cebir olarak nitelendiriyoruz.
Mesela kişi zaten böyle bir pozisyondaysa ve malı alınmışsa
o zaman yağma olmaz hırsızlığın nitelikli hali olur.
Tehdit veya cebrin amacı malın alınmasına yönelik

olmalıdır. Amaçsal bir ilişki bulunmalıdır. Kişiyi başka bir
sebeple cebre maruz bırakıp sonra malını alırsa burada iki ayrı
suç söz konusu olacaktır.
Bunun dışında malın alınması ile cebir ve tehdit arasında
makul bir süre bulunmalıdır. Somut olayın özelliklerine göre
zamanı belirleyebiliriz.
Malın alınması hırsızlık suçunda fiili hakimiyet alanına

girmesi olarak algılanır demiştik. Burada ise yağma suçunda
biraz farklıdır. Yağma suçu açısından failin cebir veya tehditten
sonra malı fiili hakimiyet alanına sokmasına gerek yoktur.
Alması ye terlidir. Yargıtay kararları bu yöndedir.
Burada önce tehdit-cebir sonra malın alınması gibi
düşünmeyin. Önce mal alınıp sonra cebir uygulanabilir ya da
tehdit edilebilir.
Malın alınması bir netice değildir sadece tipiklikte belirtilen

bir husustur dikkat ediniz.

ALTINCI KISIM
Nedensellik bağlantısına ihtiyaç yoktur ama sadece cebir-

tehdit ile malın alınması arasında bir bağ amaçsal ilişki olması
yeterlidir.
Fail açısından herhangi bir özellik aranmamaktadır. Sadece
fail kamu görevlisi ise ve kişi üzerinde nüfuzunu kullanarak bir
yarar elde ediyorsa oluşan suç irtikap suçudur. Bunu da ayırınız.
Mağdur için de özellik aranmamaktadır. Malik ya da zilyet
mağdur olabilir.
Suçun konusu maldır, ikinci fıkra açısından sadece senettir.

Madde gerekçesinde taşınır mal olması gerektiği belirtilmiştir.
Nitelikli halleri de maddede belirtilmiştir.
Suçun özel görünüş şekillerine gelince ise teşebbüs
mümkündür. Cebir veya tehdit uygulandıktan sonra mal failin
elinde olmayan sebeplerden ötürü alınamamış ise yine teşebbüs
suçunun oluştuğunu söyleyebiliyoruz.
Gönüllü vazgeçme de mümkündür. Tehdit etti cebir
uyguladı ama malı almadan önce suçu işlemekten vazgeçti.
İştirak konusunda da özel bir düzenleme yok. Olabilir.
Buradaki maddeden aslında iştirak halinde yani müşterek
faillik halinde nitelikli hal olarak düzenlendiğini görüyoruz.
Ceza Hukuku Genel JliikÜnılrı 35

Suçların içtimai açısından ise iki özellik vardır. Birincisi bu

suç bileşik suçtur. Ayrı ayrı ceza verilmez. Sade 148 gereği ceza
verilir. Bir diğer özellik ise zincirleme suç açısından haftaya daha
ayrıntılı göreceğiz. Zincirleme suç hükümleri uygulanamaz bunu
bilelim haftaya inceleyeceğiz.
Etkin pişmanlık halleri de düzenlenmiştir ama yağma suçu

çok ağır olduğu için ceza verilmesine yer olmadığı değil sadece
indirim öngörülmüştür.
Cevaplar:
1- Burada A,B)C müşterek fail olarak hareket etmişlerdir. A
gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanacaktır. TCK m41
gereği gönüllü vazgeçme şahsi cezasızlık sebebidir ve olayımızda
sadece A için geçerli olacaktır. B,C ise kasten adam öldürme
suçundan müşterek fail olarak sorumlu olacaktır.
Gönüllü vazgeçme hükümleri gereği A kasten öldürme
suçuna teşebbüsten sorumlu tutulmayacaktır. Ancak suçun
vazgeçene kadar işlediği kısmında sorumluluğu söz konusudur.
Bu durumda A sadece kasten yaralama suçundan sorumludur.
2- Olayımızda ikna etti kelimesinden sonra hepsinin vazgeçip

gönüllü olarak suçu işlemediğini anlıyoruz. Hepsi gönüllü
vazgeçme hükümlerinden yararlanır ve teşebbüsten ceza
almazlar. O ana kadar işlenen suçtan sorumlu olacaklardır. Yani

ALTINCI KISIM
müşterek fail olarak kasten yaralama suçundan B,C kasten

yaralamaya azmettirme suçundan ise A sorumlu olacaktır.
Eğer ikna etti kelimesini zorla cebirle yaptırdı gibi anlarsak

ise A gönüllü vazgeçmeden yararlanır ancak B,C öldürmeye
teşebbüsten sorumlu olacaklardır.
Burada iki anlama da yorabilirsiniz iki ihtimali de işlemiş
olduk ancak sınavda daha net bir durum sorulacaktır.
3- 41. Maddenin ikinci fıkrasında bu durum açıkça belirtilmiştir.
Buna göre gönüllü vazgeçen kişi tüm çabalarına rağmen ki
buradaki çabanın aktif bir çaba olması gerektiğini biliyoruz
neticeyi engelleyemese bile yine de gönüllü vazgeçmeden
yararlanır. Buna göre A gönüllü vazgeçmeden yararlanır ancak
B,C kasten öldürmeden sorumlu olacaktır. A ise kasten
yaralamadan sorumlu olacaktır.
4- Burada gerçeklememiş bir suç vardır. Akim kalmış
azmettirme dediğimiz bir durum söz konusudur. Kimsenin
sorumluluğu yoktur. Sorumlu tutulabilmesi için suçun en
azından teşebbüs aşamasına ulaşmış olması gerekmektedir. Eğer
teşebbüse ulaşmamış bir suç söz konusu ise kimsenin cezai
sorumluluğu oluşmayacaktır.
Ceza Hukuku Genel H Mü m İri 37

Olay 2
Nitelikli hallerin sirayeti konusunda inceleyeceğiz.
A) Bağlılık kuralı gereği şerikler failin fiili ile bağlıdır.

Olayımızda fail S ile maktül arasında nitelikli hal söz konusu
değildir. S kasten öldürmenin temel şeklinde sorumlu olacaktır.
Azmettiren B ise fiile bağlı olduğu için kasten öldürmenin temel
şekline azmettirmeden sorumlu olacaktır.
B) Burada ise fail B ile maktül arasında eşler arası öldürmenin
nitelikli hal olması sebebiyle B nitelikli halde adam öldürmeden
sorumludur. Fiile bağlı olan şerik azmettiren S ise nitelikli adam
öldürme suçuna azmettirmeden sorumlu olacaktır.
C) Akim kalmış azmettirme söz konusudur. Kimsenin cezai
sorumluluğu söz konusu değildir.
Karar:
Hukuki uyuşmazlık: Menderes’in yardım eden olarak mı
yoksa fail olarak mı sorumlu olacağına ilişkindir.
Olayda Menderes araçtan bile inmemiştir. İcra

hareketlerine katkı sağlamadığı için fail olarak nitelendirilmesi
doğru değildir. Silahı temin etmek suretiyle sadece yardım eden
olarak şerik durumundadır. Yargıtay kararı yerindedir.
Ceza Hukuku Gerici Hükümler 38

YEDİNCİ KISIM
İÇİNDEKİLER
• 25 Mart Pazartesi
Zincirleme Suç 2
Yaptırım 10
Fikri içtima 14
Çözümlü Pratik Çalışma 25
Güveni Kötüye Kullanma Suçu 33

25 Mart Salı
1. Ders
ZİNCİRLEME SUÇ
Suçların içtimai konusunda kaç fiil varsa o kadar suç kaç suç
varsa o kadar ceza vardır demiştik. Kanunun 42-44 maddeleri
arasında düzenlenen bu haller bahsettiğimiz bu kurala istisna
oluşturmaktadır. Bu istisnalardan ilki bileşik suçtu, İkincisi ise
zincirleme suçtur.
'•uçların İçtimai Bileşik. suç Madde 42- (1) Biri diğerinin unsurunu veya
;i|uı Lışhuı ı nedenini oluşturması dolayısıyla tek fiil sayılan suça bileşik
sın, deım. Bu tür suçlarda içtima hükümleri uygulanmaz.
Zincirleme suç Madde 43- (1) Bir suç işleme kararının icrası
kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla
işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte
birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır
veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. (Ek
cümle: 29/6/2005 — 5377/6 md.) Mağduru belli bir kişi olmayan
suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.
(2) Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi
durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu

madde hükümleri uygulanmaz.(l)

YEDİNCİ KISIM
Fikri içtima Madde 44- ('ll İşlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun,
oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren
suçtan dolayı cezalandırılır.
Zincirleme suç; bir suç işleme kararının icrasında değişik

zamanlarda aynı kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesidir.
Koşulları:
Doktrinde birtakım düşünceler öne sürülmüştür. Bir suç
mu var birden fazla suç mu var konusu tartışılmıştır. Koşullara
baktığımız zaman;
1- Birden çok fiil bulunmalıdır. Buradaki fiil hukuki
anlamda fiildir. Doğal anlamda fiil dediğimizde örneğin A, B’yi
10 bıçak darbesi ile yaralamış olsun. Doğal anlamda 10 fiil
bulunurken hukuki anlamda sadece 1 fiil olduğunu kabul ederiz.
Dolayısıyla birden fazla suç işlenmiş olmalıdır. Örneğin bir
fiil suç teşkil ederken ikinci fiil hukuka uygunluk teşkil ediyorsa
burada zincirleme suça konu oluşturan iki fiilden bahsedenleyiz.
Burada sadece tek bir suç oluşur.
2- Fiillerin tamamının kovuşturulabilir olması gerekir.
Kovuşturulamayan fiiller zincirleme suçun öğesini oluşturmaz.
Örneğin işlenen suçlar şikayete bağlı suçlar ise ve içlerinden biri
şikayette bulunulmamış durumda ise zincirleme suça konu
oluşturmaz. İki hakaret suçu düşünelim ve içlerinden birisi

YEDİNCİ KISIM
şikayet edilmiş diğeri hakkında şikayet yoksa burada zincirleme

suç hükümlerine başvurulmayacaktı.
Dolayısıyla suç teşkil eden birden fazla fiilin
kovuşturulabilir olması gerekmektedir. Suç teşkil eden diyoruz
çünkü kabahatlerde zincirleme suçun konusunu oluşturmaz.
Birden fazla kabahat işlense bile ayrı ayrı kabahat olarak
sorumluluk doğacaktır.
Birden fazla fiilin arasında biri tamamlanmış biri teşebbüs

halinde kalmış olsun, burada da zincirleme suç hükümleri
uygulanabilir. Tüm suçların tamamlanması şartı aranmamıştır.
3 Birden, fazla fiilin aynı suçu oluşturması gerelmektedir.
Aynı suçtan maksat; bir suçun temel şekli ile nitelikli halleri ele
aynı suç sayılmaktadır. Yani bir suç hırsızlığın temel şekli ikinci
suç ise hırsızlığın nitelikli hali olarak işlenmiş olabilir. Burada
aynı suçun birden fazla işlendiğini söyleyebiliriz.
43. maddenin ilk fıkrasında açıkça aynı suç ifadesine yer

verilmiştir. Birinci suç hırsızlık İkincisi dolandırıcılık ise
zincirleme suç yoktur. Ya da birinci suç hırsızlık İkincisi güveni
kötüye kullanma ise yine ortada güveni kötüye kullanma yoktur.
Zincirleme suç için kullandığımız aynı suç ifadesinden

anlaşılan kanunun aynı maddesinde düzenlenen suçlar değildir.
Bir maddenin içinde birden fazla suçun düzenlendiği de olabilir.
Ceza Hukuku Geoel Bükümler 4

YEDİNCİ KISIM
Dolayısıyla böyle durumlarda her bir fiili ayrı ayrı suç olarak
değerlendirmek gerekmektedir.
Mesela uygulamada resmi belgede sahtecilik ile özel

belgede sahtecilik suçu aynı suç kabul edilmektedir. Ama
doktrinde bu eleştiriye uğramaktadır. Burada korunan hukuki
değer aynı olduğu için uygulamada aynı suç olarak görülüp
zincirleme suça konu olmaktadır ancak doktrinde bu doğru
kabul edilmemektedir. Bizim bu noktada bilmemiz gereken
birden fazla fiilin aynı suçu oluşturması gerektiğidir. Ayın suç ile
de bir suçun temel nitelikli ve nitelikli halleri olarak kabul
edilmektedir.
4-Birden çok olan suçun farklı zamanlarda işlenmesi
gerekmektedir. Ancak burada bir zaman aralığı kesinliği yoktur.
Önemli olan birbirinden bağımsız o iki fiilin ya da daha fazla
fiilin gerçekleşmiş olmasıdır. Belirli bir zaman aralığı
öngörülmemiştir.
Özetle; aynı suçun değişik zamanlarda birden çok işlenmesi
zincirleme suç için gereklidir.
Birden fazla suçun ihmali hareketle de işlenebileceğini
söyleyebiliriz.
Aynı zamanda bu işlenen birden fazla suçun 3. Fıkrada
sayılan 4 suçtan biri olmaması gerekmektedir. Eğer bu suçlardan

YEDİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
____________
biri varsa zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Bu suçlar;

kasten öldürme, kasten yaralama, işkence, yağma suçlarıdır.
5-Birden fazla suçun bir suç işleme kararıyla işlenmesi

gerekir. Diğer saydığımız aynı suç, farklı zaman koşulları
objektif şartı oluşturmakta iken bu koşul sübjektif koşulu
oluşturmaktadır.
Suç işleme kararı kast ile eş anlamlı değildir. Kast haksızlığı,

işleyiş biçimini ifade eder. Karar ise icra hareketlerine
başlamadan önceki düşünceyi belirtir.
Örneğin bir kasiyer kasadan fark edilmemesi için farklı
günlerde bir miktar parayı zimmetine geçirmektedir. Bu
koşulun tespiti açısından somut bir kriter bulunmamaktadır.
Ancak işleyiş biçimindeki benzerlik, korunan hukuki değer,
konunun niteliği gibi faktörler ile bunu anlamaya çalışırız.
Kişi bir suç işledi sonra düşünmediği halde aynı suçu bir
kere daha mı işledi yoksa hep mi düşüncesi vardı bunu anlamaya
çalışıyoruz. Zaman aralığı da bu konuda göz önünde
bulundurulması gereken bir etkendir.
Yargıtay Kararlarından birinde bir sene arayla iki sahte

senet düzenleyen failin eylemleri zincirleme suç olarak kabul
edilmemiştir. İki ayrı suç olarak değerlendirmiştir.
< 'eza Hukuku Geoei Hükümler 6

YEDİNCİ KISIM
Ama kişi bir sahte senet düzenledikten 2 hafta sonra aynı

amaca hizmet etmek amacıyla bir tane daha sahte senet
düzenlenmiş olsa idi burada zincirleme suç olarak
değerlendirilmesi gerekirdi.
Bir suç işleme kararı ifadesi yer aldığı içi taksirli suçlarda
zincirleme suç hükümlerini uygulamıyoruz. Yargıtay’ın
kararlarında aynı karara dayansa bile zincirin halkalarını
oluşturan suçların arasına hukuki kesinlik girmiş ise daha sonra
işlenen suçun yeni bir kararla işlendiğini kabul etmektedir.
Mesela kişi kaçakçılık yaptı belli bir miktar kaçak bir malı yurda
soktu. Bu fiille ilgili bir iddianame düzenlendi. Daha sonra aynı
fiili tekrar yapmış olsa dahi araya hukuki kesinlik girdiği için
Yargıtay bunları zincirleme suç olarak kabul etmemiştir.
6-Suçun aynı kişiye karşı işlenmiş olması gerekmektedir.
Farklı kişilere karşı aynı suç işlenmiş olsa dahi artık zincirleme
suç hükümleri uygulanmaz. Hırsız bir gün A’nın evine bir diğer
gün B’nin evine girdiyse eğer burada ayrı ayrı suçlar vardır.
Mağdur sayısı kadar suç vardır zincirleme suç uygulanmaz.
Bir AVM otoparkına hırsız girmiş ve birden fazla aracın
camını kırıp eşya çalmış olsun. Burada farklı kişilere ait zilyet
eşyalar çalındığı için kaç kişi mağdursa o kadar suç vardır
diyoruz.
J

Bir konuta girip 3 farklı eşyayı aldı diyelim. Burada

eşyaların 3’üde başkasına ait olsun. Burada tek bir suç
olduğundan bahsediyoruz. Konutta kim oturuyorsa onun
zilyetliğinde olan eşyalara karşı bir hırsızlık olduğu için tek
suçtan bahsediyoruz.
Özel bir otopark olsun orada bir güvenlik görevlisi olsun.

Burada ise durum değişir. Zilyet tek kişidir otoparkta araçların
emanet edildiği bir kişi var yani bir zilyet var ve burada oluşan
suç da tek suçtur.
Dolayısıyla suçun konusu, fiilin işlendiği yer, konuya zilyet

olan kişilerin sayısı gibi birtakım faktörler suçun sayısını bize
gösterir.
Zincirleme suç açısından suçun aynı kişiye karşı işlenmesi

gerektiğinden bahsettik. Madde gerekçesinde şöyle bir örnek
verilmiştir. Örneğin bir otoparkta bulunan otomobillerin camları
kırılarak eşyaların çalınması durumunda her bir kişiye ait
otomobildeki hırsızlık bağımsız bir suç olma özelliğini korur.
Suçların içtimai hükümleri uygulanır kaç mağdur varsa o kadar
suç vardır. Ancak bahsettiğimiz gibi otoparkta bulunan bir zilyet
varsa o zaman tek zilyede karşı bu suç işlenmiş olacağı için tek
suç vardır diyoruz.

YEDİNCİ KISIM
Bir kişiye karşı ifadesinden somut mağduru olan bir suçu

anlamamız gerekir. Ancak somut mağduru olan suçlarda
zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Ama sonra fıkrada
sonradan eklenen bir cümle ile somut mağduru olmayan suçlar
için de bu hükümler uygulanabilir denmektedir. Diğer bir ifade
ile suçun mağduru toplumu oluşturan tüm bireyler ise, somut
mağduru olmayan suçlarda dahi bu hükümler uygulanabilecektir.
Somut bir mağdur varsa aynı kişiye karşı işlenmiş olmasını,
somut mağdur yok ise de diğer koşulların tam olmasını
zincirleme suç hükümlerinin uygulanması açısından arıyoruz.
YAPTIRIM
Zincirleme suçun varlığı halinde faile tek bir suçtan dolayı
ceza verilecektir ancak bu ceza belli oranlarda arttırılacaktır.
Zincirin halkalarını oluşturan fiillerden biri eğer
kovuşturulabilir fiil değilse zincirleme suç hükümleri
uygulanmaz. Mesela bir tanesi zamanaşımına uğramış, şikayet
koşu tamamlanmamış böyle durumlarda artık zincirleme suç
hükümlerini uygulama olanağı bulunmamaktadır.
Buradaki yaptırım o fiillerden en ağırına göre yapılacaktır.
Örneğin ilk fiil temel şekliyle basit hırsızlık diğeri nitelikli
hırsızlık ise nitelikli hırsızlık üzerinden ceza belirlenecektir.
Ceza Hnkuku Genel Hükümler

Zincirleme suç hükümlerinin uygulandığı durumlar TCK

m.66 çerçevesinde zamanaşımının son suçun işlenmesi ile
I >; tşl ayacağın ı söylemektedir.
Madde 66- (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında
kamu davası; a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren
suçlarda otuz yıl, b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş
yıl, c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren
suçlarda yirmi yıl, d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını
gerektiren suçlarda onbeş yıl, e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis
veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl, Geçmesiyle düşer.
(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını: doldurmuş olup da onbeş yaşım
doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını
doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise,
üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.
(3) Dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dosyadaki mevcut

deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri de göz
önünde bulundurulur.
(4) Yukarıdaki fıkralarda yer alan sürelerin belirlenmesinde suçun

kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur;
seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı bakımından hapis
cezası esas alınır.
(5) (Değişik: 29/6/2005 - 5377/8 md.) Aynı fiilden dolayı tekrar

yargılamayı gerektiren hallerde, mahkemece bu husustaki talebin kabul
edildiği tarihten itibaren fiile ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan
işlemeye başlar.
Ceza Huknku Genel Hükümler 10

YEDİNCİ KISIM
(6) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden,

teşebbüs halinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden,
kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son
suçun işlendiği günden, çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde
hüküm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun
onsekiz yaşını bitirdiği günden itibaren işlemeye başlar.
(7) Bu Kanunun ikinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı

ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya on yıldan fazla hapis
cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde dava
zamanaşımı uygulanmaz.
Zincirleme suça ilişkin bir takım özellikler var ve bunlardan

bir tanesi zamanaşımıdır bununda düzenlemesi son suç itibari ile
başlayacağına yönelik düzenlemedir.
Yer yönünden yetkili mahkemenin belirlenmesi yönelik de
bir düzenleme vardır. Bu da CMK m. 12 ile düzenlenmiştir.
Burada da zincirleme suç söz konusu ise son işlenen fiilin yer
mahkemesi yetkili kılınacaktır.
Bu zincirleme suça ilişkin arttırım TCKmöl’e göre
yapılacaktır. Bu madde önemli bir maddedir.
Cezanın belirlenmesi MADDE 61. - (1) Hakim, somut olayda; a)
Suçun işleniş biçimini, b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları, c)
Suçun işlendiği zaman ve yeri, d) Suçun konusunun önem ve değerini, e)
Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını, f) Failin kast veya taksire
dayalı kusurunun ağırlığını, 8981 g) Failin güttüğü amaç ve saiki, Göz
Cem Hukuku Genel Hükümler 11

önünde bulundurarak, işlenen suçun kanuni tanımında öngörülen

cezanın alt ve üst sınırı arasında temel cezayı belirler.

indirim veya artırım, birinci fıkra hükmüne göre belirlenen ceza
(3) Birinci fıkrada belirtilen hususların suçun unsurunu

oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezanın belirlenmesinde ayrıca göz
önünde bulundurulmaz.
gerektiren birden fazla nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda; temel


(7) (Ek: 29/6/2005 - 5377/7 md.)Süreli hapis cezasını gerektiren


Ceza Hukuku Genel Hükümler I 12

YEDİNCİ KISIM

sınırı, o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sınırı da,
(1.0) Kanunda açıkça yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne

eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir.(1)
**Bu maddedeki sıra ile ceza belirlenecektir. Sıra önemlidir.
M43 çerçevesinde 4 suç açısından bu hükümlerin

uygulanamayacağını söylemiştik. Bu 4 suçu unutmayın. Kasten
yaralama, kasten öldürme, işkence ve yağma suçu.
Aynı maddenin 2. Fıkrasında ki düzenleme farklıdır. Aynı
suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda
1. Fıkra hükümleri uygulanır demiştir. Fikri içtima konusunda
bu fıkraya tekrar temas edeceğiz ama bu fıkra ile Aynı neviden
fikri içtima hali düzenlenmiştir, bunu bilelim.
Doktrindeki tanımlamaya göre aynı suçun tek bir fiille
birden fazla kişiye karşı işlenmesi aynı neviden fikri içtima olarak
düzenlenmiştir ancak bu düzenleme fikri içtima balığında değil
zincirleme suç başlığında düzenlenmiştir. Sebebi de
yaptırımlarının aynı olmasıdır.
Ceza Hukuku Geueİ Hükümler

FİKRİ İÇTİMA
Düşünsel bir birleşme olarak ifade edilir. Burada fail bir
fiille birden fazla suçun oluşumuna sebebiyet vermesi
durumunda fikri içtima hükümleri uygulanır.
İçtima konusunda söylediğimiz temel prensip kaç fiil varsa

o kadar suç kaç suç varsa o kadar ceza vardır idi. Bu fikri içtima
da bu prensibin istisnasını oluşturmaktadır. Bu istisnaya göre fail
tel fiille birden fazla suçun oluşumuna sebebiyet verirse
bunlardan en ağırı uyarınca cezalandırılacaktır.
Mesela kişi tek bir fiille hem hakaret hem tehdit suçunu
işlemişse hangisi ağır ise ondan sorumlu olacaktır.
Zincirleme suçtan farkı tek fiil olmasıdır. Zincirleme suçta
birden fazla suç varken fikri içtimada tek fiil vardır.
Fikri içtimada ikili bir ayrım yapıyoruz. Eğer tek fiil birden
fazla farklı suçun oluşumuna sebep oluyorsa farklı neviden fikri
içtima m.44 olur.
Eğer o tek fiil aynı suça sebebiyet veriyorsa aynı

neviden fikri içtima m.43/2 olacaktır.
Dolayısıyla m.44 fikri içtima çeşitlerinden sadece farklı
neviden fikri içtimayı düzenlemiştir. Bu ayrım doktrinde
yapılmaktadır ama kanun koyucu fikri içtima konusunda sadece
farklı neviden fikri içtimaya yer vermiştik

YEDİNCİ KISIM
2.Ders
Fikri içtimailin, bu maddedeki türü zincirleme suçtan ve
bileşik suçtan birtakım farklı özellikler taşıyor. Fikri içtimanın
hukuki esasına dair bazı görüşleri ileri sürülmüştür. Fikri
içtimanın olduğu durumlarda tek bir suçun bulunduğu bir takım
görüşler savunulmuş. Diğer bir görüşe göre ise fikri içtima
durumunda birden fazla suçun oluştuğu savunulmuştur.
Kanunda 44. Maddeden anladığımızla tek fiille birden fazla
suçun işlendiğini anlıyoruz. Dolayısıyla ortada tek bir suç yok
birden fazla suç var ve birlik teorisi değil suçların birden fazla
olduğunu esas alan ikinci görüş kanunumuzca esas alınmıştır.
Fileri içtimadan bahsedebilmemiz için iki koşul vardır.
. 1.Fiilin tek olması? yZira 44. Maddede tek fiille diye
belirtilmiştir. Buradaki tartışma konusu fiilin tekliğinden
hareketin tek oluşunu mu anlamlıyız yoksa hareket ve netice bir
arada bir bütün halinde fiili mi oluşturuyor sorunudur.
Benimsediğimiz görüşe göre tek fiil ile tek hareketi kabul
ediyoruz. Netice buna dahil değildir. Bu görüş klasik görüşe
dayanmaktadır. Her suçta bir netice vardır diyen klasik görüş
bunu ortaya koymuştur. Ama günümüzde her suçta bir netice
vardır düşüncesini kabul etmiyoruz bu yüzden fiil dediğimiz
harekettir.
('eza Hukuk» Genel Hükümler

YEDİNCİ KISIM
Hareketin tekliğinin iki görünümü vardır. Doğal anlamda

tek olması ve hukuki anlamda tek olması. Doğal anlamda tek
olmasından kasıt dış dünyada algıladığımız fiziki, madd, b,r
davranışın tek bir davranışı gerçekleştirmesi demektir. Failin
mağdura bir yumruk atması doğal anlamda tek bir harekettir.
Dışarıdan baktığımızda insan davranışı tekse diye
yorumlayabiliriz. Bedensel olarak maddi teklikten bahsediyoruz.
Bizim için önemli olan hukuki anlamda hareketin

tekliğidir. Aslında birden fazla hareket var ama biz hukuki,
anlamda tek hareket kabul ediyoruz demektir. Bununda farklı
görünümleri vardır. Birinci görünümü tipik hareketin tekliğidir.
Mesela cebir uygulayarak malı alan kişi 2 hareket yapmıştır.
Cebir ve malı alma. Hukuki anlamda ise tek bir hareket vardır.
Tipikliğe uygun tek bir fiil vardır o da yağma suçudur.
Dolayısıyla hukuki anlamda teldik görünümlerinden tipiklikte
teklik örneği dediğimizde yağma aklımıza gelebilir. İki hareket
ama tipikliğe uygun tek suç bu yüzden tek fiil vardır.
Birleşmiş hareketli suçlarda da bu durum vardır. Örneğin

belgede sahtecilik suçunda hazırlanması ve kullanılması olarak
doğal anlamda iki hareket vardır ama tipikliğe uygun tek fiil
kabul ederiz.
İşkence suçunda örneğin sistematik hareketler arıyoruz. İki
gün boyunca yemek vermedi, elektrik verdi, zorbalık yaptı bir

YEDİNCİ KISIM
sürü hareket var ama bu tipiklikte tek bir fiili bize işaret
etmektedir. O da işkence suçudur.
Seçimlik hareketli suçlarda da birden fazla hareket olsa da
ihlal edilen tek bir hukuki değer olduğu için hukuki anlamda tek
bir fiil kabul edeceğiz.
*Kanunda tipiklikte belirtilmeyen davranışlar tek olarak
kabul edilmez. Hırsızlık suçu .için kapıyı kırmak tipiklikte olan
bir unsur olmadığı için iki ayrı fiil vardır diyoruz.
Örneğin A , B’nin yolunu kesip değerli eşyalarını almış ve
iki haftaya kadar bir miktar ayarlaması için de tehdit etmiş.
Burada hukuki anlamda tek fiil vardır o da yağma.
Örneğin A, B’ye hakaret içerikli mesaj atmış. İki dakika
sonra tekrar hakaret içerikli mesaj atmış. Burada yine tek bir fiil
vardır o da hakaret etme suçu.
Kasten yaralama suçunda failin 10 bıçak darbesi ile kişiyi
yaralaması 10 hareket gibi gözükse de aslında hukuki anlamda
tek bir fiil vardır ve o da kasten yaralama suçu.
Konuta giren hırsızın birden fazla eşya alması da tek bir
fiildir hukuki anlamda.
Dolayısıyla 44. Madde anlamında tek fiili böyle
yorumlamamız gerekecektir.
Ceza Hokuka Cenei Hükümler

*A, B’ye bir sopa fırlatmış hem gözlüğü kırıp hem de B’yi
yaralamış. Tek fiil var birden fazla suç var. Burada tam bir
ayniyet söz konusudur. Fikri içtimada bu duruma tam ayniyet
denir. Birden fazla suçu oluşturan fiil tam olarak çakışıyorsa tam
ayniyet denir. Kısmi ayniyet ise fiil çakışıyor ama tam
örtüşmiiyor. Örneğin fail konuta girdi hukuka aykırı olarak ve
orada bulunduğu süre boyunca konut dokunulmazlığını ihlal
etme suçu oluştu. Bir de evdeki mağdura yumruk attığını
varsayalım. İki fiil aynı anda işlenmiş oluyor ancak tam
örtüşmediği için kısmi ayniyet diyoruz.
Burada iki durum açısından da fikri içtima hükümlerinin
uygulanıp uygulanamayacağına dair tartışma vardır. Bir kısım
fikri içtima uygulanmalı dese de biz bunu kabul etmiyoruz.
Kısmi ayniyet durumunda ayrı suçlar vardır ayrı ayrı
cezalandırılması gerektiğini düşünüyoruz. Tam ayniyet
durumlarında fikri içtima uygularız ama kısmi ayniyette
uygulanmaması gerekir.
Kitabımızda bununla ilgili örnekler verilmiştir.

Birden fazla suçun oluşumuna sebebiyet verilmesidir.
Burada da iki ihtimal karşımıza çıkmaktadır. Birinci ihtimal
oluşan suçlar aynı suçsa “aynı neviden fikri içtima” oluşan suçlar
farklı suçları oluşturuyorsa ise “farklı neviden fikri içtima”
hükümleri uygulanacaktır.
Ceza Hukuko Genel Hükümler

YEDİNCİ KISIM
Örneğin kürsüden konuşan kişinin herkese hakaret etmesi.

Tek fiille birden fazla kişiye aynı suçu işlemiş oldu. Aynı neviden
fikri içtimadan bahsediyoruz. TCKm43.2 ile düzenlenmiştir.
Sonucu zincirleme suç hükümlerine göre belirlenecektir.
Örneğin kişi bir köşe yazısında bir suç duyurusunda iftirada

bulunuyor, hakaret ediyor. Burada tek fiil vardır. Hangisi daha
ağırsa o suçtan cezalandırıyoruz. Burada da 44.madde hükümleri
uygulama alanı bulacaktır.
Aynı neviden farklı içtima biraz enteresan bir
düzenlemedir. Bazı Yargıtay kararları bulunmaktadır örneğin fail
camiye girmiş 20 tane ayakkabı çalmış. Tek suç mu olur yoksa
20 suç mu olur tartışmaları mevcut. Bu tartışmaları suçun
özelliklerine göre değerlendirmemiz gerekir. Çünkü adam
camiye girip çaldığında 20 farklı suç olmaz tek suç olur hırsızlık.
Tek zilyet var camiden sorumlu olan. Maliklerle değil zilyetlerle
ilgileniyoruz.
*Fiilin işlendiği yer, zaman önemli olacaktır hükmü
değerlendirirken.
Konu aynı ise tek bir suçtan bahsedebiliriz. Örneğin fail bir
mal çaldı ama o mal üç kişiye ait bir mal. Burada iiç ayrı kişiye
karşı suç işledi gibi gözükse de aslında tek fiil tek suç vardır

YEDİNCİ KISIM
diyoruz. Sebebi ise konunun tek olmasıdır. Aynı neviden Fikri

içtima hükümleri burada uygulanmaz.
Hırsızlık suçu açısından dikkat etmemiz gereken konunun
tek olup olmadığıdır ve zilyedin kim olduğu da bu konuda önem
arz eder. Aynı yerde bulunmakla birlikte başkalarına ait malların
çalınması durumunda (cami olayı) aynı neviden fikri içtima
hükümleri uygulanır.
Kişi attığı sopayla hem A’yı hem B’yi yaraladı varsayımında
ise bakın mağdurlara bakıyoruz ve iki farklı suçun olduğunu ayrı
ayrı değerlendirilmesi gerektiğini söylüyoruz.
Farklı neviden fikri içtimadan bahsedebilmemiz için tek bir
fiille birden fazla farklı suçun oluşumuna sebebiyet verilmesi
gerekmektedir.
Farklı suç kavramından bir suçun temel ve nitelikli şekli
dışındaki suçların anlaşılması gerekir. Örneğin kişi evi ateşe
vermiş evde biri de ölmüş. Burada oluşan suçlar; mala zarar
verme, kasten öldürme. Birden fazla farklı suç tek bir hareketle
oluştu. İşte bu suçlardan hangisinin cezası daha ağırsa fail o
suçtan sorumlu oluyor.
Suçlardan biri kastla diğeri taksirle işlenmiş olabilir. Bu iki
suç arasında da farklı neviden fikri içtima hükümleri

YEDÎNCİ KISIM
uygulanacaktır. Sadece kasten yaralama suçundan faile ceza

verilecektir.
Fail birini yaralamak birini öldürmek kastıyla bir fiil yaptı
ve gerçekleşti diyelim. Burada iki ayrı kastına yönelik iki ayrı suç
oluşmuştur diyeceğiz. Fikri içtima uygulamıyoruz.
Farklı neviden fikri içtima konusu başlığı altında
incelediğimiz ve sınavlarda da sorduğumuz: bir konu var.
Hedefte sapma kavramı. Hedefte sapma bir hata değildir.
Failin belirli bir amacı gerçekleştirmek için yaptığı
hareketin bir başka neticeye yol açmasıdır. Kaynağı kendi
yeteneksizliği ya da dış etkenler hava durumu olabilir. Burada bir
hata hali yoktur. M30 hükümleri uygulanmayacaktır.
Hedefte sapmanın iki türü vardır. Birincisi tek neticeli

sapma İkincisi ise çift fazla neticeli sapmadır. Fail birini
öldürmek sopayı fırlatmış ama istediği kişiye gitmemiş başka
birine gitmiş. Burada tek hareket tek netice vardır. Ama aynı kişi
hem istediği kişiye denk getirip hem de geçen kişiye denk
getirmesi ihtimalinde ise çift netice olduğunu söylüyoruz.
Bununla birlikte ceza kanunun özel hükümler kısmında pek
çok suçların içtimama ilişkin özel hükme yer verilmiştir. Böyle
durumlarda öncelikli olarak onların dikkate alınması
gerekmektedir.
(leza Hnkuku Geoel Hükümler 21

Örneğin 85-2
Burada fikri içtimayı dikkate almadan 2. Fıkra hükmünü
uygularız.
109-6 da aynı şekilde özel düzenleme olan maddelerdendir.
Fikri içtimanın sonucuna gelecek olursak; faile daha ağır
olan suçtan dolayı ceza verilir. Burada birden fazla suçta fikri
içtima hükümlerini uygulayabilmemiz için tüm suçlar açısından
kovuşturulabilir olması gerekmektedir.
Fikri içtimanın sonuçları açısından aynı neviden fikri içtima
varsa 43. Maddenin ikinci fıkrasından yola çıkarak zincirleme
suç hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Farklı neviden fikri
içtima sonucunda ise 44. Madde çerçevesinde en ağır suçtan ceza
verilecektir.
Fikri içtimaya konu olan suçlardan birinin genel af ile
cezalandırılamaz hale gelmesi durumunda diğer suç
cezalandırılab ilecektir.
PRATİK ÇALIŞMA
(28.03.19)

Aşağıdaki kararları a) hukuki uyuşmazlık, b) kanaatinizi

KARARI
“Somut olayda, sanığın bir apartmanın üçiincii katında oturan
yakınının evine penceresinden girerek para ve bir kısım eşya ile
birlikte aldığı otomobil anahtarıyla evden çıkıp hemen evin
önünde otoparkta bulunan aracı çalması eyleminde, araya zaman
aralığı girmediği ve fiilin kesintiye uğramadan devam ettirildiği
gözetildiğinde, zincirleme suç hükümlerinin uygulama yerinin
bulunmadığı, sanığın eyleminin bütün halinde tel bir hırsızlık
suçunu oluşturduğu, suça vasıf verilirken eylem bütünlüğü
içindeki en ağır niteliğe dayanılması icap ettiği, yerel
mahkemece bozma üzerine yeni hüküm kurulurken oluşum
bütünlüğünün gözetilerek Yasanın 61. Maddesince temel
cezanın tespitinin uygun olacağı... ”
KARAR 2
“Katılanın aracını hırsızladıktan birkaç saat sonra evde bulunan
1300 TL’yi alan sanık hakkında, zincirleme suç oluşturan
eylemleri nedeniyle TCKİıın 43/1. Maddesinin uygulanması
suretiyle cezasından artırıma gidilmesi gerektiği gözetilmeden,
yazılı biçimde uygulama yapılması, karşı temyiz
bulunmadığından bozma nedeniyapılmamıştır. ”

KARAR3
"... üç ayrı vakitte (... aynı gün ikindi, akşam ve yatsı
vakitlerinde), üç ayrı camiden olmak üzere, toplam 25 çift
ayakkabı çalınması olayında, mağdur sayısınca (25 ayrı) suç
değil; her bir camiden gerçekleştirilen birden fazla mağdura ait
ayakkabı çalınması fiili ayrı birer hırsızlık suçu kabul edilip, bu
fiillerin mağdurları birden fazla olduğu için, aynı neviden fikri
içtima hükümleri uygulamak suretiyle üç ayrı camiden üç ayrı
hırsızlık suçunun varlığı kabul edilmelidir. ”
KARAR4
“Sanığın aralarında husumet bulunan kanlan ile karşılaştığında
aralarında çıkan arbede esnasında katılanın yakasından tutup
silkelediği, doktor raporuna göre katılan yaralanmış görünmese
de vücuduna acı veren bir durumun söz konusu olduğu cihetle
kasten yaralama suçunun oluştuğu, bu arbede esnasında katılanın
yakasının da yırtılması nedeniyle mala zarar verme suçunun da
siibut bulduğunun anlaşılması karşısında, 5237 sayılı TCK’nın
44. Maddesinde düzenlenen fikri içtima hükümleri uyarınca
işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet
veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı
cezalandırılması gerekirken her iki suçtan ayrı ayrı
cezalandırılması... ”
Ceza l.htkuku Genel ’Hükümler

KARAR5
‘Yerden aldığı parke taşını katılanın arabasının arka camına
doğru atan sanığın eylemi sonucunda, camın kırılmasına ve içeri
düşen taşın arabanın ön koltuğunda oturan mağdurun kafasına
isabet ederek yaralanmasına neden olduğu somut olayda, sanığın
katılanın arabasına taş atması eyleminin tek fiil olduğu ve bu
suretle, tek olan eylem sonucunda hem katılana karşı mala zarar
verme suçunun, hem de mağdura karşı yaralama suçunun
meydana geldiği sabit olup bir fiil ile birden fazla farklı suçun
oluşmasına sebebiyet veren sanık hakkında 5237 sayılı TCK’nm
44. Maddesinin uygulanması ve meydana gelen suçların en
ağırından ceza verilmesi gerekirken, sanığın mala zarar verme ve
yaralama suçlarından ayrı ayrı mahkûmiyetine ilişkin yerel
mahkeme hükmünün bozulması... ”
CEVAPLAR
1-Hukuki uyuşmazlık: İşlenen suçun zincirleme suç
hükümlerine göre mi yoksa tek suç hükümlerine göre mi
uygulanacağı konusunda Yargıtay ile yerel mahkeme arasındaki
karara ilişkindir.
Zincirleme suç hükümlerinin uygulanabilmesi için suçun değişik
zamanlarda işlenmesi gerekmektedir. Olayımızda ise failin
eylemleri arasında ifade edildiği gibi bir zaman aralığı
Ceza Hukuku Hükümler

YEDİNCİ KISIM
bulunmamaktadır. Dolayısıyla birden fazla suç yoktur.

Zincirleme suç hükümlerinin uygulama alanı bulunmamaktadır.
Zincirleme suçun şartları:

-aynı suçun değişik zamanlarda birden fazla işlenmesi
- mağdurların aynı olması

-aynı suç işleme kararı altında suçlar işlenmeli
Olayımızda ilk şart tamamlanmamıştır. Tek suç vardır ve
TCK m.61 hükümlerine göre ceza artırımı yapılacaktır.
2- Hukuki uyuşmazlık: Failin zincirleme suç hükümlerine
yargılanması gerektiğini savunan Yargıtay ile zincirleme suçu
gözetmeyen yerel mahkeme arasındaki hüküm ihtilafıdır.
Zincirleme suç için gerekli şartlardan aynı suçun değişik
zamanlarda birden fazla işlenmesi ve mağdurun aynı olması
şartlan gerçekleşmiştir. Aynı suç işleme kararı kanunun aynı
hükmünü birden çok kez ihlal etme hususundaki önceden
kurulan planı, niyeti ifade etmektedir. Fail fiilini kısımlara
bölerek işlemeyi uygun görür ve fiiller birbirinin devamı
niteliğindedir. Bu şart biraz daha soyut bir şarttır. Somut olaya
göre ayrıca değerlendirilir. Zaman aralıkları arasında uzun
zaman olması aynı karar olmadığı yönünde bir karine oluşturur.
Yakın zaman aralıkları ise aynı karar ile işlendiği yönünde karine
oluşturur. Dolayısıyla olayımızda aynı karar ile işlendiği yönünde
Ceza Hukuku Genci Hükümler 2e

kanaat oluştururuz. Bu yüzden zincirleme suç hükümleri

uygulanmalıdır.
3-Hukuki uyuşmazlık: Suçun birden fazla suç olarak mı

yoksa aynı neviden fikri içtima hükümlerine göre mi hüküm
verileceğine dair ihtilaftır.
Aynı suçun aynı zamanda farldı kişilere karşı işlenmesini
gördüğümüz olayda, konuya ilişkin düzenleme TCKm.43-2.
Aynı neviden fikri içtima zincirleme suçun işleniş şekillerinden
biridir, iki şekilde ortaya çıkan zincirleme suçun bir türüdür.
Dikkat etmemiz gereken hukuki anlamda tek fiil olup
olmadığıdır. Camideki ayakkabılar kaç tane olursa olsun tek
camiden çalındığı için tek zilyetten çalınmış yani tek suç
işlenmiş olur.
Hırsızlık suçunda zilyedi dikkate alıyoruz. Olayda 3 farklı

cami olduğu için 3 zilyede karşı işlendiği sonucuna ulaşırız. Her
camiden ayakkabı çalınması ayrı ayrı suçları ifade eder. 3 ayrı
hırsızlık suçu oluşmuştur. Her cami için aynı neviden fikri
içtima hükümleri ayrı ayrı uygulanacaktır. Faili 25 ayrı hırsızlık
suçundan değil 3 ayrı hırsızlık suçundan cezalandıracağız. Her
cezanın artırımı m43’e göre arttırılacaktır.
Ceza Ilnkukii Ce&el ffiildimler 27

4- Hukuki uyuşmazlık: Failin fikri içtima hükümlerine göre

mi yoksa ayrı ayrı iki suç içinde cezalandırılması gerekiyor mu
diye görüş ihtilafı vardır.
Burada birden fazla suç işlenmiştir. Fikri içtima
hükümlerine göre sorumlu olacaktır. M44 gereği cezası daha
ağır olan suçtan sorumlu olan fail her suçtan ayrı ayrı sorumlu
olmayacaktır. Burada yaralama ve mala zarar verme suçları
hukuki anlamda da doğal anlamda da ayrı ayrı suçlar olarak
kabul edilir.
5- “nebis in idem” ilkesi bir kişinin eyleminden dolayı iki
kere cezalandırılmayacağı ilkesidir. Tek fiille iki suç işleyen kişi
iki ceza almaz bu evrensel bir ilkedir. Burada mala zarar verme
ve yaralama suçu tek fiille işlenmiştir. Fikri içtima hükümleri
burada da uygulama alanı bulacaktır.
BİI....
Zincirleme suçun cezasını belirlerken Yargıtay’ın

uygulamaya koyduğu bazı hususlar vardır. Zincirleme suça konu
olan suçlardan biri temel şekli biri nitelikli hali ise failin cezası
nitelikli hal üzerinden belirlenir.
Suçlardan birisi daha az cezayı gerektiren hal diğeri ise temel
şekli olduğu durumda ceza temel şekli üzerinden belirlenir.

Suçlardan biri tamamlanmış temel halini diğeri nitelikli haline

teşebbüs aşamasında kalmış suç ise burada cezaların ağırlığına
önümüze gelen maddelere göre belirleyeceğiz.
28 Mart Perşembe
Güveni Kötüye kullanma suçuna değineceğiz. TCK M155
ile düzenlenmiştir.
Güveni kötüye kullanma Madde 155-
(1) Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde
kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde,
kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı
dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikayet
üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile
cezalandırılır.(l)
(2) Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya da hangi

nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare etmek
yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında işlenmesi
halinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üçbin güne kadar adlî para
cezasına hükmolunur.
Bu suç biraz özel hüküm ilişkisi de içeriyor. Örneği

arkadaşınıza telefonunuzu veriyorsunuz o da telefon üzerinde
bazı tasarruflarda bulunuyor ve suç oluşuyor. Baktığımızda arada
bir hukuki ilişki var bir emanet ilişkisi var ve bu anlamda 155.
Ceza HnkuJku Genel Hükümler

Madde emanetin veya güveni kötüye kullanmanın yaptırımınız

düzenlemiştir.
Korunan hukuki değere baktığımız zaman sadece kişiler

arasındaki güven ilişkisi diyemeyiz. Özü itibariyle özek hukuktan
kaynaklanan bir güven ilişkisi koruma altına alınmış ama bunun
yanında malvarlığı hakları da koruma altına alınmak istenmiştir.
Bu haklardan mülkiyet hakkının ilk olarak korunmak istendiğini
söyleyebiliriz. Dolayısıyla korunan hukuki değer karma bir
nitelik göstermektedir. Hem güven ilişkisini hem de malvarlığı
haklarını korumayı hedeflemiştir.
ikinci fıkrada ise belirtildiği gibi bu güven ilişkisi bir

meslekten, ticaret ilişkisinden bir hizmetten ileri gelmekte ise ya
da hangi nedenlerle olmuş olursa olsun başkalarının mallarını
idare etme yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşyaya
işlenmişse daha ağır ceza öngörülmüştür.
Suçun unsurları açısından inceleme yapalım.

Fiil; yasaklanan fiil, amacı dışında tasarruf ve inkardır.
Konu; mal başka bir kişiye ait olacak ve bu mal kişiye
muhafaza etmek veya belirli bir şekilde zilyetliği verilmiş
olmalıdır.
Saik; kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla

hareket edecek.

Çok hareketli bir suç ve seçimlik hareketli bir suçtur. İki fiil
sayılmıştır. Birincisi zilyetliğin devri amacı taşıdığı malda
tasarrufta bulunma diğeri ise devir olgusunu inkar etme,
ikisinden birinin varlığı suçun oluşumu açısından yeterlidir.
Netice; netice yoktur. Sırf hareket suçudur. Hareketin
ortaya çıkış biçimi açısından incelediğimizde icrai harekette bir
suçtur. İhmali olarak da işlenebilir.
İhmali olarak örneğin; inkar fiili bakımından düşünebiliriz
esasen. Süresi içinde malı getirmez ve hiçbir şey söylemez ya da
hayır vermemiştin diyerek icra gerçeldeştirmez ihmalen bu suçu
işlemiş olur. Talep edilmesine rağmen malın geri verilmemesi
bunun örneğidir.
Zilyetliğin amacı dışında tasarrufta bulunmak ne demektir ?

Malın zilyetliğine sahip olan failin, zilyetliği haklı kılan
sıfatla bağdaşmayan tarzda zilyetliği mülkiyete dönüştürecek
şekilde gerçekleştirdiği tasarruflar bu seçimlik hareketi
oluşturmaktadır.
Bu hususun tersinden anladığımız eğer kişi malın devri
amacına uygun olarak tasarrufta bulunuyorsa tipiklik
gerçekleşmez. Örneğin malı satması için faile veriyorsanız
satmasında bir suç oluşması imkansız. Burada suç oluşmaz
çünkü devir amacına uygun hareket edilmiştir.

Suçun oluşabilmesi için failin kendisine veya bir başkasına

yarar sağlamak düşüncesiyle tasarrufta bulunması gerekmektedir.
Bu sebeple eğer malı veren kişinin yararına bir tasarrufta
bulunursa fail, burada da bu suç oluşmamış olacaktır.
Mesela A, B’ye bir malı emanet olarak verdi. Bir sebepten
malın değeri düştü A zarar edecekti B’de gitti malı değeri
düşmeden sattı. Burada hala A’nın yararına tasarrufta bulunduğu
için suçu için gerekli olan saik unsuru eksiktir. Bu sebeple suç
oluşmamıştır.
Tasarruf etmekten ne anlamalıyız? Satmak, kiralamak,

tüketmek, ayni hak tesis etmek, rehnetmek... Eski yasada bu
suça ilişkin tasarruflar sınırlı bir şekilde sayılmıştı. Yeni yasada
155. Madde de sayılmamıştır sadece tasarrufta bulunmak
denilmiştir. Dolayısıyla saydığımız tüm tasarruf işlemleri geçerli
olacaktır.
Hukuken geçerli olmayan bir sözleşme sonucu malın

zilyetliğinin faile devredildiği ve zilyedin de devrediliş amacı
dışında tasarrufta bulunduğu durumlarda suçun oluşup
oluşmayacağı sorusu gündeme gelmektedir.
Örneğin A, saklaması için B’ye uyuşturucu verse ve B’de
gidip uyuşturucuyu satsa. Burada güveni kötüye kullanma suçu
oluşmaz. Çünkü TBK’da hüküm gereği sözleşmenin konusu
Ceza Huknku Genci Hükümler

YEDİNCİ KISIM
hukuka ahlaka aykırı olamaz. Hukuka ve ahlaka aykırı

sözleşmeler kesin hükümsüzdür. Baştan itibaren hiç
kurulmamış sayılır. Bizde buradan hareketle kesin olarak
hükümsüz kabul edilen durumlar varsa orada hukuken geçerli
bir zilyetlik devri yoktur. Olmadığı için de suçun oluşmadığını
kabul ediyoruz.
Hukuken geçerli olmayan bir zilyetlik sonucunda verilen
malın geri alınıp alınamayacağı üzerinde de durulmalıdır.
TBK’da yine bir hüküm var (81) hukuka aykırı bir sonucun
gerçekleşmesi için verilen şey geri istenemez.
Bu suç özel hukukla iç içe bir suç tipidir. Bu saydığımız
hallerde suçun oluşmadığını söylüyoruz.
Diğer seçimlik hareket bu devir olgusunun inkar edilmesi
demiştik. Bu inkar hayır o malı vermedin, hayır o kadar
vermedin, hatır şunu verdin ya da sen onu bana hediye ettim
dedin gibi olabilir.
Malın alınmadığını iddia edebilir, miktar ya da çeşitte
larklılık iddia edilebilir, hukuki ilişkinin kurulmadığının iddia
edilmesi hepsi inkar olarak kabul edilir.
Malın zilyedi olan failin malı sahibine teslim etme
yükümlülüğü altındadır ve bu malı iade etmemesi istendiği halde
vermemesi malın gerekçesiz olarak verilmemesi de inkar olarak
(.'eza Hukuku Genel Hükümler 33

kabul edilmektedir. Yargıtay’ın buna ilişkin kararları da

mevcuttur.
Sınırlı bir süre için verilen malın süresi geçince verilmemesi

suç oluşturur mu konusunda kişinin kastına bakıyoruz.
Gerçekten devir olgusunun inkarı mı var yoksa başka bir sebeple
mi geri vermiyor bunun incelemesini somut olayın özelliklerine
göre araştırıp kanaat getireceğiz.
Devir olgusunun ihmal davranışlarla inkar edilmesi

hallerinde kişinin sessiz kalmasını da somut olayın özelliklerine
göre değerlendiriyoruz. Bir kere kişi inkar etmek istiyor mu
kastla mı hareket ediyor bunu ortaya koymamız lazım. Yoksa
haberi yok ya da yanılgıya düştü durumlarında suç oluşmaz.
Bu durumların çok iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.

Aksi halde kişiyi suç isnadı altında bırakmış olacağız. Kişi
yalnızca sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle özgürlüğünden
yoksun kılınamaz. Anayasa 38. Madde de bu düzenleme
yapılmıştır.
Faile bakacak olursak; suçun faili sadece feri zilyet olabilir.
Suçun faili sadece feri zilyet olduğuna göre özgü suç olduğunu
söyleyebiliriz. Özgü suçtur çünkü bu suçun faili sadece feri zilyet
olabilir. Suçun faili aynı zamanda sivil bir kişi olmalıdır. Kamu
Crza Hukuku Genel Hükümler

YEDİNCİ KISIM
görevlisi olursa fail başka bir suç oluşur zimmet suçu oluşur artık.
Güveni kötüye kullanma suçunun faili sivil feri zilyet olmalıdır.
A, B’den suç konusu bir malı (silah)emaneten alıyor ama
sonra satıyor. Bu suç oluşmaz. Suçun konusu olan malın
(silahın) hukuka aykırı olduğunu ve bu yüzden sözleşmenin
kurulmadığı ve suçun oluşmadığını söyleyebiliriz. Hukuka aykırı
zilyetlik devridir. Burada güveni kötüye kullanma suçu oluşmaz
dedik ama suç teşkil eden malın ne olduğuna göre başka suçlar
oluşabilir. Örneğin bu uyuşturucu ise silah ise farklı suç tipleri
oluşacaktır ancak güveni kötüye k ulanma suçu oluşmayacaktır.
Mal üzerinde paylı mülkiyet ya da elbirliği mülkiyeti varsa

İni kişiler arasında bu suç işlenemez. Ya da iştirak halinde
mülkiyet bulunan durumlarda malın malikleri birbirlerine karşı
bu suçu işleyemezler.
Suçun mağduru sözleşme ilişkisi gereğince bir başkasına bu
malı veren zilyetliği devreden ve failin davranışları sonucunda da
zarara uğrayan kişilerdir. Bu kişi gerçek kişi olabilir tüzel kişiler
sadece suçtan zarar gören olabilir.
Suçun muhakkak mağdura karşı işlenmesi
gerekmemektedir. Bazen asli zilyede karşı da işlenebilir. Örneğin
A, B’ye telefon verdi tut dedi. B gitti C’ye verdi. C gitti sattı. C
burada A’ya değil B’ye karşı güveni kötüye kullanma suçu işledi.
Cexıı lİHİuıkiî Genel Hükümler 35

Suçun konusu; madde de ifade edildiği gibi başkasına ait bir

maldır. Fail kendi malı üzerinde bu suçu işleyemez. Hırsızlık
suçunda sadece taşınır mal diye belirtilmişti burada öyle bir
özellik yok. Taşınır ya da taşınmaz mallar üzerinde geçerlidir.
Mağdur açısından ekonomik ya da manevi değeri olmayan
mallar içinde bu suç geçerlidir. Değerli mal olmasın aramıyoruz.
Misli eşyalar ve para da suçun konusunu oluşturabilir.

Mal dışındaki örneği marka hakkı, patent hakkı, fikri sınai
haklar bunlar bu suçun konusunu oluşturmaz. Hepsi için ayrı
düzenlemeler var onlardan biri oluşabilir. Bu malın geçerli bir
hukuki ilişkiye dayanarak zilyetliği devredilmiş bir mal olması
gerekmektedir.
Yargıtay bir kararında evden çıkarken kiracının banyodan

lavaboyu sökmesini güveni kötüye kullanma olarak
değerlendirmiştir.
Asli zilyedin rızası dışında malın zilyetliği başka birine
geçmişse hırsızlık suçu oluşur. Hırsızlık suçu ile en önemli
farklarından biri de budur. Güveni kötüye kullanma suçunda
malikin haberi var. Hırsızlıkta yok. Cebirle zorla alınırsa yağma
suçu oluşur. Hileli hareketlerle kişiyi kandırarak malı almışsa ise
dolandırıcılık suçu meydana gelir.
Ceza Huknku Genel Hükümler

YEDİNCİ KISIM
Örneğin markette A, B’den telefonunu istemiş arkadaşımı

arayacağım demiş ama telefonu geri vermemiş. Burada oluşan
suç malikin rızası var ama geçerli bir zilyetlik devri yok geçici
olarak veriyor telefonu. Hırsızlık suçu oluşur.
*Zilyet yardımcısı dediğimiz bir kavram var. Bunu feri
zilyetle karıştırmamak gerekir. Bu kavram bir eşya üzerindeki
fiili hakimiyetini bir başkası adına veya yararına kullanan kişiye
denir. Örneğin eşyanızı taşıyan hamal. Suç açısından önemi ise
zilyet yardımcısı aldı gitti malı burada güveni kötüye kullanma
suçu oluşmaz. Bu hırsızlık suçudur.
Maddenin ikinci fıkrasında nitelikli haller düzenlenmiştir.
Burada başka bir ilişkide vardır onun için nitelikli hal olarak
düzenlemiştir. Örneğin terziye pantolonumuzu veriyoruz orada
terzi yazısını gördüğümüz için oluşan bir güven de var. Bu
sebeple bir hizmet ilişkisine karşı da güveni kötüye kullanma
nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
Suçun manevi unsuru kasttır, taksirle işlenemez. Saik

arandığını söylemiştik. Hukuka aykırılık unsuru açısından da
hakkın kullanılması kapsamında değerlendireceğimiz durumlar
vardır. Bu çerçevede bazı durumlar hukuka uygunluk sebebi
oluşturabilir. Yine ilgilinin rızası hukuka uygunluk sebebi
oluşturacaktır.
Ceza Ihxkuku (.'encl llüldimh < 37

Suçun özel görünüş şekillerine baktığımız zaman bu suç sırf

hareket suçudur teşebbüs çoğu zaman mümkün olmayabilir. Hiç
olmaz diyemeyiz. Örneğin failin tam malı satacakken pazarda
sahibine yakalanıp satamaması teşebbüs olur.
İştirak açısından özgü suçta iştiraki inceleyebiliriz. Suçun
faili sadece feri zilyet olacaktır diğer kişiler azmettiren ya da
yardım eden olarak bulunacaklardır.
İçtima açısından da aynı konu üzerinde hem tasarrufta
bulunma hem de inkar suçun birden fazla kez işlendiği anlamına
gelmez. Tek bir konu olduğu için tek bir suçun oluştuğunu
söylüyoruz.
*Zimmet suçu söz konusu ise kişiye ayrıca güveni kötüye

kullanma suçundan ceza vermeyiz.
*Zincirleme suç şeklinde işlenebilir. Aynı neviden fikri
içtima hükümleri uygulanabilir. Farklı neviden fikri içtimada
mümkün olabilir.
167. maddede şahsi cezasızlık sebepleri arasında güveni
kötüye kullanma suçuna da yer verildiğini görüyoruz. Etkin
pişmanlık da bu suç bakımından uygulanabilir. Suçun temel şekli
şikayete bağlıdır. Yani uzlaştırmaya tabii olacaktır. Ama ikinci
fıkra resen takip edilir. Şikayete gerek yoktur. İki fıkra arasında
yaptırım farkı bulunmaktadır.
Ceza .Hukuku Genel Hükümler

SEKİZİNCİ KISIM
İÇİNDEKİLER
• 1 Nisan Pazartesi
*DERS İŞLENMEMİŞTİR
*PRATİI< ÇALIŞMA 2
Ceza II ukuku Genel Hükümler

04.04.2019
PRATİK ÇALIŞMA
1) Görünüşte içtima nedir? Görünüşte içtima kaç farklı şekilde

ortaya çıkabilir. Açıklayınız.
2) Aşağıdaki ihtimallerde, (A)’nın cezai sorumluluğunun nasıl

belirleneceğini (suçun özel beliriş biçimlerini de gözeterek)
değerlendiriniz.
a) (A), (B)’yi öldürmek amacıyla ona ateş etmiş, (B) ağır

yaralanmıştır. Sonradan (A) pişmanlık duyarak (B)’yi hastaneye
kaldırmış ve (B) doktorların müdahalesi sonucu kurtulmuştur.
b) (A), (B)’yi öldürmek amacıyla ateş etmiş, (B) ağır
yaralanmıştır. Pişmanlık duyan (A), (B)’jd hastaneye kaldırsa da,
doktorların tüm müdahalelere rağmen (B) hayatını kaybetmiştir.
c) (A), (B) ve (C), (D)’yi öldürmek için birlikte hareket eder. (A)
silahı dolu olmasına rağmen, bir el ateş edip (D)’yi yaraladıktan
sonra pişman olur, (B) ve (C)’yi suç İşlemekten vazgeçirmek için
elinden gelen bütün gayreti göstermesine rağmen, (B) ve (C)
silahla ateş etmeye devam eder ve (D)’yi öldürürler.
3) Aşağıdaki ihtimallerde, ilgili kişiler açısından cezai
sorumluluğun nasılbelirleneceğini suça İştirak kuralları
çerçevesinde gerekçeli olarak değerlendiriniz.
C«M Hukuku Genel Hükümler 2

SEKİZİNCİ KISIM
a) (A), (B)’yi öldürmesi için (C)’yi azmettirmiş olmasına

rağmen, (C)’nin, (B)’yi öldürmemesi,
b) (A) ve (B), araçları ile farklı yönlerden seyir halinde iken,
(A)’nm hatalı sollaması, (B)’ııin aşırı hız yapması neticesinde
meydana gelen trafik kazasında iki kişinin ölmesi, bir kişinin
yaralanması,
c) Kamu görevlisi (A)’nın, zimmet suçunu çocukluk arkadaşı (B)
ile birlikte işlemesi.
OLAY 1.
Bay A ile aynı mahalleden tanıdığı (X) arasında kahvede
Fenerbahçe- Galatasaray maçını izlerken tartışma yaşanmıştır.
Birbirinin üstüne yürüyen A ve X’i kahvedekiler araya girerek
ayırmışlardır. Eve giden X, arkadaşı Y’yi arayarak yanma
gelmesini istemiş, X yanma gelen Y ile birlikte A’nın evini ateşe
vermeyi planlamışlardır. Yapılan plan doğrultusunda X ve Y
aldıkları benzin ile A’nın evinin önüne gelirler. X, Yye ben
pencerenin camını kıracağım sen de içeriye hemen benzini dök,
ben kibriti çakarım demiştir. Bunun üzerine Y, içeride A’nın iki
çocuğu ve eşinin de bulunduğunu, bunların da zarar
görebileceğini söylemiş, X ise, bir şey olmaz, görürse görsün
demiştir. X pencere camım kırdıktan sonra Y içeriye benzin
dökmüş X ise içeriye tutuşturulmuş kibrit çöpünü atmıştır. Kısa

SEKİZİNCİ KISIM
bir sürede alevler evin her tarafını sarmış, çıkan yangında A

ölmüş, Anın çocuklarından Z ölmüş, K ise ağır bir şekilde
yaralanmış, evin içindeki eşyalar ve evde bulunan yaklaşık 3000
TL tutarındaki para kül olmuştur.
a) X ve Ynin cezai sorumluluklarının cezai sorumluluğunun
nasıl belirleneceği (suçun özel beliriş biçimlerini de gözeterek)
değerlendiriniz.
OLAY 2.
Kız arkadaşının istediği 5000 TL değerindeki parfümü
alamayan (K), eve döndükten sonra tekrar kız arkadaşını
arayarak halen parfümü almak isteyip istemediğini sormuş, kız
arkadaşının paran varsa al demesi üzerine, çözüm arayan (K),
saat 20.00 sıralarında Ataköy 2. Kısım ışıklı kavşağın
karşısındaki çocuk parkının yanında, (M) ile karşılaştığında
gerçek silah görünümünde bulunan gaz tabancasını ona
yönelterek, durmasını sağlamış, cebindeki parayı sorduktan
sonra bu paranın 5000 TL’sini kendisine verilmesini istemiştir.
(M)’nin cüzdanından parayı çıkarması esnasında, cep telefonunu
görüp bu kez cep telefonunu istemiştir, kendi telefonuyla
değiştireceğini söyleyerek telefonun kartını çıkarmaya başlamış,
bu arada (K)’nın dalgınlığından yararlanan (M), tekme ile
vurarak (K)’yı etkisiz hale getirmiş, ikisi birlikte yere
düştüklerinde, (K)’nın tabancasını ele geçiren (M), (K)’yı
C<W Hukuku (lend Hükümler 4
SEKİZİNCİ KISIM
tabanca ile kovalamış yakalayamayınca, kurusıkı gaz atan

tabancasını ve cep telefonunu babasının arkadaşı (D)’ye teslim
ederek olayı anlatmıştır. (K)’nın cep telefonunu ve tabancasını
alabilmek amacıyla gasp edildiği iddiasıyla karakola müracaat
etmesi üzerine, (M) de karakola gitmiş ve “beni gasp ettin,
cebimdeki parayı silah zoruyla almak istedin” diyerek (K)’ya
saldırması üzerine gerçek ortaya çıkmıştır.
a) Olaya göre (K)’nın cezai sorumluluğunu suçun özel görünüş
şekillerini de dikkate alarak değerlendiriniz.
OLAY 3.
Tuhafiye dükkânında, tezgâhtar olarak deneme süresi içinde,
üçüncü haftasını çalışan (S), sahibi orada olmadığında,
dükkândaki düğmeleri, düğme koleksiyonuna eklemek üzere
birer tane almaktadır. Her yeni gelen kutuda aynısını yapan (S),
birer tane aldığı için patronu uzun süre fark etmemiştir. Her
hafta aynı saatte dükkândan ayrılan patron, o gün rahatsızdır ve
dinlenmek için mal alımına giderken yoldan döner. (S)’nin
düğmeyi çantasına koyduğunu gören patronu ne yaptığını
sorduğunda, (S) açıklayamaz. Dükkân sahibinin şikâyeti üzerine
soruşturma başlatırlar.
a) Olaya göre (S)’nin cezai sorumluluğunu suçun özel görünüş
şekillerini de dikkate alarak değerlendiriniz.

KARAR
1) “Sanığın ruhsatlı olan tabancayı satın almadan önce deneme
atışı yapmak amacıyla alıp geri vermemekten ibaret eyleminin,
silahın zilyetliğinin devredilmemesi nedeniyle hırsızlık suçunu
oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması (11.
CD., 16.12.20081, ve 2008/16452 E,, 2008/13402 K.)”
2) “Satmak üzere bulduğu müşteriye göstermek bahanesiyle
katılandan kısa süreliğine aldığı otomobili iade etmeyen sanığın
eyleminin, suça konu araç üzerindeki zilyetliğin devredilmemiş
olması nedeniyle hırsızlık suçuna uygun bulunduğu
gözetilmeden yazılı şekilde güveni kötüye kullanma suçundan
mahkumiyetine hükmolunması (11. CD., 09.02.2011 t. ve
2010/17678E., 2011/642 K.)”
Yukarıda yer alan kararlan a) hukuki uyuşmazlık, b)
kanaatinizi belirterek değerlendiriniz
CEVAPLAR:
1- Görünüşte içtima; bir olaya birden fazla normun

uygulanabilir görünmesine rağmen yalnız bir normun
uygulanmasıdır. Görünüşte içtima halinde bir olaya birden fazla
norm uygulanabilir görünmekte ancak bunlardan yalnızca biri
uygulanabilmektedir.
Ccim Hukuku Genel Hükümler 6

/

SEKİZİNCİ KISIM
Bu sebeple görünüşte içtima halinin varlığı durumunda

suçların içtimama ilişkin hükümler uygulanmaz. Görünüşte
içtima hallerinin varlığı durumunda suçların içtimaına ilişkin
hükümler uygulanmaz. Fikri içtima, aynı neviden fikri içtima,
farklı neviden fikri içtima, zincirleme suç, bileşik suç hükümleri
görünüşte içtima hallerinde uygulama bulmaz.
Özel kanun genel kanun ilişkisini hatırlayalım. Tanıma

göre bir olaya uygulanabilir olan hem genel hem özel normun
bulunması durumunda özel norm uygulanır. Özel normun
önceliği ilkesi bu durumu ifade eder.
Örnek olarak; zimmet suçunun banka görevlisi tarafından
işlenmesi durumunda hem TCK genel zimmet suçu hem de
bankacılar kanununda yer alan zimmet suçu uygulanabilir
niteliktedir. Bankacılık kanunun daha özel olması sebebiyle
bankacılık kanunu uygulama alanı bulacaktır.
Bir başka örnek; özgü suç ve genel suçlardır. Mesela eziyet
suçu işkence suçuna göre daha genel bir nitelik taşımaktadır.
İşkence suçu yalnızca kamu görevlisi tarafından
işlenebilmektedir. Eziyet suçunun kamu görevlisi tarafından
işlenmesi durumunda artık eziyet suçu değil işkence suçu

SEKİZİNCİ KISIM
hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Çünkü işkence suçu da

eziyet suçuna göre özel norm niteliği taşımaktadır.
Bir başka örnek suçun temel ve nitelikli halleridir. Bir
olayda suçun hem temel hali hem nitelik hali gerçekleşmişi
olması durumunda nitelikli hal özel hüküm niteliği taşıdığı için
uygulama alanı bulur. Örneğin kasten öldürme suçunun eşe karşı
işlenmesi hali nitelikli hal olarak düzenlendiği için fail nitelikli
halinden sorumlu olacaktır.
Yardımcı normun sonralığı ilkesi gereğince sadece asli

norm uygulama alanı bulur. Her iki normun söz konusu olduğu
bir olayda asli norm hükümleri uygulanacaktır.
Örnek olarak kanunda ayrıca düzenlenen haller dışında
ibaresine yer verilmişse biz o normun yardımcı norm olduğunu
anlıyoruz. Buna örnek görevi kötüye kullanma suçudur. Bu norm
tali norm niteliğindedir.
Başka bir örnek ise suçun tamamlanmış şekli ile teşebbüs
aşamasında kalmış halidir. Bir suç tamamlandığında teşebbüs
aşaması da tamamlanmış olacaktır. Ancak faili hem teşebbüsten
hem tamamlanmış halinden sorumlu tutamayız. Dolayısıyla
tamamlanmış hali söz konusu olduğu zaman teşebbüs suçundan

SEKİZİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
cezalandırmıyoruz. Zaten teşebbüs konusunda tali norm

olduğundan bahsetmiştik.
Bir başka örnek ise faillik şeriklik durumunda vardır.
Failliğin şerikliğe önceliği ilkesinden bahsetmiştik. Kişi bir olaya
hem şerik hem fail olarak dahil olursa kişiyi sadece faillikten
sorumlu tutarız. Burada da yardımcı norm ilişkisi söz konusudur.
Burada örnek olarak bileşik suçları vermiştik. Bir de

cezalandırılmayan sonraki hareketler örnek oluşturur. Bileşik
suçtan az sonra bahsedeceğiz. Cezalandırılmayan sonraki
hareketlere örnek olarak örneğin fail hırsızlık suçunda çaldığı
mala zarar verse sonra işlediği mala zarar verme suçundan
sorumlu olmaz cezalandırılmaz.
Soru2:
a) Olayımızda gönüllü vazgeçme gerçekleşmiştir. TCKm 36
hükümleri uygulanacaktır. Ancak gönüllü vazgeçme halinde kişi
işlemeyi kastettiği suçtan dolayı, teşebbüsten cezalandırılmasa da
tamamlanan kısım esasen başka bir suçu oluşturuyorsa ki
örneğimizde kasten yaralama suçu oluşmuştur kişi bu suçtan
sorumlu olacaktır.
b) Burada gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanmayacaktır.
Kanun maddesinde açıkça belirtildiği üzere vazgeçen kişi kendi

çabasıyla suçun tamamlanmasını ya da neticenin gerçekleşmesini

engellerse hüküm uygulanabilecektir. Burada netice gerçekleştiği
için failin gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanması söz
konusu değildir. İcra hareketleri tamamlanmıştır ve tamamlanan
kısımdan vazgeçmek mümkün değildir. Fail kasten öldürmeden
sorumlu olacaktır.
* Madde 61 gereği indirim söz konusu olabilir.
c)İştirak halinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçmede
madde 41 uygulanır. Bu suçlarda sadece gönüllü vazgeçen bu
hükümden yararlanabilir. Olayımızda A vazgeçmiş sadece A
yararlanacaktır. Maddenin 2. Fıkrasını incelediğimizde
vazgeçenin tüm gayretlerine rağmen suç işlenmiş olsa dahi
kişinin yararlanacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla A gönüllü
vazgeçme hükümlerinden yararlanacak ve kasten öldürme
suçuna teşebbüsten sorumlu olmayacaktır. Kasten yaralama
suçunu oluşturduğu için sadece bundan sorumlu olacaktır. B,C
ise kasten öldürme suçundan sorumlu olacaklardır.
Soru 3:
a) Akim kalmış azmettirme söz konusudur. Şerik
(azmettiren) failin fiiline m40 bağlılık kuralı ile bağlıdır.
Gerçekleşmeyen fiil için kimseyi sorumlu tutamayız.

SEKİZİNCİ KISIM
b) Burada söz konusu kişilerin arasında iştirak iradesi

bulunmadığını söyleyebiliriz. İştirak iradesi için birlikte suç
işleme kararı ve fiili birlikte işlemeleri gerekmekte idi. Ayrıca
iştirak hükümleri sadece KASTEN işlenen suçlarda gündeme
gelir. Taksirli suçlarda herkes kendi kusurundan sorumlu
olacaktır. Bu da m22’de düzenlenmiştir. Birden fazla kişinin
işlediği taksirli suçlarda herkes kendi kusurundan sorumlu olur.
Taksirle işlenen suçlara iştirak hükümleri söz konusu
olmayacaktır. f
c) Özgü suçlar sadece belli kişilerin işleyebileceği suçlardır.
Kanunda gereken sıfata sahip olmayan kişiler sadece yardım
eden olarak katılabilirler. Olayımızda da B sadece yardım eden
olarak sorumlu olacaktır. A ise fail olarak söz konusudur.
*Bu kuralın istisnası işkence suçu için geçerlidir. İşkence
suçunda kamu görevlisiyle birlikte suçu işleyen sivil de fail gibi
cezalandırılır.
OLAYI:
Olayımızda gerçekleşen suçlar; kasten öldürme, kasten
öldürmeye teşebbüs, mala zarar verme, genel güvenliğin kasten
tehlikeye sokulması suçları işlenmiştir.

Olayımızda failler sadece A’yı öldürmek istiyorlar ama

zorunlu olarak diğer neticelerde doğrudan kastla işlenmiş
olmaktadır.
Öncelikle teşebbüsü değerlendirelim. Elinde olmayan
nedenlerle netice gerçekleşmediği için K bakımından kasten
öldürmeye teşebbüs söz konusu olacaktır. Gönüllü vazgeçme
hükümleri uygulanamaz.
Faillerin iştirak statüsünü değerlendirdiğimizde müşterek
fail olduklarını anlıyoruz. Birlikte karar vermiş ve icra
hareketlerini beraber yapmışlardır.
içtima bakımından değerlendirdiğimizde kasten öldürme
suçunu değerlendirdiğimizde aynı neviden fikri içtimanın şartları
gerçekleşmiş gibi görünse de istisna olarak kasten öldürme,
kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında aynı neviden fikri
içtima uygulanmayacağı için m43 u uygulamıyoruz.
M.44 ile düzenlenen farklı neviden fikri içtima için gerekli
olan tek fiille birden fazla suç işlenmesi söz konusudur.
Olayımızda tek fiille birden fazla suç işlenmiştir. Fikri içtimanın
söz konusu olduğu durumlarda suçlardan en ağırından sorumlu
tutuyoruz. Olayımızda da failleri sadece kasten öldürme
suçundan sorumlu tutacağız.

0LAY2:
Olayımızda yağma suçu söz konusudur. Yağma suçunun
oluşması için cebir ya da tehdit ile hırsızlık suçunun işlenmesi
gerekiyordu. Olayımızda da fail mağduru tehdit ederek malını
almıştır. Yağma suçu gerçekleşmiştir. Bu durumda sadece yağma
suçundan sorumluluk doğar. Kişiye ayrı ayrı tehdit ve hırsızlık
suçlarından ceza verilmez.
Yani bileşik suç hükümleri uygulama alanı bulacaktır.
Bileşik suça doktrinde mürekkep suç da denmektedir. Biri
diğerinin unsurunu ya da ağırlaştırıcı nedenini oluşturması
nedeniyle oluşan suçlara denir. Olayımızda yağma suçunu
oluşturan iki suç yağma suçunun unsuru niteliğindedir.
Dolayısıyla bileşik suç hükümleri uygulanarak sadece yağma
suçundan ceza verilir.
OLAY3:
Olayımızda güveni kötüye kullanma suçu gerçekleşmiştir.
Güveni kötüye kullanma
Madde 155- (1) Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli
bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal
üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri
amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi,
şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile
cezalandırılır.(l) (2) Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet

ilişkisinin ya da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının

mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya
hakkında işlenmesi halinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üçbin
güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Maddeye baktığımız zaman tipikliğe uygun olduğunu

görüyoruz. Çünkü çalışan zilyetliği almış bulunmaktadır. Bu suç
başkasına ait olup da muhafaza etmek veya belirli şekilde
kullanmak üzere zilyetliği devredilmiş mal üzerinde kendisine
veya başkasının yararına olarak zilyetliğin devri amacı dışında
tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi şikayet
üzerine cezalandırılır. Ceza hukuku kapsamında zilyetliği
değerlendirdiğimizde olayımızda failin zilyetliği aldığını
söyleyebiliriz.
Suçu belirli aralıklarla sürekli işlediği için zincirleme suç
hükümleri uygulanacaktır. Bu hüküm için gerekli olanş artlar da
olayımızda mevcuttur. Kişi aynı kişiye karşı aynı suçu birden
fazla kez farklı zamanlarda işlemiştir. Dolayısıyla güveni kötüye
kullanma suçunun zincirleme suç şeklinde işlendiğini hükmün
buna göre verilmesi gerektiğini söylüyoruz.
Faile tek bir suçtan ceza verip belli oranlarda arttırıma
gidilmesi gerekmektedir. Her bir suç için ayrı ayrı ceza
verilmeyecektir. Tek bir hırsızlık suçundan ceza verilecektir.
i
SEKİZİNCİ KISIM
Kararlar:
Her iki kararımızda da hukuki uyuşmazlık failin hırsızlık
suçundan mı yoksa güveni kötüye kullanma suçundan mı ceza
alması gerektiğine ilişkin ihtilaftır.
Her iki kararda konu olan olay başkasına ait malın
alınmasıdır. Ancak bu mal birinde zilyetlik devredilmişken
alınmış diğerinde ise rızasız alınmıştır.
İlk kararımızda kişinin zilyetliği devraldığını söyleyemeyiz.
Çünkü deneme için verilen malın zilyetliği devredilmiş olmaz.
Dolayısıyla fail zilyedin rızası olmadan inalı almıştır. Bu sebeple
güveni kötüye kullanma suçu değil hırsızlık suçu oluşmuştur.
Hırsızlık suçunda fail malik gibi hareket edebildiği an suç
tamamlanmış olur.M141’e göre hüküm verilmesi isabetli
olacaktır.
ikinci kararımızda ise fail zilyetliği almıştır. Ancak amacı
dışında tasarrufta bulunmuştur. Burada güveni kötüye kullanma
suçu söz konusudur. Güveni kötüye kullanma suçunda fail devir
amacı dışında hareket ettiği an suç tamamlanır. Failin m!55
hükümlerine göre sorumluluğu doğacaktır.
*Dikkat edilmesi gereken nokta kişi kısa süreliğine malı
aldığında zilyetliği almış olur mu olmaz mı bunu ayırt
edebilmektedir. Çünkü bunun belirlenmesi suçu değiştirecektir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler 15'

Örneğin bir mağazada bir malı denemek için aldığınız zaman

zilyetliği almış olmazsınız.
Bu kavram: ceza hukuku anlamında zilyetlik mal üzerinde
malik gibi tasarrufta bulunma yeteneğidir diye geçmektedir.
Dolayısıyla malın kontrol ve hakimiyeti faile geçmediği
müddetçe kişi malın zilyedi değil olsa olsa malı elde bulunduran
olabilir. Bu sebeple zilyetliğin devri niyeti olmaksızın fiziksel
olarak faile verilen bir şey üzerinde rıza hilafına tasarrufta
bulunulacak olursa güveni kötüye kullanma suçu değil hırsızlık
suçu oluşur.

DOKUZUNCU KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
Yaptırım 2
Tarihi, Teoriler 3
Cezanın Nitelikleri 8
Ceza Çeşitleri (Hapis Cezası) 13
• 11 Nisan Perşembe
Pratik Çalışma(Dönemlik Vize soruları ve 19

çözümleri)
Dolandırıcılık Suçu 24
Ceza Hukuku (lend Hükümler 1

Bahaı Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
8 Nisan 2019
YAPTIRIM
Dersimizin adı ceza hukuku. Bunun sebebi bu hukuk

dalının en önemli özelliği suç işleyen kişiye ceza vermemizdir.
Bu yaptırım hukukun bir kişiye verebileceği en ağır yaptırımdır.
Yani hapis cezası adli para cezası, idam cezası bir kişi hakkında
verilebilecek en ağır yaptırım ceza hukuku yaptırımı olduğu için
bu önemi ve özelliği dolayısıyla şu an incelediğimiz ders ismini
bu yaptırım türünden cezadan almaktadır. Geçmişten bugüne
böyle gelmiştir.
Ceza kavramı kelime anlamı itibariyle bir şeye verilen
karşılık olarak tanımlanmıştır. îyi veya kötü bir karşılıktır. Ödül
ve ceza aslında aynı üst başlığın altındadır. Cezanın insanlara
yoksunluklara tabi kılması sebebiyle' ızdırap verici bir özelliği
vardır.
Tarihi süreçte karşımıza pek çok ceza çıkmıştır. Öldürme,
sürgün etme, hapsetme, işkence gibi çeşitli ceza türleri farklı
ülkelerde tarih içerisinde karşımıza çıkmıştır. Dolayısıyla suçlar
ne kadar eski ise cezalar da bir o kadar eskidir.
Çünkü suç işlendiği zaman bunun bir karşılığı vardır ve
buna ceza hukuku diyoruz. Ceza aslında devletin suç teşkil eden
bir davranışa karşılık uygulamış olduğu bir yaptırımdır ve
Hükümler
devletin bu konudaki yetkisi tekel bir yetkidir. Yani suçun

mağduru kişiye ceza veremez bu cezayı devlet verecektir. Yargı
organları bir karar verecektir ve bunun üzerine devlet suç işlediği
kesin olan kişi hakkında bir yaptırım uygulayarak ceza verecektir.
Dolayısıyla çağdaş hukuk sistemlerinde cezanın bağımsız

yargı nıercilerince verilmesi hükmedilmesi gerekmektedir.
Çünkü kuvvetler ayrılığı prensibinin bir sonucu olarak yargı erki
bireyle! açısından hürriyet kısıtlaması sonucunu doğuran çeşitli
ke.ıtI.imalara hükmedebilecektir.
Cezanın tanımı çeşitli şekillerde yapılmış ama biz kısaca
"sın, teşkil eden davranışı dolayısıyla yargı organlarınca
lıiıl.nıcdilen bir mahkumiyet kararının infazı çerçevesinde
uygulanan özünde ıslahı sağlamaya yönelmiş olan ızdırap verici
km kutucu caydırıcı yaptırım” olarak izah ediyoruz.
Kişileri niçin cezalandırıyoruz sorusu tarihte ceza hukuku
lı l .ı le inde çokça tartışılmıştır. Mesela hırsızlık suçunu işleyen
kişiyi niçin cezalandırıyoruz? Amacımız nedir?
Burada özü itibariyle iki görüş ortaya çıkmıştır.

1- Mutlak Ceza Teorileri;
Klasik okul- pozitivist okul konularını anlatırken bu konu

üzerinde durmuştuk. Mutlak ceza teorileri olaya ceza bir amaçtır
diye bakar ve üç temel özelliği olduğunu savunurlar. Bu
Ceza Hukukta Genel Hükümler 3

özellikler; ceza bir amaçtır ve kişi bir suç işlemişse doğal olarak
onu cezalandırmalıyız. Bu anlamda ikinci özellik cezadan bir
fayda beklemek yersizdir. Cezanın toplum için bir fayda
sağlaması gerekmez. Üçüncü özellik ise ceza geleceğe dönük
değil geçmişe yöneliktir. Kişi işlediği suçtan dolayı ceza alır.
Mutlak Ceza teorileri kendi içerisinde ikiye ayrılır.

A) Kefaret teorisi;
Suç işlemiş olan bir kişi bunun karşılığını ödemelidir. Başka
bir amacı yoktur. Böylelikle kişi toplumdan arındırılmış olur,
toplum açısından bir zarar ortaya koyması imkansız olur.
B) Adalet Teorisi;
Kant tarafından ileri sürülmektedir. Cezanın meşruluğu
bizzat kendisindedir. Suç işleyen kişi cezalandırıldığında adalet
yerini bulur. Bu anlamda bozulan toplum düzeni ancak cezanın
kurgulanması ile birlikte yeniden tesis edilebilir. Çünkü adalet
dediğimiz şey ancak kötülük yapanın bedelini ödemesi ile
sağlanabilir. Bu anlamda geleceğe yönelik bir amaç söz konusu
değildir.
• Mutlak ceza teorilerinin tek bir amacı var diyebiliriz,
Bedel ödetmek.
Eleştirileri; özetle kefaret teorisi suçlunun kusuru ancak
ceza ile giderilebilir görüşünü ileri sürmekte idi. Fakat tüm
4
1

kusurlu davranışlar ceza hukukunda yaptırıma tabi tutulmadığı

için bu konuda eleştiri almıştır. Ayrıca kefaretin manevi yaşama
dönük bir terim olduğu ve ceza hukuku terimi sayılamayacağı
öne sürülmüştür.
Bir diğer eleştiri geçmişe yönelik cezanın belirlenmesine
yönelik olduğu için suçlunun topluma kazandırılması,
sosyalleşmesi gibi geleceğe dönük hedeflerinin olmamasının
isabetli olmadığıdır.
Bu eleştiriler bir bütün halinde “nisbi ceza teorilerini orta
çıkarmıştır.
2- Nisbi Ceza teorileri
(İzciliklerinden bir tanesi cezanın tatbiki bir amaç değildir
hıı ,ıı.u,tıı. Asıl amaç farklı olmalıdır. Cezanın asıl amacı suçla
mücadele etmek suçu önlemek toplumu suçtan korumak
olmalıdır.
Dolayısıyla cezayı sırf bir bedel ödetmek için sırf mutlak
.ıd.ileli .ağlamak için uygulamıyoruz. Başka amaçlarımız var ve
■ <-/.ı lamım için sadece bir araçtır demişlerdir.
Bıı yönüyle cezanın geçmişe değil geleceğe dönük bir
Imıksiyon taşıdığını belirtmişlerdir.
Nisbi ceza teorileri kendi içerisinde iki başlıkta
İncelenmektedir.

A) Genel Önleme Teorisi(Caydırıcılık)

Bir kişi suç işlediği zaman devlet o kişiye ceza verirse
aslında devlet caydırma etkisi yaratmış olur. Ceza verildiğini
gören diğer kişiler suç işlemekten korkar ve cayarlar diye
düşünülmektedir.
Dolayısıyla genel önleme teorisi için cezada amaç
caydırmadır ve ceza bu amaç için bir araçtır. Bu düşüncelerin bir
sonucu olarak cezanın işlevini yerine getirebilmesi için şiddetli
olması gerektiği söylemişlerdir. Cezanın azap verici nitelikte
olmasını savunmuşlardır.
B) Özel Önleme Teorisi
Toplum genelinde caydırıcılıktan ziyade kişisel caydırmayı
amaç olarak görmektedir. Yani suç işleyen kişiye ceza vererek o
kişinin bir daha suç işlememesini bir amaç olarak görmüşlerdir.
Özel önleme teorisinin üç fonksiyonu vardır. Birincisi bu
kişiyi cezalandırırsak bu kişi tekrar ceza işlemeye korkmuş olur.
İkinci fonksiyonu o kişiyi ıslah ederek toplum hayatına yeniden
I ı.un İn mı; olur. Üçüncü fonksiyonu ise O kişiyi ceza evine
ıl ıı ıl r IiihI.ı bıı de toplumu korumuş oluyoruz.
I lrı( ı n it 11. ıc.'.min i’< nd önleme etkisinin gerçekleştiği
llUlUimilni ..........İnil mi.ıya komılamadığı belirtilmektedir,
rlhl HMluil ı ıikıl ı kiçılrı ıı.Tiınde etki doğurmakta ise de
ı ıphıoılij m mı bu bnjındı );cıı,eldı-şliği söylenemez. Bu
Genel lliikiiırıle
1 I
teoriye göre kişiler suç işlemeden önce düşünür ama bazen

düşünmeden de suç işlenebilir.
Dolayısıyla bu teorinin koyduğu amaç tüm suçlar
bakımından geçerli olamamaktadır.
Ayrıca tekrar suç işleme ihtimali taşımayan ve ıslahı
i’.c-ı<-l.meyim suçluların cezalandırılmasının gerekçesi de bu teori
ıl<- a», ı IJ anam-,intaktadır.
I İZİ .AŞTIRICI TEORİLER
l'm teorilerin savunduğu; mutlak teorilerin söyledikleri de
kısmen doğrudur nisbi teorilerin düşünceleri de aslında haklılık
payıı ı.ı sahiptir der. Bu anlamda ceza hem geçmişe hem de
grlr< rğr yönelik yaptırımdır. Geçmişe yöneliktir çünkü kişi
bedelini öder ama aynı zamanda geleceğe yöneliktir çünkü
mil..... .aldanmış olmaktadır.
IVK bu çerçevede uzlaştırıcı teoriyi benimsemiştir. Bu
•■ııııııı a IVK m.l ile ulaşıyoruz
(‘eza Kanununun amacı
Madde 1- (1) Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini,

1..ıııııı düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi,
Inplıım barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu
amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile
■a a, la r, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir
(.’eza Hukuku Genel Hük taler 7

Adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesi

Madde 3- (1) Suç işleyen kişi hakkında işlenen fiilin ağırlığıyla
orantılı ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunur.
(2) Ceza Kanununun uygulamasında kişiler arasında ırk, dil, din,
mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veya diğer fikir yahut
düşünceleri, felsefi inanç, milli veya sosyal köken, doğum, ekonomik ve
diğer toplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye
ayrıcalık tanınamaz.
Türk Ceza hukukunun önleme amacı vardır. Kanunun
çeşitli yerlerinde kefaret, adalet gibi terimler de vardır bunlara da
vurgu yapılmaktadır.
Burada yer alan “hakim temel cezayı tespit ederken failin
kast ve taksire dayalı kusurunun ağırlığını göz önünde
bulundurmalıdır” ifadesinden kefaret amacını anlayabiliyoruz.
İnfaz kanunu da önleme, suçu koruma amaçlarını
vurgulamaktadır.
Yani kanunumuz özünde öncelikle önleme amacını (genel-
ı>/cl)t,ışımakla beraber diğer amaçları da önemsediğini
soylrycbiliı iz.
( İ ZANIN NİTELİKLERİ
ı,\irdı? bıı ıe/a hukukunda cezada bulunması gereken
it/» İlil ı......... a i'lcyıa cğı ('c/amn amaçlarına ulaşabilmesi
içi ıııdıi....... ı;nıl......... n l.ı n yaptırımın ne tür özellikler
I ı ını ı ı i' I < I I ıjjlıi' ı Irgınrı cğiz,
im e I Hükümler
1 Cezanın kanunda düzenlenmiş olması gerekliliği

“kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi” bizi bu sonuca
götürmektedir.
Suçta ve cezada kanunilik ilkesi
Madde 2- (1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye
ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı
cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik
tedbirine hükmolunamaz.
(2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.
(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında
l'.ıı as v.ıpıl.mı.iz Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde
gem,. yommlamımaz.
C Sııç ve Cezalara İlişki n Esaslar
K ınıt.r, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı

lıiı lııldı n dolayı < czalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda
o mu, için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez,
om, ve ıı . .i zamanaşımı ile ceza mahkûmiyetinin sonuçları konusunda
d i yuh,ııul.ıkı fıkra uygulanır.
< ’< za ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla
konulur*
Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.
I İn, kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir
beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz.
(I'.k 3.10.2001-4709/15 md.) Kanuna aykırı olarak elde edilmiş
bulgular, delil olarak kabul edilemez. Ceza sorumluluğu şahsîdir.
('eza Hukukin Genel Hükümler 9

Ceza Hukuku Goııel Hükümler
DOKUZUNCU KISIM Bahar Donemi I I ı|ilıııı (,all ve I ıjitim
(Ele 3.10.2001-4709/15 md.) 1 liç kimse, yalnızca sözleşmeden

doğan bir yükümlülüğü yerine getirem. ın< - nı<l< ıı dolayı özgürlüğünden
alıkonulamaz.
(Mulga: 75.2004 5170/5 nul.) (Değişil 75 ’.004 5170/5 md.)Ölüm
cezası ve genel tnüıadere cezası verilemez.
İdare, kişi lıiitı lyrtmiıı kısıtlanması sonucunu doğuran bir
müeyyide uygulayanı.ı/ Silahlı Kııvvcileıin iı, düzeni bakımından bu
hükme kanunla istisnaini gel irilebilir.
(Değişik: 7.5.2004-5170/5 ıml.)l Hııslaı.ııası Ceza Divanına taraf
olmanın gerektirdiği yükümlülükler lıaıiı, olmak üzere vatandaş, suç
sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez.
2-Ceza eşit olmalıdır.
Aynı Suçu işleyen her kişi aynı maddeden sorumlu
olmalıdır. Eşitlikten ikisi de aynı cezayı almalıdır gibi bir sonuç
çıkmaz. Her kişi kendince değerlendirilir ama önemli olan aynı
madde çerçevesinde suçun bireyselleştirilmesidir.
3 Cezanın insancıl ve ahlaki olması gerekmektedir.
Bıı konuda karşımıza iki tane yaptırım çıkmaktadır. Biri
idam diğeri ise kimyasal hadım cezasıdır. Bu iki ceza insancıl
değerlendi rilı nesi tide insancıl bulunmamıştır. Tartışılabilir.
Hukukumuzda da yoktur. IHAS’dan kaynaklanan bir
yükümlülüğümüz de vardır.
Hükümler 10
“'Cerrahi müdahale yoluyla hadım da insancıl

bulunmamaktadır. Kimyasal yolla yapılması uygun şartlarda
makul kabul edilebilir.
4- Ceza bölünebilir olmalıdır.
Örneğin ölüm cezası bölünemez geri dönüşü yoktur.
Bölünebilir olması aynı zamanda bireyselleştirilebilir olması
anlamına da gelmektedir. Bireyselleştirmeye uygun cezalar
çağdaş kabul edilir.
5- Ceza adli hata halinde geri alınabilmelidir.
En önemlisi de budur. Yargılama hatasından geri
dönülebilir olması çok önemlidir. Ölümden geri dönüş yoktur ve
telafi edilemez sonuçlar doğmaktadır.
6- Ceza sadece suç işleyen kişiye yönelik olmalıdır.
“Ceza sorumluluğunun şahsiliği” ilkesinin bir sonucudur.
Elbette bir kişiye uygulanan ceza yakınlarını etkileyebilir ama
yakınlarım da suçtan sorumlu tutmamak gerekmektedir.
7- Cezanın suçun ağırlığıyla orantılı ve etkili olması
gerekliliğidir.
TCK m3.1 buna değinmektedir.
8- Ceza devlete mümkün olduğu kadar az yük getirmelidir.
Devlet de kendine en az yük getiren yaptırımı tercih
etmektedir. Nitekim biz de şu an aman insanları ceza evlerine
il Tra Hukuku Genel HüktaJer 11

almayalım ceza evleri çok dolu gibi söylemlerin altında

uzlaştırmaya gitmekteyiz.
2. Ders
CEZANIN ÇEŞİTLERİ
Cezanın yöneldikleri hukuki değere göre sınıflandırıldığım
görüyoruz. Bu anlamda yaşama karşı, hürriyete karşı,
malvarlığına karşı, kişinin şerefine karşı cezalar karşımıza
çıkmaktadır. Mesela yaşam hakkına yönelen ceza ölüm cezasıdır.
Hukukumuzda kabul edilmemiştir. 2002 yılında idam cezası
müebbet hapis cezasına dönüştürülmüş, 2004 yılında yapılan
anayasa değişikliği ile de ölüm cezasının verilemeyeceği anayasal
düzeyde güvence altına alınmıştır.
I Iürriyete yönelik ceza ise hapis cezası olarak
karşımıza çıkmaktadır. Hapis cezasının kendi içerisinde çeşitleri
bulunmaktadır. Süreli hapis cezaları, ağırlaştırılmış müebbet
hapis, müebbet hapis gibi ceza çeşitleri bulunmaktadır.
Malvarlığına karşı cezalarda adli para cezası gibi.
Şerefe yönelik cezalar TCK267 gibi.
Hukukumuzdaki Yaptırım Şeması
Cezalar Güvenlik Tedbirleri

TCK m53-54-55-56...
Hapis Adli Para Cezası

- Ağırlaştırılmış Müebbet
- Müebbet
- Süreli Hapis
*Uzuıı Süreli
*Kısa süreli
HAPİS CEZASI
TCK 45-53 arası cezalar düzenlenmiştir. Hepsini
inceleyeceğiz.
Tarihi gelişimine baktığımız zaman hapis cezası ortaya

çıkana kadar çeşitli cezalar uygulanmıştır, işkence, ölüm, sürgün
gibi cezalar tatbik edilmiştir. Hapis cezasının gelişimi klişe etkisi
ile ortaya çıkmıştır. Kötülük yapan kimselerin kötülüklerden
arınmasına hizmet ettiği anlayışı olduğu için hapis cezasını
geliştiren klişe dönemi olmuştur.
Daha sonra ise hapis cezasının gelişimi aydınlanma çağı ile

olmaktadır. Çünkü özgürlükler 1789 tarihinden sonra Avrupa’da
«i IIrnkukı» Geraci FIiiktak’T 13

önem kazandığını görüyoruz. Ceza hukukunun ad gelişimi bu

dönemlere paralel ilerlemektedir. Birbirini etkileyen
durumlardır. Ceza hukuku açısından en önemli gelişme yaptırım
açısından ortaya çıkmaktadır.
Bu anlamda suç işleyen kişilere ölüm cezası verilmesi,
işkence yapılması, insan onuruyla bağdaşmayan bir takım
muameleler yapılması Aydınlanma dönemi ile beraber kötü
muamele olarak değerlendirilmiştir. Cezaların insancıl olması
gerektiği belirtilmiştir. Ölüm cezasının terkedilmeye başlanması,
işkencenin bir suç olarak düzenlenmesi artık hapis cezasının
gelişiminin önünü açmıştır ve bu anlamda hapis cezası
cezalandırılma işleminin önemli bir noktası haline gelmiştir.
HAPİS CEZASININ İNFAZ SİSTEMLERİ
Tarihi süreçte çeşitli şekillerle uygulanmıştır.
-Müşterek Hapis Sistemi
Mahkumlar bir arada bulunarak b mahkumların cezaları

toplu şekilde infaz edilmekte idi. İlk kez Amsterdam’da
uygulanmıştır. Bu sistemde bütün mahkumların toplu şekilde
infazı gerçekleştirilir. İlkel bir sistemdir ve günümüzde geçerli
değildir.
Bu sistemin sakıncaları vardır. Toplu şekilde kadın, erkek,

çocuk herkes aynı yerde aynı anda olduğunda mahkumların
ı flııi.Bkıı Cend Hlikürnler 14

korunması bakımından bazı tehlikeler meydana gelebilir. Güçlii

güçsüzü ezebilir. Bunun dışında yeni suçlar ortaya çıkabilir.
Yetişkinlerden kötü davranışlar öğrenen çocuklar olabilir. Bu
sistemde ıslah mümkün değildir. Mahkumlar burada
sosyalleşebilir ve ıslah olması imkansız hale gelir.
Aynı zamanda içlerinde ıslah olacak kişiler varsa da bunları
ayırt etmek zor olacaktır. Bunun dışında infaz sonrası
mahkumların topluma uyumu da zorlaşır. Topluma çıktıklarında
utanma, tanınma gibi sakıncalar bireysel olarak karşılarına
çıkabilir. Bireyler şantaja maruz kalabilir. Suç ortağı da edinmiş
olabilirler, içeride beraber suç ortağı olarak dışarı çıkabilirler.
Bireyler arasındaki etkileşim firar, isyan, çeteleşme gibi

sonuçlar doğurabilir.
-Hücre Sistemi (Pensilvanya Sistemi)
Bu sistemde gerekçeler; hücre hapsi etkili bir

cezalandırmadır. Ceza korkutucu bir etkiye sahiptir dolayısıyla
mahkumlar hücre içerisinde bulundurularak aslında onların
ileride suç işlemelerinin önüne geçilir ve ıslah olur. Mahkumlar
korkar ve düşünecek vakitleri olur. Müşterek hapis cezasının
etkileri görülmeyecektir. Hücre sistemi daha ekonomik bir
sistemdir çünkü kişiler hapse girmeden kısa süre bile olsa
hücrede kalıp ıslah olabileceği düşünülmüştür.
Ceza Hukuku (»cııcl Ilukümkr 15

Cezaevlerinde güvenliğin sağlanması açısından da kolaylık

sağlanmaktadır. Hücre içinde yeni bir suç öğrenme ihtimali de
olmayan suçlunun tahliye sonrası suç işleme ihtimalinin düşeceği
öne sürülmüştür.
Hücre sisteminin sakıncaları; kişinin psikolojisinin
bozulması ve infazdan sonra topluma adapte olamaması, akıl
hastası olması, umudunu yitirmesi gibi kişi üzerinde kötü etkiler
bırakmaktadır. Kişiler belki de kendini öldürmeyi deneyip ya da
firar için çeşitli hazırlıklar için uğraşabilir. Tüneller kazmak için
uğraşanlar, su borularını delme olmuştur.
Hücre sistemi devlete daha fazla yük getirmektedir. Her bir

suçlu açısından ayrı bir hücre ve başında ayrı görevlilerin maliyeti
fazla olmaktadır.
Bu eleştirilerin sonunda karma sistem ortaya çıkmıştır.
-Karma Sistem
Bu sistemde mahkumlar gündüz bir arada çalışır, ancak

aralarında iletişim yasağı vardır. Birlikte ama konuşmadan
hareket ederler. Karma sistem de bu çalışma düzeninin daha
faydalı olacağı savunulmaktadır.
Konuşma yasağı ile birbirlerini kötü etkileyemezler ve

yalnız olmadıkları için de hücre sisteminde gerçekleşen kötü
sonuçlar da oluşmaz.
DOKUZUNCU KISIN Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Mahkumlar arasındaki eşcinsellik de önlenmeye yöneliktir.

Ancak bu sistem için gereken inşaatın da fazla maliyetli
olacağı eleştiri olarak öne sürülmüştür. Konuşma yasağının
uygulanmasının da bir o kadar zor olacağı kabul edilmektedir.
Bu sistem daha sonra yerini İRLANDA Sistemine
bırakmıştır.
-Dereceli Sistem (İrlanda sistemi)
Bu sistemde bir puanlama vardır. Bir görev dağılımı vardır.

Mahkumlara çeşitli görevler verilir ve bu görevleri yerine getirip
getirmemesine göre ödül, ceza verilir.
İlk başta sıkı bir hapis sistemi uygulanır. İnfaz
memurlarının gözetiminde çalışma imkanı da sağlanır. Sınırlı bir
bölgede özgürlük tanınmıştır. Şartla salıverme bu sistemin en
önemli özelliğidir.
Bu sistemin özellikleri;
Sabit hapis cezalarına karşı çıkarak, iyi hal, eğitim, çalışma

gibi mahkumlar açısından bir notlama sistemi kabul etmiştir. Bu
sistem içerisinde cezaevlerinde çeşitli görevler verilmektedir. Bu
görevler sonucunda hafifletme ya da ağırlaştırma yapılmaktadır.
Bu sistem şu an bizde mevcut olan sistemle benzer

özellikler taşımaktadır.
lend Hii.kO.mler ir
19.yy sonrasında çeşitli Avrupa ülkelerinde tercih edilmiş

ama sonradan terkedilmiştir. Günümüzde hapis cezasına
alternatif ceza sistemleri belirlenmektedir. Yeni eğilim budur
ceza evlerine almaktan kaçınılınaktadır. Özellikle hafif suçlarda,
kısa süreli hapislerde kişilerin hapis cezasının ertelenmesi,
kararın açıklanmasının geri bırakılması, adli para cezasına
çevrilmesi gibi yollarla cezaevlerine almama yollarına
gidilmektedir.
-Yeni sistem
Bu sistem tamamen uzmanlar tarafında kontrol edilmekte
suçluların iyileştirilmesi ve kendi kendilerini kontrol etme
duygusunun geliştirilmesi amacına yönelik ortaya çıkmıştır.
Mahkumların toplum hayatına uyumunu kolaylaştırır, ıslahı
amaçlar ve kişinin kişilik özellikleri göz önünde bulundurulmak
suretiyle cezanın bireyselleştirilmesini temel almaktadır.
Esasları, disiplin, çıkışa hazırlık yapılması, haberleşme ve

görüş imkanı, eğitim imkanı...
Bizim infaz sistemimiz 5275 savılı
J infaz kanunudur. Bu
kanunun 6. Maddesinde hapis cezasına ilişkin esaslar
düzenlenmektedir.

12 Nisan Perşembe
PRATİK ÇALIŞMA
1- a) Zincirleme suç nedir? Şartları nelerdir?

b) Zincirleme suçun varlığı halinde failin cezai sorumluluğu
nasıl belirlenir?
c) Hangi suç tipleri hakkında zincirleme suç hükümleri
uygulanamaz? İsimlerini yazınız.
2- a) Basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde

yaralama neticesinde mağdur ölürse failin cezai sorumluluğu
nasıl belirlenir? Açıklayınız,
b) Annenin bebeğini aç susuz bırakması neticesinde bebek
ölürse, annenin hangi suç ya da suçlardan sorumlu tutulacağını
açıklayınız.
c) Failin, öldürmek gayesiyle yaraladığı mağduru hastaneye
götürerek ölmesini engellemesi halinde hangi suçtan sorumlu
tutulur? Açıklayınız.
3- Aşağıdaki ihtimallerde, suçu işleyen/ suça iştirak eden
kimselerin cezai sorumluluğunun nasıl belirlenmesi gerektiğini
(teşebbüs, iştirak ve suçların içtimai ile cezayı etkileyen şahsi
sebepleri dikkate alarak) değerlendiriniz.
*/a rhükni...j Gemd 19

b) (G), kaldırımdaki yayaların üzerine aracı sürmesi için

otobüs şoförü (Ş)’nin başına silah dayamış ve bunu yapan (Ş) iki
kişinin ölümüne ve bir kişinin yaralanmasına sebebiyet vermiştir.
c) (E), kardeşi (F)’yi öldürmesi için (P)’yi ikna etmiş ve (P),

durumu anlattığı arkadaşı (Z)’den temin ettiği tabanca ile (F)’yi
öldürmüştür.
d) (O), (U) ve (Y) birlikte plan yaparak (K)’nın evini
soymaya karar vermiştir. (O), kapının önünde bulunan aracın
içerisinde kaçış için beklerken (U) ve (Y) kapıyı kırmış, (U)
kapıda gözcü olarak kalmış ve (Y) eşyaları almak üzere içeri
girmiştir. (O), yaptıklarında pişman olarak arkadaşlarına haber
vermeden oradan aracıyla uzaklaşmıştır. (U) da devriye gezen
polis aracının ışığını görünce (Y)’ye seslenmiş ve ikili hiçbir eşya
almadan hızlıca ayrılmıştır.
4) A, B’nin evine girerek bir miktar para ile birlikte cep

telefonunu almış, masanın üzerinde bulunan araç anahtarını da
alarak evin önündeki B’ye ait olan otomobil ile uzaklaşmıştır. Bir
hafta sonra tekrar B’nin evine giren A, bu defa evdeki televizyon
ve dizüstü bilgisayarı almıştır. Ertesi gece tekrar eve girmek
isterken B uyanmış ve durumu fark ederek A’yı kovalamaya
başlamıştır. Çıkmaz sokakta köşeye sıkışan A, elindeki tabancayı
B’ye doğrultarak kendisinin gitmesine izin vermesini yoksa ateş
edeceğini söylemiş, B de gitmesine izin vermiştir.
(''eza. Genci Höknmler 20

a) A’mn cezai sorumluluğunu, suçun özel görünüş

şekillerini ve nitelikli halleri de göz önüne alarak belirleyiniz.
b) Dizüstü bilgisayarın B’nin evinde misafir olarak kalan
C’ye ait olması halinde cevabınız nasıl olurdu? Açıklayınız.
5) Aşağıdaki kararı a) hukuki uyuşmazlık, b) kanaatinizi
belirterek değerlendiriniz.
“Suç tarihinde ceza evinde buluna sanık ... ’ün, boşanma

aşamasında olduğu eşi mağdur... Biilbiil’e ve aynı evde ikamet
etmekte olan kayınbiraderi mağdur ...’e, tek bir zarf içerisinde,
ancak mağdurlara hitaben ayrı ayrı yazılmış tehdit içerikli iki
mektup gönderdiği olayda; sanığın mağdurlara hitaben ayrı ayrı
mektup yazması eylemleri, gerçekleştirilmesi düşünülen suç
öncesi birer hazırlık hareketi niteliğinde ohıp, suçun icrai
hareketinin kırklı mağdurlara yöııelse de hukuki anlamda tek bir
fiil olarak değerlendirilmesi gereken mektupları “gönderme”
eylemi ile gerçekleştirildiğinin kabulü ve hukuki anlamda tek bir
fiilinde ibaret olan tehdit suçundan TCKiıın 43/2. Maddesinin
yollamasıyla aynı kanunun 43/1. Maddesi uyarınca artırım
yapılarak cezanın belirlenmesi gerekmektedir. “ (YCGK, E.
2015/4-100, K. 20118/541 T. 15.11.2018)
■ ■ I . ; . HiildMer 21
CEVAPLAR
l.
a) Zincirleme Suç işleme kararının icrasında değişik
zamanlarda aynı kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesidir.
Şartları;
1. birden fazla fiil (kovuşturulabilir)
2. farklı zamanlarda işlenmeli
3. bir suç işleme kararı altında işlenmeli
4. Aynı kişiye karşı işlenmeli
b) Yaptırım: Tek bir suçtan ceza verilir fakat 14’den %’üne
kadar arttırılır. Bu TCK m61 çerçevesinde belirlenir. Arttırım
ise en ağır suça göre yapılır.
c) TCK m43/3 gereği kasten öldürme kasten yaralama

yağma ve işkence suçları için m43 uygulanmaz.
2.
a)
TCK m23 neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçu

düzenlemektedir. Kasten yaralama suçu ise m. 86 ile
düzenlenmiştir. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamayı
düzenleyen 87. Maddenin 4. Fıkrasında 86. Maddeye atıf
yapılmaktadır. Farklı neviden fikri içtima söz konusudur.
Fail m85 taksirli öldürmeden ya da kasten yaralamadan
sorumlu olmalıdır.
Cexa Ihskoikw. Genel Hükümler 22

DOKUZUNCU KISIM Bahar Dönemi
2.b) Anne TMK kapsamında garantördür. Kasten

öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi (TCKm.83) kapsamında
sorumlu olur. 2. Fıkra a bendi gereği ise en ağırından sorumlu
olacaktır.
2. c) Failin sorumluluğu kasten yaralama TCKm86 ile

belirlenecektir. Ancak olayımızda gönüllü vazgeçme şartları
gerçekleşmiştir. Kişi gönüllü vazgeçme hükümlerinden
yararlanacak ve kasten öldürmeye teşebbüs sorumluluğuna
gidilmeyecektir.
3. a) Aynı neviden fikri içtima Tek m.43/2: aynı suç birden

fazla kişiye karşı tek hareketle işlenir.
Farklı neviden fikri içtima TCK m44: bir fiille birden fazla
farklı suçun işlenmesi söz konusudur.
b) Zorlayıcı kuvvetin etkisi altında fiil vardır fakat özgür
irade yoktur. Kusurluluğun yolduğu nedeniyle dolaylı faildir.
TCK m.37/2 hükümleri ile m.28 hükümleri uygulanır.
Hepsine ayrı ayrı ceza verilmelidir. Taksirle öldürmeden

sorumluluk doğar. Kastta vardır. İki tane kasten öldürmeden
sorumluluk doğar. M43/2 aynı neviden fikri içtima yasağı vardır.
Ancak m.44 de yoktur ve en ağrından sorumlu tutulacaktır.
4) Zincirleme hırsızlık söz konusudur. Zincirleme suçun
şartları gerçekleşmiştir. Olayın devamında tehdit ederek malı
Ceza O. ■ v lerıı - 23
alması ise yağma suçunun tipiklikteki şartlarım karşılamaktadır.

Burada tek suç vardır o da yağmadır.
b)Değişen bir durum yoktur. Mallar aynı kişinin evinde
aynı zilyette gibi düşünülür.
KARAR:
Hukuki uyuşmazlık: gönderme eyleminin tek fiil mi yoksa
iki ayrı fiil mi olduğuna ilişkindir.
Yazma hazırlık hareketidir gönderme tek harekettir.
Aynı neviden fikri içtima uygulanır. Tek fiil ile
cezalandırılır.
2. Ders
Dolandırıcılık
Madde 157- (1) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya
başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan
kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası
verilir.
Korunan hukuki değer bakımından karma özellik

göstermektedir. Malvarlığını koruma amacı vardır. İrade
özgürlüğü de koruma altına alınmak istenmiştir çünkü hileli
davranışla kişiyi aldatmak istendiği için yalnızca malvarlığına
ilişkin haklar değil kişinin irade serbestisi de bu suç tipinde ihlal
edilmiş olmaktadır.
Ceza Hııkukm Genel Hükümler

Dolayısıyla suç aynı zamanda irade özgürlüğünü de koruma

altına almıştır.
Maddi unsurlar incelemeye başlarsak fail açısından

herhangi bir özellik aranmamıştır. Herkes bu suçun faili olabilir.
Suçu işleyen kişi ile yarar sağlanan kişinin aynı kişi olması
gerekmemektedir. Çünkü maddede açıkça belirtilmiştir.
Nitelikli haller arasında tacirin, şirket yöneticisinin, şirket
adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında,
kooperatif yöneticilerinin kooperatif işleri sırasında, serbest
meslek sahipleri açısından kendilerine duyulan güvenin kötüye
kullanılması suretiyle fiilin işlenmesi halinde daha ağır cezayı
gerektiren nitelikli hal olacak.
Madde 158 ile kamu görevlileri açısından da bir

düzenlemeye yer verilmiştir.
Nitelikli dolandırıcılık
Madde 158- (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan

yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,

DOKUZUNCU KISIN Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının,

siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması
suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kuramlarının araç olarak

kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak

suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden

kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin
kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı

kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kuramlarınca tahsis edilmemesi gereken

bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) (Ek: 24/11/2016-6763/14 md.) Kişinin, kendisini kamu görevlisi

veya banka, sigorta ya da kredi kuramlarının çalışanı olarak tanıtması
veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,
işlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar
adlî para cezasına hükmolunur. (Ek cümle: 29/6/2005 - 5377/19 md.;
Değişik: 3/4/2013-6456/40 md.) Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (1)
bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli
Ceza Hufewkw S renet Hükmnier 26

para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az

olamaz. (
Suçun mağduru gerçek kişiler olabilir. Tüzel kişiler yalnızca

zarar gören olabilir.
Suçun konusu; yarardır. Bu yarar malvarlığına verilen bir
zarar sonucundan elde edilmiş olmalıdır. Bu zarar hukuki ilişki
anlamında zarar olmalıdır. Hayal kırıklığı vs bunlar sayılmaz.
Taşınır, taşınmaz mal, alacak suçun konusu olabilir. Suçun
konusunun maddi değeri olmalıdır.
Fiil; bu suçun en önemli özelliği hileli davranışlarla
işlenebilir olmasıdır. Hile, kişiyi hataya düşüren, aldatan
davranıştır. Kanunda tarifi yapılmamıştır. Özii itibariyle kişiyi
yanıltabilecek bir davranıştır. Gerçekleşmişi gerçekleşmemiş ya
da tam tersi şekilde göstermek olduğundan farklı göstermek
şeklinde de karşımıza çıkabilir.
Belli bir ağırlıkta bulunan yalan da hile kapsamında
değerlendirilebilir. Ancak soyut yalan hile değildir. Kişinin
denetleme imkanını ortadan kaldıran bir davranış varsa, güven
ortamını yok eden bir davranış varsa bu hile kapsamında
değerlendirilecektir.
ııkakî fuel H ilk (imler 27

Hilenin belli bir ağırlığı olması gerekir. Yargıtay

kararlarından da anladığımız soyut yalan hile kabul
edilmemektedir.
Hile genellikle icrai davranışla gerçekleştirilir. Serbest

hareketli bir suçtur. Hileli davranış herhangi bir şekilde
gerçekleştirilebilir, ihmali davranışla da işlenebilir. Madde
gerekçesinde bu durum belirtilmiştir. Ancak bu durumda kişinin
karşı tarafı bilgilendirme konusunda yükümlülüğünün olması
şartı aramaktadır. Yani kişinin ihmali davranışının örneği
susmasının bir yükümlü olduğu davranışa etkisi var mı diye
bakılır.
Hilenin aldatmaya elverişli olması gerekmektedir. Her

somut olayın özelliklerine göre gerçekleştirilen davranışın hile
olup olmadığı değerlendirilir.
Gelecekte gerçekleşecek olan hususlar vakıa olarak kabul
edilmediği için bu konularda hile olmaz. Ancak bilimsel verilerle
gelecekte bir hadise ile ilgili kişileri kandırmak hile olacaktır.
Fiil unsurundan bağımsız olarak suç neticeli bir suçtur.

Fiilin gerçekleştirilmesi yeterli değildir neticenin de
gerçekleşmesi gerekmektedir. Aksi halde teşebbüs aşamasında
kaldığı kabul edilir. Suç haksız menfaat sağlandığı an
tamamlanır.
Ceza Hukuk» Genel Hükümler 28

Mağdur aldatılmış olmalıdır ve fail lehine ya da başka biri

adına yarar sağlanmış olmalıdır, netice için bu önemlidir.
İlliyet bağı da aranan bir suçtur. Hileli davranışlar sebebiyle
o menfaatin sağlanması gerekmektedir. Menfaat başka bir
sebeple oluşmuşsa hileli davranışla illiyet bağı kurulamaz.
Nitelikli unsurlar açısından; dini istismarla işlenmesi daha
ağır cezayı gerektiren haldir. Toplumdaki bazı hassasiyetleri
gözeterek bazı davranışların daha ağır cezası bulunmaktadır,
inançlar konusunda yapılan hile buna dayandırılması daha ağır
haldir.
Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor
şartlardan yararlanmak suretiyle işlenmesi de ağırlaştırıcı haldir.
Kişinin algılama yeteneğindeki zayıflıktan yararlanılması.
Suçun kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partiler araç olarak
kullanılarak işlenmesi de nitelikli haldir
Manevi unsurlar; kasten işlenen bir suçtur. Dolayısıyla kişi

hile yaptığını bilmeli ve istemeli. Kişi bilmiyorsa kasten hareket
etmiş olmaz. Suçun olası kastla işlenebileceği de belirtilmiştir
Saik unsuru yoktur.
Bu suç çoğu zaman belgede sahtecilik ile işlenebilir. Bu da
aslında hileli bir harekettir ancak unsurları biraz farklıdır.
l'hıı kaküı Gcnd iilkilmler 29

Uygulamada karşımıza genelde sigorta bedeli almak için

hileli davranış yapılması çıkıyor. Aslında saik yok ama bazı
nitelikli haller için söz konusu olabilmektedir.
Daha az cezayı gerektiren hal 159 ile düzenlenmiştir.
Daha az cezayı gerektiren hal
Madde 159- (1) Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan

alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde, şikayet üzerine, altı aydan bir
yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur
157/1 uzlaştırmaya tabiidir. Şikayet aranmaktadır. Nitelikli

haller için böyle bir durum söz konusu değildir.
TCK 167 şahsi cezasızlık sebeplerini düzenlemektedir. Bu
madde dolandırıcılık için de geçerlidir uygulanabilir.
Etkin pişmanlık hükümleri de uygulanabilir. M 168 ile

düzenlenmektedir. Failin pişman olup zararı da gidermesi
gerekmektedir. En geç karar verilene kadar pişmanlık
gösterilmelidir.
Teşebbüse müsait bir suçtur. Kişi hileyi yapsa bile netice
gerçekleşmezse teşebbüste kalır. İştirak bakımından herhangi bir
özellik yoktur her türlüsü mümkündür.
içtima konusunda ise; belgede sahtecilik düzenlenirse hem
dolandırıcılıktan hem de belgede sahtecilik suçundan faili ayrı
ayrı sorumlu tutmak gerekir. TCKm212 bu konuyu düzenler.
v, ■ ' ■ , ' ■ - m'UUç!' 30

İçtima
Madde 212- (1) Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun
işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili
suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.
Zincirleme şekilde de suçun işlenmesi mümkündür. Aynı

neviden farklı içtima da gerçekleşebilir.
DİĞER SUÇLARDAN FARKI
Güveni Kötüye kullanma;
Burada bir güven ilişkisi vardı zilyetlik verilmiş idi.

Dolandırıcılık da ise yararın elde edilişi açısından yani zilyetliği
devri açısından değişiklik vardır. Burada eşya, mal, yarar, hizmet
ne ise hileli davranışlar sonucunda elde edilmeli. Hile yoksa kişi
malın zilyedi iken sonradan mal üzerinde zilyetlik dışı işlem
yapıyorsa artık hileden bahsedemeyiz.
Hırsızlık Suçu
Zilyedin rızası olmadan alınması gerekir idi. Ama

dolandırıcılık da rıza vardır sadece sakat, geçersiz rızadır.
Hukuken geçerli bir rıza değildir.
ikna Suretiyle irtikap suçu
kza IhuktıkK Genel Höktaler

Benzer özellikler taşır ama bunu daha sonra anlatacağız.

Yağma Suçu
Yine elde ediliş biçimi açısından tehdit cebir ya da hile diye
ayrılır.
*Dilencilik kabahatler kanununda düzenlenir ve

dolandırıcılık değil kabahat olarak nitelendirilir.
(.'eza îhukajîen Hükiîmler 32

ONUNCU KISIM
î’ * ■' Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
Yaptırım Hukuku 2
İnfaz Çeşitleri, Hapis Türleri 4
Ceza İnfaz Kurumlanma Türleri 18

Karşılıksız Yararlanma Suçu 35
(’eza Hukuku Genel Hükümler 1

ONUNCU KISIM
15.04.2019
Yaptırım hukuku içerisinde incelediğimiz konulardan bir
tanesi hapis cezasıdır. Bunun lehinde ve aleyhinde bir takım
düşünceler ileri sürülmüştür. Daha sonra çeşitlerinden
bahsedeceğiz. Kısa süreli hapis cezasından bahsedeceğiz.
Hapis cezası lehinde ileri sürülen düşünceler var bu konuda
bir değerlendirme yapacak olursak ceza hukuku yaptırımları son
derece gelenekseldir. Hapis cezasından başka bir ceza 200-300
yıldır bulunamamıştır. Başka bir ceza aklımıza gelmiyor. Belki
ileride olabilir, gelişmeler olacak gibi de gözüküyor ama şu ana
kadar baktığımızda yaptırım hukuku son derece geleneksel bir
şekilde devam ediyor. En etkili dediğimiz yaptırım hala hapis
cezasıdır. Ölüm cezasını kabul etmiyoruz. Bazı ilkeler
bakımından sakıncalı olduğunu biliyoruz. Bunun yerine bu
sakıncaları taşımayan hapis cezasına başvuruyoruz.
Hapis cezası; derecelendirilebilir, geri alınabilir, bir çok ilke
bakımından aykırılık taşımamaktadır. Hapis cezasının lehine
olan düşünceler de bunları dayanak gösteriyor.
Cezanın tatbikiyle sağlanmak istenen hedeflere hapis
cezasının en iyi hizmet eden yaptırım olduğu kabul edilmiştir.
Kişileri korkutur, caydırır, ıslah eder, toplumu da korur.
CezaHukuku Genel Hükümler 2

ONUNCU KISIM'
Cezaların infazına en uygun tatbik biçimini sağladığı iddia

edilmiştir. Yani kişiyi cezaevinde tutuyoruz ancak kişinin
özelliklerine göre suçunun ağırlığına göre bazı değişiklikler
düzenlemeler yapabiliyoruz. Koşullu salıverme bunlardan bir
tanesi ya da bazı suçluları açık havaya daha fazla çıkartmak,
daha fazla yakınlarıyla görüşebiliyor. Bireyselleştirmeye uygun
bir yapısı olduğunu kabul ediyoruz hapis cezasının.
Hapis cezasının kişinin kusuru ile orantılı verilmesi söz

konusu.3 yıl da var, müebbet de var. Dolayısıyla bölünebilir ve
derecelendirilebilir bir yaptırım.
Toplumun korunması açısından da bu yaptırım oldukça
etkilidir. Suçlunun, tehlike arz eden kişinin ceza evinde
tutulması ve topluma zarar verememesinin sağlanmasına hizmet
eder.
Aleyhinde de görüşler var elbette. Ancak yaptırım hukuku

çok gelişim göstermeyen bir hukuk dalıdır. Hapis cezasını
beğenmiyorum denir ama yerine başka bir ceza söylenemez,
söylenemedi bu zamana kadar. İleride bir kırılma olacaktır
alternatif bir yaptırım bulunacaktır.
Aleyhe düşünceler; özellikle uzun süreli hapis cezalarının
son derece ağır olduğunu, kişiye acı verdiği, sosyalleşme
olanağını da ortadan kaldırdığı, yeniden hayata uyumunu

ONUNCU KISIM
zorlaştırdığı dile getirilmiştir. Hatta bir dönem cezaevinin ıslah

etmeye değil kişileri daha çok suçluluğa iten bir yer olduğu
belirtilmiştir. Yani kişilerin pişman olmasının aksine yeni suçlar
öğrenmesinin kolaylaştığı söylenmiştir.
Cezaevine giren kişilerin üzerinde fizyolojik ve psikolojik
etkilerin kaldığı ve geri dönülemez olduğu da iddia edilmiştir.
Bu tür eleştiriler geldikçe infaz hukuku alanında çeşitli

tedbirler alınmakta, gelişim gösterilmektedir. Bizim infaz
kanunumuzda da buna yönelik düzenlemeler bulunmaktadır. Bu
düzenlemelerin temel amacı salıverilen hükümlünün toplum
hayatına kolaylıkla uyum sağlamasıdır.
HAPİS CEZASI ÇEŞİTLERİ

TCK m.46’den itibaren hapis cezasının türlerine yer
verilmiştir.
Hapis cezalarını üçe ayırmıştık. Ağırlaştırılmış müebbet-

müebbet- süreli hapis. Ağırlaştırılmış müebbet ile müebbet
cezasının arasındaki fark infaz şartlarına ilişkindir. Kişileri
cezanın infazı sırasında farklı koşullarda tutuyorlar. İzinleri, hava
almaları vs bu gibi şartlarda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezanı
olan kişilerin daha kısıtlı olduğunu söyleyebiliriz. Sıkı güvenlik
rejimine göre tatbik edilen bir hapis cezası türüdür.

ONUNCU KISIM
Müebbet kelime -anlamıyla ömür boyu süren -anlamındadır.

J J
Ancak kişileri bir ömür hapis etmiyoruz. Belli zamanlardan

sonra “koşullu salıverme” dediğimiz hükümlüyü cezaevinden
çıkarma kurallarım uyguluyoruz. O halde müebbet kavramı
ömür boyu anlamını taşısa da biz koşullu salıvermeye ilişkin
infaz kanunundaki düzenlemeler sayesinde kişiyi ömür boyu
cezaevinde tutmuyoruz.
Belirli süreler geçince, iyi hal süreleri geçince bu kural
uygulanır.
*3 kere ağırlaştırılmış müebbet veriliyor diye bir soru geldi.

Böyle durumlarda suçların cezaları birbirinden bağımsızdır. Bir
suçun içerisinde de kişiye birden fazla -ağırlaştırılmış müebbet
hapis cezası verilebilir. Bunun önemi koşullu salıverme açısından
ortaya çıkacaktır. Koşullu salıverme süreleril ağırlaştırılmış
müebbet de farklı, 3 ağırlaştırılmış müebbet de farklı olacaktır.
İnfaz kanununda bunlar bütün ihtimalleri ile düzenlenmiştir.
Müebbet hapis cezası dediğimiz de kelime anlamınca suçlu

kişinin ömür boyu hapsine yönelik cezadır. Ama tabii koşullu
salıverme süresi vardır ve bu süre 24 yıldır. Mahkum 24 yıl iyi
iı aile geçirmiş ve diğer koşularda sağlanmışsa koşullu
salıverilmeden yararlanabilecektir. Birden fazla müebbet ya da
bir müebbet bir sürelisi gibi bir durumda ise söylediğimiz gibi
Ceza Hukuku Genel H «kümler 5

ONUNCU KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
__________
kanunda yazan süre sonunda koşullu salıvermeden

yararlanabilecektir.
Süreli hapis cezası dediğimiz 3. Tür ise bir aydan az 20
yıldan fazla olmayan hapis türüdür. Bu tür kendi içerisinde ikiye
ayrılır.
A) Kısa süreli Hapis Cezası
Hükmedilen ceza 1 yıl ve daha az ise kısa süreli hapis
cezasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken kanunda
yazan soyut süre değil kişiye gereken artış ve indirimler
yapıldıktan sonra hükmedilen somut süreye bakıyoruz.
B) Uzun süreli hapis cezası
1 yıldan fazla olan süreli hapisler ise uzun süreli hapis
cezalarıdır.
Kanunda aksi belirtilmeyen hallerde yani hapis cezasının alt
sınırı kanunda belirtilmemişse bu alt sınır 1 ay olarak kabul
edilecektir. TCK kapsamında değil ama pek çok özel kanunda
öngörülen ceza var bunlar açısından en az süre 1 ay olarak
belirlenecektir tabii kanunda yazmıyorsa.
Baktığınızda örneğin 8 yıla kadar hapis yazar ama alt sınır
yoktur. Bu hallerde söz konusu olacaktır.
Üstü sınır yoksa 20 yıl olarak kabul edilecektir.
Ceza Ihıkukm Genel Hüknmkr

ONUNCU KISIM
Süreli hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı hakimin

belirleyeceği sonuç ceza (m61 kriterlerince) 30 yıldan fazla
olamaz.
Kısa süreli ya da uzun süreli hapis cezası dememizin bir

anlamı vardır bu anlamı m50 göstermektedir.
Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar
Madde 50- (1) Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal
ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve
suçun işlenmesindeki özelliklere göre;
a) Adlî para cezasına,
b) Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan

önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,
c) En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak

amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna
devam etmeye,
d) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle,

belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan
yasaklanmaya,
e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya

gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç
işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir
katma kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına,
belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,

Cozıı Hukuku Genel Hükümler
Bahar Dönemi 1 l ğitim Çift ve 2. Eğitim
f) Mahkûm olunan cezaimi yftrısmdan bir katma kadar süreyle ve

gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya,
Çevrilebilir.
(2) Suç tanımında hapis cezası ile adlî para cezasının seçenek olarak
öngörüldüğü hallerde, hapis cezasına hükmedilmişse; bu ceza artık adlî
para cezasına çevrilmez.
(3) Daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla,

mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği
tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya, altmışbeş yaşını bitirmiş
bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezası,
birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir.
(4) 'Taksirli suçlardan dolayı hüknıolunan hapis cezası uzun süreli

dr koşulların varlığı halinde, birinci fıkranın (a)
lı. lullin’ gore adlı par.ı cezasına çevrilebilir. Ancak, bu hüküm, bilinçli
lal\|jı halinde uygulanmaz
I -.......... :11n\; r I- i madde lıiıkümlerine göre

. m, ıdij, jidll | dl>m İn
■lana ('ıımhııriyct savcılığınca yapılan

çim a,indi seçenek tedbirin gereklerinin yerine
d........ v- v.ı başlanıp da devam edilmemesi halinde,
- i Iı hapis cezasının tamamen veya kısmen
ıftu'u.ı |.,n,u v,i|(ı vu İm l.aıaı d< ılı.ıl iııfiız edilir. Bu durumda, beşinci
«I....... H

ONUNCU KISIM’
(7) Hükmedilen, seçenek, tedbirin hükümlünün elinde olmayan

nedenlerle yerine getirilememesi durumunda, hükmü veren mahkemece
tedbir değiştirilir
Kısa süreli hapis varsa bu belirtilen yaptırımlara

çevrilebilecektir. Bu çevrilmeye ihtiyaç vardır çünkü bu kısa
süreler için kişiyi cezaevine almak olumsuz sonuçlardan başka bir
şey getirmeyecektir. Beklenen faydadan çok mağduriyet ortaya
çıkacaktır.
Maddede çevrilebilir denmiştir yani takdir yetkisi vardır.

Herkes için geçerli değildir. Her olayda geçerli değildir hakim
uygun görürse çevirir.
2. fıkra da bir istisnaya değinmiştir. Seçenek yaptırımlarda

çevrilme olmayacaktır.
50. maddenin koşulları;
1-Hükmedilen hapis cezasının 1 yıldan az olması gerekir.

Birden fazla suçtan dolayı mahkumiyet varsa her mahkumiyet
süresi ayrıca değerlendirilir, toplanmaz.
*4. Fıkrada belirtilen düzenleme ile taksirle işlenen suçlarda

uzun, süreli hapis bile olsa adli para cezasına çevrilebilir. Bilinçli
taksir varsa bu .imkan yoktur.

Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2, Eğitim
l lakım bu konudaki takdir yetkisini seçenek

yaptırımlara çevirmek konusunda kullanmalıdır. Suçlunun
o/i'llıklcı ine göre bunu takdir edecektir.
Bu k.ııarı veren hakim çevirmeye ya da çevirmemeye
Iııik mel inişse btınıı ge rckçelendirecektir.
Aılli paıa < ezası 57. Maddede düzenlenmiştir.
Akıl hastalarına özgii güvenlik tedbirleri
Madde 57- (1) Fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişi hakkında,
koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Hakkında
güvenlik tedbirine hükmedilen akıl hastaları, yüksek güvenlikli sağlık
kuramlarında koruma ve tedavi altına alınırlar.
(2) Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilmiş olan akıl hastası,

yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca düzenlenen raporda toplum
açısından tehlikeliliğinin ortadan kalktığının veya önemli ölçüde
azaldığının belirtilmesi üzerine mahkeme veya hakim kararıyla serbest
bırakılabilir.
(3) Sağlık kurulu raporunda, akıl hastalığının ve işlenen fiilin

niteliğine göre, güvenlik bakımından İtişinin tıbbi kontrol ve takibinin
gerekip gerekmediği, gerekiyor ise, bunun süre ve aralıkları belirtilir.
(4) Tıbbi kontrol ve takip, raporda gösterilen süre ve aralıklarla,

Cumhuriyet savcılığınca bu kişilerin teknik donanımı ve yetkili uzmanı
olan sağlık kuruluşuna gönderilmeleri ile sağlanır.
(5) Tıbbi kontrol ve takipte, kişinin akıl hastalığı itibarıyla toplum

açısından tehlikeliliğinin arttığı anlaşıldığında, hazırlanan rapora

ONUNCU KISIM
dayanılarak, yeniden koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine

hükmedilir. Bu durumda, bir ve devamı fıkralarda belirlenen işlemler
tekrarlanır.
(6) işlediği fiille ilgili olarak hastalığı yüzünden davranışlarını

yönlendirme yeteneği azalmış olan kişi hakkında birinci ve ikinci fıkra
hükümlerine göre yerleştirildiği yüksek güvenlikli sağlık kuruluşunda
düzenlenen kurul raporu üzerine, mahkûm olduğu hapis cezası, süresi
aynı kalmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, mahkeme kararıyla akıl
hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.
(7) Suç işleyen alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlısı

kişilerin, güvenlik tedbiri olarak, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı
madde bağımlılarına özgü sağlık kuruluşunda tedavi altına alınmasına
karar verilir. Bu kişilerin tedavisi, alkol, ya da uyuşturucu veya uyarıcı
madde bağımlılığından kurtulmalarına kadar devam eder. Bu kişiler,
yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca bu yönde düzenlenecek rapor
üzerine mahkeme veya hakim kararıyla serbest bırakılabilir.
Bu konuyu ileride işleyeceğiz. Ayrıntılarına değineceğiz.

*Bir çevrilme olmuşsa artık kişinin mahkumiyeti çevrilen
yaptırımdır. Yani kişinin hapis cezası asli para cezasına
çevrilmişse kişi artık para cezasından sorumludur. Bunu
belirtiyoruz çünkü ileride hükmün açıklanmasının geri
bırakılmasını işlediğimizde göreceğiz şartlarından biri daha önce
kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olmak. Böyle durumlarda

ONUNCU KISIM
kişinin hapis cezası vardı diyemeyiz adli para cezasına çevrilmiş

bir hapis cezası artık adli para cezası olarak kalacaktır.
Başka tedbirler de var tabii 50. Madde de hepsi
belirtilmiştir. Elbette bu tedbirlerin uygulanabilmesi olaya göre
objektif olarak tespitler yapılarak uygun olan değerlendirilerek
olacaktır.
Zararın tazmini de söz konusu olabilir. Bunun içinde bir
zararın doğmuş olması gerekmektedir. Tazmin aynen iade,
suçtan önceki hale getirme veya tamamen tazmin olabilir.
Zararın kısmen giderilmesine ilişkin bir karar yoktur.
50.1.C ile de kişinin meslek edinmesi amaçlanmıştır.
Denetimli serbestlik niteliği taşımaktadır. Buna uygun yerlerde
kişilerin cezası tatbik edilmektedir ki zaten infaz kanununda
düzenlemeleri açıkça yapılmıştır.
Belli yerlere gitmekten ya da belirli etkinlikleri yapmaktan

alıkoymak yasaklamak da bir tedbirdir. Bu tedbirin süresi ise
mahkum olunan hapis cezasının yarısından az olamaz. 1 Katını
da aşamaz.
Kişinin belli bir sanatı ya da zanaati yapması da
engellenebilir. Gereken ehliyeti ya da ruhsatı belirli süreler için
alınabilir. Özellikle taksirli suçlarda bu tedbirin uygulanışı
fazladır.

Tedbirin süresi yine mahkum olunan süresinin yarısından

az ya da 1 katından fazla olamaz.
Gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırma f

bendinde düzenlenmiştir. Bu da bir tedbir türüdür. Kamuya
yararlı çalışmadan anlaşılan; ücretsiz kamu hizmetlerinde
çalışmaktır.
2.Ders
Yaptırımlara çevrilmesinin sonuçlarının neler olduğuna
temas edelim. İlk olarak adli para cezası açısından sonuçlarına
bakacağız.
Eğer kısa süreli hapis cezası adli para cezasına çevrilirse

uygulamada kabul edeceğimiz ceza adli para cezası olacaktır.
Adli para cezası olduğu zaman da bundan sonraki işlenecek
suçlarda cezanın ertelenmesi tekerrür hükümlerinin uygulanması
gündeme geldiğinde o önceki mahkumiyet artık hapis cezası
değil adli para cezası kabul edilecektir. Kişinin lehine bir durum
olacaktır.
Çevrilen cezaya ya da tedbire uymamanın yaptırımı infaz

kanunda belirtilmiştir.
( .’eza Hukuku Genci Hükümler

ONUNCU KISIM
Adlî para cezasının infazı
Madde 106- (1) Adlî para cezası, Türk Ceza Kanununun 52 nci
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen usule göre tayin olunacak bir
miktar paranın Devlet Hâzinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) Adlî para cezasını içeren ilâm Cumhuriyet Başsavcılığına verilir.

Cumhuriyet savcısı otuz gün içinde adlî para cezasının ödenmesi için
hükümlüye 20 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca bir ödeme emri
tebliğ eder.
(3) (Değişik: 18/6/2014-6545/81 md.) Hükümlü, tebliğ olunan

ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse,
Cumhuriyet savcısının karan ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün
miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı
bir gün olmak üzere kamuya yararlı bîr işte çalıştırılmasına karar verilir.
Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde
denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında
hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu
kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis
cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz
kurumunda yerine getirilir.
(4) (Değişik: 26/2/2008-5739/5 md.) Çocuklar hakkında

hükmedilen adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, bu ceza hapse
çevrilemez. Bu takdirde onbirinci fıkra hükmü uygulanır.
(5) Adlî para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilâmında yazılı

olmasa bile üçüncü fıkra hükmü Cumhuriyet Başsavcılığınca uygulanır.

(6) Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık
süre içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği
üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine
izin verilir, ilk taksidin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci
takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
(7) Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez.
Birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre
beş yılı geçemez.
(8) (Değişik: 18/6/201.4-6545/81 md.) Hükümlü, hapis yattığı

veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen
parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona
erer.
(9) (Değişik: 26/2/2008-5739/5 md.) Adlî para cezasından çevrilen

hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme
hükümleri uygulanmaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak
yoksunlukları bakımından esas alınacak olan adlî para cezasıdır.
(10) (Mülga: 26/2/2008-5739/5 md.) 9251
(11) infaz edilen hapsin veya kamuya yararlı işte çalışmanın süresi,
adlî para cezasını tamamıyla karşılamamış olursa, geri kalan adlî para
cezasının tahsili için ilâm, Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en
büyük mal memuruna verilir. Bu makamlarca 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre kalan adlî para cezası
tahsil edilir.(l)
İnfaz kanununda biı* de kısa süreli hapis cezası için özel

infaz kurumlan düzenlenmiştir. Başka alternatif uygulamalar

öngörmüştür. Bunlar hafta sonu cezanın infazı olabilir, gece

infaz olabilir hükümlü gündüz çalışır geceleri infaz kurumuna
girer. Konutta infaz olabilir.
Kısacası kısa süreli hapis cezasını çektirmemek için pek çok
alternatif uygulanmaktadır.
Kitabımızda da cezaların infazı ile ilgili açıklamalar var
bunları okuyabilirsiniz. Bizim için fazla ayrıntı olacaktır infaz
hukukuna ilişkin bilgilerdir. Özetle kişinin hükümlünün kuruma
nasıl alınacağı, infazın nasıl başlayacağı, kayıt nasıl tutulur,
müddetname yazılması bunun gibi bilgilerdir. Kişi kuruma
girerken muayenesi, prosedürü, suçluların sınıflandırılması,
ödüllendirilmesi, bunları kitabımızda başlıklar altında inceledik
oradan okumanızı tavsiye ederim.
*Hapis cezasının ertelenmesi dediğimiz bir kurum var bu
51. Madde değildir. Hükümlünün hapis cezasının infazı çeşitli
gerekçelerle ertelenebilir. Biz bunu temelde iki başlıkta
inceliyoruz.
-Hastalık nedeniyle erteleme,
-Kendi isteğiyle erteleme.

Gebe kadınlar için, ağır hastalar için bu gibi sebeplerle
bazen infazın ertelenmesi gündeme gelebilecektir.

ONUNCU KISIM
Hükümlünün istemi ile kasten işlenen suçlarda 3 yıl taksirle

işlenen suçlarda 5 yıl veya daha az süreli cezanın infazı çağrı
üzerine gelen hükümlünün istemi üzerine ertelenebilir. Yüksek
öğrenimini bitirilmesi, yakınlarının ölümü, ailenin ticari
faaliyetlerini yürütülebilmesi veya tarım topraklarının
işlenebilmesi imkansız hale gelmesi veya hükümlünün
hastalığının devam bakıma muhtaç hale gelmesi gibi zorunlu ve
çok ivedi hallerde savcılık kararı ile infazın 6 aya kadar ara
verilmesine karar verilebilir. Ama iki defadan fazla olmaz.
Bir de izin dediğimiz müessese var. İnfaz başlamış kişiye
belli hallerde dışarı çıkması için izin verebiliyoruz. Bu izin 3
türlüdür.
-Mazeret izni ( hastalık, ölüm, felaket durumları)

-Özel izin ( aileleri ile bağlarını sürdürebilmeleri için eve
gidip gelme)
-İş arama izni ( kişinin çıktıktan sonra hayata adapte

olmasını kolaylaştırmak için)
Cezanın bireyselleştirilmesi konusunda düzenlemeler

yapılabilir. Hediye verilmesi yakınlarıyla görüşünü arttırılması
gibi infaz kurumu içerisinde hükümlüyü iyi hale teşvik etmek
için böyle ödüllendirmeler yapılabilir. Sistemin amacı düzeni

disiplini sağlamak, birbirlerine iyi örnek oluşturmalarını

sağlamaktır.
CEZA İNFAZ KURUMLARININ TÜRLERİ
İnfaz kanunda düzenlenmiştir. Kapalı infaz kurumu, yüksek
güvenlikli infaz kurumu, çocuk kapalı, kadın kapalı ceza infaz
kurumlan vardır. Kitabımızdan okuyun.
HAPİS CEZASININ SAKINCALARINI
GİDERMEYE YÖNELİK MÜESSESELER
A)ÖN ÖDEME *
Önödeme (2)
Madde 75- (1) Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere,

yalnız adlî para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen
hapis cezasının yukarı sınırı altı ayı aşmayan suçların faili;
a) Adlî para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,
b) Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için otuz
Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,
c) Hapis cezası ile birlikte adlî para cezası da öngörülmüş ise, hapis
cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlî para
cezasının aşağı sınırını,
TCK M75 ile düzenlenir. Kişi parayı öder ve kamu davası

düşer. Çok sınırlıdır, sadece adli para cezası öngörülmüşse veya

ONUNCU KISIM
Ceza Hukuku Genel HükOınlın
Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve I fiilim
üst sınırı altı ayı geçmeyen bir hapis cezası öngörıılııııı/.f

Maddenin koşullarını değerlendiririz.
Uzlaştırmaya benzer fakat uzlaştırmada iki taraf uzlaştı.

Şüpheli ile mağdur anlaşır. Burada suçlu ile devlet anlaşıyor.
Uygulama koşulları daha farklıdır. Şartları da farklıdır.
Böylelikle mahkemelerin iş yükünü de azaltmış oluyoruz.
Başarılı bir müessesedir. Ama uygulamada çok azdır.

Koşulları madde de belirtilmiştir. Bir CMK şartıdır. Ön
ödeme varsa savcı direk iddianame düzenleyemez önce ön
ödemeyi değerlendirmeye almak durumundadır.
4 Çeşit ön ödemeden bahsedilir. Bunları;

1- kamu davası açılmadan ön ödeme
2- doğrudan doğruya mahkemeye gitmesi söz konusu olan

ön ödeme
3- savcının görmeden ya da göremeden açıp, kovuşturma

aşamasındaki ön ödeme
4- iddianamede gösterilen suçun vasfının yargılamada

değişmiş olması ile ön ödeme
Kitabımızda belirtildiği üzere kanunumuzdaki bazı suçlar

ön ödeme kapsamına giriyor. Mesela TCK m98,171,182...

*Suçun uzlaştırma kapsamında olmaması gerekir. Suçun

işlendiğine dair yeterli şüphenin olması gerekir.
Miktar suça göre ve cezaya göre kanunda yazıldığı üzere
hesaplanarak sanığa bildirilir.
B) UZLAŞTIRMA
Uzlaştırmaya tabi bir suç varsa savcı doğrudan iddianame
düzenleyemez. Soruşturma evresinde de uzlaştırma olabilir.
Oluşturma evresinde de uzlaştırma olabilir. Uzlaştırma bir
alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Alternatif bir
yöntemdir, yargı dışı uyuşmazlığı çözmüş oluruz. Yani yargı
makamlarını meşgul etmemiş oluruz. Onlar daha ağır işlere
bakarlar, uzlaştırmaya tabi bir suçu yargılamamış oluruz. İşte bu
kapsamda tabi geniş tutuyoruz genişlettik. Mesela basit hırsızlık
suçunu basit dolandırıcılık suçu şu anda uzlaştırmaya tabidir.
Basit dolandırıcılık basit hırsızlık suçu söz konusuysa savcı
uzlaştırma hükümlerini uygulayacaktır. Nasıl uygulayacaktır
uzlaştırma hükümlerini? Savcı soruşturmayı başlatacak bunun
uzlaştırmaya tabi bir sonuç olduğunu tespit edecek yeterli
şüpheye ulaştığı zaman dosyayı uzlaştırma bürosuna
yönlendirecektir. Uzlaştırma bürosu bu dosyayı alacak bir
uzlaştırmacı tayin edecek, bu uzlaştırmacı herhangi bir kişi
olabilir. Nasıl herhangi bir kişi olabilir? Yani lisans eğitiminde 2
haftalık 2 saatlik eğitim almış bir kişi uzlaştırmacı

ONUNCU KISIM:
olabilmektedir. Sistemde ufak bir şekilde uzlaştırmacıyı

atayacaktır. Atanan uzlaştırmacı taraflara teklifte bulunacaktır.
Ben uzlaştırmacı olarak atandım. Sen hırsızlık suçunu

işlemişsin ve ya hırsızlık suçunu işlediğin iddiası var uzlaşır mısın
diyecektir. Mağdur adam yani eşyası çalındığı iddia edilen kişiye
de bu teklif iletilecektir. Eğer ikisi de uzlaşma teklifini kabul
ederlerse belirli bir edim konusunda uzlaşırlarsa artık kamu
davası açılmayacaktır. Kovuşturma evresinde de uzlaştırma
olabilir. Peki bu uzlaştırma nerede düzenlenmiş arkadaşlar?
Ceza muhakemesi kanununu madde 253’te. Bakın basit
tıbbi müdahale ile ilgili yaralama kasten yaralama temel şekli
açısından taksirle yaralama tek tip hırsızlığın temel şekli
dolandırıcılık temel şekli konut dokunulmazlığı ihlali gibi suçlar
uzlaştırmaya tabidir. Yani uygulamada bunun ne demek
olduğunu anlayacaksınız. Uzlaştırma prosedürü uygulanmadan
bu suçlarla ilgili ne soruşturma yapılabilir ne de konuşturma,
yapılabilir ve bunun dışında şikayete tabi suçların tamamı.
İstisnaları var mı? Var yani cinsel suçlarda bu mümkün değil,
şikayete tabi suçlar yani uzlaştırma kapsamı dışında kalan suçlar
nelerdir diye soracak olursanız bunu 3 başlıkta özetleyebiliriz.
- l/si soruşturması ve ya kovuşturulması şikayete bağlı suçlar

uzlaştırmaya tabidir. Bunun istisnası ise cinsel dokunulmazlığa

karşı suçlardır yani bir cinsel saldırı suçu şikayete tabidir ama
uzlaştırmaya tabi değildir.
- 2.’si şikayete tabi olup olmadığına bakılmaksızın kanunun yani
ceza muhakemesinin kanunun uzlaştırma kapsamında kabul
ettiği suçlar uzlaştırmaya tabidir. Biraz önce söylediğimiz tehdit
hırsızlık dolandırıcılık şikayete bağlı olmayan bir takım
suçlardan kanuna açıkça yazıldığı için uzlaştırmaya tabi ve bunun
dışında özel kanunlarla uzlaşma kapsamında olduğu açıkça
belirtilmiş olan suçlar bakımından da uzlaştırma hükümlerini
duydunuz.
253. madde son derece uzun yani hepsini size anlatmak
istemiyorum. Eğer uzlaştırma yapmak isterseniz uzlaştırma
hükümlerine başvurabilirsiniz. Bu konunun biraz 2. Sınıfta
üzerinde duruyoruz, devamında ise 4.sınıf'ta asıl CMK’nın
konusu olduğu için o derste işliyoruz.
Öğrenci: hocam diğer adı tahkim değil mi ?
Hoca: hayır değil uzlaştırma ve tahkim farklı konulardır.
Bir de arabuluculuk vardır. Bu da ceza hukukundaki
uzlaştırmanın özel hukuktaki karşılığıdır. Uzlaştırma sadece ceza
hukukunda kullanılan bir tabirdir.
Bizim dersimizde bunun bağlantısı uzlaştırma olduğu
zaman bir prosedür uygulamadan kişi hakkında bir dava açıp

ONUNCU KISIM
ceza veremiyoruz. Hapis cezasını uygulamamış oluyoruz. Bunun

katkıları mahkemenin iş yükünü azaltır. Sorunları kısa sürede
çözmek maksadıyla sistemimiz bu şekilde çözümlere yer
vermiştir. Ama bu tabir son dönemlerde uygulamada en fazla
karşımıza çıkan uzlaştırmanın büyük bir başarıyla uygulandığı
söyleniyor.
Bir başkası kamu davasının açılmasının ertelenmesi:

Bu da CMK dersinde üzerinde duracağımız başka bir
tabirdir. Bu derste bunu anlatmayı uygun bulmuyorum ama en
azından kamu davasının açılmasının ertelenmesi teriminin size
ne olduğunu söyleyebilirim.
Kamu davasının ertelenmesi: CMK m. 171 ‘de düzenlenmiş
bir müessesedir. Bu müessese koşullan gerçekleştiğinde savcı
iddianame düzenlemiyor. 5 yıl süre ile kamu davası iddianamesi
11;ızırlanmasını erteliyor.
Hükmün açıklanması ve geri bırakılmasına benziyor. Yani

biı hüküm kuruyoruz ama bu hükmün sonuçlarını
doğurmuyoruz, erteliyoruz. Bu kovuşturma evresinde verilen bir
i .ırar çeşididir. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi ise
■ •rıışturma evresinde verilen bir karar türüdür ve bu karar belli
koşullar varsa savcı tarafından verilir. Bu koşulları şöyle
■ '.ti leyebiliriz.
ONUNCU KISIM
*Yeterli bir şüphe olmalı yani artık iddianame

düzenleyebileceğimiz bir olgunluğa dosyadaki deliller
erişmiş olmalıdır.
*Suç tipi şikayete tabi olmalı üst sınırı bir yıl ve ya daha az
süreli bir hapis cezasına tabi olmalıdır. Yani her suçta olma
kamu davasının açılmasının ertelenmesi.
Bu koşullar ortada varsa cumhuriyet savcısının bir takdir

yetkisi ortaya çıkacaktır. Savcı kamu davasını 5 yıl süre ile
erteleyebilecektir ve ya açmayabilecektir. Ama bunu için başka
koşullar da ararız şüphelinin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı
hapis cezasından mahkum olmamış olması gerekiyor. Ve kişinin
savcının üzerinde bir daha suç işlemeyeceğine dair izlenim
bırakması gerekiyor. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi
toplum bakımından kamu davasının açılmasından daha yararlı
olması gerekir. Bizzat kamuya bir zarar ortaya çıkmışsa ve bu
zarar şüpheli tarafından giderilmişse de yine bu müessese
uygulanabilir. Erteleme kararının verilmesinden itibaren 5 yıl
içinde kasıtlı bir suç işlenmemişse bu süre sonunda savcı
kovuşturmaya gerek olmadığına dair karar verecektir. Kişi kasıtlı
bir suç işlerse erteleme kararı kaldırılacaktır. Ve kamu davası
açılacaktır ve ayrıca belirtmek gerekir ki erteleme kararının
verildiği bu 5 yıl süre zarfında zamanaşımının işlemeyeceği açık
bir şekilde belirtilmiştir. Böyle bir düzenlemedir.

Şimdi de kamu davasının açılmasının ertelenmesine benzer

bir müessese olan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına
bakıyoruz.
Bu daha önemlidir HGB adı verilir. CMK m.237’de
düzenlenmiştir ve son sınıfta bunun üzerinde ayrıntılı olarak
durulacaktır. Benzer şartlara sahiptir bunlar. Kamu davasının
açılmasının ertelenmesinde olduğu gibi benzer koşullar burada
da vardır. Kısaca bunun üzerinde durmamız gerekirse mahkeme
olarak yargılama yaptık iki yıl ve ya daha az bir hapis cezasına
hükmettiyse artık bu hükmün açıklanmasının geri bırakılması
kararının diğer koşullarına geçiş yapabiliriz.
Yani ilk aradığımız koşul somut cezaya ilişkin koşuldur.
Hükmolununan cezanın 2 yıl ve ya daha az süreli olması gerekir.
Mesela kişi iki yıl bir ay hapis cezasına hükmedilmişse bu
müessese uygulanamaz. Bunun dışında faile ilişkin bir takım
koşullar arıyoruz. Yani kişinin daha önce yine kasıtlı bir suçtan
mahkum olmamış olması gerekiyor bu kararın verilebilmesi için.
Hakimin bir taktir yetkisi vardır. Sanığın kişilik özelliklerine
bakar. Duruşmadaki tutum ve davranışlarına bakar ve yeniden
suç işlemeyeceği yönünden kanaate varmış olması gerekir. Aksi
halde olumsuz bir karar verilmişse yine bu HGB kararını
uygulamayab ilir.

ONUNCU KISIM
Bir zarar ortaya çıkmışsa zararın aynen iadesi gerekiyor.

Suçtan önceki haline döndürülmesi gerekiyor. Tazmin suretinde
tamamen giderilmesi gerekiyor.
Son olarak tartışmalı bir koşul olan, sanık hakkında ileride

böyle bir karar yani duruşma başında veya duruşma sonunda
eğer mahkum olacağını düşünülüyorsa bu hgb nin
verilebileceğini kabul etmesi gerekir. Bu da biraz enteresan bir
koşul. Yani duruşmada kişi sorgulanacak halcim soruyor veya
HGB kararını vermek gerekirse verilsin mi? Kabul ediyor
musun? Şimdi ne dese iyi? Şimdi verebilirsin dese bu suçu
işlediğini kabul etmiş olacak. Etmese bu sefer iki yıl hapis cezası
alsa bu ertelenmemiş olacak. Bir karar verilmiş olacak.
Mahkumiyet gerçekleşmiş olacak. Bu koşulun anlamı yargılama
sırasında sanığa sorulmasıdır. Olası bir mahkumiyet durumunda
hakkında HGB kararı verilsin mi kabul ediyor musun? Eğer
hayır verilmesin ben suçu işlemediğime inanıyorum yargılama
sonucunda mahkum olmayacağıma inanıyorum derse o zaman
bu kararın uygulanma imkanı olmayacaktır. Bu karar verildiği
zaman kişi hakkında kurulan mahkumiyet hükmü herhangi bir
sonuç doğurmamış olacaktır.
Denetim süresi belirlenecektir, bu deneti süresi içerisinde

kişi kasıtlı bir suç işlemediği takdirde hüküm hiçbir şeklide
sonuç doğurmayacaktır. Dava düşmüş olacaktır. Ama denetim

süresi içerisinde kişi yeni bir suç işlerse bu açıklanması geri

bırakılan karar açıklanacaktır ve sonuçlarını doğuracaktır.
Denetim süresi içerisinde kişiye belli yükümlülükler yüklenebilir.
Yasaklar konabilir.
Sonuçlan ise bu karardan sonra artık TCK madde 5Te göre

ertelenemez. Kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara
çevrilemez. Denetim süresi içerisinde herhangi yeni bir suç
işlenmezse davanın düşmesi kararı alınır.
Bu kararlar bir sisteme kaydedilir. Çeşitli kovuşturma ve
soruşturmalarda istenebilir. Bu karara karşı itiraz mümkün
değildir. Duruşma sonunda böyle bir karar verildikten sonra
istinaf mümkün değildir.
Son olarak hapis cezasının ertelenmesi dediğimiz 51.
Madde var ama bunun şartları biraz geniştir. Önümüzdeki hafta
detaylı anlatalım.
18 Nisan Perşembe
Pratik Çalışma
SORULAR
1-TCK’nın 86’ncı maddesinde; “(1) Kasten başkasının
vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin
bozulmasına neden olan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası

ONUNCU KISIM
(2) Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit

bir tıbbi müdahaleyle giderebilecek ölçüde hafif olması halinde,
mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya
adli para cezasına hükmolunur.
(3) Kasten yaralama suçunun; a) Ustsoya, altsoya, eşe veya
kardeşe karşı, b) Beden veya ruh bakımından kendisini
savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, c) Kişinin yerine
getirdiği kamu görevi nedeniyle, d) Kamu görevlisinin sahip
bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, e) Silahla
işlenmesi halinde, şikayet aranmaksızın, verilecek ceza yarı
oranında artırılır” denilmektedir.
a) Bu suçun silahla işlenmesinden ne anlaşılır? Açıklayınız. _
Failin üzerinde silah bulunmasına rağmen bunu kullanmaması
halinde nitelikli yaralama suçu oluşur mu? Belirtiniz.
b) Elindeki sopa ile mağduru basit tıbbi müdahale ile

giderilebilecek ölçüde yaralamasına rağmen, mağdurun kalp krizi
geçirerek hayatını kaybetmesi durumunda failin cezai
sorumluluğu nasıl belirlenir? Açıklayınız.
c) Failin bilerek yaraladığı mağduru olay yerinde bırakarak
kaçması ve mağdurun ölmesi durumunda hangi suç ya da
suçlardan sorumlu tutulacağını açıklayınız.

ONUNCU KISIM
2- Dokuz aylık hamile (A), sezeryan ile doğum yapmak

üzere hastaneye kaldırılır. Ameliyathaneye alman (A)’ya
belinden yapılan iğnelerle lokal anestezi yapılır. Fakat hemşire
(B)’nin yaptığı iğnelerden birinin ucu kırılarak (A)’nın
omuriliğinin içinde kalır. (B) durumu fark etmesine rağmen,
korkusundan ameliyatı yapacak doktora bir şey söyleyemez.
Yapılan inceleme sonucunda, kırılan iğnenin uzun süre
omurilikte kalarak hasara yol açtığı ve buna zamanında
müdahale edilmemiş olması nedeniyle (A)’nm belden aşağısının
felç geçirdiği anlaşılır
Olayda hangi suç ya da suçlar oluşmuştur? Açıklayınız.
3- Aşağıdaki kararları a) hukuki uyuşmazlık, b) kanaatinizi

de belirterek açıklayınız.
“UYAP üzerinden yapılan sorgulamada Söğüt Cumhuriyet
Başsavcılığının 16.02.2010 gün ve 2010/31 esas sayılı
iddianamesi ile sanık hakkında 19.06.2009 tarihli fek tutanağına
istinaden 16.02.2010 tarihli iddianame ile mühür bozma
suçundan kamu davası açıldığı, eldeki davanın suç tarihinin ise
04.12.2009 olduğunun anlaşılması karşısında, sanığın
04.12.2009 tarihli mühür bozma eylemi sebebiyle iddianame
tarihine göre hukuki kesinti gerçekleşmediğinden ayrı bir suç
olarak kabulünün mümkün olmadığı, bu ikinci eylemin
zincirleme suç niteliğinde kabulü ile sanık hakkında TCK.’nın

ONUNCU KISIM
43. maddesinin uygulanması gerektiği” (Yarg. 11.CD.,

16.01.2014,2012/12178,2014/783).
CEVAPLAR:
la: 86. maddenin 3. fıkrasında silahla işlenmesi tanımında
geçen silah terimini TCK m.6 açıklamıştır;
f) Silâh deyiminden;
1. Ateşli silâhlar,
2. Patlayıcı maddeler,
3. Saldın ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici,
delici veya bereleyici alet,
4. Saldın ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve
savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler,
5. Yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa
yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler,
Olayda elverişli olan herhangi bir araç da silah olarak
değerlendirilebilir. Bir kalem mesela somut olayda nasıl
kullanıldığına göre silah terimi içerisine girebilir.
Kişinin elverişli silahı yanında bulundurup kullanmaması

halinde ise nitelikli hal olmaz. Çünkü silahın fiil esnasında
kullanılması gerekmektedir. Soruda geçen yaralama suçunun
nitelikli halini kullanılmayan sil oluşturmaz. Ancak burada
yağma suçu söz konusu olmuş olsaydı silahın olması tehdit
anlamına geleceği mağduru korkutacağı için yapma suçu
oluşmuş olacaktır. Bu suçun silahla işlenmesi de nitelikli hali

oluşturacaktır. Tehdit suçuna da konu oluşturur silahın

kullanılmasa dahi bulundurulması.
l.b
Kasten yaralama (3)
Madde 86- (1) Kasten başkasının vücuduna acı veren veya

sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, bir
(2) (Ek fıkra: 31/3/2005 - 5328/4 md.) Kasten yaralama fiilinin

kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek
ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir
yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
(3) Kasten yaralama suçunun;
a) Ustsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı,
b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda

bulunan kişiye karşı,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak

suretiyle,
e) Silahla, işlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza

yarı oranında artırılır.

ONUNCU KISIM
Madde 87- (1) Kasten yaralama fiili, mağdurun;
a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli

zayıflamasına,
b) Konuşmasında sürekli zorluğa,
c) Yüzünde sabit ize,
d) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,
e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce

doğmasına
Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat

artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde üç yıldan,
üçüncü fıkraya giren hallerde beş yıldan az olamaz.(l)
(2) Kasten yaralama fiili, mağdurun;
a) iyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata

girmesine,
b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine,
c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına,
d) Yüzünün sürekli değişikliğine,
e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun düşmesine, Neden

olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki kat artırılır. Ancak,
verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde beş yıldan, üçüncü fıkraya
giren hallerde sekiz yıldan az olamaz.(l)

ONUNCU KISIM

maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki
etkisine göre, yarısına kadar artırılır.
(4) Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmişse, yukarıdaki

maddenin birinci fıkrasına giren hallerde sekiz yıldan oniki yıla kadar,
üçüncü fıkrasına giren hallerde ise oniki yıldan onaltı yıla kadar hapis
cezasına hükmoluııur. (2)
Elindeki sopa ile dediği için TCK 86-3 kapsamında

değerlendirilir. Silah olmasaydı 86-2 87-4 kapsamında
değerlendirme olabilirdi. Bu iki ihtimal de söz konusu olacaktır.
l.c: Kişi önce yaralamıştır. Oluşan netice ölümdür ama kişi
bu ölüm neticesine ihmalen sebep olmuştur. İhmal suretiyle
işlendiğini anlıyoruz. Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana
gelmişse diye belirtilen m87 fıkra 4 sorumluluğu oluşacaktır.
2: Hemşirenin ilk davranışı taksirle işlenmiştir. Yanlışlıkla
iğne kırılmıştır. Taksirle yaralama söz konusu olacaktır. Burada
ııı83 hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Ancak hemşirenin bu
durumu bildirme yükümlülüğü vardır buna rağmen sessiz
kalmıştır. Bu durumda kasten yaralamanın ihmali davranışla
işlenmesi gerçekleşmiştir. Madde 88 hükümleri uygulanacaktır.

KARAR:
Hukuki uyuşmazlık: Zincirleme suç oluşup oluşmadığı
konusunda bir hukuki uyuşmazlık vardır.
Zincirleme suç TCK m.43 ile düzenlenmiştir. Bir suç

işleme kararı altında farklı zamanlarda aynı suçun aynı kişiye
karşı işlenmesi gerekmektedir. Aynı suç tanımı ise nitelikli hali,
temel şekli ve teşebbüs hali olarak anlaşılır. Yargıtay
kararlarından resmi belgede sahtecilik ile özel belgede sahtecilik
suçlarının aynı suç olarak kabul edildiğini anlıyoruz. Aslında iki
farklı düzenlemedir. Böyle bir istisna da olabilir. Şike ve teşvik
primi de anı suç olarak kabul edilir. Bu bir istisnadır.
Değişik zamanlarda ise makul sürelerle suçun işlenmesi

anlamına gelmektedir. Suç işleme kararının tekliği açısından
süre aralığı uzadıkça kararın tekliğinden bahsetmek
zorlaşmaktadır. Yargıtay buna ilişkin de farklı olaylarda farklı
kararlar vermektedir.
Aynı kişiye karşı işlenmesi şartı zaten oldukça açıktır.
Dolayısıyla kararımızda zincirleme suç hükümlerinin
uygulanması için aranan şartlara bakınca arada iddianame
düzenlenmesi ile hukuki kesinti olduğunu ve iddianame
sonrasındaki suçla aynı suç olsa dahi zincirleme suç
hükümlerinin uygulanamayacağını söylüyoruz.

ONUNCU KISIM
2. Ders
Karşılıksız Yararlanma Suçu

Malvarlığına karşı suçlardan karşılıksız yararlanma suçunu
işleyeceğiz. TCK m.163 ile düzenlenmiştir.
Karşılıksız yararlanma
Madde 163- (1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği

takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi,
iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla

yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası
olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para
(3) (Ek: 2/7/2012-6352/83 md.) Abonelik esasına göre yararlanılabilen

elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve
tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi
halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına htikmolunur
Bu suç tipi açısından klasik suçları arasında farklı olduğunu

söyleyebiliriz. Normalde malvarlığına karşı suçlarda
mağdurumuz hep insan oluyor. Bu suç açısından ise teknolojinin
çelişmesi, insanların kullandığı makinelerin fazlalaşması,
otomatları falan düşünelim bu tür olgularla suç tipleri değişti ve
karşılıksız yararlanma da bu konularda karşımıza çıkan bir suç
tipidir.
ONUNCU KISIM
Karşılıksız yararlanma 3 fıkra halinde düzenlenmiştir.

Birinci fıkrada otomatlarda bedeli ödendiği halde yararlanılan
hizmetten ödeme yapmadan yararlanma durumu
cezalandırılmıştır. 2. fıkrada ise telefon hatları gibi durumlarda
bedeli ödenmeden yararlanmadan bahsediliyor. Son fıkrada ise
elektrik enerjisi, su, doğalgaz gibi kullanımların bedeli
ödenmeden kullanılması durumlarını düzenlemektedir.
Benzer suç tipleri ile inceleyecek olursak hırsızlık suçu ile
bir açıdan benzer. İkisi de mal varlığına karşı işlenen bir suçtur,
sahibinin rızası olmadan işlenmesi söz konusudur. Farkı ise
karşılıksız yararlanmanın konusu mallar ile hırsızlık suçuna konu
olan somut taşınır maldır. Konunun farklı olması sebebiyle
ayrıca düzenlenmiştir. Telefonu çalmakla telefondaki bir hakkı
çalmak arasındaki farkın suçu da farklı düzenlenmiştir.
Ayrıca hırsızlık suçundan manevi unsur bakımından kast ve
saik bakımından ise yararlanma amacı vardı. Karşılıksız
yararlanma da ise kişinin kastı olması şarttır. Saike de yer
verilmemiştir. Saik olmaması önemli bir farktır.
Dolandırıcılık suçuyla olan ilişkisine baktığımız zaman ise
benzer yönleri yine malvarlığına karşı işlenmesidir ancak
farklarına gelecek olursak dolandırıcılıkta hileyi bir kişiye karşı
yapıyorken burada bir makineye karşı yapıyorsunuz. Aldatmanın
tarafı gerçek bir kişidir. Ama karşılıksız yararlanmada makineye

ONUNCU KISIM
para yerine başka bir şey atma gibi yani hileyi böyle
yapıyorsunuz.
Otomatlar teknik olarak aldatılamaz, insan aldatılır. İnsan
aldatılırsa da suç dolandırıcılık olur. Eski TCK da düzenlenen
bir suç vardı. Birinin ödeyemeyeceğini bilerek buna rağmen
hizmet alıp para ödememesi durumunda da geçerli idi. Bir nevi
dolandırıcılık bile sayılır. Kişi parası yok ama yer, içer, otobüse
biner, bu durumda artık yeni kanun bu suçu yeni bir suç olarak
düzenlenmiştir. Eskiden karşılıksız yararlanmanın içinde
geçiyordu. Şimdi ise eğer bu kişi tüm bunları yaparken karşı
tarafa ödeyecekmiş gibi davranış ya da sözlerle aldatma olmazsa
dolandırıcılık diyemeyeceğiz, karşılıksız yararlanma da yok. Bu
konu tartışmalıdır. Doktrinde oldukça farklı görüşler vardır
kişinin oturup yemek söylemesini ödeyecek gibi davranıl kabul
edenler aldatma diyenler de var. Ama özel hukuk kapsamında ya
da kabahat kapsamında değerlendirenler de var. Kanun koyucu
bunu bilerek kaldırdığı için artık karşılıksız yararlanma
diyemeyiz. Ne deriz konusu ise size kalmış, görüşler var.
Bilişim sistemleri açısından ise sorumluluk TCK m243 ile
oluşur ancak bu sistem otomat, ATM gibi bir ley ise yine 163.
M adde sorumluluğu doğacaktır ayrımını yapabilmek önemlidir.

ONUNCU KISIM
Özetle kişi bir yarar sağlıyor ve bu suç oluşturmuyorsa farklı

ama oluşan zarar bir suçu oluşturuyorsa o zaman oluşan suç
tipinde sorumluluk oluşur.
Korunan hukuki değer; malvarlığıdır. Kişinin malvarlığı

üzerindeki tüm haklarıdır. Otomatlar bakımından ise hizmetin
bedeline yönelik bir koruma vardır. Elektrik su
yararlanmalarında ise kişilerin bu enerjiler üzerindeki hakları
koruma altına alınmak istenmiştir.
Suçun unsurları bakımından kanun koyucu burda 3 tipten

bahsediyor. Birincisi bedeli ödenmek şartıyla alınabilen bir
hizmete karşı yararlanma, ikinci isi telefon, internet gibi
sahibinin rıza olmadan bu ağlardan yararlanma. Uçüncüsii ise
elektrik su doğalgaz gibi enerjilerden bedeli ödenmeksizin ve
sahibinin haberi olmaksızın yararlanma.
1. fıkrada otomatlardan bedeli ödenmeden yararlanma
halinde fail cezalandırılır. Otomatların hizmet sağlamasına
dikkat etmiş kanun koyucu. Örneğin ulaşımdaki otomatlar,
masaj yapan koltuklar, para atıp yiyecek aldığımız otomatlar. Bu
hizmet sınırlı olarak sayılmıştır. Fiil kapsamında da
dolandırıcılıktan bahsedilebilir.
2. Fıkrada düzenlenen telefon frekanslarından veya
elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan

ONUNCU KISIM
sahibinin veya zilyedinin haberi olmaksızın kullanma vardır.

Başkasının kablosuz interneti kullanmak aklımıza gelebilir.
Kaçak yayınlar olabilir. Bunlar suç olarak düzenlenmiştir.
Örneğin sözleşme gereği kişinin tek kullanması gereken bir
yayını umuma tahsis etmesi konusunda bir karşılıksız yararlanma
yoktur sözleşmeye aykırılık vardır. Bu ayrıca bir suç oluşturur
değerlendirilmesi farklıdır. Şifresiz yayınların korunmasındaki
.imaç ise bedel karşılığında şifresiz yapılan kablolu bağlantı
olduğu için ve bununla birlikte belirli bir bağlantı ücreti
gerektirdiği, karşı tarafın da bu bedeli ödemeksizin yayından
yararlandığı için suç olarak düzenlenmiş oluyor. Bir görüş; yayın
şifresiz olduğu için kişi her türlü yararlanabilir. Böylece bu suçun
olmamasının gerektiğini savunmaktadır. Diğer görüş de ortada
İm kablolu yayın olduğunu ve bu yayının bedelinin klasik
yayından farklı olduğunu böylece belirli bir bedel ödenmesi
gerektiğini, bedelin ödenmemesi durumunda da suç teşkil
- iliğini savunmaktadır. İnternet hususunda başkasının internet
ay,ma girmek, ağda kalmak, o ağdan yararlanmayı da yine aynı
au, tipi olarak kabul edebiliriz. Ancak başkasının internet ağma
■ nmek aynı zamanda bilişim sistemine izinsiz giriş, özel hayatın
gı/Jiliği vs. çok daha farklı suç tipleri de söz konusu olabilir.
Son fıkrada yararlanılan enerjinin ödenmeden kullanılması
ya da belirlenmesine engel olunması durumunda kişiye ceza

ONUNCU KISIM
verilir. Burada kanun koyucu bir ifade ekledi. Önceden elektrik

hırsızlığı diye bir kavram vardı artık bu durum karşılıksız
yararlanma kapsamına sokuldu. Sadece nitelikli hal olarak
tesislerle ilgili bir durum var onu ileride anlatacağız.
Burada elektrik doğal gaz ya da su bunlardan karşılıksız
yararlanacaksınız ve kanun koyucu buraya ek olarak gerçek
tüketim miktarını engelleyici bir hareket diye de bir cümle soktu.
Yani engelleyici hareket olmadan böyle bir durum varsa bu özel
hukuk ilişkisidir. Manipüle edilmesi lazım bu şartı eklemiştir.
Aksi, halde bu suç özel hukuk sorumluluğuna girecektir.
Mağdur komşunuzdan alıyorsanız komşunuz direk

sistemdense o şirket bu konuda mağdur olacaktır. Kanun koyucu
bu şartı ekleyerek suç tipini daraltıyor. Aksi halde her türlü
yararlanma suç teşkil edecekti.
Mutlaka kişinin kendi yapması gerekmiyor. Girdiğiniz evde

sayaç çalışmıyor ama sizde müdahale etmiyor bildirmiyorsanız
yine bu suçu işlemiş olursunuz.
Hırsızlık suçundan çıkarılması ceza siyaseti ile de ilgilidir.
Abonelikle ilgili pürüzler özel hukuk kapsamındadır ancak siz -
geçip başka bir abonelikten kendiniz bağlantı kurduğunuzda
yine karşılıksız yararlanma söz konusu olacaktır.

ONUNCU KISIM
Suçun faili herkes olabilir. Gerçek kişilerden bahsediyoruz

tabii ki.
Suçun mağduru her fıkra açısından farklılık gösterir. İlk
fıkra için otomatın sahibi, ikinci fıkra açısından aboneliğin
sahibi ya da hizmeti sunan şirket, tüzel kişilerse suçtan zarar
gören olabilir. Elektrik doğal gaz içinse başka birine aitse o kişi
yoksa tüzel kişi zarar gören olur.
Suçun konusu ilk fıkra açısından otomat olması gerekiyor
ve bu otomatın bedel karşılığı hizmet vermesi gerekiyor. Mal
veren bir otomatsa bazı görüşlere göre hırsızlık olarak da
nitelendiriliyor. Hizmet veren otomat ulaşımdaki gibi ise de
I .ırşılıksız yararlanma olduğu söyleniyor.
I loca ikisinin de karşılıksız yararlanma olması gerektiğini
»avunuyor.
2. fıkrada ise suçun konusu o yayın olacaktır. Bedel
ödenmesi gereken ama ödenmeden kullanılan yayın, şifreli
y ı vınlar oluyor genellikle. Şifresiz yayınlarda ise abonelik gereği
belki oluşabilir.
3. fıkrada elektrik su doğalgaz bedelsiz kaçak kullanımı

»uçun konusu olacaktır. Tesislerde işlenmesi nitelikli hal olarak
düzenlenmiştir.

*z
ONUNCU KISIM
Manevi unsur ise bu suç kasten işlenebilir. Saik aranmaz.

Yararlanma olması saik olduğunu göstermez.
Suça teşebbüs her fıkra için mümkündür. Kişi bu işe girişir

ama elde olmayan sebeple kullanmaz yapamaz bu durumda
teşebbüs oluşacaktır.
Gönüllü vazgeçme hükümleri de uygulanabilir. Kişi

vazgeçebilir.
İştirak konusunda ise özel bir hüküm yok herkes bu suça

iştirak edebilir. Ek problem diyelim ki evde beş kişi yaşıyor
yararlanan herkes ama sorumluluk çocukta da mı olacak
konusunda. Kanun koyucu bu konuda belirleme yapmamış.
Failin yararlanana herkes olacağını söylememiz gerekir.
İçtima için ise bu suçu işlerken aynı zamanda mala zarar
verirseniz ya da başka bir suç oluşursa mümkün olabilir.
Zincirleme suç tespit edilebildiği takdirde bir engel yoktur,

hükümleri uygulanabilir. Somut olayın özelliğine göre zincirleme
suç hükümleri tatbik edilebilir. Hukuki kesinti meydana gelirse
zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.
Şahsi cezasızlık sebepleri de uygulanabilir. Akrabalar

arasında 1. Derece akrabalar arasında bu suç işlenmiyor. 2.
Derece akrabalar için farklı düzenlemeler vardır. Şikayete bağlı

ONUNCU KISIM
olacaktır. Akrabalık haricinde başka kişiler de zarar görmüşse

uygulanmayacaktır.
Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür.
ONBİRİNCİ KISIM
İÇİNDEKİLER
Ders işlenmemiştir.
Pratik Çalışma 2
( e/.:ı Ilııkııkıı Gcııcl Hükümler

25.04.2019
PRATİK ÇALIŞMA
Olay 1
İkinci el otomobil galerisinde (C)’ye ait lüks aracı çalmayı
düşünen (A) ve (B), gece vakti güvenlik kameralarının
kablolarını keserek içeri girerler. Aracı bulunduğu yerden çalan
ikili, ertesi gün durumdan haberi olmayan (S)’ye aracı satmak
amacıyla anlaşırlar. (S), piyasa değerinin yarısına satılan bu aracı
kaçırmamak için aynı konutta yaşadığı ammesini uyku ilacıyla
uyutup kolundaki bilezikleri aldıktan sonra parayı (A) ve (B)’ye
teslim ederek aracı alır.
Soru: A, B ve S’nin cezai sorumluluklarını belirleyiniz.
Olay 2
5 yaşındaki (B), babası (T)’nin cebindeki son model cep
telefonunu alır ve dışarıda gezmeye çıkar. Telefonu gören (A),
(B)’ye “ben babanın arkadaşıyım, baban telefonu istiyor” der. Bu
sözlere inanan (B) telefonu (A)’ya verir. Bunun üzerine yeni bir
telefon alan (T) bir takım programlar yükletmek için telefonu
kendisini telefon tamircisi olarak tanıtan (G)’ye götürür. (G),
(T)’ye bir takım açıklamalarda bulunarak telefonu birkaç gün
sonra alabileceğini söyler. Birkaç gün sonra dükkâna gelen (T),
(G)’nin piyasadan topladığı birçok telefon ve bilgisayarla

kayıplara karıştığını anlar.
Soru: (A)’nm eylemi hangi suçu (gerekçeli olarak) teşkil
eder? Neden? (G)’nin eylemi ile (bu suç tipini de gerekçeli tespit
etmek suretiyle aralarındaki farkı anlatarak açıklayınız.
Karar 1
“Somut olayda: Suça sürüklenen çocuğun, şikâyetçi Kİ ve

yanında arkadaşları olduğu halde birlikte gezerken, şikâyetçi
Kİ den cep telefonunu özelliklerine bakacağını söyleyerek
aldığını ve daha sonra telefona kontör alıp konuşma yapacağını
söyleyerek şikâyetçinin ve tanık K2in yanından ayrıldığı, suça
sürüklenen çocuğun almış olduğu cep telefonunu geri iade
etmediği, şeklindeki özel tevdii ve teslimden söz edilmeyecek
olan eyleminin, 5237 sayılı TCK’nm 141/1 maddesinde
düzenlenen hırsızlık suçunu oluşturduğuna yönelik kabulde bir
isabetsizlik görülmemiştir.” (Yarg. 15. CD., E. 2011/18883)
Karar 2
“Hükümlünün, bankadan mesaj geleceğini söyleyerek
şikâyetçiden aldığı telefonu, bankadaki işini hallettikten sonra
vereceğini belirtmesi üzerine bunu kabul eden şikâyetçiden aldığı
telefonu ona iade etmemesi şeklinde gerçekleştiği iddia ve kabul
edilen olayda; şikâyetçinin hükümlüye bankaya gidip işlemlerini

ONBİRİNCİ KISIM
halledip döneceği süre için telefonunun zilyetliğini devretmesi,

başka bir deyişle hükümlünün telefonu uzun süreliğine almış
olması ve şikâyetçinin hâkimiyeti alanından çıkması hususları
birlikte değerlendirildiğinde, hükümlü ile şikâyetçi arasında
hukuksal anlamda geçerli bir zilyetlik devrinin olduğunun
anlaşılması karşısında; eylemin güvenli kötüye kullanma suçunu
oluşturduğuna dair mahkemenin kabulünde isabetsizlik
bulunmadığından...” (Yarg. 15. CD., E. 2017/36060 K.
2017/26478 T. 11.12.2017)
Karar 3:
“İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının 18.10.2012 tarihli
iddianamesi ile sanık hakkında sahte nüfus cüzdanı ile bankaya
müracaat etmek suretiyle kredi aldığı iddiasıyla açılan kamu
davasında, sevk de yer verilmemekle birlikte resmi belgede
sahtecilik suçunu oluşturan nüfus cüzdanında sahtecilik
eyleminin de anlatıldığı, 5237 sayılı TCK’nm 212. Maddesinde
yer alan “sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun
işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de
ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.” Şeklindeki
düzenleme karşısında, eylemin sübutu halinde zincirleme
biçimde “sahtecilik” suçundan da ayrı hüküm kurulması
gerekirken suça konu belgelerin “dolandırıcılık” suçunun unsuru
olduğundan bahisle yazılı şekilde sahtecilik suçundan ceza
verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesi” (Yarg. 11. CD.

01.04.2015, 2013/7917, 2015/244437)
Karar 4:
“Sanığın, terzilik yapan katılan ve yakınanların işyerlerine
suç tarihlerinde giderek, önceden bırakmadığı halde tadilat
amacıyla pantolonunu bıraktığını belirtip, ısrarla pantolonun
istediği, istenilen pantolonun bulunamaması üzerine de, katılan
ve yakınanlara bağırıp çağırarak, işyerlerinde sağa-sola vurarak,
yakman L.’ye “burayı dağıtırım, seni öldürürüm”; yakman N/e
“bir telefon ile 50 kişiyi buraya yığarım, camını çerçeveni
kırarım”, katılan C.’ya da “dükkânını yakarım, yıkarım”
şeklindeki sözlerle tehdit edip, ayrıca elini silah çekecekmiş gibi
beline atmak suretiyle korkutarak, bırakmadığını bildiği
pantolonun bedeli olarak katılan C. ’dan 330 TL, yakınanlardan
L.’den 630 TL, N.’den de 100 Tl olmak üzere değişik
miktardaki paraları tehdit yoluyla aldığının anlaşılması
karşısında; eylemlerinin üç ayrı işyerinde yağma suçunu
oluşturduğu gözetilmeden suç vasfında ve kanıtların takdirinde
yanılgıya düşülerek yazılı şekilde sanık hakkında dolandırıcılık
suçundan mahkûmiyet kararı verilmesi” (Yarg. 6. CD.,
01.04.2015, 28025/39012)

ONBİRİNCİ KISIM
CEVAPLAR:
Olay 1: Olayımızda hırsızlık suçu gerçekleşmiştir. A ve B

müşterek faildir. Zilyedin rızası dışında alman C’ye ait bir mal
söz konusudur. Suçun gece vakti işlenmesi nitelikli halidir.
Olayda kamera kablolarının kesilmesi bilgisi verilmiştir.
Aynı zamanda mala zarar verme suçu da gerçekleşmiştir.
Bu iki suçtan ayrı ayrı sorumluluk doğacaktır.

S ise annesine uyku ilacı vererek bilincini kaybetmesine
sebep olmuş ve annesine ait malları çalmıştır. Yağma suçunun
şartlarından olan tehdit ya da cebir olayımızda mevcuttur.
Çünkü kişinin iradesini engelleyecek hareketlerde bu şartlardan
sayılmaktadır. Tek m.148-3 bunu açıklamaktadır. Olayı da bunu
bilmeniz için koyduk. Dolayısıyla olayımızda gerçekleşen suç
yağma suçudur. S’nin sorumluluğu yağma suçuna ilişkindir.
Olay 2: Olayımızda hırsızlık suçu mu yoksa dolandırıcılık

suçu mu olduğu konusunda karar vermemiz bekleniyor.
Dolandırıcılık suçu için zilyedin rızasının kandırma yoluyla
alınması gerekmekte idi. Hırsızlık suçunda ise zilyedin rızası
dışında malın alınması söz konusudur.
Olayımızda geçen (B) 5 yaşındaki bir çocuktur. Malın o an

zilyedi olsa bile iradesi ile hareket ettiğini söyleyemeyiz. Karar
verme yetisi yoktur. Bu durumda çocuğa karşı aldatma,
ONBİRİNCİ KISIM
kandırma olduğunu söyleyemeyiz, iradenin hiç olmaması

sebebiyle zilyedin rızası dışında alındığını söylemek doğru
olacaktır. Bu yüzden olayımızdaki ilk suç hırsızlık suçudur TCK
m. 141 hükümleri uygulanacaktır.
(G) ise bir işyerine duyulan güven sebebiyle malı
zilyedinden rızası ile almıştır. (T) güven duyarak ama
kandırılarak rızası ile malını vermiştir. Aldatmaya yönelik
hareketler mevcuttur. Oluşan rıza vardır ama rıza sakattır çünkü
kandırılmıştır. Burada oluşan suç dolandırıcılık suçudur. Hileli
davranış gerçekleşmiştir. Zilyedin rızası vardır ancak hile ile
aldatılmıştır. TCK ml55 hükümleri uygulanacaktır.
KARARI: Hukuki uyuşmazlık; hırsızlık suçu mu yoksa
güveni kötüye kullanma suçu mu oluşmuştur konusundaki
hukuki ihtilaftır.
Güveni kötüye kullanma suçu için zilyedin rızası ile malı
vermesi ancak failin malı devir amacı dışında kullanması,
tasarruf etmesi gerekmektedir. Olayımızda mağdur malının
zilyetliğini devretmek amacıyla değil kısa süre bakması için
vermektedir. Zilyetliğin devri olmadığı için güveni kötüye
kullanma suçundan bahsedemeyiz. Oluşan suç hırsızlık suçudur.
KARAR 2: Hukuki uyuşmazlık oluşan suçun güveni kötüye

kullanma suçu mu yoksa hırsızlık suçu mu olduğuna ilişkindir.
Bu sefer olayımızda zilyetliğin devri gerçekleşmiştir. Belli

bir amaç için mal teslim edilmiştir. Failin amacı dışında
kullanması, geri vermemesi söz konusudur. Dolayısıyla oluşan
suç güveni kötüye kullanma suçudur.
KARAR 3: Hukuki uyuşmazlık; içtima hükümlerinin
uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin ihtilaftır.
Genel hükümlerde bulunan içtima hükümleri uygulanacak
mı yoksa özel hüküm olan 212. Madde mi uygulanacak buna
cevap arıyoruz.
içtima
Madde 212- (1) Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun
işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili
suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.
Sahtecilik suçuna ilişkin özel içtima hükmü vardır. Özel

kural varsa genel kural uygulanmaz kuralı gereği özel hüküm
uygulanmalıdır.
Burada dikkat etmenizi istediğimiz şey sadece özel hükmü
uygulamayı göz önünde bulundurmanızdır.
KARAR4: Hukuki uyuşmazlık açıkça anlaşıldığı üzere
zincirleme yağma suçu yerine dolandırıcılık suçunun söz konusu
olmasıdır.

ONBİRİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
Fail işyerine gelip tehditler savurarak belli miktarlarda para

almıştır. Yağma suçunun tüm şartları gerçekleşmiştir. Mağdur
korktuğu için parayı vermek zorunda kalmıştır. Dolandırıcılık
suçu için kandırıldığı için vermesi gerekmektedir. Dolayısıyla
burada uygulanması gereken hüküm 148 yağma suçu olmalıdır.
ONİKİNCİ KISIM
İÇİNDEKİLER
Koşullu Salıverme 7
Kararın Geri Alınması 9
Denetimli Serbestlik 10
Adli Para Cezası 10
Cezanın Belirlenmesinde Bireysellik 14
• 2 Mayıs Perşembe
Suçların İçtimai 28
Bileşik Suç 31
Zincirleme Suç 32
Aynı Neviden Fikri İçtima 35
Faril Neviden Fikri İçtima 35

29 Nisan Pazartesi
l.Ders
Hapis Cezasının sakıncalarını gidermek için kanunda
düzenlemeler var demiştik, bunlara değinmiştik.
Hapis Cezasının Ertelenmesi
Hapis cezasının ertelenmesi Madde 51-
(1) işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına
mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili
işlediği sırada on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmiş
olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi
için kişinin; a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis
cezasına mahkûm edilmemiş olması, b) Suçu işledikten sonra yargılama
sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği
konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması, Gerekir.
(2) Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı

zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle
tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul
gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam
edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hakim kararıyla hükümlü infaz
kuruntundan derhal salıverilir.
(3) Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan

fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı,
mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.

ONİKİNCÎ KISIM
(4) Denetim süresi içinde; a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan
hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine, b) Bir
meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu, kurumunda veya özel
olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında
ücret karşılığında çalıştırılmasına, c) Onsekiz yaşından küçük olan
hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla,
gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim, kurumuna devam
etmesine, Mahkemece karar verilebilir.
(5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek

bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan
kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin
hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri
veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur;
hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki
gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hakime verir.
(6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz

önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük
belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar
verebilir
(7) Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya
kendisine yüklenen yükümlülüklere, hakimin uyarısına rağmen,
uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya
tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir. (8) Denetim
süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde,
ceza infaz edilmiş sayılır.

ONİKİNCİ KISIM
Bir kişiye hapis cezası veriyoruz. İşlediği suçtan dolayı kişiyi

hapis cezasına mahkum ediyoruz ancak infazını erteliyoruz.
Hükmün açıklanmasında ertelediğimiz mahkumiyet kararı idi.
Burada ise karar verildi ancak infazı erteliyoruz. Belli koşullar
altında belli süre içerisinde kişinin infazını gerçekleştiriyoruz. Bu
denetim süresi boyunca belli hükümlere tabi tutarak cezanın
verilmiş sayılıp sayılmamasına karar veriyoruz.
Koşullarını inceleyelim.
Koşul 1: ilk olarak kişinin daha önce kasıtlı bir suçtan
dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına hükmedilmiş olmaması
gerekmektedir. Sanığın adli geçmişi önem arz eder. Demek ki
tersten bakacak olursa adli para cezasına hükmedilmiş olması
ihtimalinde hapis cezasının ertelenmesine engel
oluşturmayacaktır.
Kişi 3 aydan daha az süre ile mahkum edilmişse daha önce

yine hapis cezasının ertelenmesine engel oluşturmayacaktır. 3
aydan fazla hapis cezasının kesinleşmiş olması gerekmektedir ki
engel olabilsin.
Taksirli suçtan mahkumiyet çıkmışsa önceden, yine engel
oluşturmaz. Madde metninde açıkça kasıtlı bir suçtan diye
belirtilmiştir.
Bunu adli sicil kayıtlarından tespit edeceğiz.
Ceza Hukııkıı Genel Hükümler A

ONİKİNCÎ KISIM
Koşul 2:Hükmedilen hapis cezasının 2 yıl veya daha az

süreli hapis cezası olması gerekmektedir. Yani karar verildi,
mahkumiyet hükmü kuruldu, bu kurulan mahkumiyet
hükmünün 2 yıldan daha az süreli olması gerekmektedir.
Burada bahsettiğimiz 2 yıl somut ceza süresidir.
İstisna olarak bu süre bazı kişiler tarafından 3 yıldır. Bu
kişiler suçu işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını
geçmiş olanlardır. Buradaki 3 yıl da yine somut cezadır.
Birden fazla suç için verilmiş cezalar varsa, her mahkumiyet

kararı için ayrı ayrı değerlendirme yapılacaktır.
Koşul3: Mahkemenin sanığın başka bir suç işlemeyeceğine

dair kanaate varması gerekmektedir. Bu noktada mahkemenin
takdir yetkisi vardır.
Sanığın suç işledikten sonraki davranışlarına bakarak,
pişmanlığına bakarak tekrar suç işlemeyeceğine dair biri izlenim
oluşursa bu takdir yetkisini kullanacaktır. Tabii diğer koşulların
da tam olması gerekmektedir.
Koşul 4: Verilen zararın tazmin edilmesi. Mağdurun veya
kurumun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme
veya tazmin suretiyle giderilmesi gerekmektedir. Ancak bu koşul
zorunlu bir koşul değildir. Takdire bağlıdır. Mahkeme bu koşula
tabi tutabilir veya isteyebilir, istemeyebilir.

ONİKİNCİ KISIM
Erteleme kararını mahkeme verecektir ve bu karardan

sanığın feragat etmesi mümkün değildir.
Denetim süresi belirlenecektir ve belirlenen süre 1 yıldan az

3 yıldan çok olmayacaktır. Bu sürenin alt sınırı mahkum olunan
süreden az olamayacaktır.
Denetim süresini belirledikten sonra, süre içerisinde kişinin
belli yükümlülüklere tabi tutulmasına mahkemece karar verilir.
Madde metninde belirtildiği üzere mesela kişi bir meslek ya da
zanaat sahibi değilse bir eğitim programına devam etmesini
isteyebilir. Ücret karşılığı çalıştırılmasını isteyebilir.
Yükümlülük belirlemek zorunda değildir. 6. Fıkra bu

konuyu düzenlemiştir.
Belirlenen denetim süresi iyi hal ile geçirilirse yani herhangi
bir kasıtlı suç işlenmezse veya kişi kendisine yüklenen
yükümlülüklere uygun hareket ederse cezası infaz edilmiş sayılır.
Bakın bir mahkumiyet var ancak kişi ceza evine girmeden
mahkumiyetini tamamlamış oldu.
Ancak denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenirse veya

hakimin uyarısına rağmen yükümlülüklere aykırı hareket
etmekte ısrar edilirse ertelenen cezanın kısmen veya tamamen
infaz kuruntunda çektirilmesine karar verilecektir.

ONİKİNCİ KISIM
Özetle iki farklı sonuç vardır. Kişi ya denetim süresini

sorunsuz geçirir ve cezası infaz edilmiş sayılır ya da sorunlu
geçirir ve ertelenen ceza infaz edilmek için cezaevine götürülür.
KOŞULLU SALIVERME
Bu önemli bir konudur. Koşullu salıverme kişinin cezasını
tam olarak geçirmeden belli koşullar altında cezasını
tamamlamadan cezaevinden çıkarılmasını gerektiren bir
müessesedir. Mesela kişiye 10 yıl ceza verildi ancak koşullu
salıverme şartlan gerçekleşirse kişi belli zaman sonra cezaevinden
çıkabilir. İnfaz kanununda düzenlenmektedir.
İnfaz kanunu madde 107 ile düzenlenmektedir.

Bu düzenlemenin olmasının nedeni ise cezaevine giren
kişilerin orada da disiplin altında tutulmasının istenmesidir.
Orada disiplini bozucu hareketlerde bulunmasın iyi halli olarak
geçirsin istenmektedir. Bunun ödülü de koşullu salıvermedir.
Kişi disiplinli davranır, düzeni bozmaz, cezasını iyi halli geçirirse
ödül olarak cezası bitmeden koşullu olarak cezaevinden
çıkarılması düzenlenmiştir. Kişiye de bir umut vermektedir.
Amaç cezaevlerinde düzenin korunması ve kişileri iyiye
yöneltmektir.

■.
İlilI.İKİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
KOŞULLARI
1: Cezanın belli bir kısmının infaz edilmiş olması
gerekmektedir. Bu süreleri ezbere bilmeye imkan yoktur ama
süreli hapis cezalan için 2/3 u tamamlanmış olmalıdır.
Müebbet hapis cezasında 24 yıl iyi hal, ağırlaştırılmış
müebbet de ise 30 yıl iyi halli olarak geçirilmesi gerekmektedir
ki koşullu salıvermeden yararlanılsın.
Belli suçlar yönünden koşullu salıverme geçerli değildir.

Şartlı salıvermeden yararlanamayan kişiler de vardır.
Kanun tüm ihtimalleri düzenlemiştir. Kişinin iki tane
müebbedi varsa ya da bir müebbet bir ağırlaştırılmış müebbedi
varsa gibi ihtimaller kanunla düzenlenmiştir süreleri bellidir.
İnfaz kanunu ml07 tüm ihtimalleri açıklar. Mükerrire düşenler,
örgüt suçlarını işleyenler gibi tüm ihtimaller düzenlenmiştir.
• İnfaz kanunu m 107 yukarıya ekledim. Ayrıntılı okuyarak

tüm düzenlemelere ulaşabilirsiniz.
2: İyi halli olmak. Bu sürelerin cezaevinde iyi halli olarak
geçirilmesi gerekmektedir. Disiplinli şekilde tüm
yükümlülüklerini yerine getirmiş toplumla uyumlu hale geldiği
anlaşılan kişiler bu süreler tamamlandıktan sonra disiplin
kurulunun görüşü alınarak idare de bunu onaylarsa salıverilir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler a

Sürenin hesaplanması çocuklar bakımından farklılık

gösterir. 15 yaşının altındaki hükümlülerin geçirdiği 1 gün 2 gün
olarak kabul edilir.
Şartlı salıvermeye ilişkin bir düzenleme yapılacak olursa
zaman bakımından uygulamayı da hatırlayarak yeni düzenleme
derhal mi uygulanacaktır? Kişi cezaevinde iken değişiklik yapılsa
ve süre uzatılsa kişi hangisinden yararlanacaktır?
infaza ilişkin düzenlemeler derhal uygulama alanı bulur

ancak 3 istisnası vardır. Koşullu salıverme, hapis cezasının
ertelenmesi, tekerrür. Bu konularda bir değişiklik yapıldı ise
artık ceza kanunlarının zaman bakımından uygulama kuralına
tabi olacaktır.
KARARIN GERİ ALINMASI

Şartla salıverilen kişi denetim süresi içinde yükümlülüklere
uymaz ya da kasıtlı suç işlerse koşullu salıverme karan geri
alınacaktır. Sadece kasıtlı bir suç işlenmesi yeterli değildir bu
suçun hapis cezasına mahkum etmesi de gerekmektedir. Kasten
işlenen suçun cezası adli para cezası ise koşullu salıverme kararı
geri alınmayacaktır.
Geri alman karardan sonra cezasına aynen kaldığı yerden
devam edilecektir.

DENETİMLİ SERBESTLİK
infaz kanunu mİ 05 ile düzenlenmektedir. Koşullu
salıverme ile benzemektedir. Denetimli serbestlik tedbirlerinin
uygulanması suretiyle cezanın infazı cezaevinden çıkarılarak
devanı eder. Yani koşullu salıverme için gerekli olan sürenin
henüz tamamlanmadan kişinin çıkarılmasına ilişkin bir
düzenlemedir. Madde metni açıkça ihtimalleri, kişileri
düzenlemektedir.
İnfaz kanunu madde 105 ile düzenlenmektedir.
*2016 yılından önce işlenen suçlarda 4 yıla kadar hapis

cezasına mahkum olunursa İliç ceza verilmiyordu. Yani
denetimli serbestlik ile kişiler cezaevlerine alınmıyordu.
ADLİ PARA CEZASI
Ceza yaptırımlarında bir diğeri adli para cezasıdır. Cezanın
nitelikleri ile bağdaştığını söyleyebiliriz. Çünkü bölünebilir,
bireyselleştirilmeye uygun, etkin, devlete mali külfet yüklemiyor,
kişinin ceza evine girmesinin getirdiği olumsuzlukları taşımıyor.
Telafi edilebilir ve geri alınabilir bir ceza türü olduğu için çağdaş
yaptırım olduğunu söylüyoruz.
Adli para cezası- idari para cezası ayrımı yaptığımız zaman
idari para cezası kabahatler karşılığında idari merciiler tarafından

ONİKİNCİ KISIM
verilen para cezasıdır. Adli para cezası ise bir yaptırımdır yani
ceza hukuku yaptırımıdır.
Tüzel kişiler hakkında ceza veremiyoruz. Adli para cezası
da veremiyoruz. Tüzel kişileri cezalandıramıyoruz. Güvenlik
tedbiri uygulayabiliyoruz. İdari para cezası verebiliyoruz ama.
Adli para cezası bazen suçun tek yaptırımı olabilir bazen

hapis cezasına ek olarak karşımıza çıkabilir bazen de hapis
cezasına alternatif olabilir. Kanunda belirtilir.
Adli para cezasının belirlenmesinde sistemler vardır. Klasik
sistem ve gün para cezası sistemi bu konudaki sistemlerdir.
2. Ders
Klasik sistem 3 türlü olabilir.
lıKlasik sistemde suçun cezası kanunda belirtilerek sabit
olabilir. Bu suçun cezası bu kadar paradır diye belirtilmiş
olabilir.
2:Bir aralık belirtilmiş olabilir. Suçun cezası şu kadar ile bu
kadar arasında belirlenir gibi bir hüküm konularak hakimden
suçu bireyselleştirmesi beklenebilir.
3:Bir diğer yol ise oluşan zarara göre mahkeme alt ve üst:
sınır olmadığı için kendi miktarı takdir edebilir.

ONİKİNCİ KISIM
Bu yollar klasik sistemde bulunur. Klasik sistem 765 sayılı

yasada uygulanmakta idi. Klasik sistemin sakıncası ise zengin ile
fakir arasında bir ayrım gözetmemesi idi. Yani durumu iyi olan
da aynı parayı ödüyordu durumu kötü olan da. Bu adaletli
değildir ve bireyselleştirmeye de uygun değildir.
Bireyselleştirmede kişinin özelliklerine göre ceza verilmesi
gerekiyor ama klasik sistemde bu mümkün değildi.
Bir diğer sakıncası ise enflasyondur. Bugün 5 bin tl olan

ceza 10 yıl sonra aynı değerde olamayacaktır. Paranın değeri
düştükçe cezanın etkinliğinden bahsetme imkanımız yoktur.
Dolayısıyla 5237 sayılı kanun bu sistemi değiştirmiş yerine
gün para cezasını getirmiştir. Böylece ceza bireyselleştirmeye
uygun hale gelmekle birlikte enflasyondan da etkilenmeyecektir.
Sabit para öngörülmediği için ekonomik gelişmelerden de
etkilenmeyecektir.
Adli para ceza TCK M52 ile düzenlenmektedir.

Adlî para cezası Madde 52-
(1) Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm

bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere
belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar
ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet.
Hâzinesine ödenmesinden ibarettir.

ONÎKİNCİ KISIM
(2) En uz yirmi re en fazla yüz Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî
para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz
önünde bulundurularak takdir edilir.
(3) Kararda, adlî para cezasının belirlenmesinde esas alman tam gün
sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ayrı ayrı gösterilir.
(4) Hakim, ekonomik ve şahsi hallerini göz önünde bulundurarak, kişiye

adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren
bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli
taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı
geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda, taksitlerden
birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmın tamamının
tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceği
belirtilir.
Adli para cezası nasıl belirlenecektir?

1. Aşamada hakim bir gün sayısı belirleyecektir. Örneğin
dolandırıcılık suçunu düzenleyen 157. Madde de ...5000 güne
kadar adli para cezası denilmiştir. Hakim 5000 güne kadar bir
gün belirleyecektir.
2. aşamada gün karşılığı hükmedeceğimiz para miktarını
belirleyecek. Örneğin 300 gün belirledi. 300’ü kaçla çarpacağım
52. Maddenin 2. Fıkrasında yer alır. Bu aralık bir gün için 20-
100 tl aralığıdır. Hakim bu aralıkta kişinin, ekonomik, şahsi
Ceza Hukuku Genel H.iikiimier

ONİKİNCİ KISIM
durumuna göre bir miktar seçip örneğin 50 tl seçti 3. Aşamada

ise bu miktarı belirlediği gün ile çarpacaktır.
Böylece bireyselleştirmiş olduk.

*Kanunda süre belirtilmemiş ise 52. Maddeye göre 730-
5000 arası kabul edilir. Bu aralıkla gün belirlenir.
infazını 52. Maddenin 4. Fıkrası açıklamaktadır. Ödeme

yöntemi için hakim kişiye 1 yıldan fazla olmamak şartıyla mehil
verebileceği gibi bu cezanın belirli taksitlerle ödemesine de karar
verebilir. Hatta erteleme de mümkündür 1 yılı geçirmemek
şartıyla. Taksit süresi toplamda 2 yılı geçemez ve taksit miktarı 4
den az olamaz.
Belirlenen taksitin ödenmemesi takdirde geri kalan borcun

tamamının ödenmesine, ödenmemesi halinde hapis cezasına
çevrilmesine karar verilecektir. Ancak çocukların ödememesi
durumunda hapis cezasına çevrilmez. Bu konuyla ilgili infaz
kanunu m.lOö’da okunmalıdır, infaz kanunu madde 106 ile
düzenlenmiştir.
CEZANIN BELİRLENMESİNDE BİREYSELLİK

Cezanın belirlenmesi; kanunlarda veya suç tiplerinin
düzenlendiği maddelerde öngörülen cezalara soyut ceza diyoruz.
1 ila 5 yıl diyor mesela kanun, bu soyut cezadır. Bizim bir de
yargılama sonunda kişiye vereceğimiz somut cezaya ihtiyacımız

ONİKİNCÎ KISIM
vardır. Bu somut cezayı nasıl belirleyeceğimiz cezanın

bireyselleştirilmesidir.
Soyut cezayı somut cezaya çevirirken TCK M61

hükümlerine bakacağız. Hakimin bu konuda sınırsız yetkisi
yoktur hükümleri sırasıyla uygulayacaktır.
İlk aşama temel cezanın belirlenmesidir. Eğer ceza sabitse
herhangi bir problem yoktur. Hakim doğrudan bu cezayı belirtir.
Ancak bir aralık belirtilmişse hakim cezayı tespit işine b
aşlayacaktır. Örneğin bir suçun cezası 2 yıldan 6 yıla kadar hapis
cezası olsun.
1. aşamada: İlk yapmamız gereken temel cezayı tespit
etmektir. Yani 2- 6 yıl arasında bir ceza belirlemek. Bunun
kriterleri TCK madde 61 fıkral de düzenlenmiştir.
Cezanın belirlenmesi
MADDE 61. -
(1) Hakim, somut olayda; a) Suçun işleniş biçimini, b) Suçun

işlenmesinde kullanılan araçları, c) Suçun işlendiği zaman ve yeri, d)
Suçun konusunun önem ve değerini, e) Meydana gelen zarar veya
tehlikenin ağırlığını, f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun
ağırlığını, g) Failin güttüğü amaç ve saiki, Göz önünde bulundurarak,
işlenen suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı
arasında temel cezayı belirler.

ONİKİNCİ KISIM

indirim veya artırım, birinci fıkra hükmüne göre belirlenen ceza
(3) Birinci fıkrada belirtilen hususların suçun unsurunu

oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezanın belirlenmesinde ayrıca göz
ön ü nde bulun durulmaz.
gerektiren, birden fazla nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda; temel


(7) (Ek: 29/6/2005 - 5377/7 md.)Süreli hapis cezasını gerektiren



ONİKİNCÎ KISIM

sınırı, o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sının da,
(10) Karnında açıkça yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne

eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir.
Cezaların arttırılıp eksiltilmesinde de kanunilik prensibi

vardır. Kanunda düzenleme yoksa yapılamaz.
Suçun işleniş biçiminden anlamamız gereken zaten nasıl
işlendiğidir. Her suç aynı şekilde işlenmez daha ağır yöntemlerle
işlenmiş olabilir. Temel ceza belirlenirken suçun işleniş
biçiminin göz önünde bulundurulabilrnesi için suçun işleniş
biçimi ile ilgili bir nitelikli unsurun gerçekleşmemiş olması
gerekmektedir.
Mesela adam öldürme suçunun nitelikli hallerinden biri
eziyetle öldürmedir. Demek ki suçun işleniş biçimi eziyetle
olmuş olsa dahi burada değerlendirmeye almayacağız. Bu
durumu nitelikli hal kısmında değerlendireceğiz.
Zaten 3. Fıkra bu hususu açıklamaktadır. Yani bu 1.
Fıkrasa sayılan durumların suçun unsuru olması halinde temel
cezanın belirlenmesinde kullanılmayacaktır.
Ceza Hu koku Gcııel Hükümler

ONİKİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
.. .. ...... . 1 Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Başka bir örnek hırsızlık suçu. Hırsızlık suçundan bir amaç

vardır bu amaç suçun unsurudur. Demek ki Hırsızlık suçunun
cezasını belirlerken 1. Fıkrada yer alan amaç- saik kısmını dahil
etmeyeceğiz çünkü buradaki amaç zaten suçun unsurudur,
olmazsa suç oluşmayacaktır. Konuya ilişkin değer de aynı
şekilde. Kamı malını çalan kişi 1. Fıkradaki değerden sorumlu
olmayacaktır. Bu nitelikli hale ilişkindir.
Bir diğeri; suçun işlenmesinde kullanılan araçlardır. Tabii

temel cezanın belirlenmesin de bu aracı göz önünde
bulundurabilmemiz için yine nitelikli hali veya suçun unsurunu
oluşturmaması gerekmektedir.
Suçun işlendiği yer ve zaman temel ceza belirlenirken
dikkate aldığımız bir diğer durumdur. Örneğin suçun toplu
taşımada işlenmesi zaten nitelikli hal olduğu için temel cezada
yine dikkate alınmayacaktır.
Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı da temel

cezanın belirlenmesinde dikkate alınan hususlardan biridir.
Kitabımızda da yer verilmiştir meydana gelen zarar zaten
suçun unsuru ise yani neticeli bir suçta neticenin gerçekleşmesi
ile oluşan zarar temel cezada dikkate alınmaz çünkü tipiklik
şartıdır suçun unsurudur.

Bir başka husus kasta veya taksire dayalı kusurun ağırlığıdır.

Bu husustan anlaşılması gereken ise kişinin suça yönelik iradesi,
ısrarla devam etmesi gibi durumlardır. Ancak kişinin kendini
kontrol etmekte sıkıntısı varsa bu gibi durumlarda belirlemede
yardımcı olabilir. Alt sınıra yakın bir temel ceza tespit edilebilir.
Bu bahsettiğimiz yasaklar çifte değerlendirme yasağı olarak
geçmektedir. Yani aynı unsuru birden fazla arttırmak yasağı diye
düşünebiliriz. Bu unsurları hem temel şekli belirlemede dahil
etmek hem nitelikli halde dahil etmek adil olmayacaktır bu
sebeple çifte değerlendirme yasağı vardır.
Mesela TCK m85’in cezası 2 ila 15 yıldır. Çok uzun bir

aralıktır. İşte cezayı bu aralıktan belirlerken bütün bu hususlara
TCK m61 çerçevesinde karar vereceğiz.
Özetle 1. Fıkrada belirtilen hususlar temel ceza

belirlenirken ancak ve ancak suçun unsuru ya da nitelikli hali
olmadığı takdirde göz önünde bulundurulacaktır. Aksi halde
çifte ceza yasağına aykırılık meydana gelir.
Temel ceza belirlendikten sonra; somut cezaya doğru
ilerliyoruz. Sonra sırasıyla 2. Fıkradan itibaren sırasıyla
indirimler arttırma uygulanacaktır. Bu sıra kanuni sıradır bu sıra
takip edilmek zorundadır.

ONİKİNCİ KISIM
2. aşamada :01ası kast ya da bilinçli taksir varsa bu dikkate

alınacaktır.
Once arttırma sonra indirim yapılır.
3. aşamada: Nitelikli haller varsa dikkate alınacaktır.
Birden fazla ağırlaştırıcı hal varsa en ağırı göz önünde,

bulundurulur. Somut olayda birden fazla nitelikli hal varsa en
ağır nitelikli hal yönünden arttırma yapılır.
4. aşamada: 5. Fıkradaki sırayı takip ediyoruz. Teşebbüs

varsa teşebbüs indirim, iştirak varsa iştirak arttırımı, zincirleme
suç varsa zincirleme suç arttırımım yapıyoruz. Haksız tahrik
indirimi, cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplerin
indirimi diye sırayı takip ediyoruz.
5 aşamada : takdiri indirim yetkisidir. Hakime verilen bu

takdirle hakim indirimde yaparsa ki yapmak zorunda değildir
böylece somut cezaya ulaşmış oluyoruz.
Bunun sonucunda belirlenen cezayı ay yıl gün olarak

belirtiriz. Bir gün 24 saat bir ay 30 gün olarak kabul edilir. (Tek
m6)
Hüküm kurma faaliyeti köyledir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler ( 20

ONİKİNCİ KISIM
• Örneğin elimizde süreli bir hapis cezası olsun. Arttırım

azaltma yaptık sonucunda 35 yıl ceza oldu. Bu olamaz
çünkü maksimum sınır 30 yıldır. Kanun bunu emreder.
I • Adli para cezasına ilişkin indirim veya arttırmalar gün

üzerinden yapılır. Adli para cezasının alternatif olarak
I
öngörüldüğü suçlarda bu cezaya ilişkin hükmün belirlediği
alt sınırı o suç tipindeki hapis cezasının alt sınırından az
üstü sınırı da hapis cezasının üst sınırından fazla olamaz.
2 Mayıs 2019/ Perşembe
PRATİK ÇALIŞMA
OLAY:
a) (A), bir gece telefon direklerine çıkarak, kabloları söker
ve satarak gelir elde eder. Telefon kablolarının sökülmesi
sebebiyle, ilgili sokaklarda birkaç gün. telefon görüşmesi
yapılamaz.
1 A’nın sorumluluğunu tespit ediniz.
I b) Taksici T, aracına aldığı müşteri M’yi istediği yere kadar

götürür. M 20 tl olan taksi ücretine karşılık 50 tl verir. T ise
kendisine 5 tl verdiğini belirterek 15 tl daha vereceğini söyler.
Bunun üzerine M bu beyana inanarak 15 tl daha verir. Ertesi
hafta K’nm aracını satılığa çıkardığını öğrenen T aracı satın
almak için K’nm yanına gider. Sonra T aracı tamirciye götürüp

kontrol ettireceğinden bahisle K’dan aracın anahtarını ister.

Aracın anahtarını alan T araçla birlikte kaçar.
Olayda T’nin hangi suç ya da suçlardan dolayı sorumlu

tutulabileceğini gerekçeli olarak açıklayınız.
c) Bir akşam yolda yürümekte olan A’nın yanından koşarak
geçen B, A’nın kolundaki çantayı hızlıca çekerek alır. Olaydan
haberdar edilen polisler B’yi yakalamak için çalışma başlatırlar ve
B’yi bir otobüsten inerken görürler. Polislerden Pl, B’ye dur
ihtarı yapar ancak B’nin koşarak kaçmaya yeltenmesi üzerine
doğrudan B’nin ensesini nişan alarak B’ye ateş eder. B bunun
neticesinde bitkisel hayata girer.
Olayda B’nin işlediği fiil yönünden cezai sorumluluğunu
tespit ediniz. Pl’in kaçan B’ye yönelik fiilinden ötürü cezai
sorumluluğunun bulunup bulunmadığını gerekçeli olarak
açıklayınız. B, A’yı bayıltıcı spreyle uyutarak çantasını kolayca
alsaydı cezai sorumluluğuna ilişkin vereceğiniz cevap değişir
miydi?
KARARI:
“Katılanın sanık tarafından www.sahibinden.com adlı
internet sitesine ... marka aracın satımı için verilen numarayı
arayarak kararlaştırılan 240 tl’yi belirtilen hesaba göndermesine
rağmen, sanığın bir daha katılanla görüşmeyip, aldığı kaporayı

da iade etmediği sanığın bu surette hileli eylemlerle haksız

menfaat temin ettiği ve üzerine atılı nitelikli dolandırıcılık
suçunu işlediği iddia olunan somut olayda sanığın eyleminin
sabit olduğu gerekçesine dayanan mahkemenin kabulünde
herhangi bir isabetsizlik görülmemiştir. (Yarg.15.CD)
KARAR 2:
Sanığın yaş büyüklüğü nedeniyle soruşturması ayrı
yürütülen diğer sanık ... ile birlikte katılanm ikametine
geldikleri içeri girdikten sonra “ben hocanın kızıyım, üzerinizde
büyü var, oğlun şehit olacak fakat ben oğlunu 3 güne kadar eve
getireceğim sen felç olacaksın” gibi ifaderle büyüyü bozmak için
girişimde bulunup katılana ait altınları ve paraları almak suretiyle
üzerine atılı nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği iddia olunan
somut olayda katılan beyanı sanık savunması tanık beyanı ve tüm
dosya kapsamından sanığın üzerine atılı nitelikli dolandırıcılık
suçunun sabit olduğuna ilişkin mahkemenin kabulünde herhangi
bir isabetsizlik görülmemiştir. (Yarg 15.CD)
CEVAPLAR:
OLAY
a) Olayımızda kişi kendine yarar sağlamak amacıyla
zilyedinin rızası olmadan kabloları kesip almıştır. Tipik bir
hırsızlık suçu örneğidir. TCK ml41 hükümlerine gidilecektir.

Ancak hırsızlık suçunun sonucunda oluşan zarara baktığımız

zaman bir kamu zararı yani hırsızlık neticesinin arttığını
görüyoruz. Burada oluşan zarar kamu zararı meydana
getirmiştir. Nitelikli hal oluşmuştur. Nitelikli, hali düzenleyen
TCKml42 fıkra 5 bunu düzenlemektedir. Yani kişinin
sorumluluğu artık neticesi sebebiyle TCK ml42 fıkra 5
olacaktır.
(A) burada telefon kablosunu olduğunu bilmeseydi

herhangi bir kablo çalışıyorum diye düşünse idi. Bıı ihtimalde
kişinin nitelikli hali bilmemesi durumunda kasttan
bahsedemezdik. Çünkü kastın varlığı için kişinin bilme ve
isteme unsurlarının tam olması gerekmekte idi.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış neticede kişinin ikinci

eyleminde en az taksirle hareket etmesi gerekmekte idi. Bunun
üstünde bilinçli taksir olası kast ihtimalleri için de geçerli
olacaktır.
b) Taksici aracına binen M’yi yalan söyleyerek hileli

davranışlarla aldatıp fazla parasını almıştır. Görünüşte M’nin
iradesi var gibi olsa da bu irade hileli davranışla sakatlanmıştır.
Bu sakat iradeyle zilyedinden alınan mal dolandırıcılık suçunu
oluşturmaktadır. Taksicinin ilk hareketinden sorumluluğu TCK
M.157 Dolandırıcılık suçudur.

ONİKİNCİ KISIM
Verilen bilgilere baktığımız zaman taksicinin arabayı satın

almak amacıyla K’nın yanma gittiği verilmiştir. Daha sonra
K’nın rızasını alarak aracı kontrole götürmüştür. Buraya kadar
olan eylemlerde karşılıklı bir güven ilişkisi olduğunu ve K’nın
aracın zilyetliğini tamirciye götürülmesi için verdiğini görüyoruz.
Ancak taksici zilyetliğin devri amacı dışında aracı aldıktan sonra
geri getirmemesi ile bu güven ilişkisi zedelenmiştir. Burada
oluşan suç Güveni kötüye kullanma suçudur. Sorumluluk TCK
M155 olacaktır.
* Yorum yoluyla dolandırıcılıktır, kişi hiç tamire

götürmemiştir denmiştir ancak verilen parçada biz satın almak
amacıyla gittiğini gördüğümüz için güveni kötüye kullanma
dedik. Bilgi verilmemiş baştan itibaren kişi alır çalarım demiş
olsaydı dolandırıcılık olacaktı.
c) B TCK 141 ile düzenlenen hırsızlık suçunu işlemiştir.
. Zilyedinin rıza olmadan malı menfaat sağlamak amacıyla
almıştır. Madde de belirtilen üstte veya elde taşman malın
alınması fıkrası da “kapkaç” dediğimiz bu durumu
düzenlemektedir.
B eğer ihtimal olarak verilen bayıltıcı sprey kullanmış olsa

idi bu durumda oluşan suç yağma olacaktı. Çünkü yağma suçu
için gereken tehdit veya cebir ve hırsızlık suçudur. Bayıltıcı sprey
Ceza lhıkııkıı Cruel lluhimıh . 25

kullanarak kişiyi kendini savunamayacak hale getirmek de cebir

olarak sayılmakta ve yağma suçunun unsuru olarak kabul
edilmektedir. Buna cebir karinesi denmektedir. TCK ml48 fıkra
3 ile düzenlenmektedir.
P1 ise kanun hükmünü uygulamaktadır. Kanun hükmünün

uygulanması bir hukuka uygunluk sebebidir. Kaçan suçluyu
yakalamak için ihtar eder ve ateş eder.
Ancak burada sınırın aşılması söz konusudur. Çünkü olayda

verilen bilgiye göre hayati değer taşıyan bir yere nişan alınmıştır. -
Halbuki durdurmak için daha farklı bölgelere ateş edilebilir, kişi
durdurulabilirdi. Burada sınırın kasten aşılması söz konusu
olduğu için hukuka uygunluk sebebi ortadan kalkmaktadır.
Pl’in sorumluluğu kasten işlediği suç olacaktır. Burada
kasten yaralama mı var kasten öldürmeye teşebbüs mii olmalı
bunu anlamak güçtür. Kişinin kastını bilmemiz gerekmektedir.
Kanaatimizce kişi kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle
ağırlaşmış halinden sorumlu olmalıdır.
KARARI
Hukuki uyuşmazlık: Verilen kararda nitelikli dolandırıcılık
hükmü uygulanması için gereken şartların, oluşup oluşmadığının
tespiti söz konusudur.

Burada sanığın baştan itibaren para almak amacıyla böyle

bir işe giriştiğini düşündüğümüzde kastını hemen anlıyoruz.
Zilyedini hileli davranışlarla kandırıp sözde iradesiyle aldığı mal
söz konusudur ve dolandırıcılık suçu oluşmuştur. Ancak oluşan
dolandırıcılık nitelikli haldir. Yani nitelikli dolandırıcılık suçu
oluşmuştur.
Tıpkı bu olayda olduğu gibi internet üzerinden, satış

sitelerinden yapılan dolandırıcılığı düzenleyen TCK ml58 fıkra
1 1 bendi uygulanacaktır.
Yargıtay’ın kararı bu sebeplerle kanaatimizce uygundur.

KARAR 2:
Hukuki uyuşmazlık: Nitelikli dolandırıcılık suçunun
şartlarının oluşup oluşmadığının tespitidir.
Sanık burada kişileri hileli davranışlarla kandırıp mallarını

almaktadır. Dolandırıcılık suçu oluşmuştur. Nitelikli
dolandırıcılık için ise “dini duyguların istismar edilmesi
sebebiyle” gerekçesini öne süreriz. Kanun bu hali nitelikli
dolandırıcılık olarak düzenlemektedir. Bunu düzenleyen TCK
m!58 fıkra 1 a bendidir.
Kanaatimizce nitelikli dolandırıcılık gerçekleşmiştir.

Yargıtay’ın kararı uygundur.

• Önceki pratiklerde hep yerel mahkeme ile Yargıtay arasında

karar ihtilafı olduğu için hukuki uyuşmazlığı yazmak
kolaydı. Bu pratikte Yargıtay onayladığı için uyuşmazlık
sadece tespite ilişkindir yazıyoruz.
2. Ders
*Arkadaşlar ikinci ders hocanın teklifi üzerine istenilen bir
konunun tekrar edilmesi kararlaştırıldı. Arkadaşlar da suçların
içtimai konusunu istediler. Genel olarak suçların içtimai
anlatıldı.
SUÇLARIN İÇTİMAİ
Temel bir kuralımız vardı. Bu kural kaç fiil varsa o kadar
suç oluşur kaç suç varsa o kadar ceza vardır prensibi idi. Bunun
dışında ceza normları arasında da birtakım ilişkiler vardır.
A)Özel-Genel Norm İlişkisi

Örneğin hazırlık hareketleri cezalandırılmaz sonucuna
TCK m35 il ulaşıyoruz. Bu bir genel hükümdür. Ancak fuhuş
suçuna baktığımız zaman TCK m227 bu suçun hazırlık
hareketleri de cezalandırılır diyor. Bu durumda özel hüküm olan
fuhuş suçuna ilişkin hükmü uygulayacağız.
Sadece genel- özel norm arasında olmayabilir. Özel
normlar arasında da bu ilişki meydana gelmektedir. Örneğin
güveni kötüye kullanma suçu ile zimmet suçu. Kişi zilyetlik
Ceza Hnkukıt Genel Hükümler 28

ONİKİNCİ KISIM
amacı dışında kullanırsa aldığı malı güveni kötüye kullanma

diyoruz ama bu kişi kamu görevlisi olursa zimmet suçu meydana
geliyor. Burada da iki özel norm arasından daha özel olanı alıp
uyguluyoruz.
Ya da daha özeli bankacılık kanununda düzenlenen zimmet
suçu. Bu suçu bankacı işlediği takdirde o zaman en özel hüküm
olan bankacılık kanununu uygulayacağız.,
Özetle genel norm özel norm ilişkisinde eğer işlenen suç
için daha özel bir düzenleme öngörülmüşse kanunda özel
düzenlemeyi uygular genel normu uygulamayız. Buna da “özel
normun önceliği” denir.
B) Asli Norm - Yardımcı Norm

Bu ilişkide de olaya uygulanabilecek tek bir norm vardır
fakat asli norm herhangi bir şekilde uygulanamıyorsa o zaman
yardımcı norma başvurulur. Buna da “yardımcı normun
sonralığı” ilkesi denir.
Örneğin görevi kötüye kullanma suçunu düşünelim. Bu suç
çok geniş bir suçtur. Ancak kanunda diyor ki ..kanunda ayrıca
düzenlenen haller dışında... gibi bir ibare vardır. Yani irtikap
suçunu işleyen kişi görevi kötüye kullanma suçunu da işlemiş
oluyor. Ancak sadece irtikap suçuna ilişkin ceza veriyoruz.

ONÎKİNCİ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
Çünkü görevi kötüye kullanma suçu yardımcı norm niteliğinde

kalmaktadır.
C) Tüketen - Tüketilen Norm İlişkisi

Bu ilişkide uygulanabilecek iki normdan birisi diğer normu
içine almaktadır. Bu bileşik suçun en tipik örneğidir. Örneğin
yağma suçu. Yağma suçu için gereken hırsızlık ve çevir veya
tehdit unsurları ayrı ayrı suç oluşturmaktadır. Ancak aynı
zamanda yağma suçunun da unsurlarını oluşturmaktadır. Bu
durumda kişiye hırsızlıktan ya da tehdit- cebirden değil sadece
yağma suçunda ceza veririz. Böylece yağma hükmü diğer
hükümleri tüketmiş olacaktır.
Bu saydığımız ilişkiler “Görünüşte içtima” olarak
adlandırılır. Kanunda düzenlenmiş değiller. Bunları normlar
hiyerarşisinden çıkardığımız sonuçlar.
Kanunda yer alan içtima türleri ise bizim için daha

önemlidir. Çünkü genel prensibi uyguladığımız zaman bazı
adaletsiz suçlar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin ben bir 10 kişiye
birden hakaret etmiş olsam burada 10 farklı suçtan dolayı ceza
almam ne kadar adaletli olur sorusu gündeme geliyor.
Baktığımızda 10 suç var gibi gözükse de tek ceza veriyoruz.
Örneğin aynı kişiye karşı aynı suçu farklı zamanlarda birden
çok kez işlesem. Burada da hepsinden ayrıca cezalandırılmak

ONİKİNCİ KISIM
yerine yine tek bir suç hükmünden sorumlu tutulurum. Kasadan

50.000 tl alacak kişi ama her giin 5000 alarak bu miktarı
tamamladı. Tek seferde alınca daha çok haksızlık çok seferde
alınca daha az haksızlık gibi bir ayrım da yapılamaz. Daha ağır
olan parça parça alınmasıdır. Ama her parça için ayrı ceza
verilmesi de ayrı bir haksızlık adaletsiz ortaya çıkarmaktadır.
Bu sebeplerle Ceza hukuku suçların toplanmasına dair
düzenlemeler meydana getirmiştir.
BİLEŞİK SUÇ
Biri diğerinin unsuru veya ağırlaştırılmış hallerini
oluşturması dolayısıyla tek fiil sayılan suça bileşik suç denir. Bu
tür suçlarda içtima hükümleri uygulanmaz.
Bir suçun bir başka suçun unsuru olması ihtimalinin Örneği ise
yağma suçudur. İki ayrı suç birleşmiş tek bir suç olan yağma
suçunu oluşturmuştur. Artık o iki suç yağma suçunun unsuru
haline gelmiştir. Dolayısıyla kişi sadece yağma suçundan ceza
alır. İlave olarak cebirden tehditten ve hırsızlıktan
cezalandırılmaz.
Bir de bir suçun başka bir suç içerisinde nitelikli hal olduğu
durumlar var. Mesela konut dokunulmazlığının ihlali suçunda
cebir kullanılarak ihlal edilirse daha ağır cezayı gerektiren
nitelikli haldir. Demek ki cebir yağmanın içerisinde biı uıısıınlu
Ceza Ihıktıkıı Genel Hükümler 31

ama konut dokunulmazlığı halinde bir nitelikli hal olarak

karşımıza çıkmaktadır. Bu da bileşik suçtur. Artık fail hem
cebirden hem konut dokunulmazlığını ihlalden değil sadece
konut dokunulmazlığını ihlalin nitelikli halinden ceza alacaktır.
(Konut içerisinde hırsızlık nitelikli haldir ama konut
dokunulmazlığını ihlal edip hırsızlık suçu işlerse konut
dokunulmazlığını ihlalden de ceza veriyoruz. Çünkü bu konuda
özel bir düzenleme vardır. Bunu unutmayalım.)
Örneğin bir otobüs şoförü uykuya daldı 10 kişiden 2si öldü
5i yaralandı. Burada normalde farklı neviden fikri içtima
oluşmuş. TCK M44. Ama bunu değil özel düzenleme olan
TCK m85 uygulama alanı bulur. Bakın genel hüküm olan fikri
içtimanm yerini özel düzenleme olan m85 aldı.
ZİNCİRLEME SUÇ
Zincirleme suç Madde 43-
(1) Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda
bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir
cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne
kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az
cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. (Ek cümle:
29/6/2005 — 5377/6 md.) Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda
da bu fıkra hükmü uygulanır.

ONİKİNCİ KISIM
(2) Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi
durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır. (3) Kasten öldürme,
kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu madde hükümleri
uygulanmaz.(
Maddenin başlığı zincirleme suç ama ikinci fıkrada

düzenlenen içtima türü aynı neviden fikri içtimadır. Sonuçları
aynı olduğu için aynı maddede düzenlenmiştir.
Zincirleme suçtan bahsedebilmemiz için 4 koşulumuzun da
oluşması gerekmektedir.
1- Aynı suç olacak
2- Aynı kişiye karşı işlenecek
3- Tek suç işleme kararı altında işlenecek
4- Farklı zamanlarda işlenecek
Aynı suç dendiği zaman suçun teşebbüs hali, temel şekli,
nitelikli halleri aynı suç olarak kabul edilir. Ama bir gün hırsızlık
ikinci gün yapma işlenirse aynı suç kabul edilmez.
İstisna olarak 4 suç bu hükümlere tabii değildir. Kasten
öldürme, kasten yaralama, yağma, işkence. Bu suçlar söz konusu
ise zincirleme suç şartları tam olsa bile hüküm uygulanmaz her
suç için ayrı ayrı ceza verilir.
Mağdurun aynı olması çok açıktır. Suçun farklı zamanlarda

işlenmesi de açıktır.

ONİKİNCİ KISIM
Tek suç işleme kararını anlamak daha soyuttur. Somut

olayda fiillerin işleniş biçimi, türü vs bakılarak benzerlik ya da
aynı karar altında olup olmadığına dair çıkarımlar yapılabilir.
Süre aralıklarına bakarak da çıkarım yaparız. Bir suç işleme
kararı kapsamında işlenen suçun daha az aralıklarla işlendiğini
kabul ederiz. Suçlar arası süre arttıkça kararın tekliğinden emin
olamayız.
Kişinin düşüncesini anlamaya çalışmaktır bir nevi. Çünkü
kişi kendisine kolaylık olsun, daha yakalanması zor olsun ya da
çeşitli sebeplerle fiilin icrasını parçalara bölüyorsa aslında tek
karar vardır divoruz.
J
Zincirleme suçun sonucunda ise kişiye tek bir suçtan ceza

veriyoruz. Cezayı arttırıyoruz. TCK möl’e göre
bireyselleştiriyoruz.
• Zincirleme suça konu olan suçlardan hepsinin

kovuşturulabilir nitelikte olması gerekmektedir. İçlerinden
kovuşturulabilir nitelikte olmayan ayrıca değerlendirilir
cezalandırılır.
Zamanaşımı son fiilin işlendiği zamana göre belirlenir ve

yetkili mahkemede son fiilin işlendiği yer mahkemesidir.

ONİKİNCİ KISIM
AYNI NEVİDEN FİKRİ İÇTİMA (TCK M43/2)

Fail tek fiille birden fazla kişiye karşı aynı suçu işlemiş ise
aynı neviden fikri içtima oluşur. Fiil tek olmalıdır. Bu teklikten
anlamamız gereken hukuki anlamda tekliktir. 3 bıçak darbesi
maddi anlamda 3 fiil olabilir ama hukuki anlamda tek fiil olan
yaralamadır. Failin hukuki anlamda tek fiille birden fazla kişiye
karşı aynı suçu işlemesi gerekmektedir. Sonucu ise zincirleme
suç ile aynıdır. Bu sebeple aynı madde de düzenlenmiştir.
Konu kaç tane ise suç o kadardır diye genel prensibimiz var.
Ancak hırsız eve girdi 5 kişiye ait eşyalar çaldı. Burada 5 farklı
konu var diyerek yorum yapamayız. Tek ev var zilyet tek ondan
çalıyor. Aynı neviden fikri içtima olmaz. Ya da otoparka giren
hırsız aslında güvenlik görevlisine emanet edildiği için araçlar
güvenlik görevlisi zilyet konumundadır. Hırsız birden fazla
kişiden çalmış gibi görünse de hukuken güvenlik görevlisinden
yani tek bir kişiden çalmaktadır.
FARKLI NEVİDEN FİKRİ İÇTİMA(TCK M44)
Burada ise fail yine hukuki anlamda tek fiille birden fazla
larklı suçlar işlemektedir. Örneğin kişi yumruk atar hem gözlük
kırılır hem kişiyi yaralamış olur. Tek fiil var ama hem yaralama
hem de mala zarar verme suçu oluşmuştur.

ONİKİNCÎ KISIM
-Hedefte Sapma:
Bu bir hata değildir. Kişinin gerçekleştirmek istediği bir

netice var ama bir şekilde kişinin beceriksizliği ortamın
elverişsizliği rüzgar vs. başka bir netice de meydana geliyor. Asıl
istediği meydana gelir ya da gelmez. Ama başka bir netice
meydana geliyor. Bu durumlarda da fileri neviden fikri içtima
Yani birini öldürmek için ateş etti ona gelmedi yanındakine

geldi. Burada bir kişiyi öldürmeye teşebbüs diğer kişiyi taksirle
yaralama var. Burada aynı suç söz konusu çünkü aynı suçun
teşebbüs hali de aynı suçtur demiştik.. Yine farklı neviden fikri
içtima uygulanacaktır. Fail en ağır olan suçtan sorumlu olacaktır.
Fikri içtima açısından özel düzenlemeler varsa özel

düzenlemeler uygulanır. Dolandırıcılık suçundan örnek verecek
olursak belgede sahtecilik yapıp dolandırıcılık yapıyor. Bu durum
özel olarak düzenleme yapılıp ayrı ayrı ceza verilir hükmü
konulmuştur. Artık fikri içtima uygulamıyoruz iki suçtan ayrı
ayrı ceza veriyoruz.
Sonuçları; zincirleme suçta olduğu gibi hepsinin
kovuşturulabilir olması şartı vardır. Yoksa içtima da uygulanmaz.
Fileri içtimaya dahil olan suçlardan birinin genel af ile
ortadan kaldırılması halinde diğer suçun cezası mümkündür.

1
ONİKİNCÎ KISIM
*Soru: Mağazanın soyunma kabininden hem mağazaya ait bir

malı hem de başka bir müşteriye ait bir malı alıp giden kişinin
sorumluluğu ne olur?
Burada failin o iki malın kimlere ait olduğunu bilip
bilmemesi sonuçları etkileyecektir. Malların sahiplerinin farklı
kişiler olduğunu bilmesi ihtimalinde tek fiille birden fazla kişiye
karşı aynı suçu işlemiş olacaktır. Yani aynı neviden fikri içtima
oluşur.
Hırsızlık suçunun bir özelliği var. Suçun tamamlandığı an
fiili hakimiyetine geçirildiği andır. Yargıtay başkanı geldiğinde
bu konuyu ayrıntılı bir şekilde anlatmıştı. Bu yüzden fiili
hakimiyete geçirme anı çok önemlidir. Soruya dönecek olursak
suç mağazadan çıkıldığı an tamamlanmış olur ve tek fiil alınıp
çıkılmasıdır. Böylelikle tek fiille birden fazla kişiye karşı aynı suç
yorumunu yapabiliyoruz.
Ceza Hukuku Genel Hnkümlvr

ONÜÇÜNCÜ KISIM
İÇİNDEKİLER
6 Mayıs Pazartesi
Takdiri Hafifletici Sebepler 2

Mahsup 4
Güvenlik Tedbirleri 7
Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 10
Müsadere Türleri 17
Eşya Müsaderesi 17
Kazanç Müsaderesi 19
9 Mayıs Perşembe
Hileli İflas suçu 21

Taksirli İflas Suçu 30
Ceza Hukuku Genel

H.ılı.ıı Dönemi I. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
6 Mayıs Pazartesi / l.Ders

Geçen hafta TCK m61 kapsamında cezanın
bireyselleştirilmesinden bahsetmiştik. Bu hafta takdiri indirim
sebeplerini göreceğiz.
TAKDİRİ HAFİFLETİCİ SEBEPLER
Takdiri indirim nedenleri
Madde 62- Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı

halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis;
müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer
cezaların altıda birine kadarı indirilir.
Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden

sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği
üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir.
Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.
Aslında bu durum hakime verilmiş olan bir yetkidir. TCK

M(>2 ile düzenlenmiştir. Bu yetki uyarınca ceza 1/6’ya kadar
indirilebilir. Bu kural süreli hapis cezaları için geçerlidir.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası müebbet hapis
eczasına, müebbet hapis cezası yerine 25 yıl hapis cezası
verilebilecektir.
Hakim takdiri indirim yetkisini kullanırken bazı şeyleri göz

önünde bulundurur. Bunlar maddede örnek olarak sayılmıştır.

ONUÇUNCU KISIM
Örneğin failin geçmişi, sosyal ilişkileri, meslek geçmişi gibi

durumlara bakabilir. Özellikle de yargılama süresince gösterdiği
davranışlar dikkate alınır.
Suçu işlemiş ama sonrasında bir takım davranışlar işlemiş.
Görevlilere yardım etmiştir örneğin. Bunlar takdiri indirim için
önemlidir. Ancak madde sayılanlar sadece örnek olarak
sayılmıştır. Hakim somut olayda failin yaptıklarından ötürü bu
yetkiyi kullanmaya karar verebilir.
Fail ikrar etmiş olabilir, iştirak edenleri söylemiş olabilir.
Cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri olabilir.
Kitabımızda da buna ilişkin bir örnek verilmiştir. Gençliği
heyecanı ile suç işlemiş olabilir, mağdurun da suçu olabilir,
pişmanlık duyması...
Pişmanlık; etkin pişmanlığın düzenlenmediği hallerde de
kişi pişman olabilir. Etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz ama
halcim takdiri hafifletici sebepler arasında bunu görerek indirim
yapabilir.
Örneğin yaralama suçunda etkin pişmanlık
düzenlenmemiştir. Ancak kişi yaraladıktan sonra hastaneye
kaldırmış olabilir. Hakim burada takdiren pişmanlığına dair
indirim yapabilir.

Cezn Hukuku Gannl Hükümler
ONÜÇÜNCÜ KISIM
■ . • -• Bahar Dönemi .1 l çjltim Çift ve 2. Eğitim
Yani bu sebepler fiilin işlenişine dair sebepler değildir.

TCK möldeki maddeler gibi değildir. Zaten fiilin işlenişine ya
da suç tipini etkileyen haller m61 kapsamında
değerlendirilecektir. Bunlar tamamen faile göre hakim
tarafından takdir edilen indirim sebepleridir. 62. Madde 61.
Madde dışında kalan hallere ilişkindir.
Ceza hukuku anlamında hakime bıraktığımız tek takdir
yetkisi 62. Maddedir. Diğer maddelerde de tabii ki takdir alanı
bulunabilir ancak bu madde tamamen hakimin takdiri için
düzenlenmiştir.
Hakim indirime karar verirse mahkemeye gerekçesini de
sunmak zorundadır.
MAHSUP
Mahsup Madde 63-
(1) Hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsi hürriyeti sınırlama

sonucunu doğuran bütün haller nedeniyle geçirilmiş süreler,
hiikmolunan hapis cezasından indirilir. Adlî para cezasına hükmedilmesi
durumunda, bir gün yüz Türk Lirası sayılmak üzere, bu cezadan indirim
yapılır.
Mahsup: bir şahsi hürriyeti sınırlandıran durumun veya

geçirilmiş sürenin bir başka hürriyeti kısıtlayan süre üzerinden
indirilmesidir. TCK m63 bunu düzenlemektedir.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Madde açıkça belirtmektedir ki hüküm kesinleşmeden önce

gerçekleşen, ve şahsi hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran tüm
haller nedeniyle geçirilmiş süreler hiikmolunan hapis cezasından
indirilir.
Adli para cezasına hükmedilmesi halinde 1 gün 100 tl

olarak alınarak cezadan indirilir.
O halde; şahsi hürriyeti sınırlandıran tüm hallerde mahsup

uygulanabilecektir. Yasa burada sınırlı sayı öngörmez. Şahsi
hürriyeti sınırlandıran tüm haller mahsup edilebilir.
Örneğin CMK düzenlemelerine göre gözaltı süreleri,
gözlem altına alma, yakalama, tutuklama( en önemlisi) şahsi
hürriyeti sınırlandıran hallerdir. Failin buralarda geçirdiği
süreleri hükmolunan cezaya mahsup edilebilecektir.
Mahsup hapis cezası ve adli para cezasında yapılabilir. Bu
ı ezalara hiikmolunmuş ve mahsup olunacak bir hal varsa
in.ile.up yapılır.
• Müebbet hapis cezası için de mahsup ilişkisi kurulabilir.

Ihıı.ıda koşullu salıverme süresi gözö nünde bulundurularak
yapılacaktır.
*( • ılyenlik ıedilirleri itibariyle bir düzenleme bulunmamakla
blılll o niteliği itibariyle zaten mahsup mümkün değildir.

Caza Hukuku Gnnol Hükümler
Bah.ıı Dönt'ini I I Çjitim Çift ve 2. Eğitim
MAHSUP ŞARTLARI
-Şahsi hürriyeti sınırlandıran bir hal olmalıdır.
-Kişi hakkında daha sonradan hapis cezası veya adli para cezası
verilmiş olmalıdır.
-ikinci işlenen suç ilk suça ilişkin verilen beraat kararının
kesinleşmesinden önce işlenmiş olmalıdır.
Bu şart önemlidir. Örneğin kişi suç işlemiş 4 ay hapis
yatmış daha sonra beraat etmiş ve beraat kararı kesinleşmiş. 1 yıl
sonra başka bir suç işlemiş olsun be 2 yıl hapsine hükmolunmuş.
Burada mahsup olmaz, ikinci suç ilk beraat kararından sonradır.
Bu halde mahsup olsa tüm beraat eden suçlular zaten hapiste
kaldığım süreler kadarı düşülür diyerek suç işler. Bu da adaletli
olmaz.
Örnekle toparlayacak olursak kişi bir suç işlemiş ve 4 ay

tutuklu kaldıktan sonra beraat kararı almıştır. Beraat kararı
kesinleşmeden işlediği ikinci bir suç (aynı suç olması gerekemez)
için 1 yıl hapis cezasına hükmedilmiş. Artık bı 1 yıllık hapis
cezasından 4 aylık önceki süreyi düşebiliriz. Buna mahsup ilişkisi
diyoruz. Ya da kişi 4 aylık bir hapis cezası almış ama 2 hafta da
gözaltı süresi vardı. Artık kişi cezaevinde 3 ay 2 hafta kalacaktır
diyebiliriz.

GÜVENLİK TEDBİRLERİ
Yaptırım türlerinin İkincisi güvenlik tedbirleridir. TCK

M53 ve devamında düzenlenmiştir.
Güvenlik tedbirleri suç işleyen bir kişi hakkında koruma,
iyileştirme, eğitim, tedavi gibi birtakım amaçlarla mahkeme
tarafından hükmedilen ve amacı kişinin tehlikeli halini ortadan
kaldırmak olan yaptırım çeşididir.
Bu tanımdan hareketle güvenlik tedbirlerinde amaç geçmişe
yönelik değildir. Kişinin bundan sonraki haline geleceğine
yönelik yaptırımlardır. Hatırlarsanız klasik okulu anlatırken
cezanın amacının geçmişe yönelik olması gerektiğini savunurlar
demiştik. Kefaret anlayışı olarak yaptığının bedeli için kişiye
ceza verilir diyordu. Pozitivist okul temsilcileri ise geçmişe
yönelik cezaya gerek yok, ceza geleceğe etki, etmelidir görüşünü
.avunuyordu. Önemli olan toplumun korunmasıdır anlayışı
vardı.
( ujvenlik tedbirleri de işte bu pozitivist okul kaynaklı ortaya

ıl.mrJ ır Bu sebeple güvenlik tedbirinde örneğin akıl hastası bir
I r,.ıvı tedavi ediyoruz ama tedavi etmekteki amacımız topluma
tehlikeli olmasın, toplumu koruyalım.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Güvenlik tedbirlerinin konusunu kişiler ve eşyalar hatta

tüzel kişiler de oluşturur. Eşyalar için müsadere de güvenlik
tedbiridir.
Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Koşullan
1) Tehlikeli bir durum söz konusu olmalıdır.
Örneğin ruhsatlı bir silah vardır ve bu silahla suç

işlenmiştir. Artık bu silah tehlike arz etmektedir.
Bir çocuk, bir akıl hastası suç işlemiştir, tehlike arz

etmektedir.
Tüzel kişi bir suç işlemiş kendi lehine bir kazanç elde
etmiştir. Burada artık tüzel kişi de bir tehlike arz etmektedir.
2) Bir suçun İşlenmiş olması gerekir.
Güvenlik tedbiri bir yaptırımdır. Doğal olarak bir suç

olmalı ki yaptırımı olsun. Suçun tamamlanmış olması önemli
değildir. Kişinin doğrudan fail olması gerekmez. Cezalandırılma
koşulları oluşmamış bir suç dahi güvenlik tedbirinin konusuna
girebilir.
Nitekim akıl hastaları için ceza veremeyiz kusur yetenekleri

yok. Suç oluşmuştur ancak cezalandırma koşulu oluşmamıştır Bu
halde akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirlerine başvuruyoruz.

3) Kanunda, düzenlenmiş olması gereklidir.
Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi güvenlik tedbirlerinde de

geçerlidir. Burada da kanunda düzenlenmeyen, öngörülmeyen
bir güvenlik tedbirine hükmolunmaz.
Anayasanın 38. Maddesinde de güvenlik tedbirlerinin
kanuniliğine vurgu yapılmıştır.
4)
Giivenlik Tedbirlerine Hakim tarafından hükmedilmelidir.
Çeşitli sistemlerde idare tarafından hükmedildiği,

uygulandığı görülmektedir ancak bizim kanunumuz açıkça
hakim tarafından hükmedilmesini zorunlu kılmıştır.
Çünkü güvenlik tedbirleri kişi hak ve hürriyetlerine
müdahale oluşturmaktadır. Hakimden başkasının hükmetmesi
bu sebeple mümkün değildir.
• Güvenlik tedbirlerinin hukuki niteliğine gelecek olursak ilk

olarak bir yaptırımdır diyebiliriz. Ceza değildir. Cezaya
alternatif değildir. Bazen tek başına bazen ise cezayla
beraber uygulanan yaptırım çeşididir.
• Amaç kişinin tehlikeli halini ortadan kaldırmak ve toplumu
korumaktır, ileriye yöneliktir, hedef ıslahtır.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Güvenlik Tedbiri Çeşitleri

8 tane düzenlenmiştir. Ancak başka özel kanunlarda
düzenlenen güvenlik tedbirleri de vardır. Biz sadece TCK ile
düzenlenen maddeleri İncelivoruz.
J
Belli haklan kullanmaktan yoksun bırakılma (1)(2) Madde 53-
(1) Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolaya hapis cezasına

mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;
a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu

kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il,
belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan
kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün
memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,
b) Seçme ve seçilme ehliyetinden (...) (2),
c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette

bulunmaktan,
d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel

kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan,
e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek

kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu
altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten, Yoksun
bırakılır.
(2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis

cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz

ONÜÇÜNCÜ KISIM
(d) Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya koşullu salıverilen

hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık
yetkileri açısından yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz.
Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen hükümlü hakkında birinci
fıkranın (e) bendinde söz konusu edilen hak yoksunluğunun
uygulanmamasına karar verilebilir.
(4) Kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada on sekiz
yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında birinci fıkra hükmü
uygulanmaz. (1)
(5) Birinci fıkrada saplan hak ve yetkilerden birinin kötüye

kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla hapis cezasına
mahkûmiyet halinde, ayrıca, cezanın infazından sonra işlemek üzere,
hükmolunan cezanın yarısından bir katma kadar bu hak ve yetkinin
kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Bu hak ve yetkilerden
birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla sadece
adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, hükümde belirtilen gün
sayısının yarısından bir katma kadar bu hak ve yetkinin
kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Hükmün kesinleşmesiyle
icraya konan yasaklama .ile ilgili süre, adlî para cezasının tamamen
infazından itibaren işlemeye başlar.
(6) Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği

dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli
suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak
üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü
belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma

hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle

infazından itibaren işlemeye başlar
Bu madde son dönemlerde tartışılan bir güvenlik tedbiridir.

Kişinin belli haklarını kullanmasını engelliyor, yasaklıyor. Bunun
için;
-Koşul 1: Kasten işlenmiş bir suç olması gerekmektedir.
Taksirli suçlarda güvenlik tedbiri veya bu tedbir uygulanmaz
ancak 6. Fıkrada buna bir istisna getirilmiştir.
-Koşul 2: Bu suç dolayısıyla hapis cezasına mahkum edilmiş

olunmalı. Kişi adli para cezasına hükmedilirse kural olarak bu
tedbir uygulanmaz. 5. Fıkra düzenlemesi de bunun istisnasıdır
diyebiliriz.
2. Ders
*Kişinin aldığı hapis cezasının süresi önemli değildir.
İnfazın başlamış olması da gerekli değildir. Güvenlik tedbirine
hükmedildiğinin asıl hükümde belirtilmesi şart değildir.
Belirtilmezse faile bir şey kazandırmaz, çünkü yasal olarak
verilen bir yaptırımdır güvenlik tedbiri.
AYM bu konuda çeşitli iptal kararları vermiştir. Örneğin

Ay 76. Maddesinde milletvekili seçilmek için kasten işlenen
suçlardan dolayı belli suçların yanı sıra 1 yıl veya daha fazla
süreyle mahkum olmama vardır. Ancak TCK m53’de belirtilen

ONÜÇÜNCÜ KISIM
bir süre yoktur. Bu balcımdan AYM kanunları anayasaya uygun

hale getirmek için 1 yıldan az olan cezalarda seçilme baklanı
engellemeyi iptal etmektedir.
Bu hak yoksunlukları infaz tamamlanana kadar devam
etmektedir. Dolayısıyla hükmün infazı tamamlanana kadar kişi
yoksun kılmabilir.
Diyelim ki infaz tamamlandı, kişi milletvekili seçilebilir mi?
Kanunumuz ömür boyu devam eden hak yoksunluğu kabul
etmemektedir.
Ancak çeşitli kanunlarda belli işlerin, mesleklerin
yapılabilmesi için özel düzenlemeler olduğunu biliyoruz. İşte
burada 53. Maddeyle çelişki olmasın diye bir kurum düzenleme
ihtiyacı doğmuştur. Adli Sicil Kanunda ml3 “yasaklanmış
hakların iadesi” dediğimiz bir kuruma yer verilmiştir. Bu
düzenleme 2006 yılında hayata geçmiştir. (Adli sicil kanunu
ml3 a)
Kanuna göre istisnaları olmakla beraber kişi dava ederek
hakların iadesini talep edebilecektir.
M.53’e geri dönecek olursak bu tedbirin uygulanamayacağı
kişiler vardır. Örneğin fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış
çocuklar hakkında, kısa süreli hapis cezası ertelenen kişiler
hakkında bu tedbir uygulanmaz. Uzun süreli de verilir.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Koşullu salıverilen ya da cezası ertelenen kişinin cezası

tamamlanmış olmuyor. Denetim süresi bittikten sonra ceza
tamamlanmış oluyor. İşte bu süreler boyunca da hak
yoksunlukları devam edecektir. Bu sebeple kanun bu konuda
bazı istisnalar getirmiş ve demiş ki hapis cezası ertelenen veya
koşullu salıverilen kişinin kendi altsoyunda bulunan velayet
vesayet kayyımlık yetkileri açısından bu hüküm uygulanmaz.
Yani bu yetkileri kullanabilir ama diğer haklar bakımından
yoksunluk devam eder. (3.fıkra)
Maddenin birinci fıkrasında sayılan yetkilerden birinin kötü

niyetli kullanılması sonucu işlenen suçlar dolayısıyla hapis
cezası-adli para cezası verilmişse artık cezanın infazından sonra
da işlemek üzere “hükmolunan cezanın yarısından 1 katma kadar
hakların kısıtlanmasına” hükmedilebilir.
6. fıkra bakımından taksirle işlenen suçlara ilişkin istisnayı

düzenliyor demiştik. Burada güvenlik tedbirine başvurmak
zorunlu değildir. Hakimin takdirindedir. Örneğin hekim
ameliyat sırasında hastanın karnında cisim unutur ve hasta ölür.
Bunun sonucunda hapis cezasının yanında hekimlikten alma da
söz konusu olabilir.
ONÜÇÜNCÜ KISIM
Eşya müsaderesi
Madde 54-
(1) lyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun
işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan
meydana gelen eşyanın müsaderesine lıükmolunur. Suçun işlenmesinde
kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya
genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (Ek
cümle: 24/11/2016-676.3/11 md.) Eşyanın üzerinde İyiniyetli üçüncü
kişiler lehine tesis edilmiş sınırlı ayni hakkın bulunması hâlinde
müsadere kararı, bu hak saklı kalmak şartıyla verilir.
(2) Birinci fıkra. kapsamına giren eşyanın/. ortadan kaldırılması, elden

çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız
kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine
karar verilir.
(3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran

daha ağır sonuçlar doğuracağı re bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı
anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir.
(4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç

oluşturan eşya, müsadere edilir.
(5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne

zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın
müsaderesine karar verilir.
(6) Birden fâzla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça
iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmoluııur.
Ceza Hukuku Genel Hükünsler ;15

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Müsadere eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi olarak iki

başlıkta düzenlenmektedir. Müsadere; bir suç sebebiyle, suçla
irtibatlı görünen bir mal varlığının veya eşyanın devlet
hâzinesine geçirilmesi olarak tanımlanır.
Demek ki müsadere mülkiyetin devlete geçmesidir. Hukuki
anlamda müsadere ise bir suç işlenmesi neticesinde elde edilen,
suçun işlenmesinde kullanılan eşyanın devlet hâzinesine
geçirilmesidir.
Hukuki niteliği güvenlik tedbiridir.
Müsadere özel müsadere ve genel müsadere olarak ikiye

ayrılır ancak genel müsadere Anayasaya göre (madde 38)
yasaktır. Genel müsadere kişinin tüm mal varlığının devlete
geçirilmesini anlamını taşır. Hukuk sistemimiz böyle bir
uygulamayı kabul etmemektedir.
O halde kanunumuzda düzenlenen (54.madde) özel
müsaderedir.
Bir diğer ayrım zorunlu müsadere ihtiyari müsadere

ayrımıdır. Eğer kanunda belirtilen şartların gerçekleşmesi
halinde müsadere verilmesi gereken zorunlu bir kararsa zorunlu
müsadereden, mahkemenin takdirinde ise ihtiyari müsadereden
bahsediyoruz. Bizim yasamız ihtiyari müsadere sistemini
( eza Hukuku Genel Hükümler 16

benimsemiştir.’1 Çünkü 3. Fıkra hakime bir takdir yetkisi

tanımıştır.
Eğer müsadere işlenen suça oranla daha ağır suçlar ortaya
çıkaracaksa ve hakkaniyete aykırı olacaksa hakim müsadereye yer
vermeyebilir.
Müsadere el koymadan farklıdır. Müsadere TCK’da yer
alan bir güvenlik tedbiridir ve mahkumiyet kararının sonucu
olarak ya da bağımsız ya da birlikte mahkeme tarafından
verilmesi gerekmektedir. Bir yaptırım çeşididir.
El koyma ise koruma tedbiridir, geçicidir. Tutuklama ile

hüküm giyme gibi düşünecek olursak el koyma tutuklama
müsadere ise hüküm giyme gibidir. El koyma CMK ile
düzenle nm e kte dir.
MÜSADERE TÜRLERİ
.A.) EŞYA.MÜSADERESİ
lyiniyetli 3. Kişilere ait olmamakla birlikte kasıtlı bir suçun

işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya
da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur.
Herhangi bir mahkumiyet kararma ihtiyaç yoktur. Kişiye ceza
verilmese, hükmün açıklanması geri bırakılsa da müsadereye
karar verilebilir.
Ceza Hukuku (Şenel Hükümler

- Kasten işlenen bir suç olması gerekir. ( Taksirli

suçlarda müsadere olmaz . Teşebbüs aşamasında kalan
suçlarda ise müsadere olabilir.)
- Malın iyiniyetli 3. Kişilere ait olmaması gerekir.
- Mal suçla ilişkili olmalıdır, (suç işlenilen, suça tahsis
edilen, suçtan kaynaklanan, suçun işlenmesinde
kullanılmak üzere hazırlanan, bizati kendisi suç
oluşturan eşyalar)
- Taşınır veya taşınmaz tüm mallar canlı hayvanlar da
dahil müsaderenin konusu olabilir.
-Vücuttan ayrıldığında eşya olan her şey (saç, tırnak)

müsadereye konu olabilir.
Orantıhlık ilkesi gereği ve takdire bağlı olduğu için

bölünebilecek olan mallarda sadece müsadereye konu olan yeterli
olan kısmın müsadere edilmesi gerekmektedir. (5.fıkra)
Eşdeğer müsadere dediğimiz bir kavram vardır. Eğer
müsadereye konu olan eşya bir şekilde müsadere edilemiyorsa
örneğin mal yok edilmiş, tüketilmiş olabilir işte burada eşdeğer •
müsadere devreye girer. Değeri kadar para tutarı ile müsadere
edilir.
Paydaşlık durumu varsa ise müsadere edilecek kişini

payından müsadere edilir.
Ceza llukukııı Genel Hükümler

B) KAZANÇ MÜSADERESİ
Kazanç müsaderesi Madde 55-
(1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da
suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların
değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik
kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere
kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade
edilememesi gerekir.
(2) Müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere elkonulamadığı veya

bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını
oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.
(3) (Ek: 26/6/2009 - 5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanın

müsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin
22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyiniyetin
korunmasına ilişkin hükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir
Burada bir eşya yoktur. Suçla irtibatlı olan bir eşya yoktur
ama malvarlığı değeri vardır. Suçun işlenmesi ile elde edilen,
suçun işlenmesi için sağlanan ya da suça konu olan maddi
menfaatler müsaade edilir.
Müsadere kararı verilmesi için elbette maddi gelirin
mağdura iade edilememesi gerekmektedir. Örneğin kişi
dolandırıcılık suçu işlemiş, 50.000 tl aldı. Bu miktarı mağdura
verebiliriz müsadere etmeye gerek yoktur.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
- Kasten işlenen bir suç olmalıdır.

- Kazancın veya ekonomik menfaatin suçla bağlantılı
- Suçun mağduruna iade edilememesi gerekmektedir.
- İyiniyetli 3. Kişiler tarafından iktisap edilmemiş
olmalıdır.
Bu kazanç; suçun işlenmesi ile elde edilen maddi menfaatler

olabilir. Örneğin uyuşturucu satışıyla elde edilen para olabilir.
Bizati suçun konusu oluşturan maddi menfaatler olabilir. Yani
hırsızlık suçuna konu olan eşya olabilir. Suçun işlenmesi için
sağlanan maddi menfaatler olabilir. Azmettiren adam öldürmesi
için faile para verir. Suçtan elde ettiği parayla alman ev...
Örnekler çoğaltılabilir ancak özetle suçla ilişkili
diyebileceğimiz maddi menfaatlerin tümü tabii mağdura iade
edilemiyorsa müsadereye tabidir.
Kaim değer müsaderesi dediğimiz bir kavram var. Müsadere

konusu eşya ya da maddi menfaat mağdura iade edilemediği ya
da müsadere edilemediği takdirde bunların karşılığını oluşturan
değerlerin müsaderesine hükmedilecektir.
Örneğin uyuşturucu madde satmakla elde ettiği parayı
harcamış ve müsadere imkansız hale gelmişse bu kazancın
('eza Hukuku Genel Hükümler 20

ONÜÇÜNCÜ KISIM
karşılığı olaıı müsadere tutarının müsaderesine karar

verilemeyecektir.
Müsadere kararı kural olarak mahkeme tarafından
verilmektedir. Asıl yargılamayı yapan mahkeme tarafından
verilecektir ama hükümle birlikte müsadere karan verilmesi
koşul değildir. Hükümden bağımsız da müsadere verilebilir.
9 Mayıs Perşembe
Hileli İflas Suçu
TCK 161 ve 162. Maddelerinde hileli iflas ve taksirli iflas

suçları düzenlenmiştir. Bu suçları anlatmadan önce iflas
konusunda biraz bilgi sahibi olmamız gerekmektedir.
İFLA.S
Bildiğiniz üzere insanlar alacaklarını ya dava açarak ya da
icra takibi koyarak tahsis edebilir. İflas bir takip yoludur. Kelime
kökeni olarak fas kelimesinden gelir ve değersiz para
anlamındadır.
Hukuken ise kişinin borçlarını ödemekten aciz olduğunun
mahkeme kararı ile tespit edilmesidir. Bizim hukukumuz
açısından iflasa tabi bir şahsın borçlarını ödeyemeyeceğinin
mahkeme kararı ile tespit edilmesidir.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
İflas dediğimiz zaman kişinin bütün mal varlığı gitmez

aslında. İflas sebepleri olan bir husustur. İcra nedir hepimiz
duymuşuzdur. İcra ile iflasın farklı noktalan vardır. Cüzi takip
icra takibidir külli takip iflas takibidir.
En önemli farkı ise iflasa tabi olan kişiyi iflas yoluyla takip
edersiniz, iflasa tabi olmayan kişileri ise adi, cüzi icra yoluyla
takip edersiniz.
Örneğin telefon faturanızı ödemediniz. Size gelen takip icra
takibi olacaktır çünkü siz iflasa tabi değilsiniz.
CSadece tacirler ve iflasa tabi olduğu kanunen belirlenen kişiler

hakkında iflas takibi yapılır.
Cüzi takipte örneğin kişinin 10 lira alacağı vardır. Bu kişi

10 liralık icra takibi başlatır. Ancak tacirin 10 lira bile borcu olsa
iflas takibi talep edebilirim. Çünkü tacir iflasa tabidir. Borçlu
tacirin bütün mal varlığı iflas masasına devredilir ve benim
alacağım oradan temin edilir.
Tacirlerin iflasa tabi olmasının sebebi ise normal

insanlardan daha farklı bakılır. Onların daha basiretli olması
beklenir. Tacir borcunu ödemekten acizse diğer borçlarını da
ödeyemeyeceği öngörülebilir ve tüm mal varlığı iflas masasına
devredilir. Bu sebeple külli takip denir.
('ezil 11 ııkukıı Genel HOknmler

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Özetle sen ben iflas edemeyiz. Anca paramız biter,

borcumu ödeyemeyiz. Ancak tacir borcunu ödeyemezse ve iflas
karan mahkemece verilirse kişinin tüm nıal varlığı iflas masasına
geçer ve borçlarını temin edilir.
İflasın temel sebebi borcun ödenmemesidir. Kişi borcunu

ödemezse iflas yoluyla takip edilir. Bazen takip yoluna gitmeden
doğrudan iflas yoluna da gidilebilir. Bu kararı mahkeme
verecektir. Ticaret mahkemeleri bu kararları günü ve saati ile
yazar.
*Iflas mahkeme kararı ile verilir icra ise elinize icra

dairesinden bildirim gelir.
iflas yolu iki tanedir. Biri takip yolu ya da takipsiz olabilir.

Uç şekilde iflas edilebilir.
1) Adi Şekilde İflas: Yine mahkeme kararı verir. Ticari
hayatın şartlarında kişi almıştır saramamıştır iflas etmiştir
doğaldır. Kişinin kusuru yoktur. Bu ceza hukuku alanına
girmez, adi iflasla ilgilenmiyoruz.
2) Hileli iflas’. Kişi iflasa kendi hareketleriyle sürüklenmiş ya
da iflas kararından önce veya sonra hileli tasarruflar
yapmıştır. Ceza hukuku İlgilenir.
3) Taksirli iflas: Basiretli davranmamış ve dikkatsizlik
özensizlikle iflasa sebep olmuştur. Burada ise taksirli

ONÜÇÜNCÜ KISIM
iflasta iflas muhakkak taksirli davranışın neticesidir.

Sebep sonuç ilişkisi vardır.
• Özgü suçtur. Sadece iflasa tabi olan kişiler bu suçun faili
olabilir. Yani diğer kişiler bu suçun sadece azmettireni ya da
yardım edeni olabilirler.
• İflas olunca bir iflas masası oluşur ve tüm malvarlığı bu iflas
masasına devredilir. Alacaklı açısından ise sonuçlan daha
fazladır.
Gelecek sene bu konuyu ayrıntılı işleyeceksiniz,

işleyeceğimiz suç tipleri için bu kadar bilmeniz yeterli olacaktır.
Hileli iflas ve taksirli iflas suçları birbirinden bağımsız
suçlardır. Ancak ortak bir nokta vardır. İcra İflas Kanununda
(iik) hileli ve taksirli iflas halleri sayılır.
765 sayılı kanunda bu suçlardan ceza verilirken fiili için
IİK’ya bakılırdı. 5237 sayılı kanunda ise 161. Madde de hileli
iflas suçu düzenlenirken bu filler sayılmıştır. Taksitli iflası
düzenleyen 162. Madde de ise böyle bir fiil sayımı
düzenlenmemiştir. Ancak ÎÎK’da hala bu fiiller sayılmaktadır.
Öncelik sonralık ilişkisi kapsamında sonraki kanunu
uygulayacağız yani TCK hükümlerinde sayılan hallere gideceğiz
artık İİK hükümlerine gidilemeyecektir.

İÎK’da bu maddenin ilga olmaması doktrinde tartışmalara sebep

oluyor. Kimileri birlikte değerlendirilsin kimi değerlendirilmesin
demektedir. Bizim görüşümüz zımnen ÎİK’nın ilga olduğudur.
HİLELİ İFLAS
Hileli iflâs
Madde 161- (1) Malvarlığını eksiltmeye yönelik hileli tasarruflarda

bulunan kişi, bu hileli tasarruflardan önce veya sonra iflasa karar verilmiş
olması halinde, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Hileli iflasın varlığı için;
a) Alacaklıların alacaklarının teminatı mahiyetinde olan malların

kaçırılması, gizlenmesi veya değerinin azalmasına neden olunması,
b) Malvarlığını kaçırmaya yönelik tasarruflarının ortaya çıkmasını

önlemek için ticari defter, kayıt veya belgelerin gizlenmesi veya yok
edilmesi,
c) Gerçekte bir alacak ve borç ilişkisi olmadığı halde, sanki böyle bir
ilişki mevcutmuş gibi, borçların artmasına neden olacak şekilde belge
düzenlenmesi,
d) Gerçeğe aykırı muhasebe kayıtlarıyla veya sahte bilanço tanzimiyle

aktifin olduğundan az gösterilmesi, Gerekir.
Suçun unsuru hileli tasarruflardır. Bu tasarrufların ne

olduğu kanunda sayılmıştır. Yani bağlı hareketli bir suçtur.
Ancak maddede yazılan tasarrufların yapılması ile bu suç
Ceza Hukuku (Seııel Hükümler

oluşabilir. Bu hileli tasarruflar iflas kararından önce veya sonra

yapılabilir.
iflas kararının verilmesinin hukuki niteliği ise objektif

cezalandırılma şartıdır, iflas kararı suçun unsuru değildir failin
buna yönelik bir şey yapması beklenmez. Karar sadece kişinin
cezalandırılabilmesi için gerekmektedir. İflas kararma
hükmedilmezse kişi ne kadar hileli davranış yapsa bile
cezalandırılmaz.
iflasa karar verildiğinde tabii İd dava açılabilir ama iflasın

kesinleşmesi için kararın da kesinleşmiş olması gerekmektedir.
Kanun koyucu korunan hukuki değer olarak, alacaklıların
malvarlığı hakkını ve ekonomik hayatı göstermektedir. Çünkü
iflas sadece alacaklıları değil ekonomiyi piyasayı
ilgilendirmektedir.
Bu suç dolandırıcılık suçuna benzemektedir. En temel

farkları; bu suçta objektif cezalandırma koşulu vardır ve faili
sadece iflasa tabi olanlar olabilir.
Demek ki bir iflas kararı olacak. Bu karardan önce veya
sonra 161. Maddede yazılan 4 hileli tasarruftan biri yapılacak.
Örneğin 1. Durum kaçırma; fiili olabilir hukuken olabilir.
Fiili olarak malları alır bir yere saklar. Hukuken kaçırma da ise
hiç olmayan kişilere paravan şirketlere hiç olmayan bir borcu

ONÜÇÜNCÜ KISIM
■ Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
varmış gibi ödenmiş gösterebilir, ödenecek gösterebilir. Amaç

hep alacaklılara borcu ödememek.
Gizleme; icrai olabilir ihmali olabilir. İcrai de mallar gizlenir

ihmali de ise sorulan sorulara sessiz kalırsınız.
2. durum: Değerinin azalmasına neden olmak; bu suçtaki tek

neticeli harekettir.
Ticari defterler yakılır yırtılır başkalarına verilir.
3. durum: Gerçekte bir borç ilişkisi yok ama varmış gibi belge
düzenleniyor. Arkadaşıma borcum var diye 100.000 tl lik senedi
yaparım. Öderim sonra parayı bana geri verir. Gerçek
alacaklıların hakkı çiğnenmiş olur.
'“Burada en önemli şey TCK 212. Madde. Bu maddeye göre bir

suç işlenirken belgede sahtecilik yapılırsa ayrıca belgede
sahtecilik suçundan da ceza verilir.
4. durum: aktifinin olduğun az gösterilmesi. Kişi 100 olan
malvarlığını 80 gösterip borcu ödeyemem diyor. Yine belgede
sahtecilik de oluşmuş oluyor.
Suçun neticeli olup olmadığı tartışmalıdır. Bu sebeple

nedensellik bağı da tartışmalı hale gelmektedir.
Fail; iflasa tabi olanlardır dedik. Tüzel kişiler bu suçun faili
olamaz ancak yöneticiler olabilir. Özgü bir suçtur.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
iflasa tabi olan kişi var ve bir de kefili var. Bu hileli

tasarrufları kefil yaparsa ne olacak? Kefil sadece yardım eden ya
da azmettiren olabilir. Ancak kefil de tacirse veya iflasa tabi bir
kimse ise müşterek faillik söz konusu olacaktır.
Suçun mağduru; alacaklılardır. Alacağını Kısmen ya da

tamamen alamayan tüm alacaklılar.
Suçun konusu; iflas kararından önce ya da sonra hileli

tasarrufa konu olan bütün mallardır.
Nitelikli hali yoktur. Kasten işlenebilir. Taksirli hali başka

bir suçu (taksirli iflas suçu) oluşturmaktadır.
Saik; mal varlığını eksiltmek amacıdır. Ama tartışmalıdır
kimileri saik yoktur demektedir.
Hukuka aykırılık bakımından; ilgilinin rızası mümkün

değildir. Üzerinde tasarruf edilebilecek bir hak yoktur çünkü.
Hukuka uygunluk sebepleri uygulanmaz. Hakkın

kullanılmasına bakalım, kişi bunlar benim mallarım istediğimi
yaparım diyemez. Çünkü malvarlığı hakkınızı başkalarına zarar
verecek şekilde kullanmazsınız. Aslında her hakta böyledir sınır
başkalarına verilecek zarara kadardır.
Kusurluluğu kaldıran azaltan sebepler uygulanabilir.
Zorunluluk hali, yaş küçüklüğü, cebir tehdit uygulanabilir.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Suça teşebbüs mümkün müdür? Objektif cezalandırma

koşulu olan her suç için bu tartışma vardır. Teşebbüs olur mu
olmaz mı?
Ağırlıklı olan düşünce; objektif cezalandırma koşulu olan
suçlara teşebbüs mümkün değildir. Temel kural budur.
İstisnaları vardır. 4 ihtimal olabilir.
1- Hem unsur gerçekleşti hem şart gerçekleşti ise; burada

teşebbüs olmaz suç tamamlanmış cezası verilecek.
2- Unsurlar oldu şart gerçekleşmedi ise; suç oluştu ama
faile ceza veremeyiz. Teşebbüs yoktur.
3- Unsurlar yok, şart yok ise ; zaten ne teşebbüs ne ceza
ne suç var.
4- İcra hareketleri yarıda kalıyor ama şart gerçekleşiyor
ise; işte burada icra hareketleri tam olsa kişi cezayı
alacak. Sadece bu ihtimalde teşebbüs uygulanabileceği
savunulur.
• Kararın öncesi ve sonrası denir. Bu zamansal sınır genel
zamanaşımına tabidir.
İştirak bakımından özgü suç olduğunu söyledik. İflasa tabi
olmayan kişilerin iştiraki ancak şeriklik olur.
İçtima bakımından zincirleme suç hükümleri tatbik edilebilir.
('eza Hukuku Genel Hükümler

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Şahsi cezasızlık ve etkin pişmanlık uygulamaya müsait bir suç
Objektif cezalandırılabilirle koşulu vardır. İFLAS KARARI.

Fail burada iflas etmeyi istemeyebilir. Bunun bir önemi
yoktur. Bu suçta bilme ve isteme unsuru hileli davranışlar
yönünden etkilidir yoksa iflasın bilinip istenmesine gerek yoktur.
Suç hileli tasarrufların yapıldığı yer ve zamanda gerçekleşir.
*Iflas kararı verilince dava açılabilir. Ceza ancak kararın
kesinleşmesi ile verilir.
Bu suç tipine AĞIR CEZA MAHKEMELERİ bakar.
Bunun sebebi suçun ağırlığıdır. Bu suçun önemli yaptırımları
vardır. Bu suçu işleyen kişiler milletvekili olamaz mesela.
TAKSİRLİ İFLAS SUÇU
Taksirli iflas
Madde 162- (1) Tacir olmanın gerekli kıldığı dikkat ve özenin

gösterilmemesi dolayısıyla iflasa sebebiyet veren kişi, iflasa karar verilmiş
olması halinde, iki aydan biryıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
İflasa sebebiyet verilmesi ve iflasa karar verilmesi

denmektedir. Burada anlatılmak istenen karardır. Kişi borca
batık olabilir, borçlarım ödeyemeyecek olabilir. Tacirse iflas
etmiştir normal kişiyse haciz diyoruz. Ancak kişiye iflas etti
diyebilmemiz için karar gerekmektedir. Burada da mahkemenin

ONÜÇÜNCÜ KISIM
iflas kararını vermesi objektif cezalandırılma koşuludur.

Sebebiyet verme ise suçun unsurudur.
Korunan hukuki değer yine bu suçta da alacaklıların mal
varlığıdır ama hileli iflas gibi dürüst olmadığı için değil dikkat ve
özenli davranmadığı için cezalandırılıyor. Fiil bakımından;
kişinin dikkatsiz basiretsizce davranmasını arıyoruz.
TTK’ya göre basiretli olmak objektif olarak o işi hakkıyla
yapmak dikkatli olmaktır. Sübjektif özellikler beklenmiyor.
Olması gerektiği kadar özenli olunması İsteniyor. Mevsimi,
piyasayı işle ilgili gereken şeyleri ortalama bir tacir kadar bilmeli.
Bilmezse bu sebeple yapılan davranışlar iflasa karar kesinleşirse
artık ceza alır.
Kanun koyucu eskiden taksirli iflas suçu fiillerini tek tek

sayıyordu. (ÎIK’da) Suç TCK’da düzenlendi ama bu haller de
sayılmadı. Örneğin gereksiz borç alma, saçma sapan
araştırmadan mal alma, kumar oynama(belirli seviyenin
üstünde),defteri doğru düzgün tutmama, işleri bırakıp tatile
gitme ...
Netice; iflasa sebep olunmasıdır.
Konu; iflasa konu olan mallar.
Bilinçli taksir olabilir.
I eşebbiis asla mümkün değildir.

iştirak mümkün değildir. Herkes kendi kusuru ölçüsünde

sorumlu olacaktır.
içtima açısından ise bir özelliği yoktur.
• Artık dikkat ve özen yükümlülüğü hakim tarafından içi

doldurulması gereken bir kavramdır. Yorum olarak İÎK’dan
yararlanabilir ama direk bakıp bunlar bunlar var bunlar
bunlar yok diyemez.
2. Ders
Pratik çalışma
SORULAR
1- Aşağıdaki ihtimallerde hangi suç ya da suçların

oluşacağını varsa suçun özel görünüş şekline ilişkin
prensipleri de (teşebbüs, iştirak, içtima) dikkate alarak
açıklayınız.
a) R, evine gelen arkadaşı U’nun kolundaki çok pahalı
bir saati görür ve keıısinin hayatı boyunca böyle bir
saate sahip olacak kadar para kazanamayacağını
düşünür. Bunun üzerine iyice hüzünlenen ve
hırslanan R arkadaşı U’nın içeceğine uyku ilacı
katar. U uykuya dalınca kolundaki saati alır ve
odasında saklar.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
b) K aşırı hızlı şekilde kullandığı aracın direksiyon

hakimiyeti kaybederek T’niıı kullandığı araca
çarpar. Kazada iki kişi ölür üç kişide yaralanır.
c) V otobüste seyahat etmekte iken diğer yolcu Z’nin
çantasının açık kaldığını farkeder ve belli etmeden
Z’nin çantasında cüzdanını alır. Yakalanmamak için
bir sonraki durakta inen V elinde cüzdanla evine
yürümekte iken arkadan hızlıca gelen J V’nin
elindeki cüzdanı alır ve koşarak oradan uzaklaşır.
2) TCK’nm 141. Maddesinin 1. Fıkrasında; zilyedin rızası
olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına
bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye 1
yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir denilmektedir.
a) Yukarıda yer alan suçun eşler arasında gerçekleşmesi
mümkün müdür? Açıklayınız.
b) Hırsızlık suçunun konutta işlenmesi durumunda failin
cezai sorumluluğu nasıl belirlenir? Anlatınız.
3) K işlediği iki ayrı suçtan dolayı 9 ay ve 1 yıl olmak üzere
toplamda 1 yıl 9 ay hapis cezasına mahkum edilmiştir.
a)Mahkemenin cezanın 1 yıldan fazla olması dolayısıyla adli para

cezasına çevirme talebini reddetmesi durumunu değerlendiriniz.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
b) Cezanın adli para cezasına çevrilmesi ve K’nın bunu

ödememesi durumunda ne yapılması gerekir? Açıklayınız.
c) Hapis cezası adli para cezasına çevrilen K’nın 2 yıldan az hapis
cezası gerektiren bir suç işlemesi durumunda hapis cezası
ertelenebilir mi? Açıklayınız.
KARAR İNCELEMESİ
Aşağıdaki kararları a) hukuki uyuşmazlık b) kanaatinizi
Yakının çiftliğinde bulunan hayvanları aracına yükleyip
ayrılacağı sırada olay yerine gelen tanıkların müdahalesi ile araçta
bulunan silahı alıp gelen tanıklara doğrultarak “gelmeyin
hayvanları vermeyeceğim” şeklinde sözler sarf eden sanığın
eylemi hırsızlık olarak başlayıp dönüşen hali ile tamamlanmış
yağma suçunu oluşturduğu düşünülmeden, eyleminin teşebbüs
aşamasında kaldığından bahisle yazılı şeklinde uygulama
yapılması. (YARG.6.CD)
Oluşa ve kabule göre sanık ...’in aralarındaki arkadaşlık
ilişkisini sona erdirmek isteyen mağdur ...’ten ayrılmak
istemeyip mağdura talep ettiği miktardaki parayı göndermediği
takdirde çıplak resimlerini ifşa edeceği tehdidiyle şantajda
bulunduğu ve arkadaşlık ilişkilerinin devam ettiği dönemde
mağdur tarafından kendisine gönderilen mağdurun çıplak

ONÜÇÜNCÜ KISIM
resimlerini, mağdurun kardeşi olan tanık ...’m cep telefonuna

gönderdiği olayda sanığın, mağdurun kendisinin veya yakının
hayatına vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı
gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara
uğratılacağından bahisle mağduru tehdit ederek veya ona cebir
kullanarak mağdurdan para alması söz konusu olmadığından
sanığa isnat edilen şantaj eyleminin TCK’nın 148. Maddesinde
tanımlanan yağma suçunu oluşturmayacağının anlaşılması ve
mağdurun fiziksel mahremiyetine dair görüntülerinin ifşa
edilmesi karşısında yerel mahkemece sanığın üzerine atılı şantaj
ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçlarının sübut bulduğuna ve
eylemlerin hukuki nitelendirilmesine yönelik kabulde bir
r..ıbetsizlik görülmemiştir.( YARG 12.CD)
CEVAPLAR
D
a) Yağma suçu cebir veya şiddetle işlenen hırsızlık suçudur.
Cebrin tanımı ise kişiye karşı bedenen hissedebileceği
şekilde maddi kuvvet kullanarak iradesinin etki altına
alınmasıdır. Olayımızda böyle bir cebir oluşmamıştır.
Temel şekliyle yağma suçu oluşmamıştır. Ancak kanun
koyucu yağma suçunun öneminden hareketle bazı

ONÜÇÜNCÜ KISIM
hareketleri her ne kadar tanımı tam karşılamasa da cebir

olarak yorumlamıştır.
Buna da Cebir karinesi denmektedir. 148. Maddenin 3.
Fıkrasında düzenlenmektedir.
(3) Mağdurun, herhangi bir vasıta ile kendisini bilmeyecek ve
savunamayacak hale getirilmesi de, yağma suçunda cebir sayılı
Normal şartlarda cebir sayılmayan bu fiiller yağma suçu

açısından cebre eş değer tutulmuştur. Kişi hipnotize edilebilir,
uyuşturulabilir, uyutulabilir... Mağdur bu hallerle failden
kaynaklı kendini bilemeyecek ve savunamayacak hale gelmişse
yağma suçu oluşur.
• Mağdur kendi fiilleriyle bu hale gelmişse oluşan suç

nitelikli hırsızlık suçuna konu oluşur. Yağma için mutlaka
failin eylemleri ile bu hale gelmesi gerekmektedir.
Olayımızda yağma suçu gerçeklemiştir. TCK ml48
b) Kişinin taksirle ya da olası kastla ya da bilinçli taksirle
hareket ettiğine dair kesin bir bilgi yoktur. Size böyle
kesin bilgiler verilmediği zaman ihtimalleri ayrı ayrı
değerlendirmeniz istenmektedir.

ONÜÇÜNCÜ KISIM
Kişinin bilinçli taksirinin olması ihtimalinde 2 kişi ölüp 3

kişi yaralanmışsa taksirle öldürmede niteliği itibariyle özel bir
içtima hükmü olan TCK m85 fıkra 2 sorumluluğu doğacaktır.
Taksirle öldürme
Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan
altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin
ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden
olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu hüküm olmasaydı .farklı neviden fikri .içtima hükümleri,

uygulanacaktı. Yani kişinin taksirle öldürme sorumluluğu
doğacaktı. Taksirle öldürmeye baktığımız zaman tek hareketle
birden fazla kişinin ölümüne yol açmıştır. Burada ise aynı
neviden fikri içtima söz konusu olacaktı diyebilirdik. Kişi
böylece tek bir öldürmeden sorumlu olur ve hapis cezası 1/3’den
' ı c kadar arttırılacaktı.
Kişinin olası kastının olduğu ikinci ihtimalde ise fail tek bir
h.ııcketle birden fazla kişiyi öldürmüş ve yaralamış. Farklı
neviden fikri içtima hükümleri uygulanacaktır. Kişi kasten
öldürmeden sorumlu olacaktır. Kendi içinde de kasten
öldürmelere baktığımız zaman tek bir hareketle birden fazla
I-e, inin ölümüne sebebiyet verilmiş. Aynı neviden fikri içtima
Kllü dursa da istisna olan 4 suçtan biri olduğu için aynı neviden

ONÜÇÜNCÜ KISIM
fikri içtima hükümleri uygulanmaz. Kişi iki ayrı öldürmeden

ayrı ayrı sorumlu olur.
NOT: Aynı neviden fikri içtima uygulanamayan suçlar: kasten
öldürme, kasten yaralama, yağma, işkence.
c) Hırsızlık suçunun toplu taşımada ve eklentilerinde

işlenmesi nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Olayımızda
meydana gelen ilk olay nitelikli hırsızlık suçuna konu
oluşturur. Ancak suçun tamamlanıp tamamlanmadığına
baktığımız zaman hırsızlık suçunun tamamlanması için
malın alınması konusunda 4 farklı teori vardır.
Doktrinde kabul gören görüş fiili hakimiyet görüşüdür.
Fiili hakimiyet görüşünü kabul edersek V malı fiili
hakimiyetine geçirememiştir. Bu sebeple suç
tamamlanmış sayılmaz. Sorumluluğu nitelikli hırsızlığa
teşebbüstür.
J ise taşınmakta olan malı almıştır. Bu durum yine TCK
m 142’ de hırsızlık suçunun nitelikli hali olarak düzenlenmiştir.
Kişinin sorumluluğu nitelikli hırsızlık olacaktır.
Kanun koyucu hırsızdan almaıı mal konusunda suç oluşur
mu sorusuna dair özel bir düzenleme yapmamıştır. Bu konuda
iki görüş vardır. Zilyetlik hukuka ayları yollarla elde edilmişse
hırsızlık oluşmaz diyen bir görüş vardır. Bir diğer görüş hakim
Ceza IIııkukıı Genel Hükümler 38

ONÜÇÜNCÜ KISIM
olan görüştür ve zilyetten alınmasını suçun oluşumu için yeterli

görmektedir. Bu sebeple hırsızdan çalman mal da hırsızlık
suçuna konu oluşturur ve hırsızlık suçu oluşur. Ancak mağdur
malın malikidir.
2- a) Malvarlığına ilişkin suçlar bakımından ortak bir
hüküm var TCK 167. Şahsi cezasızlık sebeplerini
düzenlemektedir. Yağma ve nitelikli yağma dışındaki
tüm malvarlığına karşı işlenen suçlarda suçun eşe, alt üst
soya belli derecedeki kan bağı olan akrabalara karşı
işlenmesi halinde kişiye ceza verilmez.
Şalisi cezasızlık sebebi veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi
sebep
Madde 167- (1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan
haçların; a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, b)
llslsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin
veya evlat edinen veya evlatlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan
kalleşlerden birinin. Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba
hakkında cezaya hükmolunmaz.
(('l Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin,

>nm konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta
bıı.ılvı yaşamakta olan, amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci
ılın ecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili
|l ı ıl'.ı hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indiı ihı
ONÜÇÜNCÜ KISIM
Bu sebeple suç oluşur, gerçekleşmesi mümkündür ancak

şahsi cezasızlık sebebi olması nedeniyle kişiye ceza verilmez.
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.
* kişinin aldığı malın bu kişilere ait olup olmadığını bilmesi
gerekmez. Çünkü şahsi cezasızlık sebepleri unsurlar dışında
kalan hallerdir. Bilme unsuru ise kasta ilişkindir yani unsura
ilişkindir. Şahsi cezasızlık sebebi unsur olmadığı için kişinin
bilmesine gerek yoktur.
b) Yağmanın konutta işlenmesini hatırlayacak olursak kişiye
ayrıca konut dokunulmazlığını ihlal suçu vermeyiz.
Hırsızlık suçunda ise kanun koyucu konutta işlenmesini

nitelikli hal olarak saymamıştır. Bina veya eklentileri içinde
muhafaza edilen malların alınmasını nitelikli hal olarak
saymıştır. Dolayısıyla kişi binaya girmeden de hırsızlık yapabilir.
Pencereden alır gider, sopa kullanır vs... Konut dokunulmazlığı
oluşmaz.
i Ancak kişi bir de konuta girerse ayrıca konut
I
dokunulmazlığını ihlal suçu oluşur. Hatta konut dokunulmazlığı
suçu normalde şikayete bağlı iken hırsızlık için konut
dokunulmazlığı ihlal edilirse şikayet aranmaz.
(4) (Ek: 6/12/2006 - 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla
konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi
Ceza llııkuku Genel Hükümler 40

ONÜÇÜNCÜ KISIM
halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için

şikâyet aranmaz.
Kişiye ayrı ayrı hem hırsızlık hem de konut dokunulmazlığı

ihlal suçundan sorumluluk doğacaktır.
3-a) Kısa süreli hapis cezasının çevrilmesi söz konusu. İki. ayrı
suç ve toplamda 1 yıl 9 ay ceza var.
Kısa süreli hapis cezasının çevrilmesi için ilk şart
hükmedilen cezanın 1 yıl ve daha az olması gerekmektedir.
Olayımızda toplam süre 1 yılı geçtiği için talep reddedilmiştir.
Ancak bu konuda çoğunluk görüşüne göre her mahkumiyet ayrı
ayrı değerlendirilmelidir.
Olayımızda kişi 1 yıl ve 9 ay olmak üzere iki ayrı hükümde

ile sınırı aşmamaktadır ve çevrilme mümkün olmalıdır.
Diyelim ki kişinin tek suçtan mahkumiyeti 1 yıl 9 ay olsaydı

»cçenek tedbirlere ya da adli para cezasına çevrilebilir miydi?
Toplam süre kısa süreli hapis cezası sınırını aşmaktadır,

'i ani kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi
lııüınkiin değildir. İlk şartımız olan kısa süreli olma şartı
gerçekleşmemiştir. Ancak burada kanun koyucu bir istisna
iç İnerek taksirli suçlara ilişkin (bilinçli taksir hariç) mahkumiyet
Hıiç sene olursa olsun(uzun süreli- kısa süreli) seçenek
kapı ıı unlara değil ama adli para cezasına çevrilebilecektir.
Ceza Hukuku Genel Hükümler | 41

3- Burada ikili bir ayrım yapmamız gerekir.

1- Eğer seçenek tedbirlere çevrildiyse ve gerekleri yerine
getirilmiyorsa TCK m50 fıkra 6 uygulanması gerekir.
(6) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet savcılığınca yapılan
tebligata rağmen otuz gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin yerine
getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi halinde,
hükmü veren mahkeme kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen
infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci
fıkra hükmü uygulanmaz.
2- Adli para cezasına çevrilir ve ödenmez ise İnfaz kanunu

madde 106 fıkra 3 uygulanır.
4- Hapis cezasının ertelenmesinin şartlarını hatırlayalım.

- 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasına hükmedilmek
- Daha önceden kasıtlı bir suçtan 3 aydan fazla
mahkumiyeti bulunmamalı
- Pişmanlık göstermeli
Olayımızda 2 yıl şartı ve pişmanlık şartının uyduğunu
görüyoruz. Önemli olan önceden mahkum olduğu cezanın
süresi. Kişi 1 yıl 9 ay süre ile mahkumiyet almıştır. Süre
tutmuyor mu?
Olayımızda kişinin hapis cezası asli para cezasına
çevrilmiştir. Adli, para cezasına çevrildikten sonra hapis cezası
Ceza Hııkııkıı Genci Hükümler 42

ONÜÇÜNCÜ KISIM
hükümleri ortadan kalkar. Bu sebeple kişi önceden sadece adli

para cezası almıştır. 3 ayı geçen mahkumiyet kararı yoktur.
Tüm şartlar sağlandığı için erteleme yapılabilir.
KARARI:
Hukuki uyuşmazlık: Hırsızlık suçu mu yoksa ağma suçu mu
söz konusudur ve hırsızlık tamamlanmış mıdır ihtilafı vardır.
Eski kanunda yağmaya dönüşen hırsızlık şeklinde bir suç vardı.
Yeni kanun da vok.
J
Olayımızda kişi hırsızlığa yeltenmiştir ama malları fiili

hakimiyetine geçiremeden malik gelmiştir ve silahı alıp tehdit
etmiştir. Hırsızlık suçu tamamlanmamıştır çünkü fiili
hakimiyetine geçirememiştir. Teşebbüs aşamasında kalmıştır.
Ardından tehdit ile mal alınmıştır yağma suçu oluşmuştur.
Bu gibi durumlarda kişi hırsızlıkla başlasa bile devamında

eklenen kastla birlikte malın alınmasına yönelik cebir veya tehdit
oluşursa sadece yağma suçunun oluştuğu kabul edilir. Ayrıca
hırsızlığa teşebbüs cezası verilmez. Oluşan suç sadece yağma
'.uçudur.
"örneğin, kişi malı alacakken malik gelmiş olsun. Kişi malı
bırakıp kaçsın ama malik onu yakalamaya çalışsın. Fail de silahı
l ıp gelme diye tehdit etsin. Bu durumda yağma suçu oluşma/
ı, uukü yapma suçu için yapılan tehdidin malın alınmasına
yönelik olması gerekmektedir. Bu örnekte kişi malı almamış,

almaya çalışmak için değil kendini kurtarmak için tehdit
etmiştir. Hırsızlığa teşebbüs ve tehdit suçları oluşmuştur.
KARAR2:
Hukuki uyuşmazlık: oluşan suçun yağma mı yoksa şantaj ve
özel hayatın gizliliğinin ihlali mi olduğuna ilişkin ihtilaftır.
Kanun koyucu yağma suçundaki tehdidin yöneldiği
değerleri saymıştır. Her hukuki değere yönelen tehdidi yağma
suçu için geçerli saymamıştır.
Kişinin kendisine veya yakınlarına yönelmiş;
- hayatlarına,
-vücut dokunulmazlığına,
-cinsel dokunulmazlığına,
-mal varlığına ilişkin tehdit olmalıdır ki yağma suçu oluşsun.
Olayımızda tehdide konu olan değer bunlar arasında

sayılmadığı için yağma oluşmamıştır. Verilen karar isabetlidir.
Oluşan suçlar şantaj ve özel hayatın gizliliğini ihlaldir.

ONDÖRDÜNCÜ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
13 Mayıs Pazartesi
Tekerrür 2
Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri 15
Dava ve Ceza İlişkisini sonlandıran Hal 17
Af 18
16 Mayıs Perşembe
TCK M160 21
TCK M165 27

13 Mayıs Pazartesi
TEKERRÜR
Güvenlik tedbirleri de suç ve cezada kanunilik ilkesinin

geçerli olduğu bir husustur. Dolayısıyla tekerrürün de kanunda
düzenlenmesi gerekmektedir.
Tekerrür lafzi anlamına bakınca tekrar etmekten gelir ve
Arapça kökenli bir kelimedir. Ceza hukuku açısından niteliği ise
güvenlik tedbiri olmasıdır.
TCK m58 ile düzenlenmektedir.
Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular
Madde 58- (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm

kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri
uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
(2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı; a) Beş yıldan

fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz
edildiği tarihten itibaren beş vıl, b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da
adlîpara cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten
itibaren üç yıl, Geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz
(3) Tekerrür halinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik

olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına
hükmolunur.
(4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar
arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten

yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve

ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak
üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükürhler tekerrüre esas
olmaz.
(5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği
suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.
(6) Tekerrür halinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine

göre çektirilir. Ayrıca, miikerrir hakkında cezanın infazından sonra
denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
(7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz

rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin
uygulana cağı belirtilir.
(8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik

tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır.
(9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra

denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi
veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.
Güvenlik tedbirlerinin amacı ; cezanın yerine ya da ceza ile

birlikte bulunmasıdır. Bazı kişilere ceza uygulanmaz mesela yaş
küçükleri, tüzel kişiler, akıl hastaları. Bu kişilere ceza
veremediğimiz için güvenlik tedbiri uyguluyoruz.
Tekerrürün de güvenlik tedbiri olarak bir özelliği var. Şöyle
ki bir ceza mahkumiyetine uğradıktan sonra kişinin yeniden ceza
işleme hali ve durumu tekerrür olarak kabul ediliyor. Bu kişi bir
Ceza Hukuku Gcııcl Hükümler 3

kere suç işleyen kişiden farklıdır. Nedeni ise bu kişinin

tehlikelilik durumu daha fazla olarak kabul edilir.
Mükerrir olmanın sebebi; genel ve özel sebepler olabilir.
Genel sebep genellikle ilk suç işleme nedeniyle aynıdır. Açlık,
sefalet kıskançlık her neyse ilk suçu işlettiren ikinci suçu
işlettiren de odur. Özel sebepte ise Kişi ıslah olmamıştır, ceza
caydırıcı olmamıştır, şahıs uslanmamış.
Tekerrür dediğimiz şeyin iki amacı var.
1- İlk defa suç işleyen kişinin bir daha suç işlemesinin

önlenmesi.
2- Toplumun bu kişiden korunması.
Tekerrür; hükmün kesinleşmesinden sonra failin yeni bir
suç işlemesidir. İnfaz şartı aranmamaktadır. Kişinin hakkında
kesin hüküm verildikten sonra suç işleme halidir. İlk cezanın
infazına başlanmış olmasına gerek yoktur. İnfazın önemi süreler
bakımından karşımıza çıkacaktır.
Ayrıca tekerrür cezayı otomatik olarak ağırlaştıran neden
değildir. Çünkü tekerrür bir ceza değildir. Güvenlik tedbiridir.
Tarihi gelişimine bakacak olursak Batı hukuku temellidir.
Roma hukukunda birden fazla suç işleyen kişilerin daha fazla
ceza alması geçerliydi. Zamanla tekerrür iyice teşkilatlanmaya
başladı ve Fransız hukukunda yer aldı. Daha sonra Alman
< r/:ı Hukuku Genel Hükümler 4

hukukuna ve İtalyan hukukuna girmiştir. Biz de İtalyan

hukukunu aldığımız için bizim kanunumuzda da yer
bulmaktadır.
Türk hukuku bakımından ise İslamiyet’ten önce bazı
suçlarda tekerrür hali ağırlaştırıcı neden olarak kabul edilmekte
idi. İslam hukukunda da güvenlik tedbiri olarak değil de cezanın
arttırılmasını gerektiren hal olarak düzenlenmiş. Osmanlıda da
bu hukuk uygulandı. Tanzimat’tan sonraki düzenlemelerde de
tekerrür yer aldı.
Tekerrürün hukuki niteliği; güvenlik tedbiridir.
( İşlenen konuların hukuki niteliğini bilmek önemlidir.

Sınavlarda hukuki niteliği nedir diye sorulduğunda cevap
verilememesi ile çok karşılaşıyoruz ve puan alamıyorsunuz.)
Tekerrür; maddi ceza hukuku ile ilgilidir. Usul hukuku ile
alakası yoktur. İnfaz ile ilgili bir kurumdur.
TCK kapsamında tekerrür dediğimizde güvenlik tedbiridir

ve ilk defa suç işleyen kişilere karşı mükerrir olan kişiler daha
tehlikelidir. Bu kişilerin tekrar suç işlememesi işlediyse de bu
tehlikeli kişilerden toplumun korunması amaçlanmıştır.
Tekerrür cezayı arttıran hal değildir ama infaza ilişkin etkiler
bulunmaktadır. Süreleri değiştirmektedir ama ceza olarak
nitelendirilmez.

Mükerrir şahıs mükerrirlere özgü ceza infazına tabiidir. İlk

defa suç işleyenle aynı şekilde ceza almaz. Aynı ceza olsa da
indirimleri farklı olur.
Tekerrürün haksızlık bakımından ilk işlenen suçla ikinci
işlenen suç arasında bir fark yoktur. Kusur yeteneği ile bir bağı
da yoktur. Örneğin kasten öldürme ilk de daha kusurlu daha
haklı ikinci de daha az vs gibi bir söylem olamaz.
TEKERRÜR ÇEŞİTLERİ
Tekerrür sisteminin nasıl tatbik edildiğine dair şartlara

ilişkin ayırımlar tekerrür çeşitlerini oluşturur.
A) Gerçek- Mefruz Tekerrür
Tekerrür hükümlerinin uygulanması için ilk suça ilişkin
cezanın infazı aranıyorsa gerçek tekerrürdür. İlk mahkumiyetin
kesinleşmesi aranıyorsa mefruz tekerrürdür.
TCK mefruz tekerrürü benimser.
B) Genel- Özel Tekerrür
İlk suçla ikinci suçun aynı olması gerekiyorsa özel tekerrür,

suçların aynı olması gerekmiyorsa genel tekerrür denir.
TCK genel tekerrürü benimsemektedir. Ancak burada bir
ayrım vardır. Suçlar ancak kast- kast ya da taksir- taksir olabilir.
İlk suç kast ikinci suç taksir olursa tekerrür uygulanmaz.

I

ONDÖRDÜNCÜ KISIM
C) Süreli- Süresiz Tekerrür

ilk suçla ikinci suç arasında belirli bir sürenin arandığı
durumlar süreli tekerrür süre aranmıyorsa da süresiz tekerrürden
bahsedilir.
TCK süreli tekerrür sistemini kabul edilmiştir. Ancak bizde

süreler infazın başlamasından itibaren esas alınır.
D) Milli - Milletlerarası Tekerrür
Eğer suçların sadece milli sınırlar içerisinde işlenmesi ile
tekerrür hükmü uygulanıyorsa milli tekerrür, kişinin herhangi bir
yerde işlediği suç da tekerrüre konu oluyorsa milletlerarası
tekerrürden bahsedilir.
TCK kural olarak milli tekerrürü benimser. Sadece Türk
mahkemelerinin verdiği kararlarla tekerrür olabilir. Bunun
istisnası bazı suç tipleri için geçerlidir. 4. Fıkrada bu suçlar
sayılmıştır. Bu suçlar milletlerarası tekerrüre konu olur.
E) Mecburi- İhtiyari Tekerrür
Hakim açısından tekerrür uygulanması takdire bırakılmışsa

ihtiyari tekerrürdür. Tekerrür hükümleri zorunlu ise zorunlu
tekerrürdür hakime takdir bırakılmaz.
TCK zorunlu tekerrür uygulamaktadır.

Tekerrürün lehine ve aleyhine görüşler bulunmaktadır. Bu

görüşler tekerrür cezayı neden arttırsın neden arttırmasın
konusundadır. Bazılarına göre tekerrürün gereksiz olduğu
söylenir Buna ILGA TEORİSİ denmektedir. Eğer kişi ikinci
kez suç işliyorsa sorumlusu ıslah edemeyenlerdir, toplumdur vs
gibi görüşleri vardır. Ayrıca kişiyi cezasını çektikten sonra diğer
insanlarla aynı yere koymak gerekirken daha öncede suç işledi
diyerek başka bir yere koyuyorsunuz görüşü öne sürülmüştür.
Kimileri var ki ceza aksine azaltılsın görüşünü savunmaktadır.
Kimileri iki kere ceza vermek gibi görmektedir.
Tekerrürü savunanlar ise kişinin ıslah olmamasını, tehlikeli
olmasını, isnadiyetinin ağırlığım öne sürmekte ve tekerrürle ceza
arttırılmalı görüşünü savunmaktadırlar.
Pozitivistler de bir kişinin mükerrir olması otomatik olarak
tehlikeli olduğu anlamına gelmez. Kişi ıslah oldu mu diye
bakmak gerekmektedir. Buna göre kişinin içinde olduğu
durumla değerlendirilmelidir doğrudan ceza arttırılmasın
demektedir.
TEKERRÜRÜN ŞARTLARI
1) Mahkumiyet
Tekerrür için mutlaka daha önceden verilmiş ve kesinleşmiş
bir ceza mahkumiyeti bulunması gerekmektedir. Bu
Ceza I! kuku Gend İ1 ükiimler 8

mahkumiyet bir suç karşılığında verilmiş bir mahkumiyet

olmalıdır. Tazyik hapsi gibi .disiplin cezası gibi durumlar geçerli
değildir.
Bu ceza hapis ya da adli para cezası olabilir. Ama güvenlik

tedbiri, idari para cezası verilmişse bunlar ceza olmadığı için
tekerrür olmaz.
Kısa süreli hapis cezası seçenek tedbir için güvenlik

tedbirine çevrilmişse artık güvenlik tedbiri verilmiş gibi kabul
edilir asıl olan güvenlik tedbiridir ve sonuçları doğar. Yani yine
tekerrür hükümleri uygulanmaz.
Hapis cezası aldınız, adli para cezasına çevrildi. Burada

tekerrür olur çünkü ikisi de cezadır.
On ödeme yapılmışsa, mahkumiyet kararı verilmemiş

demektir zaten. Kovuşturmaya yer olmadığına karar verilir.
Kovuşturma aşamasında fark edilirse de dava düşecektir. Yine
tekeııuı luikii inleri uygulanmaz.
• Şuplıc ile başlayıp iddianame düzenlenmesine kadar olan

kısım SORUŞTURMA kısmıdır.
• İddianameden başlayan ve hükme kadar olan ksıım ise
KOVUŞTURMA kısmıdır.
Mahkumiyetin uygulanabilir olması da önemlidir.

I hgıı l.ııı ahi lir dediğimizde zamanaşımının geçmemiş olması
Cczsı Hukuku Genel Hükümler 9

gerekmektedir. Ceza zamanaşımı ve dava zamanaşımı konularını

haftaya işleyince daha iyi anlayacaksınız. Şimdilik böyle söyleyip
değinmiş olalım.
Özel af bakımından da mahkumiyet tamamen ortadan
kalkmaz. Özel affa uğramış kişinin sadece cezası infaz edilmiyor,
tüm sonuçlar doğar. Dolayısıyla özel affa uğrayan kişi tekrar suç
işlerse tekerrür uygulanır.
Diyelim ki kişi suç işlemiş mahkumiyet kesinleşmeden
tekrar suç işlemiş. Burada tekerrür hükümleri uygulanmaz. En
önemli şartımız ilk mahkumiyetin kesinleşmiş olmasıdır.
Kesinleştikten sonra şartlar uyuyorsa ikinci suç için tekerrür
Yeni kanun açıkça belirtmiş ki tekerrür uygulanması için ilk
suçun kesinleşmesi yeterlidir infaza başlanmış olması gerekmez.
İnfaz sadece sürelerle alakalıdır.
2) Yeni bir suç işlenmesi
Kesinleşmiş olan hüküm var. Daha sonra yine suç işlenmesi
gerekmektedir. Bunun özellikleri var
a) Yine suç olmalıdır, kabahat vs olmaz
b) Aynı suç olması gerekmez
Diyelim ki adli para cezası hapis cezasına çevrildi. Sonra
tekrar suç işlendi. Burada tekerrür olmaz çünkü bu durum

sadece adli para cezasının ödenmediği durumlarda gerçekleşir ve

buna tazyik hapsi denir. Az önce de belirttiğimiz gibi tazyik
hapsi söz konusu ise tekerrür hükümleri uygulanmaz.
c) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar arasında tekerrür hükümleri
uygulanmaz. Kast- kast ya da taksir taksir arası olur.
d) Sırf askeri suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür
uygulanmaz.
e) Kural olarak sadece Türk mahkemelerinde verilen
cezalarla tekerrür olur ama istisnaları vardır bazı suç
tipleri için milletlerarası tekerrür kabul edilir.
f) Fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış kişilere
tekerrür hükümleri uygulanmaz.
3) Süre şartı
2. fıkrada açıkça düzenlenmektedir. Kişi ilk işlediği suçtan
5 yılın üstünde ceza almışsa infaz edildikten sonra 5 yıl içinde
işlediği suçlara tekerrür uygulanır ama 5 yıldan sonra suç işlerse
tekerrür uygulanmaz.
Alman ceza 5 yıldan azsa infaz edikten sonra 3 yıl içinde
işlenen suçlarda tekerrür uygulanır ama 3 yıl sonra işlenen
suçlarda tekerrür hükümleri uygulanmaz.

İnfaz yoksa süre de yoktur. Bu belirtilen süreler infaz

olunmasına ilişkindir. Eğer kişi infaz edilmemişse bu süreler
2. Ders
İlk suçun kesinleşmesi şart, ikinci suçun kesinleşmesi için
bir süre var mı? Az önce söylediğimiz süre şartlarında ikinci
suçun bu süreler içinde işlenmiş olması gerekmektedir.
Kesinleşme şartı görülmemiştir daha sonra da kesinleşebilir ama
suç bu süreler içinde işlenmelidir. Tekerrür için tabii ki ikinci
suçunda kesinleşmesi gerekmekte ancak bu süre kurallarına
bakılırken suçun işlendiği tarihe bakılır.
Özetleyecek olursak ilk suç işlendi ve infaz edildi, ikinci suç
3 ya da 5 yıllık sürenin içinde işlenmiş ise ikinci suç kesinleştiği
tarih ne olursa olsun o tarihte tekerrür hükümleri uygulanır.
Tekerrürün neticesi; 765 sayılı kanunda cezayı arttıran
haldi. Başka sistemlerde cezanın yanma ek gelir. Yeni
kanunumuzun düzenlemesine göre artık tekerrürün neticesi;
infaza ilişkin olarak düzenlenme esasına göredir.
Tekerrürün Sonuçları
1) Tekerrür halinde 2. Suçun cezasında seçimlik olarak
hapis ile adli para cezası öngörülmüşse hapis cezası
verilmek zorunda*

2) Tekerrür halinde 2. Suçtan dolayı hükmolunan cezanın

mükerrirlere göre bir infaz usulü vardır. Diğer
hükümlülerden daha ağır bir durum söz konusu.
3) her şekilde zorunlu denetimli serbestlik
öngörülmektedir.
Örneğin şartlı salıvermede süreli hapis cezalan için ssiire
2/3 idi. Mükerrir için şartlı salıverme için geçmesi gereken süre
ise % olur.
Ağırlaşmış müebbet için 39 yıla çıkmaktadır.
Bunlar cezayı arttırıyor sonuçta diyebilirsiniz. Ama bu

uygulama cezayı arttırma olarak kabul edilmemekte infaz
şartlarını ağırlaştırma olarak kabul edilmektedir.
Boylece mükerrir olan ile ilk defa suç işleyen arasında da

laik ol ıışiurulmuştur.
( bu rden Birden fazla mahkumiyet varsa mahkeme en ağır
oLıml.ıi) tekerrür hükümlerini uygular. Bunu kararında açıklar.
I >rı ki kişinin daha önceden şu şu şu kesinleşmiş
mahkumiyetleri var şimdi tekrar suç işledi ben tekerrür
Inıkııııilerini şu mahkumiyetle uyguluyorum çünkü en ağır cezası
ulan kudur.
Ceza Ihıkukıı Genel Hükümler 13

İlk suçun infazı para cezası ise gün para cezası olarak yılı
hesaplanarak şartlı salıverme süresi hesaplanır. Buna göre
tekerrür hükümleri uygulanır.
Mükerrirlere ilişkin infaz hükümleri infaz kanununda
düzenlenmektedir. En önemli bilmemiz gereken şey ise; ikinci
kez tekerrür durumunda kişi koşullu salıverilmez. Kaç sene
yerse o kadar yatar.
Denetim süresi zorunlu olarak verilmektedir. Koşullu
salıvermedeki haller neyse o tatbik edilir. Mahkemece karar
verilir belki işte çalışır belki eğitimine devam eder hakimin
bileceği iştir.
Denetim süresi içerisinde kişi kasıtlı bir suç işlerse ya da
gereken yükümlülükleri yerine getirmezse koşullu salıverme
karan derhal geri alınır. Hükümlü kalan cezasının bir kısmını
veya tamamını cezaevinde çekecek.
Zaten kişi mükerrire düşmüş sonra çıkıp tekrar suç işler ya
da yükümlülüklere uymazsa yine tekerrür olur. 2. Tekerrürden
sonra da çıkması olanaklı değil demiştik.
İhtiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi ve örgüt mensubu
kişiler hakkında da mükerirlere özgü infaz rejimi tatbik edilir.
(.‘eza Hukuku Genel Hükümler 14

h) itiyadı suçlu deyiminden; kasıtlı bir suçun temel şeklini ya da

daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerini bir yıl içinde
ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişi,
TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA UYGULANACAK

GÜVENLİK TEDBİRLERİ
Tiizel kişiler fail olamazlar ancak bir suçta kullanılabilirler.

Suçun işlenmesinde tüzel kişiliği yararına veya tüzel1 kişinin
faaliyeti çerçevesinde suç işlenebilir. Bu tarz durumlar hakkında
tüzel kişiye ceza verilemez sadece güvenlik tedbirleri uygulanır.
Suçun faili tüzel kişi değildir. Tüzel kişilerin faaliyeti
sürdüren gerçek kişiler fail olabilir. Fakat tüzel kişiler hakkında
da güvenlik tedbiri uygulanır.
Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri Madde 60-
(1) Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan
özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu
iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına
işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet halinde, iznin iptaline karar verilir.
(2) Müsadere hükümleri, yararına işlenen suçlarda özel hukuk tüzel
kişileri halikında da uygulanır.
(3) Yukarıdaki fıkralar hükümlerinin uygulanmasının işlenen fiile

nazaran daha ağır sonuçlar ortaya çıkarabileceği durumlarda, hakim bu
tedbirlere hükmetmeyebilir.
(4) Bu madde hükümleri kanunun ayrıca belirttiği hallerde u vçulaıııı
< ı/ıi II ıı l<ıı İt ıı <.ı m I IIII l< Ihı ıh ı

_______________
Güvenlik tedbiri uygulanabilmesi için öncelikli olarak tüzel

kişiye ceza verebilseydik tüm herkese ceza vermiş olacaktık.
Şahsilik ilkesini çiğnemiş olurduk. 2 kişi suç işliyor tüm tüzel
kişi ceza alıyor diğer 100 kişi de başkasının cezasına ortak olmuş
oldu.
Maddenin fıkralarında belirtilen durumlar ve olabilecek
tedbirler öngörülmüştür. Hakim izin iptali ya da müsadereye
karar verir. Burada hakim hangi yaptırıma karar vereceğini
belirlerken işlenen suçun ağırlığına göre ölçülü davranmalıdır.
Suçtan daha ağır sonuçlar doğurmadan karar verilmelidir.
• Bu madde hükümleri sadece ve sadece kanunun ayrıca

belirttiği hallerde uygulanır. Her suç için tüzel kişilere
güvenlik tedbiri uygulanmaz.
Tüzel kişiye güvenlik tedbiri verebilmek için maddeyi
açacak bu suç için var mı yok mu kontrol edilecek. O suç için
mutlaka kanunda güvenlik tedbiri yazmadı gerekmektedir.
Bunun da temeli zaten suç ve cezada kanunilik ilkesidir.
izinin iptali; özel hukuk tüzel kişisinin faaliyet izni iptal
edilmektedir. Maddi menfaat sağlanmışsa da müsadere yapılır.

ONDÖRDÜNCÜ KISIM
Güvenlik tedbiri uygulayabilme şartları:

-kasıtlı bir suç işlenmiş olmalıdır.
-Kamu kurumunun verdiği izne göre çalışan bir tüzel kişi

olacak.
-tüzel kişinin organ veya temsilcileri suça iştira ketmiş olacak

-kasıtlı suç olduğu mahkeme kararı ile tespit edilecek
-bu suç muhakkak kanunda düzenlenmiş olacak.
"“Kabahatler kanununda da bu güvenlik tedbirlerine

başvurulabileceğine yer verilmiştir.
DAVA ve CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN HALLER
Dava ilişkisi şahıs hakkında dava açılıp o davanın devam

etmesi, ceza ilişkisi ise verilen cezanın ifa edilebilmesi ile
alakalıdır. İkisi farklıdır. Dava ilişkisi dava açılıp devam
ettirilebilirle ceza ise kesinleşmiş olan bir cezanın .infazı ile
alakalıdır. Her davanın neticesinde ceza çıkmıyor biliyorsunuz
ki.
1- Ölüm
Mahkeme işlemleri devam ederken şüpheli ve sanıksınız.

Bu halde ölüm gerçekleşirse dava ilişkisi sona erer. Hükümlü
iken ölüm gerçekleşirse ceza ilişkisi sona erer. Ölüm işlenmiş
('eza Hukuku Genel Hükümler

olan suçu ortadan kaldırmaz. Tazminatlar vs devam eder sadece

devlet artık ölen kişinin davasına bakmaz cezasına devam etmez.
Soruşturma aşamasında ölüm olursa kovuşturmaya yer
olmadığı kararı, kovuşturma aşamasında ölürse kamu davasının
düşmesine karar verilir, müsadereye devam edilebilir.
Hükümlü iken ölürse ise hapis ya da adli para cezası biter.

Müsadere, masraflar devam eder. Özel hukuk sorumlulukları da
devam eder. '
İştirak halinde işlenen suçlarda şerik ya da ortaklardan biri
ölürse, diğerini etkilemez.
Duruma göre kesinleşmiş cezaları ortadan kaldıran,

hafifleten, türünü değiştiren, kamu davasını düşüren,
mahkemenin sonuçlarını gerçekleşmemiş sayan, yasama ya da
yürütme organlarınca takdir edilen kamu hukuku işlemidir.
Yargı tasarrufu değildir. Yargıyı bağlayıcıdır.
Affın lehine ve aleyhine görüşler sunulmuştur. Lehe olan
görüşler zaman geçiyor insanlar değişiyor hükümlüler hayata
ayak uyduramıyor af olmalıdır, topluma kin duymayı engeller
gibi gerekçeler sunmaktadır.
Ceza Hukuk a Genel llükümkr 18

Aleyhe olan görüşler ise insanlar affa güvenerek suç işlerler

ve cezaların caydırıcılığı ortadan kalkar ıslah edilemez
demektedirler.
AfMadde 65-
(1) Genel af halinde, kamu davası düşer, hiikmolunan cezalar

bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
(2) Özel afile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son

verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da
adlîpara cezasına çevrilebilir.
(3) Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları,

özel affa rağmen etkisini devam ettirir.
Genel af halinde kamu davası düşer hiikmolunan cezalar

bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar. Genel af; cezanın bütün
sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmasını sağlayan af çeşididir. Af
çıkarma yetkisi Anayasa tarafından TBMM’ye verilmiş bir
haktır.
Ayrıca CB af yetkisi de vardır.

Af, şartlı salıverme kurumamdan farklı değildir aslında. Tek
farkı şartlı salıvermeden belirli süre zorunluluğu var ve denetim
süresi öngörülüyor. Af durumunda ise tüm sonuçlar ortadan
kalkar denetim de yoktur.
Ceza Hukuku Genel Hükümle ı 19

Özel af ise; şahsa özgürlüğü verilir ama tüm neticeler

devam etmektedir.
AF ÇEŞİTLERİ
Genel Af- Özel Af- CB Af Yetkisi
Temel farkları; genel af tüm sonuçlan ortadan kaldırır

hiçbir ceza infaz yoktur. Tertemiz hale gelir. Kamu davası
devam ederken, hükümlü iken, infaz bittikten sonra olabilir.
Çünkü infaz bittikten sonra da kişinin sicili temizlenmiş
olacaktır.
Ceza hukuku bakımından tüm sonuçlar kalkıyor ama suçu

ortadan kaldırmıyor. Özel hukuk ilişkisi devam edecektir.
özel af; sadece cezaya ilişkin sonuçları ortadan kaldırır.

Fiilin suç olma niteliği etkilemez. Kesinleşmiş cezayı ortadan
kaldırır, hafifletir ya da başka bir cezaya çevirir. İdari tasarruftur.
Özel af sadece hapis cezasında uygulanır. Sadece özgürlük

verilir. Adli para cezasında af olmaz.
Özel af, hükmedilmiş cezayı kaldırabilir, hafifletebilir,

değiştirebilir ama hak yoksunlukları hala devam edecektir.
*Öyle bazı haller var ki kişi genel af bile olsa bazı işlemler
yapamaz.
Genel af da özel af da mecburidir.

V',.; r'ü":
Cumhurbaşkanının af yetkisi; Anayasadan kaynaklı bir

yetkidir. Sürekli hastalık, sakatlık veya kocama sebebiyle kişilerin
cezasının kaldırılması veya hafifletilmesi kararı cumhurbaşkanına
aittir. Bu hak herhangi bir şarta bağlı tutulmamıştır. Sadece 3
aylık bir süre belirtilmiştir.
Lafzi yorumladığımızda sadece kaldırır ve hafifletir gibi olsa
da bunları yapma yetkisi olan değiştirme yetkisine de sahiptir
diyerek değiştirebileceğini de söyleyebiliriz.
Kesinleşmemiş mahkumiyetler için af olmaz. Af sadece
kesinleşmiş mahkumiyetler için geçerlidir.
16 Mayıs Perşembe
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
Madde 160-
(1) Kaybedilmiş olması nedeniyle malikinin zilyedliğinden çıkmış olan

ya da hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili
mercileri durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi tasarrufta bulunan
kişi, şikayet üzerine, bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile
cezalandırılır.
Madde başlığı kaybolmuş veya hata sonucu ele geçirilmiş

mal üzerinde tasarruf etme suçu. Suçu unsurlarına ayırarak
inceldiğimizde öncelikle tipiklik ve alt başlığındaki maddi ve
manevi unsurlara bakalım.

ONDÖRDÜNCÜ KISIM Ceza Hukuku Genel Hükümler
1 'Pe uygun eylem bakımından madde metni medeni

huıund.ıki ifadelerde zilyetlik, malik olma, eşya üzerinde
....... .. olarak zikredilmiştir. Bu yüzden ağırlıklı
"lüiıık n/d hukuk uyuşmazlığım da anımsatacak medeni kanun
hııldiıulrı ıııı* h.ı kınımızı gerektirecek bir suç tipidir.
Suçun takibini k.ıııuıı koyucu şikayete bağlamıştır. Şikayet

II.'CI İlli- \Tl ilrlnlcıek ‘c/.ı r.c I yıkı kadar hapis veya adli para
cezasıdır.
Bir yıla kadar hapis demiş alt sınır belirtilmemiş ama biz
biliyoruz ki belirtilmemişse alt sınır 1 aydır.
Fiil bakımından kanun koyucu bize kaybedilmiş veya hata

sonucu elde edilmiş mal üzerinde sahibine iade etmeksizin,
yetkili mercıılerı haberdar etmeden sahibi gibi tasarrufta
bulunmadan bahsediyor. Malik gibi tasarrufta bulunmak dernek
medeni kanım hükümlerince onu alıp kullanmak, istifade etmek,
yararlanmak, mâl üzerinde işlem gerçekleştirmek, satmaya
çalışmak...
Bu eşya mutlak surette taşınır bir mal olmalıdır.

Fiil unsurunda en önemli konu mutlaka kaybedilmiş olması
gerekir. Bu unutmadan farklıdır. Unutmaya farklı bir anlam
yükleriz. Bu anlam örneğin öğrenci sınava girdi masaya
telefonunu cüzdanını bıraktı. Sınav sonu cüzdanını almadan
( eza Hukuku Genci Hükümler 22

çıktı. Biz biliriz ki öğrenci hatırladığı anda geri donup gelecek

cüzdanını alacak. Bu durum kaybedilmek olarak
değerlendirilmez. Eğer bu cüzdan unutulan yerden bir başkası
tarafından alınırsa tasarrufta bulunursa bu hırsızlık olur. Çunku
alan da bilir ki burada kimin oturduğu belliydi birinin unutmuş
olduğu aşikar.
Aynı şekilde otobüste yanınızda oturan vatandaş cüzdanını
kalkarken düşürür, siz de bunu görür ve alırsanız burada da
kaybolmuş maldır diyemeyiz. Hırsızlık oluşur.
Kaybedilmiş deyince; herhangi bir şekilde sahibi olmayan
eşyayı kastediyoruz. Eski dilde mukata denir. Medeni Kanunu
771. Madde de derhal yetkili mercilere bildirme, yetkili
mercilerinde üzerinden 5 yıl geçmesiyle herhangi bir biçimde
malın sahibinin bulunamaması halinde mal mukata olur ve bulan
kişi üzerinde tasarruf yetkisine sahip olur.
Borçlar hukukunda da görüyorsunuz, taşınır hatta
taşınmazlarda bile iktisap olunurken belli bir sürenin geçmesi
gerekmektedir. Artık o süre geçtikten sonra bulan kişi ya da
uzun süre kullanan kişi o mala malik olabilir.
Cüzdanda kimlik, kartvizit olabilir. Bu bilgiler ışığında
derhal ivedi bir biçimde kişiyi bulmak ya da yetkili kişiye
bildirmek vermek beklenmektedir. İvedilik ile makul sure

kastedilmektedir. Kişinin daha önemli işleri olabilir önce işlerini

halleder sonra götürür.
Bu suç fiil bakımından hırsızlık suçundan böyle ayrılır.

Diğer malvarlığına ilişkin suçlardan sırasıyla yağmadan kesinlikle
ayrılır çünkii yağmada tehdit cebir vardı. Dolandırıcılıktan
ayrıldı orada da zilyedin hile ile alınması vardı. Otomatlar
aracılığıyla verilen hizmette karşılıksız yararlanma vardı. Güveni
kötüye kullanmadan da ayrıldı çünkü orada da zilyedin devri
amacı dışında kullanma vardı.
Suç olarak düzenlenmesi bile tuhaf diyebilirsiniz. Bu bir

özel hukuk uyuşmazlığı, kaybettiğimiz malı herhangi bir
biçimde ele geçirene zararımızı tazmin ettiririz. Ancak kanun
koyucu suçun önlenmesine de hizmet etmek için böyle bir suç
tipini düzenlenmiştir.
Yıl aralığına takılmayın 1 yıla kadar ki suçlarda belki de
infaz görmezsiniz. Yüksek ihtimalle ceza infaz kuramlarında
yatar biçimde olmaz. En fazla seçenek yaptırım olarak para
cezası olur. Ama önemli olan amacı vatandaşı bu davranışlardan
uzak tutmak, caydırmak.
Suçun faili herkes olabilir. Herhangi bir özgülenmiş hal söz

konusu değildir.

________________
Suçun mağduru da herkes olabilir. Yeter ki malik olduğu

taşınır malı olsun. Burada tabii illa maliklik gerekmez zilyet
olması da yeterlidir.
Suçun konusu mutlak surette taşınır eşyalardır.
Suçun manevi unsuru; kasttır. Maddenin öncesinde
sonrasında taksirli şekli düzenlenmemiştir. Bu suç sadece ve
sadece kasten işlenebilir.
Saik unsuruna yer verilmemiştir. Genel kastla işlenir. Ama

ispata hukuku açısından bakarsak ben şu kişide benim malını
gördüm demek yeterli olmayabilir. Ama burada beklenen zaten
makul sürede onu teslim etmesidir. Malınızı birinde
gördüğünüzde neden getirmedin, neden yetkili merciye
vermedin genel kastla hareket ettin demek yeterli olmaz. Neden
makul sürede getirmedin vermedin sorusu olabilir. Kişinin
gerekçeleri dinlenir. Tabi burada makul sürede olaya göre,
kişinin işlerine göre tartışılır.
Bir hukuka uygunluk sebebi ile karşılaşabiliriz. Meşru
müdafaa hali söz konusu olabilir. Zorunluluk hali olabilir.
Suçun özel görünüş biçimlerine bakalım.

Teşebbüs; sırf hareket suçu olduğu için teşebbüs mümkün
değildir. Ayrıca bir netice aranmaz. Örneği, bulduğu telefonu
aldı sonrada kırdı. Kırdığı için ceza almaz sebebi ise

“cezalandırılmayan sonraki hareket” kuralıdır. Çünkü zaten artık

malı alan tasarrufta bulanabilecek kişidir.
Teşebbüsü ispat hukuku bakımından da çok zor olarak
değerlendiririz. İcra hareketlerini kısımlara bölebildiğimiz halde
teşebbüsü konuşuruz. Ama görüyoruz ki bu suç teşebbüse çok
müsait değil. Fail de mağdurda haklı gerekçeler öne sürebilir
makul süre hakkında. Bu nokta en çok tartışılan nokta olur.
İştirak bakımından bir özellik arz etmez.
içtima açısından ise özellikle cezalandırılmayan sonraki

hareketler sebebiyle diğer suçların oluşmasına mani olur. Bu
sebeple başka bir suçtan bahsetmek mümkün değildir.
Son olarak suçun soruşturulması, kovuşturulması şikayete

bağlıdır. Mağdur şikayetçi olmadığı sürece kişi üzerinde işlem
yapılamaz.
Bu suç son zamanlarda popüler olan uzlaştırma kuruntuna
da tabi bir suçtur. Eğer kişi tamam bendim bulan, ama zararınızı
karşılarım. Sulh olalım der ve mağdur kabul edebilir. Dava
konusu olmaz.
Bu ceza 1 yıla kadar olduğuna göre; ertelenebilir, hükmün

açıklanması geri bırakılabilir, seçenek yaptırıma (adli para
cezasına) çevrilebilir.

ONDÖRDÜNCÜ KISIM Bahar Dönemi 1, Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Tekerrürlük olsa kişinin işlediği 2. Suç bu olsa ceza

bandında hapis ve seçenek olarak para cezasını görüyoruz.
M akim burada hapis cezasına hükmeder.
Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi Madde 165 -
(Değişik: 26/6/2009 - 5918/3 md.)
(1) Bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşyayı veya diğer malvarlığı
değerini, bu suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, satan, devreden, satın
.ilan veya kabul eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis ve onbin güne
kadar adlîpara cezası ile cezalandırılır.
Suç eşyasını satın almak, kabul etme suçu. Cürüm eşyasını

.'.atın alma denirdi eskiden.
Önemi; kişilerden hayatın olağan akışı içerisinde suç eşyası
olduğuna dair genel bir kabule sahip olunması gereken hangi hal
varsa yani kişilerden ne bekleriz, neleri öngörebilirler, bu eşyanın
üzerinde herhangi bir biçimde maddede yer alan seçimlik
hareketlerden satma, satın alma, kabul etme yani medeni
kanunda yer alan bu tasarruflarda bulunmama ikazı vardır.
Maddenin gerekçesinde bu suçun olası kastla da
işlenebileceğine işaret edilmektedir. Olası kasttan ben bunu
öngördüm ama olursa olsun dedim anlaşılır. Neticelerini
kabullenme vardır.
Ceza Hukuka Genel Hükümler

Suç tipi 1 Haziran 2005 den sonra 2009 da 4-5 senelik

uygulamadan sonra ortaya çıkan sorunlar nedeniyle çok önemli
değişikliklere uğradı. Madde ilk kaleme alındığında herhangi
bir biçimde “öncül suç” yani bu suçu işlemeden önce öncesinde
başka bir suçu daha işlenmesi zarureti niye maddenin adından
anlıyoruz suç eşyasını satın alma. Bu ifadelere mevzuatta
rastlayabileceğiniz iki tane suç tipi var. Biri TCK M165 diğeri
ise TCK M.282.
Dolayısıyla öncelik var. Öncesinde suç işlenmeden bu suçu

işlemek mümkün değil. 2005de kanun yapıldığında ortaya çıkan
sorun; kişi hırsızlığı konu olacak taşınır bir mal elde etmiş
elindeki malı daha sonra gitmiş satmış. Yani kişi, telefon çalmış
sonra gitmiş piyasa değerinin altında satmış. 2009 öncesi bu
kişiye hem hırsızlıktan hem de cürüm eşyayı satmaktan ceza
veriyorduk. 2009 yılında değişiklik yapıldı ve kişiyi
cezalandırılmayan sonraki hareket düzenlemesi ile hırsız çaldığı
mal üzerinde dilediği gibi tasarruf eder. Bundan dolayı da ceza
almaz. Bu sebeple maddenin ifadesini değiştir ve suçun
işlenmesine iştirak etmeksizin alan olarak düzenledi. Yani öncül
suç içerisinde bulunmayacaksınız. Sattığınız malı siz çalmamış
olacaksınız.
İndim rıhtıma, vatandaş telefonları koymuş tezgaha satıyor.
Piyasa değerinin çok çok altında satıyor. Başta ne dedik hayatın
Ceza Hukuku Genci Hükümler I 28

olağan akışında beklenen gereken özen ve dikkat. Burada taksiri

işaret etmiyoruz. Bu malın çalıntı mal olabileceği, bu malın
ikinci el olsa da bu telefonla bir suç işlenmiş olabileceği
biliyorsunuz telefonlardan bir sürü suç işleniyor. Bunu
düşünmesi beklenmektedir. Kişiler kılı kırk yararak düşünerek
hareket etsin.
O halde ben gider 5 binlik telefonu bin liraya alırsam
aradan zaman geçer telefonu açarım kolluk kuvvetleri sinyalden
tespit eder meğer aranan çalıntı malmış. E burada neyi ispat
edeceksiniz? Rıhtımdan aldım bakın, faturası da var deseniz sizin
hu malın çalıntı olabileceğini düşünmeniz, öngörmeniz
gerekmektedir demek ki siz olası kastla bu suçu işlediniz ve bu
savunma sizi kurtarmayacaktır.
Örneğin bir hurdacı var tezgahında da bir gramofon var.
Piyasa değeri 3-5 bin tl. Vatandaş evini boşaltırken hurdacıya
satmıştır diyerek hurdacıdan alıyorum. Baktım bu malın değeri
çok yüksek kimse bunu hurdacıya satmaz satma ihtimali
düşüktür. Bunu düşünmem çalıntı olabileceğini öngörmem
gerekmektedir.
Hurdacıyı çağırdım geldi elimde bilmem kaç kadar bakır tel
var piyasa değeri şu ama ben daha altında sana vereceğim dedim.
I lurdacıda sorgulamadan aldı. Ama bu teller iki ilçenin telefon
hattını birbirine bağlayan tellerdi. Hurdacı satın aldı

bilmiyordum diyemez. Düşünmesi gerekmektedir. Bu

savunmalar kişiyi kur-tar-maz.
Bu suçla insanlardan üst düzeyde bir şey beklemiyoruz.
Olağan akış içinde olabilecek kadar beklenti var.
Mukayese edilecek en önemli suç hırsızlık suçudur. Farkı
ise hırsızlık suçunda saik vardır bu saik kendisine ya da başkasına
menfaat sağlamaktır. Bu suç tipinde ise özel bir saike yer
verilmemiştir.
TCK M282fıkra 2:
(2) (Ek: 26/6/2009 — 5918/5 md.) Birinci fıkradaki suçun işlenmesine
iştirak etmeksizin, hu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu
özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi
iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bunu bilerek inceleyelim istiyorum çünkü maddelerin

metinleri çok benzer. Örneğin vatandaş kumar oynamış kazanç
sağlamış şimdi bu kazancı aklamak istiyor. Gidiyor hayır
kurumuna siz 100.000 lira vereyim siz de bana 500.000 tl lik
bağış makbuzu düzenleyin diyor. Aradaki 400.000 lira ile kara
parayı aklayacak. Para aklandı ama biliyoruz ki dernek olarak biz
bu suça iştirak ettik. Bu paranın aklanmasına biz de dahil olduk.
İşte 2. Fıkra diyor ki ilk suçun işlenişine iştirak etmeksizin
bilerek alacaksın kabul edeceksin diyor.

TCK 165 de düzenlenen suç ise olası kastla bile

izlenebilmektedir. Tabi öncül suç burada her suç olamaz.
Maddede belirtilmese de anlıyoruz. Çünkü örneği cinsel bir suç
işlensin. Bundan nasıl bir menfaat elde dilsin ki sonrasında
satma olsun. Yani aslında buradaki öncül suç mutlaka
malvarlığına karşı işlenen bir suçtur aslında.
Zimmet, irtikap, hırsızlık, yağma... bu suçlar 165 için
öncül suç olabilir. Demek ki bu öncül suç, üzerinden yarar elde
edilen bir suç olacak -ki bu suçu nasıl elde edeceğimiz seçimlik
hareketlerde yazılmış- (satma, kabul etme, bulundurma şeklinde)
yapabilecekmişiz. Bu olmadan suçun işlenmesi mümkün değil.
2005-2009 yılındaki uygulamalardan sonra değişikliklerden
biri önceki iştirak etmeksizin suç işleme dedik. Bir de önceden
madde metninde eşya diyordu ama diğer malvarlığı değerleri
açıkta kalıyordu. Belki bu bölüme başlarken söylemişizdir 765
sayılı kanun döneminde mal aleyhine karşı suçlar denirdir.
Şimdiki ifademiz malvarlığına karşı suçlar. Aradaki en temel
fark malvarlığı denince aslında kişinin yerine göre manevi
haklarının da suç tiplerinde korunmasıdır.
Örneğin fikir sanat eserleri kanunu mali ve manevi haklara
tecavüz edeni cezalandırırım diyor. Buradaki manevi hak mesela
kitaptaki telif hakkıdır, bu hak üzerinden menfaat elde
Ceza Hukuku Genel H&kümhr 31

edebiliyor. Malvarlığı dendiği zaman işte bu manevi hakkı da

korumuş oluyoruz.
Eşya daha dar bir karşılık bulur ama malvarlığı dendiği

zaman yelpaze oldukça genişlemiştir.
Suçun iştirak etmesine iştirak etmeksizin seçimlik

hareketler;
1- Satma ( mutlaka edim karşılığı olur)

2- Devretme ( mutlaka edime bağlı olmaz ,bağışlama da
olur)
3- Satın alma
4- Kabul etme (geniş olarak bulundurma anlamındadır)
Özetle kişi bunları yapmış neye rağmen yapmış, bunların suç.
eşyası olabileceğine rağmen yapmış.
Madde başlığı ile seçimlik hareketler arasında farklılık
görülür. 2009dan sonra seçimlik hareketler de genişletilmiştir.
En önemli nokta suçun olası kastla da işlenebilecek olmasıdır.
Faili ve mağduru herkes olabilir. Ama mağduru konusunda
dikkat edilmesi gereken öncül suçun işlenişine iştirak etmemiş
olmak gerekiyor, iştirak ederseniz zaten hırsızsanız sonraki
hareket cezalandırılmaz. Bu suç oluşmaz.
Konusu her türlü ekonomi değer ama geniş yelpazede
malvarlığıdır.

Manevi unsur kasttır gerekçeden hareketle olası kastla da

işlenebilir.
Hukuka uygunluk unsuru yönünden belki kusurluluğu
kaldıran kusurluluk haline temas edilebilir. Örneğin evladının
tedavisi için alması gereken bir ilaç var. ilaç, çok pahalı. Kişi
çalıntı olduğunu bilmesine rağmen bir satan hırsızdan çok düşük
fiyata temin etti. Çalıntı olduğunu biliyordu ama zorunda
kaldığı için evladına lazım olduğu için belki burada zorunluluk
halinden bahsedebiliriz.
Teşebbüs; sırf hareket suçu niteliği taşıdığın için mümkün
değildir. Zorlama bir ihtimaldir.*
İştirak bakımından bir özellik arz etmez. (lenel hükümlere
tabidir.
İçtima bakımmdansa eğer kabul etmeyi satın almayı ayın
şahıs özelinde birden fazla gerçekleştirdiyseniz belki zincirletoc
suçtan bahsedebiliriz.
Son olarak soruşturma kovuşturma usulünde re’seıı takibat
görüyoruz, baydan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ceza
aralığı epey geniş. 3 yıl olması da dikkat çekiyor çünkü verilen
cezanın 2 yıldan fazla olması ertelenmesi, HAGB olması
mümkün değil.

• TCK suç tiplerinin düzenlenmesindeki temel mantık

eğer o suç nedeniyle ayrıca kazanç elde ediyorsanız -
müsadereden bahsetmiyorum- bir zenginleşme varsa
...... p
kanun koyucu buralarda hem ceza aralığını geniş tutup
üst sınırı yukarı çeker hem de hapis cezalarının yanma bir
de para cezası getirir.
SORU:
CMK madde 253 fıkral . C bendi:
e) (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Mağdurun veya suçtan zarar
görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça
sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen
hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar.
Çocuk bu suçu işledi. 16 yaşında idi. Çocuğun kanuni

temsilcisi ile mağduru karşı karşıya getirdik uzlaşın dedik. Bu
suçta uzlaşma var mı?
Maddeye bakınca 3 yıl sınırı uyuyor olur demek hata,
dikkatle bakınca anlıyoruz ki bakın 165. Madde de 3 yıla kadar
hapis ve para cezası der. Burada ise 3 yıla kadar hapis veya adli
para cezası diyor. Demek ki bu suçta şartlar eksik kalacağı için
uzlaştırma olmaz. Ama çocukların yanında saf tutan Yargıtay;
bir karar geliştir ve suça sürüklenen çocuk hakkında uzlaştırma
olsun çünkü çocuklar lehine genişletici yorum yapmak her
zaman arzu edilendir.

Ceza kanununda kıyas yasaktır. Kıyasa varacak şekilde

genişletici yorum da yasak. Ancak yorum araçları elbette var.
PRATİK ÇALIŞMA
SORULAR
Hizmetçi (H), bir gün evi temizlerken ev sahibesi (B)’ye eşi
(A)’nııı evlilik yıldönümünde hediye ettiği pırlanta kolyeyi çok
beğenir, kendisine hakim olamaz ve cebine koyar. Daha sonra
korkuya kapılarak evin bahçesinde bir çiçeğin altına gomcı.
Bahçıvan (C), bir gün çiçeklerin bakımını yapaıl.cn, lopı.ıgını
çapaladığı çiçeğin dibinde pırlanta yüzüğü göıiıı, ı.ıııln bu
konakta çalışmasının da etkisiyle, evin yiiz yıl iiııcda •■alcpl. t mm
gömdüğü bir mücevher olduğunu düşünerek alır Bu ( iı.ıd md,
çalışanlardan ve özellikle de bahçıvan (C)’den şüplıclrıırn iB),
durumu (A)’ya aktarır. (A), bahçıvan (C)’ye giderek, yüzüğü
sorar, (C)’ııin, haberi olmadığını söylemesi üzerine “şerefsiz,
nereye sakladıysan çıkar” tarzında bağırır. (C)’nin üzerini
arayarak yüzüğü bulmak ister, ancak (C) karşı koyar. Bunun
üzerine yardım istediği şoförü (D)’nin kollarından sıkıca tuttuğu
(C)’ye birkaç yumruk atar. (C)’niıı burnu kırılır ve kanamaya
başlar (A), şoför (D)’ye talimat vererek, kan tutması sebebiyle
bayılan (C)’nin üzerini aramasını ister, (C)’nin ceplerinden az
miktarda para çıkar, ancak yüzük bulunamaz. (D), parayı alır ve
baygın (C)’yi hastaneye götürür. Tedavisi yapılan (C) işten

ayrılır. Kendisine yapılanları hazmedemeyerek, (A)’yı arar, çok

zararı olduğunu, işsiz kaldığını kendisine 50.000,00 TL
vermezse, evini yakacağını, onu öldüreceğini söyler. (A), bu
talebi ciddiye almaz. Bunun üzerine (C), gece yarısı, konağın
bahçe duvarına ve kapıda park halindeki otomobile kırmızı sprey
boyayla “o.ç...A, pez...A, şerefsiz A.” Tarzında yazılar yazar. Eve
döndüğünde kirasını ödemediği için, ev sahibi (M)’nin,
oturduğu evin camlarını kırmış olduğunu ve kapıya kirayı
ödemesi hususunda bir uyarı bıraktığını görür. Bunun üzerine
(C), arkadaşları (E) ve (F)’yi ayartarak, onlarla bir plan yapar.
(E) cep cep telefonundan (A)’yı arar, kendisini emniyet amiri
olarak tanıtır, “telefonunun suç örgütü tarafından kullanıldığını,
kaçak şahısları konağında barındırdığını, uzun süredir kendisini
takip ettiklerini, örgüt üyelerinin bir kuyumcudan gasp ettikleri
100.000,00 TL’yi konağa sakladığını, derhal bu parayı iade
ederse, onun masumiyetine inandıklarım” söyler. Polis kıyafeti
giyen (F), (A)’nm yanma giderek, kendisini emniyete davet eder.
(A), hızlı gelişen bu olay karşısında çok heyecanlanarak, (E)’nin
talep ettiği parayı (F)’ye vererek, “örgütün zararını karşılıyorum,
beni rahat bırakın” der. (F), kapıdan çıkarken, onu sık sık
(C)’nin yanında gören şoför (D), (A)’yı uyarır ve (F), parayı
alamadan oradan kaçmak zorunda kalır.
Ceza Hııkııkıı Genel Hükümler
S
BİLGİLER: (H), 17 yaşındadır. (C), ağır depresyon tedavisi

görmektedir. (A), kullandığı lüks ithal arabanın vergi kaçakçılığı
için fatura bedelinin düşük gösterildiğini bilmektedir. Araç
satıcısı galeri sahibi, vergi, kaçakçılığından mahkum olmuştur.
(D), başka bir suçtan cezası infaz edilirken, şartla salıverilmiş
olup, deneme süreci içerisindedir. (E), uyuşturucu bağımlısıdır.
(F) askerde ike işlediği sırf askeri suçtan mahkumiyeti vardır.
SORULAR:
1) Fail ve mağdurlarını göstererek olaydaki suçları (ihtimal
dahilinde bulunan suçun unsurlarını dikkate alarak)
belirleyiniz.
2) Her bir suç yönünden daha ağır veya daha az cezayı
gerektiren nitelikli unsurları belirleyiniz, (neticesi sebebiyle
ağırlaşmış haller varsa, bu başlık altında gösteriniz)
3) Teşebbüs derecesinde kalmış suçları gösteriniz.
4) Suçların içtimai durumunu belirtiniz.
5) Suç ortaklığı (iştirak) durumunu inceleyiniz ve suç
ortaklarının durumunu belirtiniz.
6) Bilgilerin ışığında faillerin sorumluluk durumlarını, değişik
ihtimalleri ve olayı dikkate alarak inceleyiniz.

ONDÖRDÜNCÜ KISIM
CEVAPLAR:
1- H, B’ye karşı hırsızlık suçu
C, B’ye karşı kaybolan veya hata ile ele geçirilen eşyayı alma
suçu
A, C’ye karşı hakaret suçu

A, C’ye karşı kasten yaralama suçu
D, C’ye karşı yağma suçu ( Ancak burada doktrinde tartışmalı
bir durum var. Bunu kasten yaralama ve hırsızlık olarak ayrı
değerlendirenler de var ama tek hareket olarak kabul edip yağma
kabul eden de var. Hocalarımız yağma kabul etmektedir.)
C, A’ya karşı yağma suçu, hakaret suçu, mala zarar verme
M, C’ye karşı tehdit suçu ( M kendi malına zarar verdiği için
mala zarar verme suçu oluşmaz)
C,E,F A’ya karşı dolandırıcılık suçu
-Sınavda böyle sorular sorulursa sadece gördüğünüz suçları
yazmanız gerekir. Diğer halleri tartışmak (suç tamamlandı mı,
nitelikli hal var mı)alttaki soruların cevaplarıdır. Sınavda da
böyle yazılmalıdır.
1- İlk olayda; Bina ve eklentilerinde bulunan malın alınması
ile hırsızlık nitelikli hırsızlık olmuştur. Aslında hırsızlık suçunun

nitelikli halleri o kadar çok ki somut olayın nitelikli hale

girmemesi imkansız gibi.
Hırsıza karşı hakaret var; haksızlığa karşı hakaret edildiği
için daha az cezayı gerektiren ya da ceza gerektirmeyen nitelikli
hal vardır. (TCK 129 ile düzenlenmiştir)
Kasten yaralamayı ayrı değerlendirirsek burnun kırılması
neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç meydana getirmektedir.
Otomobile hakaret yazılması; herkesin görebileceği bir
şekilde olduğu için aleni hakaret kabul ediyoruz ve cezayı
arttıran nitelikli haldir.
Kişiler polis gibi dolandırıcılık yapıyordu; toplumun güven
duyacağı şeylerle dolandırıcılık yapmayı kanun koyucu nitelikli
hal olarak düzenlemektedir.
2- C’nin işlediğini düşündüğümüz yağma suçuna bakınca
elinde olmayan sebeplerle suçu tamamlayamamıştır.
Dolayısıyla teşebbüs aşamasında kalmıştır.
Dolandırıcılık suçu içinde paraları alamadan gitmek
zorunda kalmıştır çünkü yakalanmıştır. Burada da teşebbüs
aşamasında kalmış nitelikli dolandırıcılık söz konusudur.
3- C arabanın üzerine boya ile hakaret içerikli yazı yazarak
hem mala zarar verme hem de hakaret suçunu işlemiştir.
...................................
ONDÖRDÜNCÜ KISIM
Tek hareketle aynı kişiye karşı birden fazla suçu işlediği

için farklı neviden fikri içtima hükümleri uygulanır.
Yağma suçu da en tipik bileşik suç örneğidir. Hırsızlık ve
tehdit suçları ile D bileşik suç işlemiştir.
4- A ve D C’ye karşı müşterek fail olarak kasten yaralama
suçunu (yağma da kabul edenler var demiştik)
işlemişlerdir.
C,E,F ise müşterek fail olarak A’ya karşı nitelikli

dolandırıcılık suçunu işlemişlerdir.
5- Bu sorunun cevabı önümüzdeki haftaya bırakıldı.

ONBEŞİNCÎ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
İÇİNDEKİLER
20 Mayıs Pazartesi
Zamanaşımı 2
Yer Bakımından Uygulama 12
Geri Verme 19
23 Mayıs Perşembe
Ceza Hukuku Özel Hükümler 1

Müebbet hapis cezalarında otuz yıl. c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis
cezalarında yirmidört yıl. d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl.
e) Beş yıla kadar hapis ve adlîpara cezalarında on yıl.
(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da oııbeş yaşını
doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; oııbeş yaşını
doldurmuş olup da oıısekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise,
üçte ikisinin geçmesiyl e ceza infaz edilmez.
(3) Bu Kanunun ikinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı yurt dışında

işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmiş ağırlaştırılmış müebbet hapis veya
müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezalarında zamanaşımı
uygulanmaz.
(4) Türleri başka başka cezaları içeren hükümler, en ağır ceza için
konulan sürenin geçmesiyle infaz edilmez.
(5) Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir

suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza
miktarı esas alınarak süre hesaplanır.
Dava zamanaşımında süre geçtikten sonra o fiili hakim

takip edemiyor. Yani fiili soruşturamıyor, kovuşturamıyoruz.
Ceza zamanaşımında ise bir kişi hakkında bir mahkumiyet
hükmü kesinleştikten sonra eğer belli sürelerin geçmesinden
itibaren o cezayı infaz edemiyorsak buna da ceza zamanaşımı
diyoruz.
Yani dava zamanaşımı takip edilebilirlikle, ceza zamanaşımı

ise infaz edilebilirlikle ilgilidir.
Ceza Hukuku Özel Hükümler

Lehinde ve aleyhinde görüşlere kitabımızda yer verilmiştir.

Okuyabilirsiniz.
Zamanaşımının hukuki niteliği ise bir takım görüşlere göre
maddi ceza hukuku kapsamında, bir takım görüşlere göre ise
ceza usul hukukuna ilişkin görmektedir. Karma olarak
değerlendiren görüşler de vardır. ANCAK bize göre zamanaşımı
bir maddi ceza hukuku kurumudur.
Bunun önemi ise; zaman bakımından uygulama alanında
kendini göstermektedir. Sürelerin değiştiğini varsaydığımızda
değişiklik ne zaman yürürlüğe girecektir buna karar verebilmek
için bu ayırımı yapmak önem arz eder.
Maddi ceza hukukuna göre süreler lehe olan işler prensibi
idi.
Zamanaşımı şikayetten farklıdır. Soruşturma aşamasında
zamanaşımı fark edilirse kovuşturmaya yer olmadığı kararı
verilir. Kamu davası açısından zamanaşımı süresinin dolması
davanın düşmesi sonucunu doğurur. Mahkeme düşme kararı
verir.
Şikayet süresi ile farklıdır. Örneğin şikayet süresinin
geçmesi şikayet hakkını ortadan kaldırır, dava süresinin sona
ermesi ise kamu davasının açılmasında ibaret yetkiyi ortadan

ONBEŞİNCİ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
kaldırır. Dava zamanaşımı süresi geçerse de devletin ceza verme

yetkisi ortadan kalkar.
Şikayet süresi hak düşürücü bir süredir. Bu kapsamda eğer

bu süre kusurlu olmadan geçirilirse eski hale iade edilmesi söz
konusu olabilir. Süre yeniden başlayabilir.
Dava zamanaşımı süresi durabilir, kesilebilir ama hak
düşürücü sürelerde bu mümkün değildir.
Ayrıca zamanaşımına ilişkin kurallar tüm suçlar
bakımından geçerlidir. Süresi bellidir her suç tipi için uygulanır.
Şikayete baktığımızda ise sadece şikayete tabi suçlar için
uygulanabilir niteliktedir.
Dava zamanaşımına uğramayan suçlar mevcuttur. Birtakım
suçlarda dava zamanaşımı geçerli değildir. 7. Fıkrada sayılmıştır.
Bazı özel durumlarda da dava zamanaşımı süresinin
işlemeyeceği kabul edilir. Mesela TCK m94.6 da belirtilmiş ve
dava zamanaşımı işlemeyeceği kabul edilmiştir.
Dava zamanaşımı süreleri 66. Maddede sayılmıştır.
Çocuklar bakımından özel süreler de düzenlenmiş kanunda
ayrıca belirtilmiştir.
Uzamış zamanaşımı kavramına göre TBK m72 gereği eğer

tazminat istemine konu olan hadise bir suçtan kaynaklandıysa
('eza Hukukn özel Hükümler 6

ONBEŞİNCİ KIŞIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
artık burada ceza kanunun öngördüğü zamanaşımını süreli

uygulanır denmektedir. Buna uzamış zamanaşımı denir.
Süreleri tespit ederken soyut cezayı esas alırız. Bu sürelerin

belirlenmesinde suçun kanunda yer alan cezasının üst sınırı
dikkate alınır. Eğer bir nitelikli unsur söz konusu ise sürelerin
belirlenmesinde de nitelikli halin cezasının üst sınırı dikkate
alınarak zamanaşımı süresi belirlenir. Kanunda ilgili suç tipinin
cezasının üstü sınırı belirtilmemişse TCK m49 gereği 20 yıl
olarak hesaplanacaktır.
Eğer seçimlik olarak adli para cezası veya birlikte adli para
cezası öngörülmüşse hapis cezasını dikkate alarak süre belirlenir.
Süreler suçun gerçekleştiği tarih itibariyle işlemeye başlar.
Sırf hareket suçlarında hareketin yapıldığı an suçun gerçekleştiği
andır. Neticeli suçlar bakımından da neticenin gerçekleştiği an
suçun gerçekleştiği andır. Süreler gerçekleşme itibariyle
başlayacaktır.
Teşebbüs aşamasında kalan suçlarda ise son hareketin
gerçekleştiği an dava zamanaşımı düresi işlemeye başlar. İştirak
halinde işlenen suçlarda ise failin suçu işlediği veya teşebbüs
aşamasında kaldığı andan itibaren yani failin hareketine göre
süreyi belirliyoruz. Şerikler bakımından zaten bağlılık kuralı

ONBEŞÎNCÎ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
gereği failin eylemine bağlı oldukları için failin hareketlerini göz

önünde bulunduruyoruz.
Müteselsil suçlarda da son fiilin işlenmesi itibariyle dava
zamanaşımı süresi başlar. Mütemadi suçlarda ise kesintinin
meydana geldiği an dava zamanaşımı süresi başlar.
*Süreler bakımından bir şüphe oluşması durumunda şüpheden
sanık yaralanır ilkesi gereği sanığın lehine olan zamandan süre
başlatılır.
Objektif cezalandırılabilirle koşulu olan suçlarda özel bir
düzenleme olmadığı için suçun işlendiği tarihte dava
zamanaşımı süresi işlemeye başlar.
Çocuğun mağdur olduğu suçlar bakımından da özel bir
düzenleme bulunmaktadır. 6. Fıkra gereği mağdur çocuksa
çocuk 18 yaşını bitirdiği andan itibaren dava zamanaşımı süresi
başlar.
Dava zamanaşımı süresi durabilir, kesilebilir. Durduran ve
kesen sebepler vardır. İkisi arasındaki fark ise süre durduğu
zaman durma ortadan kalkınca süre kaldığı yerden devam eder
kesilme de ise kesilme sebebi ortadan kalkınca süre yeniden
başlar.

Dava zamanaşımı süresinin durması veya kesilmesi
Madde 67-
(1) Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması

veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı
bulunduğu hallerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin
çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar
verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava
zamanaşımı durur.
(2) Bir suçla ilgili olarak; a) Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı
huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi, b) Şüpheli veya
sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi, c) Suçla ilgili
olarak iddianame düzenlenmesi, d) Sanıklardan bir kısmı hakkında da
olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi, Halinde, dava zamanaşımı kesilir.
(3) Dava zamanaşımı kesildiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye

başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin bulunması
halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten
itibaren yeniden işlemeye başlar.
(4) Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda
belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar.
Durduran sebepler TCK m67 ile düzenlenmiştir. Ama

bunun yanı sıra başka düzenlemeler de bulunmaktadır. Özellikle
CMK’da buna ilişkin özel düzenlemeler vardır. Örneğin izin,
suçun takip edilebilmesi için izin alınması gerekiyorsa bu
prosedürün uygulanmaya başlanması ile birlikte dava
Ceza Hukuk» Özel Hükümler 9

zamanaşımı süresi duracaktır. Milletvekili dokunulmazlığının

kaldırılması kararında da durma söz konusu olur. Yine özel
kanunlarda da buna ilişkin düzenlemeler olduğunu biliyoruz.
Kaçaklık; suç failinin kanun gereğince kaçak olduğu hususunda
bir karar verilirse dava zamanaşımı süresi duracaktır.
Bir de bekletici mesele var. Eğer ceza mahkemesi olayı
çözerken tali bir uyuşmazlık çıkarsa ve kendisi o meseleyi
çözemeyecekse o konuyu bekletici mesele sayacaktır ve davanın
durması kararı verecektir. O mesele çözülene kadar da
zamanaşımı süresi yine duracaktır.
Eğer süre kesilirse az önce de ifade ettiğimiz gibi şleyen
süreler geçerli olmayacaktır, sebebin ortadan kalkması ile birlikte
süre baştan başlayacaktır. Kesilme sebepleri; TCK’da
düzenlenmiştir. Şüpheli veya sanıklardan biri savcı önünde ifade
verirse süre kesilir. Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında bile
tutukluluk kararı verilirse yine süre kesilecektir, iddianame
düzenlemesi de yine kesilme sebebidir. Sanıklardan bir
bölümüm hakkında da yine hüküm verilirse yine kesilme söz
konusu olacaktır.
Kesilme halinde ilgili suça ilişkin kanunda belirlenen
sürenin en fazla yarısına kadar uzayabilir. Örneğin adam
öldürme suçunun zamanaşımı süresi 25 yıldır. Kesilme
Ceza Hukuku Özd Hükümler 10

dolayısıyla bu süre en fazla 12,5 yıl uzayabilir. Yani toplamda en

fazla 37.5 yıl sürer.
Bir de eğer şüpheli veya sanıklardan biri hakkında

zamanaşımı kesilme sebebi ortaya çıkmışsa, bu kesinti diğer
sanıklar veya şüpheliler hakkında da uygulanacaktır.
Birden fazla suçtan dolayı kişi sanık olmuşsa her kesilme
sebebi ilgili suç bakımından etkili olacaktır. Suçlar birbirini
etkilemeyecektir.
Ceza zamanaşımına bakacak olursak; kesinleşmiş ve infaz
edilebilir bir ceza mahkumiyetinin belirli sürelerin geçmesiyle
birlikte infaz edilememesidir. Mahkumiyetin kesilmesinden
itibaren de bu süre geçerli olur.
Ceza zamanaşımına uğramayan suçlar da vardır. İkinci

kitap 4. Kısımda yazan suçların yurtdışında işlenmesi ile
müebbet hapis veya 10 yıldan fazla süreli hapis verilmişse ceza
zamanaşımı etkili olmayacaktır.
Keza işkence suçu açısından da ceza zamanaşımı işlemez.

Süreler TCK m68 de düzenlenmektedir.
Bu süreler; mahkumiyet hükmünün kesinleşmesi ile birlikte

veya infaz başlamışsa infazın kesintiye uğraması ile birlikte
işlemeye başlayacaktır.

Ceza zamanaşımı sürelerinin de durması ve kesilmesi

mümkündür. Durmasına ilişkin Anayasanın 83. Maddesi
yasama dokunulmazlığı hakkında düzenleme vardır.
Kesilme sebepleri kanunda 3 tane belirtilmiştir.
74. madde bir düzenlemeye yer vermiştir.
Dava veya cezanın düşmesinin etkisi
Madde 74-
(1) Genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme, müsadere olunan şeylerin

veya ödenen adlîpara cezasının geri alınmasını gerektirmez.
(2) Kamu davasının düşmesi, malların geri alınması ve uğranılan zararın

tazmini için açılan şahsi hak davasını etkilemez.
(3) Cezanın düşmesi şahsi haklar, tazminat ve yargılama giderlerine

ilişkin hükümleri etkilemez. Ancak, genel afhalinde yargılama giderleri
de istenemez.
Bu kapsamda belli durumları etkilemiyor diyebiliriz.

Örneğin müsadere açısından ayrı bir süre belirlenmiştir.
Ceza Hukuku Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması

Milletlerarası ceza hukuku dediğimiz bu konu ceza kanunu
hükümlerini nerelerde uygulayacağımıza ilişkindir. Nerede
işlenen suçlar bakımından etkili olduğuna dair düzenleme TCK
m8 ve devamında düzenlenmektedir.
Ceza Hukuki» Özel Hâ kümler 12

Temel prensibimiz “mülkilik” prensibidir. Yani Türkiyede

işlenen suçlar bakımından elbette Türk ceza kanunları uygulanır.
Tür Devleti egemenlik yetkisini kullanacaktır. Bu yetkiyi de
mümkün olduğunca geniş tutmaya çalışmaktayız. Nitekim fiilin
kısmen veya tamamen Türkiye’de işlenmesi veya neticenin
Türkiye’de meydana gelmesi halinde Türk Devleti yarılama
yetkisine sahiptir. Görüldüğü üzere egemenlik yetkimizi açık bir
şekilde kanunumuzda ortaya koymaktayız.
Fiilin Türkiye’de işlenmesi bir bölümünün icra
hareketlerinin bazılarının işlenmesi halinde de Türk Devleti
yargılama yetkisini kullanacaktır. Fiil yurt dışında gerçekleşmiş
ama neticeleri Türkiye ‘de meydana gelmişse yine TCK
Mülkilik prensibi temel prensiptir. Türkiye denilince; Türk

kara ve hava sahası ile Türk karasularında, Türkiye’nin
egemenliği olan sularda TCK uygulanır. Açık denizde veya hava
sahasında Türk araçlarında işlenen bir suç varsa yine TCK
uygulanır.
Savaş araçları için ise çok geniş yetki öngörülmüştür. Türk
savaş araçları nerede olursa olsun bu araçlarda işlenen suçlar
bakımından TCK uygulanır.
Ceza I-Iukııku Özel Hükümler 13

Sivil vasıtalar bakımından aynı şeyi söyleyemeyiz. Açık

denizde ve hava sahasında sivil araçlarda işlenen veya bu araçlarla
işlenen suçlar için farklı egemenlik anlayışları vardır.
Türkiye’nin kıta sahanlığında, münhasır ekonomik
bölgelerinde tesis edilmiş sabit platformlarda işlenen suçlar veya
bu platformlara karşı işlenen suçlara da TCK uygulanır.
Kısacası mülkilik prensibi TCK m8 1.-2. fıkralar ile

düzenlemektedir.
Yer bakımından uygulama
Madde 8-
(1) Türkiye'de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin

kısmen veya tamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de
gerçekleşmesi halinde suç, Türkiye'de işlenmiş sayılır.
(2) Suç; a) Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında, b) Açık
denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk deniz ve hava
araçlarında veya bu araçlarla, c) Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya
bu araçlarla, d) Türkiye'nin kıta sahanlığında veya münhasır ekonomik
bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı,
işlendiğinde Türkiye 'de işlenmiş sayılır.
Yabancı ülkede hüküm verilmesi
Madde 9-
(1) Türkiye'de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm

verilmiş olan İdinse, Türkiye'de yeniden yargılanır.

ONBEŞÎNCİ KISIM Bahar Donemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Mülkilik prensibi geçerli olan tek prensip değildir. Bunun

yanında tamamlayıcı sistemler de vardır.
“Faile göre şahsilik” prensibi; Türkiye bir Türk vatandaşının
fail olması koşuluyla yabancı ülkede işlediği suçlarda da yargı
yetkisini kullanır.
Görev suçları
Madde 10-
(1) Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş

olup da bundan dolayı bir suç işleyen kimse, bu fiile ilişkin olarak
yabancı ülkede hakkında mahkûmiyet hükmü verilmiş bulunsa bile,
Türkiye 'de yeniden yargılanır.
Vatandaş tarafından işlenen suç
Madde 11-
(1) Bir Türk vatandaşı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk
kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını
gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye'de
bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş
olması ve Türkiye'de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk
kanunlarına göre cezalandırılır.
(2) Suç, aşağı sınırı bir yıldan az hapis cezasını gerektirdiğinde

yargılama yapılması zarar görenin veya yabancı hükümetin şikayetine
bağlıdır. Bu durumda şikayet, vatandaşın Türkiye'ye girdiği tarihten
itibaren altı ay içinde yapılmalıdır.

11. madde de düzenlenen hüküm şahsilik prensibinin ikinci

görünüşüdür. Burada yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması
ve Türkiye de de kovuşturulabilir olması şartlarım arıyoruz.
Bir başka prensip “koruma prensibidir”. Devlet yabancı
ülkede de işlenmiş olsa gerek kendi yüksek çıkarlarına gerekse
vatandaşlarının çıkarlarına zarar veren suçluları Türkiye de
yargılayabilir. Koruma sistemi kapsamında ikili bir ayrım vardır.
Devleti koruma ve vatandaşı koruma olarak ikiye ayrılır.
Yabancı tarafından işlenen suç
Madde 12-
(1) Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk

kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir
suçu yabancı ülkede Türkiye'nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye'de
bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama
yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.
(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk
kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi
ve failin Türkiye'de bulunması halinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede
hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine
fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.
(3) Mağdur yabancı ise, aşağıdaki koşulların varlığı halinde fail, Adalet
Bakanının istemi ile yargılanır: a) Suçun, Türk kanunlarına göre aşağı
sınırı üç yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi, b) Suçluların
geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme isteminin
V.n-.m Hukuku Özel Hükümler 16

suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin

hükümeti tarafından kabul edilmemiş olması.
(4) Birinci fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı mahkemece

mahkûm edilen veya herhangi bir nedenle davası veya cezası düşen veya
beraat eden yahut suçu kovuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı
hakkında Adalet Bakanının istemi üzerine Türkiye de yeniden yargılama
yapılır.
(5) (Ek: 18/6/2014-6545/56 md.) Birinci fıkra kapsamına giren hâllerde

rüşvet ve nüfuz ticareti suçlarından dolayı yargılama yapılması Adalet
Bakanının istemine bağlı değildir.
Devleti koruma ilkesine göre Türkiye’nin zararına işlenen

suçu işleyen yabancı, suçu yabancı ülkede işlemişse bu suçun
cezası 1 yıldan fazla hapis cezasını gerektiriyorsa Türkiye’de
bulunduğu taktirde Türkiye’de yargılanır. Adalet bakanının
istemi gerekmektedir.
Vatandaşı koruma yönünden baktığımız zaman devlet

kendi vatandaşlarına karşı işlenmiş suçları yabancı ülkede
işlenmiş olsa dahi Türk kanunlarına göre yargılayabilir. Tüzel
kişilere karşı da işlenen suçlar bu kapsamdadır.
Koşullarını ezberlemenize gerek yoktur. Sistemlerin

mantığını anlamak yeterli olacaktır.

Mesela bütün insanlığı ilgilendiren suçlar için özel bir

düzenleme vardır. TCK ml3 bu konuda açıkça hükümlere yer
verir.
Yabancı kanunun göz önünde bulundurulması
Madde 19-
(1) Türkiye'nin egemenlik alanı dışında işlenen suçlar dolayısıyla

Türkiye'de yargılama yapılırken, Türk kanununa göre verilecek olan
ceza, suçun işlendiği ülke kanununda öngörülen cezanın üst sınırından
fazla olamaz.
(2) Ancak suçun; a) Türkiye'nin güvenliğine karşı veya zararına olarak,

b) Türk vatandaşına karşı ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş özel
hukuk tüzel kişisi zararına olarak, işlenmesi durumunda, yukarıdaki fıkra
hükmü uygulanmaz.
Bu maddenin kriteri; Türk vatandaşı veya yabancı yabancı

bir ülkede suç işlemişse, yargılamadan çıkan cezanın üst sınırı
suçun işlendiği ülkede belirtilen üst sınırdan fazla olamaz.
istisnalarına da yine madde hükmünde yer verilmiştir.
TCK m!7 Hak yoksunluklarını düzenlemektedir.
Hak yoksunlukları
Madde 17-
(1) Yukarıdaki maddelerde açıklanan hallerde mahkeme, yabancı

mahkemelerden verilen ve Türk hukuk düzenine aykırı düşmeyen
hükmün, Türk kanunlarına göre bir haktan yoksunluğu gerektirmesi

halinde, Cumhuriyet savasının istemi üzerine Türk kanunlarındaki

sonuçlarının geçerli olmasına karar verir.
Mahsup ile ilgili de düzenleme yapılmıştır. Yabancı ülkede

geçen bu sürelere ilişkin de mahsup imkanı tanınmıştır.
Cezadan mahsup
Madde 16-
(1) Nerede işlenmiş olursa olsun bir suçtan dolayı, yabana ülkede
gözaltında, gözlem altında, tutuklulukta veya hükümlülükte geçen süre,
aynı suçtan dolayı Türkiye 'de verilecek cezadan mahsup edilir.
2. DERS
GERİ VERME
Suçluların cezasız kalmaması için, bu anlamda adaleti
korumak için devletler kendi aralarında antlaşmalar yaparak
kendi toprakları dışında işlenen suçların faillerini eğer kendi
ülkelerinde ise ve talep edilme söz konusu ise diğer bir devlete
iade ederek orada yargılanmalarını sağlayabilirler. Buna geri
verme denir.
Yani kişiler bir ülkede suç işledikten sonra başka ülkelere
kaçarlarsa, burada suç işleyen kişinin o devlet tarafından iade
edilmesi suretiyle suçu işlediği ülkede cezalandırılması söz
konusu olabilecektir.
ONBEŞİhlCİ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
Geri verme müessesi böyle bir sonucu ortaya çıkarır. Hem

ceza hukuku hem de uluslararası ilişkiler bu müessesenin
gelişmesin etkili olmuştur.
Devletlerarası bir işlemdir. Ülkelerin karşılıklı menfaatlerini
korumaları için ve suçlularında cezasız kalmamaları için ülkelerin
birlikte hareket ettiklerini görüyoruz. Bu kapsamda birbirlerine
adli yardımda bulundukları gibi geri vermeyle bağlantılı birtakım
anlaşmalar yapmaktalar. Bu anlaşmaların en önemlisi de
“Suçluların iadesine İlişkin Avrupa Sözleşmesi”dir.
Türkiye bu sözleşmeye taraftır. Tarafları oldukça çok olan

bir anlaşmadır. Bununla birlikte sözleşmenin tarihi
13.12.1957dir.
Bunun yanı sıra devletlerin pek çok ikili anlaşmaları
mevcuttur. Bu ikili anlaşmalarla da iadeye ilişkin düzenlemeler
yapılmaktadır.
Suçluların iadesine ilişkin Avrupa sözleşmesinde iadelere

ilişkin bir takım genel kurallar çizilmektedir. Devletler ikili
anlaşmalarla bu genel kurallar çerçevesinde düzenlemeler
yapabilmektedir.
Geri iade eski kanunda 18. Madde de düzenlenmekte idi
ancak yeni kanunumuzda böyle bir düzenlemeye yer

verilmemiştir. 2016 yılında düzenleme yürürlükten kaldırılmış ve

özel yasa çıkarılmıştır.
Artık suçluların iadesine ilişkin yasa: 6706 sayılı yasa,
“Cezai konularda uluslararası adli işbirliği kanunu”dur.
Geri verme suçlulara ilişkin, talep üzerine ortaya çıkar.
Buna göre geri verip vermeyeceğimiz bu kanunun 36. Maddesi
düzenlemektedir.
Bizim taleplerimizi biz değerlendirmiyoruz, talep ettiğimiz
ülke kendi kanunlarına göre düzenlemektedir.
Bizden talep edilen suçlulara ilişkin böyle bir talep olursa
şartların neler olduğunu işte bu kanundan yola çıkarak
uyguluyoruz.
Koşullar:
OLUMLU KOŞULLAR:
Eğer Türkiye’de bulunan kişinin yabancı bir ülke
tarafından iadesi talep ediliyorsa bunun kabul edilebilmesi için
-bir anlaşma olmalıdır.
-talebe konu kişinin itham edildiği fiilin suç teşkil eden bir
fiil olması gerekir.
-bu suçun her iki devlet yasasına göre de suç olması
gerekmektedir.
Ceza Ilukoku Özel Hükümler 21

ONBEŞÎNCİ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
-talep eden devlet hukuku ile Türk hukukuna göre

soruşturma ve kovuşturma aşamasında üst sınırı 1 yıl veya daha
fazla hürriyeti bağlayıcı suçtan dolayı iade kabul edilebilir.
-geri iadeye sebep olan fiilin zamanaşımına veya affa
uğramış olması halinde geri verme talebi kabul edilmez.
Dolayısıyla fiilin suç olması yeterli değildir aynı zamanda
takip edilebilir nitelikte de olması gerekmektedir.
-Suçun geri vermeye konu oluşturması gerekmektedir. Bu
konuda sayma sistemi veya asgari belirleme sistemi vardır.
Sayma sisteminde ilgili devletler iadeye konu oluşturan suçları
kanunlarında tek tek sayar. Asgari belirleme sisteminde ise
cezaların ağırlığına göre bir hüküm konulur ve bu ağırlıkta olan
suçlar için suçluların iadesi kabul edilir.
Bizim kanunumuz asgari belirleme sistemini kabul etmiş ve
alt sınır 1 yıl olan hapis suçları öngörmüştür.
iade talebinin ölüm cezası veya insan onuruyla
bağdaşmayan bir ceza gerektiren suçlara ilişkin olması iade
talebinin kabul edilmeyeceği bir durumu oluşturur.
-Geri vermenin hep söylediğimiz gibi talep üzerine olması

gerekmektedir.
-Orantılılık da önemli bir koşuldur.
Ceza Hukuku Özel .Hükümler 22

Talep edilen kişinin 18 yaşını doldurmamış olması, uzun

süreden beri Türkiye’de bulunuyor olması veya evli bulunması
gibi kişisel sebeplerle iadesinin sonuçlarının ağır olduğu
durumlarda kişi iade edilmez.
OLUMSUZ KOŞULLAR
-Vatandaş iade edilmez. Bu tüm ülkeler için geçerli olan
genel bir kuraldır.
İstisna: Uluslararası ceza divanına taraf olmanın gerektirdiği
yükümlülükler hariç olmak üzere iadesi talep edilen kişinin Türk
vatandaşı olması durumunda iade talebi kabul edilmeyecektir.
Anayasa m38 bunu vurgulamaktadır.

-Düşünce suçundan dolayı kişi iade edilemez.
-Siyasi suçlardan dolayı kişi iade edilmez.
Siyasi suçun konusu çeşitli görüşleri ortaya çıkarmıştır. Bir
takım görüşler niteliğe bakarak siyasi suç olup olmadığına karar
verilmesini savunmaktadır. Bir kısım görüşler kişinin saikine
bakarak siyasi bir amaç varsa siyasi suç olarak değerlendirilir
görüşünü benimsemektedir.
Uluslararası alanda kabul edilen bazı suçlar vardır ki bunlar
ne kadar siyasi suç gibi görünse de siyasi suç olarak kabul
edilmemektedir. Bunun sonucunda bir suç siyasi suç kabul
edilmiyorsa kişi iade edilebilir.
Bu fiiller; Belçika kuralı olarak adlandırılan ve devlet reisinin

kendisine ve ailesine karşı işlenen suçlardır. Bu suçlar siyasi suç
olarak kabul edilmez ve kişi iade edilir. Tarihte bir hadise
yaşanmış merak edenler kitabımızdan okuyabilir. Böylece
Belçika kuralı olarak anılıp kendine yer edinmiş bir istisnadır.
Yine siyasi suç sayılmayan başka durum fetişçilik fiilleri
dediğimiz bir suçun veya suçların tahta korku dehşet yaratacak
tarzda kişilerin hayatına veya mallarına yönelik olarak
işlenmesidir. Yol kesmek, haydutluk, işgal, devletin rejimini
değiştirmek toplumda da korku dehşet uyandıran bu fiillerin
siyasi suçlu kabul edilemeyeceği kabul edilmiştir.
Anarşizm fiilleri yani burada devletin otoritesini kabul

etmeyen bireylerin kendi aralarında özgür odluklarını devlete
karşı kendi aralarında iş birliği yaparak devletin koyduğu yasaları
ihlal edebileceklerini veya bu yöndeki amaçları içeren fiiller
anarşizm dediğimiz kavramı ortaya çıkarmaktadır. Bunlar da
siyasi suç olarak kabul edilmez.
Çünkü bunlar devletin şahsına karşı işlendiği ve devlet

otoritesini tanımadığı için devletler bu konuda işbirliği prensibi
geliştirmiştir ve anarşizm fiillerinin siyasi suç kabul
edilmeyeceğine dair genel kural oluşturulmuştur.
Ceza H«kuk« Özel Hükümler 24

Soykırım suçları da siyasi suç olarak kabul edilmeyecektir ve

elbette iadeye konu olabilecektir. Avrupa sözleşmesinde bu
açıkça düzenlenmiştir.
Savaş suçları da nerede işlenmiş olursa olsun iadeye konu
oluşturabilir. Siyasi sııç sayılmaz.
Türk hukukuna baktığımız zaman TCK mil bu konuyu
açıklamaktadır, (üstte verdiğim için tekrar eklemiyorum)
Doktrinde siyasi suçlar açısından ikili bir ayrım
yapılmaktadır. Tam siyasi suçlar Anayasada da belirtilen siyasi
suçlardır. Bir de Nisbi siyasi suçlar vardır. Burada da siyasi suçla
bağlantısı olan suçlar ya da adi bir suçun siyasi idareyle işlenmiş
olması ele alınmaktadır.
Kanunumuz 11. madde de iki ayrıma da yer vermiştir. Bu
bahsi geçenler arasında bir suçsa iadeye engel oluşturacaktır.
Kanunumuz ayrıca soykırım ve insanlığa karşı suçlarında
siyasi suç olmadığını açıkça düzenlemiştir.
Askeri suçlardan dolayı da iade edilmezlik kuralı vardır. Sırf
askeri suç ve askeri suç benzeri ayrımı yapılmaktadır.
Kanunumuz bu konuda sadece sırf askeri suç terimine yer
vermiştir. Askeri suç benzeri fiiller herkes tarafından da
işlenebilen fiillerken sırf askeri suçlar ise sadece askerlerin

ONBEŞÎNCÎ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim
işleyebileceği belli suçlardır. Buna göre sırf askeri suç oluşturan

fiiller iadeye engel oluşturmaktadır.
Mali suçlardan dolayı da geri iade edilmezlik kuralı vardır.
Taraflar bu kuralı kendi aralarında kabul edebilirler. Bizim
kanunumuzda mali suçlara ilişkin bir düzenleme bulunmadığı
için kanaatimizce mali suçlar iadeye engel değildir.
Bir başka engel talep edilen devletin yargı hakkı olmasına
ilişkindir. Talep edilen devleti yargı hakkı varsa zaten suçluyu
kendisi yargılayacaktır bu sebeple iade etmez. Yasamızda bu
konu açıkça düzenlenmektedir.
Yani kişi bir suç işledi ve yabancı bir devlet suçluyu bizde
talep etti. Bu suç zaten bizim yasamızda da suç ve yargılama
yetkimiz de varsa kendi yargı organlarımızca yargılıyoruz.
NON BÎS ÎDEM kuralı gereği bir fiil yalnız bir kere
yargılamaya konu oluşturulabilir. Ceza hukukunun temel
ilkelerinden biridir. Kişi aynı suçtan dolayı yalnız bir kere
yargılanır ceza alır. Tekrar aynı suçtan yargılanması ve ceza
alması söz konusu değildir. Bu kural kanunumuzda da yer
almaktadır.
Kitabımızın geri kalanında geri vermenin usulüne ilişkin
bilgilere yer verilmiştir. 6706 sayılı kanunda düzenlenmektedir

ama burada üzerinde durmamız gereken nokta, iadeye kim karar

verecektir sorusudur. Bu konuda iki sistem vardır.
ladenin kabulüne ya da reddine idare karar veriyorsa “İdari
Sistem” geçerlidir. Mahkeme karar veriyor ise de “Adli Sistem”
geçerlidir. İkisi birden karar veriyorsa ise “ Karma Sistem”
geçerlidir.
Bizim hukukumuzda karma sistem geçerlidir. Öncelikle
Türk mahkemesi kontrol eder, yasalara göre iade edilebilir
bulursa idare karar verecektir. Karar yürütmeye ait olacaktır.
Geri vermeyle yetkili olan mahkeme Ankara Ağır ceza
mahkemesidir. Dış işleri ve iç işleri bakanlığının görüşü de
alınarak adalet bakanının teklifi ve cumhurbaşkanının onayına
bağlıdır.
Geri vermenin sonuçları ise sınavlarda sorduğumuz bir
konudur. Burada “İADE DE ÖZELLİK” dediğimiz bir kural
vardır. Bu kurala göre sadece talepnamede gösterilmiş fiillerden
dolayı iade kararı verebiliriz ve iade talep eden devlet de sadece
talepnamede belirtilenlerden yargılama yapabilir.
Dolayısıyla talepnamede gösterilmiş olan fiillerden başka
bir fiille ilgili işlem yapılabilmesi mümkün değildir. Bu kural
6706 sayılı kanunun 10. Maddesinde düzenlenmektedir.

Özellik prensibi Avrupa sözleşmesine göre belirli hallerde

sona erer. Bu haller;
-iade eden devletin rıza göstermesi halinde
- iade edilen şahsın kati serbestliğe kavuşmasından sonra 45
gün içinde iade edildiği devlet ülkesini elinde imkan olduğu
halde terk etmesi
-terk ettikten sonra geri dönerse

Bu kuralın istisnasını oluşturan bu 3 hal ile kural etkisiz hale
gelebilmektedir.
Bu prensip kapsamında şalısın iadesinden önce işlemiş

olduğu suçtan dolayı geçerli olduğunu söylemek gerekir. İade
edildikten sonra işlenen suçlar için özellik kuralı
uygulanmayacaktır.
Kitabımızda olmayan bir konudan bahsetmek gerekir. Bir

kişi yani MİT kanununa konu olan da bir iade var hatta takas da
var. Bu bahsettiğimiz koşullar bu kanun kapsamında
uygulanmaz. MİT kanunları geri yapılan iade ya da takas
tamamen yürütme organlarının takdirine bırakılmıştır. Yani
devletin güvenliğini gerektiriyorsa, milli menfaatleri
gerektiriyorsa yürütme buna karar verdiyse bir suçlu başka bir
ülkede bulunan suçlu ile takas edilebilmektedir. İade edilebilir.

İade meselesi ceza hukukundan ziyade uluslararası politika

ile şekillenmektedir.
23 Mayıs Perşembe
PRATİK ÇALIŞMA
Gece yarısı evine girmekte olan bayan (B)’nin arkasından
hızla yaklaşan kar maskeli (A), (B)’nin ağzını eliyle kapatır ve
belinde bulunan silahı göstererek çantasını alır. (A) daha sonra
arkadaşı (T) ile birlikte, ışıklarının yanmadığını gördüğü (C)’nin
evine girmek için sokakta dolaşırken hareketlerinden şüphelenen
komşu (K)’nm gürültü çıkarması üzerine oradan uzaklaşır. İki
kafar sokağın sonunda yer alan (L)’nin evine pencereyi cam
elması ile keserek girer, dolap çekmecelerini karıştırır ve
buldukları altınlarla birlikte bir de otomobil anahtarını alırlar.
Dışarı çıktıklarında anahtarın üzerindeki düğmeye basarlar.
Anahtarın hangi otomobile ait olduğunu anlayınca, aracı
çalıştırarak olay yerinden uzaklaşırlar. Ertesi gün (A), internette
otomobili satılığa çıkarır. 30.000 tl değerindeki araç için 15.000
tl ister ve otomobili bu fiyata (M)’ye satar, işlerinin yoğunluğu
dolayısıyla satış işlemlerini bir hafta sonra yapacağını söyler
ancak bir daha (M)’yi aramaz. (M)’de (A)’ya bir türlü cep
telefonundan ulaşamaz. Bunun üzerine (A)’ya “ahlaksız
düzenbaz, bir an önce paramı geri ver, sahtekar” ifadelerini
kullandığı sms gönderir. Ancak (A) hattını devrettiği için sms

amcasına ulaşır. (M) yaptığı araştırma sonucunda otomobilin

gerçek sahibinin (A) değil (L) olduğunu öğrenir. Bu durumu iş
ortağı (O)’ya anlatır ve (A)’yı öldüreceğini söyler. Bunun üzerine
(O), (M)’ye silah temin etmek için silah satan (S)’niıı işyerine
gelir. (O), dükkanda denemek için kendisine verilen silahı
elindeki sahte silah ile değiştirerek oradan uzaklaşır. Ancak (M),
(A)’yı öldürmekten vazgeçtiği için (O)’nun getirdiği silahı almaz.
Sinirlenen (O) silahın parasını ister ancak (M) vermez. (O)’da
(M)’yi omuzlarından tutarak silkeler ve iter. Dengesini kaybeden
(M) yere düşer ve ölür.
Bilgiler: (A), olayda otomobilin satışından elde ettiği 15.00

lira ile borsadan hisse senedi almıştır. (T), beş sene önce işlediği
iddia edilen bir suçtan 14 ay tutuldu kalmış ve beraat etmiştir.
Olayda işlediği suçların cezalarından bu sürenin mahsup
edilmesini istemektedir. (M) olayda işlediği suç dolayısıyla 3 ay
hapis cezasına mahkum edilmiştir. Avukatı da bu cezanın adli
para cezasına çevrileceğini ya da cezanın konutta infaz
edileceğini düşünmektedir. (O) daha önce bir suçtan dolayı
mahkum olmuşve cezası ertelenmiştir. Olaydaki suçları deneme
süresi içerisinde işlemiştir ancak bu suçlar deneme süresi
geçtikten sonra ortaya çıkmıştır.
Ceza Hukukn Özel Hükümler 30

Sorular:
1: Fail ve mağdurlan gösterererk (varsa hukuka uygunluk sebeplerini de
belirterek) olaydaki suçlan belirleyiniz.
2: Olayda işlenen suçlarda daha ağır veya daha az cezayı gerektiren

nitelikli unsurları belirleyiniz.
3: Teşebbüs derecesinde kalmış suçlan gösteriniz.
4: Suçların içtimai durumunu belirtiniz.
5: Suç ortaklığı durumunu inceleyiniz.
6: Bilgilerin ışığında faillerin sorumluluk durumlannı TCK’nın yaptınm

sistemine ilişkin düzenlemelerini dikkate alarak inceleyiniz.
CEVAPLAR:
1: Suçların Tespiti
1. (A)...(B) : Yağma Suçu (ml48)

2. (A)+(T)...(C) : Konut dokunulmazlığını ihlal suçu ( ancak
icra hareketlerine geçilmediği için hazırlık hareketlerinde
kalmıştır)
3. (A)+(T)...(L): mala zarar verme suçu
4. (A)+ (T)... (L): konut dokunulmazlığını ihlal suçu
5. (A)+(T)...(L): hırsızlık suçu
6. (M)... Kamuya : Suç eşyasının kabul edilmesi veya satın
alınması suçu
7. (M)...(A): Hakaret suçu

ONBEŞİNCİ KISIM
8. (0)+ (M)...(A): kasten öldürme suçu (fiil hazırlık

hareketlerinde kalmıştır)
9. (O)...(S): dolandırıcılık suçu
10. (O)... (M): taksirle öldürme suçu
2: Daha ağır ve daha az cezayı gerektiren nitelikli haller
1. Suçta: yağma suçunun silahla işlenmesi, kendini
tanınmayacak hale koyarak işlenmesi, gece vakti işlenmesi
daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerdir.
4. suçta: Konur dokunulmazlığının gece işlenmesi, birden
fazla kişi tarafından işlenmesi daha ağır cezayı gerektiren
nitelikli hallerdir.
5. suçta: hırsızlık suçunun bina ve eklentileri içinde
muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında işlenmesi, adet
veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya
hakkında işlenmesi ve gece vakti işlenmesi, daha ağır cezayı
gerektiren nitelikli unsurlardır.
3: Teşebbüs:
2. Ve 8. Suçlarda elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icra
hareketlerine başlanamadığı için, hazırlık hareketleri söz
konusudur. Ceza hukukunda kural hazırlık hareketlerinin
cezalandırılmamasıdır.
7. suçta hakaret teşkil eden ifadelerin yer aldığı sms (A)’ya
ulaşmadığı için fiil teşebbüs aşamasında kalmıştır.

4: içtima
1. Suç yağma suçu bileşik suçtur.
3., 4. , 5.,- suçlarda TCK gereği bu suçlardan her biri ayrı

ayrı cezalandırılır.
5: iştirak
3.. 4.5. suçlarda (A) ve (T) müşterek faildir.
6: Faillerin sorumlulukları
(A) :Suçtan elde edilen kazancın başka değerlere
dönüştürülmesi, müsaderesini engellemez. Kazanç
müsaderesine ilişkin TCK m55 kapsamında
değerlendirilme yapılmalıdır.
(T): Olaydaki fiilin işlenmesinden evvel beraat kararı
kesinleşmemiş olmak şartı ile önceki suçtan kaynaklanan
tutukluluk süresi mahsup edilebilir.
(M): CGTIK uyarınca cezanın konutta infaz edilebilmesi
için gereken şartlar vardır. M bu şartları (65 yaş)
gerçekleştiriyorsa konutta infaz mümkündür. TCK m50
çerçevesinde Adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
(O): Hapis cezası ertelenen hükümlünün denetim süresi
içinde kasıtlı bir suç işlemesi halinde, ertelenen cezanın
kısmen veya tamamen infaz kuruntunda çektirilir. Bu suçun
Ceza Hukuku Özel Mükünılvı

ONBEŞİNCİ KISIM
denetim süresi bittikten sonra ortaya çıkması bir engel

değildir suçun süre içinde işlenmiş olması yeterlidir.

Mühf Ceza Genel 2019 Temyiz Bahar Dönemi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mühf Ceza Genel 2019 Temyiz Bahar Dönemi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ceza Hukuku Genel Hükümler

BİRİNCİ KISIM Bahar Dönemi 1. Eğitim Çift ve 2. Eğitim

Vize soruları çözümü 2

Suç Yolu Aşamaları 13

Kasten Öldürme Suçu 40

Burada kusurluluğu azaltan bir hal olan haksız tahrik

Ceza Huknkn Genel Hükümler

birlikte bu fiile ilişkin icra hareketlerinin tamamlanamaması veya

Tamamlanmamış suça ceza verilmesi ancak gelişmiş ceza

Teşebbüs halinde kalmış suça tamamlanmış olana nisbetle

(.'eza Hxikuku Genel Hükümler

Kitabımızda yer almayan bu aşama kişinin düşündüğü,

Ceza Hukuku Genel Hükümler 14

Bütün bu hareketler suça hazırlayıcı nitelikte kabul

îşlenilmesi düşünülen suçun icrasına elverişli hareketlerle

5- Icra Hareketlerinin Tamamlanması

Ceza Hnkuku Genel Hükümler 15

Bu konuda ortaya atılan objektif ve sübjektif görüşleri

Ceza Hukuku Genel Hükümler

Tipte yasaklanan neticenin meydana gelme tehlikesinden

Kanaatimizce her iki teoride tek başına yetersiz

Ceza Hukuku Genel Hükümler 17

Ancak elinde olmayan sebepten ötürü bu kastını

Ceza Hukuku G'euel Hükümler

TCK m.35’e baktığımız zaman kanun icra aşamasındaki

Hazırlık hareketleri açısından bir parantez açmak gerekir.

Ceza Hukuku Genel Hnkflınler 19

tehlikeye uğrattığı için teşebbüste kalan bir davranış

Ceza Hukuku Genel Hükümler 20

1- Tehlikenin meydana gelmemiş olması, ya da çok çok az

2- Kişinin suç işleme kastının henüz kesin olup olmaması

Madde 227- (1) Çocuğu fuhşa teşvik eden, bunun yolunu

(2) Bir kimseyi fuhşa teşvik eden, bunun yolunu kolaylaştıran ya da

Ceza Hukuku Genel Hükümler 21

sürüklenen kişinin kazancından yararlanılarak kısmen veya tamamen

(3) (Mülga: 6/12/2006 - 5560/45 md.; Yeniden düzenleme:

(4) Cebir veya tehdit kullanarak, hile ile ya da çaresizliğinden

(5) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçlann eş, üstsoy, kayın

(6) Bu suçların, suç işlemek amacıyla teşkil edilmiş örgüt faaliyeti

(7) Bu suçlardan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü

(8) Fuhşa sürüklenen kişi, tedaviye veya psikolojik terapiye tâbi

Ceza Hukuku Genel Hükümler 22

Başka da böyle bir örnek yoktur. Son cümleye baktığımız

Örneğin bir fiil teşebbüs aşamasında kalmışsa cezada

Bu istisnalar dışında hazırlık hareketleri

Ceza Hukuka Genel Hükümler 23

Bu konu uzun yıllar boyunca tartışılmıştır hala genel geçer

Mesela uzun namlulu silahla adam öldürme fiilinin icra

Ceza Hukuku Genel Hükümler

Satın almak, doldurmak, hazırlık hareketidir demiştir.

Şekli Objektif Teori

Örneğin dolandırıcılık suçunda hileli hareketlere

(.'eza Hukuku Genel Hükümler

doğru uzanması ile birlikte icra hareketlerinin başladığı kabul

Demek ki maddi objektif teoriye göre, suç tipinde yer alan

TCK m35 gerekçesine baktığımız zaman da bu görüşün

Ceza Hukuku Genel Hükümler 26

Maddi objektif teorinin bir türü olan Hukuki Değere

Ceza Hukuku Genel Hükümler 27

Diyelim ki biri geldi bir işyerinin kilidini kırdı tam açacak

Hileli davranışları yapmış, dolandırıcılığa teşebbüs olarak

Ceza Hukuku Genel Hükümler

göre değerlendirme yapacağız. Bilgiyi iyi bilip iyi bir yorum

Hazırlık hareketleri ile icra hareketlerinin birbirinden