BUDOWA ATOMU I WIĄZANIA CHEMICZNE

Zadanie 1.
Drobina Liczba protonów Liczba neutronów Liczba elektronów
Atom sodu 11 12 11
Kation żelaza(II) 26 30 24
Atom miedzi 29 35 29
Anion siarczkowy 16 16 18
Cząsteczka dwutlenku węgla 22 22 22

Zadanie 2.
Liczba masowa pierwiastka A: 213 Liczba atomowa pierwiastka A: 83

Zadanie 3.

Zdanie P/F
Izotopy to atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą elektronów. F
Znane są trzy izotopy wodoru: prot, deuter i tryt. P
Izobary to atomy różnych pierwiastków o takiej samej licznie neutronów. F
W skład jądra atomowego atomu sodu wchodzi 11 protonów oraz 12 neutronów. P

Zadanie 4.
107 109
47 Ag 47 Ag

Zadanie 5.
Brom-79 = 55% Brom-81 = 45%

Zadanie 6.
Masa izotopu I = 69 u Masa izotopu II = 71 u

Zadanie 7.
Liczba elektronów Symbol bloku
Symbol pierwiastka Pełna konfiguracja elektronowa
walencyjnych energetycznego
Rb 1s22s22p63s23p64s23d104p65s1 1 s
2 2 6 2 6 2 10 5
Br 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 7 p
2 2 6 2 6 2 6
Fe 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 8 d

Zadanie 8.
Symbol Powłokowa konfiguracja Skrócona konfiguracja Maksymalny stopień
pierwiastka elektronowa elektronowa utlenienia
Mn K2L8M13N2 [18Ar]4s23d5 VII
2 8 6 2 4
S KLM [10Ne]3s 3p VI
2 8 18 3 2 10 1
Ga KLM N [18Ar]4s 3d 4p III

Zadanie 9.
Jon Pełna konfiguracja elektronowa
2+
Mn 1s22s22p63s23p63d5
Se2- 1s 2s22p63s23p64s23d104p6
2

K+ 1s22s22p63s23p6

1
Zadanie 10.
Symbol chemiczny Sc
Maksymalny stopień utlenienia III
Minimalny stopień utlenienia 0
Wzór tlenku Sc2O3

Zadanie 11.
Ar, Cl-, Br-, Kr, Se2-, K+, Na+, Rb+, Sr2+.

Zadanie 12.
Konfiguracja B Konfiguracja C

Zadanie 13.
Symbol pierwiastka Numer grupy Numer okresu Symbol bloku

Si 14 3 p
Zadanie 14.

1s 2s 2p 3s 3p
Zadanie 15.
SiH4 wodorek krzemu(IV).

Zadanie 16.
Pierwiastek Symbol pierwiastka Numer grupy Symbol bloku
X Fe 8 d
Y Ge 14 p

Zadanie 17.
Pierwiastek Powłokowa konfiguracja elektronowa Liczba elektronów walencyjnych
2 8 14 2
X KLM N 8
2 8 18 4
Y KLM N 4
Zadanie 18.

4s 3d

Zadanie 19.
Fe2O3

2
Zadanie 20.

4s 3d 4p

Typowe stopienie utlenienia pierwiastka Y: II oraz IV.

Zadanie 21.
Największa elektroujemność W
Największy promień atomowy Z
Największa ilość elektronów walencyjnych Y oraz W

Zadanie 22.
Powłokowa konfiguracja elektronowa. K2L8M7
Podpowłokowa konfiguracja elektronów walencyjnych. 3s23p5
Liczba elektorów w zrębie atomowym. 10
Maksymalny stopień utlenienia. VII
Minimalny stopień utlenienia. -I
Konfiguracja elektronowa jonu prostego. 1s 2s 2p63s23p6
2 2

Blok konfiguracyjny. p
Wzór tlenku, w którym chlor przyjmuje maksymalny stopień
Cl2O7
utlenienia.

Zadanie 23.
Powłokowa konfiguracja elektronowa. K2L8M10N2
Podpowłokowa konfiguracja elektronów
4s23d2
walencyjnych.
Liczba elektorów w zrębie atomowym. 18
Maksymalny stopień utlenienia. IV
Konfiguracja elektronowa jonu prostego. 1s22s22p63s23p63d2 lub 1s22s22p63s23p6
Blok konfiguracyjny. d
Wzór tlenku, w którym tytan przyjmuje
TiO2
maksymalny stopień utlenienia.

Zadanie 24.
Powłokowa konfiguracja elektronowa. K2L8M6
Podpowłokowa konfiguracja elektronów walencyjnych. 3s23p4
Liczba elektorów w zrębie atomowym. 10
Maksymalny stopień utlenienia. VI
Minimalny stopień utlenienia. -II
Liczba podpowłok całkowicie wypełnionych elektronami. 4
Liczba orbitali całkowicie zapełnionych elektronami. 7

3
Zadanie 25.

Pierwiastek Symbol pierwiastka Numer grupy Symbol bloku

X Mn 7 d
Y Br 17 p

Zadanie 26.

Pierwiastek Powłokowa konfiguracja elektronowa Liczba elektronów walencyjnych

2 8 13 2
X KLM N 7
2 8 18 7
Y KLM N 7

Zadanie 27.

4s 3d
Zadanie 28.
Mn2O7
Zadanie 29.

4s 3d 4p

Zadanie 30.
Br2O

Zadanie 31.
Właściwość Symbol metalu
Największy promień atomowy. Cs
Największa ilość elektronów walencyjnych. Zn lub Fe
Najmniejsza elektroujemność. Cs
W zrębie atomowym znajduje się 18 elektronów. Mn, K, Fe, Ca, Zn
Jon prosty ma konfigurację elektronową neonu. Na, Mg
Największa ilość elektronów niesparowanych. Mn
Pierwiastek leży w okresie o największym numerze. Cs, Ba, Tl
Typowy stopień utlenienia wynosi I. Na, K, Cs, Tl, Ag
Najbardziej aktywny metal. Cs

4
Zadanie 32.
Właściwość Symbol niemetalu
Typowy stopień utlenienia wynosi –I. Cl, F, I, Br
Największa ilość orbitali atomowych zapełnionych
I
przez elektrony.
Najmniejsza elektroujemność. H
W zrębie atomowym znajduje się 18 elektronów. –
Jon prosty ma konfigurację elektronową neonu. O, F
Najmniejszy promień atomowy. H
Największa energia jonizacji. F
Tworzy tlenki typu XO2. Cl, N, I, Br, C, S, Se
Najbardziej reaktywny niemetal. F

Zadanie 33.

Pierwiastek Symbol pierwiastka Numer grupy Symbol bloku

A Cu 11 d
B Ga 13 p

Zadanie 34.

4s 3d
Zadanie 35.

4s 3d 4p
Zadanie 36.
CuO
Zadanie 37.

Konfiguracja elektronów walencyjnych –

Atom/Jon Pełna konfiguracja elektronowa
schemat klatkowy

Na+ 1s22s22p6

Cr3+ 1s22s22p63s23p63d3

Al 1s22s22p63s23p1

Br 1s22s22p63s23p64s23d104p5

Fe2+ 1s22s22p63s23p63d6

Cr+ 1s22s22p63s23p63d5

Cu2+ 1s22s22p63s23p63d9

5
Zadanie 38.
Pierwiastek Y
Pierwiastek Z
Zadanie 39.

4s 4p
Zadanie 40.
Konfiguracja D, Konfiguracja E.

Zadanie 41.
Ocena: Atom tlenu nie może występować w stanie wzbudzonym.
Uzasadnienie: Atom tlenu ma tylko dwie powłoki. Powłoka walencyjna składa się z dwóch podpowłok, których
orbitale mają przynajmniej jeden elektron. W stanie wzbudzonym elektrony „przechodzą” na nieobsadzone
orbitale i występują jako elektrony niesparowane. Atom tlenu nie ma nieobsadzonych orbitali przez elektrony i
dlatego nie może występować w stanie wzbudzonym.

Zadanie 42.

Symbol pierwiastka Numer grupy Numer okresu Symbol bloku

Ti 4 4 d

Zadanie 43.

4s 3d

Główna liczba Poboczna liczba Magnetyczna

Liczba kwantowa
kwantowa kwantowa liczba kwantowa
Wartość liczb
3 2 -2
kwantowych

Zadanie 44.
Liczby kwantowe Elektron I Elektron II
Główna – n 3 3
Poboczna – l 1 1
Magnetyczna – m 0 1
Magnetyczno – spinowa – ms 1/2 1/2

Zadanie 45.
Symbol pierwiastka Skrócona konfiguracja elektronowa pierwiastka X

Ni [18Ar]4s23d8

6
Zadanie 46.

Główna liczba Poboczna liczba Magnetyczna liczba

Liczba kwantowa
kwantowa kwantowa kwantowa
Elektron I 3 2 1
Elektron II 3 2 2
Zadanie 47.
Symbol chemiczny pierwiastka X: Nb
Konfiguracja elektronowa pierwiastka X: 1s22s22p63s23p64s23d104p65s24d3

Zadanie 48.

Wartość głównej liczby Wartość pobocznej liczby

Symbol pierwiastka
kwantowej kwantowej
Fe 3 2

Zadanie 49.
Symbol pierwiastka Cl
Numer grupy 17
Konfiguracja elektronowa 1s22s22p63s23p5
Skrócona konfiguracja elektronowa z
[10Ne] 3s23p5
wykorzystaniem gazu szlachetnego
Konfiguracja elektronów walencyjnych. 3s23p5
Konfiguracja elektronowa jonu, w którym
1s22s22p63s2
pierwiastek występuje na +V stopniu utlenienia
Konfiguracja elektronowa jonu prostego 1s22s22p63s23p6

Konfiguracja orbitalna elektronów walencyjnych

Zadanie 50.
Główna liczba Poboczna liczba Magnetyczna liczba
Liczba kwantowa
kwantowa – n kwantowa – l kwantowa – m
Wartość 3 2 2

Zadanie 51.
CrO3

Zadanie 52.
a) Probówka I: NaOH(aq) + wodny roztwór fenoloftaleiny.
Probówka II: H2O(c)
b) Probówka I: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza się), malinowy roztwór zmienia zabarwienie na żółte.
Probówka II: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza się), klarowny żółty roztwór.
c) Probówka I: CrO3 + 2 OH- CrO42- + H2O
Probówka II: CrO3 + H2O CrO42- + 2 H+

7
Zadanie 53.

Atom X Jon X3+

Pełna konfiguracja
1s22s22p63s23p64s13d5 1s22s22p63s23p63d3
elektronowa
Skrócona konfiguracja
[18Ar] 4s13d5 [18Ar] 3d3
elektronowa
Wskazanie i uzasadnienie: Atom Cr. Atom chromu posiada większą liczbę elektronów niesparowanych,
ponadto ma połowicznie zapełnioną podpowłokę d, co zgodnie z regułą Hunda zwiększa trwałość drobiny.

Zadanie 54.
Drobina Fe Fe2+ Fe3+
Skrócony zapis
[18Ar] 4s23d6 [18Ar] 3d6 [18Ar] 3d5
konfiguracji elektronowej
Klatkowy zapis
elektronów walencyjnych
Trwałość jonu trwały trwalszy
Jon Fe3+ posiada większą ilość elektronów niesparowanych, ponadto ma
Uzasadnienie połowicznie zapełnioną podpowłokę d, co zgodnie z regułą Hunda zwiększa
trwałość drobiny.
Wzrost promienia 1 2 3
Wzrost właściwości
3 2 1
utleniających
Reakcja z Zn nie tak tak

Reakcja z Cu2+ tak nie nie

Zadanie 55.
Wzór związku: Ca3N2. Nazwa związku: Azotek wapnia.
Zadanie 56.

Symbol pierwiastka Numer grupy Symbol bloku

Pierwiastek X Se 16 p

Pierwiastek Y Co 9 d

Zadanie 57.

4s 3d
Zadanie 58.
Wzór sumaryczny tlenku pierwiastka Y: CoO.
Wzór sumaryczny tlenku pierwiastka X: SeO3.

Zadanie 59.
Si, Al, Mg, Na.
Wyjaśnienie: Maleje ładunek jądra atomowego – elektrony znajdujące się na powłokach są słabiej przyciągane
przez jądro atomowe co skutkuje większym rozmiarem atomu.

8
Zadanie 60.
O, S, Se, Te.
Wyjaśnienie: Wzrasta liczba powłok elektronowych.

Zadanie 61.
Odpowiednio: Mniejszy, większy, większy, mniejszy.
Zadanie 62.
Kation ma mniejszą liczbę elektronów, które zajmują „mniej miejsca”. Ponadto w tym przypadku kation ma o
jedną powłokę mniej w stosunku do macierzystego atomu.

Zadanie 63.
Anion ma większą liczbę elektronów, które zajmują „więcej miejsca”.
Zadanie 64.
Energia jonizacji, liczba elektronów walencyjnych, elektroujemność, kwasotwórczość, liczba elektronów w
atomie, powinowactwo elektronowe.

Zadanie 65.
Promień atomu, liczba powłok elektronowych, liczba elektronów w atomie.
Zadanie 66.
Ocena: Im mniejsza wartość energii jonizacji tym większa aktywność chemiczna metalu.
Przykład doświadczenia: Reakcja sodu, potasu oraz glinu z wodą lub kwasem.

Zadanie 67.
Wyjaśnienie: Atom glinu jest mniejszy od atomu sodu, ma większy ładunek jądra atomowego dlatego trudniej
wyrwać od niego pierwszy elektron (silniejsze siły przyciągania elektronu przez jądro atomowe). Dlatego też ma
większą wartość I energii jonizacji. Po oderwaniu elektronu od atomu sodu przyjmuje on konfigurację
elektronową neonu (gazu szlachetnego), dlatego też trudniej wyrwać od niego kolejne elektrony, ponadto
oddając elektron traci jedną powłokę elektronową – elektrony bliżej jądra – większe siły przyciągania.

Zadanie 68.
Wyjaśnienie: Elektrony znajdują się bliżej jądra atomowego, występują wówczas silniejsze siły przyciągania
elektronu przez jądro atomowe.

Zadanie 69.
Pierwiastek I energia jonizacji (eV) II energia jonizacji (eV)
Cs 3,89 23,16
K 4,34 31,63
Sr 5,69 11,03
Rb 4,17 27,86
Ca 6,11 11,87

Zadanie 70.

Wzór Stopień utlenienia Stopień utlenienia Rodzaj wiązania

sumaryczny pierwiastka X pierwiastka Y chemicznego
Rb2S I -II jonowe

9
Zadanie 71.
Wzór Stopień utlenienia Stopień utlenienia Rodzaj wiązania
sumaryczny pierwiastka A pierwiastka B chemicznego
CoCl2 II -I jonowe

Zadanie 72.
Wzór Stopień utlenienia Stopień utlenienia Rodzaj wiązania
sumaryczny pierwiastka A pierwiastka B chemicznego
kowalencyjne
SiO2 IV -II
spolaryzowane

Zadanie 73.
Liczba
Wzór
wolnych par Rodzaj wiązania
sumaryczny wiązań σ wiązań π
elektronowych
kowalencyjne
NH3 1 3 0
spolaryzowane
kowalencyjne
H2S 2 2 0
spolaryzowane
kowalencyjne
C2H4 0 5 1
niespolaryzowane
kowalencyjne
PCl5 15 5 0
spolaryzowane
kowalencyjne
O2 4 1 1
niespolaryzowane
kowalencyjne
BH3 0 3 0
niespolaryzowane
kowalencyjne
SO2 6 2 1 spolaryzowane oraz
koordynacyjne

Zadanie 74.
Liczba
Wzór
wolnych par Rodzaj wiązania
sumaryczny wiązań σ wiązań π
elektronowych
kowalencyjne
AsCl3 10 3 0
spolaryzowane
kowalencyjne
N2 2 1 2
niespolaryzowane
kowalencyjne
CO 2 1 2 spolaryzowane oraz
koordynacyjne
kowalencyjne
H2Se 2 2 0
spolaryzowane
kowalencyjne
N2O5 12 6 2 spolaryzowane oraz
koordynacyjne
CaCl2 8 0 0 jonowe
Rb2O 4 0 0 jonowe

10
Zadanie 75.
Liczba
Wzór
wolnych par
sumaryczny wiązań σ wiązań π
elektronowych
PO43- 12 4 0
2-
CO3 8 3 1
2-
SO4 12 4 0
-
NO3 8 3 1
3-
BO3 9 3 0

Zadanie 76.
CH2=CH–CH3
Zadanie 77.
CH
HC CH
lub
HC CH
CH
Zadanie 78.

O
S H
O O H

Zadanie 79.

Zdanie P/F
+
W jonie NH4 występuje między innymi wiązanie jonowe. F
Istotą wiązania jonowego jest uwspólnianie wolnych par elektronowych. F
Tlenek węgla(IV) jest związkiem niepolarnym. P
W cząsteczce etenu (CH2=CH2) występuje między innymi pięć wiązań typu σ. P
Chlorek baru jest w warunkach normalnych gazem. F

Zadanie 80.
Rodzaj wiązania Wzór drobiny
kowalencyjne niespolaryzowane CH4, O2, HCOOH
kowalencyjne spolaryzowane H2S, BCl3, Na2SO4, NH4Cl, SO3, HCOOH
koordynacyjne Na2SO4, NH4Cl, SO3,
jonowe Na2SO4, NH4Cl, RbCl
metaliczne Fe, Cu

Zadanie 81.
HF, H2SO4, CH3NH2, H2O, NH3.

Zadanie 82.
H2SO4, HNO3, CO, SO3, H3O+, NH4+.

11
Zadanie 83.
Zdanie P/F
Związki o budowie jonowej po stopieniu przewodzą prąd elektryczny. P
Związki, które mają wiązanie kowalencyjne to przede wszystkim gazy. P
Tlenek siarki(IV), amoniak, chlorek sodu, tlenek wapnia to związki jonowe. F
Wodór bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. F
Substancje kowalencyjne tworzące kryształy cząsteczkowe, mają
P
stosunkowo niskie temperatury topnienia.

Zadanie 84.
Symbol pierwiastka: X: O Y: Mn Z: Sr W: I

Rodzaj wiązania Wzór drobiny

kowalencyjne niespolaryzowane O2 lub I2
kowalencyjne spolaryzowane np.: I2O
koordynacyjne np.: I2O3
jonowe np.: MnO

Zadanie 85.
Liczba Typ hybrydyzacji
Wzór półstrukturalny
wiązań σ wiązań π
CH3–CH=CH2 8 1 sp2
CH3–CH2–CH2–OH 11 0 sp3
HCOOH 4 1 sp2
CH3–CH2–O–CH2–CH3 14 0 sp3
CH3COOCH2CH3 13 1 sp2
CH3–CH2–CH3 10 0 sp3
CH3–CH2–NH2 9 0 sp3

Zadanie 86.
Które mają wysoką temperaturę topnienia: NaCl, Rb2O, BaO, FeO, Sc2O3, K2SO4.
W których atom centralny posiada przynajmniej jedną wolna parę elektronową: H2O, AsCl3, O2.
W których występuje między innymi wiązanie koordynacyjne: HNO3, SO3, K2SO4.
Które dobrze rozpuszczają się w wodzie: NaCl, HNO3, Rb2O, BaO, AsCl3, SO3, K2SO4 ewentualnie H2O.

Zadanie 87.
Wyższą temperaturę topnienia ma: Tlenek rubidu.
Uzasadnienie: Większy procentowy udział wiązania jonowego w związku.

Zadanie 88.
Wyższą temperaturę wrzenia ma: Fluorowodór.
Uzasadnienie: Między cząsteczkami fluorowodoru tworzą się wiązania wodorowe.

Zadanie 89.
Wyższą temperaturę topnienia ma: Wodorek litu.
Uzasadnienie: Większy procentowy udział wiązania jonowego w związku.

12
Zadanie 90.
CO2, N 2, CCl4, C6H6, CHCl3.

Zadanie 91.
Rodzaj wiązania chemicznego: Wiązanie koordynacyjne.
Wyjaśnienie: Jony OH- mogą pełnić funkcję ligandów ponieważ posiadają wolną parę elektronową, którą mogą
przekazać na wiązanie z jonem glinu, czyli mogą być donorami wolnej pary elektronowej.

Zadanie 92.
Numer schematu Typ hybrydyzacji
I sp
II sp2
III sp3

Zadanie 93.
Schemat I II III
Wzór związku
H2Se, H2O CCl4, CHCl3 AsCl3, NH3
chemicznego

Zadanie 94.
Wzór półstrukturalny substancji najmniej lotnej: CH3–(CH2)4–CHO
Wzór półstrukturalny substancji najbardziej lotnej: CH2=CH2

Zadanie 95.
Pomiędzy cząsteczkami etanolu mogą tworzyć się wiązania wodorowe, które zwiększają temperaturę wrzenia
substancji.

Zadanie 96.
W etanie występują wiązania kowalencyjne niespolaryzowane, w etanalu występują między innymi wiązania
kowalencyjne spolaryzowane (pomiędzy atomem tlenu oraz węgla). Obecność wiązania kowalencyjnego
spolaryzowanego zwiększa oddziaływania międzycząsteczkowe co ma bezpośredni wpływ na wartość
temperatury wrzenia.

Zadanie 97.
Długość łańcucha węglowego (masa związku).
Zadanie 98.
CH3–CHO, CH3–O–CH3, CH3–CH2–OH, CH3–(CH2)4–CHO.

Zadanie 99.

Rodzaj kryształu Wzór lub nazwa drobiny

jonowy KCl, CaCl2, Rb2O
kowalencyjny diament, Si, Ge, SiC
molekularny CH4, CO2, O2, He
metaliczny Fe, Cu, Na

13
Zadanie 100.
Temperatura Temperatura wrzenia
Wzór substancji Gęstość [g/cm3]
topnienia [ ̊ C] [ ̊ C]
N2 -210 -195,8 0,808
HBr -86,91 -66,8 2,17
K 63,38 757 19,05
KCl 771 1400 1,99

Wzór substancji Rodzaj kryształu

K metaliczny
N2 molekularny
KCl jonowy
HBr molekularny

Wzór substancji, która w warunkach normalnych przewodzi prąd elektryczny: K

Zadanie 101.
Temperatura Temperatura wrzenia
Wzór substancji Gęstość [g/cm3]
topnienia [ ̊ C] [ ̊ C]
CH3COOH 16,63 117,9 1,04
HCOOK 254 300 (rozkład) 1,91
CH3CH2OH -114,1 78,30 0,79
CH3COOCH3 -98,1 56,3 0,93

Zadanie 102.

As
Br
Br Br Typ hybrydyzacji atomu arsenu: sp3

Zadanie 103.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp liniowy

Rodzaj wiązania
O C O kowalencyjne spolaryzowane
Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
2 2
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
4 NIE

14
Zadanie 104.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

2
sp kształt litery V

Rodzaj wiązania
S
kowalencyjne spolaryzowane oraz
O O koordynacyjne
Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
2 1
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
6 TAK

Zadanie 105.

S
Typ hybrydyzacji atomu siarki: sp3
O
Cl Cl

Zadanie 106.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp2 płaski trójkąt

O Rodzaj wiązania
S O kowalencyjne spolaryzowane oraz
koordynacyjne
O
Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
3 1
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
8 NIE

Zadanie 107.

C O
Typ hybrydyzacji atomu węgla: sp

Zadanie 108.

H
C O
H
Typ hybrydyzacji atomu węgla: sp2

15
Zadanie 109.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp2 płaski trójkąt

O
N O Rodzaj wiązania

O kowalencyjne spolaryzowane, koordynacyjne

H Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
4 1
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
7 TAK

Zadanie 110.

H H +
N -
Cl
H H

Zadanie 111.

O
Typ hybrydyzacji atomu tlenu: sp3
F F

Zadanie 112.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp3 tetraedryczny
O O Rodzaj wiązania
S H
kowalencyjne spolaryzowane, koordynacyjne
O O H Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
6 0
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
10 TAK

Zadanie 113.

H +
O
Typ hybrydyzacji atomu tlenu: sp3
H H

16
Zadanie 114.
H H N O
C H H H H
H H H
Hybrydyzacja atomu
Cząsteczka Kształt cząsteczki
centralnego
CH4 sp3 tetraedryczny
NH3 sp3 piramidy trygonalnej
H2O sp3 kątowy
Wyjaśnienie: Różny kształt cząsteczek oraz różne kąty pomiędzy wiązaniami związane są z obecnością wolnej
lub wolnych par elektronowych na atomie centralnym. Wolna para elektronowa na atomie azotu odpycha się z
elektronami tworzącymi wiązanie z atomami wodoru zmniejszając kąt pomiędzy tymi wiązaniami. Dwie wolne
pary elektronowe na atomie tlenu również odpychają się z elektronami tworzącymi wiązanie z atomami wodoru
oraz dodatkowo odpychają się od siebie dlatego też kąt pomiędzy wiązaniami w cząsteczce wody jest
najmniejszy.

Zadanie 115.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp3 kątowa

Se Rodzaj wiązania

H H kowalencyjne spolaryzowane
Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
2 0
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
2 TAK

Zadanie 116.

O O 2-
P H
2 K+
O O

Zadanie 117.

Wzór elektronowy Hybrydyzacja Kształt cząsteczki

sp3 piramida trygonalna

N Rodzaj wiązania
H H kowalencyjne spolaryzowane
H
Liczba wiązań σ Liczba wiązań π
3 0
Liczba wolnych par elektronowych Trwały moment dipolowy
1 TAK

17
Zadanie 118.

O -
O
Cl
O O Typ hybrydyzacji atomu chloru: sp3

Zadanie 119.
235
U, 223Fr, 238U.
Zadanie 120.
227 223
90 Th 88 Ra + 42 He

Zadanie 121.
223 219
87 Fr 85 At + 42 He
Zadanie 122.
238 234
92 U 90 Th + 42 He

Zadanie 123.
40 40
19 K 20 Ca + -10 e
Zadanie 124.
37 37
17 Cl 18 Ar + -10 e
Zadanie 125.
70 208 277
30 Zn + 82 Pb 112 Cn + 10 n
Zadanie 126.
238
92 U + 24 He 241
94 Pu + 10 n
Zadanie 127.

Symbol izotopu Liczba protonów Liczba neutronów Liczba elektronów

Rn 86 133 86

Zadanie 128.

Symbol izotopu Liczba protonów Liczba neutronów Liczba elektronów

At 85 127 85

18
Zadanie 129.

Symbol izotopu Liczba protonów Liczba neutronów Liczba elektronów

Po 84 128 84

Zadanie 130.
Symbol izotopu X Liczba protonów Liczba neutronów
Pa 91 143

Zadanie 131.
a) I, II, III
b) III
c) około 23 dni
Zadanie 132.

Czas 0 8 16 24 32 40
Masa izotopu 80 40 20 10 5 2,5
80
72
64
56
masa próbki, g

48
40
32
24
16
8
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
czas, dni

Masa izotopu jodu-131 po 14 dniach: Około 24 gramy.

Zadanie 133.
0,08 gramów
Zadanie 134.
21,2 lat
Zadanie 135.
123,75 g
Zadanie 136.
138 dni
Zadanie 137.
41
K, 40K, 39K M = 39,14 u.

19
Zadanie 138.
2
1 D + 31 T 4
2 He + 10 n

Zadanie 139.
Odpowiednio: F, P, P, F, F.

Zadanie 140.
250
100 Fn + 115B 4
2 He + 257
103 Lr

Zadanie 141.
209
83 Bi + 5826Fe 1
0 n + 266
109 Mt

Zadanie 142.
9
4 Be + 42 He 1
0 n+ 12
6 C

Zadanie 143.
58
28 Ni + 63 Li 1
0 n+ 63
31 Ga

Zadanie 144.
14
7 N + 197
79 Au 6 01 n + 205
86 Rn

Zadanie 145.
9
1. 4 Be + 42 He 1
0 n+ 12
6 C
2. 189 F 18
8 O +
0
+1 e
7
Li + 11 p
3. 3 2 42 He
24
4. 12 Mg + 10 n 1 24
1 p + 11 Na

Zadanie 146.
Odpowiednio: F, F, P, F, F.

Zadanie 147.

1. 116 C 11
5 B + +10 e
2. 158 O 15 0
7 N + +1 e

22 22
3. 11 Na 10 Ne + +10 e

20
Zadanie 148.
26 0 26
1. 13Al + -1 e 12 Mg + ve
40 0 40
2. K + e
19 -1 18 Ar + ve
59 0 59
3. 28 Ni + -1 e 27 Co + ve

SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

Zadanie 1.
Odpowiednio: tlenek baru, tlenek chromu(III), tlenek manganu(VII), tlenek siarki(VI), tlenek azotu(III), tlenek
litu, tlenek platyny(IV), tlenek rtęci(II), tlenek arsenu(III).

Zadanie 2.
Odpowiednio: CrO3, CO, N2O5, Fe3O4, Pb3O4, SeO2.
Zadanie 3.
Tlenki, które w widoczny
Tlenki metali Tlenki niemetali
sposób reagują z H2O
CuO, PbO, Na2O, BaO,
N2O5, SeO3, P4O10, NO, N2O5, SeO3, Na2O, BaO,
Mn2O7, TiO2, ZnO,
Cl2O7, As2O3, SiO2, CO2. P4O10, Mn2O7, Cl2O7.
Bi2O3, CrO.

Zadanie 4.
Tlenki zasadowe K2O, BaO, MgO, MnO.
Tlenki obojętne SiO, NO, CO, N2O.
Tlenki amfoteryczne Al2O3, ZnO, Cr2O3, MnO2, BeO, As2O3.
Tlenki kwasowe SeO3, CrO3, Mn2O7, Cl2O5, As2O5, SO3, CO2.

Zadanie 5.
Ocena: Nie można.
Uzasadnienie: W celu otrzymania tlenku siatki(VI) musimy zastosować katalizator np. V2O5.

Zadanie 6.
a) 4 Fe + 3 O2 2 Fe2O3
b) 4 FeO + O2 2 Fe2O3
T
c) Fe2(CO3)3 Fe2O3 + 3 CO2
T
d) 2 Fe(OH)3 Fe2O3 + 3 H2O

Zadanie 7.
a) 2 Cl2 + 5 O2 2 Cl2O5
b) Cl2O3 + O2 Cl2O5
c) Cl2O7 + 2 H2 Cl2O5 + 2 H2O

21
Zadanie 8.
a) 4 Cr + 3 O2 2 Cr2O3
b) 4 CrO + O2 2 Cr2O3
c) 2 CrO3 + 3 H2 Cr2O3 + 3 H2O
T
d) Cr2(SO3)3 Cr2O3 + 3 SO2
T
e) 2 Cr(OH)3 Cr2O3 + 3 H2O

Zadanie 9.
a) C + O2 CO2
b) 2 CO + O2 2 CO2
T
c) CaCO3 CaO + CO2
d) CH4 + 2 O2 CO2 + 2 H2O

Zadanie 10.
Probówka I: Obojętny, brak reakcji.
Probówka II: Kwasowy, SeO3 + H2O H2SeO4
Probówka III: Zasadowy, K2O + H2O 2 KOH
Probówka IV: Obojętny, brak reakcji.
Probówka V: Zasadowy, BaO + H2O Ba(OH)2
Probówka VI: Kwasowy, SO3 + H2O H2SO4

Zadanie 11.
a) Probówka I: Brak zmian. Probówka II: Brak zamian. Probówka III: Ciało stałe rozpuszcza się,
powstaje klarowny bezbarwny roztwór.
b) SiO2 + 2 OH- SiO32- + H2O
c) Kwasowy.

Zadanie 12.
a)
Numer probówki Obserwacje

I ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór.

II ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór.

III ciało stałe rozpuszcza się, malinowy roztwór odbarwia się.

IV ciało stałe roztwarza się, wydziela się brunatny gaz.

b) N2O5 + H2O 2 NO3- + 2 H+ N2O5 + 2 OH- 2 NO3- + H2O

T
2 N 2O 5 4 NO2 + O2
c) Charakter kwasowy.

Zadanie 13.
a) Probówka I: Brak zmian. Probówka II: Ciało stałe roztwarza się, powstaje klarowny zielony roztwór.
Probówka III: Ciało stałe roztwarza się, powstaje klarowny zielony roztwór.
b) Cr2O3 + 6 H+ 2 Cr3+ + 3 H2O Cr2O3 + 6 OH- + 3 H2O 2 Cr(OH)63-
c) Charakter amfoteryczny.

22
Zadanie 14.
a) Probówka I: Brak zmian. Probówka II: Ciało stałe roztwarza się, powstaje klarowny bezbarwny
roztwór. Probówka III: Brak zmian.
b) MnO + 2 H+ Mn2+ + H2O
c) Charakter zasadowy.

Zadanie 15.
a) Probówka I: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny czerwony roztwór. Probówka II: Ciało
stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór. Probówka III: Ciało stałe rozpuszcza się,
malinowy roztwór odbarwia się.
b) SeO3 + H2O SeO42- + 2 H+ SeO3 + 2 OH- SeO42- + H2O
c) Charakter kwasowy.

Zadanie 16.
a) Probówka I: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny różowy (czerwono – fioletowy) roztwór.
Probówka II: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór, wydziela się
żółtozielony gaz o charakterystycznym zapachu.
Probówka III: Ciało stałe rozpuszcza się, malinowy roztwór odbarwia się, powstaje klarowny
fioletowy roztwór.
b) Mn2O7 + H2O 2 MnO4- + 2 H+
Mn2O7 + 14 H+ + 10 Cl- 2 Mn2+ + 7 H2O + 5 Cl2
- -
Mn2O7 + 2 OH 2 MnO4 + H2O
c) Charakter kwasowy.

Zadanie 17.
CO2
Zadanie 18.
a) Probówka I: NaOH(aq) + fenoloftaleina Probówka II: H2O + oranż metylowy.
b) Probówka I: Malinowy roztwór odbarwia się. Probówka II: Zmiana zabarwienia roztworu z żółtej na
czerwoną.
c) Probówka I: CO2 + 2 OH- CO32- + H2O Probówka II: CO2 + H2O HCO3- + H+
d) Charakter kwasowy.

Zadanie 19.
Cr2O3

Zadanie 20.
a) Probówka I: NaOH(aq) Probówka II: HCl(aq) lub H2SO4(aq).
b) Probówka I: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny zielony roztwór. Probówka II: Ciało stałe
rozpuszcza się, powstaje klarowny zielony roztwór.
c) Probówka I: Cr2O3 + 6 OH- + 3 H2O 2 Cr(OH)63-
+ 3+
Probówka II:Cr2O3 + 6 H 2 Cr + 3 H2O
d) Charakter amfoteryczny.

23
Zadanie 21.
a) CO2 + H2 CO + H2O
b) FeO + H2SO4 FeSO4 + H2O
c) MnO2 + H2 MnO + H2O
d) Reakcja nie zachodzi.
T
e) MgSO3 SO2 + MgO
T
f) Fe(OH)2 FeO + H2O
g) CuO + 2 HCl CuCl2 + H2O
h) SiO2 + 2 NaOH Na2SiO3 + H2O
i) MnO2 + 4 HCl MnCl2 + Cl2 + 2 H2O
T
j) 2 HgO 2 Hg + O2
k) CH4 + 2 O2 CO2 + 2 H2O
l) Ca + 2 H2O Ca(OH)2 + H2
m) SO3 + H2O H2SO4
T
n) Cu(OH)2 CuO + H2O
o) K2O + H2O 2 KOH

Zadanie 22.
Odpowiednio: Wodorek sodu, wodorek węgla (metan), bromowodór, wodorek glinu, antymonowodór,
selenowodór, wodorek berylu, hydrazyna.

Zadanie 23.
Odpowiednio: etan: C2H6 – wodorek kowalencyjny, bromowodór: HBr – wodorek kowalencyjny, wodorek
sodu: NaH – wodorek jonowy, antymonowodór: SbH3 – wodorek kowalencyjny, wodorek arsenu: AsH3 –
wodorek kowalencyjny, wodorek azotu: NH3 – wodorek kowalencyjny, wodorek baru: BaH2 – wodorek
jonowy, chlorowodór: HCl – wodorek kowalencyjny, krzemowodór: SiH4 – wodorek kowalencyjny,
borowodór: BH3 – wodorek kowalencyjny.
Zadanie 24.
a) Br2 + H2 2 HBr
T, p
b) 2 Na + H2 2 NaH
c) N2 + 3 H 2 2 NH3
d) F2 + H2 2 HF
e) Se + H2 H2Se
T, p
f) Ba + H2 BaH2
T, p
g) Pb + H2 PbH2

Zadanie 25.
Probówka I: Zasadowy, NaH + H2O NaOH + H2.
Probówka II: Kwasowy, HCl(g) H2O HCl(aq)
Probówka III: Obojętny, brak reakcji.
Probówka IV: Obojętny, brak reakcji.
Probówka V: Zasadowy, BaH2 + 2 H2O Ba(OH)2 + 2 H2
H2O
Probówka VI: Kwasowy, H2Te(g) H2Te (aq)

Zadanie 26.
a) Woda destylowana.
b) Probówka I: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz.
Probówka II: Brak zmian.
c) KH + H2O K+ + OH- + H2

24
Zadanie 27.
a) Woda destylowana z dodatkiem fenoloftaleiny.
b) Probówka I: Brak zmian. Probówka II: Zawartość probówki zabarwia się na malinowo.
c) NH3 + H2O NH4+ + OH- HCl + H2O Cl- + H3O+

Zadanie 28.
8 CaH2 + 2 N2 + 5 O2 2 Ca3N2 + 2 CaO + 8 H2O
Uwaga: Możliwe również inne współczynniki.
Zadanie 29.
Odpowiednio: KOH – wodorotlenek zasadowy, Al(OH)3 – wodorotlenek amfoteryczny, Mn(OH)2 –
wodorotlenek zasadowy, Zn(OH)2 – wodorotlenek amfoteryczny, Cr(OH)2 – wodorotlenek zasadowy, Pb(OH)4 –
wodorotlenek amfoteryczny, Ba(OH)2 – wodorotlenek zasadowy, Mg(OH)2 – wodorotlenek zasadowy, Be(OH)2
– wodorotlenek amfoteryczny.

Zadanie 30.
Odpowiednio: Tak K2O + H2O 2 KOH, Nie FeCl3 + 3 KOH Fe(OH)3 + 3 KCl,
Nie ZnCl2 + 2 KOH Zn(OH)2 + 2 KCl, Tak BaO + H2O Ba(OH)2,
Nie MnCl2 + 2 KOH Mn(OH)2 + 2 KCl, Tak Rb2O + H2O 2 RbOH,
Nie MgCl2 + 2 KOH Mg(OH)2 + 2 KCl, Tak SrO + H2O Sr(OH)2

Zadanie 31.
Metoda I: 2 Na + 2 H2O 2 NaOH + H2
Metoda II: Na2O + H2O 2 NaOH

Zadanie 32.
2 K + 2 H 2O 2 KOH + H2 2 Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2
AlCl3 + 3 KOH Al(OH)3 + 3 KCl

Zadanie 33.
Na2O + H2O 2 NaOH Fe 2O3 + 3 H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3 H2O
Fe2(SO4)3 + 6 NaOH 2 Fe(OH)3 + 3 Na2SO4

Zadanie 34.
T
Cu + Cl2 CuCl2 CuCl2 + 2 RbOH Cu(OH)2 + 2 RbCl
Zadanie 35.
Obserwacje: Probówka I: Ciało stałe roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego
gazu. Probówka II: Ciało stałe roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
Probówka III: Ciało stałe roztwarza się.
-
Reakcje: Probówka I: 2 Na + 2 H2O 2 Na+ + 2 OH + H2
-
Probówka II: NaH + H2O Na+ + OH + H2
-
Probówka III: Na2O + H2O 2 Na+ + 2 OH

Zadanie 36.
Obserwacje: Probówka I: Brak zmian. Probówka II: Brak zmian. Probówka III: Wytrąca się osad.
Reakcje: Probówka I: Reakcja nie zachodzi. Probówka II: Reakcja nie zachodzi.
Probówka III: Zn2+ + 2 OH- Zn(OH)2

25
Zadanie 37.
Obserwacje: Probówka I: Roztwór zmienia zabarwienie z czerwonej na żółte. Probówka II: Ciało stałe
rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór. Probówka III: Roztwór zmienia zabarwienie z
czerwonej na żółte.
Reakcje: Probówka I: H+ + OH- H2O. Probówka II: Zn(OH)2 + 2 OH- [Zn(OH)4]2-
Probówka III: SO3 + 2 OH- SO42- + H2O

Zadanie 38.
Właściwości higroskopijne. Związek higroskopijny chłonie wodę z otoczenia. Jego rozpuszczanie w wodzie jest
procesem silnie egzoenergetycznym.

Zadanie 39.
Obserwacje: Probówka I: Wytrąca się osad.
Probówka II: Wytrąca się osad.
Probówka III: Ciało stałe roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
Reakcje: Probówka I: Al3+ + 3 OH- Al(OH)3
2+ -
Probówka II: Mn + 2 OH Mn(OH)2 Probówka III: BaH2 + 2 H2O Ba2+ + 2 OH- + 2 H2

Zadanie 40. T
Reakcje: Probówka I: 2 Fe(OH)3 Fe2O3 + 3 H2O
T
Probówka II: Cu(OH)2 CuO + H2O
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.
T
Probówka IV: Ni(OH)2 NiO + H2O

Zadanie 41.

a) HCl(aq) NaOH(aq) H2O2(aq)

Etap I Etap II Etap III

metaliczne żelazo FeCl2(aq) Fe(OH)2(s)

b) Probówka I: Metaliczne żelazo roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego
gazu. Powstaje klarowny, zielonkawy roztwór.
Probówka II: Wytrąca się zielony osad, roztwór odbarwia się.
Probówka III: W miejsce zielonego ciała stałego powstaje brunatne ciało stałe.
c) Fe + 2 H+ Fe2+ + H2 Fe2+ + 2 OH- Fe(OH)2 2 Fe(OH)2 + H2O2 2 Fe(OH)3

Zadanie 42.
CoCl2 + 2 KOH Co(OH)2 + 2 KCl 2 Co(OH)2 + H2O2 2 Co(OH)3
Zadanie 43.
2,475 gramów
Zadanie 44.
Sr

26
Zadanie 45.
Rb
Zadanie 46.
H2O H2O
HF, H2 + F2 2 HF HF H+ + F-
H2O H2O
HCl, H2 + Cl2 2 HCl HCl H+ + Cl-
H2O H2O
HBr, H2 + Br2 2 HBr HBr H+ + Br-
H2O H2O
HI, H2 + I2 2 HI HI H + + I-
H2O H2O
H2S, H2 + S H2S H2S 2 H+ + S2-
H2O H2O
H2Se, H2 + Se H2Se H2Se 2 H+ + Se2-

Zadanie 47.
H2O
Odpowiednio: H2CO3, H2O + CO2 H2CO3 H2CO3 HCO3- + H+
H2O
HNO3, H2O + N2O5 2 HNO3 HNO3 NO3- + H+
H2O
H3PO4, 6 H2O + P4O10 4 H3PO4 H3PO4 H2PO4- + H+
H2O
H2SO4, H2O + SO3 H2SO4 H2SO4 SO42- + 2 H+
H2O
H2SO3, H2O + SO2 H2SO3 H2SO3 SO32- + 2 H+
H2O
HClO4, H2O + Cl2O7 2 HClO4 HClO4 ClO4- + H+
H2O
HClO3, H2O + Cl2O5 2 HClO3 HClO3 ClO3- + H+
H2O
HMnO4, H2O + Mn2O7 2 HMnO4 HMnO4 MnO4- + H+
H2O
H2CrO4, H2O + CrO3 H2CrO4 H2CrO4 CrO42- + 2 H+
Zadanie 48.

Mocne kwasy HNO3, HCl, H2SO4, HClO4, H2CrO4, HBr, HClO3, HI

Słabe kwasy H2Se, H2S, H2SO3, H3PO4, H3AsO4, HF, H2Te, HClO, HNO2
Kwasy utleniające HNO3, H2SO4, HClO4, H2CrO4

Zadanie 49.
a) H2S, H2Se, HF, H2Te, HCl, HBr, HI.
b) Moc kwasów beztlenowych rośnie w prawą stronę oraz w dół układu okresowego pierwiastków.

Zadanie 50.
a) H2SiO3, H3AsO4, H3PO4, H2SO4, HNO3, HClO4.
b) Moc kwasów tlenowych rośnie w prawą stronę oraz w górę układu okresowego pierwiastków, wraz ze
wzrostem elektroujemności atomu centralnego.

Zadanie 51.
a) HClO, HClO2, HClO3, HClO4.
b) Moc kwasów rośnie wraz ze wzrostem liczby atomów tlenu bezpośrednio związanych z atomem
centralnym.

27
Zadanie 52.

Reakcja ze stężonymi
K, Cu, Cd, Ag, Ni, Hg, Mn, Ca, Mg.
kwasami utleniającymi
Reakcja z kwasami
K, Pb, Al, Cr, Fe, Cd, Ni, Mn, Ca, Mg.
nieutleniającymi

Uwaga: Złoto roztwarza się jedynie w wodzie królewskiej – mieszaninie stężonego kwasu azotowego(V) i
chlorowego zmieszanych w stosunku objętościowym 1:3.

Zadanie 53.

H2O H2O H2O

a) H3PO4 H2PO4- + H+ ; H2PO4- HPO42- + H+ ; HPO42- PO43- + H+
H2O H2O
b) H2SO3 HSO3- + H+ ; HSO3- SO32- + H+

Zadanie 54.
S + O2 SO2 SO2 + H2O H2SO3
Zadanie 55.
P 4 + 5 O2 P4O10 P4O10 + 6 H2O 4 H3PO4
Zadanie 56.
Celem doświadczenia było otrzymanie kwasu siarkowodorowego.
Zadanie 57.
Kolba I: Ciało stałe roztwarza się, wydziela się bezbarwny gaz. Kolba II: Zmiana zabarwienia roztworu z
żółtej na czerwoną.

Zadanie 58.
FeS + 2 H+ Fe2+ + H2S H2S + H2O HS- + H3O+
Zadanie 59.
Celem doświadczenia było otrzymanie kwasu siarkowego(IV).

Zadanie 60.
Kolba I: Ciało stałe roztwarza się, wydziela się bezbarwny gaz. Kolba II: Zmiana zabarwienia roztworu z żółtej
na czerwoną.

Zadanie 61.
Na2SO3 + 2 H+ 2 Na+ + H2O + SO2 SO2 + H2O HSO3- + H+
Zadanie 62.
Zastosowanie Na2SO4 w miejsce Na2SO3 zmieniłoby przebieg doświadczenia. Na2SO4 nie reaguje z wodnym
roztworem kwasu chlorowodorowego.

Zadanie 63.
Obserwacje: Probówka I: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza się), wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego,
bezwonnego gazu.
Probówka II: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza się), wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego
gazu.

28
Probówka III: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza się). Probówka IV: Ciało stałe roztwarza się (rozpuszcza
się), wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
Reakcje: Probówka I: 2 K + 2 H+ 2 K+ + H2 Probówka II: NaH + H+ Na+ + H2
+ 2+ +
Probówka III: BaO + 2 H Ba + H2O Probówka IV: CaCO3 + 2 H Ca2+ + CO2 + H2O

Zadanie 64.
Zmiana 1 2 3 4
Numery doświadczeń I, II. I, II, IV, VI. IV, VI. VI.

Zadanie 65.
III, V
Zadanie 66.
Probówka III: Miedź nie reaguje z kwasami nieutleniającymi. Probówka V: Glin ulega pasywacji w stężonych
roztworach kwasów utleniających.

Zadanie 67.
Probówka II: 2 Al + 6 H+ 2 Al3+ + 3 H2
Probówka VI: Cu + 4 H + 2 NO3-
+
Cu2+ + 2 NO2 + 2 H2O

Zadanie 68.

Zmiana 1 2 3
Numery doświadczeń I, VI. I, II, IV, VI. IV.

Zadanie 69.
Probówka I: Zn + H2SO3 ZnSO3 + H2
Probówka II: MgO + H2SO3 MgSO3 + H2O
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.
Probówka IV: Fe(OH)2 + H2SO3 FeSO3 + 2 H2O
Probówka V: Reakcja nie zachodzi.
Probówka VI: MgCO3 + H2SO3 MgSO3 + H2O + CO2

Zadanie 70.
a) NaOH(aq) HCl(aq)
KOH(aq)

Etap I Etap II

tlenek krzemu(IV)(s) Na2SiO3(aq) lub K2SiO3(aq)

b) Etap I: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny bezbarwny roztwór.

Etap II: Wytrąca się osad.
c) Etap I: SiO2 + 2 OH- SiO32- + H2O
2- +
Etap II: SiO3 + 2 H H2SiO3

29
Zadanie 71.
Obserwacje: We wszystkich probówkach wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
Reakcja: Zn + 2 H+ Zn2+ + H2
Uwaga: W probówce IV dodatkowo wytrąci się osad.

Zadanie 72.
Ocena: Objętość gazowego produktu reakcji będzie taka sama.
Uzasadnienie: Cynk użyty w niedomiarze decyduje o objętości wydzielonego gazu bez względu na rodzaj
kwasu do którego go wprowadzono.

Zadanie 73.
H3PO4, H2SO4, HCl, HI. (na podstawie karty wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin
maturalny z chemii).

Zadanie 74.
Probówka I: Te2- + 2 H+ H2Te Probówka II: Te2- + 2 H+ H2Te
Probówka III: Reakcja nie zachodzi. Probówka IV: FeS + 2 H+ Fe2+ + H2S

Zadanie 75.
H2S, H2Te, H2SO3, HBr.
Zadanie 76.
HPO3
Zadanie 77.
H2SO3

Zadanie 78.
H2O
Odpowiednio: BaCl2, BaCl2 Ba2+ + 2 Cl-
H2O
Al2(SO4)3, Al2(SO4)3 2 Al3+ + 3 SO42-
H2O
Ca(NO3)2, Ca(NO3)2 Ca2+ + 2 NO3-
H2O
(NH4)3PO4, (NH4)3PO4 3 NH4+ + PO43-
H2O
K2CrO4, K2CrO4 2 K+ + CrO42-
ZnS, ZnS nie ulega dysocjacji (jest nierozpuszczalny w wodzie).
H2O
Na2Se, Na2Se 2 Na+ + Se2-

Zadanie 79.
Odpowiednio: Ca(H2PO4)2, Na2CO3 10 H2O, [Fe(OH)]SO4, KMgF3, CuSO4 5 H2O, Zn(HS)2, Ni3(OH)4CO3,
● ●

[Cu(OH)]HCO3.

Zadanie 80.
Zmiana 1 2
Numery doświadczeń I, II, IV, V, VI. I, III, IV.

30
Zadanie 81.
Probówka I: Zn(OH)2 + 2 H+ Zn2+ + 2 H2O
Probówka II: OH- + H+ H 2O
Probówka III: Cu(OH)2 + 2 H+ Cu2+ + 2 H2O
+
Probówka IV: Fe(OH)3 + 3 H Fe3+ + 3 H2O
Probówka V: OH- + H+ H2O
Probówka VI: NH3 + H+ NH4+

Zadanie 82.
Obserwacje: Probówka I: Zmiana barwy roztworu z czerwonej na żółtą.
Probówka II: Zmiana barwy roztworu z czerwonej na żółtą, wytrąca się osad.
Probówka III: Zmiana barwy roztworu z czerwonej na brunatną (żółto-zieloną), ciało stałe rozpuszcza się.
Probówka IV: Zmiana barwy roztworu z czerwonej na brunatną (żółto-niebieską), ciało stałe rozpuszcza się.
Reakcje: Probówka I: NH3 + H+ NH4+
Probówka II: Ba + 2 OH + 2 H + SO42-
2+ - +
BaSO4 + 2 H2O
+ 3+
Probówka III: Cr(OH)3 + 3 H Cr + 3 H2O
Probówka IV: Cu(OH)2 + 2 H+ Cu2+ + 2 H2O

Zadanie 83.
Obserwacje: Probówka I: Ciało stałe roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego
gazu.
Probówka II: Ciało stałe roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu, powstaje
klarowny zielony roztwór.
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.
Probówka IV: Reakcja nie zachodzi.
Probówka V: Ciało stałe roztwarza się, wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym ostrym zapachu,
roztwór zabarwia się na niebiesko.
Probówka VI: Ciało stałe roztwarza się, wydziela się bezbarwny gaz o ostrym, duszącym zapachu.
Reakcje: Probówka I: Mn + 2 H+ Mn2+ + H2
Probówka II: 2 Cr + 6 H+ 2 Cr3+ + 3 H2
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.
Probówka IV: Reakcja nie zachodzi.
Probówka V: Cu + 4 H+ + SO42- Cu2+ + SO2 + 2 H2O
Probówka VI: Zn + 4 H+ + SO42- Zn2+ + 2 H2O + SO2

Zadanie 84.
Reakcje: Probówka I: Cr2O3 + 6 HCl 2 CrCl3 + 3 H2O Cr2O3 + 6 H+ 2 Cr3+ + 3 H2O
Probówka II: Reakcja nie zachodzi.
Probówka III: MgO + H2SO3 MgSO3 + H2O MgO + 2 H+ Mg2+ + H2O
+
Probówka IV: K2O + H2SO3 K2SO3+ H2O K2O + 2 H 2 K+ + H2O
Probówka V: 3 Na2O + 2 H3PO4 2 Na3PO4 + 3 H2O Na2O + 2 H+ 2 Na+ + H2O
Probówka VI: 3 ZnO + 2 H3PO4 Zn3(PO4)2 + 3 H2O

Zadanie 85.
Reakcje: Probówka I: N2O5 + 2 NaOH 2 NaNO3 + H2O N2O5 + 2 OH- 2 NO3- + H2O
-
Probówka II: SiO2 + 2 NaOH Na2SiO3 + H2O SiO3 + 2 OH SiO32- + H2O
2+ -
Probówka III: SO3 + Ba(OH)2 BaSO4 + H2O SO3 + Ba + 2 OH BaSO4 + H2O
Probówka IV: Cl2O7 + Ba(OH)2 Ba(ClO4)2+ H2O Cl2O7 + 2 OH- 2 ClO4- + H2O
Probówka V: P4O10 + 12 NH3 + 6 H2O 4 (NH4)3PO4 P4O10 + 12 NH3 + 6 H2O 12 NH4+ + 4 PO43-
Probówka VI: CO2 + 2 NH3 + H2O (NH4)3CO3 CO2 + 2 NH3 + H2O 2 NH4+ + CO32-

31
Zadanie 86.
Reakcje: Probówka I: N2O5 + CuO Cu(NO3)2
Probówka II: CO2 + CuO CuCO3
Probówka III: 3 SO3 + Al2O3 Al2(SO4)3
Probówka IV: Cl2 + 2 K 2 KCl
Probówka V: Zn + S ZnS
Probówka VI: 2 Cr + 3 S Cr2S3

Zadanie 87.
Reakcje: Probówka I: Ag+ + Cl- AgCl
Probówka II: 2 Ag+ + 2 OH- Ag2O + H2O
Probówka III: 2 Ag+ + CO32- Ag2CO3
2+ 2-
Probówka IV: Ba + SO4 BaSO4
Probówka V: Pb2+ + 2 Cl- PbCl2
Probówka VI: Reakcja nie zachodzi.

Zadanie 88.
Reakcje: Probówka I: Reakcja nie zachodzi.
Probówka II: Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu Zn + Cu 2+ Zn2+ + Cu
+ -
Probówka III: 2 KOH + (NH4)2CO3 K2CO3 + 2 NH3 + 2 H2O NH4 + OH NH3 + H2O
Probówka IV: 2 HCl + (NH4)2CO3 2 NH4Cl + H2O + CO2 CO32- + 2 H+ CO2 + H2O
Probówka V: Reakcja nie zachodzi.
Probówka VI: BaS + H2SO4 BaSO4 + H2S Ba2+ + S2- + 2 H+ + SO42- BaSO4 + H2S

Zadanie 89.
Reakcje: Probówka I: Reakcja nie zachodzi.
Probówka II: CaCO3 + 2 HI CaI2 + H2O + CO2 CaCO3 + 2 H+ Ca2+ + H2O + CO2
Probówka III: 2 HNO3 + MnSO3 Mn(NO3)2 + H2O + SO2 MnSO3 + 2 H+ Mn2+ + H2O + SO2
-
Probówka IV: Zn + 2 NaOH + 2 H2O Na2[Zn(OH)4]+ H2 Zn + 2 OH + 2 H2O [Zn(OH)4]2-+ H2
2+ 2+
Probówka V: Fe + CuCl2 FeCl2 + Cu Fe + Cu Fe + Cu
Probówka VI: 3 Fe + 2 FeCl3 3 FeCl2 + 2 Fe 3 Fe + 2 Fe 3+ 3 Fe2+ + 2 Fe

Zadanie 90.
Reakcje:
Probówka I: [Cu(OH)]2SO4 + 2 KOH 2 Cu(OH)2 + K2SO4 Cu(OH)+ + OH- Cu(OH)2
Probówka II: [Cu(OH)]2SO4 + Ba(NO3)2 BaSO4 + 2 Cu(OH)NO3 Ba2+ + SO42- BaSO4
Lub [Cu(OH)]2SO4 + 2 Ba(NO3)2 BaSO4 + 2 Cu(NO3)2 + Ba(OH)2
Ba2+ + SO42- + 2 Cu(OH)+ BaSO4 + 2 Cu2+ + 2 OH-
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.
Probówka IV: KOH + KHSO3 K2SO3+ H2O HSO3- + OH- SO32- + H2O
Probówka V: Al(OH)2Cl + 2 HCl AlCl3 + 2 H2O Al(OH)2+ + 2 H+ Al3+ + 2 H2O
Probówka VI: 2 Al(OH)2Cl + 3 H2SO4 Al2(SO4)3 + 2 HCl + 4 H2O Al(OH)2+ + 2 H+ Al3+ + 2 H2O

32
Zadanie 91.
Reakcje:
Probówka I: Reakcja nie zachodzi.
Probówka II: Ca3(PO4)2 + 4 H3PO4 3 Ca(H2PO4)2 Ca3(PO4)2 + 4 H3PO4 3 Ca2+ + 6 H2PO4-
Probówka III: Ca(OH)2 + 2 CaHPO4 Ca3(PO4)2 + 2 H2O
- 2+ 2-
2 OH + 3 Ca + 2 HPO4 Ca3(PO4)2 + 2 H2O
Probówka IV: HCl + Ni(OH)Cl NiCl2+ H2O Ni(OH)+ + OH- Ni2+ + H2O
Probówka V: 2 K3[Al(OH)6] + 6 H2SO4 Al2(SO4)3 + 3 K2SO4 + 12 H2O
3- + 3+
[Al(OH)6] + 6 H Al + 6 H2O
Probówka VI: [Fe(OH)]2CO3 + 2 K2S 2 FeS + K2CO3 + 2 KOH Fe(OH)+ + S2- FeS + OH-

Zadanie 92.
KOH(aq) H2SO4(aq)
a)

Etap I Etap II

tlenek chromu(VI)(s) K2CrO4(aq)

b) Etap I : Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny żółty roztwór.

Etap II: Zmiana zabarwienia roztworu z żółtej na pomarańczową.
c) Etap I: CrO3 + 2 OH- CrO42- + H2O
2- +
Etap II: 2 CrO4 + 2 H Cr2O72- + H2O

Zadanie 93.
1. Mieszaninę stałego chlorku cynku i chlorku magnezu rozpuszczam w wodzie destylowanej.
2. Do uzyskanego roztworu dodaję nadmiar wodnego roztworu wodorotlenku sodu.
3. Odsączam otrzymany osad.
4. Do przesączu dodaję kroplami wodny roztwór kwasu solnego do momentu całkowitego wytrącenia
osadu.
5. Odsączam otrzymany osad.
6. Osad przenoszę do czystej probówki i dodaję nadmiar kwasu solnego.
7. Odparowuję rozpuszczalnik.
Reakcje: MgCl2 + ZnCl2 + 6 NaOH Mg(OH)2 + Na2[Zn(OH)4] + 4 NaCl
Na2[Zn(OH)4] + 2 HCl 2 NaCl + Zn(OH)2 + 2 H2O Zn(OH)2 + 2 HCl ZnCl2 + 2 H2O

Zadanie 94.
1. Do wodnego roztworu kwasu azotowego(V) wprowadzam metaliczny potas.
2. Odparowuję rozpuszczalnik.
Reakcje: 2 K + 2 HNO3 2 KNO3 + H2

Zadanie 95.
1. Siarczan(VI) miedzi(II) – woda (1/5) rozpuszczam w wodzie destylowanej.
2. Do uzyskanego roztworu dodaję wodnego roztworu wodorotlenku sodu do całkowitego wytrącenia
osadu.
3. Odsączam otrzymany osad.
4. Osad przenoszę do czystej probówki i ogrzewam w płomieniu palnika.
T
Reakcje: CuSO4 + 2 NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4 Cu(OH)2 CuO + H2O

33
Zadanie 96.
1. Tlenek fosforu(V) rozpuszczam w wodzie destylowanej.
2. Do wody destylowanej wprowadzam metaliczny wapń.
3. Do wodnego roztworu wodorotlenku wapnia (uzyskanego w punkcie 2.) dodaję porcjami nadmiar
wodnego roztworu kwasu fosforowego(V) (uzyskanego w punkcie 1.)
Reakcje: P4O10 + 6 H2O 4 H3PO4 Ca + 2 H2O Ca(OH)2 + H2
Ca(OH)2 + 2 H3PO4 Ca(H2PO4)2 + 2 H2O

Zadanie 97.
a) Metaliczne żelazo roztwarza się, roztwór zmienia zabarwienie z niebieskiej na jasnozieloną, żelazo
pokrywa się różowym nalotem.
b) Fe + Cu2+ Fe2+ + Cu

Zadanie 98.
a) Zn(OH)42- + 4 H3O+ Zn2+ + 8 H2O
b) Cr2O3 + 6 KOH + 3 H2O 2 K3[Cr(OH)6]
c) Cr2O3 + H2 2 CrO + H2O
d) K2Cr2O7 + 14 HCl 2 KCl + 2 CrCl3 + 3 Cl2 + 7 H2O
e) 2 K[Al(OH)4] + 4 H2SO4 K2SO4 + Al2(SO4)3 + 8 H2O
f) 2 Al + 6 KOH + 6 H2O 2 K3[Al(OH)6] + 3 H2
g) Al2(SO4)3 + 12 NaOHnadmiar 2 Na3[Al(OH)6] + 3 Na2SO4
h) 2 Fe(OH)2 + H2O2 2 Fe(OH)3
i) 2 Fe + 3 Cl2 2 FeCl3
j) Fe2(SO4)3 + 3 BaCl2 2 FeCl3 + 3 BaSO4
k) 2 FeCl3 + 2 KI 2 FeCl2 + 2 KCl + I2
l) NaH2PO4 + 2 NaOH Na3PO4 + 2 H2O

Zadanie 99.
a) AgCl + 2 NH3 H2O
●
[Ag(NH3)2]Cl + 2 H2O
b) Fe(OH)3 + 6 KCN K3[Fe(CN)6] + 3 KOH
c) ZnCl2 + 2 NH3 H2O
●
Zn(OH)2 + 2 NH4Cl
d) reakcja nie zachodzi
e) Ca3(PO4)2 + 3 H2SO4 3 CaSO4 + 2 H3PO4
f) reakcja nie zachodzi
g) Ca3(PO4)2 + 6 HCl 3 CaCl2 + 2 H3PO4
h) Mn(OH)2 + H2O2 MnO(OH)2 + H2O
i) Cr2O72- + 2 OH- 2 CrO42- + H2O
j) HSO3- + H+ H2O + SO2

Zadanie 100.
2,33 gramów.
Zadanie 101.
W reakcji powstaje Ca(HS)2.
Zadanie 102.
40,8 %

Zadanie 103.
W reakcji powstaje [Al(OH)]SO4.

34