K3b Otuz Risale-2

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA
OTUZ RSALE
kinci Cilt
Ebu Muhammed sm el-Makdis
www.davetvecihad.com
Aratrma Serisi 3. Kitap
rtibat Adreslerimiz
davetvecihad@gawab.com davetvecihad@maktoob.com elhadid@gawab.com
Kitabn Orjinal smi
OTUZ RSALE
ggggggggggggya ya a gggggggggggg2
-19YNETCLERN KFRNE KARI SESSZ KALMAK, ONLARIN KFRNE RAZI OLMAYI FADE EDER GEREKESYLE TEKFR ETMEK VE MUSTAZAF OLMA DURUMUNU GZNNDE BULUNDURMAMAK
Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de, mustazaf olma durumunu gznnde bulundurmadan, kafir yneticilere kar sessiz kalma, bulunduklar makamdan uzaklatrlmalar iin gereken gayreti gstermeme ve bu yneticilere kar cihad amelini yerine getirmeme halinin, bu kafir yneticilerden raz olmay gerektirdii gerekesiyle insanlar tekfir etmektir. Ehl-i Snnet hakka uyar ve yaratlana da merhamet eder. Alimlerimiz akaid kitaplarnda Ehl-i Snneti, zayfa merhamet etmeyen, hata kabul etmeyen, kimseyi mazur saymayan ve Mslmanlara kar kat davranan bidat ehlinden ayrmak iin byle tanmlarlar. Bo hamaset sahibi arlardan yle kiiler bulunmaktadr ki, Mslman halka acmamakta ve kafir yneticilerin musallat olmas sonucu bugn her yerde genel musibet halini alan mustazafl hi mi hi gznnde bulundurmamaktadr. Bunlar, Mslmanlar glerinin yetmedii ile mkellef tutmaktadrlar. Bugn, Mslmanlarn yaad memleketlerde egemen konumda olan kafir ynetimleri deitirmek iin cihad amelini yerine getirmeleri gerektiini, aksi halde bu ynetimlere kar sessiz kalmalar ve bunlar
deitirme gayreti iinde bulunmamalar gerekesine binaen tekfir edileceklerini iddia ederler. Tautlara kar cihad amelini yerine getirmeyen her Mslmana ayn muameleyi uygularlar. Mustazaflk haline itibar etmemeleri sebebi ile g yetirebilme ve g yetirememe hallerini birbirinden ayrmazlar. Allahu Tealann cihada katlmayan ve genel seferberlikten geri kalan kiilere ynelik olan tehdit ayetlerini de, bu szlerine delil olarak kullanrlar. Bu ayetlerden birisi udur: Eer (gerektiinde savaa) kmazsanz, (Allah) sizi pek elem verici bir azap ile cezalandrr ve yerinize sizden baka bir kavim getirir; siz (savaa kmamakla) Ona hibir zarar veremezsiniz. Allah her eye kadirdir. 1 Bu kiiler, Allahu Tealann bu ayetini ve neye delalet ettiini anlasalard, bu ve benzeri ayetlerde tekfire delalet eden hibir eyin olmadn grrlerdi. Gerek dnyada uygulanacak ceza konusunu ve gerekse ahirette uygulanacak olan ackl azap konusunu ihtiva eden her delilin tekfiri gerektirmediini, Tevhid ehlinden olup iledii gnahlar veya terkettii baz vacipler sebebi ile atee girip azap gren, sonra Allahu Tealann rahmet ve ltfu ile oradan kp cennete girenler olacan nceki blmlerde belirttik. Tehdit ieren nasslarn ounun delaletinin ihtimalli olduunu ve bu nasslar aklayan baka nasslar nda konuyu iyice anlamadan sadece bu nasslara binaen tekfir etmenin caiz olmadn aktarmtk. phe yok ki, Mslman lkelerde ynetimi ele geirerek Mslmanlarn bana musallat olan kafirler ile cihad etmek, insanlar, onlarn zorbalklarndan, kula kulluktan ve bu tautlarn karanlk irk kanunlarndan kurtarp Allahu Tealann dinine kavuturmak ve yeryznde Tevhidi egemen klmak, Allahu Tealann kullarna farz kld vaciplerin banda gelmektedir. 2 Ancak bu byle olmakla beraber, sadece farz olan cihad terketmesi, kiinin kafir olmas iin yeterli bir sebep niteliinde deildir. Bu terk, vacip olan imanda taksirdir. Dolaysyla bu konudaki tehdit (vaid), Allahu Tealann kafirler iin yapt tehdit deil, asi Mslmanlar hakknda yaplan bir tehidittir. Bu tehididi hakeden Mslmann, Allahu Tealann kendisini balamamas halinde girecei ate, Tevhid ehlinden olan gnahkar Mslmanlarn girecei atetir. Yoksa kafirler iin hazrlanan ve onlarn yeri ve karargah olan ate deildir. nk cehennem tabaka tabakadr. Mnafklar bunun alt tabakasndadr. Tevhid ehlinden olan gnahkarlarn azap grecei tabaka ise, kafirlerin sonsuz azab tadacaklar yerin aksine, geici ve muvakkat azabn grlecei tabakadr.
1 2
9 Tevbe/39 Bunun delillerini Nezul-Husam fi Vcubi Kitali Kefaratil-Hukkam ve Munazaatil-Vulati Hatta Yekuned-Dinu Kulluhu Lillahi isimli kitabmzda akladk.
OTUZ RSALE
bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Fark belirten eylerden biri de Allahu Tealann yle buyurmasdr; ..Onlar iin alaltc bir azap hazrlamtr 3 . Azap ancak kafirler iin hazrlanmtr. Cehennem onlar icin var olmutur. nk oraya girmeleri kanlmazdr ve oradan kamayacaklardr. Mminlerden byk gnah sahiplerinin Allahu Tealann kendilerini balamas halinde oraya girmemeleri de caizdir. Girseler bile bir mddet sonra oradan karlar. Allahu Teala, Kafirler iin hazrlanm olan ateten saknn 4 buyurmaktadr. Allahu Teala, mminlere faiz almamalarn, kendisinden korkmalarn, kafirler iin hazrlanm olan ateten saknmalarn emretmitir. Faiz aldklar ve dier gnahlar iledikleri taktirde kafirler iin hazrlanm olan atee girmelerinden endie edilir. Hadiste yle denilmitir: Cehennem ehli olanlar, orada ne lr ne de dirilirler. 5 Baz topluluklar ise ateten bir alev yalar, sonra Allahu Teala onlar oradan karr. 6 Dolaysyla kfre sebep olan ameller ile dier amelleri birbirinden ayr tutan iki tehdit (vaid) arasnda ayrm yapmak gerekir. Defalarca belirttiimiz gibi tekfir etmek, eriatn kesin ve ak delillerine binaen olmaldr. Sadece mutlak vaid belirten nasslara dayanarak insanlar tekfir etmek, ilimde yeterince derinlememi olan kiiler iin yoldan kmaktr. nk ari, ou zaman bu tehditleri, tehlikeli baz gnahlardan sakndrmak iin kiiyi dinden karmayan kimi ktlkler iin de kullanmaktadr. eriatn delillerini ve Allahu Tealann kullarna hitap yntemlerini bilenler iin bu ak bir meseledir. Bu nedenle kfr lafznn belirli ktlkler iin kullanld tehdit (vaid) ierikli nasslar olsun, ierisinde ate ile korkutma veya benzeri baka tehditler bulunan nasslar olsun, tevil edilmelerini selef alimleri ho grmemilerdir. nk ariin tehdit ettii kimi gnahlara yeltenme konusunda insanlarn cesaret bulmalarn veya bu masiyetleri kmsemelerini istememilerdir. Allahu Tealann kfr diye isimlendirdii veya cezasnn etin olduunu belirttii bir gnah, elbette baka bir gnah gibi deildir. Ancak okuyucunun, Haricilerin bana geldii gibi, bu nasslar yanl anlayp, yanl teviller yaparak insanlar hakknda rastgele ahkam kesmesinden de endie etmilerdir. bn-i Hacer Rahimehullah, Bize kar silah kullanan bizden deildir hadisini aklarken, alimlerin ..bizden deildir ifadesi hakkndaki szlerini
3 4
33 Ahzab/57 3 Al-i mran/131 5 Mslimin rivayet ettii hadisin bir ksm 6 Es-Sarimul-Meslul, 53-54
aktardktan sonra yle der: Selef alimlerinin ouna gre, buradaki lafz tevil etmeden mutlak olarak brakmak daha iyidir. nk bu ktlkten alkoyma konusunda, ifadenin bu hali daha etkilidir. Sufyan bin Uyeyne, bu ifadeye, zahir anlam dnda mana verenleri eletirmekte ve tevil etmemenin daha iyi olduunu bildirmektedir. 7 Haricilerden olan Ezrakilerin szlerinden birisi de udur: Taut yneticilere kar savamayanlar, mriktir. Bu grlerine delil olarak ise Allahu Tealann u ayetlerini aktarrlar: Allaha ve Rasulne yalan syleyenler de oturup kaldlar 8 , zerlerine sava yazlnca ilerinden bir grup insanlardan, Allahtan korkar gibi, yahut daha fazla bir korku ile korkmaya baladlar da: Rabbimiz sava bize neden yazdn. Bizi, yakn bir sreye kadar ertelesen olmaz myd? dediler. 9 Halbuki birinci ayet, iyzlerine Allahu Tealann muttali olduu mnafklar ile ilgilidir. Tekfir ise, sadece Allahu Tealann muttali olduu batn sebeplere bina edilemez. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bundan dolay onlar cezalandrmamtr. Bu ayet, Tebuk Seferine katlmayanlar hakknda inmitir. Bilindii gibi bu sefere katlmayan herkes, Allahu Tealay ve Rasuln Sallallahu Aleyhi ve Sellem yalanlayan mnafklardan deildir. Aksine, bu sefere katlmayanlar arasnda bulunan kii sahabenin Radyallahu Anhum sekinlerinden olup, Allahu Tealay ve Rasuln Sallallahu Aleyhi ve Sellem yalanlayanlardan asla olmamlardr. Sefere katlmadklar iin kafir de saylmamlardr. Ayetin sonundaki, Onlardan kafir olanlara ackl bir azap eriecektir 10 ifadesi de bunu aklamaktadr. Ayet, sefere katlmayanlarn tmnn Allahu Teala ve Rasuln Sallallahu Aleyhi ve Sellem yalanlayanlar olmadn, onlardan kafir olanlar olduu gibi, kafir olmayanlar da bulunduunu belirtmektedir. Ayrca bu ayette belirtilen yalanlama tr, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dnyada ceza ilemini zerine bina etmedii batni bir itir. nk bu yalanlamay zahiri olarak aka yapmamlardr. kinci ayetin de mnafklar ile ilgili olduu sylenir. nk ayette onlarn u szleri aktarlr; Rabbimiz sava bize neden yazdn. Bizi, yakn bir sreye kadar ertelesen olmaz myd? 11 Ayetin, mnafklardan bakalar hakknda nazil olduu da sylenmitir. Gerek bu ayetin ve gerekse cihada
7 8
Fethul-Bari, Kitabul-Fiten 9 Tevbe/90 9 4 Nisa/77 10 9 Tevbe/90 11 4 Nisa/77
OTUZ RSALE
kmamann byk bir tehdide muhatap olmay gerektiren su olduunu ve cihad edenlerin yerlerinde oturanlardan daha stn olduunu belirten dier ayetlerin aklamalar ve tefsirleri konusunda u ayet yeterlidir: Mminlerden (zr sahibi olanlardan baka) oturanlar ile mallar ve canlaryla Allah yolunda cihad edenler bir olmaz. Allah mallar ve canlar ile cihad edenleri derece bakmndan oturanlardan stn kld. Bununla birlikte Allah hepsine de gzellik (cennet) vaadetmitir; ama mcahidleri oturanlardan ok byk bir ecir ile stn klmtr. 12 Allahu Teala, mazereti olmakszn savaa katlmayanlarn mmin olduklarn ve savaanlarn savamayanlardan derece bakmndan stn olsalar da, hepsine cenneti vaadettiini aka belirtmektedir. Btn bunlardan sonra unu belirtmek istiyoruz; vacip olan cihad terketmekten dolay yaplan ackl azap tehdidi veya cihad etmeden yahut cihad etmeyi gnlnden geirmeden len kimselere ynelik yaplan nifakn bir ubesi zerinde bulunduklar ynndeki tehdit veya vacipleri yerine getirmeyenlere ynelik, eriatn uygulad ve Haricilerin savaa katlmayanlarn kafir olduunu syleyerek delil gsterdii tehdit ierikli dier nasslar, tek bana, tekfir etme konusunda yeterli ve elverili deillerdir. Bu bakmdan mevcut ynetimleri veya sistemleri deitirmeye katlmadklar ve kafir yneticilere kar sessiz kaldklar gerekesiyle Mslmanlar tekfir etmek doru deildir. nk eri deliller, bunun g yetirme art ile kaytl olduunu belirtmitir. Allahu Teala yle buyurur: nsanlara, kendilerine indirileni aklaman iin zikri (Kuran) indirdik. Umulur ki dnp anlarlar. 13 Bu konuda Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurduunu grmekteyiz: Sizden kim bir mnkeri grr ise eli ile deitirsin, buna gc yetmez ise dili ile deitirsin, buna da gc yetmez ise, kalbi ile yapsn (yani bunu kalbi ile reddetsin). Bu ise imann en zayf derecesidir. 14 Bu aklama iki eye delalet etmektedir: Birincisi, mnkeri deitirmeye almann vacip olmas, g yetirme artna baldr. Bu mnkere kar ses karmayan kiiye sylemedii eyi syletmek veya deitirmeye g yetiremedii mnkere kar sessiz kaldna hkmetmek, sz veya amel ile o mnkerden raz olduunu belirtmedii srece, caiz olmaz. nk hadis, ses karamayan kiinin kalbi ile kar kmas gerektiini belirtmektedir. Bylece iman en zayf olanlardan da olsa, kalbi ile kar kan kii iman ehlinden saylmaktadr. nk imann zayfl, kfr deildir.
12 13
4 Nisa/95 16 Nahl/44 14 Mslim
phe yok ki iman zayfl ve hareketsizlik pek ok Mslmanda yaylm bulunmaktadr. Tautlarn ve kafirlerin onlarn bana musallat olmasnn birinci sebebi budur. Ancak tekfirin tespit edilebilen ve ak olan sebepleri vardr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu meseleye daha da aklk getirdiini baka bir hadiste gryoruz. Abdullah bin Mesuddan yle rivayet edilmektedir: Benden nce Allah'n gnderdii her peygamberin mutlaka mmetinden havarleri ve ashab olmutur. Bunlar onun snnetiyle amel ederler, emirlerini de yerine getirirlerdi. Sonra, bu peygamberlerin ardndan yle ktler zuhr etmiti ki, yapmadklarn syleyip, kendilerine emredilmeyeni de yapmlardr. Onlara kar eli ile cihad eden mmindir, dili ile cihad eden mmindir, kalbi ile cihad eden mmindir; bunun tesinde ise hardal tanesi kadar iman yoktur. 15 Bu da gsteriyor ki tautlarn batlndan uzak duran ve kalbi ile kar kan kii mcahid olup, sz veya amel ile onlardan raz olduunu gstermedii srece, eli ve dili ile cihad edememesi sebebi ile, bu kiinin tautlardan ve onlarn ynetimlerinden raz olduunu syleyerek, zan ve tahmin ile tekfir etmek caiz deildir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Banza baz yneticiler gelecek. Bazlarnz bunlar kabul edecek ve beenecek, bazlarnz ise bunlar reddedecek. Bunlar kt gren onlardan uzaklam, reddeden ise kurtulmutur. Bu yneticilerden raz olanlar ise mstesna. 16 Nevevi Rahimehullah, Mslim erhinin el-mara blmnde bu hadisi aklarken yle der: Bunlar kt gren onlardan uzaklamtr sz, o mnkeri beenmeyen kii gnah ve cezasndan kurtulmu, anlamndadr. Bu ise, eli ve dili ile kar kmaya gc olmayp kalbi ile bu ktl kabul etmeyen kii hakkndadr. Ancak bu ktlkten raz olup ona uyan kii gnah kazanr ve ceza grr... Bu ise gstermektedir ki eli ile mnkeri deitirmekten aciz olan kii, sadece sessiz kalmas sebebi ile gnahkar olmaz. Kii ancak o mnkerden raz olduu veya kalbi ile kar kmad ya da o mnkere uymas sebebi ile gnah kazanr. Bu, mnkeri kalbi ile kt gren ve kalbi ile kar kan Mslmann, zulm ve kfrden beri olduunu, tautlarn batl eylerinden uzak durduu, kfrlerine bulamad veya onlara destek olmad ve onlara uymad srece, kalbi ile buzeden kiinin zalim ve kafir olmadn ortaya koymaktadr.
15 16
Mslim Mslim
OTUZ RSALE
Ayrca bu, ktlenen ve helak olan kiinin, tautlarn yaptn beenen, ona uyan ve destekleyen kii olduunu da gstermektedir. Raz olmak, kfrn sebeplerinden olsa da, tespiti mmkn olmadndan dolay, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hadiste belirttii tabi olmak gibi, onlarn safnda yer almak, Allahu Tealaya olan dmanlklarnda onlara katlmak, mminlere olan dmanlklarn paylamak, eriata aykr otorite ve kanunlarna snmak eklinde, sahibi tarafndan sz veya amel ile izhar edilmedike, dnya ahkamnda mcerred olarak tekfirin sebeplerinden deildir. Yukarda saylan eylemleri ileyenlerin hkm, tabi olduu tautlarn hkm gibidir. Sz ile aklamasa bile, onlarn kfr ynetimi ve eylemlerinden raz olduu ve paylat sylenebilir. nk eylemlerin lisan, ou zaman dilin ikrarndan daha aktr. Bu nedenle alimler, sava ve mmteni konumunda olan zmrenin, yardmc ve destekilerinin de sava hkmnde olduunu belirtmilerdir. lk dnemde Mslmanlarn sava ve kitlelere kar olan cihad buna gre olmutur. Desteki olanlarn sessiz olduu, dolaysyla raz olduklarn sylemenin doru olmad sylenemez. nk bunlar, savalarn tarafndadrlar ve onlarn yardmclar konumundadrlar. Allahu Tealann dinine kar savaanlarn ortadrlar. Bu ise kiiyi kfre gtren amellerdendir. krah bulunmad halde, onlarn kfrne sz, amel veya baka bir ekilde tabi olan kii, kfre barn am olur. Kalbi iman ile mutmain olduu halde (dinden dnmeye) zorlanan hari, kim, iman ettikten sonra Allah inkar ederse, (ona Allahn gazab vardr). Kim, kafirlie gs aarsa, onlarn zerine Allahtan bir gazap ve onlar iin byk bir azap vardr 17 ayetinin aklamasnda bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: krah olmadan kafir olan kii, kfre barn am demektir... Kendi isteiyle kfr sz syleyen kii, kfr olan eye barn am demektir. 18 Ancak mnkerden raz olduu, sz veya amel ile zahiri olarak ortaya km olan herhangi bir kfr sebebi bulunmayan kiiyi sadece sessiz kald iin kfre nisbet etmek helal olmaz. Bu nedenle fakihler yle bir kural belirtmilerdir: Susan kiiye, sz nisbet edilmez. 19 Sonu olarak; Allahu Teala yle buyurur: Andolsun ki, biz, Allaha kulluk edin ve tautlardan kann diye (emretmeleri iin) her millete, bir peygamber gnderdik. Allah, onlardan bir ksmn doru yola iletti. Onlardan bir ksm iin de sapkla dmek hak oldu. Yeryznde gezin de grn. Kfredenlerin sonu nasl olmutur. 20 mann asln izhar eden, kfrden
17 18
16 Nahl/106 Mecmuul-Fetava, 7/140 19 Suyuti, El-Kavaidul-Fkhyye, 266 20 16 Nahl/36
10
uzak olup ona uymayan ve kfr desteklemeyen herkes, bize gre dnya ahkamnda Allahu Tealann hidayet verdii kimselerdendir. i ile d bir olup kalbi ile de kfrden nefret ederse, aciz olduu veya taksir ettii iin kfre kar cihad etmeye ve onu deitirmeye almasa da, hakiki manada da (Allah katnda) kfrden beri olmutur. Bir de bugn Mslmanlarn iinde bulunduu mustazaflk ve imkanszlk durumu buna ilave edilirse ve Mslmann kafirlere dmanln gizleyip takiyye yapmasnn mmkn olduu yahut yz evirme ve sabretme ile ilgili olan nasslar ile amel etmesinin caiz olduu gznnde bulundurulursa, kfrden uzak olabilecei daha ak grlr. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Sabretmeyi, kafir ve mnafklardan yz evirmeyi belirten ayetler, eli ve dili ile Allahu Tealann dinine yardm etme imkan bulamayan, mustazaf konumundaki btn Mslmanlar iin geerlidir. Bu kii kalbi ile veya gcnn yettii baka bir ekilde Allahu Tealann dinine yardm eder. Ancak eli ve dili ile Allahu Tealann dinine yardm etme imkan ve gcne sahip olduu halde bundan geri duran her mmin iin ise aalama ve alt tabakadan olduu bildirilen ayet geerlidir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayatnn sonlarna kadar ve Raid halifeler dneminde Mslmanlar bu ayete gre amel ederlerdi. Bu, kyamet saatine kadar da byle olacaktr. Bu mmetten bir zmre hakka bal olmaya, Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem tam destek vermeye devam edecektir. Kim mustazaf olduu bir yerde veya memlekette yayorsa, kitap ehli ve mriklerden Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet verenler ile ilgili sabr ve onlardan yz evirmeyi emreden ayetler ile amel eder. G ve kuvvet sahibi olanlar ise, dini ktleyen kfr nderleriyle savamay ngren sava ayeti ve malup olarak kendi elleriyle cizye verinceye kadar kitap ehli ile savamay emreden ayet ile amel ederler. 21
21
Es-Sarimul-Meslul, 221
OTUZ RSALE
11
-20RK ASKERLERNN VEYA MRTED HKMNDE OLAN DERLERNN E VE OCUKLARINI TEKFR ETMEK VE MUSTAZAFLIK HALN GZNNDE BULUNDURMAMAK
Tekfir konusunda yaplan en irkin hatalardan biri de, irk askerlerinin veya mrted hkmnde olan dierlerinin e ve ocuklarnn da tekfir edilmesi, tekfirin gereklerinin onlara da uygulanmas ve mustazaflk durumunun gznnde bulundurulmamasdr. Gnmzde arya kam olan kimi insanlar bu hataya dmektedirler. Oysa ki, tekfir edilmelerine engel nitelikte olmasa da, Mslman olduklarn ve iyi iler yaptklarn iddia eden irk askerlerinin ve tautlarn tekfir edilmesi, slamn izhar etmi olan e, ocuk ve babalarnn da tekfir edilmesini gerektirmez. Bunlardan herhangi biri kfre gtren sebeplerden birini ilemedike, zellikle ellerinden bir ey gelmeyen ve bu durumdan kendilerini kurtaracak olan bir yol da bulamayan kiiler acaba hangi sebeple tekfir edilecektir? Allahu Teala yle buyurur: Yoksa, Musa'nn ve ahdine vefa gsteren brahim'in sahifelerinde yazl olanlar kendisine haber verilmedi mi? Gerekten hibir gnahkar, bakasnn gnah ykn yklenmez. 22 , Hibir gnahkar bakasnn gnahn ekmez. Eer yk (gnah) ar gelen kimse onu tamak iin (bakasn) arrsa, bu ard akrabas da olsa, bir ey (alp) tanmaz. 23 , Allah, mminler iin Firavunun karsn misal gsterdi. O, Rabbim, bana katnda, cennette bir ev yap. Beni Firavundan ve onun iinde almaktan koru ve beni zalimler topluluundan kurtar, demiti. 24 Bu, saliha bir kadndr, hatta dnyann en iyi kadnlarndandr. Bununla birlikte bu kadn, yeryznn en kt ve kafir olan, zamannda dine kar en acmasz dman durumunda olan bir kiinin ei idi. bn-i Teymiye Rahimehullah, Zalimleri, onlarn elerini ve Allahtan baka tapm olduklarn toplayn 25 ayetini aklarken, elerden maksadn zalimlerin benzerleri ve onlarn tabileri olduunu belirttikten sonra yle der:
22 23
53 Necm/36-38 35 Fatr/18 24 66 Tahrim/11 25 37 Saffat/22
12
Bundan maksat, mutlak olarak bu zalimlerin elerinin de kendileri ile beraber toplanacaklar deildir. nk Firavunun kars gibi, saliha bir kadnn kocas facir ve hatta kafir olabilir. 26 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve salih selefin uygulamalarnda, mrted veya kafir kocann cezalandrld, ancak bu kiinin karsna dokunulmayp, irtidad ispat edilmediinden dolay Mslman muamelesi yapld durumlar oktur. Bunun en mehur rneklerinden biri Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem kz Zeyneptir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kz Zeynepi, vahiy gelmeden nce mrik olan Ebul-As bin Rabi ile evlendirmiti. Bu kii Haticenin Radyallahu Anha yeenidir. Vahiy gelince, Ebul-As slama davet edildi. Ancak slam kabul etmeyip irk zere devam etti. Zeynep ise Mslman oldu ve Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicret edinceye kadar mrik konumunda olan kocas ile beraber yaamaya devam etti. Hatta Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicret ettikten sonra, ellerinden bir ey gelmeyen ve yol bulamayan mustazaf konumundaki dier kadn ve ocuklarla beraber Mekkede kald ve mrik olan kocas ile beraber Bedir Savana kadar yaamaya devam etti. Bedir Savanda Ebul-As, mrikler ile beraber Mslmanlara kar savamak zere Bedire geldi ve Mslmanlara esir dt. Mrikler esirlerinin kurtuluu iin fidye gnderdiklerinde Zeynep de kocasnn kurtuluu iin zifaf gn annesi Haticenin Radyallahu Anha hediye ettii bir gerdanl fidye olarak Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem gnderdi. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem gerdanl grnce duyguland ve Mslmanlara yle dedi: Eer onun esirini serbest brakmay ve fidye olarak gnderdii gerdanl da geri vermeyi uygun grrseniz, bunu yapn. Bunun zerine Ebul-As serbest brakld ve karlnda da kendisinden Zeynepi serbest brakma sz alnd. Ebul-As serbest kalp Mekkeye dnd. Rasulullah da Sallallahu Aleyhi ve Sellem Zeynepi alp getirmesi iin Zeyd bin Harise ve Ensardan bir kiiyi Mekkeye yakn olan bir yere grderdi. Bu olay, Bedir Savandan bir ay sonra oldu. Kurey kafirleri balangta buna kar ktlarsa da, sonradan Zeynepi serbest braktlar. Daha sonra kocas Ebul-As am tarafna ticaret amac ile gitti. Dnnde Mslman bir mfreze bunun malna el koydu ve kendisi kat. Sonra Medineye gelerek Zeynepe snd, o da maln bulmas iin kendisine eman verdi. Btn bunlar, Ebul-As Mslman olmadan nce meydana gelmitir. Olay siyer ve tarih
26
Mecmuul-Feteva, 7/45
OTUZ RSALE
13
kitaplarnda mehur ve malumdur. Baz blmlerini Snen sahipleri de rivayet etmilerdir. 27 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem kz, mrik ve slama kar sava olan bir kafirin yannda mustazaf olarak bir sre kalm ve Mslmanlar onu ancak Bedir zaferinden sonra kurtarabilmilerdir. Esir den kocasn fidye ile kurtarmaya almtr. Btn bunlar Zeynepin slamna zarar vermemitir. nk mustazaf durumunda bulunuyordu. Mekkede Mslman olup hicret imkan bulamayan dier kadnlarn durumu da bu ekilde idi. Allahu Teala onlar hakknda yle buyurr: Eer, (Mekkede) kendilerini henz tanmadnz mmin erkekler ile mmin kadnlar bilmeyerek ezmek suretiyle bir vebalin altnda kalmanz ihtimali olmasayd, Allah sava nlemezdi. Dilediklerine rahmet etmek iin Allah byle yapmtr. Eer onlar birbirinden ayrlm olsalard, elbette onlardan kafir olanlar, elemli bir azaba arptrrdk. 28 Darul-kfrde ikamet etmelerine ramen, onlara, mmin kadnlar denilmektedir. Onlarn kimisinin ei hala kafir mrik idi. Ancak bu, Mslman olan bu kadnlarn, mustazaf olmalar sebebi ile slamlarna bir zarar vermiyordu. Allahu Teala yle buyurur: Erkekler, kadnlar ve ocuklardan (gerekten) aciz olup, hibir areye gc yetmeyenler, hibir yol bulamayanlar mstesnadr. te bunlar, umulur ki Allah affeder. Allah affedici, balaycdr. 29 Yemende, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem grevlendirdii bir vali olan ehr bin Bazann kars Azad da bunlardan biridir. Esved el-Ansi, ehr bin Bazan ldrd ve Sana kentini ele geirerek Mslmanlnda sebat eden kars Azad ile evlendi. Kadn onun peygamberlik iddiasn kabul etmedi, ancak bunu aa da vuramad. Nitekim amca olu Firuz edDeylemi ile ibirlii yaparak Esvedi ldrnceye kadar mustazaf olarak onunla yaad. bn-i Kesir Rahimehullah, Esved hakknda yle der: ehr bin Bazann kars ile evlendi. Ad Azad olan kadn gzel olup Firuzun akrabas idi. Bununla beraber saliha bir kadn olup Allahu Tealaya ve Rasulne de Sallallahu Aleyhi ve Sellem iman etmekteydi. 30 Yalanc Muhtar bin Ubeyd es-Sakafi de bu ekildedir. ki ei vard ve ikisi de sahabi kz idi. Biri Semura bin Cundebin, dieri ise Numan bin
Baknz: bn-i Hiam, Es-Siyra, Taberi, Tarih, bn-i Abdilber, El-stiab, Ahmed bin Hanbel, Msned 28 48 Fetih/25 29 4 Nisa/98-99 30 El-Bidaye ven-Nihaye, 6/308
27
14
Beirin kz idi. Muhtar, peygamberlik iddiasnda bulunup irtidat etmeden nce bunlar ile evlenmiti. Musab bin Zubeyr ve beraberindekiler Muhtar yakalayp ldrnce, mrted kafirin eleri olduu iin bu kadnlarn da mrted veya kafir olduuna hkmetmediler. nk ikisi de Mslmand. Bu nedenle Musab bin Zubeyr, ikisini de ard ve kendilerine kocalar hakknda sordu. Biri, Siz onun iin ne diyorsanz, ben de aynsn sylyorum 31 dedi ve serbest brakld. kinci kadna da ayn soru yneltildi. Ancak o u cevab verdi: Allah ona rahmet etsin, Allahn salih kullarndand. Bunun zerine kadn hapsedildi ve kadnn kardei olan Abdullaha bacsnn durumu aktarld. Ona ne yaplaca hakkndaki gr soruldu. Abdullah ise u cevab gnderdi: Onu hapishaneden karn ve ldrn. Bylece kadn ldrd. 32 Bunlar, slamn banda meydana gelen olaylardr. Ya bugn, Mslmanlarn kan ve mallarn koruyan, iyi ve ktleri, mminleri ve kafirleri birbirinden ayran bir slam devletinin bulunmad, Mslmanlarn ounun mustazaf konumunda olduu bir dnemde durum nasl olur? Allahu Teala o gn mmin kadnlar ile ilgili olarak yle buyuruyordu: Ey iman edenler! Mmin kadnlar hicret ederek size geldii zaman, onlar imtihan edin. Allah onlarn imanlarn daha iyi bilir. Eer siz de onlarn iman etmi kadnlar olduklarn renirseniz, onlar kafirlere geri dndrmeyin. Bunlar onlara helal deildir. Onlar da bunlara helal olmaz. 33 Bugnn cahiliyye rejimleri altnda ve cahiliyye toplumlarnda, mustazaf olarak yaayan nice kadnlar bulunmaktadr. Ailesi onu, Mslman sayd veya zannettii mrted mrik kiiler ile evlendirmi ve onunla birlikte yaamaya mahkum olmutur. Bilindii gibi, ikrah mazereti, gc yeten erkekler hakknda kolay kolay geerli saylmad halde mustazaf konumundaki kadnlar hakknda bu kadar tavizsiz deildir. Allahu Teala yle buyurur: Allah bir kimseye ancak gc yettii kadar sorumluluk ykler 34 , Allah hi kimseye gcnn yettiinden bakasn yklemez. 35 Mslmanlarn bana musallat olan tautlarn kanun ve anayasalar, eri adn verdikleri de dahil, din asndan insanlar arasnda ayrm yap-
Sahabenin kanlar dkmekten ve pheler ile hareket etmekten ne derece sakndklarna dikkat etmek gerekir. Onlar, kanlarn dklmesine aldr etmeyen ar kimi kiilerin yapt gibi, Bunu korktuu iin syledi veya yalan syledi yahut kalbindeki kfr saklyor dememilerdir. 32 Baknz: El-Bidaye ven-Nihaye, 8/289 33 60 Mmtehine/10 34 2 Bakara/286 35 65 Talak/7
31
OTUZ RSALE
15
mamaktadr. Onlarn kanunlarnda riddet suunun cezas da yoktur. Velayet, nikah, miras ve buna benzer dier alanlarda insanlar arasnda fark kabul etmezler. Bu ve baka alanlarda mcrimler ve mminler, iyiler ve ktler, kafirler ve Mslmanlar, onlara gre eittir. Bunun da tesinde bunlar mrted olanlar Mslmanlardan stn tutmakta, evlilik ve benzeri konularda Mslmann zerinde, bu mrtedlerin velayetini kabul etmektedirler. Halbuki Allahu Teala yle buyurur: Artk Allah kyamet gnnde aranzda hkmedecektir ve kafirler iin mminler aleyhine asla bir yol vermeyecektir. 36 slam eriatnda mrted erkein Mslman kadna velayeti geerli deildir. Bu mrted ister baba, ister oul, ister hakim olsun fark yoktur. Ancak beeri kanunlarda hak ile batl karm ve musibet genellemitir. in daha da kts Mslmanlarn, eri ahkam nemsememeleri, dinin asl ve furuundan habersiz olmalar, iman ve kfr, irk ve Tevhidi birbirinden ayrmamalar sebebi ile, Mslmanlara ve slama amansz dman olup, irke ve mriklere scack dost olan kimi yneticilerin namaz klmasna veya oru tutmasna aldaranak onlar Mslman olarak saymalardr. Bunlara bakarak Mslman kzlarn onlarla evlendirmiler ve velayetlerini onlarn eline teslim etmilerdir. Bylece musibet ve bela zellikle akrabalar arasnda genellemitir. Tautlarn ve destekilerinin kafir ve mrikler olduu, kanunlarnn da kfr olduunu bilmek ne yazk ki avam bir yana, havas tabakasndan olan kiiler tarafndan bile bugn ihmal edilmekte ve nem verilmemektedir. Bu ise grdmz bu irkin rnn meydana gelmesine sebep olmutur. man ve kfr ahkam ve onlara terettp eden konular ve hkmler hakknda daha nce bir miktar bilgi vermitik. Btn bunlar gznnde bulundurarak, ellerinden bir ey gelmeyen, bu kfr kanunlarnda ve zor artlar altnda kendilerini kurtaracak, zalim ve adaletsiz beeri kanunlar altnda mal ve ocuklar bakmndan onlar hakszla maruz brakmadan ve zulmetmeden ekip alacak kimse bulamayan mustazaf Mslman kadnlar tekfir etmenin doru olmadn, kendilerini Mslman zanneden mrik ve mrted erkeklerin velayeti altnda olmalarndan dolay Mslmanm diyen kadnlar ve ocuklar tekfir etmenin yanl olduunu, arya kaan bo hamaset sahiplerine birilerinin anlatmas gerekir. Hkmde anne-babaya tabi olmak ancak konuamayan, akledemeyen, deli, ocuk ve benzeri kiiler iin szkonusudur. Ancak Mslmanm diyen kiiyi akrabalk ba yolu ile tekfir etmek, helal olmaz. Mslmanm diyen kiiyi szl veya ameli kfr sebeplerinden biri olmadan tekfir etmek caiz deildir. Yukarda da belirttiimiz gibi akrabalk bana binaen hkm ver36
4 Nisa/141
16
mek, istishab yolu ile hkm vermektir. stishab ise, slamn zahir olan en basit alametinin bile kendisinden kuvvetli olduu en basit delillendirme yntemidir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kafirlerin, savamayan kadn ve ocuklarnn hata haricinde kastl olarak ldrlmesini yasaklamtr. bn-i Battal ve bakalarnn da naklettii gibi, btn alimler, kadn ve ocuklarn kasten ldrlmesinin yasak olduunu belirtmilerdir. Kadnlar zayf olduklar iin, ocuklar da kfr olan eyleri ilemekten uzak olduklar iin ldrlmezler. 37 Durum byle olduu halde, belki de ellerinden bir ey gelmeyen, kendilerini kurtaracak kimse de bulamayan mustazaf konumundaki Mslman kadn ve ocuklar, kafir anne ve babalarnn iledikleri sulardan dolay nasl cezalandrlabilir!? Kald ki biz, muvahhidlere kar kafir tautlar destekledii, onlara muvalat ettii ve kfrlerini paylat ak olmayan ve aka kfre gtren bir ey ilememi olan, ancak irkin askerlerini ve tautlarn destekilerini baz phelerden dolay tekfir etmeyen muhalifleri bile, bu hatalarndan dolay tekfir etmemekteyiz. Namaz klmalar sebebine binaen Mslman ve mmin zannettii tautlarn askerlerinden biri ile Mslman cahil bir kadn arasnda meydana gelen mcerred evlilik, ak seik kfr sebeplerinden biri deildir. Mslmanlar arasnda yaygnlaan cehalet ve dalalet niteliinde olsa da ve Mslman davetilerin insanlar bu mnkeratn pisliklerinden kurtarmak iin gece gndz almalar zorunlu olsa da, srf bu evlilikten dolay Mslman kadn tekfir edilemez. 38
Fethul-Bari, Kitabul-Cihad ves-Siyer blm Yazdklarmdan unlar karttm: Ne olursa olsun, kafirle evlenmek bizatihi tevelli deildir ve tekfir sebeplerinden de olmaz. Byle olsayd, kitap ehl-i kadnlarla evlenmek caiz olmazd. Tevil yolu ile olursa, tekfir sebebi hi olmaz. Demek istediim, erkein kafir olduunu kadnn bilmemesi, yukarda belirttiim gibi namaz klarak ve kendisinin Mslman olduunu iddia etmesine bakarak aldanmas durumunda kadn, aldanm olup aka kfr sebebi ilemi deildir. Ancak bu ifade mutlak olup, mesele bununla snrl olmadndan dolay karmay uygun grdm. Kardelerimizden biri buna dikkatimizi ekti. Allah raz olsun. Ahmed akir yle der: Mslman kadnlar bilsin ki, bu durumda olduunu bildii bir erkek ile evlenmeye raz olan veya mrted olduunu bildii bir koca ile beraber kalmaya raz olan kadn, koca gibi mrted saylr. Kelimetu Hak, 158-159 Bu gerek olup tartma gtrmez. Ancak kocann mrted olduunu kadnn bilmesini art komaktadr. Aksi halde slamda haram olarak bilinen eyi helal klm olur. Byle bir kiinin hkm, Bera hadisinde belirtildii gibi, babasnn ei ile evlenen kiinin hkm gibidir. Ayrca kendi isteiyle kafirin velayeti altna girdii iin onun hkmnde olur.
38 37
OTUZ RSALE
17
Biz dinimiz iin titizlik gsterir ve tekfir konusunda ihtiyatl davranrz. Hasmlarmzn iddia ettii gibi biz ayrm yapmadan mutlak olarak herkesi tekfir etmiyoruz. Cahillerin bu tr yanllarn ve meydana gelen sonularn bir ok defa eletirdik ve kar ktk. Hatta muhaliflerimizin, tautlar ve destekilerini tekfir etmedikleri halde, bu taut ve destekilerinin e ve kzlarnn iffetine dil uzatmalarna defalarca kar ktk. Kendilerine zulmettikleri veya baz haklarn inedikleri zaman tautlara ve destekilerine kar feryat ettiklerini ve en ar kfrler ile svdklerini duyduk. Elerine, baclarna veya kzlarna en ar kfrler yaptklarn grdk. Hatta bazlar, muhaliflerimizden olan ve bizleri tekfirci olarak itham eden bu kiilerin hakszlklarna bu derece kar kmamza taaccb etmekte, tautlar hakknda o kadar amansz davranmamza ramen, muhaliflerimizin, tautlarn eleri hakknda iledikleri bu hakszlklara kar gsterdiimiz tepki karsnda hayrete dmektedir. Onlara eri deliller ile tautlar tekfir ettiimizi, ancak bunun snrlarn amadmz belirtmek istiyoruz. unu belirtelim ki, bir insan, tautlar tekfir etse bile, bu, tautlarn kadn ve kzlarna svmesini meru hale getirmez. Davetilerin, rz ve namuslara dil uzatmaktan kanmalar gerekir. nk bu durum, Mslmanlarn ahlakna uymaz. Nitekim alimler kafir kadna bile iftira edilmesine kar km ve zmmi bir kadna iftiradan dolay tazir cezasnn uygulanmasn istemilerdir. Bundan ise, ahlaksz kiilerin, insanlarn rz ve namuslarna dil uzatmaya cesaret etmemeleri, kt ve irkin szler sylemeye veya susuz mmin kadnlara iftiraya yol amaya kap aralamamas hedeflenmitir. Dier taraftan kafir kadnn Mslman olu, kardei veya bir yakn olabilir ve ona svmek, bu Mslman yaknn zebilir. Bu nedenle Said bin Museyyeb ve bn-u Ebi Leyla, Mslman olu bulunan zmmi bir kadna iftira eden kiiye had cezasnn uygulanmas gerektiini sylemitir. Halbuki alimlerin cumhuruna gre had cezasnn uygulanmasnn artlarndan biri de iftiraya urayan kiinin Mslman olmas gerektiidir. Kadna svmenin kvlcmlar, o kadnn yaknlarndan olanlara da srayabilir. Bugn tautlarn koruyucular konumundaki askerlerin kadnlarndan, Mslman olanlar olabilecei gibi, bu kadnlarn Mslman yaknlar olmayan yok gibidir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: htimaldir ki, svmekten dolay kimi kiilere gelen zarar, svd kiiye gelen zarardan daha byktr. Bu nedenle mam Ahmed Rahimehullah, kendisinden gelen iki rivayetten birine gre, evli olmayan veya evli olu veya kocas bulunan zimmi kadna iftira eden kimseye had cezasnn uygulanacan sylemektedir. nk evli olan olu veya kocasna utan verilmitir. Dier rivayette ise, ki bu ounlu-
18
un grdr, iftira eden adama had cezas gerekmez. nk onlara iftira deil, eziyet vermitir. Had cezas ise, ancak iftira halinde gerekmektedir. 39 Bu ekildeki iftiradan dolay kimi alimler tazir cezasn, kimileri ise had cezasn ngrmlerdir. Bu alimlerin anlay nerede, bu arlarn anlay nerede!.. Bir defasnda, kendisine zulmeden bir hakime livata iftiras yapan ve en ar szler ile sveni grdm. Bu yaptndan dolay kendisini knadm ve dedim ki; Sen Mslman olduuna inandn bir insana bu ekilde iftira ediyorsun. Bu ise delile muhtatr ve senin hibir delilin yoktur. Halbuki size onlarca delil getirmemize ramen, sizler bylelerini tekfir ettiimiz iin bizi knyorsunuz. Bunun zerine bana verdii cevap; Allah kt szn aka sylenmesini sevmez; ancak hakszla urayan baka. Allah her eyi iitici ve bilicidir 40 ayetini okumak oldu ve Acaba ktlk bundan baka ne ola ki! dedi. O gn neye hayret edeceimi bilemedim. Delillerin okluuna ramen tautlar tekfir etmekten kanmalarna m, yoksa eri nasslar ile oynama cretlerine ve sadece hevalarna uyarak canlarnn istedii gibi tekfir etmelerine mi? nk alimlerin belirttii gibi, burada Allahu Tealann seslendirilmesine cevaz verdii ktlk, urad hakszl dile getirme ve zulmden sakndrmak iin mazlum durumundaki kiinin, zalim hakknda syledikleridir. Yoksa hibir zaman ona iftira etmek ve yalan sulama yapmak deildir. ou zaman rzlara dil uzatmak ve bilhassa kadnlara iftira etmenin, eri ispat yollar bakmndan, ariin tekfirden daha iddetli bir ekilde zerinde durduu bir ey olduunu bu insanlara hatrlattm. Zina suunun ispat iin zina fiilini gren drt ahit artn koarken, tekfir iin ise sz iiten adaletli iki ahit veya kfre gtren delaleti ak fiili gren bir ahit ile yetinmitir. 41 Nitekim, birine zina iftirasnda bulunmann cezasn, kfr sulamasnda bulunma cezasndan daha ardr. Tevil yolu ile yaplmas haricinde, sverek bakasn tekfir eden kiinin cezas sadece tazirdir. Beyhaki, Ali bin Ebi Talibden Radyallahu Anhu yle rivayet etmitir: Bana, bakasna, ey kafir, ey fask, ey eek, diyen kiinin cezasn sordunuz. Yetkilinin verecei tazirden baka cezas yoktur. Bir daha byle eyler sylemeyin.
Es-Sarimul-Meslul, 45-46 4 Nisa/148 41 Bunun alimlerin ounluunun gr olduunu belirtmitik. Baknz: El-Muni, KitabulMrted
40
39
OTUZ RSALE
19
bnul-Kayyim Rahimehullah yle der: Haksz olarak bakasna kafir diyen kiinin cezasnn, zina iftirasnda bulunan kiinin cezasndan az olmas, son derece isabetlidir. nk bakasna zina iftirasnda bulunan kiinin, yalan sylediini bir bakasnn bilmesinin yolu yoktur. ftirann cezas, iftira suunu ileyen kiinin yalanlanmas ve iftiraya urayan kiinin de temize karlmas olarak belirlenmitir. Bununla birlikte, tazir cezas olarak ise, Mslmana zina iftiras yapan kiiye sopa cezas uygulanm ve bu ahlakszln ne kadar kt olduu belirtilmitir. Bakasn kafir olmakla sulayan kiiyi yalanlamak iin ise, sulanan Mslmann durumunu, Mslmanlarn bilmesi ve grmesi yeterlidir. Zina iftirasndan dolay urayaca zarar, kfr sulamasndan dolay urayaca zarardan ok daha byktr. zellikle iftiraya urayan kadn ise, ailesi ve yaknlar arasnda ona gelecek zarar ve utan, insanlar arasndaki kt zanlar, kimilerin dorulamas ve kimilerin yalanlamasnn yolaaca ykm, tekfirden dolay olacaklardan ok daha byktr. 42 Gece-gndz hakknda bize akl verdiiniz tekfirin durumu budur. Halbuki tekfirleri konusunda bize muhalefet ettiiniz kiilerin kfr, gnn ortasndaki gneten daha aktr. O kadar ak ve malumdur ki, iki ahide ihtiya bile brakmaz. nk bunu kendileri itiraf etmekte, gece-gndz kafir olduklarna ahitlik etmektedirler. Hatta kfr kanunlarna ve yetkililerine ballk ve itaatlaryla, sayg gstereceklerine dair yemin etmekle, koruma ve kollamaya gece-gndz almakla, irk kanunlarnn yasalamasna katlmakla, onlardan teberri eden muvahhid Mslmanlara sava amakla ve her yerde onlara kar mriklere destek vermekle iftihar etmektedirler. Bununla birlikte bu gibilerinin, kafir olduklar kesin olarak sylenemeyen kadnlarna iftira etmenin durumu akladmz gibidir. Buna ramen hasmlarmzdan ou gece-gndz ve srekli olarak bu suu ilemekten kanmazlar. Halbuki bunun ispat, knna girerken klcn grld gibi gzleriyle bu fiili gren drt ahidin ahitlik etmesini gerektirmektedir. Onlardan biri ahitlikten cayar veya geveleyip inkar ederse, dier kiiye iftira cezas olarak seksen sopa vurulur, adalet nitelikleri ellerinden alnr ve fasklardan saylrlar. unu da belirtmek isterim ki, asli kfre terettp eden hkmlere bakp, riddet kfrn dier kfr eitleriyle kartran ve tautlarn veya askerlerinin elerini cariye olarak elde etmeyi dillerine dolayan hamasetli kimi kiiler bu konuda da hataya dmektedirler. Bu da eri ahkam tmden bilmediklerini ve haram olan ilere cahilce daldklarn gsterir. nk yuka42
lamul-Muvakkin, 2/64
20
rda da belirttiimiz gibi bu kadnlarn mustazaf Mslman kadnlardan olma ihtimali yksektir. Sonra, bu taknlara gre, bu kadnlar hakknda kfrn eri olarak sabit olduunu varsayalm. Bu kadnlarn bu durumda kafir olmalar, Mslman olduklarn iddia etmelerinden dolay riddet kfrdr. Durum byle ise, alimlerin sahih grlerine gre mrted kadn esir almak caiz deildir ve mrted kii Mslmanlar arasnda hibir ekilde yaatlamaz. nk, Mslim dnda be hadis kitabnda rivayet olunan, Dinini deitireni ldrnz hadisi buna engeldir. Muaz hadisinin rivayetlerinden olan ve bn-i Hacerin hasen olarak belirttii bir rivayete gre Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Muaz bin Cebeli Radyallahu Anhu Yemene gnderdii zaman ona yle demitir: Bir erkek slamdan dnerse, slama davet et. slama dnmez ise, boynunu vur. Bir kadn slamdan dnerse, onu da slama davet et. slama dnmez ise, boynunu vur. 43 Kald ki bu tembel kiilerin zledikleri cariye konusu, ancak tamamen ele geirme ve hamile olmad anlaldktan sonra caiz olur. ari, cariye ile yatmann ancak sahih temellk ile caiz olduunu belirtmitir. 44 Cariye tam mlk olarak alnmadka, onunla yatmak hibir ekilde helal deildir. Bugn ise, yaadmz artlarda kafirlere meydan okuyan ve gerektiinde onlara kar savaan, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamanndaki gibi bir devlete sahip olunmad srece esir almak mmkn deildir. stelik dnya devletlerinin zayf lke halklarn smrme ve ayri resmi kleletirmelerine ramen, kleliin yasaklanmasn ngren anlamalar bulunmaktadr. Sonu olarak; byle bir dnemde klelik konusuna girmiyoruz ve bugne kadar da girmedik. Bu konuda kimilerin davetimize yklemeye alt eyler, yalan ve iftiradan baka bir ey deildir. Bu yalan ve iftiralar, ak ve kesin delillere sahip olan bu davete kar malup olduklarn ve aka kar koyamadklarn gsterir. Onun imajn bozmak ve insanlar ondan uzaklatrmak iin bu yalan ve iftira yoluna bavurmulardr. Deliller ile yapamadklarn iftira ve yalan ile yapmaya almaktadrlar.
43 Baknz: El-Muni, 8/96 Ali bin Ebi Talipten Radyallahu Anhu rivayet edilen ve mrted kadnn esir alndn belirten rivayeti mam Ahmed Rahimehullah zayf saymtr. Ebu Bekirin Radyallahu Anhu esir ald kiiler Mslman olmamlard ki mrted olduklar sylenebilsin. Bakalar, Alinin Radyallahu Anhu, onlarn kadnlardan kimseyi esir almad ve sadece Beni Hanife cariyelerinden siyah bir cariyeyi yanna aldn aktarr. Mrtedin mal ve eyasn ganimet almann caiz olduunu ve bu cariyenin Beni Hanifenin mal ve eyasndan sayldn sylediler. Alimlerin bundan farkl cevaplar da bulunmaktadr. 44 Fetavas-Subki, 2/282
OTUZ RSALE
21
Bize gre, tekfir ettiimiz tautlarn ve destekilerinin kadnlarn esir saymak iki durum sebebi ile helal olmaz. Birinci duruma gre bunlar, kocalar gibi mrted olabilirler. Mrted kadn esir olarak yaatmak ise caiz deildir. kinci duruma gre ise, bunlar, cahil Mslman kadnlar olabilir. Bizim onlara nasihat etmemiz, anlatmamz gerekir. Yahut mustazaf Mslman kadnlar olabilirler. Bu durumda ise, kurtulmalar iin olara yardmc olmak ve velayetlerini stlenmek mecburiyetindeyiz. Tautlarn kars, kz, kzkardeleri hakkndaki dncemiz bu ise, ok yakn zamana kadar darul-slam olan ve halklarnn byk ounluu slama mensup olan bu memleketlerin btn kadnlar hakknda bu ekilde dnmemiz evleviyatla gerekir. Artk bu yalanc ve iftiraclarn bize kar yaptklarndan vazgeme ve tevbe etme zaman gelmedi mi?! Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u buyruunu hatrlamalar artk gerekmez mi: Kim bir Mslman hakknda onda olmayan eyi sylerse, yaptndan tevbe edinceye kadar Allah onu cehennemin en kokumu yerine koyar. Artk bu konularda bocalayanlarn vazgeme zaman gelmitir. nk onlarn bocalama ve samalklar, slam daveti dmanlarnn elinde, onu karalamak iin arayp da bulamadklar malzeme olmaktadr.
22
-21TEKFRN SONULARI BAKIMINDAN, MMTEN KONUMUNDAK KAFR LE KENDSNE G YETRLEN KAFR ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK
Tekfir konusunda yaplan yaygn hatalardan biri de, istitabe uygulanmakszn kan ve maln mbah saylmas konusunda, mmteni konumunda olan kafir ile mmteni konumunda olmayan, kendisine g yetirilen kafir arasnda ayrm yapmamaktr. Ne yazk ki arya kam olan kimi insanlar aratrp-soruturmadan, tekfirin artlar ve engellerini yeterince gznnde bulundurmadan, ihtimalli olan delillerden hareket ederek mustazaf konumundaki Mslmanlar mutlak olarak tekfir etmekte, mmteni konumundaki mrted muamelesi yaparak, kan ve malnn helal olduunu sylemektedir. Mmteni konumunda olmak, eri anlamda ikiye ayrlr. Birincisi, eriatn bir ksm veya tamamyla amel etmekten kanmak anlamndadr (mmteni ani-era). kincisi ise, g yetirilememek anlamndadr. Yani Mslmanlarn yneticisinin, kiiyi tutuklayp sorgulamaya g yetirememesidir. Bu birinci ve ikinci anlamlar arasnda herhangi bir iliki yoktur. eriatla amel etmekten kanan kimse darul-slamda g yetirilen bir kimse olabilir. Mesela; darul-slamda g yetirilen bir kimse olup namaz klmaktan, zekat vermekten kanan kimse gibi (Bu gibi kimselere mmteni ani-era denir). Bu iki anlam arasndaki fark ayrt etmede dikkatli olmak gerekir. stitabe uygulamak ise, mrted olduuna karar verilen kiinin tevbe etmesini istemek demektir. Ayrca bu, kiinin, mrted olduuna karar vermeden nce artlarn ve engellerin aratrlmasn da kapsamaktadr. Burada istitabeden kastedilen ise budur. Fkh kitaplarnda oka kullanlan Kim yle der veya unu ilerse, istitabeye tabi tutulur sz, szkonusu olan kiinin her zaman kafir olduu ve tevbe etmesinin istendii anlamna gelmez. Kendisinden kfre gtren sz veya fiil meydana gelmi olabilecei, durumunun aratrlmas, yani tekfirin artlarnn ve engellerinin tespit edilmesi gerektii anlamna da gelebilir. Bunlar uygulandktan sonra, tekfirin artlarndan bazlarnn yerine gelmemi olmas veya tekfirin engellerinden bazlarnn bulunuyor olmas nedeni ile kiinin kfrden beraatine ya da artlar yerine gelmi ve engeller
OTUZ RSALE
23
de bulunmamaktaysa kiinin kfrne karar verilir ve tevbe etmesi istenir. Bu ise, kiiye riddet cezas uygulanmadan nce, tekfir edilen bu kiinin yaptndan vazgetiini belirtmesi eklinde olur. Bu nedenle, alimlerin ne amala kullandklarn tespit etmeden bu ifadeyi mutlak olarak kullanmak ve sonularyla amel etmek doru deildir. Bilinmelidir ki, mmteni konumunda olanlar ile bu konumda olmayanlar ayn kategoride deillerdir. Kendisine g yetirilebilen kii, Allahu Tealann hkmne gre muamele grmeyi red etmeyendir. Mslmanlarn otoritesini reddedip kafirlerin otoritesine, gcne ve devletine snmayan kiidir. Mmteni konumda olan kii ise, darul-kfre snarak, Mslmanlarn ynetiminden imtina eden, kafir devletin gcne, askerine, otoritesine ve yasalarna snandr. slamn hkmlerine gre ilem grmeyi reddeder ve Mslmanlar kendisine Allahu Tealann hkmn uygulama imkan bulamaz. Ya da Mslmanlar arasnda olmas ile birlikte, kendisini Mslmanlarn otoritesinden koruyan bir kesime veya gce snyor olabilir. Bylelerinin hkm, harp ehlinin hkmdr. Kendisine istitabe uygulanmadan onunla savamak, ldrmek ve maln almak, buna g yetirebilen herkes iin caizdir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem isyan edenlere eriatn verdii cezalar iki trldr: Birincisi, kendisine g yetirilen kiilere verilen cezadr. Dieri ise, ancak sava ile kendisine g yetirilen mmteni zmreye verilen cezadr. 45 Gnmzde slam ahkam ve Mslmanlarn otoritesine kar imtina edenler kapsamna Allahu Tealann eriatn yrrlkten kaldran tautlar, kfr kanunlarn yapanlar ve uygulayanlar, Mslmanlara kar onlara yardm edenler, onlarn kanunlarn destekleyip savunanlar, eriatn hkmlerine gre ilem grmeyi red edenler girmektedir ve bunlar her iki imtina eklini de tamaktadrlar. Bunlar hem eriatn hkmn kabul etmemekte ve hem de Mslmanlarn otoritesini tanmamaktadrlar. nk bunlar slama ve Mslmanlara kar amansz dmanlar konumundadrlar. bn-i Teymiye Rahimehullah, Moollar ile ilgili mehur fetvasnda yle der: Mtevatir ve mehur slam ahkamna kar kanlar ile, ehadet kelimesini syleseler bile, Mslmanlarn ittifakyla savamak vaciptir. ehadet kelimesini syledii halde be vakit namaz klmay red ederlerse, namaz klncaya kadar onlarla savamak vaciptir. Zekat vermeyi red ederlerse, zekat verinceye kadar onlarla savamak vaciptir... Kan, mal, rz, eya ve
45
Mecmuul-Fetava, 28/193
24
baka eyler ile ilgili olarak Allahu Tealann ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hkm ile hkm vermeyi red ederlerse onlarla savamak vaciptir. Emr-i bil-maruf ve nehyi anil-mnkeri veya Mslman oluncaya kadar ya da teslim olup kendi elleriyle cizye vermeyi kabul edinceye kadar kafirler ile savama da bu hkmler arasndadr. nk Allahu Teala yle buyurur: (Yeryznde) fitne kalmayncaya ve din tamamen Allahn oluncaya kadar onlarla savan. 46 Dinin bir ksm Allahu Tealann ve bir ksm da bakalarnn ise, dinin tm Allahu Tealann oluncaya kadar kafirler ile savamak, bu dinin yerine getirilmesi vacip olan hkmlerindendir. 47 bn-i Teymiye Rahimehullah, bu tr kiilere kar yaplacak olan savan, isyanc Mslmanlara kar yaplacak sava trnden olmadn, bu savan Ebu Bekirin Radyallahu Anhu savat mrtedler ile sava trnden olduunu belirterek yle der: Salih selef, namaz klp, oru tutmalarna ve Mslman cemaate kar savamamalarna ramen, zekat vermeyi kabul etmeyenleri mrted olarak isimlendirmi ise, Allahu Tealann ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dmanlaryla birlik olup Mslmanlarla savaan kiiler nasl mrted olmasn!. 48 Kendisine g yetirilen kiiye ise, tekfiri konusunda hkm verilmeden nce istitabe uygulamak vaciptir. Yani tekfir hkm verilmeden nce, tekfirin artlarnn yerine gelip engellerinin ortadan kalktna baklmas gerekir. Bu aratrma neticesinde, kiinin irtidat suunu iledii tesbit edilirse, kendisinden tevbe etmesi ve slama dnmesi istenir. Kendisine bu davet yaplmadan nce riddet cezas ona uygulanmaz ve 49 slama dnmesi muhtemel olduundan dolay mrted olarak ldrlnceye kadar malndaki mlkiyet hakk yok olmaz. 50 Kii, mrtedlerin gcne ve halka musallat olan kanunlarna snmyorsa, onlardan yardm almyorsa veya muvahhidlere kar onlara destek vermiyorsa ve slam ahkamnn kendilerine uygulanmasna kar kmyorsa, gnmz mustazaf Mslman halkn kapsamna girmektedir. Bunlar iin durum byle ise, Allahu Tealann Allaha kullak edin ve tautlardan ka-
8 Enfal/39 Mecmuul-Fetava, 28/278-279, Daru bn hazm basks 48 Mecmuul-Fetava, 28/289 49 bn-i Teymiye, Es-Sarimul-Meslulda, mcerred riddet ile birden fazla ilenen su ile oluan riddet arasnda ayrm yapmtr. Bunlardan ikincisinin tevbe ettirilmesine yer olmadn sylemitir. 50 Baknz: El-Muni, Kitabul-Murted
47
46
OTUZ RSALE
25
nn 51 emrini yerine getiren, tautlardan ve irklerinden uzak duran insanlar neden bu kapsama girmesin!.. Bu durumda olan insanlar, ynetimi eline geirip Mslmanlarn bana musallat olan ve Mslmanlara gle kar koyan mmteni mrted savalar ile eit tutmak helal deildir. Bu insanlardan, cehalet, hata veya tevil sonucu kfre gtren bir sz veya amel meydana gelirse, kendilerine istitabe uygulamadan, yani tekfirin artlarnn meydana gelip-gelmedii ve engellerin de ortadan kalkp-kalkmad tespit edilmeden nce tekfir etmek caiz olmaz. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Kendisine hccet ulatktan sonra drt farzdan herhangi birisinin vcubiyetini inkar eden kimse kafir olur. Ayn ekilde; ktlkler, zulm, yalan, iki ve buna benzer eyler gibi mtevatir olarak haraml bilinenleri inkar eden kimse de kafir olur. Ancak kendisine hccet ikame edilmemi olan, rnein; slama yeni girmi ya da slam eriatnn ulamad krsal blgelerde oturan kimseler gibi; yahut da (aynen hata ettiklerinde mer ibnul-Hattabn Radyallahu Anhu kendilerine istitabe uygulad kimseler gibi) hata ederek iman edip salih ameller ileyenlerin ikinin haram oluundan istisn tutulacaklarn zanneden kimse ve bunun gibilerine istitabe uygulanr ve hccet ikame edilir. Eer srar ederlerse o zaman kafir olurlar. stitabe yaplp hccet ikame edilmeden nce onlarn kafir olduklarna hkmedilmez. Aynen sahabenin Kudame ibn-i Mazun ve yanndakilerin tevilinde hataya dtkleri eyden dolay kafir olduklarna hkmetmedikleri gibi. 52 Dolaysyla arya kaan bazlarnn yaptklar gibi, en ufak bir hatada kiinin kfrne hkmedecekleri bir meselede, avamn ierisinden slamn izhar eden bir kimseyi imtihan etmek de helal deildir. Bu meselenin ihtimalli olup olmamas veya alimlerin bile meal ile tekfir meselesi gibi iinden kamad bir konu olmas ya da delil olmadan tekfir hkmnn verilemeyecei bir mesele olmas bu cahil arlar iin ok nemli deildir. Ayrca onlar, ele geirdikleri av gz ile baktklar bu kiinin, elinden bir ey gelmeyen ve yol bulamayan mustazaflardan olmas ya da gnl slamdan ve Mslmanlardan yana olmas ve bir meselede bilmeden yanlm olmas da ilgilendirmez. Bu zavalllarn derdi, bu yanllar tedavi etmek deil, frsat bilmektir. nk bu tr sebepler ile tekfir edecekler, insanlarn can, mal ve rzlarn helal sayacaklardr. Tekfirin artlarna veya engellerine bakmazlar. Hatta bu arlardan yleleri vardr ki, tekfirin artlar ve engelleri konularna
51 52
16 Nahl/36 Mecmuul-Fetava, 7/609-610
26
dair, hibir ey bilmemektedir. stelik bu tr davranlarn da Allahu Teala yolunda hazrlk ve cihad olarak kabul ederler. Gerekten bunlar kahraman ve mcahid olsalard, Allahu Tealann dinine kar koyan ve sava aanlara kar tavr alr ve bunlara kar koyarlard. Bu kafir mrtedlere, kanun ve glerine, ibirlikilerine snanlarla savarlard. O zaman Allahu Teala, onlara ltfundan istedikleri kadar verirdi. Gerekten byle bir mcadelenin iinde olsalard, Allahu Teala onlara bol bol ganimetler verirdi. Madem ki buna gleri yok, o zaman genel itibarlar ile mmteni konumunda olmayan bu mustazaf insanlara daveti gtrmek ile megul olmalar, hidayet bulmalarna yardmc olmalar ve bylece Allahu Tealann kendilerine, dmanlarna kar g vermesi iin almalar gerekirdi. phe yok ki Allahu Teala, Muhammedi Sallallahu Aleyhi ve Sellem dilenci deil, hidayet rehberi olarak gndermitir. Pakistanda bu cahil ve serserilerden; yetimlerin, fakirlerin, gmenlerin, hatta mcahidlerin mallarn alanlar grdm. Darul-kfrde bulunduklar iin yahut kendilerinin tekfir ettiklerini, tekfir etmeyen btn herkes iin aslolann kfr olduunu iddia ederek bunu yapmaktadrlar. Hatta bu konuda kendilerine kar kan baz muvahhidleri de ldrmekten ekinmemekte, anlamsz hccetler ile ve geersiz deliller ile o insanlarn kanlarn dkmeyi mbah saymaktadrlar. Kad Iyadn, el-Kabisiden naklettiini daha nce aktarmtk. Ki orada yle diyordu: Ak delil olmadka insanlarn kann dkmek helal deildir. 53 Alimlerin bu ekilde ihtiyat gsterilmesi gerektiini bildirdikleri makam, devletin g ve iktidarnn bulunduu yarg merciidir. Bu arlarn ihtiyatl davranmalar konusunda yaplacak uyar ne boyuttadr!? Bir defasnda bu arlardan piman olan biri hapishanede bana unlar anlatt: Geceleyin sahibini tanmadan yoldan ticari bir taksi evirirdik. Silahlarmz gizlerdik. Bizi bir meyhaneye gtrp iki almasn syleyerek srcy imtihan ederdik. Dediklerimizi kabul eder veya houmuza gidecek bir ey sylerse, ona nasihat etmeden (ki zaten nasihat etmek iin deil, ganimet almak iin bu ii yapardk) silahlarmz eker ve o gn ailesi iin kazand paralarn elinden alrdk. Hemen bu stratejik soru ile balar, ayn anda karar verir, mrted olduuna hkmeder ve maln ganimet olarak alrdk. Halbuki bunlarn, o srcden istedikleri, yani kendilerini meyhaneye gtrme ii, helal saymad srece, kiiyi dinden karan gnah trnden deildir ve ktlk ile hakszlk zerinde yardmlamadr. stelik taleplerine
53
E-ifa, 2/262
OTUZ RSALE
27
verilen yant ne kesin olarak, ne de ihtimalli olarak kiiyi kfre gtren bir sz veya amel de deildir. Kald ki bu srcnn maln almann helal olmasndan nce, kendisini kfre gtren bir sz veya amel sadr olsa bile, mmteni konumda olmamas nedeni ile, uygulanmas gereken baka aamalar vardr. bnul-Munzir, srf irtidat ettii iin mrtedin mal zerindeki mlkiyet hakknn yok olmad konusunda icma olduunu belirtmektedir. 54 Mlkiyet hakknn kalkmas iin mrtedin ldrlmesi veya lmesi gerekir. nk lnceye veya ldrlnceye kadar, tevbe etme ve slama dnme ihtimali bulunmaktadr. Btn bunlar, alimlerin riddet terimini tanmlarken kasdettikleri dinini deitiren ve kafir olan bir insan iin szkonusudur. Hatal tevili sebebi ile kfr olan bir ii ileyen ancak bununla birlikte de slamn iarlarn benimseyen, ondan asla kopmayan, slama veya Mslmanlara kar savamayan veya dmanlarn ona kar desteklemeyen, slamn dmanlarnn kfr ile karlatklarnda ona katlmayan veya kar kan, onlardan ve onlarn kfrlerinden beri olduklarn belirten veya tevillerini ve mazeretelerini gndeme getiren, kendilerini tekfir edenlerin ise ancak itihad ile tekfir ettikleri ve bu itihadlarnda isabet veya hata edebildikleri bu insanlar nasl tekfir edilebilir? Byle eyler ile insanlarn kan ve mal heder edilebilir mi? Bu gafiller, gya, bu srcye, isteklerine kar kmasn bekleyerek sormular. Halbuki adam batan aldatmaktadrlar. nk sakallarn tra etmiler, ekillerini deitirmiler ve dindarlarn simasndan zerlerinde bir iz brakmamlar, sonra da istedikleri cevab vermesi iin adam tuzaa drmler ve btn bunlara ramen o kiinin iki alma isteklerine kar kmasn beklemilerdir. Oysa ki, gnmzde bu tepkiyi dinlerine kuvvet ile sarlan baz garibanlardan baka kim gsteriyor ki! Tautlarn hayat ve geimi zorlatrmalar sebebiyle sabahtan akama kadar ekmek lokmasnn peinde koarak gnlerini tketen, insanlara iltifat etme ve yzne glme tavr sergileyen, hatta mal haram yollardan kazanmay bile ou nemsemeyen avam insanlardan byle bir istee ka kii kar kabiliyor ki!? Zaten byle bir ey, kan ve maln heder olmas bir yana, tek bana tekfir iin yeterli sebep deildir. Halbuki o kii, onlar zerinde mtedeyyin bir Mslman simas grseydi, belki de Tebli Cemaatinin yapt gibi, onlarla beraber hayrl ilerde yardmc olmaya ve teblie kmaya sz verirdi. Ondan dini bir ey sorsalard, ska grdmz gibi, kendilerine dini bir eda ile iltifat eder ve memleketin eyhul-slam gibi cevap vermeye alrd.
54
Baknz: E-ifa, ayn yer
28
nsanlara yaklam bu ekilde olmaz ve bir hkmn tespiti byle yaplmaz. zellikle cehaletin yayld, alimlerin ve ilmin azald bir ortamda kanlarn ve mallarn mbah saylaca eri hkmler bu ekilde verilmez. Bu genlerin hamaset ve dini gayretleri, tautlara kar sava yolunda kullanlaca gerekesi ile, dorudan veya tuzaklar kurarak insanlarn mallarn almay meru klmaz. Allahu Teala temizdir ve helal olmayan eyleri kabul etmez. Gaye kadar bu gayeye ulamada kullanlacak vesilenin de meru ve temiz olmas gerekir. Daha sonra bu kiiler baz soygun ve hrszlk olaylar sebebiyle tutuklandlar. Dindarlklarn gsterdiler, sakallarn kesmediler. Bylece Allahu Tealann ve dinin dmanlar iin kullanlacak bulunmaz bir frsat niteliine dntler. Bunlarn yaptklar bahane edilerek basn-yayn organlarnda sayfalar dolusu yaynlar yapld, cihad ve davet ile alay edildi. Bunlarn hrszlar kouuna atldklarn ve askerlerin bunlarla alay ettiklerini, dindar grnmelerinden yakndklarn, hatta iledikleri sular hakknda kendilerine nasihat ettiklerini grdm. Bana helal ve haram bir kafirin retmesinden daha tuhaf ne olabilir ki! Bir sre sonra onlardan bazlarn, sylemlerinden vazgemi veya gerisin geri dnm olarak grdm. Hapisin uzamas ve kurtuluun gecikmesinden dolay Allahu Tealann kaderine kzyor ve irkin szler sylyorlard. Allahu Tealadan Mslman genlere afiyet, selamet ve hidayet vermesini niyaz ediyoruz.
OTUZ RSALE
29
FADE Burada sylenenlere ek olarak sahibine istitabe uygulanan mcerred riddet suu ile sahibine istitabenin uygulanmad riddet suu arasnda ayrm yapmak gerektiini belirtmek istiyoruz. bn-i Teymiye Rahimehullah bu konuda unlar syler: Riddet iki trldr. Birincisi mcerred riddettir. kincisi ise lm cezasnn istitabe yaplmadan uygulanaca riddettir. Her iki tr riddetin cezasnn da ldrlme olduuna ilikin deliller vardr. Bununla birlikte tevbe ile bu cezann dmesi her iki tr de kapsamamaktadr. Tevbe ile cezann dmesi hali sadece birinci tr riddet suu iin geerlidir. Mrtedin tevbesi ile alakal delilleri inceleyen bunu aka grr. kinci tr riddet suunu ileyen ise tevbeye davet edilmeden ya da tevbesi kabul edilmeden ldrlr. Riddet suunun bu ikinci trn ileyenler hakknda, tevbelerinin kabul edileceini belirten ne bir nass ve ne de bir icma bulunmamaktadr. Bu konuda kyas yapmann da imkan yoktur. Bu nedenle ikinci tr riddet suu iin birinci tr riddet suunun hkmn uygulamak mmkn deildir. Bu konuyu inceleyenler greceklerdir ki sz veya fiil ile riddet suunu ileyenlerin tm, tevbe ile ldrlmekten kurtulmamaktadr. Aksine Kitap, snnet ve icma, mrtedler arasnda ayrm yapmtr. Bununla birlikte bazlar bu konuda kendi itihadlar sebebi ile, aralarnda farkllk bulunmasna ramen, riddetin bu iki trn ayn olarak deerlendirmitir. Halbuki hkmde etkili olan bir farkla kyas edilenler birbirinden farkl ise, kyas geersiz olur. Bu farkn hkme etki ettiine ariin delili ve muteber maslahat ieren mnasebet delalet etmektedir. Bunu ynden aklayabiliriz: Birincisi: Mrtedin tevbesinin kabul edileceine dair deliller bulunmaktadr. Bu delillerden bazlar Allahu Tealann u ayetleridir: man ettikten, Rasuln hak olduuna ehadet ettikten ve kendilerine apak deliller geldikten sonra kfre sapan bir kavme Allah nasl hidayet nasip eder? Allah zalimler topluluunu doru yola iletmez... Ancak bundan sonra tevbe edip yola gelenler baka. nk Allah, ok balayc ve merhametlidir 55 , ..Kim, iman ettikten sonra Allah inkar ederse, (ona Allahn gazab vardr) 56 Ancak bu deliller kfrne ek olarak zarar ve eziyet vermeyi katanlarn deil, sadece imandan sonra mcerred bir riddet suunu ileyenlerin tevbesinin kabul edileceini belirtmektedir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem snneti de sadece mcerred olarak riddet suunu ileyen kiinin tevbesinin kabul edilebileceini belirtmektedir. Raid halifelerin uygulamalar
55 56
3 Al-i mran/86-89 16 Nahl/106
30
da mrted olduktan sonra Mslmanlarla savaan kiilerin tevbe hakknn bulunmadn gstermektedir. Sadece riddet suu ile kalanlar olsun, riddet suunun yannda baka kfr olan sular ileyip Mslmanlarla savaan veya kafirlere snp onlardan destek alanlar olsun, btn mrtedlerin tevbelerinin kabul edilebileceini syleyenler, yanlmaktadr. nk deliller vefatndan sonra Rasule Sallallahu Aleyhi ve Sellem sven kiinin tevbesinin kabul edilmeden ldrleceini gstermektedir. 57 kincisi: Allahu Teala yle buyurur: man ettikten, Rasuln hak olduuna ehadet ettikten ve kendilerine apak deliller geldikten sonra kfre sapan bir kavme Allah nasl hidayet nasip eder? Allah zalimler topluluunu doru yola iletmez. te onlarn cezas: Allahn, meleklerin ve btn insanln laneti onlarn zerinedir. Bu lanete ebedi gmlp gidecekler. Zira onlarn azaplar hafifletilmez, yzlerine de baklmaz. Ancak bundan sonra tevbe edip yola gelenler baka. nk Allah, ok balayc ve merhametlidir. man ettikten sonra kafirlie sapp sonra kfrde daha da ileri gidenlerin tevbeleri asla kabul edilmeyecektir. Ve ite onlar, sapklarn ta kendisidirler. 58 Allahu Teala, iman ettikten sonra kafir olup, kfrde daha da ileri gidenlerin tevbelerinin kabul edilmeyeceini bildirmektedir. Mcerred bir riddet suu ileyen ile kfrde ileri gideni birbirinden ayrm ve birincisinden tevbenin kabul edileceini bildirmitir. mandan sonra her trl riddet suundan dolay tevbenin kabul edileceini kim iddia ederse, Kuran nassna muhalif gr bildirmi olur. Kimileri, bu kfrn lm anna kadar sren kfr olduunu ve son anda yaplan tevbenin kabul edilmediini sylemi ise de, bu hataldr. nk ayet bundan daha umumidir. 59 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu iki tr riddeti birbirinden ayrmtr. Bu suu ileyenlerden bir grubun tevbesini kabul etmi, dier bir grubun tevbesini ise kabul etmemitir. Bunlardan birisi Subabedir. Subabe bir Mslman ldrm, o Mslmann maln alm ve ele gemeden nce
Tevbesinin kabul edilmemesi, tevbe etse bile ldrlmekten kurtulmayaca anlamndadr. Bu nedenle kfrde ne gitmi olann tevbe etmesi art yoktur. Ancak kendisi slama dnmek isterse kimse buna engel olamaz. Allahu Tealann tevbesini kabul etmesi de byledir. Tevbe ederse, hibir kimse engelleyemez. bn-i Teymiye Rahimehullah bunu Es-SarimulMeslul isimli kitabnda deiik yerlerde belirtmiir. Bu nedenle ldrlmeden nce tevbe eden byle bir kimse mrted olarak deil, Peygambere svmek veya susuz bir insan ldrmekten dolay ceza olarak ldrlr. 58 3 Al-i mran/86-90 59 Mrted olarak len veya can boazdan karken tevbe eden kiinin tevbesinin kabul edilmemesi konusunda tefsircilerin syledikleri ile bn-i Teymiyenin syledii dnya ahkamn iermektedir.
57
OTUZ RSALE
31
tevbe etmedii iin Mekkenin fethi gn kendisine istitabe uygulanmadan, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem emri ile ldrlmtr. Yine buna benzer su ilemleri nedeni ile Arniyyin denilen mrtedlerin de ldrlmelerini emretmitir. Yine peygambere sverek riddet suunu ilemi olan ve bir Mslman ldren bn-i Hatal ve Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem iftira ve hakaret eden bn-i Ebi Serhin ldrlmeleri de bunun rneklerindendir. Kitap ve Snnet mrtedler hakknda bu ekilde iki ayr hkm vermi ise ve srf riddet suunu ilemek ile kalmayp, bir Mslman ldren veya maln alan ya da Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem sven kiiler tevbe etse bile ldrlmekten kurtulamamsa, mutlak olarak mrtedin tevbesinin kabul edileceini sylemek doru olmaz. Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem sven mrted, tevbesi kabul edilmeyen mrted trndendir. Sadece riddet suunu ileyen ve bu suunun zerine baka bir su daha ilemeyen kii dinini deitirdii iin ldrlr. Bu tr kiiler tekrar slama dnerse, tpk ilk defa Mslman olanlarn baland gibi balanr. Ancak Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem sven kii byle deildir. Bunun ldrlmesi srf riddet suunu ilemesi sebebiyle deil, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem svmesi sebebiyle olur ve bu kiinin ldrlmesi Allahu Tealann dinine kar savaan mmtenilerin ldrlmesi gibidir. Sonu olarak, Kuran ve Kuran aklayan snnet, Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem eli veya dili ile sava aarak riddet suunu ileyenin tevbesinin kabul edilmediini belirtmektedir. ncs: Mrted kiinin, iledii riddet suu Allahu Tealaya veya Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem svme sebebi ile gereklememi olabilir. Zaten bu suun ilenmi olmas iin, mutlaka Allahu Tealaya veya Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem svme sebebi ile meydana gelmesi de zaruri deildir. Kiinin riddeti, Mslmanlar ldrmeyi ve mallarn almay da iermiyor olabilir. nk svmek ve hakaret etmek, dmanlkta ileri gitmekten ibarettir ve daha byk bir ahmak olduunu, dini bozma ve Mslmanlara zarar vermeye gayret ettiini gsterir. Riddet suu, nasl ki, mrted olmay kastetmeden de meydana gelebiliyorsa, din deitirme ve peygamberlii yalanlama amac olmadan da meydana gelebilir. Tpk blisin, Allahu Tealaya has klnmas gereken Uluhiyyeti yalanlama amac tamad gibi. Geri bu amacn bulunmamas, suu ileyen kiiye yarar salamaz. Tpk kiinin, kendisini kfre sokacak herhangi bir ii, kafir olmak amacyla ilememesinin kendisini riddet suunu ilemi olmaktan kurtarmad gibi.
32
Netice olarak, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem svmesi sebebi ile riddet suunu ileyen kii, baka bir sebebe binaen riddet suunu ileyen kiiye kyas edilerek tevbe etmesi ile lm cezasndan kurtulmaz. nk bu iki riddet tr arasnda hkmde etkili olan fark bulunmaktadr. Mcerred riddet suunu ileyerek dinini deitiren mrted ile hem Mslmanlara ve hem de Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem hakaret eden mrted, Mslman olduktan sonra kfre dnen ve ayn ad tayan, ancak birbirinden ayr olan iki tr kafir konumundadr. Mcerred olarak riddet suunu ileyen ve hakaret suunu ilememi olan kiinin tevbesi kabul edilmiken, riddet suu ileyen ve bununla birlikte hakaret suunu da ileyen kiinin tevbesi kabul edilmemitir. nk zarar vermesi ve vermi olduu bu zararn tevbe ile telafi edilemeyecek olmas asndan, bu iki tr arasnda fark bulunmaktadr. 60 Sonu olarak; mmteni olan mrted ile mmteni olmayan mrted arasnda ayrm yapmak gerektii gibi, tevbesinin geerli olup-olmamas bakmndan da mcerred riddet suu ileyen kii ile kfrde ileri gitmi olan kii arasnda ayrm yapmak gerekir. Mcerred olarak riddet suunu ileyen kii tevbe edebilir ve slama dnebilir. Bylece kan ve mal dokunulmaz olur. Ancak riddet suunun yannda cezay gerektirecek baka bir su ileyen mrtedin tevbesi geerli deildir ve tevbe etse bile kan ve mal dokunulmaz deildir. nk byle bir kiiye verilen lm cezas mcerred riddedin dnda baka sebepler ile meydana gelmitir. Rasulullaha svmek, Mslman ldrmek, evli iken zina etmek gibi, tevbe ile telafi edilemeyen kul haklar bulunduu iin, byle bir kiinin yapaca tevbe kendisini lm cezasndan kurtarmaz. Bu adan iki riddet tr arasnda fark bulunmaktadr. Mrted olarak ldrlme ile had cezas olarak ldrlme arasndaki fark da bylece renmi oluyoruz. Had cezas olarak ldrlen kii hakknda slam ahkam geeridir. ldrldkten sonra ykanr, namaz klnr, Mslman mezarlna gmlr ve mal akrabalarna miras olarak kalr. Halbuki mrted olarak ldrlen kii hakknda kafirlerin hkmleri geerli olur.
60
Es-Sarimul-Meslul, 366
OTUZ RSALE
33
-22KAFR DEVLET DARELERNDE ALIAN HER KY, AYIRIM YAPMADAN TEKFR ETMEK
Kafir devletin kurumlarnda alan her kiiyi, ayrm yapmadan tekfir etmek de, tekfirde yaplan byk hatalardan biridir. Gnmz fikir kitaplarndan okuduklar kimi genellemeler ile ahkam karan hamasetli baz genlerde bu tr tekfir yaygnlk kazanmtr. rnein, bazlarnn, cahiliyye toplumlar ifadesinden hareket ile bu tr toplumlarda yaayan herkesi tekfir etmeleri bu trdendir. Cahiliyye sistemlerinin emsiyesi altndaki herhangi bir kurumda almak, cahiliyyeyi glendiren bir sistemde almak olarak kabul edilmi ve bu anlay bazlarnn ilham kayna olmutur. Bundan hareketle kimileri, p toplayan kiilerden, taut yneticilere kadar, kafir devletin kurumlarnda alan herkesin kafir olduunu sylemektedirler. Halbuki bu, hatal bir genellemedir. Byle bir genellemeden, Allahu Tealaya snrz ve kesinlikle bunu kabul etmeyiz. Bugne kadar devlette hibir grev almam olsak ve tauttan ve onunla ilgili her eyden olabildiince uzak dursak, ona ve ynetimine yaknlalmasna sebep olabilecek her trl yolun nne gesek, ona gtren btn yollar ve balar kesmek iin muvahhid kardelerimizin de kafir devlette grev almalarn uygun grmesek de, herkesin byle yapmaya mecbur olduunu veya bunun imann ve slamn asllarndan olduunu sylememiz mmkn deildir. Biz eri hkm asndan, kafir devlette alnan btn grevlerin kfr veya haram olduunu sylemiyoruz. Aksine grevden greve fark olup bunlar arasnda ayrm yapmann gerekliliini savunuyoruz. Aka kfr olan sz ve amellerin ilendii grevler kfre gtren grevlerdir. Kiinin, kfr olan kanunlarn yaplmasna katlmas veya kendisine verilen grevinde kfr olan bu kanunlara uymas ve bu kanunlara sayg gstereceine dair yemin etmesi, tautlara kar dostlukta bulunmas, bu kanunlar korumas ve savunmas veya Mslmanlara kar tautlara destek olmas gibi aka kfr olan iler bu trdendir. Ancak muhteviyatnda sadece gnah, ktlk ve hakszlkta yardmlama bulunan grevler, haram olan grevlerdir ve bu ilerde grev alanlar gnahkar olurlar. Aka kfr sebebi olan bir durumu olmad srece
34
sadece byle bir ite grev almas sebebi ile, o kiinin tekfir edilmesi helal olmaz. Muhtevasnda kfr veya haram olan bir eyin bulunmad ilerde grev almak ise sadece mekruhtur. Mekruh olduunu sylememizin sebebi, bu iin, Allahu Tealann dmanlarnn, Mslmana musallat olmasna, kfr olan hukuku ile ynetmesine veya o ite grev alan Mslmann zelil duruma drlmesine yol amas endiemizdir. Buhari Rahimehullah Sahihinin care blmnde, Bir Mslman Darul-harpte Bir Mriin Yannda alabilir mi? balkl babda Habbab ibn-i Eretten Radyallahu Anhu yle rivayet etmektedir: (Habbab) Der ki: Ben demircilik yapan birisi idim ve As ibn Vailin yannda altm. Bana demesi gereken cret birikti. Bunu demesi iin yanna gittiimde bana dedi ki: Hayr, vallahi sen Muhammedi Sallallahu Aleyhi ve Sellem inkar edinceye kadar demeyeceim. Bunun zerine ben: Vallahi ben de sen lp tekrar dirilmedike asla byle bir ey yapmayacam.dedim. Dedi ki: lp de tekrar dirilecek miyim? ben Evet dedim. O, Kukusuz ben orada mal ve evlatlara sahip olacam; borcumu o zaman derim diye karlk verdi. Bunun zerine Allahu Teala, Bizim ayetlerimizi inkar edeni ve bana mal ve evlat verilecek diyeni grdn m? 61 ayetini indirdi. Henz darul-harp konumunda olan Mekkede durum bu idi. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun durumunu grd. bn-i Hacer Rahimehullah hadisin erhinde yle der: Buharinin, bu bab Bir Mslman Darul-harpte Bir Mriin Yannda alabilir mi? diye isimlendirmesi ve Habbb hadisini burada rivayet etmesinden anlalyor ki, O, mrik olan As ibn Vailin yannda alrken Mslmand. Bu olay Mekkede olmutur ki, Mekke o zaman darul-harpti. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ise bu durumu renmi ve onaylamtr. Musannf bu cevazn zaruret ile kaytl olmas veya mrikler ile savaa ve onlardan uzaklamaya izin verilmesi ve Mslmann kendisini kltmemesi emrinden nce olma ihtimalini gznnde bulundurarak hkm kesinletirmemitir. Muhalleb der ki: lim ehli bunu zaruret dnda kerih grmlerdir. Zaruret halinde caiz olmas da iki arta baldr: Birincisi: Yapt iin, bir Mslmann yapmas helal olan bir ey olmas. kincisi ise: Zarar Mslmanlara dnecek olan bir eyde onlara yardm etmi olmamas. bnul-Mnir der ki: Mezhepler, kafire evinde hizmetilik yapmann onun emri altnda olmann aksine, i yerlerinde, zanaatkarlarn zimmet ehli iin almalarnn caiz olduunda ve bunun bir zillet olmadnda karar klmlardr. En iyisini Allah bilir.
61
19 Meryem/77
OTUZ RSALE
35
Demirci olan Habbab olaynda unu belirtmemiz gerekir ki; Habbab

Radyallahu Anhu, belirli bir i iin almtr. Yani gnmzde insanlarn
yapt ekli ile, ie balamasndan emekli oluncaya kadar devlet ile akit iinde bulunduklar gibi, yannda alt kii ile akit ba yoktu. Szleme ile devlete bal olarak alanlar zerinde amirlerinin musallat olmas, onlara tahakkm etmesi ve zelil drmesi kesindir. phesiz kafirlerin yannda muvakkat olarak cretle bir ii yapmay mekruh gren alimler, byle bir durumda almay daha ok mekruh greceklerdir. Kald ki mekruh demeleri, ncekilerin kullanmnda olduu gibi, haram anlamnda da olabilir. Ancak, byle bir ite grev almann hkm ne olursa olsun, tekfir etmekten baka bir eydir. nk defalarca belirttiimiz gibi tekfir, sadece, delaleti ak, tespiti mmkn olan ve kiiyi kfre gtren sz veya amel ile yaplabilir. eriatn temeline dayanmayan ve kurallara uymayan baz mutlak ifadeler tekfir hkmnn uygulanabilmesi iin yeterli deildir. Baz arlarn, kafir devlet dairelerinde alan her kiinin kafir olduunu iddia etmeleri ve buna sebep olarak da bu kiilerin kafirlere itaat etmesi olduunu sylemeleri ve Allahu Tealann, phesiz ki kendilerine doru yol belli olduktan sonra, ona arka dnenleri, eytan srklemi ve kendilerine mit vermitir. Bunun sebebi; onlarn, Allahn indirdiinden holanmayanlara Baz hususlarda size itaat edeceiz demeleridir. Oysa Allah onlarn gizlediklerini bilir 62 ayetini buna delil olarak gstermeleri, bu ayetteki kfre gtren itaattan maksadn ne olduunu anlamamalarndan kaynaklanmaktadr. Buradaki itaat, mutlak itaat manasnda deildir ve kfr, irk, riddet ve kanun koyma ile ilgili olan zel bir itaati kapsamaktadr. Kafir veya taut kii, Allahu Tealaya itaat olan bir ii veya bir iyilii emredecek olsa, ona bu emrinde itaat eden kii kafir olmak bir yana, gnahkar bile olmaz. Bu o kadar ak bir meseledir ki zerinde daha fazla durmann gerei yoktur. Bununla beraber bu szmz hakknda delil soranlara, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hlful-Fudul konusunda sylediklerini hatrlatmak isterim. Bilindii gibi Hlful-Fudul dnemin kafirlerinin oluturduu bir kurumdu. Buna ramen Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: slam dneminde de byle bir eye arlsam, bunu kabul ederim leride bu konu zerinde Allahu Tealann izni duracaz. Yine, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Kurey kafirleri ile yapt Hudeybiye anlamasnda, mriklerin istekleri konusunda Allahu Tealann haram kld eyler dnda benden ne isterlerse veririm sz ve
62
47 Muhammed/25-26
36
onlarn baz artlarn kabul etmesi de bunun delillerindendir. Bu konuda Buharinin Rahimehullah Sahihinde artlar blmnde Cihad in artlar, Darul-Harp Halk le Anlama Yapmak ve artlarn Yazlmas konularna baklabilir. Abdullatif bin Abdirrahman bin Hasen Alu-eyh, zamanndaki baz arlara seslenerek yle demektedir: Duydum ki Muhammed Suresinde geen, phesiz ki kendilerine doru yol belli olduktan sonra, ona arka dnenleri, eytan srklemi ve kendilerine mit vermitir. Bunun sebebi; onlarn, Allahn indirdiinden holanmayanlara Baz hususlarda size itaat edeceiz demeleridir. Oysa Allah onlarn gizlediklerini bilir 63 ayetini gnmz emirlerinden olan, sapk kimi liderler ve baz mrik krallar ile anlama veya atekes gibi konularda yazma yapanlara uyguluyorsunuz. Halbuki ayetin ba tarafndaki phesiz ki kendilerine doru yol belli olduktan sonra, ona arka dnenleri.. ksmn grmyorsunuz ve buradaki itaatten neyin kastedildiini bilmiyorsunuz. Banda elif-lam taks bulunan el-Emrin ne olduunu da anlamyorsunuz. Hudeybiye Antlamas olaynda, o gn mriklerin isteklerinde, kotuklar artlarda ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar kabul etmesinde bu yanl anlaynz reddecek ve batl iddialarnz rtecek deliller bulunmaktadr. 64 Devlet dairelerinde almann hkm konusunda zel bir almamz bulunmaktadr ve el-Mesabihul-Munira fir-Reddi ala Esileti Ehlil-Cezira adyla baslmtr.
63 64
47 Muhammed/25-26 Mecmuatur-Resail vel-Mesailin-Necdiyyeden
OTUZ RSALE
37
-23SLAM DEVLETNN BULUNMADII BR YERDE TAUTLARDAN VEYA DESTEKLERNDEN YARDIM STEYEN YA DA MAHKEMELERNE BAVURAN HER KY AYIRIM YAPMADAN TEKFR ETMEK
Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de, slam devletinin bulunmad bir zamanda, hakkn almak veya bir hakszl nlemek iin tautlarn yahut destekilerinin mahkemesine bavuran veya onlardan yardm isteyen her kiiyi ayrm yapmadan tekfir etmektir. Arya kaan bazlarnn, neredeyse ikrah derecesinde bir mecburiyet sebebi ile bu mahkemelere bavurmu veya zorla gtrlm ya da elinden bir ey gelmeyen ve baka bir yol da bulamayan mustazaflardan olsa bile, beeri kanunlarla hkm veren mahkemelere bavuran her kiiyi tekfir ettiini grdm. Hatta bazlar, kendisi hakknda yaplm bir ikayet ile ilgili olarak kendisini savunmak, sulamay reddetmek veya kaybolmu olan ocuu ya da eyasn bulmak gibi bir amala karakolun birine mracaat eden insanlar bile tekfir etmektedir. nk byle bir ii, tautun hkmne bavurmak olarak kabul ederler. slamn hkmleriyle hkm veren bir mahkemenin bulunmad dnemlerde, vicdansz bir dmann saldrsna uranlmas veya ocuklarndan birinin karlm olmas veya namusuna ynelik saldrda bulunmu olmas ya da can ve malna tecavz edilmi olmas halinde mustazaf konumundaki bir Mslman, bu kurumlara mracaat etmekten baka ne yapabilirler ki? eriat onlar babo, sahipsiz ve korumasz olarak m brakmtr? Bu gibi yerlerde zm aramalarn yasaklam mdr? Bu tr yerlere mracaat etmeleri zorunda olduklarn syledikleri halde, mcerred olarak bu mracaatlar sebebi ile kafir mi olmaktadrlar? Bu sorular, arya kaan o insanlara sorulduunda cevap bulmakta zorluk ekmezler ve byle bir dnemde Mslmanlarn iinde bulunduu zayflk halini gznnde bulundurmazlar. Onlar ilgilendiren tek ey, insanlar tekfir etmektir. Alimler, kfr konusunda ikrah engelinin muteber olabilmesi iin baz artlar olduunu bildirmilerdir. Bununla birlikte, susuz olan bir insan ldrmesi ynnde zorlamaya maruz kalan kii hakknda ikrah engelinin muteber saylabilmesi konusunda ok daha titiz davranmlardr Ortaya konan bu artlar ihtilafl konulardandr. Alimlerin bu konudaki szlerini
38
inceleyenler bunu grrler. Aslnda ihtilaf, kafirlerin ynetimleri altnda mustazaf olarak bulunan kiinin cehaleti sebebi ile tevil ederek hareket etmesi halinde mazeretli olarak kabul edilecei furuattan olan meselelerdedir. Bu nedenle ilim tahsili ile uraanlarn, kiiyi kfre dmekten veya kfr kapsn almaktan sakndrmak iin kullanlan mutlak tehdit ifadeleri ve azimete sarlmaya teviki ieren ifadeler ile zellikle mustazaflk veya tevil durumlarnda, muayyen tekfir iin kullanlan ifadeler arasnda fark olduunu renmesi gerekir. Kimileri, insanlarn, hakk uygulamak ve haksz cezalandrmak iin gereken herhangi bir yetki ve otoriteye sahip olmayan stadlarna muhakeme olmalarn mecburi tutmaktadrlar. El-Cuveyni Rahimehullah, el-yas isimli kitabnda, Mslmanlar yneten bir imamn bulunmamas halinde, Mslman alim ve kadlarn, halkn ileri hakknda hkm vermeleri gerektiine ynelik baz blmler amtr. Bu, her belde halknn, aralarnda eriatn hkmlerini uygulamas iin oradaki mtehidlere bavurmas suretiyle olmaktadr. Bu ise ancak o mtehidlerin etrafnda odaklanm ve uygulama otoritesi bulunan Mslman bir cemaatin bulunmasyla mmkndr. nk ancak bu ekilde verilen hkmler uygulanabilir. El-Cuveyni Rahimehullah, belli bir dnem Mslmanlarn imamnn bulunmayabileceini hesaba katarak bunu belirtmitir. Ancak, gnmzde olduu gibi, Mslmanlarn devlet otoritelerinin olmamasna ilaveten slam cemaatinin de bulunmamasn, mmetin srler gibi dank olmasn, mrtedlerin onlarn bana musallat olmasn ve insanlara kanunlarn zorla kabul ettirmelerini, alimlerin ve hal ve akd ehlinin ortadan kalkmasyla ilmin de yok olmasn, cahil liderlerin insanlarn bana gemesini, mmetten kitlelerin mriklere katlmasn ve amzda, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem kyametten nce ortaya kacan belirttii fitne ve musibetlerin mmetin bana bu derece gelmesini aklna getirmemitir. Bugn, alimlerin, insanlar kendilerine anlamazlklarn zmeleri iin mracaat etmeleri halinde, kararlarn uygulayacak ne bir otoriteleri ve ne de byle bir cemaatleri kalmamtr. zellikle hakszlk yapanlar, bir gce dayanarak, alimlerin otoritesini tanmayan kafir ve fask kimseler ise, alimlerin bunlara kararlarn uygulatma imkan hi bulunmamaktadr. nk byle bir durumda alimlerin kararlarna ancak Allahu Tealadan korkan kimi insanlar boyun eer. Bu ise hasm taraflarn ancak takva ve iman ehlinden olmalar halinde mmkndr. Bugn genel olarak, insanlarn davalarnda musibet haline gelenler takva ve hatta iman ehli olan kiiler deildir. Aksine genellikle Kuran umursamayan, iman duygusuyla hareket etmeyen ve ancak otoritenin gc ile yola gelecek olan insanlardr.
OTUZ RSALE
39
Mslmann canna, malna, rzna veya ehline hakszlk yapanlar, eriatn hkmlerine boyun emeyen ve alimlerin verdii bu hkmleri kabul etmeyen kiiler ise, bu hkmler ile yarglanp hakszlklar tespit edildiinde onlara bunu uygulayacak Mslman bir otorite de yoksa, zaten mazlum ve madur olan Mslman, yarglanmak iin bu alimlere bavurmaya nasl mecbur edilebilir? Halbuki bu alimler ne onun hakkn geri alabiliyor, ne da urad hakszl giderebiliyorlar. Mslman, bir kafirden korunmak veya bir zalimin hakszln nlemek iin, mrted ve kafir hkmetlerin kurumlarna snmaya mecbur kalsa, yine de tekfir edilebilir mi? Biz burada, bugn Mslmanlarn yaadklar ackl durumu hakl karmaya almyoruz. Aksine bizim davetimiz, insanlar kullara kulluktan kurtarp Allahu Tealaya kul yapmak ve tautlarn hkmlerinden Allahu Tealann tertemiz eriatnn hkmne karmak temeline dayanmaktadr. phesiz bu, avamndan ilimli olan tabakasna kadar btn Mslmanlarn gereklemesi iin almalar vacip olan bir grevdir. Bunun iin alp abalamalar ve bu gayeye ynelik olarak yaplacak olan her trl cihadi faaliyetin iinde bulunmalar gerekir. Btn problemler ve hastalklar iin en yararl zm budur. Ancak Allahu Teala bu konuda Mslmanlara lutfedinceye kadar byle durumlarda mustazaf konumundaki Mslmanlar ne yapmaldr? Bu mahkemelere ve otoritelere bavurmak zorunda kalrlarsa kafir mi olurlar? Bu sorulara cevap vermeden nce hemen belirteyim ki bu szlerim ile hibir zaman tautun mahkemelerinde yarglanmaya veya bunu normal gstermeye almyorum. Allahu Teala bundan bizleri korusun. Hibir zaman byle bir ey aklmdan gemez. Biz mrlerimizi Allahu Teala yolunda adadk ve hayata geldiimizde bamza musallat olduunu grdmz bu tauti rejimler ile mcadele ederek geirdik. Bugne kadar da byk kk herhangi bir konuda onlarn hkmne bavurmadk ve hibir anlamazlkta onlarn karakollarna, mahkemelerine veya polislerine gitmedik. Hatta hasmmzn hakkmz teslim ettii zaman, yol zerindeki ihtilaflar veya basit olaylarla ilgili olarak da bu yerlere bavurmadmz gibi, hakkmzn kaybolduu zamanlarda da bu kurumlara bavurmadk. Bize yneltilen kimi sulamalar sebebiyle zaman zaman idam talebi ile elleri kelepeli ve tutuklu olarak yarglandk. Allahu Teala bize lutfetti sebat ettik. Buna ramen kfr kanunlaryla yarglama olacan ve avukatlarn hemen hepsinin bu mahkemeleri ve kanunlarn ycelttiini, kararlarnn adalet ve hakkaniyet ile verildiini sylediklerini bildiimiz iin kendimizi savunmak amacyla avukat bile tutmadk. Allahu Tealann salih amellerimizi kabul etmesini ve canmz Mslman olarak almasn dileriz.
40
Her zaman insanlara bunu tavsiye ediyor, tautlardan ve onlarn mahkemelerinden uzak durmalarn tevik ediyoruz. Dnyalk kayplar olsa bile elleri kelepeli ve zorla gtrlmedikleri, kendilerini savunmak zorunda kalmadklar srece onlarn mahkemelerine gitmemelerini sylyoruz. Btn bunlarla beraber insanlarn ahvalinin farkl olduunu, mustazaf olduklarn, eriat hkmlerinin ve otoritesinin bulunmad bir ortamda imkanlarnn deiik olduunu da bilmekteyiz. Dolaysyla her Mslman azimete sarlmaya mecbur etmenin mmkn olmadnn da farkndayz. Allahu Teala, dini hkmleri ve zmleri sadece gller iin koymamtr. Aksine btn mmetten sknty kaldrm, zayflarn durumunu gzetmi ve kimseye gcnn stnde bir ey yklememitir. Zaruret hallerinde mahzurlu olan baz eyleri mbah klm ve kalp imanla dolu iken ikrah durumunda kfr szn sylemeye de ruhsat vermitir. Azim sahibi insanlar bile mecbur kaldklar ve stesinden gelemedikleri baz eylerde normal zamanda nefret ettikleri, uzak durup kandklar kurum ve kiilere bavurmak zorunda kalabilirler. Mesele, her zaman kiinin vazgeecei veya dinini korumak iin terkedecei hukuk veya dnyalk trnden olmayabilir. Belki kimilerinin malna, canna, namusuna saldrda bulunmu olabilir. Allahu Tealann ahkamnn yrrlkten kaldrld bu kokumu toplumlarda olup bitenleri izleyenler, o kadar ok cinayetlere, zellikle iffet ve namuslara yaplan saldr ve tecavzlere tank olur ki bu durumlarda kiinin bana gelenleri sineye ekmesi veya hakkn aramamas mmkn deildir. Her kiinin de kendi cann, namusunu ve maln koruyacak adam, aireti veya yaknlar yahut g ve otoriteyi elinde bulunduran bu mahkemelere bavurmadan iini halledecek destek ve iktidar olmayabilir. nsanlarn durumlarn bilen ve eriatn maksatlarndan haberdar olan ilim ehlinin, btn bu durumlar gznnde bulundurmas, bu gibi olaylar hakknda konuurken bu durumlar mutlaka hesaba katmas ve bu gibi durumlarda acele ile insanlar tekfir etmemeleri gerekir. stelik, Sana indirilene ve senden nce indirilenlere iman ettiklerini ileri srenleri grmedin mi? Zira tauta iman etmemeleri emrolunduu halde tautun nnde muhakemelemek istiyorlar. Halbuki eytan onlar bsbtn saptrmak istiyor. Onlara, Allahn indirdiine ve Rasule gelin denildii zaman, mnafklarn senden iyice uzaklatklarn grrsn 65 ayetlerinin nzul sebebi de, Allahu Tealann hkmn uygulayacak bir otoritenin bulunmad byle bir dnemde, zerinde durduumuz konudan farkl bir olaydr.
65
4 Nisa/60-61
OTUZ RSALE
41
Bu ayetler, Allahu Tealann hkmnn devlet ve otorite sahibi olduu, mazlumun ve zalimin hakkn, ksaca her hak sahibinin hakkn veren insanlarn en adaletlisi Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem bulunduu bir dnemde inmitir. Allahn indirdiine ve Rasule gelin ifadesi bunu gstermiyor mu? Buna ramen, ayette sz edilen insanlar kendi iradeleriyle, Allahu Tealann ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hkmn brakp, tautun hkmne bavurmay tercih etmilerdir. Bu insanlar, hkmne bavurduklar kimseler ister Yahudi, ister kahin, ister bakalar olsun, kendi hevalarna uygun olarak hkm vermeleri iin onlarn yanna gidiyorlard. Elbette Allahu Tealann izin vermedii kanunlar kendi kendilerine teri eden, ynetim ve yasama yetkilerini ellerinde bulunduran tautlar da Allahu Tealann eriatn uygulamay reddetmeleri, kfr kanunlarn uygulamalar ve herkesi buna uymaya mecbur etmeleri sebebi ile hem bizzat taut ve hem de tautlarn hkmne bavuranlar kapsamna girmektedirler. Onlara yardm eden, Allahu Tealann eriatn uygulamay reddeden ve tautlarn hkm ve iktidarlarnn ayakta kalmasn destekleyen herkes bunun iindedir. nk savata ncnn hkm ile artnn hkm ayndr. 66 Genel olarak, Allahu Tealann hkmne ulama ve anlamazl eriatn hkm ile zme imkan olduu halde, kendi irade ve isteiyle bunu reddedip, tautun hkmne bavuran herkes, Allahu Teala ve Rasulnn hkmn brakp tautun hkmne bavurmu saylr. Tautun hkm ise, Allahu Tealann indirmedii ve izin vermedii her trl hkmdr. Ancak tekfir edilmemeleri gerektiini syledimiz insanlar, ayetlerde belirtilen tabloya uyan insanlar deildir. Dolaysyla ayetteki hkmn kapsamna da girmemektedirler. Gnmzde insanlar, yeryznde Allahu Tealann otoritesinin ve hkmnn yrrlkte olmad, mustazaf konumdaki Mslmanlarn haklarn almak iin bavurup snacaklar eri bir mahkemenin bulunmad bir ortamda tautun mahkemelerine mracaat etmektedirler. Bunlar Allahu Tealann hkmn ve otoritesini terkederek, tautun hkm ve mahkemelerine gitmiyorlar. Allahu Tealann ve Mslmanlarn korumasn ve desteini dlayarak, tautun koruma ve desteine snmyorlar. Zaten byle bir eyi savunmaktan ve korumaya almaktan Allahu Tealaya snrz. Karmzdaki manzara, kendilerini korumas altna alacak Mslman bir imam veya snacak Mslman bir otorite bulumayan, haklarn almak iin mevcut mahkemelerden ve kanunlardan bakasn bulamayan mustazaf
Ebu Bekir bnul-Arabi, alimlerin ounun nc ile artnn hkmnn ayn olduunda ittifak ettiklerini belirtmekedir. Baknz: Ahkamul-Kuran, 1/148-151, Mecmuul-Fetavada bn-i Teymiye de ayn eyi belirtmektedir.
66
42
ve ezilmi insanlarn manzarasdr. G ve airet sahibi baka bir kafirin can, mal ve namusuna ynelik yapt saldrdan kendisini korumak ve hakkn almak iin veya teviline binaen mecbur kald sonucuna ulat iin kafirlerin kuvvet ve otoritesine snanlarn manzarasdr. te bu manzaray, ayetlerin nzul sebebi olarak belirtilen manzara ile ayn grmek doru olmaz. Ayn ekilde Mslmann canna veya namusuna saldran kiinin, ancak kuvvet ve otoritenin caydrabilecei ve bundan baka da caydrma yolunun bulunmad, kendisini Mslman sayan zalim ve facirlerden olmas halinde de durum byledir. Bugn Mslmanlarn bana musallat olan kfr kanunlarnn ne barbar hkmler ierdiini, bu kanunlarn, insanlarn kan, mal ve namuslarnn heder olmasnda en byk etken olduunu, mal ve mlklerini her yamac ve soyguncunun telef etmesine msaade ettiini bilen biri olarak bunlar sylyorum. Kefun-Nikab an eriatil-b isimli kitabmzda bu kanunlarn maskesini indirdik ve barbarlklarn gsteren rnekler verdik. 67 Ancak insanlarn bana gelen olaylar, kyamet gnne kadar her gn deimekte ve artmaktadr. nsanlarn zaruretleri ve problemleri de farkldr. Bilhassa namus meselesinde insanlarda zaruret, bazen ikrah derecesine varmaktadr. Tautlarn destekileri ve irk hkmlerini uygulayanlar arasnda, yaptklarn iyi sanan, namuslara saldrlmasna raz olmayan ve elinden geldii kadar mazlumun hakkn almaya alan kiiler bulunabilir. zellikle bu kiiler iyi bir ailede yetimi, ahlakl ve namus ehli insanlar ise, bu konuda daha titiz davranabilirler. Bu ahlakta olanlar her zaman kafirler arasnda da bulunabilir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: nsanlar madenler gibidir. Anlarlarsa, cahiliyye devrinde iyi olanlar, slam devrinde de iyi olurlar. 68 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Kureyin eziyetlerinden bunalan ashabna hitaben buyurduu u szler de bunu desteklemektedir: Habeistana gitseniz. Orada kimseye hakszlk yapmayan adaletli bir kral vardr. Gerekten de henz kafir olmasna ramen Necai hakszlk yapmad ve hicret edenleri geri getirmek iin giden Kurey heyetine Mslmanlar teslim etmedi. O zaman Necai, henz Mslman deildi. bnud-Dne, Ebu Bekirin Radyallahu Anhu yola ktn grdnde ona yle sylemitir: Ey Ebu Bekir, senin gibi biri ne kar, ne de kar-
67 68
Kuveyt nshas ile rdnde muhtasar olarak hazrladmz nshay birletirdik. Buhari,3383 ve Mslim
OTUZ RSALE
43
lr... Sen benim komumsun, dn ve memleketinde Rabbine ibadet et. 69 O, Ebu Bekirin komusu ve mrik biriydi. Bunun gibi kafirler arasnda da zulmden nefret eden, mazlumun ve darda kalann imdadna yetien insanlar olduunu gsteren rnekler oktur. Ancak una dikkat edilmelidir ki, biz, kanunlardan sz etmiyoruz. Sadece bu kanunlarla hkmeden hakimlerden, bazen hakszl nlemek veya haklar geri vermekte yetki ve otoritelerini kullanan insanlarn olduunu sylyoruz. Ancak bnud-Dnenin, Ebu Bekiri Radyallahu Anhu himaye etmesi, onun hakkndaki kfr hkmn deitirmedii gibi, bu tauti kanunlarla hkmeden insanlarn, bazen mazluma yardmda bulunmalar, haklarndaki hkm deitirmez ve grevlerinde kalmalarn caiz veya mbah klmaz. Bizim sylediklerimiz bununla ilgili deildir. Biz sadece bu gibi insanlara ve hkmettikleri kanunlara insanlar bavurmaya mecbur brakan, onlardan yardm almaya iten teviller, hakl sebepler ve gerekeler ile ilgili olup, bu sebeplerden dolay, bu kurumlara mracaat eden insanlarn tekfir edilmelerinin doru olmadn sylyoruz. Mslmann, koruyacak ve ahkamna bavuracak slami bir otorite ve mahkemenin bulunmad bir ortamda, zaruret durumunda, kendisini koruyan, hakszlktan kurtaran veya baka bir kafirin hakszlna kar destekleyen ve kendisine gelecek ktlklere gs geren bir kafirin korumasna snmas, hibir ekilde tautun hkmne bavurmak anlamna gelmez. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kafirler tarafndan kurulmasna ramen Hlful-Fudul hakkndaki vc szlerini daha nce aktarmtk. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kk yata tank olduu o ittifak hakknda yle buyurur: Krmz develerimin olmasn ona tercih etmem. slamda da byle bir eye arlsam kabul ederim. 70 Bu ittifak, cahiliyye devrinde, oluturduklar g ve imkan sayesinde mazluma yardm, hakszla urayan destekleme ve haklarn geri verme konusunda aralarnda szleen kiilerden oluuyordu. Bu ise, slamn kuvvet ve devlet olmad, Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem henz peygamber olmad ve bu kurumun mcerred bir cahiliyye kurumu olduu bir dnemde idi. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu ittifak vmesi, slamn devlet olmad bir dnemde kafirlerin veya zalimlerin saldrlarna kar haklarn korumak, gasbedilen haklar geri almak, hakszl gidermek ve can,
69 Buhari, 3905, As bin Vailin mer bnul-Hattab korumas altna almas konusunda da baknz: Buhari, 3864-3865. 70 Ebu Davud, Hakim ve Beyhaki rivayet etmitir.
44
mal veya namusa ynelik yaplan tecavzn nne gemek iin mustazaf Mslmann da byle yerlere ve benzerlerine bavurmasnda saknca olmadn gsterir. Haram veya kfr olmas bir yana, bunda en ufak bur saknca olsayd, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu verken bunu da belirtirdi. nk Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem mmetin en takvals ve dini konusunda en dikkatli olandr. Sakndrmad bir ktlk de olmaz. Bizim savunduumuz ve kfr olmadn sylediimiz ey, bu tr durumlarda bir yardm isteme ve destek aramadr. Deilse, kafir tautlarn kanun ve hkmlerine bavurmay veya muvahhid Mslmanlara kar onlardan yardm istemeyi ve mahkemelerine bavurmay mutlak olarak caiz grmemiz asla szkonusu deildir. Byle bir eyi hibir zaman sylemedik. Mslmanda, hibir otoriteden korkmadan ve tautlarn basksndan ekinmeden kendisini Allahu Tealann hkmne bavurmaya ve ona raz olmaya sevkedecek kadar iman, takva ve din duygusu olmas gerekir. Kii, hakkn, hasm ancak kafirlerin mahkemelerinde yarglanmay kabul ettii halde, tautlarn mahkemesine gitmeden de alabileceini biliyorsa ve buna ramen tautun mahkemesine kendi istei ve iradesiyle giderse, yukardaki ayetin nzul sebebi kapsamna girer ve o manzara iinde yerini alm olur. Urad hakszl gidermek ve davay zmek iin mevcut olan slam ynetiminin mahkemesine ve Allahu Tealann hkmne davet edildii halde, bunu kabul etmeyip reddeden kiiler, Allahu Tealann u ayetlerinin kapsamna girmektedirler: Onlara, Allahn indirdiine ve Rasule gelin denildii zaman, mnafklarn senden iyice uzaklatklarn grrsn 71 , Hayr; Rabbine andolsun ki, aralarnda kan anlamazlk hususunda seni hakem klp sonra da verdiin hkmden ilerinde hibir sknt duymakszn (onu) tam manasyla kabullenmedike iman etmi olmazlar. 72 Tekfir konusunda arya giden kimileri, avam kesimden olan Mslmanlar protesto etmede arya kam, sktrm ve glerinin yetmedii eyleri onlara yklemilerdir. Hatta bu mahkemelerde durumaya katlmasn, istendii veya arand iin bu ynetimlerin karakollarna girmesini bile yasaklam, bundan kanmalarn, kap gitmelerini, aksi halde kafir olacaklarn sylemilerdir. Halbuki zellikle gcn olmad dnemlerde ve yaadmz artlarda buna herkesin gc yetmez. nsanlar zaruret ve eziyetlere katlanma konusunda farkldrlar. Fakihler a kalnmas halinde, yeterli dirence sahip olan kiilere caiz grmedikleri baz hususlar, direnci olmayan ve yal iin caiz
71 72
4 Nisa/61 4 Nisa/65
OTUZ RSALE
45
grrler. Nitekim ikrahn derecesinde de insanlar farkl farkldr. Bu nedenledir ki her durum ve makam iin sylenecek sz de farkldr. Gnn birinde tek bana olduu halde kavmine meydan okuyan ve alevli atelerine aldr etmeyen brahim Aleyhisselam, baka bir zamanda kendisinin ve einin mustazaf olduunu kabul etmi ve Sareyi aran kafirin istei hakknda kendisini mecbur ve muzdar grmtr. Buhari Rahimehullah, bu olayn anlatld hadisi, Sahihinin ikrah blmne almtr. Ebu Hureyreden Radyallahu Anhu, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurduu rivayet edilir: brahim Aleyhisselam, zevcesi Sare ile hicret yolculuuna kp, onunla bir memlekete girdi. Orada meliklerden bir melik yahud zalimlerden bir zalim hkmdar var idi. Neticede o hkmdar, brahime; Yanndaki kadn bana gnder diye haberci gnderdi. Bunun zerine brahim, Sareyi o hkmdara yollad. Sare onun yanna varnca, hkmdar Sareden nasip almak iin harekete geti. Sare kalkp abdest ald ve namaza durdu. Namazn ardndan; Allahm! Eer ben, Sana ve Rasulne iman ettim ise, benim zerime u kafiri musallat etme diye dua etti. Bu dua ile o zalimin hemen nefesi boulup yere dt ve aya ile yere vurup debelenmeye balad. Buhari Rahimehullah bu hadise, Kadn zina zerine zorland zaman kendisine had cezas yoktur blmnde yer vermitir. Onlarn bu durumu ikrah kabul edilmi ve Sarenin zalim kii ile babaa kalmas kendisi veya brahim Aleyhisselam asndan bir ktlk olarak kabul edilmemitir. bn-i Hacer Rahimehullah, alimlerin bu grte olduklarn belirtmitir. brahim Aleyhisselam ve ei, kap kurtulmadklar iin knanmam ve bundan dolay da sorumlu olduklarn kimse sylememitir. nk bulunduklar makamda, kendi durumlarn en iyi yine kendileri bilmekteydi. Ayrca bilinmektedir ki, kafirlere, onlarn mahkeme veya karakollarna yaplan her mracaat, tautlarn hkmne bavurmak veya kfr deildir. Bununla birlikte, ou zaman, sulamalar veya alan davalar iin, bu tr yerlere yaplan mcerred bavuru ile zm aranmaktadr. Oysa ki hibir sakncas bulunmayan ve kfr ile ilikisi de olmayan, hakem tayin etme yntemi ile veya taraflarn birbirleriyle barmas ile de bu sorunlar zmlenebilir. Allahu Teala, Sulh (daima) hayrldr 73 buyurur. nsanlarn aralarnda yapt gizli ve kt fsldamalardan, insanlarn arasn dzeltmek isteyen 74 kiinin yapt fsldama istisna edilmitir. Allahu Teala, Mslman kesimler arasndaki anlamazlk ve atma hakknda da yle buyurur:
73 74
4 Nisa/128 4 Nisa/114
46
..aralarn adaletle dzeltin ve (her ite) adaletli davrann. 75 Ebu Hreyreden Radyallahu Anhu, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurduu rivayet edilir: Mslmanlar arasnda, haram helal, helali de haram etmedike sulh caizdir. mer ibnul-Hattab Radyallahu Anhu, aralarnda barmalar iin hasmlar geri evirirdi. Bu nedenle fakihler, Allahu Tealann haklarndan birinin szkonusu olmad btn davalarda, hakimin, hasmlar bartrmaya almasn mstehap saymlardr. Bilindii gibi davalarda konu ya Allahu Tealann haklarndan biridir veya insanlarn haklarndan biridir ya da taraflardan birinin galip olduu ortak bir haktr. Kullarn kendi haklar iin aralarnda barmalar caiz olsa da, Allahu Tealann haklar konusunda bunun caiz olmad fkh kitaplarnda aktarlmaktadr. 76 Caiz olan barma, insanlar arasnda genel olup, sadece kar-koca ile snrl deildir. ki ortak, iki hasm, iki kesim ve tartan iki taraf arasnda da barma geerlidir. Eler arasndaki anlamazlkta, taraflarn barmas caiz olduu gibi, ayrlk ve anlamazlktan daha hayrl olan bar salamak iin taraflardan birinin hakkndan vazgemesinin istenmesi de caizdir. Btn anlamazlk ve ihtilaflar da bu ekilde, taraflarn anlamas veya birinin hakkndan vazgemesi suretiyle anlama yaplarak zlebilir. Taraflar uzlatrmay eriatn caiz grd ve bu meselede, helali haram klma yahut haram helal klma olmadka hibir engelin bulunmad bilinmektedir. bn-i Hacer Rahimehullah yle der: Anlamalar eitlidir; Mslmann kafir ile anlama yapmas, elerin anlatrlmas, adaletli taraf ile saldrgan taraf arasndaki anlama, yaralama olaylarnda uygulanacak anlama, arazi snrlar hakknda olduu gibi dier ortak olan eylerde anlamazlk kt zaman taraflarn aralarnn bulunmas bunlarn misallerindendir. 77 Allahu Teala bu konuda genilik salamtr. Bunun kfr olan kanunlar veya kfr olan kanun koyma ile bir ilgisi yoktur. Bu, Allahu Tealann indirmediine veya tautun hkmne bavurmak da deildir. mer ibnul-Hattab Radyallahu Anhu yle der: Allahu Teala geniletmi ise, siz de geniletin. 78 Ancak, Allahu Tealann genilettii konularda insanlara geniletme yaplmas, bazlarnn houna gitmemekte ve hakkn her zaman zorda oldu75 76
49 Hucurat/9 Baknz: lamul-Muvakkin, 1/107-108 77 Fethul-Bari, 2961 nolu hadis ile ilgili 78 Buhari
OTUZ RSALE
47
unu zannetmektedirler. Bu kesimin tipik rnei Haricilerdir. Bu nedenledir ki onlar, bu meseleleri anlamada zorlanmlar, Ali bin Ebi Talip ile Muaviye Radyallahu Anhuma arasnda sulh yaplmasna ve meydana gelen hakem olayna itiraz etmilerdir. zellikle Ali bin Ebi Talipin bar anlamasnda kendisi iin kullanlan, Emirul-Mminin ifadesinden ve buna benzer baz eylerden vazgetiini ve Amr bin el-As ile Ebu Musa el-Eari arasnda meydana gelenleri grdklerinde, bunun Allahu Tealann indirmedii hkmlere bavurmak olduunu ne srmler ve yle demilerdir: nsanlara hkmolundunuz. (Oysa Allahu Teala yle buyurur: Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir. 79 Bunun zerine bn-i Abbas Radyallahu Anhuma, Ali bin Ebi Talipin Radyallahu Anhu szcs olarak onlarla tartm ve Rasulullahn da Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hudeybiye anlamas srasnda baz eylerden vazgetiini ve Alinin Radyallahu Anhu yaptnn da bu trden olduunu onlara izah etmitir. bn-i Abbasn onlara sylediklerinin bazlar unlardr: Allahu Teala Kitapnda kii ve o kiinin hanm iin yle buyurur: Eer kar kocann aralarnn almasndan korkarsanz, erkein ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gnderin. Bunlar bartrmak isterlerse Allah aralarn bulur; phesiz Allah her eyi bilen, her eyden haberdar olandr. 80 Kar ve koca iin caiz olan ey, Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem mmeti iin caiz olmaz m? Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem mmetinin kan, kar ve kocann kanndan evleviyatla dokunulmaz deil midir? 81 Bunun zerine bazlar sylemlerinden vazgeti. Ancak bazlar ise ayn sylemleri ve iddialar zere kalmaya devam etti. atbi Rahimehullah, el-tisam isimli kitabnda bidat ve heva sahibi frkalarn zelliklerini belirtirken yle der: Birinci zellik, Allahu Tealann te kalplerinde erilik olanlar, fitne karmak ve onun teviline yeltenmek iin mteabih ayetlere yapp, onlarla urar dururlar 82 ayetinde belirttii husustur. Ayet, dalalet ehlinin Kurann mteabihlerine taklp kaldklarn belirtmektedir. 83 Mteabih olan ayetler, manas herkes iin ak olmayan
5 Maide/44 4 Nisa/35 81 Baknz: El-Bidaye ven-Nihaye, 7/281 82 3 Al-i mran/7 83 Kurann ktledii ey, mteabih saylan ayetlerin anlamn bilmeye almak deil, o ayetlerde gndeme getirilen ve ancak Allahu Tealann bildii eyin veya olayn ne olduunu, nasl olacan ve ne zaman olacan anlamaya almaktr. Halbuki bu, ayb bilgisi olup Allahu Tealann bildirmedii srece insanlarn bilmesi mmkn deildir. Yoksa mteabih olarak adlandrlan ayetlerin lafz olarak anlamn bilmeye almak, dier ayetleri anlamaya almak gibi gerekli ve iyidir.
80 79
48
ayetlerdir. Bunlar bazen, mcmel lafzlar gibi, hakiki mteabih eklindedir ve bazen de izafi mteabih eklindedir. zafi mteabih ise, ilk anda anlam ak gibi grnse de, hakiki anlamnn bilinebilmesi iin baka bir delile ihtiya duyulur. Haricilerin, hakem tayin etmenin batl olduuna dair, Hkm ancak Allahndr 84 ayetini delil gstermeleri, izafi mteabihe sarlmann misallerindendir. Ayetin zahiri, onlarn yaptklar bu delillendirmeyi dorular gibi olsa da, ayrntlara inildii zaman, aklamaya muhtatr. Bu aklama ise, bn-i Abbasn Radyallahu Anhuma sylediidir. nk hkmn Allahu Tealann olmas, hakem tayin ederek de olabilir. Zira hakem tayin etmek ile emrolunmusak, onunla hkm vermek de Allahu Tealann hkmdr. 85 Eler arasnda sulhun yaplmas merudur. Allahu Teala, taraflardan birinin alaca haklarn bir ksmndan vazgemesi eklinde kiilerin anlatrlmas, savata alnan esirler konusunda, komutann veya yneticinin, bu esirleri ldrmesi, gaziler arasnda paylatrmas, serbest brakmas veya fidye karlnda salvermesi konusunda muhayyer braklmas gibi meselelerde insanlara genilik ve kolaylk salamtr. Sad bin Muazn Beni Kureyza hakknda hakemlik yapmas da bu trdendir. Onun hakem olarak tayin edilmesi kabul grd ve o da sava erkeklerinin ldrlmesi, kadn ve ocuklarnn esir alnmasna hkmetti. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Onlar hakknda Allahu Tealann hkm ile hkmettin buyurdu. 86 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ordu komutanlarna yapt tavsiye ile ilgili Bureyde hadisinde yle gemektedir: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir ordunun veya seriyyenin bana komutan tayin ettii zaman, Allahu Tealaya kar muttaki olmasn bildirir, beraberindeki Mslmanlara da hayr tavsiye eder ve sonra unlar sylerdi: ..Eer bir kale ahalisini kuattnda onlar, senden Allahu Tealann hkmn tatbik etmeni isterlerse sakn onlara Allahu Tealann hkmn tatbik etme, lakin kendi hkmn tatbik et. Zira Allahu Tealann onlar hakkndaki hkmne isabet edip etmeyeceini bilemezsin. 87 Byle demesinin sebebi, komutann veya emirin deiik alternatifler arasnda itihad etme ve tercih yapma serbestisi olmasdr.
84 85
6 Enam/57 lamul-Muvakkin, 2/264-265, zetle 86 Muttefekun aleyhi 87 Mslim ve Ahmed rivayet etmilerdir
OTUZ RSALE
49
Sulh ve hakem tayini ile ilgili olarak u olay da nakledilir: Ebu urayh, halk ile beraber Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yanna geldiklerinde, insanlarn ona Ebul-Hakem dediklerini duydu. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu yanna ard ve yle buyurdu: phesiz hakem Allahtr. Sana niin Ebul-Hakem diyorlar? Bunun zerine o; Ey Allahn Rasul, kavmim bir konuda ihtilaf ettikleri zaman bana gelirler, ben de aralarnda hkm veririm ve iki taraf da raz olur. Allah Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem; Ne gzel. Oullarnn arasnda en byk olan kimdir dedi. O: urayh diye cevap verdi. Allah Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem; O zaman sen Ebu urayh ol diye buyurdu. 88 Ebu urayh, slama girmeden nce kavmi ierisinde hakemlik yapard. 89 Bu nedenle cahiliyye devrinin hakemlerinden saylm ve Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun yaptklarn beenmitir. Byle bir ey Allahu Tealann indirdiinden bakasyla hkmetmek olsayd, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona kar kar ve hibir ekilde tasvip etmezdi. Btn bunlar, sulhun caiz olduuna, bunun, tautun hkmne bavurmak veya Allahu Tealann indirmedii ile hkmolunmak olmadna ve helali haram veya haram helal klmad srece hakemlik makamnda bir kafirin bulunmasnn haram olmadna dair delil niteliindedir. Eler arasnda sulh yaplmas ile ilgili olarak Allahu Tealann u ayeti de bunu desteklemektedir: Eer kar kocann aralarnn almasndan korkarsanz, erkein ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gnderin. Bunlar bartrmak isterlerse Allah aralarn bulur; phesiz Allah her eyi bilen, her eyden haberdar olandr. 90 Bilindii gibi kadn, raz olaca hakemi semekte serbesttir. Kadn, kitap ehlinden ise, kitap ehlinden olan birisini kendisi iin hakem olarak tayin etme hakkna sahiptir. Muhammed bin brahim Alu-eyh yle der: Airet byklerinin karara balad eylere gelince; bu sulh yolu ile olmu ve haram helal veya helal haram klmamsa, helaldir. Ancak hkm vermek suretiyle olursa, helal olmaz. nk airet liderleri genellikle cahildir ve eri ahkam bilmezler. Onlarn (helal veya haram konusunda) hkmne bavurmak, tauta bavurmak kabilinden olur. 91 Btn bunlardan da anlalmaktadr ki Allahu Tealann dmanlarnn baz kurumlarnda veya mahkemelerinde yaplan her duruma kiiyi kfre gtren muhakeme saylmaz. Ayrca kii, kendi hakknda alan baz durumalara katlmazsa, ileri daha karmak ve zor bir
88 89
Ebu Davud, Nesai, Buhari, Edebul-Mfred bn-i Abdilber, El-stiab, 4/97, bn-i Sad, Tabakat, 6/49 90 4 Nisa/35 91 Muhammed bin brahim, Fetava ve Resail, 12/292
50
hale gelir ve cezas da katlanr. Hakkndaki sulama ise batl yolla kendisi hakknda sabit olur. yabi verilen hkmlerin vicahi hkmlerden daha kat ve fazla olduu da unutulmamaldr. Mslman, iki zarardan, en asgari olann tercih ederek bu zarar kendinden savmakla ykmldr. Bu ise ok ynl olarak tevil ve itihada ak byk bir konudur. Dolaysyla byle durumlarda, mahkeme veya karakolda durumaya katlmak, tautun hkmne bavurmak deil, sadece haksz ve saldrgan kiiyi defetmek, mmkn olduu kadar sulamay kabullenmemek ve zarar nlemeye almaktr. Bu konu ile ilgili olarak misal olmaya uygun olaylardan biri de, kendilerini teslim almak iin gelen Kurey heyeti ile birlikte, Cafer ve arkadalarnn Radyallahu Anhum, henz Mslman olmayan Habeistan kral Necainin nnde durumaya katlmalar, ilerinden hibirinin kraln karsna kmay reddetmemesi ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem byle davrandklar iin onlar knamamasdr. 92 Yusufun Aleyhisselam, sarkntlkla sulayan kadna kar syledikleri de bunun misallerindendir. Allahu Teala yle buyurur: Kadn dedi ki: Senin ailene ktlk etmek isteyenin cezas, zindana atlmaktan ya da ackl bir ikenceden baka bir ey midir? (Yusuf), Hayr o kendisi benim nefsimden (murad almak) istedi dedi. Kadnn akrabasndan biri yle ahitlik etti. Eer onun gmlei nden yrtlmsa, kadn doru sylemitir, o ise yalanclardandr. Eer onun gmlei arkadan yrtldysa, kadn yalan sylemitir. O ise doru syleyenlerdendir. 93 Yusuf Aleyhisselam, kafir bir toplumda kendini savunmakta, birileri ona ahitlik yapmakta ve sonunda da beraat etmektedir. Bundan daha ak olan ise, Yusufun Aleyhisselam hapishanedeyken yaptdr. Allahu Teala yle buyurur: Onlardan, kurtulacan sand kiiye dedi ki: Beni efendinin yannda an. 94 Kafir olan ve kfr kanunlar ile hkmeden Msr kralnn, baka dine mensup olmas, Yusufu Aleyhisselam, kendisini ona hatrlatacak ve haksz yere mazlum olarak hapishaneye atldn bildirecek birini ona gndermekten alkoymamtr. Belki onu hapisten karacak, maduriyetini giderecek ve hapishaneye atld sulamadan beraat ettirecek midiyle bunu yapt. Bu durum, Kral onu yanna ard zaman kendini savunmaktan ve susuzluunu ortaya koymaktan da kendisini alkoymamtr. Bu nedenle Yusuf Aleyhisselam, kendisine gelen
bn-i Kesir, el-Bidaye ven-Nihaye, Ebu Nuaym ve Beyhaki, Delail kitaplarnda birbirini takviye eden senetler ile rivayet etmilerdir. Necainin onlara eman verdii, destekledii ve Kureye teslim etmedii belirtilmektedir. 93 12 Yusuf/25-27 94 12 Yusuf/42
92
OTUZ RSALE
51
eliye yle dedi: Efendine dn de ona, Ellerini kesen o kadnlarn zoru neydi diye sor. 95 Yusuf Aleyhisselam, kafir krala, susuz olduunu gstermek iin urad hakszlktan ikayet etmekte ve maduriyetini dile getirmektedir. Yusufun Aleyhisselam bu yapt ile, avamdan olan Mslmanlar tekfir eden arlarn yapt arasnda ne kadar da fark bulunmaktadr. Btn bunlar masum bir peygamber yapmaktadr. Btn peygamberler Tevhidi korumak ve dini sadece Allahu Tealaya halis klmak iin gnderilmilerdir. Bilindii gibi btn peygamberlerin daveti Tevhide olmutur. Allahu Tealann peygamberi olan Yusufun da Aleyhisselam buna muhalefet etmesi ve atalar brahim, shak ve Yakubun Aleyhimisselam dininden bir adm sapmas dnlemez. Nasl olsun ki, Allahu Teala onu tenzih etmi ve bunun dndaki daha basit eylerden de onu korumutur. Allahu Teala yle buyurur: Andolsun ki kadn ona meyletti. Eer Rabbinin brhann grmeseydi o da kadna meyledecekti. te bylece biz, ktlk ve fuhu ondan uzaklatrmak iin (delillerimizi gsterdik). nk o ihlasa erdirilmi kullarmzdand. 96 Btn bunlardan anlalmaktadr ki bu gibi durumlarda Tevhid ehli iin bir saknca bulunmamaktadr. Kafirlerle, tautlarla, polis, jandarma, gardiyan, hakim ve mahkeme ile olan her ilikinin de tautlarn hkmne bavurma saylmas ve Tevhide aykr olmas gerekmez.. Onlara yaplan her bavuru yahut her durumann da kfr olmas gerekmez. Bu konuda ayr ayr deerlendirme yapmak gerekir. Bu ilerden bazs, yardm istemek trndendir. Bunun hkmnn ne olduunu yukarda belirttik. Bazs ise sulh kabilindendir ki bunun da hkmn belirttik. Bazs da kiinin cann korumas veya iki zarardan hafif olann tercih ederek byk olan defetmesi kabilinden olabilir ki, bu da kiinin itihad edecei bir meseledir. Bazs onlar hakem tayin etmek kabilinden olabilir. te bunun kfr olan tauta muhakeme veya Allahu Tealann genilik tand idari ilerden olup olmadna bakmak gerekir. Bunun zerinde ise aada duracaz inaallah. Bunu yapan kiinin ikrah altnda olup olmadna, kendi tevillerine, mmetin ezilmiliine ve slam hkmnn otoriteden yoksun bulunduuna bakmak gerekir. phesiz tauta muhakeme olmak veya yasak olan, kafirlere meyletmek kapsamna girmeyen bu ilerden zararl veya yararl olan eyleri Mslmann kendisi daha iyi bilir. Mslimin, Ebu Hureyreden Radyallahu Anhu merfu olarak rivayet ettii hadiste yle gemektedir: Sana
95 96
12 Yusuf/50 12 Yusuf/24
52
yararl olan eyde titizlik gster, Allahu Tealaya dayan ve aciz olma. Bana bir ey gelirse, yle yle yapsaydm deme. nk bu, eytann iinin kapsn aar. Ancak unu syle: Allahn takdiri byledir ve o istediini yapar. Dolaysyla, Mslmana den, gzel hesap yapmas, hakszlk yapmadan ileri miktarlaryla deerlendirmesi, maslahata bakmas ve zararlar arasnda karlatrma yapmasdr. Yapt deerlendirmede Allahu Tealann dmanlarnn, Allahu Tealann dinine musallat olduunu veya gcnn yetmedii eyi kendine yklediini grrse, Mslmann kendisini zelil etmesi ve byle durumlarda onlara kendini teslim etmesi doru olmaz. ou zaman kamak kurtulutur. Her Mslman kendi durumunu, skntlarn ve zaruretlerini daha iyi bilir. Bulunduu durumda fayda ve zarar ler. Her makam iin sylenecek sz farkldr. Allahu Teala, bu mmete bir kurtulu yolu ancaya kadar Mslmann zarar kendisinden uzaklatrmas gerekir. Buharide, Kitabul-Cihad ves-Siyer blmnde, Ensardan Asm bin Sabit seriyyesi olay anlatlmaktadr. Bu olayda, sahabeden Radyallahu Anhum bazlar, kafirlerin sz ve anlamalarna bakarak, kendisini onlara teslim edebilecei ynnde itihad etmi ve yine bazlar da ldrlnceye kadar kafirlerin sz ve anlamalarna baklmadan arplmas gerektiini tercih etmitir. 97 Yine Buharinin, Kitabul-man blmnde Ebu Said el-Hudriden
Radyallahu Anhu rivayet ettiine gre Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
yle buyurmutur: Kiinin en hayrl malnn, peine taklp da geitlerini ve yamur den yerleri takip edecei koyunu olaca zaman yakndr. Bylece dinini fitnelerden karm olur.
97
Buhari, 3045, Fethul-Bari, Maazi, 4086
OTUZ RSALE
53
-24DAR SSTEME UYMAK VE MUHAKEME OLMAK LE, KAFR KANUNLARLA MUHAKEME OLMAK ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK
Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de; idari sisteme uymak ve muhakeme olmak ile, kafir kanunlarla muhakeme olmak arasnda ayrm yapmamaktr. Hatta ar gidenlerden bazlar devlet dairelerinde, kurumlarnda ve irketlerinde bulunan btn emir, talimat ve levhalara uyanlarn hepsinin kafir olduklarn sylemektedir. Bu tr talimatlar da kfr kanunlarndan saymakta ve kendi dsturlar niteliinde tautlarn ortaya koyduklar mutlak kanunlar ile bu tr idari talimatlar arasnda ayrm yapmamaktadrlar. 98 Halbuki kiiyi dinden karan tauti yasama ii ile, memurlarn ve iilerin alma dzenini belirlemek, alma haklarn korumak, alma saatlerini ve tatil vakitlerini dzenlemek veya satclar, ticaret yerlerini, posta, trafik, yolculuk veya ehir planlamas gibi ileri idare etmek iin yaplan dzenleme ayn nitelikte deildir. Allahu Teala, bu tr idari dzenlemelerde kullarna genilik vermi, bu ilerin dzenlenmesi iin bir takm kararlarn alnmasn mbah saymtr. Bunlar idari dzenlemeler, itihad ve serbest maslahatlar trndendir. Allahu Teala bunlarn yaplmasn insanlara brakmtr. nsanlar bu tr talimatlar ile ilerini dzenlemektedirler. eriatn belli miktar belirlemedii tazir cezalarnn uygulanmas da bu trdendir. Hakim bu tr cezalar gerektiren sular iin kendi itihad ile uygun grd bir cezay takdir edebilir. Btn bunlarn, eriatn belirledii hkmler ile veya helal ve haram klma ile bir ilgisi yoktur. Hatta, idari dzenlemelerde baz gnahlar ve eriata muhalefetler zaman zaman meydana gelebilir. Mesela, grevlilerin kafirlerin niformalarna benzer niforma giymelerini, sakallarn tra etmelerini zorunlu tutmak, adaletsiz ve haksz mali veya tazir cezalar vermek, yahut bu dzenlemelerde fakirler ile zenginler, sekinler ile avam arasnda ayrm
98
Bunu anayasalarnda belirtmilerdir. Mesela rdn Anayasas madde 26da yle denilmekedir: Yasama yetkisi, kraln ve meclisin elindedir. Kaytsz ve artsz olarak, yasama yetkisi, yarg ve yrtme yetkisi gibi yetkisini Anayasadan alr ve ona uygun alr. Yani onlara gre yasalar ancak anayasaya uygun olur.
54
yapmak veya bu dzenlemelere cahiliyye ve kabile milliyetiliinin karmas ya da insanlar ykml tutmann helal olmad bunlara benzer baka mahzurlar bulunabilir. Baz batl ve masiyet trnden talimatlar bulunsa da btn bu idari dzenlemeler, yasalatran, uygulayan, bavuran ve kabul eden herkesin kafir olduu tauti kanunlar ile ayn konumda deildir. Bu gibi dzenlemelerin yazl hale getirilmesi de bu sylediimizi deitirmez. nk masiyetin yazlmasn emretmek, onu ilemeyi emretmek gibidir. Yoksa sadece yazl hale getirilmesi sebebi ile tauti kanun koyma vasfn almaz. Bu idari dzenlemelerde asl olan, mbahlk, yani serbestliktir. Bunlar ariin dzenlenmesini insanlara brakt ilerdendir. Bunlardan ancak eriata muhalif olanlar veya gnah ilemeyi emredenler ktdr. Byle olan dzenlemelerde de l, Allahu Tealaya isyan olan ilerde kula itaat yoktur. taat ancak eriata aykr olmayan ilerde olur kuraldr. Halbuki kfr olan kanun koyma fiili byle deildir. Tautlarn helal haram ayrm yapmadan her alanda yasama hakkn kendilerine ve destekilerine tand btn kanunlar, ister eriata aykr olsun, ister eriate uygun olsun hepsi ktdr ve reddedilmitir. nk bu kanunlar ortaya koyanlar, bunlar yaparken eriata uygunluunu gzetmemi, sadece ve sadece anayasaya veya tautlarn zevkine uygunluunu aramtr. Bu nedenle, bu iki tr arasnda ayrm yapmak ve Allahu Tealaya isyan helal klmayan idari dzenlemelere uymaktan dolay insanlar tekfir etmekten kanmak gerekir. kisi arasnda ayrm yapmayanlardan bazlar, bu dzenlemeler sebebi ile gnahkar konumundaki Mslmanlara ve hatta baz deerli Mslman kiilere kanunlar ortaya koyan taut muamelesi yapmaktadr. E-enkti Rahimehullah yle der: Uygulanmas Allahu Tealaya kfr gerektiren beeri kanunlar ile, kfr gerektirmeyen dzenlemeler arasnda ayrm yapmak gerekir. nk sistem iki eittir: dari sistem ve kanuni sistem. eriata aykr olmayacak ekilde ilerin dzenlenmesi ve yrtlmesi amalanan idari sistemde, bir saknca yoktur. Sahabeden Radyallahu Anhum ve tabiinden buna muhalefet eden de bulunmamaktadr. mer bnulHattab Radyallahu Anhu, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamannda bulunmayan bu trden birtakm dzenlemeler yapmtr. Askeriyyeye katlan ve katlmayanlar belirlemek ve buna benzer baz dzenlemeler yapmak iin, askerlerin isimlerinin listesinin hazrlanmas gibi baz almalar yaplmtr. Halbuki Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem byle bir uygulamas bulunmamaktadr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Kab bin Malikin
OTUZ RSALE
55
Radyallahu Anhu, Tebk seferine katlmadn, ancak Tebuke varldktan sonra renmitir. mer bnul-Hattabn Mekkede, Safvan bin Umeyyenin evini satn almas ve hapishane ina etmesi de bu trdendir. Halbuki ne Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve ne de Ebu Bekir Radyallahu Anhu dneminde hapishane ina edilmemitir. 99 eriata aykr olmayp ileri dzene koymak maksad ile idari bir takm almalarn yaplmasnda bir saknca yoktur ve kamunun yararn gzetmek bakmndan eriatn hkmlerine de aykr deildir.
Ancak yerin ve gklerin sahibi olan Allahu Tealann eriatna aykr olan kanunlar geerli saymak, yerin ve gklerin yaratcsna kar kfr niteliindedir.. Bunlardan da anlalmaktadr ki, ilerin dzene konulmas trnden olup eriata aykr olmayan dzenlemeler, mubah olmalar bakmndan sahabenin Radyallahu Anhum zerinde icma ettii ve bizzat kendilerinin de uygulad ilerdendir. Fkh kitaplarnda baz alimler bu tr dezenlemelere El-Mesalihil-Mrsele adn verirler. Bunlar, haram olan bir eyi helal etme derecesine varmayan kimi aykrlklar ve hatta eriata muhalif baz hususlar bulunduruyor olsa da, tauti kanun koyma kabilinden deildir. nk eriata olan her muhalefet kfr deildir. Masiyet trnden olan muhalefet de bulunmaktadr. Her iki tr arasnda ayrm yapmamak, kira szlemesi veya benzeri szlemeler yapan ya da tama ve sat tarifelerine uyan herkesi tekfir edecek ekilde, kiiyi, hataya sevkeder. Bu meselede, bana ulaan en tuhaf eylerden biri de, yolcu tama cretlerinin belirlenmesinden dolay bile insanlarn tekfir edilmesidir. Bu derece hataya den arlar, baz kurumlar tarafndan belirlenen tama cretine muhalefet ederek, belirlenen bu cretten eksik veya fazla denmesi gerektiini, aksi takdirde kiinin kfre deceini iddia ederler. Halbuki fiyat belirleme, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yapmad ve sevmedii bir i olsa da, dinden karan bir kfr niteliinde deildir. Fiyat belirlemeyi Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ho grmediine dair, Enesten Radyallahu Anhu rivayet olunan hadiste yle geer: Halk Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem mracaat ederek: Ey Allah'n Resl Sallallahu Aleyhi ve Sellem! Fiyatlar ykseldi, bizim iin fiyatlar siz tesbit edin dediler. Reslullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara u cevab verdi: Fiyatlar koyan
Eer hapsetmek, bugnk beeri kanunlarda olduu gibi, ilahi cezalarn yerine bir ceza olarak uygulanrsa, o zaman idari dzenleme kapsamndan kar ve tauti uygulama olur. Gemite hapis tevkif etmek, tazir etmek ve benzeri iler iin olurdu ve eriatn belirledii cezalar yerine uygulanmazd.
99
56
Allahu Tealadr. Rzk veren, artrp eksilten de O'dur. Ben ise, hi kimse benden ne kan ne de mal hususunda hak talebinde bulunmad halde Allahu Tealaya kavumam diliyorum. 100 Fiyat belirlemek, kiiyi dinden karan bir kfr mahiyetinde deildir. Olsa olsa bir hakszlktr veya hakszla alan kapdr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem fiyat belirlemekten kanrken, kyamet gn kimsenin malnda veya cannda urad bir hakszlktan sorumlu tutulmamay temenni etmesi, irk veya kfrden sz etmemesi de bunu gsterir. Hikmet ve bilgi sahibi ari, Kuranda veya Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dilinden, bir eyden dolay tehdit ettii ya da bir amelden sakndrd zaman, onu yapana gelecek zararn azamisini belirtmesi gerekir. 101 Fiyat belirlemek, kfr ve irk olan kanun koyma trnden olsayd veya ona kap aan bir ey olsayd, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunu aklar ve byle yapmasn isteyen kiiye iddetle kar kard. nk Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem adeti gerei, irk veya ona gtren bir ey kendisinden istendii zaman ona iddetle kar kard. Ebu Vakid elLeysiden rivayet olunan hadiste yle geer: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte Huneyn Savana ktmzda biz henz yeni slama girmitik. Mriklerin, evresinde toplanp silahlarn astklar bir sidr aac vard. Buna Ztu Envat diyorlard. Bir sidr aacnn yanndan getiimiz srada biz dedik ki; Ey Allahn Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mriklerin Zatu Envat olduu gibi bizim iin de bir Zatu Envat belirle. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle dedi: Allahu Ekber! te bunlar Allahn Snnetleridir. Nefsim elinde olan Allaha yemin ederim ki, srailoullarnn Musaya syledii gibi bir ey sylediniz. Onlar yle demilerdi: Onlarn ilahlar gibi bizim iin de bir ilah yap. Musa da; Siz cahil bir topluluksunuz demiti. Siz de sizden ncekilerin yolunu takip ediyorsunuz. 102 Hadiste kendilerinden bahsedilen bu kiiler, irke kap aralayabilecek bir eyi istedikleri iin Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara iddetle kar kmtr. Sahabe Radyallahu Anhum, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem irke kar savatn ve ona izin vermediini bilmekteydi. Zaten slama girmeleri ve Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem beyat etmeleri de irki terketmek iindi. Bazlarnn iddia ettii gibi, onlarn, aka irk olan bir eyi Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem istemeleri mmkn deildir.
Nesai dnda snen sahipleri ve Ahmed rivayet etmitir. Tirmizi sahih olduunu sylemitir. bn-i Hacer, senedinin Mslimin artlarna uyduunu syler. 101 Baknz: Es-Sarimul-Meslul, 44 102 mam Ahmed, Hakim ve Tirmizi rivayet etmilerdir ve Tirmizi hadisin sahih olduunu sylemitir. Zehebi de sahih olduunu bildirmektedir.
100
OTUZ RSALE
57
Birisi Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allah ve siz dilediniz dediinde, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ona, Beni Allaha ortak m kldn, yalnz Allah diledi, de 103 buyurdu. Mslim, Adiy bin Hatimden Radyallahu Anhu yle rivayet etmektedir: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yannda bir adam bir hitabede bulundu ve dedi ki: Kim Allah ve Rasulne itaat ederse doru yolu bulmutur, kim de o ikisine isyan ederse doru yoldan sapmtr. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Sen ne kt hatipsin. yle syle: Kim Allah ve Rasulne isyan ederse... 104 Byk irk olmayan bu ve benzeri eylerde Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem gsterdii tepki ile, irke kap aabilecek olan bir eyde gsterdii iddetli tepkiye dikkat edilmelidir. Tevhid ile ilgili btn meselelerde ve irke gtrebilecek btn ilerde, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hep byle tavr taknmtr. Fiyat belirlemede ise, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem korktuu en byk ey, birine hakszlk yapmaktr. Yani bu insanlarn haklar ve dnya ileriyle ilgili bir meseledir. Yoksa kanun koyma, helali haram veya haram helal klma meselelerinden deildir. Bu nedenle mam Malikin Rahimehullah, Mslmanlarn imamnn bu tr talimatlar koymasn caiz grd, afiilerden bazlarnn pahallk durumunda bunu caiz grd, cumhurun ise bunu caiz grmedii rivayet edilir. bn-i Teymiye Rahimehullah, fiyat belirleme konusunda alimlerin ihtilafn belirterek yle der: Alimler bu konuda ihtilaf etmilerdir. nsanlar satmalar gereken eyi satmay reddederse, bunu yapmalar emredilir ve yapmadklar taktirde cezalandrlrlar. Belli bir fiyat zerinden mal satmas gereken biri, daha fazla fiyatla satmakta diretirse, yine uymas gereken fiyat kendisine emredilir ve buna uymad takirde cezalandrlr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Fiyatlar koyan Allahu Tealadr. Rzk veren, artrp eksilten de O'dur. Ben ise, hi kimse benden ne kan ne de mal hususunda hak talebinde bulunmad halde Allahu Tealaya kavumam diliyorum hadisini delil olarak gsterip fiyat belirlemeyi mutlak olarak yasaklayanlar, yanlmaktadrlar. nk bu, muayyen bir olaydr ve genel bir lafz deildir. 105
103 104
Ahmed, Nesai. bn-i Mace, Amelul-Yevm vel-Leyle kitabnda rivayet etmitir. Ebu Davud, Ahmed ve Nesai rivayet etmilerdir. 105 Mecmuul-Fetava, 28/56, 57
58
K UYARI Birincisi: Beeri kanunlardan ve onlar yapanlardan beri olduumuzu akladmz yerlerde gnmzdeki baz insanlarn u szlerini nakletmitik: Bugnk hkmetlerde anayasa, Kuran ve Snnetin nnde deildir. Sadece trafik kurallar, alveri kurallar, salk ile ilgili kurallar ve benzeri tali meselelerde kurallar konulmaktadr. Zaten gelenek ve greneklere dayanan rf, toplumlarda farkldr. 106 Yukarda da akladmz gibi, biz, trafik kurallar, alveri kurallar, salk ile ilgili kurallar ve benzeri idari ileri dzenleyen kurallara uyduundan dolay hibir kimseyi tekfir etmedik ve etmiyoruz. Bu kurallara uyanlar ister bu tr kurallara aykr davranmaktan korktuu iin, ister iki zarardan hafif olan tercih edilir kuralna binaen hareket ettii iin, ister bu tr eylerin kfre gtren kanunlar deil de itihad ile belirlenebilecek idari kurallardan ibaret olduu inancna sahip olduu iin bu talimatlara uysun, biz bylelerini tekfir etmiyoruz. Byle bir arla kamaktan Allahu Tealaya snrz. Bu tr kiileri itihad sebebi ile veya Haricilerin delillendirme yntemine benzer bir delillendirme ile tekfir edenlerin hata yaptklarn sylyoruz. Dolaysyla tauti kanunlar ktlemek, bunlar yapan tautlarn, destekilerinin ve bu kanunlara snanlarn tekfir edilmesi ile, bu tautlarn egemenlii altnda ezilmi olan avam insanlar hakknda sz ederken, yaplmas gereken bu iki kesim hakkndaki aklama arasnda ayrm yapmaktr. Korku, zayflk, ikrah ve tevil sebebi ile, insanlarn, bu kanunlara ve tautlara yaptklar itaatin eidi hakknda gerekli aklamay yapmak gerekir. nk bu konudaki aklama, eitli olan maksatlarn, itaati esnasnda kiinin durumunun, yaplan tevillerin, kiinin itaatinin marufta m, masiyette mi yoksa kfrde mi olduunun belirlenmesi asndan da gereklidir. Bu tr problemlerde ayrntl aklama yapmak ihmal edilmemelidir. Bunlar hakknda ayr olarak deerlendirme yapmadan, insanlar tekfir etmeye kalkmak, ancak takvadan ve dinden nasibi olmayan cahil insanlarn iidir. kincisi: Baz arlar, tauti anayasalara binaen yaplan ve bazen eriatn hkmlerine de uygun olan kanunlar bile eletirdiimizi ve bunlar yapanlar tekfir ettiimizi grnce, bizim elikiye dtmz sanmaktadr. Bunlar tekfir ediyoruz nk, bu kanunlar yapanlar, onlarn eriata uygun olmasn deil, anayasaya ve tautlarn hevalarna uygunluunu gznnde bulundurmaktadrlar. Anayasann onlara tand mutlak yasama yetkisinden hareket ile bu kanunlar karmaktadrlar. Ancak bununla birlikte, bu kanun106
Haddul-slam ve Hakikatul-man, 377
OTUZ RSALE
59
larla muhakeme olan, onlara uyan veya eriatn hkmlerine uygun olduu kanaatine varmas sebebi ile, yani teviline binaen bu kanunlar ile yarglanmay kabul eden kiileri tekfir etmediimizi de okumaktadrlar. elikiye dtmz zannetmelerinin asl sebebi de budur. Bu ekilde ayr ayr deerlendirme yapmak arlarn houna gitmemektedir. Dolaysyla bu deerlendirmemizi de eliki olarak kabul ederler. Halbuki burada tevilin, yani itihadn bulunduu aktr. Bunu ise ancak dininde macera arayan ve tekfirin hkmlerini nemsemeyen kiiler ihmal edebilir. Tevil bulunmasna ramen, byle bir durumda yaplacak tekfir, olsa olsa ihtimallere binaen veya dolayl ynden bir tekfir olur. Bunun doru olmadn ise daha nce belirttik. Ne olursa olsun, bizi arlarn veya bakalarnn dncesi ilgilendirmez. Hakkmzda elikiye dtmz sylemeleri ve hatta tekfir hkmn vermeleri de bizim iin nemli deildir. Bu meselede takip ettiimiz yntem, Allahu Tealann dinine uygun olduu mddete, onlarn grlts ile ilgilenmiyoruz. Zaten hibir gn onlarn veya bidat olan bakalarnn gnlnn raz olmas iin aratrma yapmadk. Amacmz Allahu Tealann rzasdr. Onun bize hidayet ve baar vermesini dileriz.
60
-25ALLAHU TEALANIN NDRMED HKMLERLE HKMETME LE, BR GNAH OLARAK, BAZEN ALLAHU TEALANIN BR HKMN MCERRED OLARAK TERKETME ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK
Tekfirde yaplan hatalardan biri de, Allahu Tealann indirdii ile hkmetmemek iin yaplan tauti kanun koyma ve hkm verme ile, yarglamada hakszlk yapmak gibi tevelli olmakszn bazen Allahu Tealann indirdii ile hkmetmeyi mcerred olarak terketme arasnda ayrm yapmamaktr. Bu iki tr ayrmama, gnmz kimi deerli yazarlarn kitaplarnda olduu gibi, sadece, bu iki kesim hakknda muhalefet etmenin ve ikisini birbirinden ayrmann hata olduunu sylemek ile kalsayd, bu kadar nemli bir sorun halini almazd. nk seleften bazlar yarglama konusunda, tevelli olmadan ve mcerred olarak, herhangi bir konuda Allahu Tealann indirdii ile hkmetmeyi terk iin Kfrn Dne Kfr (Kiiyi Dinden karmayan Kfr) adn verirler. Bu ise yarglama srasnda Allahu Tealann indirdii hkm yerine tautun hkmlerini uygulamak ve tevelli etmek eklinde deil de, kiinin, hevasna uymas, masiyet veya hakszlk sebebiyle baka bir hkm uygulamas eklinde olmaktadr. Halbuki ncekilerden ve sonrakilerden bu konuyu ele alan herkese unu sylyorum: , ncekilerin yapt gibi, sadece byle bir ie kalkan kiinin hatal yaptn sylemek ile kalsayd, ok nemli bir boyuta gelmemi olurdu. Ancak bu iki tr birbirinden ayr olarak deerlendirmeyenler, muhaliflerini, bu iki tr birbirinden ayrmalar sebebiyle Mrcienin grn izlemekle sulamaktadrlar. Ayrca bu meselede arya kaan kimilerinin, akrabalk bann olmas veya hevasna uymas sebebiyle, yarglamada hakszlk yapan her kiiyi, zahirde ve batnda, eriatn hkmlerine bal olduunu, onun dnda kimsenin hkmn kabul etmediini ve baka bir hkm tanmadn belirtse bile, tekfir ettiklerini grdm. Bununla da kalmayarak, aile fertleri arasnda hkm vermede adaletsizlik yapan kiileri bile tekfir etmekte ve Allahu
OTUZ RSALE
61
Tealann indirdii hkmlerle hkmetmeyen bir hakim ile ayn kategoriye koymaktadrlar. Bunlara gre adaletsiz davranan aile reisi, insanlar arasnda, Allahu Tealann eriatyla hkmetmeyen yneticiler konumundadr ve dolaysyla da Allahu Tealann, Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir 107 ayetinin kapsamna girmektedir. Dorusu ise, bir konuda Allahu Tealann hkmn uygulamay mcerred ve masiyet olarak terketmek, tautlarn hkm ile hkmetmek veya hkmolunmak ya da Allahu Tealann hkmlerini deitirmek gibi kfr deildir. Bu ekilde mcerred bir terk, ayetin zahiri kapsamna giriyorsa da, ayet, asl olarak byleleri hakknda deildir. Ayetin ini sebebi de bunu gstermektedir. Zira ayet, kitap ehli kafirlerinden sz eden ayetlerdendir. Bu nedenle, ayetin nzul sebebini belirten hadiste Bera bin Azib, Bu ayetlerin hepsi kafirler hakknda nazil olmutur demektedir. Yani kiiyi slamdan karan byk kfr ile ilgilidir. Ayetin ini sebebi, Mslimde aktarld gibi, Yahudilerin zina edenin recmedilmesi ile ilgili hkm hakknda yaptklar deiikliktir. Hadiste aktarlan olayda, Allahu Tealann indirmedii hkm ile hkmetmenin, Yahudilerde nasl nesilden nesile takip edilegeldii grlmektedir. nk Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, onlarn alimlerinden birine, zina eden kiinin, Tevrattaki hkmn sorduunda, asl olann recm olduunu, ancak onlardan ileri gelen biri zina yaptnda bu hkmn uygulanmadn, zayf olan biri zina suunu ilediinde ise recm cezasnn uygulandn sylemitir. Onlarn bu sular, Allahu Tealann hkmn bazlarna uygulayp bazlarna uygulamamak kabilindendir. Halbuki aslnda onlara emredilen, Allahu Tealann Kitabndaki hkm uygulamalardr. Buraya kadar onlarn gnah evli kimsenin zina suu hakkndaki Allah'n indirdii hkm bazen zalimce bazen masiyet olarak terk etmeleriydi. Bu gerek zenginlerinin szlerinden kamaylar gerekse akrabalarn kayrmalar ya da rvet sebebiyle olsun, bir masiyettir. Btn bunlar, bir hadden tamamen yz evirmenin ya da bakasnn eriatna uyma manasnn dnda veya daha altndadr. Helal grmeksizin, onlarn mcerred olarak iledikleri bu su, sadece byk gnah trndendir, yani kiiyi dinden karmayan kfrdr (Kfrn Dne Kfr). Ne zaman ki, Allahu Tealann indirmedii hkm ile hkmetmek szkonusu olur ve kendisinden bu kastedilirse, alimlerin, bunun kiiyi kfre gtrmesi iin, kii tarafndan bu uygulamann helal grlmesinin art olduunu sylediklerini grrz. Bu tr uygulama iin biri yukardaki ayeti delil olarak getirdiinde de, kiiyi dinden karmayan kfr, yani byk gnah
107
5 Maide/44
62
olduunu syleyerek tevil ederler. Haricilere cevap verdikleri veya baka yerlerde kullandklar ifadelerinde bu aktr. Yani sz edilen kfr, Allahu Tealay, melekleri ve benzeri iman ve slam eseslarn inkar etmekten oluan kfr gibi deildir. Bu nedenle kiiyi dinden karmayan kfr (kfrn dne kfr) demilerdir. Bu bilindii takdirde, ncekilerin Allahu Tealann indirmedii bir hkmle hkmetme konusunda ve kfre gtrmeyen gnahlar iin kullandklar terimdeki kapallk da ortadan kalkm olur. Onlar bu durumlarda, yukarda bahsettiimiz manay kastederler. nk onlarn zamannda yaygn olan ve zerinde durulan bu trdr. Yahudilerin bilgini olan adamn, ayn hadiste geen u szlerine gelince: Zina vak'alar erafmz arasnda oald. Artk erefli birini bu sula yakalarsak onu brakr olduk. Ancak zayf birini yakalarsak ona haddi tatbik ediyoruz. Kendi aramzda yle dedik: Gelin aramzda yle bir ceza eklinde anlaalm ki o, eraftan olsun, halktan olsun herkese tatbik edilsin. Sonunda recm yerine yzn kmrle boyanp dayak atlmasnda ittifak ettik. 108 te burada her biri ayr olarak kiiyi kfre sokan iki cerimeyi ilediler ki bunlar: Birincisi: Allahn evli adam hakkndaki recm hkmn, o hkmden yz evirerek ve ona uymayarak tamamen terk (yani amelin cinsini terk). kincisi: Allah ile birlikte hkm koymak veya Allahn hadlerinden birini deitirmek ya da Allahn eriat dnda bakasnn eriatna balanmak. Bunlar, bu asrn tautlarn da kfre gtren iki cerimedir. Ancak gnmz tautlarnn kfrleri daha kt, daha iren ve daha kapsamldr. te burada Allahu Tealann indirdii hkmden baka bir hkm zerinde anlamlar, yani Allahu Tealann indirmedii bir hkm ile hkmetmilerdir. Bir tek meselede de olsa tauta muhakeme olmular ve kafir olmulardr. Bu olaydan sonra Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem recm ettirdii Yahudi hakknda onlar, recm dnda baka bir hkm vermiler, daha nce zerinde anlatklar gibi o kiinin yzn karalama ve sopa cezasn uygulamlard. Berann Radyallahu Anhu dedii gibi, Allahu Teala onlarn bu yaptklarna kar km ve bu mnasebet ile inen ayetlerde yle buyurmutur: Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir 109 , Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmet-
108 109
Mecmuul-Fetava, 28/170 5 Maide/44
OTUZ RSALE
63
mezse ite onlar zalimlerin ta kendileridir 110 , Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar fasklarn ta kendileridir. 111 Ayetlerin nzul sebebi ve kiiyi kfre gtren uygulama budur. Bu uygulamann kfr olduu belirtildikten sonra ayrca bu uygulamay helal grmek veya hkm inkar etmek de belirtilirse, kfrde ilave olduunu gstermek iindir. Yoksa, kiiyi dinden karan byle bir su ileyenin kfre girmesi iin yaptn helal saymas veya bunun haramln inkar ediyor olmas art, burada koulmamaktadr. Bu konuda iki grup yanlm ve ileri kartrmtr. Bunlardan biri ifrata gitmi dieri ise tefrite kamtr. frata dalan grup, amzn Mrcie ve Cehmiyyeleridir. Bunlar ayette sz edilen byk kfr, kiiyi dinden karmayan kfr (kfrn dne kfr) denilen byk gnah ile tevil etmilerdir. Dier grup ise, ayette geen kfr ibaresini aslnda olduu gibi byk kfr olarak alm ancak bu ayeti uygun olan yerde kulland gibi, uygun olmayan yerde de kullanmtr. Bunlarn banda Hariciler gelmektedir. Onlar, Ali bin Ebi Talip, Muaviye, Osman ve dierlerinin Radyallahu Anhum Allahu Tealann hkm ile hkmetmediklerini iddia etmi ve bundan dolay kafir olduklarn sylemilerdir. Yine bunlardan bazlar ise, bu ayetteki hkm, aile fertleri hakknda adaletli davranmayan aile reisi hakknda uygulamlardr. Halbuki byle birinin Allahu Tealann indirdii ile hkmediini kabul etsek bile en fazla, bu kiinin, hkmnde adaletsiz ve haksz davrandn ve hevasna uyduunu syleyebiliriz. Aile fertleri arasnda verdii adaletsiz hkm, Allahu Tealann indirdiinden baka bir hkm olmas ile beraber, insanlar arasnda uygulanan genel bir hkm mahiyetinde deildir. Aradaki fark ok aktr. zellikle kiinin aile fertleri arasnda hkm vermesi konusunda, o kadar aktr ki bunu ancak heva ve arln, gzlerini kr ettii kiiler grmezden gelirler. En dorusu, ayette belirtilen kfrn, zahiri manas ile yani byk kfr olarak ve hakikati zerinde kalmasdr. Nzul sebebi ve baka karineler de bunun byle olduunu gstermektedir. Dolaysyla, ayetteki kfr ifadesini, kiiyi dinden karmayan kk kfr olarak tevil etmenin hakl bir gerekesi yoktur. Maide Suresindeki bu ayetin zahiri, Allahu Tealann indirdiinden bakasyla hkmeden ve Onun hkmnden yz evirenleri kapsamaktadr. Ancak bununla beraber ayet, zahiri ve geneli itibariyle, selefin tekfirinde ihtilaf ettii kiiyi kfre drmeyen ksm da kapsar. Ayetin asl bahsettii ve ini sebebi olan ksm ise tauti ve irk manasnda olan
110 111
5 Maide/45 5 Maide/47
64
terketmedir. Bu yzden alimler buradaki kfr olduu gibi, hakikatiyle anlamlardr. nk Kurann lafzlarnda aslolan, hakikattir. Kfrde de aslolan, lugatte tarif edilen kfrn hakikatidir. Delil olmakszn mecaza yani kk kfre hamledilemez. Hkm terketmenin dier ekline gelince, o ise byk kfr olmayan eklidir. Ancak onun da anlam ayetin lafznn genel kapsamna girer. Bu nedenle Haricilerden delil gsteren bununla meseleyi delillendirmi ve ayetin ini sebebinin tefsirine itibar etmemitir. Tek bana bu zahiri anlam, snnetten aklayan baka nasslar nda anlalmazsa, kalplerinde hastalk bulunan kimselerin, hevalarna uyarak fitne karmak ve tevil etmek iin peine dt mteabihler kabilinden olur. Bu nedenle, bu iki durumu kartrmaktan ve birbirinden ayrmamaktan saknmak gerekir. Gemite Hariciler Allahu Tealaya kar gnah ileyen herkesin Allahu Tealann indirdiinden bakasyla hkm verdiini, dolaysyla kafir olduunu sylemilerdir. Ayeti anlamadan, nzul sebebini bilmeden ve Allahu Tealann ondan ne kastettiini kavramadan karar verdiler. Onlar Kuran okurlar ama Kuran boazlarndan aa inmez, yani kalplerine ulap doru drst anlamazlar. Onlardan bir grup iki hakemi ve Ali ile Muaviyeyi tekfir ettiler. Taraflar arasnda sulh yapmaya altklarn grnce Mslmanlardan byk bir kesimi de tekfir ettiler ve nsanlara hkmolundunuz. (Oysa Allahu Teala yle buyurmaktadr): Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir 112 dediler. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem u szleriyle onlar hakknda ne kadar doru buyurmutur: Kuran okurlar ama boazlarndan aa inmez.
112
5 Maide/44
OTUZ RSALE
65
-26SEMLERE KATILAN HERKES AYIRIM YAPMADAN TEKFR ETMEK

Tekfirde yaplan hatalardan biri de, parlamento veya belediye seimlerine katlarak oy kullanan herkesin, ama ve hata dikkate alnmadan ve hccet ikamesi yaplmadan tekfir edilmesidir. Hamasetli genlerden birou, tekfirde muteber olan kastn ekillenmesinde etkili olan cehalet zrn dikkate almadan, bu seimlerde oy kullanan herkesi muayyen olarak tekfir etmektedirler. Halkn ou iin, belediye seimlerindeki kfr ak deildir. nk ou kii, vakadan haberdar olan insanlarda olduu gibi, tekel bayilii, meyhane ve genelevi gibi bir takm yerlere belediyeler tarafndan ilem yapldn ve ruhsat verildiini bilmemektedir. Ayrca belediye seimlerine aday olarak katlan ve Mslman olduunu syleyen bir ok kii, bu tr yerler hakknda olumlu dnmemekte ve buralarn almasna ynelik ilem yapmad gibi eski verilen ruhsatlar da yenilememektedir. Onlarn bu durumlar ise birok kiinin aldanmasna ve seimlere katlmasna sebep olmaktadr. Bu tr semenleri, yasama meclisi yesi olacak parlamenterlerin seimine katlanlarla eit tutmak hakszlktr. Parlamento seimleri konusunda da, semenlere insaf gz ile bakan herkes, bu kiilerin ounun, kendilerine milletvekilli olarak seecekleri kiinin sebebi ile elde edecekleri dnyevi hizmeti amaladn ve bu parlamentolarn hakikatnn ne olduunu bilmediini grr. Semenlerin ou, parlamentoya da, belediye meclisi veya encmen yelii gibi bakarlar. ou zaman felli veya sandalyeye mahkum hastalarn sedye zerinde oy kullanmas iin tandklarn, seimlerin hakikat hakknda bir bilgilerinin olmadn, ky, mahalle veya semtlerine gelecek hizmette rol almak veya uradklar hakszl gidermek ve zulmden kurtulmak ya da tutuklu yaknlarnn cezaevinden kmasna sebep olacak af karlmasna sebep olmak veya bu seimlere aday olarak katlan ve akrabalarndan olan kiileri desteklemek iin oy kullanldn grmekteyiz. Kimileri ise hereyden habersiz, zerinde Tek zm slamdr gibi yazlarn bulunduu ve bu parlamentolarda tauti kanunlarn kmasnda ortak olan mrikler tarafndan hazrlanan afilere bakarak, slam sevmeleri
66
ve destek olmak istemeleri sebebi ile bu seimlere katlrlar. Bu tr insanlar, setikleri bu parlamenterlerin, eriatn hkmlerini uygulama yolunu kapatacak yasalar karmak iin alacaklarn bilmemektedir. Yasama ilerine bulamayan, kfr kanunlarna saygl olacana ve koruyacana dair anayasa zerinde yemin etmeyen ve buna benzer kiiyi kfre gtren sz ve fiillerde bulunmayan kiiler ile, durumu bu olmayanlar arasnda ayrm yapmak gerekir. Bilindii gibi her semen, kfr olan bu sz ve fiilleri ilememektedir. 113 Ancak kiinin kastnn, kfr olduu ak olan bu tr sz ve fiiller iin kendisine vekil atamak olmas halinde, kendisinin hkm de atad bu vekilin hkm gibi olur. nk kfr olan bu ie destek veren ile, bunu bizzat uygulayan arasnda fark yoktur. Dolaysyla kfre giren o parlamenteri destekleyen kiinin kast, bu kfr kanunlarnn karlmas, kfr olan anayasa ve sistemin varln devam ettirmesi ise, bu kiinin hkm de, bu ii bizzat yapann hkm ile ayndr. Ancak parlamenterlerin iledikleri kfr olan sz ve fiiller hakknda gerekler oka rtbas ediliyorsa ve semen bunu bilmiyor veya anlamyorsa ve setii kiiyi sadece kyne, kasabasna, mahallesine veya ehrine hizmet gtrmesi amacyla seiyorsa, bu kii dieri ile ayn konumda deildir. Bu semen hata etmektedir ve bu parlamenterleri, kfr yasalarn karmalar maksad ile semi deildir. Bu nedenle bylelerini, kendilerine hccet ikamesi yaplmadan ve parlamenterlerin yaptklar yasama iinin mahiyeti aklanmadan, slama ve Allahu Tealann dinine aykr olan iler ile uratklar belirtilmeden tekfir etmek doru deildir. Bu durum kendilerine aklanp, gerekli hccet ikamesi yaplmasna ramen, seimlere katlma konusunda hala srar ederlerse, bu hkm hak etmi olurlar. Dolaysyla bu tr semen arasnda mutlaka ayrm yapmak gerekir. Kfr kanunlarn yapmas veya buna benzer ak kfr olan baka bir ii gerekletirmesi kast olmadan bu seimlere katlan kiiler, zahirde kendilerini kfre gtren bir i yapmlarsa da, hccet ikamesi yaplmadan nce tekfir edilmezler. nk iler ve durumlarn birbirine karm olmas, demokrasi ve parlamento gibi terimlerin yabanc terimler olup mahiyetinin birok kii tarafndan bilinmemesi, birtakm insanlarn, hakikatn bilmedikleri bu tr ilere girimesine sebep olmutur. Bu, anlamn bilmedii bir sz syleyen veya ii yapan kii kabilindendir. Alimler, anlamn bilmedii ve kendisine
113
Bu fark, semenler ile parlamentoda yasama yapan parlamenterler arasnda ayrm yapmaya bizi gtrd. Yoksa mesele kiinin mizacna ve tercihine kalm yahut delilsiz istihsandan ibaret bir mesele deildir.
OTUZ RSALE
67
hccet ikame edilmedii srece, bylelerinin sorumlu olmadklarn sylemektedir. zz bin Abdusselam Rahimehullah, Kavaidul-Ahkam fi MesalihilEnam isimli kitabnda, Anlamn bilmedii szden dolay kii cezalandrlmaz bal altnda yle der: Arap olmayan kii kfr, talak, iman, kle azad, sat, al, sulh gibi anlamn bilmedii kelimeler kullanacak olursa, onun iin balayc olmaz ve cezalandrlmaz. nk bu kelimelerin gereklerini kabullenmi veya kastetmi deildir. Ayn ekilde Arap olan bir kii, anlamn bilmeden bu manalara delalet eden yabanc kelimeler sylerse, o da kendisi iin balayc olmaz ve cezalandrlmaz. nk kullanrken, bunlarn gereklerini kastetmemitir. rade, ancak bilinen veya zannedilen eye ynelir. Arap olan bir kii, anlamn bilerek bu kelimeleri sylyorsa, syledii yerine gelmi olur. Ancak Arap olan bir kii, karsna snnet veya bidat olan bir yntem ile sen bosun derse, ve her iki kelimenin anlamn da bilmiyorsa veya hul, ricat, nikah, itak gibi arap olduu halde anlamn bilmedii kelimeleri kullanrsa, bunlardan hibiri sebebi ile sorumlu olmaz ve syledii geerli kabul edilmez. nk manasn bilmiyor ki delalet ettii eyi kastetmi saylsn. 114 Gnmzde, demokrasi terimini bilmeyen ve ondan maksadn ne olduunu anlamayp bask, zulm, tahakkum, hak ve hrriyetlerin yok edilmesi gibi uygulamalarn zdd anlamna geldiini dnen veya zanneden kiilerin durumu bu kabildendir. Demokrasinin hakikatinin, Allahu Tealann hakk olan hakimiyeti halkn eline vermek ve halkn kendi kendisine hakimiyet kurmas veya kanunlar yapmas anlamna geldii bu tr kiilere anlatlmadka ve bunun kfr olduu hakknda kendilerine hccet ikamesi yaplmadka, tekfir edilmezler. Bu tr insanlar, demokrasinin hakikatini bilmedii iin ne ie yaradn da bilmez, dolaysyla demokrasi ile hakiki manas olan kfr yapsn de kastetmi saylmazlar. bnul-Kayyim Rahimehullah yle der: Kadn, Arapa bilmeyen kocasna, bana defa bosun de derse ve kocas da bu szlerin ne anlama geldiini bilmeyerek bunu sylerse, Allahu Teala ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hkmne gre bu kadn bo olmaz. Yine bir kii, dierine, halk arasnda sayg ifadesi olarak kullanlan manas ile, Ben senin kulun klenim derse, o kiinin klesi olarak saylmaz. Szlerin rfte kullanmlarn, niyet ve maksatlarn gznnde bulundurmayanlara gre ikinci misaldeki adam, kendisine bu ekilde ifadede bulunan dierine kle olarak sahip olabilir veya onu satabilir. Bu, cahil mftnn hata edebilecei byk bir alandr. Bunu bilmeyen mft insanlar aldatr, Allahu Tealaya ve Rasulne
114
Kavaidul-Ahkam fi Mesalihil-Enam, 2/102
68
iftira eder, dinini deitirir, Allahu Tealann haram etmediini haram ve helal etmediini de helal yapar. Allahu Teala bundan bizi korusun. 115 Yine yle der: Allahu Teala, insanlarn iindekilerine delalet etmesi iin kelimeleri vazetmitir. Biri dierinden bir ey istedii zaman kelimeler ile ne istediini ve maksadn ona anlatr. Bu isteklere de kelimeler vastasyla hkmleri bina edilir. Sz veya fiilin delaleti olmakszn insanlarn ilerinde olan eylere ve yine kiinin anlamn bilmeden syledii ve anlamn kastetmedii kelimelere hkmler bina edilmemitir. Aksine kii, iinden geirip ilemedii, sylemedii, hata ederek, unutarak, ikrah altnda kalarak, anlamn bilmeyerek veya sylediinin anlamn kastetmeyerek yaptklarndan dolay sorumlu tutulmamtr. Kast ve szl ya da fiili delalet bir araya gelirse, hkm terettp eder. Bu eri bir kuraldr. Allahu Tealann adalet, hikmet ve rahmetinin gereklerindendir. 116 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Mmin bir kii, kulland kelimelerin anlamn bilmeden Allahu Teala ve Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem hakknda bir eyi belirtmek iin, sz syler ve o szn kasdettii anlama delalet ettiini zanneder, ancak o sz baka eye delalet ederse, o mmin kafir olmaz. Allahu Teala yle buyurur: Ey iman edenler, Rina demeyin.. 117 Bu kelime ile Yahudiler, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet etmek ister, ancak Mslmanlar ise bunu kastetmezlerdi. Allahu Teala onu kullanmalarn yasaklad, ancak bu sz kullanmalarndan dolay onlar tekfir etmedi. 118 bn-i Teymiyenin Rahimehullah, fk olaynda Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet ve hakaret etmek isteyenler ile bu olaydan byle bir hakaret ve eziyet amac tamayan Hassan, Mistah, Himne gibileri arasnda ayrm yaptna ilikin syledikleri, Allahu Tealann izni ile yirmi dokuzuncu blmde gelecektir. Eziyet ve hakeret amac tamayanlar iin yle der: Onlar bunu kastetmediler ve buna delalet eden bir ey de sylemediler. 119 Burada, maksadn kelimelerin delaletinden anlalaca belirtilmektedir. Yukarda sylenenlerden u sonuca varmaktayz: Tekfirin sebepleri, daha nce belirttiimiz gibi, dnya ahkamna gre sz ve fiil ile snrl ise de, ahvalin ve manalarn karmas, insanlarn cehaletleri, i ve szlerin anlamla115 116
lamul-Muvakkin, 4/229 lamul-Muvakkin, 3/117 117 2 Bakara/104 118 Er-Reddu alal-Bekri, 341-342 119 Es-Sarimul-Meslul, 180
OTUZ RSALE
69
rnn hakikatini bilmemek gibi sebepler ile ihtimallerin birden fazla olmas durumunda kiinin kastn aratrmak ve kesin olarak tesbit etmek gerekir. Delaleti ihtimalli olan sz ve fiiller ile insanlarn tekfir edilmesi blmnde, kiinin sylediklerinin, rfne gre deerlendirilmesi ve gerekli karinelere baklmas gerektiini aklamtk. Biz, kiinin kastnn syledii szlerde ve iledii fiillerde nemli olduunu szlerken, Cehmiyye ve Mrcie mensuplarnn kfre gtren sz ve fiillerde bile, kiinin itikadn ve helali haram klmasn art komalar gibi bir art komuyoruz. Kiinin, sylediklerinde veya ilediklerinde kafir olmay kastetmesi gerektiini de sylemiyoruz. Kfre girenler arasnda zaten byle bir kast olan neredeyse yok gibidir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Bir kimse kfr olan bir sz syler ya da bir amel ilerse, kafir olmay kastetmemi olsa bile, bu nedenle kafir olur. Zira Allahn diledii kimseler dnda hi kimse kfr kastetmez. 120 Bizim kast konusundaki amacmz bir ok defa tekrar ettiimiz gibi, kiinin sylemi olduu kfr szn veya ilemi olduu kfr amelini kendi iradesi ile ve manasn bilerek ilemi olmasdr. Yoksa bu sz veya ameli kfre girmek iin yapm olmas ile bunu kastetmemi olmas arasnda fark yoktur. ari, eri ahkam (tekfir gibi) sebeplerine balam ve bu konuda mkellefe hkm ve sebeplerini birbirinden ayrma serbestisi tanmamtr. Aksine ne zaman sebepler mevcut olur, artlar yerine gelir ve engeller ortadan kalkarsa, kii bu sebeplere binaen verilecek olan hkm amalamasa da, hkm meydana gelir. nk nemli olan, sylenen sz veya yaplan i ile kafir olmay amalamak deil, kfr olan bu sz sylemeyi veya ii yapmay amalamaktr. Tekrar belirtmek isteriz ki, anayasaya yemin etmek, ona ve kanunlarna saygl olmak ve anayasaya uygun kanunlar yapmak gibi bizzat kfr olan iler iin parlamenterleri seen kiileri cehaletlerinden dolay mazur grmyoruz. Bu konuda cehalet zr muteber deildir. nk bu, btn peygamberlerin gnderili amac olan Tevhid ilkesine ak bir kfrdr. Bunu bilmemek, renme imkan ve kolayl bulunduu halde dinin temeli olan bir eyi renmeyi reddetmek demektir. Kald ki akl banda bir insann yasama hakknn Allahu Tealann hakk olduunu bilmemesi mmkn deildir. zellikle tautlarn kendi ve parlamentolarnn hakk olarak grdkleri ve genel olarak btn din ve dnya ilerini kapsayan yasama konusundan insann habersiz olmas szkonusu deildir.
120
Es-Sarimul-Meslul, 177-178
70
Alimler, helal ve haram klma veya kanunlar belirleme iddiasnda bulunan kiinin, rablk iddiasnda bulunmu olacan belirtmiler, Allahu Tealann helal kldn haram veya haram kldn helal yapan, Allahu Tealann izin vermedii kanun koyma iine girien alimlere, yneticilere veya hkmdarlara itaat edenlerin, onlar rabler edinmi olacaklarn sylemilerdir. nk yasama konusunda itaat, ibadettir ve Allahu Tealaya hkmde ve ibadette ortak komaktr. Bu konuda bir ok delil bulunmaktadr. Allahu Teala yle buyurur: zerine Allahn ad anlmadan kesilen hayvanlardan yemeyin. nk onu yemek gnahtr. Gerekten eytanlar dostlarna, sizinle mcadele etmeleri iin telkin ederler. Eer onlara uyarsanz phesiz siz de Allaha ortak koanlardan olursunuz. 121 Ebu Davud, bn-i Mace, Hakim ve bn-i Cerir, bn-i Abbastan
Radyallahu Anhuma yle rivayet ederler: Mrikler, l hayvann eti hak-
knda Mslmanlarla tartr ve, Allahn kestiini yemiyorsunuz, ama kendi kestiklerinizi yiyorsunuz derlerdi. Bunun zerine Allahu Teala, Eer onlara uyarsanz phesiz siz de Allaha ortak koanlardan olursunuz 122 ayetini indirdi. Bu ise Allahu Tealann helal kldn haram ve haram kldn helal klan veya Allahu Tealann izin vermedii yasama iini yapan kiilerin Allahu Tealaya ortak komu olduklarn gstermektedir. Allahu Tealann, (Yahudiler) Allah brakp bilginlerini (hahamlarn); (Hristiyanlar) da rahiplerini ve Meryem olu Mesihi Rabler edindiler. Halbuki hepsine de tek laha kulluk etmekten baka bir ey emrolunmad. Ondan baka hibir ilah yoktur. O, bunlarn ortak kotuklar eylerden mnezzehtir 123 ayeti de bu kabildendir. Rivayet yollarnn toplam ile hasen derecesinde olan Tirmizi ve dierlerinin Adiy bin Hatimden Radyallahu Anhu rivayet ettikleri hadiste yle geer: Boynumda altndan bir ha olduu halde Allah Raslnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yanna geldim. Allah Rasl Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana: Ey Adiy, u putu boynundan at dedi. Ben onu boynumdan attm. Yanndan ayrldm esnada Allah Raslnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u ayeti okuduunu duydum: (Yahudiler) Allah brakp bilginlerini (hahamlarn); (Hristiyanlar) da rahiplerini ve Meryem olu Mesihi Rabler edindiler. 124 Bunun zerine ben: Biz onlara ibadet etmiyorduk dedim. Allah Rasl Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Allahn helal kldklarn haram, haram kldklarn ise helal sayyorlar ve siz de bunla121 122
6 Enam/121 6 Enam/121 123 9 Tevbe/31 124 9 Tevbe/31
OTUZ RSALE
71
r helal ya da haram kabul etmiyor muydunuz? dedi. Ben: Evet dedim. Allah Rasl Sallallahu Aleyhi ve Sellem: te ibadetiniz budur diye buyurdu. bn-i Teymiye Rahimehullah, el-Fetavasnda, bu hadisin hasen olduunu sylemitir. Hadisten anlalmaktadr ki onlar, helaller ve haramlar konusunda kiilere yaplan itaatin ibadet olduunu bilmemekteydiler. Ancak buna ramen bu cehaletleri sebebi ile mazur olarak kabul edilmemilerdir. bn-i Cerir Rahimehullah, Huzeyfeden Radyallahu Anhu yle rivayet eder: Onlar bu haham veya rahipleri iin oru tutmuyorlard ve namaz da klmyorlard. Ancak onlarn helal kldklarn helal ve Allahu Tealann kendileri iin helal kld bir eyi haram kldklarnda da haram olarak kabul ediyorlard. Onlar Rab olarak benimsemeleri bu yndendir. Denilebilir ki; erisinde bir takm meyyide ve cezalar ieren kanunlar yapmak, helal ve haramlar klmak gibi tevhide ve eriata aykrlkta ak olan kanunlar yapmak niteliinde deildir. Gnmzde yaplan kanunlar genelde bu tr cezalar kapsamakta ve helal ya da haramlar konusuna girmemektedir. Bu bakmdan gnmzdeki kanun yapanlara itaat edenleri mazur saymamak iin bu deliller yeterli deildir. nk bu ayetler, zina, iki ve faiz gibi dinden zaruri olarak haram olduu bilinen eyler ile ilgilidir. Bu nedenle kendilerine uyulan kanunlarn tr konusunda onlarn cehaletine itibar etmek ve hccet ikame etmedike tekfir etmemek gerekir. Ancak anayasa gerei yasama yetkisinin parlamenterlere ve tautlara kaytsz artsz mutlak olarak verilmi olmas, bu itiraz geersiz klmaktadr. nk bu yetkinin kapsamna helal ve haram klma veya buna benzer dier hkmler de girmektedir. Parlamenterlere bu mutlak yetkinin verilmesi ve bu yetkinin onun hakk olduunu kabul etmek, tek bana o parlamenterin ve o parlamenteri seen kiinin tekfiri iin yeterlidir. Helal veya haram ilan etsin veya etmesin, cezalar ve hadler alannda kanun yapsn veya yapmasn, hkm koyma hakkn kullara veren kfr anayasas zerine yemin etsin veya etmesin, farketmez. nk mutlak yasama hakk sadece Allahu Tealaya mahsustur ve sadece Ona verilmesi gerekir. Kim bu hakk, Allahu Tealadan bakasna verirse, Allahu Tealadan baka ilah, rab ve hakem aram olur ve slamdan km saylr. slamn, kitap ehli alimlerini ve onlara uyanlar tekfir eden hkmnn sadece helal ve haram klma sebebine dayandn kim iddia edebilir ki? Onlarn ortaya koyduklar hkmlerin ounun hadler ve cezalar ile ilgili olduu sabittir. Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite
72
onlar kafirlerin ta kendileridir 125 ayetinin nzul sebebi ile ilgili olarak gelen rivayetlerin birinde yle belirtilmektedir: Bu ayetler Beni Nadir ve Beni Kureyza Yahudileri hakknda inmitir. Beni Nadirin ldrlenleri erefli saylyor ve diyetleri tam olarak veriliyordu. Ancak Beni Kureyzann ldrlenleri zelil saylyor ve diyetleri de yarm veriliyordu. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem aralarnda hakem yaptlar. Rasulullahda Sallallahu Aleyhi ve Sellem diyetlerini eitledi. Bunu man Ahmed Rahimehullah rivayet etmitir. Ayrca bn-i Cerir de Rahimehullah bunu tefsirinde belirtmektedir. Yine, zina eden Yahudi ile ilgili olarak, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem recm cezasn ona tatbik ettiini bildiren rivayet Mslimde aktarlmaktadr. Onlarn, bu hadiste aktarlan ve Maide Suresindeki ayetin ini sebebi olan sular zinay kendilerine helal klmalar deil, zina konusundaki cezay deitirerek atalarna uymalardr. Eer zinay kendilerine helal etmi olsalard, herhangi bir ceza belirlemezlerdi. nk helal veya mbah olan bir iten dolay kimse cezalandrlmaz. Ayrca gerek okca konuulmas ve gerekse kafir ve mrtedlerin hemen her platformda sk sk sulama maksadyla gndeme getirmeleri sebebi ile, slam eriatndaki hadler, Mslmanlar bir yana, kafirler iin bile mehur hale gelmitir. Bugn herkes tarafndan bilinmektedir ki, tautlar slamn bu hkmlerini yrrlkten kaldrm ve kfr devletlerinden ithal ettikleri aalk uydurma cezalar ile bunlar deitirmilerdir. Bilindii gibi slamn hkmlerine bedel olarak getirilen hkmleri yasalatrmak, zorlatrmak veya basitletirmek, parlamento yeleri ve onlarn banda bulunan dier tautlarn grevidir. Bu tauti sistemlerin dzen ve kanunlarn incelediimiz zaman, deiik ekillerde helal ve haram kldklarn da grrz. Mesela slam dininde haraml zorunlu olarak bilinen faiz ve buna benzer dier byk gnahlar bu tautlarn kanunlarnda mbahtr. Hatta bu tr gnahlarn dzenli olarak uyguland ve bu kanunlar tarafndan korunduu kurumlar da bulunmaktadr. Ayn ekilde, Allahu Tealann haram kld iki de byledir. kinin retildii, satld ve iildii yerler bu sistemlerde aka bulunmaktadr ve hatta bizzat bunlar tarafndan kurulmaktadr. Bu kurumlara ruhsat verilmekte ve hem bu kurumlar hem de ienler kanun ve uygulayclar tarafndan korunmaktadr. Kanunlarnn mbah kld ve koruma altna ald fuhu da byledir.
125
5 Maide/44
OTUZ RSALE
73
Bunlardan da nemlisi, bu sistemlerde, btn ekilleriyle kfr ve riddet mbahtr. Kanunlar ve uygulayclar tarafndan, inan hrriyeti ad ile her trl kfr ve riddet korunmakta ve insani bir hak olarak savunulmaktadr. Kanunlarnn hibir yerinde kfr veya riddeti yasaklayan ve cezalandran bir hkm yoktur. Bu kanunlara gre riddet, cezas olan bir su deildir. Aksine bu kfr kanunlarnn tand ve koruduu kiisel bir hak ve zgrlktr. Bu konular burada ayrntl olarak anlatmamz uzun srer. Bunlar zerinde daha geni olarak baka kitaplarmzda durduk. zet olarak, Allahu Tealann hkmlerinden baka hkm ve kanun koyanlar seenleri veya yaptklar bu ilerinde onlara itaat edenleri mazur olarak saymyoruz. Aksi halde papaz ve hahamlara ibadet eden Yahudi ve Hristiyanlar da mazur grmemiz gerekir. nk eriatta benzerler arasnda ayrmn yaplmas yoktur. Allahu Teala yle buyurur: imdi sizin kafirleriniz, onlardan daha m iyidirler? Yoksa kitaplarda sizin iin bir beraet mi var? 126 Bu konuda avamdan olan Mslmanlar mazur grmemezin sebebi, tekfirin kurallarnda muteber bir art niteliinde olan, kiinin kfre gtrc olan ameli kastetmesi yani ameli bilinli olarak yapmas konusudur. Ki bu insanlarda, tekfirin artlarndan olan muteber kast bulunmamaktadr. Bizler, setii insanlar, kanun koyan, anayasaya sayg yemini eden, kanunlara muhakeme olan ve parlamento yelerinin iledii, kiiyi kfre gtren dier sz ve fiilleri ileyen olarak semeyen ve bu maksatla semeyi de kastetmeyen kiileri mazur grmekteyiz. Mazur grdmz bu insanlarn, parlamenterlerin iledikleri bu sular hakknda bilgileri yoktur. Dolaysyla bu ileri yapmalarn kastetmeleri de imkanszdr. Aksine Mslman olduunu iddia etmeleri ve Allahu Tealann eriatn egemen klmay vaadetmeleri sebebi ile onlara oy vermektedirler. Ya da bu insanlardan bazlarn, dnyevi hizmetler iin semektedirler. Byle kiiler, ancak kendilerine hccet ikamesi yapldktan sonra hala inat etmeleri halinde tekfir edilebilir. nk bugn insanlar hak ile batl kartrmakta ve batl eylere hak ss verilerek halk kandrlmaktadr. Bu nedenle bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Baz yerlerde ve zamanlarda heva sahipleri ok olabilir ve syledikleri szler, cahiller tarafndan ilim ve snnet erbabnn szleri derecesinde grlebilir. yleki bunlar yneten kiiler de ne yapacan bilmez olur ve Allahu Tealann hccetini ortaya koyacak kiilere ihtiya duyalabilir. 127
126 127
54 Kamer/43 Mecmuul-Fetava, 3/152
74
Hccetin ikame edilmi olmas, sadece Allahu Tealann ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, o konudaki kelamn insanlara ulatrmaktan ibaret deildir. zellikle slam yayldktan, Allahu Tealann koruduu Kitap uzak ve yakn herkese ulatktan sonra hcceti ikame etmek, tebliden ibaret de deildir. Aksine ou zaman pheleri gidermek, karklklar ortadan kaldrmak, vakay, yani szn hakikatini, szn anlamn ve iin mahiyetini ortaya koymaktr. Sz anlamamak ve nereye varacan bilememek veya iddetli korku ya da sevinten dolay kiinin ne dediini bilememesi sebebi ile kiinin mazur saylacana ilikin aklamay yukarda yapmtk. Mkellefin, hakikatn ve manasn bilmedii bir ii yapmas da bu kabildendir. nk byle bir kii, iin, bilmedii hakikatn kastedemez. Bineini kaybedip sonra tekrar bulduunda Allahm, sen benim kulumsun ben de senin rabbinim diyen adamn anlatld hadis de bunun delillerindendir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu, Sevincinin iddetinden hata etti diye nitelendirmitir. Bu delillerden biri de, kendi nefsine yazk edip; ailesine, ld zaman kendisinin yaklmasn ve klnn yarsn karaya dier yarsn ise denize savurulmasn isteyen adamn kssasdr. Bu ekilde, Allahn tekrar kendisini diriltmeye g yetirme kudretine sahip olmadn zannetti. Bu ise kfrdr. Ancak bu adam cahil olduu ve Allahtan korktuu iin Allah onu affetti. Bunun zerinde, Allahu Tealann izni ile, ileride de duracaz. Dolaysyla parlamento seimlerinde tafsilata inmeden ve ayrma tabi tutmadan, bu seimlere katlan btn herkesi tekfir etmek, yaplan ak hatalardandr. zellikle bu parlamentolarn ve parlamenterlerin hakikatinin bilinmedii, bu konuda kastlarn ve durumlarn farkl olmas mutlaka gznnde bulundurulmas gerekenlerdendir. Bununla beraber bu irk parlamentolarnn hakikatini ve parlamenterlerin nasl bir irk iinde grev yaptklarn bilen birisi olarak unu da rahatlkla syleyebiliriz ki, yasama yapan parlamento seimlerine katlma ii ak bir kfrdr. 128 Bu hkm, bu tr seimlere katlma ii hakknda verilmi olan mutlak bir hkmdr. Bu parlamentolardan sakndrmak ve insanlarn onlardan uzak durmasn salamaya almak iin bu hkm mutlak olarak vermekteyiz. Ancak mutlak olan bu hkm muayyen bir ahsa indirgemek istediimizde, gerekli aratrmay yapp, kiilerin kast ve bilgi seviye-
128
Bu mesele iin, ed-Demokratiyye Dinun ve Feteva Sicnis-Sivaga isimli kitaplarmza baknz. (ed-Demokratiyye Dinun isimli kitap, Allahu Tealann yardm ve ltfu ile terceme edildi. Bu ve dier kitaplar iin internet sitemizi ziyaret edebilirsiniz. Yaync)
OTUZ RSALE
75
lerine gre hkm vermekteyiz. Kanun karmas veya buna benzer, kiiyi kfre gtren ileri yapmas iin milletvekili seimlerine katlanlarn kafir olduunu sylyoruz. nk kfrn sebeplerinden birini ilemitir. Bu i ile kafir olmay veya dinden kmay kastetmese bile, hakknda verilen bu hkm deimez. Parlamentonun hakikatini ve yelerinin almasnn tabiatn bilmeyenlere, hccet ikame edilmesi ve parlamento ve milletvekillerinin yapt ilerin mahiyetinin aklanmas gerekir. Buna ramen bu ite srar ederse tekfir edilir. Ancak hccet ikamesi yaplmadan ve kendisine gerekli aklamada bulunulmadan tekfir etmekten kanmak gerekir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Kendisine delil gsterilmeden ve doru aklanmadan, kimsenin, hata ve yanltan dolay bir Mslman tekfir etmeye hakk yoktur. Kiinin slam kesin olarak sabit olduktan sonra, phe ile yok olmaz. Ancak phe giderildikten ve gerekli hccet ikamesi yapldktan sonra hala srar etmesi halinde, onun slam yok olur. 129
129
Mecmuul-Fetava, 12/250, Daru bn-i Hazm basks
76
-27AIK OLMAYAN MESELELERDE, CEHALET ZRN MUTEBER OLARAK SAYMAMAK

Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de, kapal olup aklamay gerektiren veya ancak peygamberler yolu ile bilinebilen meselelerde, cehaletinden dolay kiiyi mazeretli olarak saymamaktr. Cehalet zr konusunda insanlar ifrat ve tefrite kaarak, ihtilaf etmilerdir. Bir grup, Allahu Tealann insanlara geni tuttuunu daraltarak cehaleti tekfirin engellerinden biri olarak kabul etmemi ve mutlak olarak cehaleti zr saymamtr. Dier bir grup ise, birinci grubun tam aksine, dinde zorunlu olarak her Mslman, hatta Yahudi ve Hristiyanlar tarafndan bile bilinen eylerde bile cehaleti zr olarak kabul etmi ve bu konuda kapy ardna kadar aralamtr. Nitekim, kendilerine hccet ulamadndan dolay deil, yz evirdikleri iin cahil konumda olan kafirleri bile mazaretli olarak kabul etmilerdir. Oysa ki Kuran ve Snnet bu insanlarn ellerinde bulunmakta, ancak dnya ilimlerine, her trl ss ve malna kendilerini vermelerine ramen balarn kaldrp ona bakmamaktadrlar. Bu tr insanlar hakknda Allahu Teala yle buyurur: Onlar dnya hayatnn grnen yzn bilirler. Ahiretten ise, onlar tamamen gafildirler. 130 Halbuki Allahu Teala, emrinden yz evirip grmezlikten gelenleri knayp ktlemekte, grme, iitme ve akl yeteneklerini, Rabbini tanma, yaratal amalarn kavrama maksadyla kullanmadklarndan dolay onlar eletirerek yle buyurur: Andolsun, biz cin ve insandan bir ounu cehennem iin yaratmz. Zira onlarn kalpleri vardr ama onlarla gerei kavramazlar; gzleri vardr, lakin onlarla grmezler; kulaklar vardr, fakat onlarla iitmezler. te onlar hayvanlar gibidir; hatta daha da dalalet ierisindedirler. Onlar gaflete denlerin ta kendileridir. 131 Allahu Teala baka ayetinde ise yine onlarn durumunu anlatarak yle buyurur: Ve ayet kulak vermi veya aklmz kullanm olsaydk, (imdi) u alevli cehennemin mahkumlar arasnda olmazdk diye ilave ederler. Bylece gnahlarn itiraf ederler. Artk uzak olsun o alevli cehennemin mahkumlar 132 , Kendilerine kulaklar,
130 131
30 Rum/7 7 Araf/179 132 67 Mlk/10-11
OTUZ RSALE
77
gzler ve kalpler vermitik. Fakat kulaklar, gzleri ve kalpleri kendilerine bir fayda salamad. Zira bile bile Allahn ayetlerini inkar ediyorlard. Alay edip, durduklar ey, kendilerini kuatverdi. 133 bn-i Hazm Rahimehullah yle der: Kendi haklarnda itirafta bulunan bu akletmeyen ve iitmeyen insanlar, eer iitmi ve akletmi olsalard atee girmeyeceklerdi. Gerekten kulaklar sesleri iitmeyecek kadar kapal myd? Dnya ileri, tarm konular, hayvan gtmeleri, mallarn ynetimi ve gelitirilmesi, ev yapm, ba ve bahe kurulmas, ticarethane ve iftliklerin ynetimi, mallarn korunmas, makam ve liderlik istemi konusunda cahil miydi bunlar? Hayr, tam tersi bunlarn tamamn biliyorlard. Onlar asl rezil ve perian eden, saylan btn bu ileri belki herkesten daha ok bilmeleri ve herkesten daha iddetli olarak bunlara sarlmalaryd. Onlar nasl mal sahibi olacaklarn, mal nasl ynetip oaltacaklarn iyi bilirlerdi. Ancak azap gren bu insanlar Allahu Tealay bulmak, ona kulluk yapmak, sz, amel ve akide ile ona ynelmekte gzlerini, kulaklarn ve akllarn kullanmay kabul etmediler. Btn bunlar fani, kurtarmayan ve ie yaramayan, hatta yk arlatran ve piman eden dnyalk iin kullandlar. 134 Cehalet konusunda doru olan, meselenin tafsilatna bakmaktr. Dinin baz konular vardr ki onu bilmemek caiz deildir. zellikle Allahu Tealann koruduu Kurann her tarafta yaylm olduu bir ortamda bu trden olan eyleri bilmemek mazeret olarak kabul edilmeyecek olan sulardandr. Allahu Teala yle buyurur: Kendisiyle sizi ve bundan sonra onu duyacak herkesi uyarmam iin bu Kur'an bana vahyolundu. 135 Cehaletin mazeret olarak kabul edilmedii hususlardan biri de Tevhidin asldr. Allahu Teala, insanlar bunun zerine yaratmtr. Buhari ve Mslimde belirtildii gibi insan bu ftrat ile dnyaya gelir. Sonra anne ve babas onu saptrr. Btn peygamberler Tevhid ile gnderilmi ve kitaplar onun iin indirilmitir. Tevhid zere olmayanlar, inat veya yz eviren cahil kafirlerdendir. Allahu Teala yle buyurur: te bu (Kuran) bizim indirdiimiz mbarek bir kitaptr. Ona uyun ve Allahtan korkun ki size merhamet edilsin. (Onu size indirdik ki), Kitap, yalnz bizden nceki iki toplulua indirildi, biz ise onlarn okumasndan gerekten habersizdik demeyesiniz. Yahut, bize de kitap indirilseydi, biz onlardan daha ok doru yolda olurduk demeyesiniz diye (bu Kitap indirdik). te size de Rabbinizden ak bir delil,
133 134
46 Ahkaf/26 bn-i Hazm, hkamul-Ahkam, 1/66 135 6 Enam/19
78
hidayet ve rahmet geldi. Kim, Allahn ayetlerini yalanlayp onlardan yz evirenden daha zalimdir? Ayetlerimizden yz evirenleri, yz evirmelerinden tr azabn en ktsyle cezalandracaz. 136 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Allahu Teala, yalanlayarak olsun veya olmasn, ayetlerinden yz evirenlere en ar cezay vereceini belirtmitir. Bu da gsteriyor ki peygamberlerin getirdiklerini kabul etmeyenler kafirdir. Bunun yalanlama, byklenme, hevaya uyma veya getirilen eylerden phe etme sebebi ile meydana gelmesi arasnda fark yoktur. Peygamberin getirdii eyleri yalanlayan herkes kafirdir. Yalanlamasa bile, iman etmedii srece yine kafir olur. 137 Allahu Teala, son peygamber olan Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile peygamberlii bitirdikten ve suyun onu silemeyecei Kitapn ulatrdktan sonra, dinin asl, en salam kulpu ve yaratln en nemli sebebi olan Tevhidden yz eviren kii, tembel davranmas ve yz evirmesi neticesinde bu Tevhidden cahil kalm ise, mazur saylmaz. bn-i Teymiyenin Rahimehullah dedii gibi, her kafirin mstekbir yalanlayc olmas gerekmez. Byleleri olabilecei gibi, hevasna tabi olmas sonucu kafir olanlar da vardr. Bu tr kafirler dini ne yalanlar, ne tasdik eder, ne de destekler. Byleleri, din ile yakndan veya uzaktan ilgilenmezler. Dinin baz meseleleri, aklama yapmay gerektirir. Bu meseleleri, Tevhid ve zdd olan irk gibi veya dinden zorunlu olarak bilinen ve mehur olan eyler gibi deerlendirmek doru olmaz. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Eer ki kiinin muhalefeti, dinin ak olmayan ve herkes tarafndan bilinmesinin zor olduu meselelerde olursa, hata ettii, dalalete dt ve kendisine hccet ikamesinin yaplmad sylenebilir. Ancak kiinin muhalefeti, ak olan ve Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun ile gnderildii ve ona muhalefet edenlerin tekfir edildii btn Mslmanlar ve hatta Yahudi ve Hristiyanlar tarafndan da bilinen meselelerde ise durum byle deildir. Tek olan Allahu Tealaya ibadetin emredilmi olmas ve Allahu Tealadan baka, meleklere, peygamberlere, gnee, aya, yldzlara, putlara ve baka eylere ibadetin yasaklanm olmas bu trdendir. Bunlar slam esaslarnn en ak olanlardr. Yine be vakit namaz ve Yahudi, Hristiyan, Mecusi ve mriklere dmanln emredilmi olmas ile iki, kumar, zina ve faizin yasaklanm olmas da bu kabildendir. 138
136 137
6 Enam/155-157 Mecmuul-Fetava, 3/196 138 Mecmuul-Fetava, 4/37
OTUZ RSALE
79
Muhammed bin Abdulvehhab, Mufidul-Mustefid isimli kitabnda bn-i Teymiyenin Rahimehullah u szn nakleder: Muayyen bir ahsn, kafir, bidat ehli, fask veya masiyet sahibi olarak isimlendirilmesi konusunda buna en fazla kar kanlardan birisi de benim. Ancak kendisine risalet hccetinin ulamasna ramen ayn suu ilemeye devam eden bunun dndadr. bn-i Teymiyenin Rahimehullah bu szn deerlendiren Muhammed bin Abdulvehhab Rahimehullah ilave olarak yle der: Tesbit ettiimiz kadar, btn mevzularda onun bu meseleye bak ve aklama yntemi byledir. Gerekli aratrmay yapmadan ve problemleri zmeden, muayyen bir kiinin tekfiri konusunda bahsetmez. Bundan ama hccet ikamesi yaplmadan nce muayyen bir ahsn tekfir edilmesinden sakndrmak iindir. Ancak u da bilinmektedir ki, kendisine hccet ulatrlm olan kii hakknda, gerekli olmas halinde muayyen olarak kafir, fask veya masiyet sahibi olarak hkmetmektedir. Allah ondan raz olsun, yine belirtmektedir ki bu yndeki szleri dinin ak olmayan meseleleri hakkndadr. Kelamclardan nde gelen baz kiilerin ou zaman slamn dna ktklarn belirterek onlara cevap verirken yle der: Eer ki kiinin muhalefeti, dinin ak olmayan ve herkes tarafndan bilinmesinin zor olduu meselelerde olursa, hata ettii, dalalete dt ve kendisine hccet ikamesinin yaplmad sylenebilir. Ancak kiinin muhalefeti, ak olan, Mslmanlar ve hatta Yahudi ve Hristiyanlar tarafndan da Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun ile gnderildii ve ona muhalefet edenlerin tekfir edildii bilinen meselelerde ise durum byle deildir. Tek olan Allahu Tealaya ibadetin emredilmi olmas ve Allahu Tealadan baka, meleklere, peygamberlere, gnee, aya, yldzlara, putlara ve baka eylere ibadetin yasaklanm olmas bu trdendir. Bunlar slam esaslarnn en ak olanlardr. Yine be vakit namaz ve Yahudi, Hristiyan, Mecusi ve mriklere dmanln emredilmi olmas ile iki, kumar, zina ve faizin yasaklanm olmas da bu kabildendir. Buna ramen ileri gelenlerinden birounun bu tr dalalete dtklerini ve mrted olduklarn grrsn. Hatta daha da kts, onlarn bazlar mriklerin dini hakknda yazlar yazmaktadrlar. Ebu Abdullah er-Razinin yapt bunun rneklerindendir. Bu ise, btn Mslmanlarn ittifak ile ak bir riddettir. Sz burada bitmektedir. bn-i Teymiyenin Rahimehullah, bu kural ve Allahu Tealann dmanlarnn belirttii pheyi nasl aklad zerinde dnmek gerekir. Ancak, Allahu Teala kimi yoldan karmay isterse, onun iin bir ey yapmak mmkn deildir. Biz inanyor, Allahu Tealaya o ekilde kavumay umuyor ve diyoruz ki: Bir Mslman, kendisine hccet ulatktan sonra Allahu
80
Tealaya irk koar veya bunu Tevhid ehlinden stn tutarsa ve hak zere olduunu iddia ederse veya Allahu Tealann, peygamberinin ve Mslman alimlerin belirttikleri ak olan herhangi bir kfr seerse, kim olursa olsun, onu tekfir ederiz. Biz Allahu Tealadan ve Peygamberinden gelen btn eylere iman ettiimiz gibi tekfir ile ilgili gelen hkmlerin ve dolaysyla da saptan kim olursa olsun, gerektiinde onu tekfir etmenin de imandan olduuna inanrz. Bu konuda alimlerden birinin bile muhalefet ettiini de bilmiyoruz. Bu meselede ihtilaf karanlar, Firavunun dedii yle ise nceki milletlerin hali ne olacak? 139 veya Kureyin dedii Son dinde de bunu iitmedik 140 gibi szlere snrlar ve bunlara benzer lafzlar ile kendilerini savunurlar. 141 shak bin Abdurrahman Alu-eyh yle der: Allahu Tealaya ortak komadan ibadet etmek, Ondan bakasna ibadet etmekten beri olmak, ibadette Allahu Tealaya ortak koanlarn, kiiyi slamdan karan en byk kfr ile kafir olduu meselesi dinin asllarnn asldr. Allahu Teala, onunla peygamberleri gndermi, kitaplar indirmi, Kuran ve Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile insanlara hccetini ikame etmitir. Allahu Tealaya ortak koanlarn tekfiri konusunda din alimlerinin u ekilde cevap verdikleri grlr: O kii istitabeye tabi tutulur. Tevbe ederse kabul edilir, tevbe etmez ise ldrlr. Alimler dinin asllarndan olan meselelerde aklama yapmazlar. Sadece delili baz Mslmanlar iin kapal olabilecek meselelerde aklama yaparlar. Kaderiyye veya Mrcie gibi bidat ehlinin tartt meseleler, sarf ve atf gibi gizli olan meseleler, kabirlere ibadet etmesi sebebi ile slamdan kanlara yaplacak gerekli aklama veya irk koann nceki amellerinin yok olupolmayaca gibi meseleler bu trdendir. Ki, Allahu Teala yle buyurur: Deve ine deliinden geinceye kadar onlar, cennete giremeyeceklerdir 142 , Kim Allaha ortak koarsa sanki o, gkten dp paralanm da kendisini kular kapm, yahut rzgar onu uzak bir yere srklemi gibidir 143 , phesiz Allah kendisine ortak koulmasn balamaz 144 , Kim Allaha ortak koarsa ameli boa gitmitir. 145 Ancak bu, kt bir inanca da yol aabilir. Bu ise, bu mmete hccetin Kuran ve Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile kaim olmad inancdr.
139 140
20 Ta-ha/51 38 Sad/7 141 Mufidul-Mustefid fi Hukmi Tarikit-Tevhid, 54-55 142 7 Araf/40 143 22 Hacc/31 144 4 Nisa/48 145 5 Maide/5
OTUZ RSALE
81
Kitap ve Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem unutmalarna yol aan yanl anlamadan Allahu Tealaya snrz. Kuran ve Rasuln davetinin ulamad fetret devrinde len insanlara da icma ile Mslman ad verilmez. 146 Abdullah bin Abdurrahman Eba Batin yle der: Mrikleri savunan bazlar, cehaleti sebebi ile kfr ileyen kiinin tekfir edilmeyecei ve ancak inat kafirin tekfir edilebileceini iddia eder ve bu szlerine delil olarak da, ocuklarna, ldkten sonra vcudunun yaklmasn ve kllerinin savurulmasn vasiyet eden adamn olayn gsterirler. Bu iddialarna yle cevap verilir: Allahu Teala, peygamberlerini mjdeleyici ve korkutucu olarak gndermitir. Bylece insalarn Allahu Tealaya kar bir hccetleri kalmamtr. Peygamberlerin, kendisi ile gnderildikleri ve ona davet ettikleri en byk ey, ibadeti yalnzca Allahu Tealaya has klmak ve Allahu Tealadan bakasna ibadet olan irki yasaklamaktr. Dolaysyla kii, Allahu Tealaya kar en byk irk olan bakasna ibadet konusunda, cehaleti sebebi ile mazur kabul edilecekse, cehaleti sebebi ile mazur olmayan kim kalr ki? Byle bir iddia, Allahu Tealann yz eviren ve inat eden kafir dnda hi kimseye hccetini ikame etmedii sonucunu dourur. Bununla birlikte byle bir iddiann sahibi olan kiinin, asln inkar etmesi de mmkn deildir. Bu kii byk eliki ierisindedir. nk bu kiinin Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem peygamber olarak gnderildiinden phe eden veya kyamet gn insanlarn yeniden diriltilecei gibi dinin asllarndan olan bir konuda phe eden kiiyi tekfir etme konusunda tevakkuf etmeleri mmkn deildir. phe eden kii ise cahildir. Fkh alimleri Rahimehumullah, kitaplarnda, mrtedin hkm konusunu aklarken, bunun, Mslman olduktan sonra, kiiyi kfre sokan bir sz veya fiil veya itikad ya da phe sebebi ile kafir olan kii olduunu belirtirler. phe etmenin sebebi cehalettir. Ancak yukardaki iddiann sahiplerinin yaptklar gibi, cehalet zrn, doru olmayan bir ekilde genellediimizde cahil olan Yahudi ve Hristiyanlarn, cehaletleri sebebi ile aya, gnee, yldzlara ve putlara secde eden kiilerin ve Ali bin Ebi Talipin Radyallahu Anhu kendilerini atete yakarak cezalandrd insanlarn da mazur olarak kabul edilmeleri ve dolaysyla da tekfir edilmemeleri gerekir. nk bunlarn da cahil olduklarn kesin olarak sylyoruz. Halbuki alimler, Yahudi ve Hristiyanlar tekfir etmeyen veya kafir olduklarndan phe edenlerin tekfir edilecei konusunda icma etmilerdir. Bununla birlikte biz, bu Yahudi ve Hristiyanlarn ounun cahil olduuna inanyoruz... Allahu Teala, onlarn, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem kendilerini davet ettii eyler konusunda phe ierisinde oldukla146
Akidetul-Muvahhidin, 150-151 sayfalar aras
82
rn bildirmektedir. Bununla birlikte Allahu Teala u ayetlerinde atalarn taklit edenleri ktlemektedir: Senden nce de hangi memlekete uyarc gndermisek mutlaka orann varlkllar, Biz babalarmz bir din zerinde bulduk. Biz de onlarn izlerine uyarz dediler. 147 Onlarn durumu bu olmasna ramen Allahu Teala, onlar tekfir etmitir. Alimler, bu ve benzeri ayetleri delil gstererek Allahu Tealay ve Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem risaletini bilme konusunda taklidin caiz olmadn, Allahu Tealann hccetinin, ta ki bu hccet ve aklamalar anlamasalar bile insanlar zerine, kendilerine gnderilen rasuller aracl ile ikame olunduunu bildirmektedir. Her mtehidin, yapm olduu itihadnda doruya isabet edip etmedii hakknda sz ederken, bu konuda cumhurun grn tercih eden Muhammed bin Kudame Rahimehullah yle der: phesiz her mtehid, yapm olduu itihadnda doruya isabet edemez. Hak, mtehidlerden birinin sylediidir. Cahz, slam inceledii halde hakk idrakten aciz olan kiinin mazur olup gnahkar olmadn iddia etmitir. Cahzn syledii bu sz, kesin olarak batldr, Allahu Tealaya kfrdr, Onun ve Rasulnn sylediini red etmektir. 148 Muhammed bin brahim Alu-eyh, el-Bedeviye, el-Ciylaniye ve Ehl-i Beytin kabirlerine ibadet edenlerin, ibadet ettikleri bu kii ve kabirleri ilah edinmediklerini ve sadece vasta olarak grdklerini belirtmelerine ramen kafir olduklar ve bu gibilerinin ibadet ettikleri bu kii ve kabirleri ilah olarak kabul etmelerinin art olmad konusunda verdii bir fetvadan sonra yle der: Tevhidde cehalet yoktur ve bu konu, cehalet sebebi ile kiinin mazur kabul edildii dier konular gibi deildir. Tevhidin eksiklii phesiz ki Allahu Tealann dininden yz evirmektir. nsan gnein varl konusunda cahil olabilir mi? Onlarn bilginleri cahildir ve mriklerden daha cahil olan da yoktur. Kuranda, Allahu Tealadan bakasna ibadet eden bazlarna ynelik yaplan hitap dnda, cehalet ile hitap yoktur. Ki onlar cahildirler ve zerlerine hccet ikame edilmitir. Dolaysyla u iki ey birlemektedir: Hccetin ikame olunduu oran nisbetinde ilim, ve kiinin bundan yz evirmesi nisbetinde cehalet. Bu konuda, kendisi ile Ezher eyhi arasnda bir tartma olmutur. Bu tartmann sonunda Ezher eyhinin, Onlar, kfr izhar ediyorlar demesi zerine Muhammed bin brahim, u cevab vermitir: O zaman, biz de onlar tekfir edenler olduumuzu izhar edelim. 149
147 148
43 Zuhruf/23 Akidetul-Muvahhdin, 16-17 sayfalar aras 149 Baknz: Mecmuul-Fetava ve Resail e-eyh Muhammed bin brahim, 12/197-198
OTUZ RSALE
83
Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile tevessl etmenin caiz olduunu reddedenlerin kafir olduunu syleyenlere cevap olarak bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile tevessl etmeyenlerin kafir olduunu hibir kimse sylememitir ve bunu syleyen kiiyi tekfir etmenin de hibir yeri yoktur. Bu kapal bir mesele olup delilleri ak deildir. Kfr ise, ancak dinden zorunlu olarak bilinen meseleleri veya zerinde icma edilen mtevatir hkmleri inkar etmek ile gerekleir. 150 Burada unu belirtmekte fayda vardr ki bn-i Teymiyenin
Rahimehullah yukarda syledikleri, yalanlama kfr ile ilgilidir. Bu ise, din-
den zorunlu olarak bilinen meseleler ve tevatr ile sabit olan ak hkmler hakknda olur. Ancak herkes tarafndan bilinmesi zor olan kapal bir konu hakknda, kiiye bu konunun ulamam olmas sebebi ile inkar ve red olursa, bu kii yalanlam saylmaz.. Gnmzde Cehmiyye ve Mrcie mezlerinin iddia ettii gibi, kfrn btn eitleri yalanlama kfrnden ibaret deildir. bn-i Tyemiyyenin yz evirme kfr hakknda yukardaki u szn burada tekrar ediyoruz: Bir kimse kfr olan bir sz syler ya da bir amel ilerse, kafir olmay kastetmemi olsa bile, bu nedenle kafir olur. Zira Allahn diledii kimseler dnda hi kimse kfr kastetmez. bn-i Teymiyenin bu gr hibir tartma gtrmeyecek kadar ak ve nettir. bn-i Teymiye Rahimehullah, cehaletinden dolay kiinin mazur sayld ak olmayan meseleler ile, kiinin cehaleti sebebi ile mazur saylmad dinin zarurilerinden ve ak olan meseleleri birbirinden ayrmann gerektii hakknda yle der: Tevessl lafzndan ey kastedilmi olabilir. Bunlardan u ikisi zerinde Mslmanlar ittifak etmilerdir: Birincisi: man ve slamn asldr. Bu ise Ona Sallallahu Aleyhi ve
Sellem, iman ve itaat ile yaplan tevessldr.
kincisi: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem duas ve efaatidir. Bu da kiiye fayda veren hususlardandr. Rasulullahn kendisine dua ettii ve efaat ettii kii Mslmanlarn ittifak ile ona tevessl etmi olur. Bu iki manada, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile tevessl inkar eden kii mrted olur, tevbe etmesi istenir, reddederse mrted olarak ldrlr. Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem iman etme ve itaat ile tevessl, dinin asldr. Bu dinin zarurilerinden olup, avam veya havastan olan btn Mslmanlarn bilmeleri gereken bir meseledir. Bu anlam ile tevessl inkar eden kiinin kafir olduu da yine Mslmanlarn geneli ve zeli tarafndan bilinir. Onun duas ve efaatinin Mslmanlara yarar sala150
84
yacan inkar eden de kafir olur. Ancak birincisi, ikincisine gre daha kapaldr. Bu ikinci manas ile tevessl bilmeden inkar eden kiiye bu retilir. Kendisine retilmesine ve bildirilmesine ramen hala srar ederse, mrted olur. 151 eyhul-slam bn-i Teymiyenin Rahimehullah, kapal olup aklamaya muhta olan meselelerde cehaletten dolay kiiyi mazur saymak ile dinin, imann ve slamn asllarndan olan veya slam dininde bilinmesi zaruri olan meselelerde cehaletinden dolay kiiyi mazur sayma arasnda ayrm yapmasna dikkat edilmesi gerekir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Dinin asllar, 152 Tevhid, Allahu Tealann sfatlar, kader, nbvvet, ahiret veya bunlara delalet eden meseleler gibi ya szle veya hem sz hem de amel ile inanlmas gereken eylerdir.. Birinci ksm; Allahu Teala, insanlarn bilmeleri, inanmalar ve tasdik etmeleri gereken her meseleyi, zrl kalnmasna mahal brakmamak iin
Mecmuul-Fetava, 1/115 Bu ve daha nce sylediklerinden anlalmaktadr ki dini, inkar edildii zaman kfre gtren temellere (usl) ve inkar edildii zaman kfre gtrmeyen furua taksim edenleri eletirmesinden maksat, yukarda belirtilen bu ayrm reddetmek veya iptal etmek deildir. Zaten kendisi kiinin cehaletinin ak olan meselelerde deil, usl veya furudan olan kapal meselelerde mazeret olduunu el-Fetavann birok yerinde tekrar tekrar belirtmektedir. Bundan maksad, Ehl-i Snnete muhalefet olarak yanl temellere gre dini usl ve furu diye ikiye taksim eden Mutezile ve benzerlerini eletirmektir. Nitekim o, el-Feteva 23/196 de buna iaret etmi ve 3/191de bunu aklayarak yle demitir: Cevher, ard ve cisim hakknda konuan kelamclar (Mutezileyi) ktleyen ve bidat sayan selef ve imamlarn szleri, o kiilerin dinin usul ile ilgili bu lafzlarla kastettikleri manalar, dinin delillerine, usllerine ve ispat veya red meselesine kartranlar ktlemektedir. Baka bir yerde de yle der: Kelamclardan bir grup koyduklar llerine dinin usul adn vermektedir. Halbuki bu bu byk bir isimdir ve bu ismi verdikleri llerinde ok fazla bozukluklar bulunmaktadr. Ehl-i Snnet, onlarn bu bozuk llerine kar ktnda ise, dinin usuln inkar etmekle sularlar. Halbuki Ehl-i Snnet, dinin usul adn almaya layk olan meseleleri deil, sadece bunlarn dinin usul diye isimlendirdikleri bozuk llerini kabul etmemektedir. Bunlar, Allahu Tealann indirmedii, sadece kendilerinin ve yollarn takip ettikleri kiilerin verdikleri isimlerdir. Din, Allahu Tealann ve Rasulnn teri ettiidir. Onun usul ve furuu da aklanmtr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dinin furuunu aklad halde usuln aklamam olmas mmkn deildir. (El-Fetava, 4/38) bn-i Teymiyenin, dinin usl ve furu olarak iki ksma ayrlmasnn Mutezile ve benzeri bidat ehlinin yapt bir taksim olduunu, Cehmiyye ve Mrcie evrelerinden biroklarnn bu taksime can simidi gibi sarlmasn, ilim ve davete mensup deerli baz kiilerin de onlarn bu taksimlerine kapldn belirttii szlerinden maksat, ilke olarak byle bir taksime kar kmak deil, sadece Mutezile ve benzerlerinin bu konuda oynadklar oyuna kar kmaktr.
152 151
OTUZ RSALE
85
ak olarak ve yeterince aklamtr. nk bunlar, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem insanlara tebli ettii ve aklad en byk ve en nemli eylerdir. Yine bunlar, Allahu Tealann, btn bunlar aklayan rasuller ile hccetini kullar zerine ikame ettii en nemli meselelerdir. Allahu Tealann Kitap ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem snneti gerek bunlardan ve gerekse de vacip ve mstehaplardan yeterli olduu kadar iermektedir. Kitap ve Snnetin bunlar iermediini, ancak, akl ve iitmesi yetersiz olanlar ile ayette getii gibi, ayet kulak vermi veya aklmz kullanm olsaydk, (imdi) u alevli cehennemin mahkumlar arasnda olmazdk 153 diyen cehennemlikler iddia edebilir. 154 Cehmiyye hakknda ise yle der: Onlar btn dinlerin ve salim ftrat sahiplerinin, zerinde ittifak ettiklerine muhalefet etmektedir. Buna ramen onlarn syledii birok ey, batnda ve zahirde Allahu Teala ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem iman etmi olan kiilerden bir ou iin kapal olabilir ve bu nedenle de ileri srdkleri phelerde onlarn hakl olduunu sanabilirler. Onlarn bu durumu, eitli bidat ehli gruplarn haline de benzer ki, onlar iin hak kark ve kapal olmutur. Durumu bu olanlarn kesin olarak kfre girdikleri sylenemez. Aksine bunlardan fask veya masiyet sahibi olanlar olabilecei gibi hatas balanabilecekler de olabilir. Sahip olduu iman ve takvas nisbetinde Allahu Tealann velayetine de sahip olabilir. Ehl-i Snneti, Hariciler, Mutezile, Mrcie ve Cehmiyyeden ayran asl gr; imann tanm konusundadr. Ehl-i Snnet, dier gruplarn aksine, imann ubelerden olutuunu ve artp eksilebileceini syler. Nitekim Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Kalbinde zerre kadar iman bulunan kii, ateten kar. Dolaysyla Allahu Tealann velayeti, kiinin sahip olduu iman derecesine gredir. 155 Tekfir konusuna gelince; Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem mmetinden itihad edip yanlan kiinin tekfir edilmemesi ve yanlmasnn balanmas doru olandr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem getirdii kendisine aklandktan sonra, ona dmanlk yapp mminlerin yolundan baka bir yol izleyenler kafirdirler. Hevasna uyarak, hakk aramada kusurlu ve eksik davranan ve bilmeden konuanlar ise gnahkar ve masiyet sahibidirler. Kii fask veya gnahlar iyiliklerinden daha ar gelenlerden de olabilir. Dolaysyla tekfir, kiinin durumuna gre deiir. Her hata eden, bidat ileyen, cahil olan, dalalet ehlinden olan ve hatta fask veya masiyet sahibi olan kii kafir deildir. zellikle Kurann mahluk olup olmad meselesi
153 154
67 Mlk/10 Mecmuul-Fetava, 3/184, zet olarak 155 Mecmuul-Fetava, 3/220
86
gibi konularda, insanlarn durumlarna bakmak daha da nceliklidir. nk, insanlarn nazarnda ilim ve din ehli olarak tannm olan cemaatlerin imamlarndan birok kii bile, bu meselede ii kartrmtr. 156 Yine yle der: Tekfir etmek, Allahu Tealann bir hakkdr. Ancak Allahu Teala ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, tekfir ettii kiiler tekfir edilir. Muayyen bir kiinin tekfir edilmesi ve ldrlmesinin caiz olmas, muhalefet eden kiinin kafir olaca nebevi hccetin kendisine ulamasna baldr. Deilse, dinden bir mesele hakknda cahil olan herkes kafir olmaz... Bu nedenle Cehmiyye, Hululiyye ve Allahu Tealann Arn zerinde olduunu kabul etmeyenlere unu sylyordum: Ben size, bu iddianzda muvafakat edersem kafir olurum. nk sylediinizin kfr olduunu biliyorum. Ancak bana gre siz tekfir edilmezsiniz, nk cahilsiniz. 157 Benim ile oturup kalkan herkes biliyor ki ben, muhalefet edilmesi halinde kiinin kafir, fask veya asi olarak isimlendirilecei risalet hccetinin kiiye ikame edilmesinden nce, kafir, fask veya asi olarak isimlendirilmesine karym. Allahu Teala bu mmetin hatalarn balamtr. Bu ise haberi, kavli ve ameli meselelerdeki btn hatalar kapsamaktadr. Selef alimlerinin, hala baz meselelerde ihtilaf halinde olmalarna ramen, onlardan birbirini kafir, fask veya masiyet sahibi olarak isimlendirdiklerine ahitlik eden bulunmamaktadr. ureyhin, Belki de sen hayret ettin. Halbuki onlar alay ediyorlar 158 ayetini, Belki de ben hayret ettim. Halbuki onlar alay ediyorlar anlamna gelecek ekilde okuyan kiiye kar kmas ve Allahu Teala hayret etmez demesi bunun rneklerindendir. Aie Radyallahu Anha ve sahabeden bazlar Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem Allahu Tealay
Mecmuul-Fetava, 12/99 Ahmed bin brahim bin sa, bunu ondan, bnul-Kayyimin Nuniyye kasidesine yapt erhinde naklederek yle der: Bana gre demesi, onlarn tekfir edilmemeleri meselesinin zerinde icma bulunmadn, sadece kendi tercihinin o ekilde olduunu belirtir. Onun bu meselede syledii sz, mam Ahmedin mezhebinin mehur grne aykrdr. mam Ahmedin mezhebinde sahih olan gr, Kurann mahluk olduunu, Allahu Tealann grlmesini ve benzeri eyleri kabul etmeyen kiinin kafir olduu ve mukallidin ise fask olduu ynndedir. Tekfir ettiimiz her bidat sahibini taklit edenler de fasktr. Kurann mahluk olduunu, Allahu Tealann ilminin mahluk olduunu, Allahu Tealann isimlerinin mahluk olduunu, ahirette Allahu Tealann grlmeyeceini syleyen veya dinlerinden dolay sahabeye sven ya da imann srf kalp ile tasdik etmekten ibaret olduunu syleyen ve ona davet eden, onun iin tartan kii kafir kabul edilir. mam Ahmed Rahimehullah bunu deiik yerlerde belirtmitir. Cehaletlerine ramen haklarnda nasl kfr hkmnn verildiine dikkat etmek gerekir. bn-i Teymiye ise, bunlarn kafir deil, fask olduklarn sylemektedir. Bkz: 2/409-410 158 37 Saffat/12
157 156
OTUZ RSALE
87
grdn syleyenlere kar karak, Kim Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem Allahu Tealay grdn iddia ederse, Allahu Tealaya byk bir iftira etmi olur demilerdir. Buna ramen kendilerinin bu grne itiraz eden ve tartan bn-i Abbas Radyallahu Anhuma ve bakalar hakknda, Allahu Tealaya iftira etmilerdir denmemektedir. Bilindii gibi Aie Radyallahu Anha, l kiinin hayatta kalan yaknlarnn sylediklerini duymas ve akrabalarnn alamas sebebiyle lnn azap grd gibi meselelerde de itiraz etmektedir. 159 Sylenen ey, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sylediini reddetmeyi ierse de, tekfir etmek bir tehdittir. Ancak kii slama yeni girmi veya ilim muhitinden uzak bir yerde yetimi olabilir. Bunlar, hccet ikamesinden nce tekfir edilmezler. Kii, szkonusu nasslar duymam veya duymu olmasna ramen, sabit grmemi veya baka bir nassn da kendisine ulamas sebebi ile tevilde bulunmu ve bu tevilinde de hata yapm olabilir. Ben bu meselede daima Buhari ve Mslimde geen ve ldkten sonra cesedinin yaklmasn vasiyet eden kiinin kssasnn yer ald hadisi hatrlarm. Hadiste onun kssas yle aktarlr: Ebu Hureyre Radyallahu Anhu Allah Raslnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurduunu rivayet etmitir: Bir adam nefsine zulmetmi ve lm annda oullarna yle demiti: ldm zaman beni yakn, kl haline getirin, sonra denize san. Vallahi eer Rabbim beni diriltmeye g yetirirse, hi kimseye azap etmedii ekilde bana azap eder. Sonra Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem dedi ki: Oullar bu isteini yaptlar Allahu Teala yeryzne yle dedi: Aldn geri ver. O an adam dirildi ve kalkt. Allahu Teala ona yle dedi: Bu yaptn eye seni sevk eden nedir? Adam; Senden korkumdur Ya Rabbi! dedi. Bu sylediinden dolay Allahu Teala onu affetti. Bu adam, Allahn gc konusunda ve kl olduu zaman tekrar diriltilecei hakknda pheye dm ve tekrar diriltilemeyeceine inanm bir adam tiplemesidir. Mslmanlarn ittifakyla bu kfrdr. Ancak cahil olduu iin bunu bilmiyordu ve Allahn kendisini cezalandracandan korkan bir mmindi. Bundan dolay Allahu Teala onu affetti. tihad ehlinden olup, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem uymaya zen gsteren ve bununla birlikte hatal tevilde bulunanlar, elbetteki balanmaya evleviyatla bu adamdan daha ok layktr. 160 eyhul-slamn Rahimehullah, hadiste sz edilen kii hakkndaki, Bu adam, Allahn gc konusunda ve kl olduu zaman tekrar diriltilecei hakknda pheye dm ve tekrar diriltilemeyeceine inanm bir adam
159 160
Bu ve dier konular iin baknz: Zerkei, El-cabe lima stedrekethu Aie Alas-Sahabe Mecmuul-Fetava, 3/147-148
88
tiplemesidir szne dikkat etmek gerekir. Bu kii ahiret gnn ve dirilmeyi mutlak olarak inkar etmemitir. bn-i Teymiye Rahimehullah, baka bir yerde bu kii hakknda yle der: Genel olarak Allahu Tealaya ve ahiret gnne iman ediyordu. lmden sonra Allahu Tealann ceza ve mkafat vereceine inanmas bunu gstermektedir. 161 Gnahlarndan dolay Allahu Tealann kendisini cezalandrma korkusu ve lm annda karlaaca dehet korkusu, bu kiiyi, yukarda aktardmz vasiyeti yapmaya sevketmitir. Bu kiinin cehaleti, Allahu Tealann her zerreyi toplayp diriltmeye kadir olduu konusunda olmutur. Buna benzer ayrntl bilgiler ise ancak risalet hccetinin kiiye ulamas ile bilinebilir. Bu nedenle, hadiste geen adam da olduu gibi, kendisinde imann asl bulunan kii, bunlar bilmemesi veya hata etmesi ya da Allahu Tealann isim ve sfatlar konusunda baz ayrntlar bilmemesi halinde mazur olarak kabul edilir. bn-i Teymiye Rahimehullah, bu adamn olayn el-Fetavann baka bir yerinde de belirterek yle der: Adam bu ekilde kl olup daldktan sonra, Allahu Teala, onu tekrar diriltmeye g yetiremez, tekrar eski haline dndremez zannetti. 162 Bu kii Allahn sfatlarnn hepsini tam olarak bilmedii iin Onun Kadir olma sfatn da bilmiyordu. Mminlerden ou da bu kimse gibi, Allahn sfatlarn bilmemektedir. Bundan dolay onlar kafir olmazlar. 163 Daha sonra ise, Aienin Radyallahu Anha geceleyin Baki mezarlna kan Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem farknda olmadan izlemesi ve farkna varnca ise Aieye Radyallahu Anha; Allahn sana ve Rasulne hakszlk yapacan m sandn? demesi, Aienin de Ona nsanlar ne saklarsa saklasn Allahu Teala onu bilir mi? diye sormas zerine, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Evet diye cevap verdii hadisi 164 aktararak yle der: Mminlerin annesi olan Aie Radyallahu Anha, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem; nsanlar ne saklarsa saklasn Allahu Teala onu bilir mi? diye soruyor, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Evet diye cevap veriyor. Bu, Aienin Radyallahu Anha bunu bilmediini ve insanlarn gizledikleri her eyi Allahu Tealann bildiine dair gerekli bilgiye sahip olmadan nce kafir olmadn gsterir. Halbuki bu, hccet ikame olunduktan sonra kabul edilmesi gereken imann asllarndandr ve Allahu Tealann her eyi bildiini inkar etmek, Onun her eye gcnn yettiini
161 162
Mecmuul-Fetava, 12/263 Mecmuul-Fetava, 11/224 163 Mecmuul-Fetava, 11/225 164 Mslim
OTUZ RSALE
89
inkar etmek gibidir. 165 bn-i Teymiye Rahimehullah, bunlar aktardktan sonra asl soruya 166 cevap olarak yle demektedir: Bylece anlalmaktadr ki bu sz, kfrdr. Ancak sahibinin kafir olmas iin, terkedenin kfre girecei hccetin kendisine ulamas ve aklanmas gerekir. 167 Hattabi yle der: Bu, bazlar iin kapal olabilir ve lmden sonra tekrar dirilmeyi ve Allahu Tealann buna gcnn yeteceini inkar eden kii nasl balanr? diye sorulabilir. Bunun cevab udur: Hadiste kssas aktarlan bu kii, yeniden diriltilmeyi inkar etmemi, sadece kendisine bu uygulama yapld taktirde, kendinin yeniden diriltilebilecei ve azap edilebilecei konusunda cahil kalmtr. Bunu Allahu Tealadan korktuu iin yaptn itiraf etmesi ise onun mmin olduunu ortaya karmaktadr. 168 Hattabi ayrca bn-i Kuteybenin Rahimehullah u szn de aktarmaktadr: Baz Mslmanlar Allahu Tealann sfatlar hakknda hataya debilirler. Ancak bu hatalarndan dolay tekfir edilmezler. bn-i Teymiyenin Rahimehullah, bu adam hakkndaki; Bu kii Allahn sfatlarnn hepsini tam olarak bilmedii iin Onun Kadir olma sfatn da bilmiyordu sz ve yine Hattabinin yeniden diriltilmeyi inkar etmemi sz, bu kiinin dirilii mutlak olarak inkar ettiine ilikin Cehmiyye ve Mrcie mensuplarnn sylediklerinin yanl olduunu gsterir. Onlar hadiste aktarlan bu kiinin yeniden diriltilmeyi mutlak olarak inkar ettiini sylerler. Daha sonra Kafirler, kesinlikle diriltilmeyeceklerini ileri srdler 169 ayetini delil olarak gsterip bu kiinin kafir olduunu ancak buna ramen cehaleti sebebi ile mutlak olarak yeniden dirilmeyi inkar eden bu kiinin mazur sayldn iddia ederler. Ve bu iddialarndan hareketle Allahu Tealann dininden birok kapdan karak irtidat eden gnmz tautlarnn ve yasama yapan mrtedlerin de mazur olarak kabul edilecekleri gibi batl bir sonuca varrlar. phesiz ki byle bir anlay, delile tamadn yklemekten baka bir ey deildir. Hadiste de aka grlmektedir ki o kii, Allahu Tealann yeniden kendisini diriltmesini mutlak olarak inkar etmiyordu. Sadece bu gcn kapsam ve ayrntlar hakknda baz hususlarda cahildi. Vcut hcrelerinin karada, havada ve denizde dalmasnn, onu yeniden diriltmesi konusunda Allahu Teala iin engel niteliinde olmayacan anlamyordu.
165 166
Mecmuul-Fetava, 11/226 Kiinin kendisini yetitirmeye (Riyadat) devam ederek cevher olmas halinde, kendisinden emir ve yasaklar kalkar m? eklindeki soru. 167 Mecmuul-Fetava, 11/224-226 168 bn-i Hacer, Fethul-Bari, 6/604 169 64 Teabun/7
90
phesiz bu trden ayrntlar konusunda, zellikle lm annn iddeti de eklenince akllar hayrete debilir ve kapall karsnda zihinler akna dnebilir. Ayrca bu tr konular ancak risalet hcceti ile bilinebilir. Bu nedenle, bu hadisi delil gstererek, btn peygamberlerin kendisi ile gnderildikleri ve dinin en ak, en mehur ve en temel ilkesi olan Tevhid konusunu reddetmi ve Allahu Tealann yasama hakkn ellerine geirerek, eriat hkmleri yerine beeri kanunlar ortaya koyan ve uygulayan tautlarn da, cehalet sebebi ile mazur saylacaklarn sylemek mmkn deildir. Allahu Tealann dinini dlayan, ona alternatif bir rejim uygulayan ve Allahu Teala yerine kendilerini insanlara ilah ilan eden bu tautlar acaba imann ve slamn hangi meselesi hakknda cahildirler? mann hangi ilkesini ve slamn hangi hkmn bilmemektedirler? Allahu Tealaya yemin olsun ki, hadiste kssas aktarlan bu muvahhid kiinin hatas ile tautlarn iledikleri ar sular ancak insanlar aldatan, sattklarnda eksik, ama aldklarnda tam len, deliller ve bu delillerin delalet ettii hkmler ile oynayan hilekarlar eit tutabilir. Allahu Teala, onlar hakknda yle buyurur: Onlar dnmezler mi ki, kendileri byk bir gnde hesap vermek iin diriltilecekler. yle bir gn ki, insanlar o gnde alemlerin Rabbinin huzurunda divan duracaklar. 170 Btn bunlardan anlalmaktadr ki kapal olup ancak risalet hcceti ile bilinebilecek ve cahil kalmas durumunda kiinin mazur saylaca meseleler ile kiinin mazur olarak saylmayaca ak meseleleri birbirinden ayrmadan eit deerlendirme yapmak caiz deildir. Dolaysyla hadiste aktarlan olay, dinin en mehur hususlarnn birinde muhalefet olarak grmek bir yana, ak ve dinin zarurilerinden olan bir meselede muhalefet olarak deerlendirmek bile hatadr. Yani Allahu Tealann kullarna ak olan hccetlerini ikame ettii, ftratlarna yerletirdii, akllarnda ssledii, ona aykr olan her trl irki ktledii, insanlar yaratmadan nce onun iin kendilerinden sz ald, btn peygamberlerini onu gerekletirmeleri ve irk gibi, onu bozacak her trl eyi ortadan kaldrmalar iin gnderdii, btn kitaplarn onu iin indirdii, bugn, Yahudi ve Hristiyanlarn bile Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem dininin asllarnn en nemlisi olarak bildikleri Tevhid konusundaki yanlma ile hadiste kssas aktarlan bu adamn yanlmas asla eit grlemez. Tevhid ancak bundan yz evirmesi sebebi ile cahil kalanlar iin kapal olacak bir meseledir ki durumu bu olan birisi ise cehaleti sebebi ile asla mazur kabul edilmez. Dolaysyla Tevhid ehli ile irk ehlini eit grmek nasl helal deilse, bu iki ksm da birbirinden ayrmamak helal olmaz.
170
83 Mutaffifin/4-6
OTUZ RSALE
91
Allaha yemin ederim ki; Aarmadka kargalarn tyleri, Ne eit olur, ne de birleir ikisi. mam Ahmed Rahimehullah, Msnedinde bu hadis ile ilgili olarak, kssas anlatlan adamn muvahhidlerden olduuna delalet eden nemli bir ayrnt rivayet etmektedir. Dolaysyla kapal olan meselelerde muvahhidlerin mazur sayldklar cehalet sebebi ile meydana gelen zr, mriklerin ak olan irklerine ve kafirlerin mehur olan kfrlerine indirgemek helal deildir. Hafz bn-i Receb el-Hanbeli Rahimehullah, Hibir hayr ilememi bir kavim ateten karlr... hadisi ile ilgili olarak yle der: Hibir hayr ilememi.. sznden maksat, Tevhidin aslnn bulunmas ile birlikte organlarla ilenen amellerdir. Bu nedenle ldnde cesedinin yaklmasn vasiyet eden kiinin kssasnn anlatld hadiste Tevhidden baka hibir hayr ilememi.. denilmektedir. man Ahmed Rahimehullah bunu, Ebu Hureyreden Radyallahu Anhu merfu ve bn-i Mesuddan da mevkuf olarak rivayet etmitir. 171 Allahu Teala, Tevhidin asln bulundurmas ile beraber kapal olan meselelerde hata ilemi olan kiiyi mazur olarak kabul etmektedir. nk bu kii, dinin ve imann asl olan ve kurtulu simidi olan unsuru yerine getirmektedir. Mrcie ve Cehmiyye mezleri ise kendilerine syleneni bakas ile deitirdiler, ly bozdular ve birok ynden Tevhid ilkesine muhalif davranan mrted ve tautlar mazur kabul ederek, onlarn mmin Mslmanlar olup, kan ve mallarnn dokunulmaz olduunu sylediler. Bununla beraber onlar, ancak risalet hcceti ile bilinebilecek olan meselelerden olmas sebebi ile insanlara kapal olabilecek baz konularda hata yapan, lakin Tevhid ve imann asln bozmayan slam alimlerini ve davetilerini mazur olarak kabul etmediler. Sefillerini bu alim ve davetilere kar tahrik ettiler, onlar dalalet ehli olarak gsterdiler, helak olduklarn sylediler ve hatta kimileri onlar tekfir bile etti. 172 bn-i Teymiye Rahimehullah, el-Akidetul-Vastiyyede kullanm olduu Bu, Frkatun-Naciyyenin akidesidir ifadesine itiraz eden ve bu ifadesinin, kendisine itiraz eden herkesi, Frkatun-Naciyyenin dnda grd manasna geldiini syleyen kiiye yle demitir: Bu akidenin herhangi bir ynne muhalefet eden her kiinin helak olacak olanlardan olmas gerekmez. Bu kii mtehid olup hata edebilir ve Allahu Teala onun hatasn
Et-Tahvifu Minen-Nar vet-Tarifu bi Hali Daril-Bevar, 260, Darur-Reid Bu meseleye en yakn misal, gnmz Cehmiyye ve Mrciesinin mcahid ilim ehlinden olan Seyyid Kutuba Rahimehullah olan saldrlardr.
172 171
92
balar. Veya kendisine hccetin ulamam olmas sebebi ile cahil kalan kiilerden de olabilir. 173 mam Zehebi Rahimehullah, Allahu Tealann nzul ve hayret etmesi gibi sabit olan sfatlarndan bazlarn kabul etmeyenlerin tekfiri konusunda yle der: Bu kii, bunu Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sylediini bilmesine ramen inkar eder ve bunlara iman etmez ise tekfir edilir. 174 Ayrca afiiden Rahimehullah yle dediini de nakleder: Allahu Tealann, kendisine hccet ikamesi yaplm olan birinin inkar etmesinin caiz olmad isim ve sfatlar vardr. Kii, kendisine hccet ulatktan sonra bunlar reddederse kafir olur. Ancak kendisine hccet ikamesi yaplmadan nce, bunlar reddederse cehaletinden dolay mazur olarak kabul edilir. nk bu trden olan isim ve sfatlar, akl veya dnme ile bilinemez. 175 Zehebi Rahimehullah, bn-i Cerir et-Taberinin, et-Tabsir fi Mealimid-Din isimli kitabnda, Allahu Tealann baz sfatlarn belirttikten sonra syledii u szleri de nakletmektedir: Allahu Tealann, bilinmesinin akl ve dnme ile mmkn olmad bu sfatlar konusunda, kendisine yeterli bilginin ulamamas sebebi ile cahil kalan hi kimseyi tekfir etmeyiz. 176 Sonu olarak, slam dininin zarurilerinden olan, salim ftratn kabul etmedii, salim akln irkin grd, slama mensup olan herkesin bilmek zorunda olduu, hatta Yahudi ve Hristiyanlarn bile, Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve btn peygamberlerin kar ktklarn kabul ettii ak irk ekillerinden birini bilmemekten kaynaklanan cehalet ile, ancak risalet hcceti ile bilinebilen ve bazlarna kapal olabilen meseleleri bilmemekten kaynaklanan cehalet arasnda ayrm yaplmas gerekir. irkin
Mecmuul-Fetava, 3/116 Muhtasarul-Uluv, 232, no:282 175 Age:177, no:202. Allahu Tealaya irk komak veya Allahu Tealadan bakasna ibadet etmek gibi Tevhidin aslndan olan ve kiinin cehaleti sebebi ile mazur saylmayaca bir meselede hata eden ile ancak risalet hccetiyle bilinebilecek olan kapal meselelerde cehaleti sebebi ile hata edeni birbirinden ayrmamz eletirenlerin hatalar buradan da anlalmaktadr. Buna itiraz eden kii, seleften hi kimsenin byle bir ayrm yapmadn sylemektedir. Halbuki selefin szlerini yukarda aktardk. Ayrca, Kul, Allahu Tealann isim ve sfatlarn bilmedii halde, Onu birlemeyi nasl bilecek ve zerindeki kulluk hakkn anlamad halde cehaletinden dolay nasl mazur olacak? diyerek itiraz etmektedirler. Zeyd bin Amr bin Nufeylin hicretten nceki durumunu, nasl tevhid ehli olup irkten uzak durduunu dnmek gerekir. O, Allahu Tealann isim ve sfatlarn veya ancak risalet hcceti ile bilinebilecek olan meseleleri bilmedii halde hanif olarak kalmtr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun hakknda Kyamet gn tek bana bir mmet olarak haredilir buyurmaktadr. 176 Age: 224, no:274
174 173
OTUZ RSALE
93
ktln ve Tevhidin gerekliliini bilmeyen kii mazur olarak kabul edilmezken, ikinci tre giren meselelerde kii cehaleti sebebi ile mazur olarak kabul edilebilir. Bu nedenle gerekli aklamada bulunmadan nce, ikinci ksmda olan meseleler hakknda cahil olan birisini tekfir etmeye kalkmamak gerekir. Hamasetli baz kiiler, ikinci ksm da birinci ksm gibi saym ve taknlklar sebebiyle bir takm Mslmanlar slam dairesinin dna karmlardr. Bunlarn tam kart olan Cehmiyye ve Mrcie mezleri ise, imamlarn, kapal olan meseleler hakknda cehaletinden dolay kiinin mazur olarak kabul edilmesi ile ilgili sylediklerini, dinden zorunlu olarak kfr olduu bilinen meselelere de uygulamlar ve dolaysyla da ak olan irkin savunucularn bile mazur saymlar, onlarn ak olan kfrlerini savunmular ve yasama hakkn kendilerinde gren mrted tautlar korumaya almlardr. bn-i Teymiyenin Rahimehullah dedii gibi Allahu Tealann dini, onda ar giden ile ondan uzaklaan arasnda vasattr. Allahu Teala ne zaman bir kula bir eyi emretse, mutlaka eytan ya ifrat veya tefrit ile karsna karak itiraz eder. 177
177
94
-28CMAYA MUHALEFET EDEN HERKES AYIRIM YAPMADAN TEKFR ETMEK

Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de, ayrm yapmakszn ve icmann gereklemi olmasnn keyfiyeti, sbutu, sarih ve sukuti icmann delil oluu gibi, bu mesele ile ilgili konular bilmeden, icmaya muhalefet gerekesiyle herkesin tekfir edilmesidir. Halbuki muhakkik usul alimlerinin bu konular ile ilgili ihtilaflarnn bulunduu bilinmektedir. Bunlarn zetini evkaninin Rahimehullah deerli kitab radul-Fuhl da grmek mmkndr. Bu konuda doruluuna inandmz, gerekleebileceini mmkn grdmz, Mslmanlarn yolundan olduunu kabul ederek uyduumuz gr udur: Sahabe Radyallahu Anhum zamannda, eriatta asl ve kayna olan baz konularda icma sabit olmutur. Bu ise, onlarn farkl memleket ve ehirlere dalmalarndan nce meydana gelmitir. Ebu Bekire Radyallahu Anhu beyat, zekat vermeyenler ile sava ve buna benzer baz konularda meydana gelen icma bunun rneklerindendir. Bunun dnda meydana geldii iddia edilen baka icmalar da bulunmaktadr. Ancak bunlarn dayana bilinmemekle birlikte, ispat da zordur. Bu gr savunan sadece biz deiliz. Zahiriyyenin de gr budur ve mam Ahmed de buna iaret etmektedir. 178 Hatta evkaninin belirttii gibi, mam Ahmedin mehur olan gr budur. Ebu Davudun rivayetine gre ondan yle nakledilmitir: cma, Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve ashabndan geldiinde uyulmas gerekir. Tabiinden gelenlere ise kii uymakta serbesttir. bn-i Hibban da Sahihinde aka bunu sylemektedir. 179 Dinden zorunlu olarak bilinen ve Mslmanlardan kimsenin muhalefet ettii bilinmeyen konularda da icma bulunmaktadr. mam afii Rahimehullah yle der: Grdn her alimin sana syledii ve kendisinden ncekilerden naklettii, le namaznn drt rekat olmas, ikinin haraml
178 179
Baknz: E-enkiti, Muzekkiratu Usulil-Fkh, 155 radul-Fuhul, 148
OTUZ RSALE
95
gibi konular dnda, ne ben ne de ilim ehlinden bir kimse, herhangi bir konu hakknda, Bu konuda icma vardr demiyoruz. 180 Er-Risalede, afiinin sylediine dipnot den Allame Ahmed akir yle der: Yani icma, ancak dinden zorunlu olarak bilinen eylerde olur. Deiik kitaplara yazdmz dipnotlarda bunu defalarca belirttik ve delillerini gsterdik. afii yle der: Son zamanda ortaya kanlar haricinde, sahabeden, tabiinden ve onlardan sonraki iki kuaktan ve yeryznde bildiim, insanlarn ilim ile sfatlandrd kiilerden hi kimse, herkesin mkellef olduu farzlar dnda icma olduunu iddia etmemitir. Biri bu konuda kimsenin bilmedii bir ey symemi olabilir. Ancak onun bu dediini iptal eden bir ok kiinin olduunu biliyorum. 181 mam e-afii Rahimehullah, kendisine Hakknda icma bulunan bir ey var mdr? diye sorulduunda ise u cevab vermitir: Evet, Allahu Tealaya hamd olsun ki oktur. Herkesin bilmesi gereken farzlar zerinde icma bulunmaktadr. Bunu kastederek, bu konuda icma vardr dersen, etrafndakilerden kimse sana muhalefet etmez. Bu ekilde icma olduunu syleyenler doru syler. lmin, tafsilata inen furuundan olmayan asllarndaki eylerde de icma bulunmaktadr. 182 bn-i Hazm yle der: cma, btn ashabn bildii, kabul ettii ve onlardan kimsenin ihtilaf etmedii konulardr. Onlarn Radyallahu Anhum, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile kldklar be vakit namaz, ikamet halinde tuttuklar ramazan orucu bu trdendir. Ayrca ramazan orucu ve be vakit namaz gibi, dinin, kesin olan ve kabul etmeyenlerin mmin olarak saylmad dier hkmleri de bunlar arasndadr. Btn bunlarda icma olduunda kimse ihtilaf etmez. O gn yeryznde mminler sadece onlard. Bunun dnda icma olduunu kim iddia ederse, iddiasn delil ile ispatlamas gerekir ki bunu yapmas da mmkn deildir. 183 bn-i Hazm Rahimehullah, baka bir sznde ise yle der: Muteber icma, kati olan ve kendisine zt baka icma olduu iddia edilemeyen icmadr. Bu ise iki ksma ayrlr: Birincisi: ehadet kelimeleri, namaz, ramazan orucu, kan, l eti ve domuz etinin haraml, Kurann kabul edilmesi ve zekat gibi, reddeden kiinin Mslman olmadndan kimsenin phe etmedii konulardr. Bu
180 181
Er-Risale, 534 El-Um, 1/153 182 El-Um, 7/281 183 El-Muhalla, 1/54
96
konular kendisine ulat halde, kabul etmeyen kii Mslman olmaz. Bunlar kabul eden herkes ise Mslmandr. Bu, btn Mslmanlarn zerinde icma ettii meseledir. kincisi: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, btn sahabenin tank olduu veya orada hazr olmayanlarn da bildii kesin olarak kabul edilen uygulamalardr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hayberdeki uygulamas bu trdendir. Hayberde Yahudiler ile mahsullerinin yarsn vermeleri ve Mslmanlar tarafndan istenildii zaman oradan karlmalar zerinde anlama yaplmtr. Medinede veya baka yerlerde bulunan btn sahabenin bunun byle olduunu bildii veya rendii kesindir. Bunu kadn, erkek, ocuk ve zayf olan herkes bilmitir. Mekkede veya uzak yerlerde bulunan btn Mslmanlar da bunu renmiler ve sevinmilerdir. Bunlar icmann iki ksmdr ve bunlarn dnda icma yoktur. Ayrca bu ikisine dayand kesin olarak bilinmeyen ey icma olmaz. Bu iki ksm kimsenin inkar etmesi mmkn deildir. Bunun dndaki icma iddialarnn hepsi yalandr. 184 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: cma, fakihler, hadisiler, sufiler, kelamclar ve dierlerinden olan btn Mslman kesimler tarafndan kabul edilir. ia ve Mutezileden bidat ehli olan bazlar ise bunu inkar eder. Ancak bilinen icma, ashabn zerinde icma ettikleridir. Bunun dndakileri ise, genellikle bilmek zordur. Bu nedenle sahabeden sonra sz edilen icma konularnda alimler ihtilaf etmilerdir. Tabiinden olanlarn, sahabenin iki grnden biri zerinde yaptklar icma, ayn kuaktan olup, kendisi ile ayn dnemde yaam olanlarn tamamnn vefat etmelerinden nce bazlarnn ihtilaf ettii icma ve sukuti icma gibi, baz icma trlerinde ihtilaf bulunmaktadr. 185 Selefin aksine, ihtilafl konularda Mslmanlarn icma ettiini kesin olarak sylemek mmkn deildir. Ancak selefin ou zaman icma ettii kesin olarak sylenebilir. 186 Bu nedenle mam Ahmed ve alimlerden bazlar yle demilerdir: Kim, bahsettii bir konuda icma olduunu iddia ederse yalan sylemi olur. Bu, aynen el-Mureysi ve el-Asamn iddias gibi bir eydir. Byle demek yerine, Bu konuda ihtilaf olduunu bilmiyorum desin. afii, Ebu Sevr ve icmadan sz eden bakalar, zerinde durduklar konularn bir ihtilafn
184 185
El-hkam, 4/149-150 Mecmuul-Fetava, 11/187, Daru bn-i Hazm basks 186 Mecmuul-Fetava, 13/17
OTUZ RSALE
97
olduunu bilmiyoruz diyerek aklar ve bizim iddia ettiimiz icma budur derlerdi. 187 Allame Ahmed akir, icma konusunda bn Hazmn hkamulAhkamda sylediklerine aklk getirerek yle der: cma ve onu delil gsterme konusunda mellifin syledii dorudur. Bu ise, dinden zorunlu olarak bilinenler arasndadr. Ancak usulclerin iddia ettii icmann meydana gelmesi mmkn deildir ve asla olmaz. Bu, sadece hayalden ibarettir. ou defa, fakihler bir konuda zorlandklar ve delil bulamadklar zaman, o konuda icma olduunu iddia eder ve ona muhalefet edenleri tekfir ederler. Allahu Teala bundan bizi korusun. Muhalefet edenlerin kafir olaca icma, ancak dinden zorunlu olarak bilinen ve mtevatir olan icmadr ki o da dinin kendisidir. Sonra Allame bnul-Vezirin icma konusunda u sylediklerini nakleder: cma iki trldr. Bunlardan birincisi; dinden zorunlu olarak bilinen ve kar kann kafir olduu icmadr. Bu sahih bir icmadr, ancak dinden zaruri olan ilim onun yerini doldurur. cmann ikinci tr ise, bu dereceye ulaamayan zanni olan icmadr. nk tevatrden sonra ancak zan vardr. Tevatr ile zan arasnda kesin bir mertebe yoktur. slam yayldktan sonra icmann meydana gelmediini syleyenlerin delili budur. 188 phesiz icmann eri sahih bir dayanann da olmas gerekir. Bu dayanak ise bize gre delil ve hccettir. cma, baz alimlerin syledii gibi, zanni olan delili takviye ederek kesinletirir. Yoksa icma, gnmzde bazlarnn syledikleri gibi, Kuran ve Snnette olmayan eyleri onlara ilave eden bamsz eri bir delil deildir. Byle bir tanmda bulunmaktan Allahu Tealaya snrz. Bir kimsenin ariin bir yanln bulup onu dzeltmesi diye bir ey olamaz. Allah Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sahabesi de, onlarn fkh da bu yanl ve batldan mnezzehtir. Dolaysyla sahabe ve dier btn Mslmanlarn yolu olan nebi ve rasullerin davetinin asl, nerede olursa olsunlar Allahu Tealadan baka btn ilahlarn varln reddetmek ve btn ekilleriyle ibadeti yalnzca Allahu Tealaya has klmaktr. Allahu Tealadan bakasnn olmayan hkm belirleme hakk da bu kapsamdadr. Bu nedenle alimlerimiz, Allahu Tealann helal kldn haram veya haram kldn helal yapan alimlere ve Allahu Tealann izin vermedii yasama hakkn kendilerinde grenlere itaat
187 188
Mecmuul-Fetva, 19/147 El-hkam, 4/142, 144
98
edenlerin, Tevbe Suresinde Allahu Tealann kitap ehlinden naklettii ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Adiy bin Hatim hadisinde ve baka yerlerde aklad gibi, onlar kendilerine rabler edindiklerini belirtmektedirler. Bu nedenle ilim ehlinden olanlarn veya btn insanlarn icma etmeleri, Allahu Tealann hkm dndaki baka bir hkm zerinde ise bu, Mslmanlarn yolu deil aksine Yahudilerin durumunda olduu gibi mriklerin yoludur. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem recm cezasn uygulad Yahudi olay ile ilgili Bera bin Azibden rivayet edilen hadis bunu aklamaktadr. Beradan Radyallahu Anhu yle rivayet edilir: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yanna yz kmrle karartlm ve dayak atlm bir Yahudi getirdiler. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Yahudileri ararak: Kitabnzda zina haddini byle mi buluyorsunuz? diye sordu. Onlar Evet dediler. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlarn alimlerinden birini ard ve Musa'ya, Tevrat' indiren Allah akna soruyorum, zina edenin haddini kitabnzda byle mi buluyorsunuz? dedi. O: Hayr! Eer bana byle yemin vererek sormasaydn sana haber vermezdim. Kitapta recm buluyoruz. Fakat, zina vak'alar erafmz arasnda oald. Artk erefli birini bu sula yakalarsak onu brakr olduk. Ancak zayf birini yakalarsak ona haddi tatbik ediyoruz. Kendi aramzda yle dedik: Gelin aramzda yle bir ceza eklinde anlaalm ki o, eraftan olsun, halktan olsun herkese tatbik edilsin. Sonunda recm yerine suratn kmrle boyanp dayak atlmasnda ittifak ettik. Bera der ki: Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir 189 , Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar zalimlerin ta kendileridir 190 , Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar fasklardr 191 ayetlerinin hepsi kafirler hakknda nazil olmutur. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile konuan bu Yahudinin, Sonunda recm yerine suratn kmrle boyanp dayak atlmasnda ittifak ettik szne dikkat etmek gerekir. Burada, Allahu Tealann hkm deil, Allahu Tealann izin vermedii ve eriattan bir dayana olmayan uydurma bir hkm zerinde anlatklarn belirtmektedir. Bu ise Mslmanlarn yolu deil, mriklerin yoludur. Bu nedenle icma kapsn ardna kadar aanlarn kendileri iin delil olarak gsterdikleri en mehur nass, Allahu Tealann u ayetidir: Kendisi iin doru yol belli olduktan sonra, kim Peygambere kar
189 190
5 Maide/44 5 Maide/45 191 5 Maide/47
OTUZ RSALE
99
kar ve mminlerin yolundan baka bir yola giderse, onu o yolda brakrz ve cehenneme sokarz; o, ne kt bir yerdir. 192 Bunlar, kendi anlaylarna gre, ayette geen mminlerin yolu ifadesinden kastn icma olduunu iddia ederler. Halbuki mminlerin yolu, kesin olarak Kuran ve Snnettir. badette ve yasama konusunda sadece Allahu Tealaya ve nder olarak sadece Muhammede Sallallahu Aleyhi ve Sellem uymay zorunlu klan bu iki kaynak mminlerin yoludur. Bunu, ehadet kelimeleri iermektedir. Bu ikisi dinin temelidir ve mminlerin yoludur. Bunun zdd ise Allahu Tealaya kfr, Peygambere uymay ise red ve kar kmaktr. Bu nedenledir ki Allahu Teala, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem kar gelmeyi, mminlerin yolundan bakasna uymakla beraber zikretmitir. Peygambere kar gelmek, ancak kfr ile beraber meydana gelir. nk Arap dilinde bu, taraflardan her birinin kar ynde bulunmas anlamndaki kelimeden tremitir. 193 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Kafir byk bir ayrlk iindedir. Allahu Tealaya ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem kar kmtr. Allaha ve Rasulne kar kan bu kiiden daha sapk bir kimse olamaz. Kar kmak inat, yz evirme veya cehalet sebebiyle olabilir. Bilmeyi gerektiren ayetler kendisine gsterildii halde, inadnda srar halinde olan kii Allaha ve Rasulne kar kan kiidir. 194 Bylece anlalyor ki ayette geen tehdit, savunucularnn iddia ettikleri, hkm olarak saydklar ve muhaliflerini tekfir ettikleri uydurma icmalar kapsamaz. Bu tehdidin muhataplar, Allaha ve Rasulne kar kan ve mminlerin yolu olan Kuran ve Snnet ile hkmetme ve hkmolunmay reddeden kimselerdir. evkani Rahimehullah, yukardaki ayeti icma iin delil olarak gsterenlerin sylediklerini tartrken, azalinin el-Mahsul isimli kitapta sylediklerini nakleder ve sonra unlar syler: Sylediklerimizi iyice anladysan, bu ayetin, onu delil olarak gsterenlerin sylediklerine delalet etmediini anlarsn. 195 evkani, bundan nce ise azalinin u szlerini nakleder: lgintir ki, fakihlerden bazlar, bir yandan icmay umum ifade eden ayet ve haberler ile ispatlyorlar, bir yandan da umum ifade eden ayet ve hadislerin delalet ettii eyleri, tevil sonucu inkar edenlerin tekfir edilmeyeceinde ittifak
192 193
4 Nisa/115 evkani, radul-Fuhul, 135, bn-i Teymiye, Es-Sarimul-Meslul, 23-24 194 bn-i Teymiye, El-Cevabus-Sahih limen Beddele Dinel-Mesih, 5/406-407 195 radul-Fuhul, 139
100
ediyorlar. Sonra da cmann belirttii hkm kesindir ve ona mulafet edenler fask ve kafirdir diyorlar. Sanki feri olan asl olandan daha gl yapyorlar. Bu ise byk bir gaflettir. 196 Bu nedenle icmaya muhalefet etmek veya icmay reddetmek gerekesiyle insanlar tekfir etmek, zellikleri hakkndaki byk ihtilaflar bilindiinde, saknlmas gereken byk bir yanltr. Bu konuda doru olan, sahih eri bir nassa dayanan ve kati olarak sabit olduu bilinen bir icmay inkar etmedike kiinin tekfir edilmemesidir. Byle bir icmay red veya inkar eden kii, sahih ve sarih nass inkar ettii iin kafir olur. Ancak sukuti icma bir yana, varl iddia edilen, ispat zor olan ve bidat ehli insanlarn, olduunu iddia ettikleri icma sylentilerini red veya inkar ettii iin insanlar tekfir etmek doru deildir. Ayrca, icmann dinden zorunlu olarak bilinen eylerden olmas, yani ak, mtevatir ve avamndan havassna kadar herkesin bildii bir ey olmas gerekir. Yoksa bilmeyenin mazur sayld kapal meseleler trnden olmamaldr. Nevevi Rahimehullah, Rafiinin mutlak olarak icmay inkar eden kiinin kafir olacana ynelik sylediklerini eletirerek yle demektedir: mam Rafii, mutlak olarak icmay inkar edenin kafir olacan sylemektedir. Halbuki bu, onun yapt gibi mutlak deildir. phesiz namaz, oru, zekat ve haccn vaciplii, iki ve zinann haraml gibi nass ile sabit olup zerinde ittifak edilen meseleleri inkar edenler kafir olur. Ancak sadece bazlarnn bilebildii bir icmay inkar edenler kafir olmaz. Kiinin z kz ile beraber torun kzn da mirastan altda bir pay alacan, iddet bekleyen kadn nikahlamann haram olduunu veya belli bir dnemde yaam olanlarn zerinde icma ettiklerini bilmedii bir konuyu inkar edenler, kafir olmazlar. 197 Nevevi Rahimehullah, Mslim erhinde yle der: Be vakit namaz 198 , oru, gusl abdesti, zina, iki ve evlenmeleri haram olanlarla evlenmek gibi dinde herkesin bildii ve mmetin, zerinde icma ettii meselelerden birini inkar eden kii kafir olur. Ancak slama yeni girmi olup, bilmedii hkmlerden birini inkar edecek olursa, kafir olmaz. 199 Kadnn hala veya
196 197
radul-Fuhul, 138 Ravdatut-Talibin, 2/146 198 Burada zekat belirtmemesinin sebebi, bundan bir nceki cmlesinde zekat bahsetmi olmasdr. Zaten bu cmleler ayn meselededir. 199 Kitabul-mann baka bir yerinde yle demektedir: slam dininden zorunlu olarak bilinen bir eyi inkar eden kimse mrted ve kafir olur. Ancak slama yeni girmi veya ilmin az olduu bir yerde yetiip dinin hkmlerini bilmeyecek durumda ise, kendisine bunlar anlatlr. nkar etmekte srar ederse kafir olur. Zinay, ikiyi, haksz yere adam ldrmeyi veya dier haramlar helal gren kii de kafir olur. Mslim erhi, 1/134
OTUZ RSALE
101
teyzesi ile beraber nikahlanmas, kasten ldren kiinin mirastan pay almamas, ninenin mirastan altda bir pay almas gibi, zerinde icmann bulunduu ancak ilim sahipleri tarafndan bilinen meselelerden birini cehaleti sebebi ile inkar eden kii, gerekli hccetin kendisine ulamamas sebebi ile mazur saylr. 200 bn-i Dakik el-yd (hicri 702) yle der: timai meseleler bazen eriatn sahibinden mtevatir olarak bildirilir. Namazn farziyeti bu meselelerdendir. Bazen de mtevatir olarak bildirilmez. Birinci tr meselelerden birini inkar eden kii, icmaya muhalefet ettii iin deil, tevatren sabit olan bir hkm inkar ettii iin kafir olur. Ancak ikinci tr inkar eden kafir olmaz. 201 bn-i Dakik el-ydin, cmaya muhalefet ettii iin deil, tevatren sabit olan bir hkm inkar ettii iin kafir olur demesine dikkat edilmelidir. Hafz el-Iraki yle der: cmay inkar eden kiinin kafir olmas, be vakit namaz gibi, dinden zorunlu olarak bilinen eylerden birini inkar etmesi artna baldr. 202 El-Karrafi yle der: zerinde icma bulunan meseleyi inkar eden kiinin mutlak olarak tekfir edildii zannedilmesin. Bilakis ancak, dinden olduu zorunlu olarak bilinen ve zerinde icma edilen bir eyi inkar eden kii kafir olur. zerinde icma edilen yle meseleler var ki onlar ancak ilim sahipleri bilebilir. Hakknda icmann belirsiz olduu bu tr meseleleri inkar eden kii kafir olmaz. 203 Merakis-Suudun sahibi manzum olarak yle demektedir: cmay inkar eden kii kt bir bidat ilemise de, tekfir edilmez. Herkesin dinden olduunu zorunlu olarak bildii ve mehur olan bir mesele zerinde yaplan icmay inkar eden kii kafir olur. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: nsanlar, icmay inkar eden kiinin kafir olup olmad konusunda ikiye ayrlmaktadr. Dorusu, hakknda nassn sabit olduu bilinen icmay inkar eden kii, nass inkar etmi gibi kafir olur. Ancak nassn bulunmad bir meselede icmann olduu bilinemez. Bilinmeyen bir eyden dolay ise tekfir olmaz. 204 bn-i Teymiye Rahimehullah, icmann dereceleri ile ilgili bn-i Hazmn syledikleri hakknda yle der: Bazlar, icmadan olmayan eyleri icma kapsamna alm, bazlar ounlugun sylediini icma saym, bazlar kesin
200 201
erhu Mslim, 1/183 hkamul-Ahkam erhu Umdetil-Ahkam, 4/84 202 Fethul-Bari, 12/202 203 El-Furuk, 4/117 204 Mecmuul-Fetava, 19/146, Daru bn-i Hazm basks
102
olarak bilmedikleri halde, bir mesele hakknda ihtilafn olduunu bilmemelerini icma olarak kabul etmi, bazlar tabiinden ve sonrakilerden muhalifler bulunmu olsa bile, sahabeden muhalif kimse olduunu bilmedikleri mehur ve yaygn olan sahabe grn icma olarak kabul etmi, bazlar mehur ve yaygn olmasa da, sahabeden kimsenin muhalif olduunu bilmedikleri sahabe szlerini icma olarak saymlar, bazlar da Medine halknn grn icma olarak kabul etmilerdir. Btn bunlar bozuk grlerdir. Onlarn bozuk olduunu izah etmenin yeri ise buras degildir. Bu grlerinin bozuk olduunu gstermek iin, icma olduunu syledikleri konularn ounda, kendi sylemlerine aykr davrandklarn bildirmek yeterlidir. Belirttiimiz eylere icma demelerinin sebebi, delil karsnda bozuk grlerini terketmeye mecbur kaldklarnda inat etmeleridir. Nitekim bu konularda onlara muhalefet eden kimseleri tekfir etmezler. Halbuki btn Mslmanlarn ittifak ile sahih icmann art, ona muhalefet eden kiinin kafir olmasdr. Syledikleri icma olsayd, muhalifleri kafir olurdu. Hatta icma olduunu syledikleri bu meselelere oka muhalefet etmeleri sebebi ile bizzat kendileri de kafir olurdu. Bunlarn her birini aklamann yeri ise buras deildir. 205 Muhalif kimseyi tekfir etmeye onlar mecbur eden ey birden fazla deildir. Alimlerin ou icmann muhaliflerini tekfir etmemektedirler. Onun (yani bn-i Hazmn), cmay inkar eden kiinin kafir olduu hakknda, Mslmanlardan ihtilaf eden bulunmamaktadr sz de bu kabildendir. htimaldir ki bir ok kitapta bulunmasna ve mehur olmasna ramen, onun, bu konudaki ihtilaftan haberi yoktur. bn-i Hazmn bizzat kendisi ve yine bakalar da, icmann hccet olduunu kabul etmeyen Nazzam tekfir etmemektedir. 206 cmay inkar edeni tekfir edenler, bu icmann kendisine aklanmasndan sonra onu inkar etmesi sebebi ile bunu yaparlar. Halbuki icmalarn ou bir ok kiiye ulamamtr. Mteahhirinden olan bazlarnn icma dedikleri ve zerinde ihtilaf ettikleri birok olay, aslnda ya kati deil
Meratibul-cma, 9-10 cmann hccet olduunu inkar ettii iin onu tekfir etmezler demek istemektedir. Yoksa baka sebeplerden dolay baka bir grup onu tekfir etmitir. Nazzam, Cahzn stad brahim bin Seyyar el-Basri el-Mutezilidir. Yaklak olarak hicri 231 ylnda lmtr. Otuzalt yanda sarho iken bir odann zerinden dp ld sylenir. Mutezile anlayn days bnulHuzeylden almtr. Ehl-i Snnetten baka, days ve Mutezileden bakalar onu tekfir etmilerdir. cmay ve kyas inkar eden ilk kiidir. Sahabeye dil uzatm ve hadis ehlini ok fazla eletirmitir.
206
205
OTUZ RSALE
103
zannidir, ya kiiye ulamamtr ya da icmann artlarn tamadna inanlmaktadr. 207 bn-i Teymiye Rahimehullah bu aklamalarnn sonunda yle der: Bir meselenin dinin zarurilerinden olarak bilinmesi hemen gereklemeyebilir. slama yeni girmi veya ilim muhitinden uzak bir yerde yetimi olan kii, bu meseleleri zorunlu olarak bilmek bir yana, mcmel olarak bile bilmeyebilir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sehiv secdesi yaptn, ldren kiinin akrabalarnn, ldrlen kiinin diyetini demelerine karar verdiini, ocuun yatak sahibine ait olduunu ve buna benzer ilim ehlinin zorunlu olarak bildii birok meseleyi, insanlarn ou elbette bilmemektedir. 208 Buraya kadar aktarlanlar yle zetleyebiliriz: Sahih olan ve u artlar tayan icmay inkar eden kii kafir olur: Birincisi: Bunun, ak ve sahih bir icma olmas. kincisi: Kati, malum ve sabit olmas. ncs: Bu icmann malum ve sahih bir nassa dayanmas. Yani, bu icmay inkar eden kiinin, ak olan bir nassdan yz evirmi olduuna dair eri bir dayanan olmas gerekir. Allahu Teala yle buyurur: Ayetlerimizi ancak kafirler bile bile inkar ederler. 209 Drdncs: cmann dinden zorunlu olarak bilinen konular zerinde olmas. Yani bu icmann, avam ve havastan olan herkesin bildii mehur ve malum konularda olmas gerekir. Kapal veya sadece ilim ehlinin bilebilecei meselelerde olmamaldr. Ak olmayan bu meselelerde ise, tekfir etmeden nce mutlaka hccet ikamesinin yaplmas ve aklanmas gerekir. Beincisi: cmay inkar eden kiinin slama yeni girmi veya ilmin elde edilmesinin zor olduu uzak bir yrede yetimi ya da buna benzer bir sebepten dolay kendisine hccetin ulamad kiilerden olmamas gerekir. Mslmanlardan avam olan kiilerin arasnda bile yaygn olan baz meseleler, bu tr insanlar iin kapal olabilir. bn-i Teymiye Rahimehullah, Nisa Suresindeki Kim Peygambere kar karsa... 210 ayetinden sz ederken yle der: Bu ayet, mminlerin icmalarnn hccet olduunu gsterir. nk onlara muhalefet etmek, Peygambere muhalefet saylr. Bununla birlikte, zerinde icma edilen btn eylerin Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir nassa dayanyor olmas207 208
bn-i Hazm ve bn Teymiye, Nakdu Meratibil-cma, 11 bn-i Teymiye, Mecmuatur-Resailil-Mbra, 1/89 209 29 Ankebut/47 210 4 Nisa/115
104
nn gerektiini gsterir. zerinde icma olduu kati olan ve mminlerden muhalif bir kimsenin bulunmad bilinen her mesele, Allahu Tealann, kendisi ile hidayeti gsterdii eylerdendir. Byle bir icmaya muhalefet eden kii, nass inkar edenin tekfir edildii gibi tekfir edilir. Ancak bir meselede icma olduu zanni ise, ite burada Rasulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem tarafndan doru yolun belirtildiine dair kesin bir
ey sylenemez. Bu tr icmaya muhalefet eden kii tekfir edilmemelidir. nk kii, bu icmann yanl olduunu ve dorunun bunun zdd olduunu zannetmi olabilir. cmaya muhalefet edenin tekfiri konusunda sylenecek eylerin zeti budur. 211 bn-i Teymiye Rahimehullah, icmaya muhalefet sebebi ile tekfir konusunda, kati icma ile zanni icmann birbirinden ayrldn, kati icmaya muhalefet etmenin Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem muhalefet etmeyi gerektirdiini ve byle bir icmay inkar edenin Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sylediini inkar ettii iin tekfir edileceini ne gzel aklamaktadr. Buna gre dayana belirsiz ve zerinde kurulduu delil yetersiz veya kapal olan ya da dinden zorunlu olarak bilinen eylerden olmayan bir icmaya (ki icma denilen eylerin ou byledir) muhalefetten dolay kiileri tekfir etmek hataldr. Bu, yukarda hatal olduunu akladmz dolayl tekfire girer.
211
OTUZ RSALE
105
-29RDDET KFR LE TEVL KFR ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK

Tekfirde yaplan hatalardan biri de, riddet kfr ile tevil kfr arasnda ayrm yapmamak ve birbiri ile eit deerlendirmektir. Burada tevil kfr diyerek kastettiimiz ey, alimlerin Kaderiyye, Mutezile, Cehmiyye ve benzerleri gibi bidat ehli hakknda verdikleri hkmlerdir. Alimler bunlarn bidatlar ve iledikleri hakknda tekfir hkmn vermiler ve hatta taife baznda kfr ile isimlendirmede bulunmulardr. Cehmiyye kafirleri gibi szler bu kabildendir. Ancak tekfir hkmn bunlardan muayyen bir ahsa indirgeme konusunda, mutlaka gerekli tafsilata girmiler ve bidatlarna davet edenler dnda, bunlardan hi birini hccet ikamesinden nce tekfir etmemilerdir. Dolaysyla doru olan, ak ve kiinin dinden beri olduunu gsteren riddet suu ile tevil sebebi ile byle bir suu ileyen arasnda ayrm yapmak ve gerekli hccet ikamesinden nce tevil eden kiiyi tekfir etmemektir. nk bunlarn kfr, kiiyi slamdan karp baka bir dine sevkeden trden deildir. Aksine bu insanlar slama sarlmakta ve onun dnda bir din kabul etmemekte, slama dostluk beslemekte ve baka bir dinden de raz olmamaktadrlar. Yine bu kiilerin iledikleri ve syledikleri, aka Allaha ve Rasulne Sallallahu Aleyhi ve Sellem svmek gibi slam bozan haller veya kiiyi dinden karan ak kfr cinsinden de deildir. Onlar da olan su, kapal ve problemli olan baz bidatleri ve Allahu Tealay tenzih ve tazim maksadyla baz nasslar tevil etmeleridir. Bunlar tekfir etmeden nce gerekli hccet ikamesinin yaplarak phelerinin giderilmesi gerekir. Dolaysyla bunlar ile, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem haklarnda Kim dinini deitirirse ldrnz dedii mrtedleri birbirine kartrmamak gerekir. nk bunlarn iledikleri kfrn ou, dolayl yolla olmaktadr. Ancak bunlara delil gsterildii ve pheleri akland halde, ak kfr zerinde srar ve inat ederlerse, dierleri ile ayn duruma derler.
106
Kad Iyad Rahimehullah yle der: Allahu Tealaya svme, irtidat etme veya kfr kast olmadan sadece tevil, itihad ve tebih 212 veya kemal sfatlarndan birini inkar etme gibi kiiyi bidat ve hevaya gtren hata sonucu Allahu Tealaya yakmayan bir eyi ona nisbet edenlerin tekfir edilip edilmemesi konusunda hem selef ve hem de halef alimleri ihtilaf etmilerdir. Bu konuda mam Malik ve ashabnn iki gr bulunmaktadr. Ancak bunlar mmteni konumunda olurlarsa, onlarla savalmas konusunda ihtilaf yoktur. Bunlardan tevbe etmeleri istenir, tevbe etmezlerse ldrlrler. htilaf, bunlardan muayyen bir kiinin tekfir edilmesi hakkndadr. Malik ve ashabnn ounun gr, bunlarn tekfir edilmemesi ve ldrlmemesi ynndedir. 213 Kad Iyad Rahimehullah, bu tr sular ileyenlerden olup mmteni konumunda olanlar ile kendisine g yetirilebilen arasnda ayrm yapmaktadr. Daha sonra alimlerin bu konudaki ihtilaflarn ve bunlarn arkasnda klnan namazn iade edilip edilmemesi konusundaki gr farkllnn da bu ihtilaftan kaynaklandn aktararak yle der: Bunlarn tekfir edilmemelerine dair Ali bin Ebi Talip 214 , bn-i mer ve Hasan Basriden de rivayetler bulunmaktadr. Ayrca bu fakihlerden ve kelamclardan bazlarnn grdr. Sahabenin ve tabiinin Haruriyye halkndan olan varislerine miras brakmalarn ve Kaderiyeden olduu bilinen bazlarnn Mslmanlarn mezarlna gmlmelerini ve onlara slam ahkamnn uygulanmasn bu grlerine delil olarak gsterirler. 215 Tevil ehli hakknda selef alimlerinin ve dier alimlerin szlerindeki ihtilaf, mutlak tekfir ve taifenin tekfiri ile bu taifeden olan muayyen bir kiinin tekfiri arasnda ayrm yapld taktirde ortadan kaldrlabilir. bn-i Teymiyenin Rahimehullah buna benzer uzlatrma abasn ileride aktaracaz. Kad Iyad Rahimehullah alimler arasndaki bu ihtilaf aktardktan sonra yle devam etmektedir: Hak ve tahkik ehlinin imam kad Ebu Bekr yle der: Bu girift bir meseledir. nk bu insanlar, ak olan kfr ilemiyorlar, sadece kfre gtren eyler sylyorlar. Bu konuda onun gr, imam olan Malikin gr gibi elikili durumdadr. Bununla birlikte daha
212
Eariler, bu tr ifadeler ile Ehl-i Snnetin menhecine uygun grnseler de, sfatlar ispat etmeyi kastedebilirler. Kad Iyad Earidir. 213 E-ifa bi Tarifi Hukukil-Mustafa, 2/272 214 Haricilerden sz ederken bu gr belirteceiz. 215 Age: 2/275
OTUZ RSALE
107
ok, szlerinin geldii sonuca binaen dolayl olarak onlar tekfir etmeme taraftardr. 216 Ayn konuda muhakkik alimlerden unu da nakleder: Tevil ehlini tekfir etmekten saknmak gerekir. nk namaz klan tevhid ehlinin kann dkmenin mbah olduunu sylemek ok tehlikelidir. Bin kafir hakknda, onlarn hayatta kalmasna sebep olan bir hata, bir Mslmann kann aktma hatasndan daha hafiftir. Tevil ehlinin tekfir edilmesi konusunda insanlar arasnda ihtilaf bulunmaktadr. Bu meseleyi anlaman halinde, insanlarn bu konuda neden ihtilaf ettiklerini de anlarsn. En dorusu, onlar tekfir etmekten, hsranda olduklarn sylemekten kanmak, onlar hakknda slamn ksas, miras, nikah ve diyet gibi hkmlerini uygulamak, namazlarn klmak, Mslmanlarn mezarlna defnetmek ve dier slami muameleleri yerine getirmektir. Ancak onlar iddetle tedip edilir, bunu yapmalar engellenmeye allr ve bidatlarndan vazgeinceye kadar boykot uygulanr. ncekilerin onlar hakkndaki uygulamas bu ekildedir. 217 Ebu Sleyman el-Hattabi yle der: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Bu mmet, yetmi frkaya blnecektir sz, btn bu frkalarn dinden kmadna delalet etmektedir. nk Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hepsinin mmetinden olduunu sylemitir. Yine bu hadis, tevil eden kiinin tevilinde hata etse bile dinden kmadn da gsterir. 218 Beyhaki, Sneninin ehadetler babnda, mam afii ve dier imamlarn Cehmiyye, Kaderiyye, Hariciler ve benzeri bidat ehli gruplarn tekfirleri konusunda, bunun ile kiiyi dinden karmayan kfr (kfrun dne kfr) kasdettiklerini belirtmektedir. Baavi de, erhus-Snne, 1/228de bunun bir benzerini sylemekte ve buna delil olarak da, onlarn ahitliklerinin kabul edilmesini gstermektedir. 219 Beyhaki yle devam eder: Onlar tekfir etmeleri ile, sanki Allahu Tealann kendi nefsi iin bildirdii sfatlar bir taraftan kabul etmeleri ve dier taraftan da bu sfatlar uzak bir tevil ile yok saymalar ve inkar etmelerini kastetmilerdir. Bylece tevil ederek zahirden sapmlardr. Ancak hatal da olsa bu tevilleri sebebi ile dinden kmamlardr. Bu aynen dier sureleri kabul ettii halde, Muavvezeteyn (Felak-Nas) surelerinin Kuranda bulundu-
216 217
E-ifa, 2/276-277 E-ifa, 2/294 218 Beyhaki, Es-Sunenul-Kbra, 10/208 219 Beyhaki, Es-Sunenul-Kbra, 10/207
108
unun ispat hakknda phesi olan ve bu phesinden dolay hata da etmi olsa tekfir edilmeyen kiinin durumu gibidir. 220 bn-i Hazm Rahimehullah, Ebul-Huzeyl 221 , bnul-Asam 222 , Bir elMutemir 223 , brahim bin Seyyar 224 , Cafer bin Mubeir 225 , Sumame bin Aras 226 , Ebu affar 227 Rakkai 228 (hepsi bidat ehli Muteziledendir) ve Ezrakiler, Sufriler, badiyyenin cahilleri (bunlar ise Haricilerin en mehurlardr) ve Rafziler gibi baz isim ve frkalar belirttikten sonra yle der: Belirttiimiz bu kiilerin ounu tekfir etmiyoruz ve fask olarak da saymyoruz. Ayrca mmetin kafir olduunda icma ettii dnda hepsini dostumuz olarak kabul ediyoruz. 229 bn-i Hazm, bunlar slami frkalar veya slam dinini kabul eden frkalar arasnda sayarak yle der: slam dinini kabul eden frkalar betir. Bunlar Ehl-i Snnet, Mutezile, Mrcie, ia ve Haricilerdir. 230 slam dairesinden ve iman velayetinden muayyen olarak kmayan kiiler hakknda hak olan budur. Kiiyi, slam dairesi dna kmad mddete bidat ne olursa olsun, asli kafir veya dinden dnen mrted ile eit tutmak helal olmaz. Hatta bidat, kiiyi kfre gtren trden olsa ve ondan dolay bu kii kafir olsa bile, tevil yolu ile kfre giren bu kiiyi, aslen kafir olan veya ak bir riddet ile dinden kan bir mrted ile eit grmek doru deildir. nk bu, sadece nazari bir mesele deildir ve beraberinde baz ameli sonular da getirmektedir.
Beyhaki, Age. 10/207 Ebu Huzeyl, Muhammed bin Huzeyl el-Allaf el-Basri olup hicri 236 ylnda lmtr. Mutezilenin nde gelenlerindendir. Kelamcdr. Bunlar Yunan kitaplarndan almtr. Kendisi Nazzamn daysdr. 222 Ebu Bekr bin el-Asam el-Basri olup Bir el-Mureysi tabakasndandr. Kelamcdr, tefsir ve fkhla da uramtr. Bu nedenle Taberi, Ebu Bekr er-Razi ve baz mtekaddiminden olanlar kitaplarnda onun grlerine zaman zaman yer verirler. Ahad haberin kabul edilebilmesi iin ravilerinin en az adaletli iki kiinin olmasn art komutur. 223 Badadta Mutezilenin ileri geleni Ebu Sehl el-Hilalidir. Mutezile alimleri gibi edebiyat ve kelamla uramtr. Yaklak hicri 210 ylnda lmtr. 224 Mutezileden Nazzamdr 225 Mutezileden es-Sakafidir. Kyas kabul etmezdi. Hicri 234 ylnda lmtr. 226 Mstehenlik ile mehur Mutezilenin sekinlerindendir. Hicri 213 ylnda lmtr. 227 Herhalde Mutezileden Cahzn arkada Ebu Affan er-Rakkidir. 228 bn-i Macenin adamlarndan vaiz olan Ebul-Fadldr. Rivayeti gvenilmez olup kendisi delil saylmaz. bn-i Kuteybenin belirttiine gre Kaderiyyedendir. 229 Meratibul-cma, 15 230 El-Fasl, 2/265den
221
220
OTUZ RSALE
109
bn-i Teymiye Rahimehullah buna ve riddet kfr ile tevil kfrn eit grenlerin hatasna dikkat ekerek yle der: Fukahadan olan bir ok kii, kafirdir denilen her kii hakknda ak riddet hkmlerinin geerli olduunu zanneder. Dolaysyla da miras brakamama, mirastan pay alamama ve nikahnn geerli olmad gibi hkmleri, tevil yolu ile tekfir ettikleri kiiler iin de uygularlar. Halbuki iin dorusu byle deildir. bn-i Teymiye Rahimehullah, sahabenin Haruriyye ehlini tekfir etmediklerini belirttikten sonra yle devam eder: Alimler, bidat ve heva ehlinin tekfiri ve bunlarn ebedi cenenemlik olup olmadklar konusunda ihtilaf etmilerdir. Bu konuda kendisinden iki gr nakledilmeyen imam yok gibidir. Malik, Ahmed, afii ve dierleri de kendisinden iki gr nakledilen bu imamlar arasndadr. Bu imamlarn tabilerinden olan bazlar ise, onlarn bu ihtilaflarn btn bidat ehli ve onlarn her birinin ebedi cehennemlik olduklar eklinde uyguladlar. yle ki bidat olduuna inandklar herkesi muayyen olarak ebedi cehennemlik yaptlar. Halbuki bu ok byk bir hatadr. Bunun yannda bazlar da, ilhad, tadil ve ittihad ehlinin grlerini sergilemi olsalar bile, bidat ve heva ehlinden olan hi kimsenin tekfir edilemeyeceini sylediler. Bu konuda iin dorusu udur: Allah konumaz ve ahirette grlmez diyen Cehmiyyenin szlerinden olan baz eyler kfr olabilir, ancak baz insanlar iin bunun kfr olduu ak olmayabilir. Bu durumda tekfir hkm mutlak olarak, kiinin syledii sze uygulanr. Selefin, Kuran mahluktur, diyen kafir olur, ahirette Allah grlmez, diyen kafir olur eklindeki szlerinin tamam bu kabildendir. Kendisine hccet ikamesi yaplncaya kadar muayyen bir kiinin tekfirinden kanlr. 231 eyhul-slamn Rahimehullah, Tevil kfr veya aklamaya muhta olan kapal konulardaki kfr ile Yahudi, Hristiyan ve kfrleri bu iki taifeden daha iddetli olan ittihadiyye frkasnn ak olan kfrleri arasnda nasl ayrm yaptna dikkat edilmelidir. Burada iki tarafn eit olarak deerlendirilmesine ve tevil ehlinden olan bir kiinin muayyen olarak gerekli tafsilata inilmeden tekfir edilmesinin ktlne iaret etmektedir. Ayn zamanda ak kfr ehli hakknda uygulanmas gereken tekfir hkm konusunda gevek davrananlara da iaret edilmektedir. Bu meselede hak olan ise, delile uygun olandr. Yoksa ne arlarn ve ne de gevek davrananlarn yapt doru deildir. Yahudi ve Hristiyanlar, Rafzilere tercih eden kiinin durumu hakknda sorulmas zerine eyhul-slam Rahimehullah u cevab vermektedir:
231
Mecmuul-Fetava, 7/375-377
110
Hamd Allaha mahsustur. Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem getirdiklerine iman eden herkes, onu inkar eden herkesten daha iyidir. man eden kii de bidatn baz eitleri bulunuyor olsa da bu byledir. Bu bidatn, Hariciler, ia, Mrcie, Kaderiyye ve dierlerinin bidatlarndan olmas farketmez. phesiz Yahudiler ve Hristiyanlar kafirdir. Bunlarn kfr, slam dininden zorunlu olarak bilinen bir kfrdr. Bidat ise, kendisinin Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem muvafk hareket ettiine ve aykr dmediine inanyorsa, bundan dolay kafir olmaz. Kafir saylsa bile, onun kfr Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yalanlayann kfr gibi deildir. 232 Sonu olarak; tevil kfr ile ierisinde slamdan karak baka bir dine gemenin ve slamdan uzaklamann bulunduu riddet kfrn veya dinden zorunlu olarak bilinen ak bir kfr eit grmek ve zellikle de, tevilden dolay tekfir edilen kiiyi, mmteni konumdaki taut ve mrtedler ile eit deerlendirmek doru deildir. Dolaysyla tevil kfrnn sahibine, istitabe uygulamadan ve hccet ikamesi yaplmadan nce tekfir hkmnn sonular uygulanmamaldr. 233 nk byle bir ey, namaz klan muvahhid Mslmanlarn kan, mal ve rzlarnn heder olmasna yol amaktadr. Bunun da Mslmanlar iin ne kadar tehlikeli ve zararl olduunu Allahu Teala bilir. evkani Rahimehullah, Hadaikul-Ezhar isimli kitabn mellifinin Hangi ynden olursa olsun, harp ehli ve mrtedin cezas lmdr szne ilikin yle der: Mellif, hangi ynden olursa olsun derken, tevil kfrn, stlahi olarak riddet manasna dahil etmeyi amalamtr. Bu ise, balanamayacak kadar byk bir hatadr. Byle bir ey doru olsayd, yeryzndeki btn Mslmanlar mrted olurdu. nk drt mezhep ehli Eari ve Maturidi olup Mutezile ve tabilerini tekfir ederler, Mutezile ise onlar tekfir eder. Halbuki btn bunlar kovulmu eytann kkrtmas, ar taassubun ve byk anlayszln belirtileridir. 234 evkani Rahimehullah, ayn mellifin Tevilci de mrted gibidir sz hakknda ise yle der: te burada unu derim ki; dinde arln, Kuran,
232
Mecmuul-Fetava, 35/122, Es-Sarimul-Meslul kitabndan da mcerred irtidat ile dier irtidat eidi arasnda ayrm yaptn aktarmtk. 233 Bu ayarmn nemli bir ok sonucu bulunmaktadr. Gnmzn musibetlerinden haberdar olan bir kiinin buna dikkat etmesi gerekir. Mrted olann kestii ile tevil yolu ile tekfir edilenin kestii hayvann eti arasnda ayrm yapmak gibi. nk tevil yolu ile kafir olduu sylenen kii hala bizim gibi namaz klmakta, kblemize ynelmekte ve kestiimizi yemektedir. Ayn ekilde ahitlii, haberleri ve bidat dnda rivayeti kabul edilmektedir. Bunlarn ayrntlar yerinde belirtilmitir. 234 Es-Seylul-Carrar, 4/373
OTUZ RSALE
111
snnet, burhan ve Allahu Tealann bildirmesi olmadan, Mslmanlarn birbirini tekfir etme cinayetine varmas karsnda gzya dklr ve hem slama hem de Mslmanlara at yaklr. Dinde arlk ve taassub kazanlar kaynaynca ve eytan Mslmanlar birbirine drmeyi baarnca, havadaki toz ve ldeki serap gibi olan basit eyler yznden, hevalar onlara birbirlerini tekfir etmelerini telkin etti. Mslmanlarn hibir ekilde uramad bu musibet karsnda Allahu Tealann Mslmanlarn yardmna komasn istemekten baka ne sylenebilir! Btn bunlar karsnda Allahu Tealann murakebesinden bir eser bulunan, slami gayretten bir nasibi olan ve bu dini anlayan herkes bilir ki Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem slamn hakikati sorulduunda yle buyurmutur: slam, namaz klmak, zekat vermek, Allahn evini hac etmek, Ramazan orucunu tutmak ve Allahtan baka ilah olmadna ehadet etmektir. Bu anlamdaki hadisler mtevatirdir. Kim olursa olsun bunu kabul etmeyenlerin aksine, bu be temeli yerine getiren ve gerektii gibi ileyen kii Mslmandr. Kim buna aykr olarak deersiz szler, yanl bilgiler ve cahilce eyler ne srerse, onlar yzne al ve Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem burhan senin bu saykladklarndan nde gelir de. Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem sz karsnda btn szleri brak! Dininden emin olan kii, macera arayan kii gibi deildir. 235
235
Es-Seylul-Carrar, 4/584
112
-30KFR OLAN BDATLAR LE, MASYET VE FURU TRNDEN OLAN BDATLAR ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK
Tekfirde yaplan hatalardan biri de, kfr olan bidatlar ile, masiyet ve furu trnden olan bidatlar arasnda ayrm yapmamak ve masiyet trnden olan bidat sahiplerine de kafir muamelesi yapmaktr. Hamaset sahiplerinden birou kendi hasm ve muhaliflerini bidat ehlinden saymakta, alimlerin Cehmiyye, Rafziler ve benzerlerinden kfr olan bidat ehli iin kullandklar terimleri, muhalifleri iin de kullanmakta, onlarla her trl ilikiyi kesmeyi, selam vermemeyi ve dlanmalar gerektiini savunmakta ve arkalarnda namaz klmay yasaklamaktadrlar. Bunlardan bazlar gnahkar Mslmanlar da bu kapsama sokmakta ve hepsine kfr olan bidat sahipleri ve hatta mmteni mrted muamelesi yapmaktadr. Allahu Tealann dinine kar savaan tautlarn destekilerine kar yaplmas gereken muamelenin neredeyse aynsn muhaliflerinden olan Mslmanlara kar da uygulamaktadrlar. Kafirlerden uzaklatklar gibi Mslmanlardan da uzaklamakta, Mslmanlar hakknda Allahu Tealann llerini inemekte, dokunulmazlklarn ihlal etmekte ve slamn onlara tand haklar daraltmaktadrlar. Halbuki tamamen uzaklama (el-bera) ancak kafirlere kar uygulanacak bir muameledir. Gnahkar Mslman hakknda ise, uygulanmas gereken muamele sadece onlarn gnahlarndan beri olmaktr. Allahu Teala yle buyurur: Sana uyan mminlere kanadn indir. ayet sana kar gelirlerse de ki: Ben sizin yaptklarnzdan muhakkak ki uzam. 236 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Halid bin Velidin Radyallahu Anhu, Beni Cuzeymeden alnan ve Eslamna (Mslman olduk) diyemeyip, ayn manay kastederek Sabana diyen esirleri ldrd kendisine haber verilmesi zerine yle buyurmutur: Allahm, Halidin yaptndan beriyim. 237 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allahm, Halidten beri-
236 237
26 uara/216 Buhari, Kitabul-Meazi
OTUZ RSALE
113
yim dememitir. Bu manann altnda birok nemli incelikler bulunmaktadr. bn-i Teymiye Rahimehullah, kendilerinden daha stn konumdaki ilim ehlinin dahi hata yapabildikleri baz konularda yanlan zmrelerin tekfir edilmesine kar km ve bu zmreler gerekten bidat sahipleri de olsalar, onlara kafir muamelesi yaplmasn iddetle eletirmi, bu tr zmreleri tekfir eden veya onlara kafir muamalesi yapanlarn bidatnn, bunlarn bidatlarndan daha byk olabileceini belirterek yle demitir: Bu nedenle selef, muhalif konumda olsalar dahi birbirine din dostluunda bulunmu ve kafirlere yaplan dmanlk gibi bir muamelede bulunmamlardr. Onlar, birbirinin ahitliini kabul eder, birbirinden ilim renir, karlkl miras ve evlenme hukukunu yerine getirir ve birbirlerine Mslman muamelesi yaparlard. 238 Keke gnmz hamaset sahiplerinde de durum bu ekilde olsayd. Ne yazk ki onlar, kararlatrdklar bu haksz muamelelere riayet etmeyen kendi arkadalarna bile ayn ekilde davranmaktadrlar. Bu arkadalarn da bidat ehli olarak nitelemekte ve onlarla her trl ilikiyi kesmektedirler. Onlarn bu tutumlar, kafiri tekfir etmeyen kafirdir diyen ve bu ilke zerinde zincirleme olarak bir ok kiinin kafir olduunu syleyen ar tekfircilerin yaptna benzemektedir. Bunlardan bazlar bu sylediklerini dorulamak maksad ile bu iddialarna ilim ehlinin szleri ile yama yaparlar. Kahtaninin Nuniyyesinde syledii Bidat, bidat ile oturur kalkar, kln altnda ise kzler tutuur gibi szler onlarn kendi iddialarna yama olarak kullandklar szlerdendir. Selef bu szleri ile kfr olan bidat ve heva sahipleriyle oturup kalkmaktan sakndrmtr. Ancak bunlar, eri birer delil niteliinde olmayan bu szleri, srarla gnahkar Mslmanlar hakknda uygularlar ve herkesten de ayn tutum ierisinde olmalarn isterler. Bu tutum ierisinde olmayanlar da, muhalifleri kategorisine ilave ederek btn dokunulmazlklarn mbah klarlar. Maalesef, bu fikr terr ve banazlk yaygnlam ve muhalifleri konumundaki insanlar iin bir bask halini almtr. Bu hata, davetiler arasnda da yaylm ve bazlar bidat ve bidat gibi sfatlar kullanmakta ly karmlardr. nsanlar birbirleriyle olan ilikilerini kesmi, birbirlerine kar alak gnll olmay unutmutur. Hatta fazilet sahibi kiilerden biri kardelerinin kendisini terkettiklerinden, kendisine hakszlk yaptklarndan ve kendisi ile selam dahi kestiklerinden yaknmt. Bu yaptklarnn sebebinin ise,
238
Mecmuul-Fetava, 3/176, Daru bn-i hazm basks
114
gnahkar baz kiilere zaman zaman uramasnn, onlar aydnlatp davet etmesinin ve batl eylerini kendilerine gstermeye almasnn olduunu syledi. Halbuki bu gnahkar insanlar pimanlk duyduklarn, tevbe edeceklerini sylemekte ve inat gstermemektedirler. Ancak ehvet ve kt arkada onlar perian etmektedir. Bunlarn, kendilerine sabredecek, onlar dzeltecek ve eytann musallat olmasn kolaylatran kt arkadalara teslim etmeyecek kiilere ihtiyac bulunmaktadr. Yoksa onlar terkedecek kiilere deil. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ashabnn en hayrllarndan olan kii ile, Tebuk Seferine katlmamalar nedeni ile ilikiyi kesmi, ancak iman zayf olan kiilere kar byle bir uygulamada bulunmamtr. Dolaysyla bu itihadi bir mesele olup, daveti, maslahat kendi itihad ile belirler. Davetinin, bu tr durumlarda, nceden belirlenmi olan muayyen bir itihad veya tercihe baml kalmas doru olmaz. nsanlar sapk ve bidat saymak, onlara dman kesilmek gibi bask sluplarndan birini uygulamak bir yana, kimseyi onlardan ilikiyi kesmeye zorlamak doru deildir. Fask veya masiyet sahibi olan kiilere kar, dalalet ierisinde olan sapk heva sahipleri veya kfr olan bidat ehline yaplan muamelenin ayns ile muamelede bulunmak ve bask uygulama iddias ile gerekli aklama ve nasihatta bulunmadan onlardan ilikiyi koparmak doru olmaz. Bu hatay ileyenler, belki de hrn mizalarna uygun geldii iin veya Allahu Tealaya yaplan davette sabrsz ve dayanksz olduklar iin bu ekilde davranmaktadrlar. Bu alanda ifrat ve tefrit ierisinde olan insanlar bulunmaktadr. Bir kesim irk ve kfr erleri olan Allahu Tealann dmanlarna yalakalk yaparak, muvahhidlerin davetteki kat slubunu bahane edip, Mslmanlara gstermedikleri yumuak muameleyi onlara uygulamaktadrlar. Bunlarn tam zdd olan kesim ise, bazen tekfir etmek, bazen de kat ve kaba davranmak, sapk ve bidat saymak ve ilikileri kesmek suretiyle kendilerine muhalif olanlar, tekfir ettikleri irk askerleriyle eit saymlardr. Hatta bunlardan yleleri bulunmaktadr ki, tekfir ettikleri irk askerlerine gsterdikleri yumuak davranma, hikmetli ve gzel t verme gibi muameleleri, kendilerine muhalif olan ve ayn yoldan gitmeyi kabul etmeyen hasmlarna veya masiyet sahibi Mslmanlara gstermemektedirler. Oysa ki bu davran, eriatn lleriyle zaptedilmez ise, sahibinin, putperestleri brakp Mslmanlarla savaan Haricilere katlmasndan endie edilir. Durum olarak daha kt ve yol olarak daha sapk olan ise gnmz Cehmiyye ve Mrcie mezlerinin tavrdr. Bunlar davetilere dillerini ve
OTUZ RSALE
115
kalemlerini musallat etmi, muvahhidlere sava am ve mcahidlere dmanlk bayran ykseltmilerdir. Halbuki bunlar ayn zamanda tautlar savunmak iin ellerinden geleni yapmakta, onlarn eiklerinde debelenmekte ve kendilerini, bu tautlarn kucaklarna atmaktadrlar. Halbuki hak, orta yoldur ve ne ifrata kaanlarn ifrat, ne de tefrite kaanlarn tefritinde deildir. bn-i Teymiye Rahimehullah, Ehl-i Snnet velCemaate mensup olan kelam ehlinden ounun durumunu ve snnete kendilerinden daha uzak olan frkalara cevap verirken ly kardklarn, bazen hakszlk yaparak byk bir bidat ve batl red edebilmek iin, ondan daha kk bir bidat ve batl ilediklerini belirterek yle der: Bunlar gibi olanlar, bu tr bidatlarn, Mslmanlarn cemaatini bldkleri, dostluk ve dmanlklarn zerine bina ettikleri bir akide haline getirmedikleri srece hataya dm kiiler olarak kabul edilirler. Allahu Teala bu tr eylerde mminlerin hatalarn balar. mmetin selef ve imamlarndan birok kii bu hataya dmtr. Bu tr hatalara dm olanlarn, itihad ederek syledikleri yle grleri vardr ki Kitap ve Snnete aykrdr. Ancak bu tr hatalar, kendisine muvafakat edene dostluk gsteren ve kendisine muhalefet eden her kiiyi fask veya kafir olmakla sulayarak dmanlk yapan ve Mslmanlarn cemaatini blen, tefrika ve ihtilaf ehlinden olan kiilerin iledikleri seviyesinde deildir. 239 bn-i Teymiye Rahimehullah, bu szlerinin hemen ardndan Hariciler hakknda bahseder. nk sznde aktard bu sfatlar, zellikle Haricilerin niteliklerindendir. Bu nedenle, bu davetilerin banazl o dereceye varmtr ki; kafir, mrik, taut ve tautlarn destekileri olanlar ile, masiyet sahibi olan Mslmanlar arasnda ayrm yapmamakta ve kfr olan bidatlar ile kfr olmayan bidatlar birbirine kartrmaktadrlar. Bu ise, davetin dmanlar olan insanlarn eline, Haricilerin yaptklar gibi btn insanlarn mutlak olarak tekfir edildiini kantlamalar ve dolaysyla da davet ve davetileri ktlemeleri asndan byk frsatlar vermektedir. nk maalesef, bu davetilerin mmteni olan kafirlere olan muameleleri ile fask yahut tevil ehlinden olan muvahhidlere olan muameleleri arasnda bir fark grmemektedirler. Hapishanede beni ziyaret eden genlerden bazlar, bana kendilerine yaplan baz hakszlklar hakknda yaknmt. Bu genler, Allahu Tealann isim ve sfatlar konusunda Earilerin grlerine yakn baz tevillerde bulunma ile sulanmlar. Bu genlerden biri bana, Tevhid davetine mensup bir takm kiilerin kendilerine hakszlk yaptn, kendilerinden ilikiyi kes239
116
mede ly kardklarn, bu trden bir takm tevilleri bulunsa da, bunlarla megul olmadklarn ve gndeme getirmediklerini, esas ilerinin Tevhide davet ve genleri tautlardan beri durmalar zere yetitirmek olduunu, bundan dolay Allahu Tealann dmanlarnn yakalarn brakmadklarn ve onlara kar hogrl davranmadklarn, Tevhide aran ve tauta dmanlk yapan herkes gibi kendilerinin de, bu tautlarn askerleri tarafndan takip edildiklerini, kendilerine bu askerler tarafndan bask yapldn ve tutuklandklarn, buna ramen kendileri hakknda arya kaan bu kiilere yaranamadklarn anlattlar. Tautlara dman ve onlardan beri olmann kendilerine nisbet edilen bu tr tevillerden ok daha nemli olduunu onlara izah edemediklerini, aralarndaki bu sorunu banazlk ve bhtan ile deil, delil ve brhan ile zmek gerektiini kabul ettiremediklerini syledi. Kendilerine yaplan bu muamelenin hala devam ettiini, hibir aklama ve nasihatta bulunulmadan kendileri hakknda gybet edilmesini helal grdklerini ve Allahu Tealann dmanlarnn eline frsat verildiini anlatt. Allahu Tealann dmanlarnn kendilerini tutukladklar zaman saflar arasnda nifak karmak ve tautlarn kendilerini istihbarat eleman olarak kullanmak istedikleri ile sulandklarn, hakszlkta bulunan bu kiilerin kendileri ile ilikileri kesip selam bile vermediklerini ve kafir olduklarna karar verdikleri tautlarn destekilerine yaplan muamelenin ayns ile kendilerine muamelede bulunduklarn haber verdi. Bu gen Allahu Tealann dmanlarnn oyunlarna gelmemi ve tuzaklarna dmemi ise, acaba dier btn genler bu seviyede midir? Bu davetilerin banaz ve sert tutumlar nedeni ile, bunlar ierisinde tautlarn kucana debilme ihtimali olanlar yok mudur? Acaba bu genlerden her biri, kendisine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve dier Mslmanlar tarafndan konuma boykotu uygulanmas zerine assan hkmdarnn bir mektup gndererek ynetimine snabileceini teklif ettii Kab bin Malikin olayn hatrlayabilecek ve kendisini zarardan koruyabilecek durumda mdr? Acaba bu genler, Kabn Radyallahu Anhu, hkmdarn mektubunu atee att gibi, tautlarn zararlarndan korunmak iin tekliflerini yzlerine vuracak bilinte midir? Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve ashabnn, darul-slamda boykot ettikleri Mslmann durumu ile bu genlerin durumunun ayn olmadn, bugn Mslmanlarn mustazaf durumda olduklarn ve halkn imannn o sahabenin iman derecesinde bulunmadn gz nnde bulundurmamz gerekmez mi? Bu nedenledir ki, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, iman zayf olup Tebk Seferine katlmayan dierlerine byle bir muamelede bulunmam, kendisine beyan ettikleri zrlerini kabul etmi-
OTUZ RSALE
117
tir. 240 Bu konuda arya kaanlarn ou, ite bu kavray ve anlaytan yoksun olmalar sebebiyle Allahu Tealann dmanlarnn gzlerini aydn etmilerdir. Mutezileden olanlar gemite, mezheplerini Haricilerinden ayrmak maksad ile dinden kmam olan fask kiinin tekfir edilmemesi ynnde gr bildirdiler. Bu kiiye kafir ismini vermediklerini, ancak Mslman olduunu da sylemediklerini ve bu kiinin slam ve kfr arasnda olduunu (menzile beynel-menzileteyn) uydurdular. Bu fasn akibeti konusunda ise Hariciler ile ayn gr paylamaya devam ettiler ve bu kiinin ebedi cehennemlik olduunu bildirdiler. Peki tekfir ederek ebedi cehennemlik olduuna hkmettikten sonra, bu kelime oyunlarnn o fask kiiye olan faydas nedir? Gnmzde arya kam olanlarn ou da Haricilerin ve Mutezilenin mezhebini bilmekte ve onlardan beri olduklarn sylemektedir. Hasmlarn tekfir etmediklerini, onlar slam ve kfr arasnda bir yere de koymadklarn, aksine Mslman olduklarna hkmettiklerini, ancak onlar bidat ve masiyet sahibi olarak grdklerini sylerler. Buna ramen, hasmlarna mrik ve kafirlere kar yaplan muamelenin aynsn uygularlar. Dolaysyla isimlendirme ve hkmde Ehl-i Snnete muvafakat ederler, ancak dnyevi muamelede Hariciler ve benzerleri gibi davranrlar. Bu yeni bir bidat mdr, yoksa dmanlk insanlarn gzlerini kr ederek onlar saptrmakta mdr? Bilindii gibi uygulanan bu dnyevi muamelenin insanlara olan zarar, Mutezilenin vermi olduu uhrevi hkmden ok daha fazla ve iddetlidir. nk ne Mutezile ve ne de bir bakas, insanlar hakknda verdikleri hkmleri, ahirette onlara uygulama imkanna sahip deildir. Onlarn verdikleri bu hkm sadece itikadi bir mesele niteliindedir. Ancak arya kaanlarn fask Mslmanlara yaptklar muamele byle deildir. Onlar dnyada insanlara bu ekilde ceza vermekte ve uygulamaktadrlar. in daha da kts, bu muamelenin zarar sadece ilikiyi kesme, selam vermeme, iftira, bask ve haklarn daraltlmas ile kalmamakta ve baz yerlerde Mslmanlarn kanlarnn dklmesine kadar varmaktadr. Hata ierisinde olan bu kiilerden bazlar, bidat ehli olduunu syledikleri hasmlarnn kann btn dnyann gz nnde dkmtr. Bylece
Kab bin Malik hadisi iin baknz: Buhari, Kitabul-Meazi. bn-i Hacerin bu hadis ile ilgili aklamalar iin ise Fethul-Barinin Din ynnden kuvvetli ve zayf kiileri boykot etmede ayrm yapmak blmne baknz. bn-i Teymiye El-Fetava, 28/115de bununla ilgili olarak gzel aklamalarda bulunmutur. Bizim de, bu konu ile ilgili olarak, Sevaka Hapishanesinde kaleme aldmz bir risale vardr.
240
118
Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Benden sonra birbirinin boynunu vuran kafirler olmayn 241 buyararak sakndrd ii yapmlardr. Halbuki her iki taraf da Allahu Tealann dmanlarnn penesinde ezilmi ve takibat altndadr. Ne devletleri, ne de g ve iktidarlar vardr. Bir de bunlarn devletleri olsa acaba neler yaparlard? bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Mslman taifelerden birinin dierini tekfir etmesi, kan ve mallarn helal grmesi en irkin bidatlardandr. Bu konuda yle denir: Bu durum bidatnn ekinidir. Halbuki bu, iki ynden ok sakncaldr: Birincisi: Tekfir edilen frkann iddia edilen bidat, tekfir eden frkann iledii bidattan daha kk olabilir. Yani tekfir eden frkann bidat daha byk, daha irkin ve daha zararl olabilir. Birbirlerini tekfir eden bidat ehlinin ounun durumu budur. ayet bidat tekfir edilecekse, her iki tarafn da kafir olmas gerekir. Tekfir edilmeyecekse, her iki taraf da tekfir edilmez. nk her iki taraf ayn ekilde bidatdr ve belki de bidatlar ayn seviyededir. Taifelerden birinin hasmlarn tekfir ederken kendi mensuplarn tekfir etmemesi, cehalet ve hakszlktr. te bunlar, Allahu Tealann haklarnda yle buyurduu kimselerdir: Dinlerini para para edip, gruplara ayrlanlar var ya, senin onlarla hibir ilikin yoktur. 242 kincisi: Bu iki taifeden sadece birinin bidat olduu varsaylsa bile, dier taifenin, Ehl-i Snnetin grnde hata eden herkesi tekfir etmeye hakk yoktur... 243 eyhul-slam Rahimehullah, bunlar aktardktan sonra, Mslmanlarn hatalarndan dolay mazur grlmeleri gerektiini deliller ile izah etmektedir. Bunu nceki konularda aktarmtk. Yine yukarda izah ettiimiz gibi, alimlerin tevil kafirleri olarak isimlendirdikleri, yani kiiyi kfre gtren bidat sahipleri ile ak bir riddet ile mrted olan kiinin arasnda ayrm yaplmas gerekir. Her iki taraf kendilerine uygulanacak muamelede, istitabede, tekfir hkmn muayyen bir kiiye indirgemede ve dokunulmazlarnn helal klnmasnda eit tutmak doru deildir. Kald ki mcerred riddet suu ileyen kii ile riddet suunda ileriye giden kii arasnda, istitabenin uygulanmas konusunda da fark bulunmaktadr. Durum byle iken, bidatlar, mcerred veya daha ileri derecede bir riddet derecesine varmas bir yana, kfr derecesine bile varmayan insanlar hakknda nasl byle hkm verilebilir ki!
241 242
Buhari 6 Enam/159 243 Mecmuul-Fetava, 7/417
OTUZ RSALE
119
Bidat ehli olduklar gerekesiyle Mslman kardelerinin kann dken bu kiilere kar alimlerin tepkisi iddetli olunca, selefin bidat ehline kar amansz tavrna ve onlar hakknda kullandklar kimi ifadelere sndlar. bn-i Teymiyenin hulul (yaratann, yaratlan suretinde bulunabilmesi) ve ittihadlarn elebalarn ktleyen, onlarla mcadele edilmesi, cihad edilmesi ve onlarn sylemlerini savunanlarnn iddetle cezalandrlmas gerektiini, bunlarn zararlarnn Moollardan, ekiyalardan, hrszlardan, halkn mallarna musallat olanlardan ve slam dininden kanlardan daha byk olduunu belirten baz ifadelerini naklettiler. Kendilerinin bidat olarak nitelendirdikleri kiilerin, bu saylanlardan daha zararl ve kt olduklarn, nk slam dinine byk zararlar verdiklerini ne srdler ve btn bunlar hasmlarn ldrmeyi meru gstermek iin yaptlar. Gnmzde Mslmanlar arasndaki husumetlerde, insaf nadir olarak bulunduu iin bn-i Teymiyenin bu szlerine snanlar, onun bu szlerinin, slam ve Mslmanlar iin Yahudi, Hristiyan ve kfrn nderleri olan Firavun ve benzerlerinden daha kt olduunu syledii hulul ve ittihadlar hakknda olduunu aklamadlar. bn-i Teymiyeye ait olan u szleri aktarmak ile yetindiler: Onlarn liderleri kfr nderleridir, ldrlmeleri gerekir, tevbe etmeden nce ele geirilirler ise hibirinin tevbesi kabul edilmez. nk bunlar Mslman grnp zndk olanlarnkinden daha byk bir kfr ile kafir olanlardr. Onlar slam dinine aykr olan szlerinin bilincinde ve farkndadrlar. Onlara mensup olan, onlar savunan, ven, kitaplarna deer veren, onlara yardm ve destek verdii bilinen veya onlarn aleyhine konumaktan nefret eden ve onlar mazur gstermeye alan herkesin cezalandrlmas gerekir.. Halbuki bu tr mazeretleri ancak cahil veya mnafk olanlar ileri srebilir. Hatta onlarn durumunu bilip, onlarla mcadele konusunda yardmc olmayan herkesin de cezalandrlmas gerekir. nk bunlar ile yaplacak sava, akllar ve dinleri bozmalar nedeni ile en nemli vaciplerdendir. bn-i Teymiye Rahimehullah bu szlerinin sonunda yle demektedir: Bunlarn dine olan zararlar, yolkesen ve insanlarn mallarn alp yamalayan, ama onlarn dinine dokunmayan Moollarn yapt gibi, Mslmanlarn dinlerine dokunmayarak, sadece dnyalarn ifsad edenlerin zararndan daha byktr. Onlar tanmayanlar, onlarn ne derece tehlikeli olduklarn bilmezler. Onlarn sapkl ve saptrmalar, anlatlamayacak kadar byktr. Bunlar Karamati Batiniyyelerinden farkszdrlar. 244 Arya kaan bu kiilere yava olmalarn tavsiye ediyorum. Bir meseleyi delillendirme (istidlal) bu ekilde yaplmaz. bn-i Teymiyenin szn
244
Mecmuul-Fetava, 2/131-132
120
ettii bu kiiler nerede, furudan olan baz meselelerde fasklk yapan ve muhalefet eden gnahkar insanlar nerede?! Dolaysyla hkm verirken ve isimlendirme yaplrken, mutlaka ayrm yaplmas gerekir. Eksikleri bulunsa ve gnah ileseler de, man dairesinde kaldklar srece, Rahmann dostlar ile eytann dostlar olan kafir ve mrtedler arasnda, gerek dostluk (vela) konusunda ve gerekse uygulanacak muamele konusunda ayrm yaplmas gereklidir. Husumet sebebiyle hakszlk yaplarak, iki taraf birbirine kartrmaktan iddetle saknmak gerekir. Allahu Teala yle buyurur: lei tam ln, eksiltenlerden olmayn. Doru terazi ile tartn 245 , Hilekarlara yazklar olsun. 246 Allahu Teala bereketini artrsn, bn-i Teymiyenin Fetavalarnda ok gzel tesbitler bulunmaktadr. Bu tespit ve deerlendirmeleri, hasmlarna kar tad insaftan kaynaklanmaktadr. Ona muhalif olanlarn bu insafa sahip olduklar ne yazk ki ok nadirdir. zellikle bugnk husumetlerde bu insaf grmemiz ok zordur. O, bu insaf tablolarnn birinde yle demektedir: Bidat ehlinden olan kimileri, hem zahiri ve hem de batni imana sahip olmakla beraber hakszlk ve cehaletlerinden dolay snnetler konusunda hata etmi olabilirler. Byleleri mnafk veya kafir deildir. Bu kiiler zulm ve hakszl sebebiyle masiyet sahibi veya fask da olabilirler. Ya da yapm olduklar tevillerinde hataya dm ve bu hatalar da balanm olabilir. Btn bunlarla beraber man ve takva derecesine gre Allahu Tealaya dostluu ve iman da bulunabilir. 247
245 246
26 uara/181-182 83 Mutaffifin/1 247 Mecmuul-Fetava, 3/220
OTUZ RSALE
121
-31TAUTLARI TEKFR ETMEYEN HERKES TEKFR ETMEK

Tautlar tekfir etmemeye binaen Tevhidin gerekletirilmedii iddias ile, tautlar tekfir etmeyen herkesi tekfir etmek de bu meselede yaplan nemli hatalardan biridir. phesiz tautlar tekfir etmek, Tevhidin art ve yarsdr. Tautu tekfir etmeyen kii, kopmas mmkn olmayan salam ipe sarlmam ve bylece helak olan kafirler zmresinden olmu olur. Allahu Teala yle buyurur: O halde kim tautu inkar edip Allaha iman ederse, salam kulpa yapmtr ki o hibir zaman kopmaz. 248 Ancak tautu tekfir etmek, onu inkar etmenin shhatinin artlarndan bir art mdr? Dier bir mana ile; Mslman grnmesi, namaz klmas ve ibadet etmesi gibi davranlarna aldanarak veya cehalet sebebi ile tautu tekfir etmeyen bir Mslman, tautu tekfir etmemesi sebebi ile kafir midir? Biz burada, tautlar tekfir etmenin nemi zerinde durmadmz gibi, bunun ihmal edilmesine veya bunun retilmesinin terkedilmesine de davet etmiyoruz. Birtakm kiiler bizim sylediklerimizi bu ekilde anlamak veya byle gstermek isteyebilir. Asla! Bizi ve yazdklarmz bilen herkes bu konu zerinde ne kadar nemle durduumuzu bilir. Zaten bizim yazdklarmz sadece bu mesele ve bu meselenin etrafndaki konular ile ilgilidir. Bizim yapmak istediimiz sadece bu iin usuln, kuraln ve lsn belirlemek, delillerini ortaya koymaya almaktr. Hamasi genellemeler, hakkn ortaya kmas konusunda bir ey veremezler. Susam kiinin su sand, ama yanna geldiinde su deil, zehir bulduu hamasi szlere ve genellemelere ihtiyacmz yoktur. Tautun tekfir edilmesini, onlarn inkar edilmesi konusunda art olarak gren bazlar, gnmz alimlerinin baz genellemeleri dnda bu syledikleri ile ilgili hibir delil gsteremezler. Bu kiiler alimlerin szlerinden yararlanrlar. Ancak alimlerin szleri delil olmayp, delillendirilmesi gerekenlerdendir. evkani Rahimehullah yle der: artn yokluu, kendisi hakknda art koulann (merut) yokluunda etkili olur. Ancak artn varl, kendisi hakknda art koulann varlnda etkili olmaz. Bununla birlikte artn sabit olmas, o artn yokluu halinde kendisi hakknda art koulann da yoklu248
2 Bakara/256
122
una delalet eden bir delil ile gerekleir. Bu ise kendisini ve shhatini nefyetmek iin, yle yapann veya yapmayann namaz olmaz demek gibi ak bir ibare ile olur... Mcerred olarak gelen emirler, daha ok bir eyin vacip olduuna delalet eder. Vacip ise ileyenin sevap, terkedenin cezay hak ettii eydir. Bu, her zaman, o vacibin art olmasn (imann aslndan olan bir art gibi) gerektirmez, sadece terkeden kiinin gnahkar olmasn da gerektirebilir. Yokluunun, yokluu gerektirmesi szkonusu deildir. Bu ekilde, o eyin, bir eyin olmamasn gerektirecek bir art niteliinde olduuna dair delillendirme de bulunmak (istidlal) doru olur. Bununla birlikte o eyden dolay meydana gelen nehyin yani geersizliin, o eyin kendisi veya bir paras sebebi ile olmas gerekir. 249 imdi soruyoruz; tautlarn tekfir edilmesinin, tauta ibadetten kanma ve onu inkar etmenin shhatinin art olduuna dair, Allahu Tealann veya Onun Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sznde ak bir delil var mdr? Tauta ibadetten kanma ve onu inkar etmenin slamn shhatinin art olduuna dair ittifak bulunmaktadr. Tautu reddetmek, ona ibadet etmeyi reddetmek, batl din ve eriatn reddetmek, ona dostlukta bulunmay ve destek vermeyi reddetmek anlamnda tautu inkar, Mslmann slamnn sahih olduunu gsterir. Allahu Teala kullarn mjdeleyerek yle buyurmakadr: Tauta kulluk etmekten kanp, Allaha ynelenlere mjde vardr. 250 Tautlardan bazlarnn durumunu bilmemesi veya tekfir edilmelerine eri bir engel bulunduu zannyla, onlarn kfr kendisi iin net olmadndan dolay onlar tekfir etmeyen, ancak tautlara ibadet etmekten uzak duran ve Rablerine ynelen kiilere Allahu Tealann verdii bu mjdeyi arya kaan bu insanlar hangi delil ile iptal edebilirler?! Bu genelleme konusunda arya kaanlardan bazlaryla bir ara mnakaa ettim ve onlara ayn eyi sordum. Kitap ve Snnetten buna aka delalet eden bir tek delil gsteremediler. Delil olarak sadece Muhammed bin Abdulvehhabn u szlerine dayandklarn sylediler: slam dininin temeli ikidir: Birincisi; tek olan Allaha ibadet etmeyi emretmek, buna tevik etmek, buna gre dostlukta bulunmak ve terkedeni tekfir etmektir. Dieri ise; Allahu Tealaya kullukta irkten sakndrmak, bunun cezasnn ar olduunu sylemek ve bunu yapanlar tekfir etmektir. Tevhid makam ancak bununla tamam olur.
249 250
Es-Seylul-Carrar, 1/157-158 39 Zmer/17
OTUZ RSALE
123
Bu genler, eyh Muhammed bin Abdulvehhabn Rahimehullah, Allahu Tealaya kullukta irkten sakndrmak, bunun cezasnn ar olduunu sylemek ve bunu yapanlar tekfir etmektir szleri ile umaktadrlar. Onun szndeki yapanlar tekfir etmektir ifadesini slam dininin asl ve dostluk ve dmanlk akidesinin dayana haline getiriyorlar ve kendilerine gre bunu yapmayan veya bunda geveklik gsteren kiileri tekfir ediyorlar. Halbuki eyh Muhammed bin Abdulvehhabn szlerinin sonundaki ifade ok aktr ve bu sz mutlak olarak sylemesi, slamn asllarndan, gereklerinden ve vaciplerinden olan ve ayr ayr deerlendirilmesi gereken bu eyleri genel olarak topladn beyan etmektedir. Yukarda aktardmz sznn sonunda yle der; Tevhid makam ancak bununla tamam olur. Ak olan bu ifadeden de anlald gibi, burada Tevhid makamnn kemali kastedilmektedir. Tevhid makam bunsuz sahih olmaz veya ..kabul olmaz denilmemektedir. Sahih olmaz veya kabul olmaz gibi ifadeler ise, olmamas halinde, geersizlii ve batl olmay gerektiren art nitelemelerinde kullanlan lafzlardr. Bunu aklayan ve destekleyen kantlardan biri de, eyhin sayd bu emirlerin birbiri ile eit derecede olmamasdr. nk bunlarn bazs dinin asl ve artlarndandr ki kii ancak bunlarla Mslman olur. Sadece Allahu Tealaya ibadet etmek ve ona hi bir eyi ortak komamak bunlar arasndadr. Sylediklerinin bazs ise dinin ve Tevhidin vaciplerindendir. Tevhide tevik etmek, ona davet etmek ve dostluu onun zerine bina etmek gibi. irk sebebi ile dmanlkta bulunmann da ayrntlar vardr. Genel olarak irke ve mriklere dmanln kalpte bulunmas, slamn ve Tevhidin asldr. Ancak bunu aa vurmak, ilan etmek veya delillendirmek, Tevhidin artlarndan deil gereklerinden ve kemalindendir. Btn bunlar, dinde hkm verirken, kendisine gre hareket edilmesi gereken eri delillere bakmak ve onlar anlamak ile renilir. Hata yapma ihtimali daima bulunan insanolunun szleri ile dinde hkm vermek doru olmaz. Kiilerin szlerine dayanarak, dinde hkm vermek ve bu szleri l ve kural olarak kabul etmek doru olsayd, bn-i Abdulvehhab veya Necidli davet alimlerinin szlerine benzer, bir ok sz bulunabilirdi. Mecmuatut-Tevhid kapsamnda yer alan ve bn-i Abdulvehhabn kitaplar arasnda bulunan bir risalede, tautun manas hakknda syledii u sz de bu ifadeler arasndadr: Tautu inkar etmek, Allahu Tealadan bakasna ibadetin batl olduuna inanmak, onu terketmek, ona buzetmek, ona ibadet edenleri tekfir etmek ve onlara dman olmakla olur. 251 Onun buna benzer szleri oktur.
251
Muhammed bin Abdulvahhabn btn eserleri iinde, 1/376
124
Bilindii gibi bu sz dorudur. cmali iman ynnden buna bir itiraz yoktur. Biz de ayn eye aryor ve insanlara sesleniyoruz. Ancak bu yce isteklerin tm ayn derecede grlr ve her birinin yok olmas halinde imann da yokluu kabul edilirse, o zaman aklama ve ayrnt da bulunma vacip olur. nk byle bir anlay hatadr ve yukardaki sz ile bunu kasdettiini aklayan ve kendisine ait olan baka bir sz bulunmad srece, byle bir hatann eyh Muhammed bin Abdulvehhaba Rahimehullah nisbet edilmesi doru deildir. Tauta ibadet edenlere yaplmas gereken mutlak dmanl, tautu inkar etmenin nitelikleri kapsamnda gstermesi de aklamaya muhtatr. nk bunu bir art olarak syledii anlalabilir. Bu dmanln aa vurulmasnn, Tevhidin bir art veya vacibi niteliinde olmas ile, herkesin yapamayaca ve yapmasnn da gerekli olmad mstehap niteliinde olmas arasnda ayrm yaplmaldr. Tautun anlam ve ondan saknmann vaciplii konusunda Sleyman bin Sehmann da buna benzer szleri vardr. Sleyman bin Sehman, tauttan uzak durmay gerektiren ayetleri aktardktan sonra yle der: Btn peygamberler, tauttan uzak durmay emretmek ile grevlendirilmitir. Tauttan uzak durmayan, btn peygamberlere muhalefet etmi olur. Tauttan uzak durmaktan maksat; kalp ile buzetmek, onlara kar dman olmak, dil ile yermek ve ktlemek, imkan varsa mutlaka onlar yok etmek ve ilikiyi kesmektir. Tauttan uzak durduunu syledii halde bunlar yapmayan kii, doru sylemi olmaz. 252 Bu ifadede tautu ktlemeyen ve dili ile yermeyen kiinin tautu inkar etme iddiasnda doru olmadna ynelik bir genelleme bulunmaktadr. Halbuki dil ile tautu ktlemek herkes zerine vacip deildir. Acaba sahabenin tm kavimlerinin tautlarna aka svyor ve onlar ktlyor muydu? Yoksa ou kendisini gizliyor muydu? Bu durumda onlar iin btn peygamberlere muhalefet ettikleri veya tautu inkar etme konusunda sadk olmadklar sylenebilir mi? Tautlara svmeye gelince; Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem zellikle bunu yapmazd. nk mriklerin Allahu Tealaya svmelerinin nne gemek iin Allahu Teala bunu yasaklamtr. Putlara svmek bir yana, onlarn iyilik veya ktlk olarak hibir ey yapacak durumda olmadklarn, onlara tapmay brakmalarn sylemesine bile mrikler tahamml etmez ve bunu svme olarak sayarlard. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve
252
Ed-Durerus-Seniyye, Hkml-Mrted, 271
OTUZ RSALE
125
Sellem, atalarnn putlara tapmasnn yanl olduunu sylemesi ve onlarn
yolundan gitmeyi brakmalarn istemesini svme olarak kabul ederlerdi. Bunlar bahsetmemdeki amacm, alimlerin szlerinin Kuran olmadn, onlarn hatadan masum olmadklarn ve hi phesiz hata yapabileceklerini, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem haricinde onlarn veya bakalarnn szlerinin dinimizde hccet niteliinde olmadn aklamaktr. Alimlerin mutlak olan szlerinin mukayyed olan szleri ile tefsir edilerek, mutlak olan ifadelerin mukayyed olana hamledilmesi gerekir. Bu onlara ve kitaplarna iyilikte bulunmaktr. Onlarn mutlak olan szlerinin Ehl-i Snnet itikadna gre anlalmas Allahu Tealaya kar samimiyet ve ilmi emanetin gereidir. nk bu alimlerin kitaplarn inceleyen herkesin bildii gibi, onlarn yolu, Tevhidi yceltmeye, fazlasyla izhar edilmesine destek olmaya, nemini aklamaya, gereklerinin yerine getirilmesine, vaciplerinin uygulanmasn salamaya, irkten iddetle sakndrmaya, mrikleri ktlemeye ve ak bir irk niteliinde olmasa bile u veya bu ekilde ona giden btn ak kaplar kapatmaya dayanmaktadr. Nitekim kendileri veya onlardan sonra gelen dierleri bu genellemelerin, muayyen kiiler hakknda uygulanmas konusunda aklama yapma ihtiyacn duydular. Bu genellemelerden zarar gren iki kesim bulunmaktadr. Bunlardan birincisi; bu genellemeleri hasmlarna hatal olarak uygulayanlardr. Onlar, bu genellemeleri hasmlarna veya kendilerine muhalif olan herkese uygulamaya almlar ve kendilerini kfre gtren herhangi bir sz sylemedikleri halde sylemi gibi muamele yaparak onlar tekfir etmilerdir. Bunu yapanlarn tm taassup ehlinden olan mezhepiler veya kabirlere tapan cahillerden ibaret deildir. Aksine aralarnda evkani gibi selef alimleri de bulunmaktadr. evkani, Muhammed bin Abdulvehhab ve tabileri iin yle der: Necidin sahibinin devleti kapsamnda olmayan ve onlarn emirlerini tutmayan herkesi slamdan km olarak gryorlar. 253 Yine Muhammed Sddik Hasen, Tercumanul-Vahhabiyye isimli kitabnda hadis ehlinin Vahhabilerden beri olduunu ilan etmektedir. Kemirli Enver ah da Muhammed bin Abdulvehhabn insanlar tekfir etmede aceleci olduunu syler. 254
El-Bedrut-Tali, 2/7 Muhammed bin Abdulvehhab savunma ve daveti etrafndaki phelere cevap verme konusunda u kitaplara baklabilir: Abdulaziz bin Muhammed Ali Abdullatife ait olan Daaval-Munaviin li Daveti e-eyh Muhammed bin Abdulvehhab, Abdullatif bin Abdurrahman Alu-eyhe ait olan Misbahuz-Zalam fir-Reddi ala Men Kezebe ala-eyhilmam, Minhacut-Tesis vet-Takdis fi kefi ubuhati Davud bin Cercis
254
253
126
Bu genellemelerden zarar gren ikinci kesim ise, bu davet alimlerinin grlerini kullanan, arl yntem edinmi baz kiilerdir. Bununla ilgili rnekler daha nce aktarlmt. Abdullatif Alu-eyhin anlatt u olay, bu rneklerden biridir: Altm drt ylnda hsada, aslen Farisli olan iki kii grdm. Bunlar cemaate ve cumaya gitmiyorlar, o memlekette bulunan Mslmanlar tekfir ediyorlar ve yle diyorlard; hsa halk bn-i Feyruz ve benzerleri ile oturup kalkarlar. Ki bn-i Feyruz, tautlar ve mam Muhammedin davetini kabul etmeyip dmanlk yapan dedesini tekfir etmemektedir. Dolaysyla bu halde olan dedesini aka tekfir etmeyenler, Allahu Tealaya kfretmi ve tautu ikrar etmi olurlar. Onunla oturup kalkanlar onun gibidirler. Yalan ve yanl olan bu esas zerine kfr hkmlerini bina etmiler ve selam almay dahi terk etmilerdir. Durumlar bana iletildi, kendilerini ardm ve tehdit ettim. Ar eyler syledim. nce Muhammed bin Abdulvehhabn akidesinde olduklarn iddia ettiler. O anda toplantda aklma gelen bilgiler ile phelerini ortaya kardm ve sapk anlaylarn rttm. mam Muhammedin bu akide ve mezhepten beri olduunu syledim. nk mam Muhammed, kfr olduunda icma edilen irk veya Allahu Tealann ayetlerini inkar gibi konular dnda insanlar tekfir etmezdi. Bu tr konularda da ncelikle insanlara hccet ikamesinde bulunur ve tekfir iin gerekli olan aratrmay yapard. Ki iman ve ilim ehli de zaten bu konuda icma etmitir. 255 Bu rneklerden biri de evkaninin u szlerdir: Yemenden gelen haclarn emiri olan Muhammed bin Hseyin el-Muracil el-Kebsi bana, Muhammed bin Abdulvehhabn tabilerinden birinin, kendisinin ve Yemenden gelen btn haclarn kafir olduklarn ve slamlarn kontrol etmesi iin Muhammed bin Abdulvehhaba gitmemeleri konusunda mazur saylamayacaklarn sylediini ve onun dilinden zorla kurtulduklarn aktard. 256 Abdullatif Alu-eyh, dedesi Muhammed bin Abdulvehhabn, baz arya kaanlarn aldand bu trden szlerine aklk getirmek maksad ile unlar syler: Muhammed bin Abdulvehhab yler der: Allahu Tealann birliini kabul etse ve irki terketse bile, kiinin slamnn doruluu, ancak mriklere dmanlk gstermek ve onlara kar dman olduunu aka sylemek ile mmkndr. Allahu Teala yle buyurur: Allaha ve ahiret gnne iman eden bir toplumun (babalar, oullar, kardeleri yahut akrabalar da olsa) Allaha ve Rasulne dman olanlarla dostluk ettiini grmezsin. 257 Muhammed bin Abdulvehhabn dman olduunu aka syle255 256
Baknz: Mecmuatur-Resail vel-Mesailin-Necdiyye, 3/4-5 El-Bedrut-Tali, 2/5 257 58 Mcadele/22
OTUZ RSALE
127
mek ile mmkndr sznden byle yapmayan kiilerin kafir olduu manasn karmak yanl ve batldr. 258 Muhammed bin Abdulvehhaba, Dostluk ve dmanlk konusu, La lahe llallahtan mdr, yoksa onun gereklerinden midir? diye sorulmas zerine u cevab vermitir: Mslmann, mriklere dman olmay, onlara dost olmamay, mminleri sevmeyi ve onlara dost olmay Allahu Tealann kendisine farz kldn bilmesi yeterlidir. Allahu Teala ayette, bunlarn imann artlarndan olduunu, babalar, oullar, kardeleri veya akrabalar da olsa, Allaha ve Rasulne dmanlk yapanlara dostluk besleyenlerin mmin olmadklarn bildirmitir. mann artlarndan olduunu bildirdii mriklere dmanln, brahim Aleyhisselam ve beraberindekilerin ve onun yolundan giden peygamberlerin ve mminlerin yaptklar gibi, mriklere dmanl aka ilan etme ve onlardan uzaklama niteliinde olmas gerektii anlamna gelmez. Bunun manas, onlara dmanln aslnn, sadece kalpte de olsa bir mminde bulunmas gerektiidir. Bundan dolay anlalmaktadr ki, Muhammed bin Abdulvehhab ve dier alimlerin szleri hakknda tafsilatn yaplmas ve ihtiyaca binaen kullandklar baz mutlak tekfir veya mutlak tehdit niteliindeki szleri ile, muayyen kiiler hakknda hkm verilmemesi gerekir. Ayrca alimlerin szlerini Ehl-i Snnet metodunun altnda anlamak gerekir. zellikle Muhammed bin Abdulvehhabn menhecini bilen insanlarn, onun mutlak olan ifadeleri hakknda hsn- zan beslemeleri ve bu szleri muayyen fertlere indirgememeleri gerekir. Bu mutlak ifadeler hakknda u sylenir; eer ki kast tauta dmanln asl ve kalpte bulunmas ise, bunu mutlak olarak almak ve tekfir anlamnda saymak mmkndr. Ancak kastedilen mana, genel manadaki dmanlk ve bunun izhar edilip aka sylenmesi ise, o zaman szlerinin imann aslnn yokluu anlamnda deil, kiinin slamnn mstakim olmad anlamnda olduu anlalr. Dolaysyla bu, Allahu Tealann kullarndan dilediine hidayet olarak verdii ve yoksun kalanlarn kavrayamad bir anlay ve fkhtr. Ayrca bu anlay gerek eyh Muhammed bin Abdulvehhabn kendisine olsun ve gerekse onun yazdklarna olsun bir iyiliktir. Bununla birlikte o beerdir ve dolaysyla da hatadan korunmu deildir. Onun szleri de dier btn alimlerin szlerinde olduu gibi delil deildir ve kabul edilebilmesi iin delile muhtatr. Hakka uygun den kabul edilir, aykr olan ise red edilir.
258
Misbahul-Zalam
128
Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dnda herkesin sz alnr veya red edilebilir. eyhin szleri iin bunlar syleniyorsa, sonrakilerden ve torunlarndan olan dier ilim ehli iin de evleviyatla sylenir. Nitekim dier alimlerin szleri incelediinde, onlarn da mukayyet olmayan mutlak ifadeler kullandklar grlr. Bunlarn bazs irki tamamen bertaraf etmek ve ondan sakndrmak iin mbalaa ieren szlerdir. nsan, bu szleri Ehl-i Snnet metodu nda deerlendirmez ise arlarn seslendirdii baz eyleri syleyebilir. Ben bu szleri deneyimsiz olarak sylemiyorum. nk ilim tahsiline baladmdan bugne kadar Necid alimlerinin hemen hemen okumadm hibir kitab kalmamtr. Millet-i brahim ve dier kitaplarmda, bu alimlerden bir ok nakilde bulundum. Naklettiim baz szlere aklamalarda bulundum ve okuyucunun dikkat etmesini istedim, baz szleri ise olduu gibi braktm. Bu nedenle, tekfirde yaplan hatalar ele aldmz bu kitabmzda, buna benzer aklamalarmz gren bazlar, bizim sylediklerimizde elikiye dtmz ve sylemlerimizden dndmz zannetmitir. Halbuki bu gibi kiiler, Tevhid yolundan sapan veya hak ve gereklerini yerine getirmeyen btn kiilere iddetle kar ktmz ve tehdit ve mjdeyi mutlak olarak kullandmz ifadelerimiz ile, tekfiri muayyen kiilere indirgemek ve zellikle de bunun gerektirdii zen, tafsilat ve dikkat konusunda sylediklerimiz arasndaki fark anlamamaktadrlar. Bunlar, alimlerin mutlak tekfir ile muayyen tekfir hakknda syledikleri arasnda ayrm yapmadklar gibi, her iki konu hakknda bizim sylediklerimizde de ayrm yapmamaktadrlar. stelik Necidli alimlerin kitaplarn okuduum iin biliyorum ki, aklama ve tafsilat gerektiren mutlak ifadeleri ile de bu i snrl kalmamaktadr. Bilakis Sleyman bin Sehman ve Muhammed bin brahim Alu-eyh gibi sonraki sekin alimlerden yle genelleme ve ifadeler sadr olmutur ki onlara uymak veya lye uydurmak mmkn deildir. Tehlikeli boyutta olmas ve ierisinde mutlak olan bir ok ifade barndrmas sebebi ile dikkat edilmesi gereken ifadelere rnek olarak, Amerika ve ngilterenin dostu olan Abdulazize muhalif olanlar hakknda verilen fetvalar verebiliriz. Abdulazize kar kan Duvey, Acman ve beraberlerinde bulunan Mslman kardeler cemaatinden (ihvan- mslimin) olan kiileri fiilen tekfir ettiler, mrted olduklarn sylediler ve bn-i Teymiyenin Rahimehullah, Moollara katlan kiilerin kafir olduklarna ve kanlarnn helal olduuna dair vermi olduu fetvay bile bunlar hakknda kullandlar. 259
259
Baknz: Ed-Durerus-Seniyye, 7/334, Kitabul-Cihad
OTUZ RSALE
129
Hatta onlarn tevbelerinin kabul edilip edilmemesi konusunda sorulan soruya verdikleri cevapta, Abdulazize kar kan bu kiilerin, tevbelerinin kabul edilmesi iin, Mslman kardeler cemaati ile ilikilerini tamamen kesme, bu cemaatin fertlerinin kafir olduklarn aksa syleme, mal, dili ve can ile onlarla cihad etme artn kotular. 260 Dolaysyla bu aktarlanlar zerinde gereince dnmek ve bunlardan ibretler karmak gerekir. lim ehlinden de olsalar, kiilerin hatadan masum olmad ve kitaplarnn batl bulundurabilecei ihtimali unutulmamaldr. Tekrar ediyoruz ki, zerinde konutuumuz bu mesele hakknda hata yapanlar, tautu inkarn izhar edilmesinin imann ve Tevhidin aslndan olduuna dair, mutlak olan bu tr ifadeler dnda, hibir sahih delil gsterememektedirler. Halbuki Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem haricinde hibir beerin sz delil hkmnde deildir. Allahu Teala yle buyurur: Rabbinizden size indirilene uyun. Ondan bakasn dostlar edinip pelerine dmeyin. Ne kadar da az t alyorsunuz. 261 Dolaysyla sonu udur ki, tautlar tekfir etmeyen herkes, onlar tekfir etmemesi sebebi ile tekfir edilmez. Kiinin tautu tekfir etmemesinin, ona ibadet ettii manasna geldiini sylemek iin sahih delilin bulunmas gerekir. slamn shhati iin tauttan uzak durmay art gren bazlar, uzak durmann manasn genileterek haram olmayan ilerde bile, tautlarn hkmetlerinde almay da bunun kapsamna almlardr. Hatta onlardan bazlar trafik iaretleri veya otobs bilet creti tarifesine uymay bile bunun kapsamna alrlar. Dolaysyla da bu dalalet ve hatada kendilerine ve Muhammed mmetine acmamlardr. Alemlerin Rabbi tarafndan istenen, tautu inkar ve ondan kanmann ne manaya geldii, tauta ibadet etmenin ve irk derecesinde ona uymann hakiki manasnn altnda anlalabilir ve bilinebilir. Allahu Tealadan baka kendisine, Allahtan bakasna yaplmas yasak olan bir ibadet ekli ile ibadet edilen ve kendisinin de bundan raz olduu herkes tauttur. Bu nedenle kendisine namaz klnan, tavaf edilen, hayvan kesilen, adak ve duada bulunulan, yasama konusunda kendisine itaat edilen veya bunda hakk olduuna inanlan herkes taut olup, bunu yapanlar da o tauta ibadet etmi olurlar. Bu tr kiiler, bu manas ile tautu ve ona ibadeti inkar etmedike Mslman olamazlar.
260 261
Age: 330 7 Araf/3
130
Tautun inkar edilmesi, onun tekfir edilmesi manasna gelmez. Tautun tekfir edilmesi, tautun inkar edilmesinin bir gerei ve vacibi niteliinde olsa da durum deimez. Tautun inkar edilmesi, onun ibadetinden, tautluundan, uluhiyetinden, rububiyetinden ve kendisine herhangi bir ibadetin yaplmasna layk olduundan tmyle beri olmay ifade eder. Tautun inkar, Allahu Tealann u ayetinde, onun ibadetinden itinap olarak tabir edilmitir: Tauta kulluk etmekten kanp, Allaha ynelenlere mjde vardr. 262 Bu ayet, Allahu Tealann u ayetinin aklamas ve tefsiri niteliindedir: Andolsun ki biz, Allaha kulluk edin ve tauttan saknn diye her millete, bir peygamber gnderdik. 263 Acele ile hareket edenlerin yapt gibi, mutlak olarak tautu red etmeyi belirten ikinci ayeti, onun tefsiri niteliindeki birinci ayeti dikkate almadan kullanmak doru deildir. nk byle bir ey, Kurann mteabihlerine taklan ve onu aklayan muhkem ayetleri gznnde bulundurmayan dalalet ehlinin yoludur. Alimlerimiz, mcmel olan ifadenin, onu aklayan ifadeden ayrldnda mteabih olacan belirtmilerdir. Mutlak veya umumi olan lafz, kendisini tahsis veya takyid eden lafzdan bamsz olarak ele alnrsa, o da mteabih olur. Bu ise, Allahu Tealann Al-i mran Suresinin balarnda belirttii gibi, ancak kalplerinde sapma ve fitne hastal bulunan kimselerin yoludur. atbi Rahimehullah yle der: Mtehidler, sadece mutlak veya umumi olan lafzlarla yetinmezler. Umumi olan tahsis eden ve mutlak olan da takyid eden lafzlar da aratrrlar. nk umumi lafz, hususi lafz ile beraber delil olur. Hususi lafzn bulunmamas halinde, umumi olan lafz mteabih kabilinden olur. Dolaysyla hususi olan lafzn gznnde bulundurulmamas doruluktan sapma ve tahrif olur. Bu sebepten dolay Mutezile, sapm olanlardan saylmtr. nk, onlar ..dilediinizi yapn 264 gibi ifadeleri, bu ifadeleri aklayan lafzlarla beraber almadlar. Hariciler de byledir. Onlar ise, Hkm ancak Allahndr 265 lafzn alm, ama bu lafz aklayac mahiyette olan, ..iinizden adalet sahibi iki kii hkmeder 266 ..erkein ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gnderin 267 ayetlerini brakmlardr.
262 263
39 Zmer/17 16 Nahl/36 264 41 Fussilet/40 265 6 Enam/57 266 5 Maide/95 267 4 Nisa/35
OTUZ RSALE
131
Cebriyyeden olanlar ise, Oysa ki sizi ve yapmakta olduklarnz Allah yaratt 268 ayetini alm, ancak onu aklayan ..kazanmakta olduklarnn karl olarak 269 ayetini ise barkmlardr. Ayetleri bu ekilde deerlendirenlerin durumu budur. Halbuki aklanmas gereken ile aklayc olan bir araya getirip Allahu Tealann ulatrlmasn emrettiini ulatrm olsalard, kendileri de maksada ulam olurlard. Bilinmelidir ki beyan eden ile beyan edilen ayrlmaz. Beyan edilen, beyan edensiz, mteabih olur. Aslnda bizzat kendisi mteabih niteliinde deildir. Ancak, sapm olanlar kendi kendilerine onu mteabih hale getirmiler ve Srat- Mstakimden ayrlmlardr. 270 Tevhidin rknu ve yars niteliinde olan, tautu inkar etme emri konusunda arya kaan kimilerinin yapt da budur. Onlar bu meseleyi mutlak olarak alrlar ve haram olmayan bir grev bile olsa, kafir hkmetlerdeki btn grevleri bu kapsama katarlar. Bunu sadece mstehap kabilinden yapm olsalard, problem olmazd. Zaten biz de buna davet ediyor ve bunu istiyoruz. Ancak onlar bunu slamn ve Tevhidin bir art olarak grmekte ve bu hkmetler ierisinde kfr olmayan bir grevde bulunan veya mbah olan eylerde, bu hkmete ve tautlara itaat eden herkesi, tauttan uzak durmad ve Tevhidi gerekletirmedii iddiasna binaen tekfir etmektedirler Halbuki hak olan udur; tauttan uzak durmaktan maksat, Allahu Tealadan bakasna yaplmas kfr olan ibadet eitlerinden hi birisi ile tauta ibadette bulunmamak ve ona dost ve destek olmaktan uzak durmaktr. Allahu Tealadan bakasna yaplmas kfr olan kaydn koymamzn sebebi, bazlarnn ibadet kelimesini eri stlah anlamyla deil, szlk manas ile almalar ve eytana veya hevaya uyma gibi eyleri de bu kapsama dahil etmeleridir. Halbuki bunlarn bazs kfr, bazs ise haramdr. Dolaysyla onlara gre, masiyet trnden eyler ileyenler de kafir olmaktadr. Onlar bu grleri ile ister istemez Haricilerin mezhebine uymaktadrlar. Bunlara gre masiyet trnden de olsa hkmetlere veya tautlara itaat eden herkes kafirdir. nk onlara gre mutlak itaat, kfr olan ibadettir. Hatta bunlarn arasnda yleleri vardr ki, marufta da olsa onlara itaat eden kimseleri bile tekfir ederler. Bunun iin yle felsefeler, yle safsatalar ileri srerler ki Allahu Teala onlarn hibirini sylememitir. Hatta na268 269
37 Saffat/96 9 Tevbe/82 270 zet olarak
132
maz klmak gibi eran vacip olan eyleri yerine getirme konusunda bile, bu tautlara itaat eden kiinin kafir olacan sylerler. Bu konuda tafsilat veya tevil gzetmezler. phesiz bu apak bir sapklktr. Byle bir eyi kk ocuklar bile sylese, iflah olmalarndan mit kesilir. Bu kmaza girmelerinin sebebi, delile ulama yntemlerindeki bozukluk ve eri stlah manas ile szlk manasn birbirine kartrmalardr. Mutlak olan bir ok eyde en son sylenecek olan en baa almalar, Allahu Tealann indirmedii bir din ve yeni bir Tevhid uydurmalarna yol amtr. yleki, bu anlaylar ile, zellikle gnmzde tauttan uzak durma meselesini iinden klmaz bir duruma evirdiler. Dolaysyla da avam bir yana, ilim ehlinden olan alimler bile neredeyse bu durumun iinden kamaz hale geldi. Allahu Tealann dinini de, iki elin parmaklarnn saysn gemeyen ve kendileri gibi olan birka kii ile snrlandrdlar. Holarna gitsin veya gitmesin, onlarn sylediklerinin ierii ve hakikati budur. Kendisinde hibir deiimin olmad hak udur; Allahu Tealadan bakasna yaplmas halinde, Allahu Tealaya irk mahiyetinde olup kiinin dinden kmasna sebep olan ibadet trlerinden herhangi birini, tautlara yapmak kesin olarak kfrdr. Mutlak masiyet veya haram olan eylerin haricinde, kfre gtren eylerin herhangi birinde tauta itaat etmek kfrdr. Allahu Tealann helal kldn haram ve haram kldn helal yapma veya Allahu Tealann izin vermedii yasama konusunda onlara itaat etme ise Allahu Tealaya irk komaktr. bn-i Teymiye Rahimehullah, haham ve rahiplerine tabi olup, onlara itaat edenleri iki ksma ayrarak yle der: Birinci Ksm: Allahu Tealann dinini deitirdiklerini bildikleri halde, deitirenlere uyanlardr. Peygamberlerin dinine muhalefet ettiklerini bile bile byklerinin helal ve haram kararlarna inanrlar ve uyarlar. te bu kfrdr. Uyduklar kiiler iin namaz klmasa ve secde etmeseler bile, Allahu Teala ve Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara uymalarn irk saymtr. kinci Ksm: Helal ve haram deitirdiklerine inandklar halde sadece Allahu Tealaya masiyette (gnahta) onlara itaat etmi olanlardr. Mslmann masiyet olduuna inand halde haram ilemesi gibi. Bunlarn hkm, dier gnahkarlarn hkm gibidir. 271 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allahu Tealann dnda rabler edinmelerini, rahip ve hahamlara mutlak itaate deil, Allahu Tealann
271
Mecmuul-Fetava, 7. Cilt, man bahsi
OTUZ RSALE
133
izin vermedii helal ve haramlarn belirlenmesi veya Allahu Tealann izin vermedii yasama hakknda yaplan itaate balamas ve bu meselede rahip ve hahamlara itaatin, onlara kfr manas ile ibadet etmeleri olduunu aklamas bu deerlendirmeyi daha da netletirmektedir. Bu nedenle Allahu Teala yle buyurur: (Yahudiler) Allah brakp bilginlerini (hahamlarn); (Hristiyanlar) da rahiplerini ve Meryem olu Mesihi Rabler edindiler. 272 Bu ayette, onlarn mrik olmalarna sebep olan eyin, haham ve rahiplerini rabler edinmeleri olduu belirtilmektedir. Yani mutlak olarak itaat edilmesi deil, helal ve haram etmede onlara itaat edilmesi onlar mrik yapmtr. Bu nedenle ayette edindiler ifadesi kullanlm, itaat ettiler denmemitir. Dolaysyla tautlara itaattan dolay tekfir konusunda, mutlaka tafsilata inilmeli ve her itaat ve grev ayr ayr deerlendirilmelidir. Allahu Tealann izin vermedii yasama ve helal ve haram belirleme konusunda onlara mutlak olarak itaat eden kii, onlar rabler edinen mriklerden olur. Ancak sadece gnah olan bir meselede onlara itaat edenin durumu ve hkm byle deildir. nk maksad ak olmakszn, haramda itaat eden kiinin durumu mcerred masiyet ile, bu yaptn helal grme arasnda deiebilir. Bu itaati hakknda hkm verirken, kiinin kastna bakmak gerekir. Tauta ibadet etmekten, onu veli edinmekten, kfr olan dinine veya kfr olan yasa ve yasamalarna uymaktan kanan herkes, tautu tekfir etmese bile, arya kaanlarn sylediklerinin aksine tauttan yz evirmi olur. Bu kiinin, haram olan baz ilerde tauta itaat etmesi ise, bunu helal saymad srece masiyet niteliindedir. Ancak bu saydklarmzda tauta itaat eden, ona tabi olan ve ibadet eden herkes, kafir olur ve bu kii tautu tekfir ediyor olsa bile tauta ibadet etmekten uzak durmu saylmaz. Bu mesele hakkndaki en gzel ve en iyi tefsir ekli budur. nk Allahu Tealann mcmel olan kelam, mbeyyin olan kelam ile tefsir edilmektedir. Allahu Tealann, Allaha kulluk edin ve tauttan saknn 273 sz, Tauta kulluk etmekten kanp, Allaha ynelenlere mjde vardr 274 szne dndrlmekte ve bylece tauttan uzak durmaktan maksadn, ona ibadetten uzak durma olduu anlalmaktadr. Ayrca Allahu Tealann, O halde kim tautu inkar edip Allaha iman ederse.. 275 sz de, Zmer Suresindeki ayet ile ve Zira tauta iman
272 273
9 Tevbe/31 16 Nahl/36 274 39 Zmer/17 275 2 Bakara/256
134
etmemeleri emrolunduu halde tautun nnde muhakemelemek istiyorlar 276 ayeti ile tefsir edilmektedir. Bu ise tauta muhakeme olmann onu inkar etmenin zdd olduunu gsterir. Ona ibadet etmek ve onu veli edinmek de byledir. nk Allahu Teala yle buyurur: inizden onlar dost edinenler, phesiz onlardandr. 277 Kafirleri veli edinmeyi yasaklayan ayetler de bunu aklamaktadr. Ak olan nasslarn delalet ettii budur. Tauttan uzak durmay ve onu inkar etmeyi sadece tekfir ile aklamak ve bunlar slamn shhati iin birer art yapmak, doru deildir ve yerinde olmayan bir aklamadr. nk taut olmamalarna ramen, sa Aleyhisselam, melekler ve baz salih kimseler gibi Allahu Tealadan baka kendisine ibadet edilen her eye ibadeti reddetmek ile emrolunmamza ramen, onlar tekfir etmek ile emrolunmamaktayz. Putlar da byledir. Onlar da tauttur ve Allahu Tealadan baka onlara da ibadet edilmektedir. Onlardan saknmak, uluhiyyetinden beri olmak ve onlar inkar etmek gerekir. Ancak putlar tekfir edilmemektedir. nk putlar cansz varlklar olup akl veya sahip olma gibi yetenekleri yoktur ki kafir olsun veya tekfir edilsin. Bazlarnn bu meseleye, Tautlar tekfir etmeyen ve onlarn taut olduunu bilmeyen kiinin tautlar inkar etmesi ve onlardan saknmas da makul olamaz. nk taut olduklarn bilmeden onlardan beri olmay nasl gerekletirebilir? mant ile yaklamalar da doru deildir. nk Allahu Tealann kullar zerinde hakk olan, kurtuluun onsuz olmayaca ve kullarn, kendilerine vaadilen mjde kapsamna girebilmeleri iin art olan Tevhidi gerekletirmekten maksat, Allahu Tealaya iman gerekletirmek ve isimlerini ayr ayr sylemese bile mcmel olarak btn tautlar ve Allahu Tealadan baka kendisine ibadet edilen btn her eyi veli edinmekten ve onlara ibadet etmekten kanmaktr. Allahu Tealann dnda ibadet edilen her eyden beri olmann hakikati budur. Kiinin bilmedii ve duymad herhangi muayyen bir tauttan, aka beri olduunu sylemesi art deildir. Dolaysyla, kii bunu yapmad zaman, o tauta ibadet ettii, mrik olduu ve tautlardan beri olmadn sylemek doru deildir. slamn aslna sahip olan veya onun niteliklerini ve temellerini yerine getirip bunu izhar eden ve slamn bozacak herhangi bir eyi de aa vurmayan kiinin, muayyen tautlar hakknda imtihana tabi tutulmadan ve bu tautlar tekfir edip etmedii sorulmadan, slamnn kabul edilmeyeceini
276 277
4 Nisa/60 5 Maide/51
OTUZ RSALE
135
sylemek caiz deildir. Tautlarn isim listesi, arya kaan bu kiilerin taut tanmlarna gre uzayp gidebilir. Alimler, Allahu Tealadan bakasna ibadet eden ve Ona irk koan kiinin Tevhidi gerekletirmi ve tautu inkar etmi olmas ve slamnn sahih olarak kabul edilmesi iin, Allahu Tealadan baka kendisine ibadet ettii o muayyen mabuda ibadetten beri olmas ve uluhiyyetini red etmesi artn komulardr. Bununla birlikte bu kiinin, mcmel olarak, Allahu Tealadan baka ibadet edilen her trl mabuda kulluktan da beri olmas gerekir. Alimler bu szlerini u hadisler ile delillendirmektedir: nsanlar La lahe llallah deyinceye kadar onlarla savamakla emrolundum. Kim La lahe llallah derse maln ve cann korumu olur. Ancak slamn hakk mstesna. Hesab ise Allaha aittir Kim Allah'tan baka ilh olmadna, Allah'n bir ve eriksiz olduuna ve Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun kulu ve Rasul olduuna, sa'nn da Allah'n kulu ve elisi olup, Meryeme att bir kelimesi ve kendinden bir ruh olduuna, cennet ve cehennemin hak olduuna ehadet ederse, her ne amel zere olursa olsun Allah onu cennetine koyacaktr. Alimler, slam ve Tevhidin asln bulunduran, Allahu Tealadan bakasna ibadet etme ve onlar veli edinme iine bulamam olan kiinin Mslman olduuna hkmetmi ve bu kiinin slamnn sahih olmas iin yneticilerden, byclerden, rahiplerden, kahinlerden veya dierlerinden hazrlanan listedeki muayyen tautlardan da beri olduunu aka belirtmesi artn komamlardr. Ancak bunu arya kaan baz kiiler yapmaktadrlar. Bu aktarlanlar, tautu tekfir etmenin, btn peygamberlerin daveti olan Tevhid kelimesinin manasna dahil olmadn teyit etmektedir. Allahu Teala yle buyurur: Senden nce hibir rasul gndermedik ki ona; Benden baka ilah yoktur; u halde bana kulluk edin diye vahyetmi olmayalm. 278 Bu, u ayet ile birletirilir: Andolsun ki biz, Allaha kulluk edin ve tauttan saknn diye her millete, bir peygamber gnderdik. 279 nk bu ayetler birbirini tefsir etmektedirler. Alimler, Tevhid kelimesinin manasn Allahu Tealadan baka ibadet edilmeyi hak eden hibir mabud yoktur eklinde tefsir etmiler. Dolaysyla bu manay kim gerekletirirse, hakknda bilgi ve aklama gereken vacipler ve ykmllkler konusunda eksikleri de bulunsa muvahhid bir Mslmandr. Bu ykmllkler arasnda tekfirin ayrntl hkmleri de bulunmaktadr. Dolaysyla Allahu Teala, arya kaanlarn yaptklar gibi
278 279
21 Enbiya/25 16 Nahl/36
136
tekfirin hkmlerini ayrntl olarak herkesin bilmesini vacip klmamtr. Tevhid kelimesinin, ne yukarda anlatlan eri stlahi manasnda ve ne de szlk manasnda, muhalif olan kiiyi bu kelimenin tali olan meselelerinden dolay tekfir etmenin ve ondan beri olmann bu kelimenin shhatinin artlarndan veya unsurlarndan olduuna ilikin hibir ey yoktur. Evet, bu bazen, Tevhid kelimesinin gereklerinden veya vaciplerinden ya da ona tabi olan meselelerden olabilir. Ancak bulunmamas halinde imann da bulunmamasn gerektirecek nitelikte bir art olmas, mcerred iddia ile sabit olmaz. Buna delalet ettiinin ispat edilmesi, istidlal yolunu bilen ve dinini salam temeller zerinde bina etmi olan kiiler tarafndan yaplr. Tautlar tekfir etmenin, art niteliinde olduunu iddia eden kiinin delil getirmesi gerekir. Aksi halde, bilmeden Allahu Teala ve Onun dini hakknda konuan kimselerden olur. Halbuki Allahu Teala yle buyurur: Sen onlara deki; Eer sahiden doru sylyorsanz delilinizi getirin. 280 Bunu iddia ettikleri halde ak bir delil getirmeyen kii, yalan sylemi olur. Yukarda kullandm, muhalif olan kiiyi bu kelimenin tali olan meselelerinden dolay tekfir etmenin ifadesine dikkat ekmek isterim. Bu szmzn manas mutlak muhalefet deil, muhalefet olan mutlaktr. nk bu konularda acele ile konuan bazlar, usullerini belirlememekte, konumalarn snrlandrmamakta, istidlal yollarn bilmemekte ve delilleri kullanrken delalet ynlerini anlamamaktadr. Onlar sadece ssl genel szler kullanmakta ve tetkik ve tahkik edildiinde hemen yklacak olan rk temelleri zerine genellemelerini kurmaktadrlar. Muhammed bin Abdulvehhab Rahimehullah, kendisine, dostluk (vela) ve dmanlk (bera) meselesinin Tevhid kelimesinin kapsad manasndan m, yoksa gereklerinden mi olduunun sorulmas zerine yle cevap vermitir: Bunun ehadet kelimesinin manasndan veya gereklerinden olduunu aratrmay Allahu Teala bize yklememitir. 281 Bu meselede Allahu Tealann bize ykledii ey, bunu farz kldn ve onunla amel etmemizi emrettiini bilmektir. phe gtrmeyen farz ve emir budur. Bunun Tevhidin manasndan veya gereklerinden olduunu bilmek, sadece iyilik kabilindendir ve hayr artrr. Ancak bunu bilmeyen kii, bilmekle ykml deildir. zellikle bu konuda tartmaya girmek ve ihtilaf etmek, ktle, atmaya, imann vaciplerini yerine getiren, Allah yolunda cihad eden, mriklere dmanlk ve Mslmanlara dostluk besleyen mminler
280 281
2 Bakara/111 Ancak bu ve benzeri sebeplerden dolay tekfir etmek isteyenler bunu bilmek, belirlemek ve usule balamak zorundadr.
OTUZ RSALE
137
arasnda ihtilaf ve tefrikaya yol aacaksa, bu konuda konumamak gerekir. Benim grdm kadaryla, bu meseledeki ihtilaf daha ok mana asndandr. Allahu Teala en iyisini bilir. Bu konuyu, Muhammed bin Abdulvehhabn tabilerinden olan Abdullah bin Abdurrahman Eba Batinin u szleriyle bitirmek istiyorum: Sonu olarak, kendini bilen bir kiinin, yeterli bilgi ve uygun delil olmadan bu konuda konumamas gerekir. Srf kendi anlay ve aklnn istihsan ile Mslman bir kimseyi slamn dna karmaktan saknmaldr. nk bir kiiyi Mslman saymak veya slamdan karmak dinin en nemli iidir. Bu konuda da bakalar gibi bu kadar sylemekle yetiniyoruz. Bu meselenin hkm, slamn en ak hkmdr. Bize den ise, ona uymak ve bidat karmamaktr. bn-i Mesudun Radyallahu Anhu Tabi olun ve bidat karmayn, bu size yeter sz ne kadar yerindedir. Din iin en ihtiyatl olan ey, alimlerin kfr olmas hakknda birbiri ile ihtilafl olduklar meselelerde, tevakkuf etmek ve hatalardan korunmu olan Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem ak bir nass olmad srece konumamaktr. eytan biroklarn bu meselede yoldan karmtr. Bir ksm Kitap, snnet ve icmann kafir olduunu bildirdii kiinin Mslman olduunu syledi. Dier ksm ise Kitap, snnet ve icmann Mslman olduunu syledii kiiyi tekfir etti. Ne tuhaftr ki bunu yapanlardan birine taharet, alveri veya benzeri bir ey sorulacak olsa, srf kendi anlay veya aklnn istihsan ile fetva vermeyip, alimlerin sylediklerini aratrr ve onlarn verdii fetvay verirken, dinin en nemli ve en tehlikeli meselesinde sadece kendi anlay ve aklna dayanmaktadr. Bu iki kesimden dolay slamn bana gelen musibetler ve ektii mihnet hayret edilecek boyuttadr. Allahm, bizi, saptanlarn ve kendilerine gadap ettiklerinin yoluna deil, Srat- Mstakime ilet! Allahn salat ve selam Muhammedin zerine olsun. 282
282
Ed-Durerus-Seniyye, 8/217, Hkml-Murted kitab
138
-32TEKFRN SEBEPLER KONUSUNDA, DN KTLEME LE KLER KTLEME ARASINDA AYIRIM YAPMAMAK

Tekfir konusunda yaplan hatalardan biri de, tekfirin sebepleri konusunda, dini ktleme ile kiileri ktleme, dine dmanlk ile kiiye dmanlk veya bir Mslman hakknda dine bal olmas ile alay etme ile baka bir sebepten dolay onunla alay etme arasnda ayrm yapmamaktr. nk olaylar salam l ile lmeyen ve ktl emreden nefsin ynlendirmelerine kaplan baz arlar, zellikle hasm ve muhalifleri hakknda, dine dmanlk ile kiilere dmanlk, dini ktleme ile kiileri ktleme, slamn baz zellik ve nitelikleriyle alay etme ile kiilerin yaay ve davranlaryla alay etmeyi birbirine kartrr ve aralarnda ayrm yapmazlar. Btn bunlar ise, yerin ve gklerin zerinde kurulduu denge lsne aykrdr ve hevann Allahu Tealann ahkamna musallat edilmesidir. Dini ktlemek, hkmleriyle alay etmek, ona dmanlk yapmak ak bir kfrdr ve bunun delillerini aklamaya bile gerek bulunmamaktadr. Bunu, ihtilaf hallerinde davetilerin ahslarn ktlemek ile kartrmak, giyim, kuam, davran ve benzeri durumlar ile alay edilmesiyle kartrmak doru deildir. Bu meselede ayrm yaplmasnn zaruretini ve bunu birbirine kartrmann zararn aklama kabilinden unlar aktarabiliriz: Sakal ile alay edilmesi konusunda, alay eden kii, genel manada Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem snnetlerinden biri olarak sakal ile alay etmeyi kastederse, bu kfrdr. Alay eden kii sakaln snnet olduunu bilmiyorsa, kendisine snnet olduu retilir ve hccet ikamesi yaplr. Buna ramen alay etmeye devam ederse, tekfir edilir. Ancak Kuran veya namaz gibi dinden olduu zorunlu olarak bilinen bir mesele hakknda alay ediyorsa ve bu kiinin Mslman olmas da yeni olan bir hadise deilse, bu konuda cahil olup olmadna baklmadan tekfir edilir. nk bu meseleler btn Mslmanlar tarafndan bilinen eylerdendir. Bunun delili ise Allahu Tealann, Kurann ezberlenmesi ile alay eden kiiler hakknda kfr hkmn vermesi ve onlarn mazeretlerini kabul etmemesidir. Halbuki onlar bu yaptklarnn kfr olduunu bilmiyorlard. Allahu Teala yle buyurur: Eer onlara sorsan, elbette Biz sadece lafa dalm akalayorduk derler. De ki: Allah ile, Onun ayetleriyle ve Onun peygamberi ile mi alay ediyor-
OTUZ RSALE
139
sunuz? zr dilemeyin, nk siz iman ettikten sonra (tekrar) kafir oldunuz. 283 Ancak alay eden veya ktleyen kii hakknda, genel olarak sakal snneti ile deil sadece belli bir Mslmann sakalyla alay ettiine veya o
9 Tevbe/65-66) (phe: yle sorulabilir: Tevbe Suresinde Allahu Tealann kendilerini tekfir ettii kiiler yle demilerdi: Kurramz kadar midesine dkn, yalan syleyen ve savatan korkan kimse grmedik. Buna ramen Allahu Teala, bu sylediklerini kendisi, Peygamberi ve ayetleriyle alay kabul etmi ve yle buyurmutur: Mnafklar kalplerinde olan kendilerine haber verecek bir surenin mminlere indirilmesinden ekinirler. De ki: Siz alay edin. Allah o ekindiiniz eyi ortaya karacaktr. Eer onlara sorsan, elbette Biz sadece lafa dalm akalayorduk derler. De ki: Allah ile, Onun ayetleriyle ve Onun Peygamberi ile mi aley ediyordunuz? zr dilemeyin, nk siz iman ettikten sonra kafir oldunuz. (9 Tevbe/64-66) Nzul sebebinde, onlarn Kurrann dini ile deil ahslar ile alay ettikleri aktarld halde Allahu Teala neden onlarn kafir olduunu sylemitir? Bu soruya cevap olarak unlar syleriz: Allahu Teala yle buyurur: Allah hkmeder. Onun hkmn bozacak kimse yoktur. (13 Rad/41) O, hkm verenlerin en hayrlsdr. Verdii hkmler de hakikattr. O gizliyi, en gizliyi ve kalplerde olan bilir. Bu mnafklarn, Allah ile ve ayetleri ile alay ettiklerine kendisi hkm verdikten sonra, artk bu bir gerek olup asla phe gtrmez. Ancak Kurrann ekil ve davranlaryla alay etmek ile Allah ile, ayetleri ile ve Rasul ile alay etmenin ayn eyler olduu Allahu Tealann Kitapnda nerede belirtiliyor? Ayetin nzul sebebi ile ilgili olan rivayette nakledilen ve alay edenlere ait olan szler, kiinin amacnn aratrlmas gereken ihtimalli lafzlardandr. Tekfir edilmeden nce, bu tr lafzlar ile kiinin neyi kasdettiinin ortaya karlmas gerekir. Acaba dinlerinden ve Kuran hafz olmalarndan dolay m onlarla alay etmiler, yoksa rivayette belirtildii gibi onlarn baz nitelikleriyle mi alay etmilerdir. Veya kiisel dmanlklar sebebiyle onlar ktlemek mi istemilerdir? Bizler, zahir olan sebepler zerine bina edilecek hkmler konusunda, ihtimalli olan lafzlar ile hkm veremeyiz. Bu hkmden nce bu lafzlarn aratrlmas gerekir. Ancak gizliyi ve daha gizlisini bilen Allahu Tealann hkmlerinde byle bir ey szkonusu deildir. Allahu Teala onlarn Allah ile, ayetleri ile ve Rasul ile alay ettiklerini sylemitir. Allahu Teala hkm verenlerin ve sz syleyenlerin en dorusudur. Bu aklamadan sonra yle denilebilir: Madem ki kafir olup riddet suunu ilediler, neden Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar ldrmedi. nk hadiste yle gemektedir: Dinini deitireni ldrnz. Bu sorunun cevab ise yukarda aktardmz ayetlerin sonunda verilmektedir. Allahu Teala ayetin sonunda yle buyurur: Sizden bir gurubu balasak bile bir guruba da sulu olduklarndan dolay azap edeceiz. (9 Tevbe/66) Bundan anlalmaktadr ki, bu sebepten dolay Allahu Tealann kendilerini tekfir ettii kiiler, bu yaptklarndan dndklerini ve tevbe ettiklerini izhar etmilerdir. Ancak tevbeyi izhar eden bu kiiler iki ksma ayrlmlardr: Birinci ksm, samimi ve hakiki tevbe ile tevbe etmi ve Allahu Teala bunlar balamtr. Dier ksm ise, mnafklk yaparak sadece zahiri olarak tevbe ettiklerini sylemitir. Allahu Teala onlara azab tattracan belirtmitir. nk sulu idiler. Ancak bizi ilgilendiren dnya ahkam bakmndan, zahirde yaptklar tevbe, onlar ldrlmekten kurtarmtr. Bunun aklamas iin baknz: bn-i Hazm, El-Muhalla, 11/207
283
140
ahsn sakalnn kirli ve bakmsz olduunu belirtmeyi kastettiine dair bir karine varsa, bu kfr deildir. Ancak bu yapt haramdr. nk Allahu Teala yle buyurur: Ey mminler, bir topluluk dier bir topluluu alaya almasn. nk onlar kendilerinden daha hayrl olabilirler. 284 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: Mslman kardeini horlamas, kiiye er olarak yeter. 285 Ancak kii bir Mslman grnnn ktl, sann dankl ve bakmszl gibi meselelerde eletirirse sakncal bir i yapm olmaz ve hatta bu emr-i bil-maruf kabilinden olur. mam Malik, Muvattada, Ata bin Yesardan mrsel olarak, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurduunu rivayet etmektedir: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem mescide girii esnasnda, sa sakal dank bir adam geldi. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona, san ve sakaln dzeltmesini kastederek eliyle kmasn iaret etti. Adam kt ve sonra dnd. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: u hal, sizden birinizin tpk bir eytan gibi bandaki salar karmakark vaziyette gelmesinden daha hayrl deil midir? 286 Dolaysyla iki durum arasnda gerekli ayrmn ve aklamann yaplmas gerekir. nk iki durumu birbirinden ayrmamak, kfr olmayan bir sebepten dolay bakasn tekfir etmek gibi kt bir sonuca yol aar. Davetilerin ve mminlerin ahslarn ktlemek, dinlerinden veya Tevhidlerinden dolay deil, dnyevi dmanlklar, kskanlk ve ekememezlik gibi kalbi hastalklar veya szkonusu davetilerin kt ahlak ve davranlar sebebiyle veya gnmzde oka olduu gibi hasmlarn birbirini arlk, vakay anlamama, yeterli kavraya sahip olamama ile sulama trnden ise, dini ve Tevhidi sebebi ile ktleme ile ayn konumda olmaz. zellikle davet ve slah amalad ve bunun iin urat bilinen mminler hakknda bu daha da geerlidir. Ayn kuaktan olan alimlerden niceleri birbiri hakknda abartl ekilde konumutur. Mslmanlar, birbirlerini karalamalar ve ktlemeleri sebebi ile, kendi aralarnda nice hakszlklara sebep olmulardr. yle ki bu, zaman zaman birbirlerine hasm olmaya, birbirleriyle ilikileri ve diyalou kesmeye ve hatta savamaya kadar varmtr. Btn bunlar eytann tetiklemesi ve dini ve eriat ktleme ile muayyen ahslar ktleme arasnda ayrm yapmayarak, bu sebeplere binaen tekfir etme hatasnn sonulardr.
284 285
49 Hucurat/11 Mslim 286 Ebu Davud, Nesai ve Ahmed (3/357) benzerini rivayet etmilerdir.
OTUZ RSALE
141
Allahu Teala, Kuranda dini ktleme ve Allaha ve Rasulne eziyet etme ile genel olarak mminlere eziyet etmeyi birbirinden ayrmtr. Allahu Teala, dini ktleme ile ilgili olarak yle buyurur: Eer anlamalarndan sonra yeminlerini bozarlar ve dininizi ktlerlerse, kfrn nderlerine kar savan. nk onlarn yemin (diye bir eyleri) yoktur. (Onlara kar savarsanz) umulur ki kfre son verirler. 287 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Allahu Tealann, bu ayette dini ktlemeyi zel olarak belirtmesi, savan en byk sebebi olmas nedeniyledir. Bundan dolay, dini ktleyenlerin cezas, kiinin slamn bozan dier eylerin cezalarna gre daha ardr. 288 Bylece dini ktleyen kiinin, kfrde nder olduu sabit olmaktadr. 289 Allahu Teala yle buyurur: Allah ve Rasulne eziyet edenlere Allah, dnyada ve ahirette lanet etmi ve onlar iin alaltc bir azap hazrlamtr. 290 bn-i Teymiye Rahimehullah, bu ayet zerinde durmu ve bunun Allahu Tealaya ve Rasulne eziyet eden kiilerin kafir olduuna delalet ettiini belirtmitir. 291 Eziyet vermenin ikinci eidi ise, genel olarak mminlere yaplan eziyetlerdir. Allahu Teala bunun hakknda yle buyurur: Mmin erkeklere ve mmin kadnlara, yapmadklar bir eyden dolay eziyet edenler, phesiz bir iftira ve apak bir gnah yklenmilerdir. 292 Allahu Teala, bu iki ayette, kendisine ve Rasulne eziyet edenler ile genel olarak mminlere eziyet edenleri birbirinden ayrmaktadr. Allaha ve Rasulne eziyet edenlere, dnya ve ahirette lanet edildii ve onlara alaltc bir azap hazrland haber verilmektedir. Dolaysyla btn bunlar, Allaha ve Rasulne eziyet edenin kafir olduuna delalet etmektedir. Ancak genel olarak mminlere eziyet edenler tekfir edilmemi, onlara lanette bulunulmam, sadece korkutulmu ve gnah iledikleri belirtilmitir. Dolaysyla Allahu Tealaya ve Rasulne dil uzatanlar mrted kafirlerden olup cezalar ise lmdr. Ancak mminleri ktleyenlerin durumu byle deildir. nk mutlak gnahkarlk, lm gerektirmez. 293
287 288
9 Tevbe/12 Es-Sarimul-Meslul, 14 289 Es-Sarimul-Meslul, 17 290 33 Ahzab/57 291 Baknz: Es-Sarimul-Meslul, 40 ve sonraki sayfalar 292 33 Ahzab/58 293 Baknz: Es-Sarimul-Meslul, 578
142
Sahabenin Radyallahu Anhum adalet ve anlay da bu ekildedir. Dini kendilerine kalkan yapmamalar onlarn adaletindendir. Daha kat hkm ve ceza vermek iin ahslarna yneltilen karalamalar dine mal etmezlerdi. Onlar, ahslarn ktleyen veya svenleri, dini ktleyen veya Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem svenler ile eit grmezlerdi. Her ikisini ayr ayr deerlendirirlerdi. Ahmed ve Nesaiden aktarlan u rivayetler, bunun iki rneidir: Ebu Berze el-Eslemi yle dedi: Birisi Ebu Bekire Radyallahu Anhu kabalk etti (bir rivayette Ebu Bekire svd diye geer). Ben Ebu Bekire Ey Allahn halifesi, bunun boynunu vuraym m? dedim. Bunun zerine o yle dedi: Aman ha! Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem kar yaplmas dnda, bu sutan dolay kimsenin boynu vurulmaz. 294 Ayrca alimler, sahabeye sven ve Kuran ve Snnetten onlar tezkiye niteliinde gelen tevatr haberlere aykr olarak onlar karalayan kii ile baka bir sebepten dolay onlara sven kii arasnda da ayrm yapmlardr. Kad Iyad, mam Malikten yle dediini nakleder: Sahabeden, Ebu Bekir, mer, Osman, Ali, Muaviye, Amr bin Asa sven kii, onlarn kfr ve dalalet zerinde olduklarn sylyorsa, kafir olur ve ldrlr. Ama insanlarn biribirine svd gibi baka bir amala sverse, ar bir ceza ile cezalandrlr. 295 bn-i Teymiye Rahimehullah, Hanbeli alimlerinden bazlarnn yle dediini nakleder: Kad Ebu Yala da, sahabenin din ve adaletlerini ktleyerek onlara sven kiinin kafir olduu grn desteklemektedir. Ancak din ve adaletlerine dil uzatmadan, bir fke veya dmanlk sebebiyle insanlarn birbirine svd gibi sverse, kafir olmaz. 296 bn-i Teymiye, mam Ahmedden, el-Mervezinin yle dediini nakleder: Ebu Bekir, mer ve Aieye sven kiiyi Mslman saymam. 297 Ancak, Abdullah ve Ebu Talibin rivayetlerinde, bu tr kiilerin ldrlmeyip sadece tazir cezasnn verileceini belirtmesi, onun, bu tr kiileri tekfir etmediini gstermektedir. bn-i Teymiye, Kad Iyadn yle dediini nakleder: ..Mslman saymam sz, Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem sonra zulmettiklerini ve iktidar haksz olarak aldklarn sylemek veya onlar fask olarak itham etmek gibi sahabenin dini ve adaletini ktleyen kiilere hamledilir. Sahabe294 295
Baknz: Es-Sarimul-Meslul, 93 E-ifa, 2/308 296 Es-Sarimul-Meslul, 570 297 Es-Sarimul-Meslul, 571
OTUZ RSALE
143
ye sven kiinin ldrlmeyeceine dair syledii sz ise, eri ve siyasi ilimlerinin az olduunu veya onlarn dnyaya dkn olduklarn sylemek gibi, sahabenin dinini ve adaletlerini ktlemeyen kiilere hamledilir. 298 bn-i Teymiye Rahimehullah, din ve adaletlerine hakaret saylmayan cimrilik, korkaklk, bilgisizlik, zhd yoksunluu gibi eylerle sahabeyi ktleyen ve bundan dolay tekfir edilmeyip sadece tazir cezasn hak eden ile, sahabenin ounun mrted olarak dinden dndn iddia eden ve bu nedenle de kfrnde phe bulunmayan kii arasnda ayrm yapmaktadr. 299 Ahmet bin Hacer el-Heyteminin kitabnda, sahabeye sven kiinin tekfir edilmesi konusundaki ihtilafla ilgili olarak yle denilmektedir: Sahabenin tamamna sven kii, ihtilafsz kafir olur. Sahabeden olduunu iin onlardan birine sven de kafirdir. nk, sahabeden olmay hor grmesi nedeniyle, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hor grm olmaktadr. Tahavinin, Sahabeye buzetmek kfrdr sznn, bu manaya halmedilmesi gerekir. Sahabenin tmne veya sahabeden olduu iin, onlardan birine buzetmek elbette kfrdr. Ancak baka bir sebepten dolay, sahabeden bazlarna buzetmek veya svmek kfr olmaz. 300 Sahabeye kar iinde kin ve nefret tayan kiinin de kafir olacan syleyen Malik ve bazlar u ayeti buna delil olarak gstermektedirler: Muhammed Allah'n elisidir. Onun beraberinde bulunanlar da, kafirlere kar etin, kendi aralarnda merhametlidirler... Allah bylece onlar oaltp kuvvetlendirmekle kafirleri fkelendirir. Allah, iman edip, salih ameller ileyenlere, mafiret ve byk bir mkafat vadetmitir. 301 bn-i Teymiye yle der: Sahabe kafirleri fkelendiriyorsa, o zaman onlara fke duyan herkes, kafirleri rezil ve zelil eden ve kfrlerini artran bir sebepte kafirlere ortak olmu olur. Bu fkeleri konusunda, kafirlere ancak kafir olanlar ortak olur. 302 Ancak mutlak fke ve buz ile, dinlerinden dolay onlara kar fke, buz ve nefret arasnda ayrm yapmak gerekir. Dinden dolay onlara buzetmenin kiiyi dinden kardna dair Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve
Es-Sarimul-Meslulden naklen Baknz: Es-Sarimul-Meslul, 586-587. Aklama ve aratrma yapmadan, mutlak olarak kafiri tekfir etmeyenin kafir olduunu sylemenin hatal olduu buradan da anlalmaktadr. 300 bn-i Hacer el-Heytemi, Es-Savaikul-Muhrika fir-Reddi ala Ehlil-Bidai vez-Zenadika, 256. 301 49 Fetih/29 302 Es-Sarimul-Meslul, 579
299
298
144
Sellem yle buyurmutur: Allaha ve ahiret gnne iman eden bir kii
Ensara buzetmez. 303 Buhari ve Mslimde yle rivayet edilmektedir: Ensar sevmek, imann alametidir. Baka bir rivayette ise yle geer: Onlar ancak mmin sever ve onlara ancak mnafk buzeder. Dinleri, cihadlar ve hakka yardmlar sebebiyle onlara buzeden veya sven kii hakknda bu hkm uygundur. Yukardaki ayette Allahu Teala, onlarn en nemli vasflarndan bazlarn yle bildirmitir: ..kafirlere kar etin, kendi aralarnda merhametlidirler. Onlar rkuya varrken, secde ederken grrsn Allahtan ltuf ve rza isterler. Yzlerinde secdelerin izlerinden nianlar vardr. 304 Kiinin, sahabeden bazlarn baka bir sebeple ktlemesi veya buzetmesinin hkm ise farkldr. Sahabeden bazlar kendi aralarnda ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem huzurunda birbirlerine hakaret etmi, buzetmi, fke duymu, tartm ve hatta birbirlerine kar kaba kuvvet kullanmlardr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlarn bu yaptklarna kar kmak, onlar teskin etmek ve yattrmakla yetinmi, ancak bundan dolay onlar tekfir etmemitir. 305 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem lmnden sonra aralarnda ihtilaf, dmanlk ve savalar meydana gelmi, ancak bunlardan dolay kimse kimse hakknda kfr veya nifak hkmn vermemitir. nk btn bu olaylarda onlarn durumu, mtehidlerin durumu gibidir. Meydana gelen bu olaylarda onlar, itihadnda isabet edip iki ecir alan ile itihadnda hata edip hatas balanan mtehidler durumundadrlar. Her zaman iin dinin yardmclar hakknda sylenecek olan budur. Bununla birlikte, onlardan bazlarna, dnyalk veya buna benzer bir sebep ile dmanlkta bulunan, onlar ktleyen veya buzeden herkes tekfir edilmez. Ancak dine yardmc olmalar, Tevhidleri ve Allahu Tealann onlar hakknda verek bahsettii ve o sfatlarndan dolay kafirlerin onlara fkelendiini bildirdii nitelikler sebebi ile onlara dmanlk yapan, ktleyen veya buzeden herkes tekfir edilir. Her dnemde, dine yardm edenlerin, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Ensarnn nasibi gibi nasipleri vardr. bn-i Teymiye Rahimehullah, Ensara buzedenler ile ilgili olarak yukarda belirtilen hadisleri aktardktan sonra yle der: Elinden geldii kadar Allahu Tealaya ve Rasulne yardmda Ensar gibi olanlar, hakikatte de onlara ortak olmulardr. Allahu Teala yle buyurur: Ey iman edenler,
303 304
Mslim 49 Fetih/29 305 Mesela Buhari ve Mslimde rivayet edilen ifk olaynda olduu gibi
OTUZ RSALE
145
Allahn yardmclar olun. 306 307 Allahm! Ey Hayy ve Kayyum olan Allah! Bizi dinine yardm edenlerden kl! Dolaysyla, herhangi bir dnemde dine ve Tevhide yardm edenlerden herhangi birine dmanlk yapan veya buzeden kiiler hakknda yukarda aktarld gibi gerekli aratrma ve ayrmn yaplmas gerekir ve bu ayrm yaplmadan her buz, ktleme veya svmeye kfr hkm verilmemelidir. Dine ballk, barts ve peeden nefret ettirmek amacyla Tevhid sahibi mmin kadnlarn iffetine ve rtlerine svmek, hakaret etmek veya Tevhid ve davetlerine hakaret etmek veya elerinin cihad ve davetlerini karalamak iin yaplanlar ile baka amalarla herhangi bir mmin kadna genel olarak yaplan iftira arasnda ayrm yapmak da bu kabildendir. Allahu Teala, Kuranda bu ikisi arasnda ayrm yapmtr. Dinlerinden dolay mmin kadnlara hakaret edenler iin yle buyurur: Namuslu, ktlklerden habersiz mmin kadnlara zina isnadnda bulunanlar, dnya ve ahirette lanetlenmilerdir. Dilleri, elleri ve ayaklarnn, yapm olduklarndan dolay aleyhlerinde ahitlik edecei bir gnde onlar iin byk bir azap vardr. 308 Allahu Teala byle yapanlarn dnya ve ahirette lanetlenmi olduklarn belirtmektedir. Bu ise, bn-i Teymiyenin Rahimehullah, Allah ve Rasulne eziyet edenlere Allah, dnyada ve ahirette lanet etmi ve onlar iin alaltc bir azap hazrlamtr 309 ayetini aklarken belirttii gibi, bunun, kiiyi kfre gtren sebeplerden olduunu gstermektedir. Ayrca bn-i Teymiye, bu sia ile gelen lanet ifadesinin, ldrmeyi veya tekfir etmeyi gerektirdiini belirtmitir. 310 nk lanet, rahmetten uzaklatrmaktr. Allahu Tealann dnya ve ahirette rahmetinden kovduu kii ancak kafir olur. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Bunu Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mmine lanet okumak, onu ldrmek gibidir 311 sz de teyit etmektedir. Dnyada ve ahirette Allahu Tealann bir kiiye lanet etmesi, onun ldrlmesi gibi ise, o zaman Allahu Tealann lanet ettii bu kiinin ldrlmesi mbah demektir. 312
306 307
61 Saff/14 Es-Sarimul-Meslul, 581-582 308 24 Nur/23-24 309 33 Ahzab/57 310 Es-Sarimul-Meslul, 41-43 311 Muttefekun aleyhi 312 Es-Sarimul-Meslul, 42
146
Ancak lanetin beddua kipiyle yaplm olmas bundan farkldr. bn-i Teymiye Rahimehullah, lanetin bu tr hakknda ise yle der: Tekfir edilmeyen veya ldrlmeyen melun kiilerin tm, beddua kipiyle kendilerine lanet edilenlerdir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u szlerinde geen lanet sialar bu trdendir: Tarlann snr talarn deitirene Allah lanet etsin, Hrszlk yapana Allah lanet etsin, Faiz alan ve verene Allah lanet etsin. 313 Mfessirlerden bazlar yukarda aktardmz ayetin Aie Radyallahu Anha ile ilgili olarak indiini sylerler. Ona zina iftirasnda bulunmak, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem karalamak olduu iin kfr saylmtr. Bununla beraber ayet, bn-i Teymiyenin de tercih ettii gibi geneldir. 314 nk ayetin hitabnn zahiri geneldir. bn-i Teymiye yle der: Ayeti genel olarak anlamak gerekir. nk hususi olmasn gerektiren bir ey yoktur. Ayrca ayn sebep ile snrl olmad da ittifakla kabul edilmitir. nk Aieden baka Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem dier elerinin hkm de, bu genelin iine dahildir. Sebep tekil olduu halde ayetin lafz ouldur. Kald ki Kurann genel lafzlarn zel sebeplere balamak batldr. Zaten ayetlerin geneli belirli sebepler zerine inmitir. Buna ramen hibiri belirli bir sebep ile snrlandrlmamtr. 315 Yine yle der: Ebu Hamza es-Sumali, bu ayetin Mekke mrikleri hakknda indiini duyduklarn syler. nk onlarla Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem arasnda bir anlama vard. 316 Kadn, Medineye hicret ederek Rasulullahn yanna ulat zaman, Mekkeli mrikler ona iftira eder ve Ahlakszlk yapmak iin gitti derlerdi. Buna gre mmin kadnlara iftira eden kiiler, onlar imandan alkoymay ve slamdan nefret ettirmeyi amalamlardr. Kab bin Erefin yapt da bu kabildendir. Buna gre kim byle yaparsa kafir olur ve aynen Peygambere sven kii gibidir. 317
Es-Sarimul-Meslul, 43 Es-Sarimul-Meslul, 50 315 Es-Sarimul-Meslul, 50 316 bn-i Teymiye Rahimehullah, Ebu Hamzann bu sznden maksadn szkonusu ayetin Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile mrikler arasnda anlama yapld dnemde indiinin belirtilmesinin olmadn, bu ayet ile anlamal olan bu mrikler gibi olanlarn ve onlarn mmin kadnlar hakknda sylediklerinin kastedildiini aklar. nk ayet, Hendek Savandan nce Beni Mustalik Gazvesinde Aieye Radyallahu Anha iftira edildii gnlerde inmitir. Mrikler ile yaplan anlama ise, bundan iki yl sonradr. Baknz: Es-SarimulMeslul, 51 317 Es-Sarimul-Meslul, 50
314
313
OTUZ RSALE
147
bn-i Teymiye Rahimehullah, Aieye Radyallahu Anha iftira edenler arasnda mnafklarla birlikte mminlerde bulunmaktayd. Ayetin nzul sebebi ise bu kiilerin hepsini kapsar. Dolaysyla hem bu ayetin ierisindeki lanet siasnn tekfire delalet ettii ve hem de bu ayetin kafirler hakknda indii nasl sylenebilir ki? sorusuna ok gzel bir nkte ile yle cevap vermektedir: Bu varsayma cevap olarak deriz ki; Allahu Teala bu ayette yle buyurur: Dnya ve ahirette lanetlenmilerdir. Burada ise, fiil kipi belirli deil, mehul durumdadr. Allahu Teala, lanet edeni belirtmemitir. Ahzab Suresindeki ayette ise yle buyurur: Allah ve Rasulne eziyet edenlere Allah, dnyada ve ahirette lanet etmi ve onlar iin alaltc bir azap hazrlamtr. 318 Burada ise lanet eden bellidir. Lanet eden belirli deil ise, melekler veya insanlar gibi Allahdan bakalarnn da lanet etmi olmas caizdir. Bir vakitte Allahu Tealann ve baka bir vakitte de yaratklarn onlara lanet etmi olmas da caizdir. Ayrca kast dini ktlemek olanlara Allahu Tealann lanet etmesi caiz olduu gibi, kast baka olanlara bakalarnn lanet etmesi de caizdir. Lanet eden kii yaratlanlardan ise, beddua anlamnda olabilir veya Allahn rahmetinden uzaklatrlm olmalar manasna da gelebilir. Aynen, kiinin karsna zina suu isnad ettii zaman, aralarnda lanetlemenin olmas gibi. Ki bu lanetlemenin beincisinde koca yalan sylyorsam bana lanet olsun der. Dolaysyla, zina suunu isnad ederken yalan sylemi ise kendisine Allahu Tealann lanet etmesi iin dua eder. 319 Dinlerini ktlemek maksad olmakszn herhangi bir Mslman kadna genel manada iftira etmek konusunda ise, Allahu Teala yle buyurur: ffetli kadnlara zina isnadnda bulunup, sonra (bunu ispat iin) drt ahit getiremeyenlere seksener sopa vurun ve artk onlarn ahitliini hibir zaman kabul etmeyin. Onlar tamamen gnahkardrlar. Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesnadr. nk Allah ok balayc ve merhametlidir. 320 Onlar, bu yaptklar sebebi ile kafir deil, fask olmulardr. nk sahih bir delil olmakszn ehvet veya pheye binaen iffetli mmin kadnlara iftira etmilerdir. ftira etmelerinde dini ktlemek veya zelilikle Mslmanlara eziyet etmek yoktur. Bu nedenle Allahu Teala bunlarn cezasn seksen denek ve ahitliklerini iptal olarak belirlemitir. Onlarn dnyada ve
318 319
33 Ahzab/57 Age: 51 320 24 Nur/4-5
148
ahirette lanete uradklarn belirtmemitir. Ayrca Allahu Teala izah ettiimiz bu iki tr iftira arasnda ayrm yaparak, iftirann bu tr iin tevbeden sz ettii halde, dieri iin, suun bykln belirtmek maksad ile tevbeden sz etmemitir. bn-i Teymiye Rahimehullah, buradan, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem sven kiinin, kendisine istitabe uygulanmadan ldrlmesi gerektii sonucunu karmaktadr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ifk olay zerine Aileme eziyet eden kii hakknda, beni kim mazur grr? demesi ve Sad bin Muazn Ben seni mazur grrm. Bu kii Evsten de olsa boynu vurulsun diye cevap vermesini aktardktan sonra, iki tr iftira arasndaki fark belirterek yle der: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu szne kimsenin kar kmamas, Peygambere eziyet ve hakaret eden kiinin boynunun vurulmasnn caiz olduunu gsterir. 321 bn-i Ubey ve benzerleri, Aieden Radyallahu Anha bu ekilde szederken Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet etmek, hakaret etmek, karalamak ve lekelemek istiyorlard. Bu nedenle sahabe, Rasulullahdan Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun ldrlmesi konusunda izin istediler. Ancak Hassan, Mistah ve Hamne byle deildi. Bunlar Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet, hakaret veya karalamay amalamam ve buna delalet eden bir ey de sylememilerdir. Bu nedenle Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem sadece bn-i Ubeyin zr dilemesini istemi, onun hakknda insanlara hitap etmiti. 322 Es-Subki de bu konudan szederek yle der: Eziyet vermenin iki tr vardr: Birinci trde kii, Peygambere eziyet vermeyi amalamtr. phesiz bu, o kiinin ldrlmesini gerektirir. fk olaynda Abdullah bin Ubeyin verdii eziyet bu trdendir. kincisinde ise kii, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem eziyet vermeyi kastetmemitir. fk olaynda Hassan, Mistah ve Hamnenin yapt gibi. Bu, sahibinin ldrlmesini gerektirmez. Yaplan eziyetin, birinci trden olmas iin, mutlaka bunun kastedilmi olmasnn gerektiinin delili, Allahu
321 bn-i Hacer el-Heytemi yle der: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Aieye Radyallahu Anha iftira edenleri ldrmemesi, bu yaptklarnn ayetler inmeden nce gereklemi olmas sebebiyledir. Bu nedenle onlarn bu yaptklar, Kuran yalanmay iermemektedir. Zaten bu hkm, ayetin nzulnden sonra gelmitir. Dolaysyla hkm ncesini kapsamamtr. Es-Savaikul-Muhrika, 216. bn-i Teymiyenin bu konu ile ilgili olarak baka cevaplar da vardr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem deiik yerlerde mnafklar cezalandrmamas ve ldrmemesinin sebeplerinden sz ederken, bu konuya deinmitir. Bkz: Es-Saremul-Meslul, 178, 179, 189, 220, 223, 237, 359 ve dier sayfalar. 322 Es-Sarimul-Meslul, 180
OTUZ RSALE
149
Tealann nk bu hareketiniz Peygambere eziyet veriyor.. 323 ayetidir. Bu ayet, sahabeden olan salih insanlar hakknda inmitir. Ayetteki bu eziyet, kfr gerektirmemektedir. Her masiyet eziyet verir, ancak her eziyet kfr deildir. Bu nedenle hkm vermeden nce eziyetin trn tespit etmek gerekir. 324 Dininden, slamndan, Tevhidinden ve tautlar red etmesinden dolay Mslmanla savamak veya onu ldrmek ile, dnyevi bir husumetten dolay savamak veya ldrmek arasndaki fark da bu ekildedir. Birincisi, sahibini dinden karan bir kfrdr. kincisi ise, byk gnahlardan birisidir. Bu ikisini kartrmak ve eit grmek helal deildir. Bu konuda bn-i Teymiye yle der: Kim, Hristiyanlarn din sebebiyle Mslmanlarla savat gibi, slam dininden dolay Mslman ldrrse, anlamal olan kafirden daha erli bir kafir olur. Bunun durumu, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve ashabyla savaan kafirlerin durumu ile ayndr. Ebedi cehennemlik olan dier kafirler de olduu gibi, bunlar da ebedi cehennemliktir. Ancak kiinin bir Mslman ldrmesi mal veya husumette binaen olan haram trnden ise, byk gnah ilemi olur ve Ehl-i Snnet ve Cemaate gre srf bundan dolay kafir olmaz. Byle ilerden dolay ancak Hariciler tekfir ederler. Fask Mslmanlarn ebedi cehennemlik olduunu syleyen Mutezilenin aksine, Ehl-i Snnete gre Tevhid ehli kiiler ebedi cehennemlik olmazlar. Hariciler kendi grleri iin Allahu Tealann u ayetini delil gsterirler: Kim bir mmini kasten ldrrse cezas, iinde ebediyyen kalaca cehennemdir. Allah ona gazabetmi, ona lanet etmi ve onun iin byk bir azap hazrlamtr. 325 Onlar, bu ayetin, bir Mslman iman zere kasten ldrmeye hamledileceini sylerler. nsanlarn ou ise ayeti buna hamletmemi ve yle demilerdir; Bu mutlak bir tehdittir. Allahu Tealann u ayeti ile tefsir edilir: phesiz Allah kendisine irk koulmasn asla balamaz; bundan bakasn diledii kimse iin balar. 326 327 Bu aklama, Buharinin Abdullah bin Mesuddan Radyallahu Anhu rivayet ettii, Mslmana hakaret etmek fasklktr, onu ldrmek ise kfrdr hadisinin tevili iin de olduka faydaldr. Bu hadisteki kfr, Kim
323 324
33 Ahzab/53 Es-Subki, Fetavas-Subki, 2/591-592 325 4 Nisa/93 326 4 Nisa/48 327 Mecmuul-Fetava, 34/88
150
Mslman kardeine kafir derse ikisinden biri kafir olmutur hadisindeki kfr sias ile ayn ekilde tevil etmilerdir. Ve buradaki kfrn byk kfr manasna hamledilmesi iin, kii tarafndan bu yaptnn helal kabul edilmesi gerektiini sylemilerdir. Her iki aklama bir araya getirildiinde yle denilebilir: Kim dini ve Tevhidi iin Mslmanla savarsa, kafir olur ve dinden kar. Ancak dnyalk veya kiisel bir husumet sebebiyle savarsa, iman nimetine kar nankrlk etmi olarak byk bir gnah ilemi olur. Bu durumunun kendisini kfre gtrmesinden endie edilir. Tautlarn, Tevhidi gerekletirmek, insanlar, irk yasalarndan ve uydurma kanunlarndan kurtarp Allahu Tealann eriatna karmak ve kullara kulluktan kurtarp Allahu Tealaya kul yapmak iin alan muvahhid Mslmanlara kar atklar sava, phesiz kfr trndendir. 328 Bunun iin tautlara kim yardm ve destek verirse, muvahhidlere ikence yaparsa, hapsederse veya onlarn bana felaketler gelmesini isterse, onlar hakknda istihbarat yaparsa ve bunun iin raporlar yazarsa, ayn hkmn kapsamnda olup kafirdir. Ancak kfr olan bu tr ile, Mslmanlar arasnda meydana gelen dmanlk, atma ve hakszlklar birbirine kartrmak caiz deildir. Allahu Teala Mslmanlar arasndaki bu tr atmalar iin yle buyurur: Eer mminlerden iki grup birbirleriyle vuruurlarsa aralarn dzeltin... Mminler ancak kardetirler. yleyse kardelerinizin arasn dzeltin ve Allahtan korkun ki esirgenesiniz. 329 Bir takm insanlar arla kaarak bu tr atmalar da kfr olan atma ksmna dahil etmi ve Mslman kesimleri tekfir etmilerdir. Bununla birlikte tefrite kaan dier kesim ise, tautlarn muvahhidlerle savamasn, onlara dmanlk yapmasn, cihad ve davetlerine kar mcadele etmesini, Mslmanlardan iki taraf arasnda meydana gelen atmalar kabilinden sayarak, bu tautlar tekfir etmeye yanamamtr. Halbuki hak olan yukarda akladmzdr. Sonu olarak; tekfirin sebepleri konusunda, dini veya dinin ehlini slamndan, Kuranndan ve iarlarndan dolay ktlemek ile ahsi veya dnyevi baz sebeplere binaen bir Mslmann ahsiyetini ktlemek arasnda ayrm yapmak gerekir. Bu l gznnde bulundurularak sadece, dini ktleme trnden olan ve yapan kfrde nder klan uygulamalardan dolay insanlar tekfir etmek gerekir. Allahu Teala yle buyurur: Eer
328 Onlarn, Mslmanlara ynelttikleri sulamalarn banda, kendi dzenlerini, slami dzene evirmek iin alan terrist bir rgt olduklar sulamas gelmektedir. Bu szleri, burada sylediimizin en ak delilidir. 329 49 Hucurat/9-10
OTUZ RSALE
151
anlamalarndan sonra yeminlerini bozarlar ve dininizi ktlerlerse, kfrn nderlerine kar savan. nk onlarn yemin (diye bir eyleri) yoktur. (Onlara kar savarsanz) umulur ki kfre son verirler. 330 Bu iki tr birbirine kartrmamak gerekir. Aksi halde ller bozulur ve eriatn hkmleri kiilerin heva ve heveslerine karr. ahslarna yneltilen oklardan korunmak iin eriat kendilerine kalkan yapan, sapma ve yanllarna yneltilen eletirileri slama yaplm gibi alglayan ve yle gsteren niceleri bulunmaktadr. Bunu da srf hasmlarn tekfir edebilmek iin yaparlar. Bununla dine kar cinayet ilerler, bu cinayetleriyle halk kmaza sokarlar ve hevalarn hak ile kartrrlar. phesiz Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hidayet yolunda t alan herkese nice ibretler vardr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kiisel dmanlklarn ve nefsi arzularn dine kartrlmasndan sakndrrd. Mnafklarn batnda kafir olduklarn bildii halde, Allahu Tealann ak hkmle bildirdii, alay etme konusu dnda, dnya hkmleri bakmndan onlar tekfir etmemitir. Onlar ne tekfir etti, ne szlerinden dolay cezalandrd ve ne de ahitlikleriyle ispatn tam gereklemedii ocuklar veya tek kiilerin tanklyla onlarn aleyhine hkm vermedi. Bu ise onlar kiisel amalar ve kinler sebebiyle ldrdnn iddia edilmesini istememesi ve insanlar iin din ilerinin karmasndan korktuu iindir. Kad Iyad yle der: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mnafklar, yaptklar ve ilerinde gizledikleri nifaklar sebebiyle ldrseydi, nefret ettirenin eline koz verir, bilmeyenler phe iine der, yz eviren inatlar dedikodu yayar ve bir ok kii, slama girmekten, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashab olmaktan uzak dururdu. Zalim dman ve fitneci insanlar, onlar sadece aradaki dmanlk sebebiyle ve intikam amacyla ldrdn sanrd. Bu sylediklerimin Malik bin Enese Rahimehullah dayandrldn grdm. Bu nedenledir ki Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: nsanlar Muhammed ashabn ldryor demesinler. 331 bn-i Teymiyenin, Es-Sarimul-Meslul isimli eserinin 237. sayfasnda buna benzer bir aklamas bulunmaktadr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem davetindeki aklk ve netlik zerinde gereince dnmek gerekir. Nefislerin arzu ve heveslerinin din ilerine kart gnmzde, insanlarn ou bu meseleyi, kendilerine ve hatalarna ynelen oklardan korunmak iin bir kalkan olarak kullanmaktadr.
330 331
9 Tevbe/12 E-ifa, 2/227
152
-33SIRF MRCE CEMAATLARINA MENSUP OLDUKLARI N MUHALF KLER TEKFR ETMEK

Tekfirde yaplan irkin hatalardan biri de, srf Mrcie cemaatlarna mensup olduklar iin muhalif kiileri tekfir etmektir. Vermi olduklar hkmlerini eriatn llerine gre belirlemeyen hamaset sahibi birtakm kiiler, gnmzde, tautlar veya onlarn destekileri olan askerleri tekfir etme konusunda kendileri ile muhalif konumda olan btn Mrcie cemaatlerini genel olarak tekfir etmektedirler. Bu kiiler yle derler: Mrcieden olan falan cemaat, Allahu Tealann dininde deildir veya slamn emsiyesi altnda deildir. Bu hamasi hkmleri hakknda aklama yapmalarn istediiniz zaman, o cemaatin btn fertlerini tekfir etmeyi kastettiklerini grrsnz. Delil sorduunuz zaman ise, o cemaatin temsilci veya liderlerinin tautlara yaranmak iin sylediklerini veya onlarla yaptklar tartmada kullandklar baz ifadelerini aktarrlar. Bilindii gibi mcerred olarak bu ifadeler, kiinin tekfir edilmesi iin yeterli deildir. zellikle bu kii, tekfirin engellerinden birinin bulunmas sebebiyle veya nasslar anlamadaki zayflktan dolay veya onlarn ehadet kelimesini sylemeleri ya da namaz klmalarn grp aldanmasndan dolay bu tautlar veya destekilerini tekfir etmiyorsa, bu gerekeler o kiinin tekfiri iin yeterli olmaz. Bu tautlarn veya destekilerinin tekfiri konusunda tevakkuf eden kii, same hadisine binaen, ehadet kelimesini syleyen birini ldrd iin Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu knamasn veya ehadet kelimesinin faziletleriyle ilgili Bitaka hadisini ya da cann ve maln dokunulmazln slamn baz hususiyetlerine balayan baka rivayetleri hatrlam ve bu nasslar kendisinde probleme sebep olmu olabilir. 332 Durum bu olup kendisinde ayrca baka bir kfr sebebinin bulunmad bir kiinin tekfiri iin bunlar yeterli deildir. zellikle tekfir edilip edilmemeleri konusunda ihtilaf edilen bu taut ve onlarn destekilerinin ou, slamdan beri olduklarn aka sylememekte, namaz klmakta,
Bu ve benzeri phelere cevap iin u kitaplarmza baknz: mtaun-Nazar fi Kefi ubuhati Mrcietil-Asr, ubuhatul-Mucadilin an Asakiri-irki ve Ensaril-Kavanin
332
OTUZ RSALE
153
hacca gitmekte ve ehadet kelimelerini ikrar etmektedirler. Onlarn bu durumu, bir ok insan iin, onlarn tekfirleri konusunda probleme sebep olmaktadr. Dolaysyla bunlarn kfr, slamdan ayrlp baka bir dine getiini aka syleyen mrtedin kfr gibi veya avamdan hibir Mslmann tekfirleri konusunda tevakkuf ettiini grmediimiz Hristiyanlarn kfr gibi ak deildir. Bu nedenle bunlarn durumu, aklamaya muhtatr. Hatta bu mesele, bir ok faziletli kiiler iin bile mkil olmutur. Mesela Ebu Bekir Radyallahu Anhu, slam ile ilikilerini kesmeyip sadece zekat vermeyi red eden mrtedler ile savamaya karar verdiinde, mer bnulHattab Radyallahu Anhu buna kar km ve Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem: nsanlar La lahe llallah deyinceye kadar onlarla savamaya emrolundum. Bunu sylediler mi, benden mallarn ve nefislerini korurlar. (slamn) hakk hari artk hesaplar da Allaha kalmtr demi iken, sen nasl insanlarla savarsn? dedi. Ebu Bekir Radyallahu Anhu: Allaha yemin olsun, namazla zekatn arasn ayranlarla savaacam. Zira zekat, maln hakkdr. Vallahi, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem vermekte olduklar bir ola vermekten vazgeseler, onu almak iin onlarla savaacam dedi. mer sonradan demitir ki: Allah'a yemin ederim, anladm ki, Ebu Bekir'in bu gr, Allah'n sava meselesinde ona ilhamndan baka bir ey deildi. yice anladm ki, bu karar hakm. 333 Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hakknda Sizden nceki mmetlerde muhaddesler (yani ilhama mazhar olanlar) vard. Eer mmetimde bunlardan biri varsa o da mer'dir 334 buyurduu mer bnul-Hattab Radyallahu Anhu iin bile bu mesele mkil olmu ise, bakalar iin nasl olmasn! Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem sonra mmetin en takvals Allahu Tealann dini konusunda hassas durumda olan Ebu Bekr Radyallahu Anhu, szkonusu mrtedler ile savama konusunda tevakkuf ettii ve kendisiyle tartt iin meri tekfir etmemitir. nk onun bu itiraz, phe sebebiyle olmutur. ehadet kelimesini syledikleri iin Mslmanlar olduklarna ve hem mal hem de canlarnn bundan dolay dokunulmaz olduuna inanyordu. Ebu Bekir Radyallahu Anhu, ona, zekatn maln hakk olduunu ve namazla beraber zekatn da ehadet kelimesinin hukukundan olduunu alayarak ona delil gstermitir. Ebu Bekir bunlar sylerken, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u hadisine iaret etmitir: Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammedin Onun rasul olduuna ehadet ve
333 334
Buhari ve Mslim Buhari ve Mslim. Yani peygamber olmadklar halde hakka isabet eden kiiler anlamndadr.
154
edinceye, namaz klp, zekat verinceye kadar insanlarla savamakla emrolundum. Bunu sylediler mi, benden mallarn ve nefislerini korurlar. (slamn) hakk hari artk hesaplar da Allaha kalmtr. 335 Ebu Bekir Radyallahu Anhu, ona namaz ve zekat ibadetlerini yerine getirmeyi insanlar kabul edinceye kadar savan sreceini belirtmitir. Nitekim Allahu Teala yle buyurur: Eer tevbe eder, namaz dosdoru klar, zekat da verirlerse artk yollarn serbest brakn. Dorusu Allah balayan ve merhamet edendir. 336 Bylece merin mkilesini gidermitir. Kendisine bir konu mkil gelen herkese kar yaplmas gereken uygulama budur. Bu trden bir konunun kendisine mkil gelmesi sebebi ile, tautlar ve destekilerini tekfir etmede bize muhalefet edip tartan kiiyi tekfir etmek caiz deil ise, bu meselede sadece hocalarnn sylediini taklid eden renci veya tabileri tekfir etmemek evleviyatla geerli olur. Allahu Teala yle buyurur: Hibir sulu bakasnn suunu yklenmez 337 Bir hadiste yle gemektedir: Herkesin gnah kendisini balar. 338 Bu cemaatlar ierisinde olup, bu tr uygunsuz davranlardan honut olmayan, hatta aka kar kan niceleri vardr. Yine bu cemaatlerin baz mensuplar ise ierden slah etmeye alma iddias ile oralarla bulunmaktadr. Bu cemaatlerin yapsn ve durumunu bilen herkes, onlarn saflarnda baz ihlasl genlerin olduunu da bilir. Bu genler hakk aratrmaktadrlar. Onlarn, bu cemaatlarn hakikatini anlamalar ve baz sapmalarn grmeleri iin baz aamalardan gemeleri gerekmektedir. Grdmz kadaryla bunu da biroklar baarmakta ve o cemaatlarn saflarndan ayrlmakta veya cemaat tarafndan dlanmaktadrlar. Hatta bugn Tevhide aran birok kii, bu cemaatlarn saflarnda yola balamlardr. Daha sonra Allahu Teala onlar, baz sapmalar grmeye muvaffak etmi ve onlar da Allahu Tealann indirdii ve peygamberlerin bildirdii davete sarlmlardr. Allahu Teala yle buyurur: Bizim urumuzda cihad edenleri elbette kendi yollarmza eritireceiz. Hi phe yok ki Allah, iyi davrananlarla beraberdir. 339 Kii dinde basireti bir rpda kazanamaz. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: lim, renme ile ve yumuak huyluluk da yumuak davranma ile olur. Kim hayr aratrrsa bulur, kim de ktlkten saknrsa korunur. Dolaysyla bu i zaman alr ve gayret ister. Allahu Teala yle buyurur:
335 336
Buhari ve Mslim 9 Tevbe/5 337 6 Enam/164 338 Tirmizi ve bakalar rivayet etmitir. 339 29 Ankebut/69
OTUZ RSALE
155
nceden siz de byle iken Allah size lutfetti; o halde iyi anlayp dinleyin. phesiz Allah btn yaptklarnzdan haberdardr. 340 Bu nedenle pek ok yerde syledik ve sylemeye devam edeceiz; baz nasslar yeterince anlayamamalar veya bu tautlar ve askerlerini tekfir eden eri nasslar bilmemeleri veya onlarn iledikleri kfrlerden habersiz olmalar sebebiyle tautlar ve destekilerini tekfir etmede tevakkuf eden muhalifleri, bu phelerinden dolay veya srf bize muhalefet ettikleri iin biz tekfir etmiyoruz. Yeter ki onlarn bize muhalefeti isim ve lafzlar zerinde olsun ve bu szleri onlar, kfr ho grmeye, mbah saymaya veya kfre davet etmeye kadar gtrmesin. nk byle eyler kiinin kafir olmasna sebep olur. Bu snrda kaldklar srece srf bize muhalefetlerinden dolay onlar tekfir etmiyoruz. Nitekim selef de Ehl-i Snnet ile ihtilaf mcerred olarak lafzlar zerinde olan mrcie frkasnn mensuplarn tekfir etmemitir. bn-i Teymiye Rahimehullah, mam Ahmedden naklederek yle der: Kendisinden aktarlanlardan anlalmaktadr ki o, Mrcieyi tekfir etmemektedir. Onlarn bidat, fakihlerin furudan olan meselelerde ihtilaf etmeleri trndendir. Sylediklerinin ou zerindeki ihtilaf, isim ve lafzlar ile ilgilidir. Bu nedenle onlarn meselelerinden bahsedilen blme, simler Bab ad verilir. Bu ise fakihlerin kendi aralarnda tartt meselelerdendir. Ancak bununla birlikte dinin asl ile ilgilidir. Bu nedenle bu konuda tartan kii bidat saylmtr. 341 Bundan maksad, fukahatul-mrciedir. Baka bir yerde yle der: Bu tutumlarndan dolay bir topluluk fukahatul-mrcieden saylmtr. Halbuki bunlar ilim ve diyanet ehlidir. Bu nedenle seleften hi kimse, fukahatul-mrcieden olan kimseyi tekfir etmemitir. Aksine bunu akide konusunda deil, sz ve fiillerde olan bir bidat olarak saymlardr. Bu konular zerinde anlamazln ou lafzlar zerindedir. phesiz Kuran ve Snnete mutabk olan lafz dorudur. Hibir kimsenin Allah ve Rasulnn sylediinin aksini sylemeye hakk yoktur. Ancak bu ihtilaflar, kelamclardan olan Mrcienin ve bakalarnn bidat ve fasklklarnn girdii bir kap olmu ve lafzlar zerindeki bu hata, akide ve amellerde meydana gelen hatalarn sebebi olmutur. 342 Fukahatul-mrcieden olanlarn, isim ve tarifler zerinde meydana gelen lafzi ihtilaflar ile akide ve amelde sapmalara yol aabilecek ihtilaflar arasndaki fark anlamak iin bu aklamalara dikkat etmek gerekir. Bu ak ve bilinen bir meseledir. Mrcienin tm, selefin mazur grd ksmdan
340 341
4 Nisa/94 Mecmuul-Fetava, 12/260 342 Mecmuul-Fetava, 7/246
156
deildir. Bilakis irca, kimilerini Cehmiyyelie kadar gtrmr. Bunlar tekfir sebeplerini tmden lavetmiler ve sadece kalp ile yaplan inkarla snrlandrmlardr. Kimilerini de bu anlay farzlar terketmeye, terketmeyi normal grmeye, kfr normal saymaya veya kfre girmeyi basit grmeye kadar gtrmtr. amzn Mrciesinde bu durum, ilk dnem Mrciesinde olduundan ok daha aktr. Bu nedenle bn-i Teymiye Rahimehullah, bidatlar, fukahatulmrcieden olanlarn bidat trnden olup muktesidetul-mrcie adn verdii ksm ile, ahiretteki cezay inkar eden ve nasslarn hakikatte olmayan eyler ile insanlar korkuttuunu iddia eden ulatul- mrcie arasnda ayrm yaparak yle der: Muktesidetul-mrcienin bidatlarnn, fukahatul-mrcieden olanlarn bidatlar trnden olduu ve ierisinde kfr olmad konusunda imamlarn ittifak bulunmaktadr. Ashabmzdan, onlar kfre gtren bidatlar ileyenler kapsamnda grenler yanlmaktadrlar. Bunu sylemelerinin sebebi, sz ve amelleri imandan saymamalardr. Bu ise, bir vacibi terketmektir. Ancak ahirette azab inkar eden ve nasslarn ahirette hakikatte olmayan eyler ile tehdit ettiini iddia eden ar mrcienin syledii ise, ok byk bir eydir.. 343 Zehebinin, lafzlar konusunda fukahatul-mrcie ile, Tevhidin bulunmas halinde farzlar terketmenin kiiye zarar vermeyeceini syleyen kafir mrcie arasnda yapm olduu ayrm da bu ekildedir. 344 Bu ayrm ok nemlidir. Bu nedenle diyoruz ki, gnmzde Cehmiyye mezlerinin iman lafzlar ve tanmlar konusunda Ehl-i Snnet ile muvafk olmalar ancak bununla birlikte Tevhid ve onun salam temellerindeki muhalefetleri, demokrasi ve benzeri yaldzl isimlerle anlan irki normal grmeleri ve tautlar savunmalar, beeri kanun ve anayasalar eriata aykr olmadklarn veya insan haklarn koruduklar iddiasyla normal grmeleri ile fukahatul-mrcieden olanlar eit grmek hibir ekilde caiz deildir. Mazur grdmz ve fukahatul-mrcieden saydmz kiiler, nasslar anlama konusundaki zayflklar veya tekfirin engellerinden bazlarnn bulunduunu phesi sebebiyle tautlar ve destekilerini tekfir etmede tevakkuf eden kiilerdir. Ancak bu phelerinin kendilerini, ak olan kfr normal grmeye, ak irkin caiz olduunu veya iyi olduunu veya yararl olduunu sylemeye veya irk saylan eylerden herhangi birini ilemeye gtrmemesi gerekir. Bizim tenbih ettiimiz ey, bu iki ksm birbirine kartrmamann ve kiilere sylemediklerini syletmemenin gereklilii konusundadr.
343 344
Mecmuul-Fetava, 20/60 Siyeru Alamin-Nubela, 5/235
OTUZ RSALE
157
Bunlar sylerken, selef alimlerinin fukahatul-mrcieyi iddetle eletirdiklerini ve onlar bidat saydklarn da bilmekteyim. nk onlarn bidatlar, kelamclarn bidatlarna kap am ve faskln meydana gelmesine zemin hazrlamtr. Lafzlar zerindeki bu basit hata, akide ve amellerde byk hatalarn yaplmasna sebep olmutur. Gnmzde tautlarn ve destekilerinin tekfiri konusunda tartma yapan mrcie mezlerinin durumu da bu ekildedir. Onlar, aka irki savunmamakta ve riddeti ho grmemektedirler. Ancak yukarda belirttiimiz baz phelerden dolay iman ve kfr isimlerinde ihtilaf etmektedirler. Ne var ki bu ihtilaflar, mensuplarndan olan bazlarnn irki basit grmelerine, tautlar veli edinmelerine ve kfre gtren birtakm sebepler hakknda gevek davranmalarna yol amtr. Ancak, tekfir hkmnn ak olan sebeplere bina edilmesi zarureti ve dolayl ynlerden tekfirin doru olmamas sebebi ile, kfr aka savunmadklar veya kfre yada ona gtren sebeplerin mbahlna dair fetva vermedikleri srece, kimseyi tekfir etmiyoruz. Onlarn durumu, fukahatulmrcieden olanlarn durumu ile ayn kald srece, onlar tekfir etmeme ve sadece cahillik veya bidatlk ile nitelemekle yetinme konusunda selefin yolunu izleyeceiz. bn-i Teymiyenin Rahimehullah u szleri, bu kiiler ile ilgili olarak anlalmaldr: Selef ve imamlar, mrcie, imamlarn peygamberlerden stn gren ia ve benzerlerinin tekfir edilmeyecei konusunda ihtilaf etmemilerdir. Ancak imamlarn ashabndan, onlara aykr olarak, btn bidat ehlinin tekfir edilmesi gerektiini syleyenler vardr. Hatta bazlar bunlarn ve bakalarnn ebedi cehennemlik olduunu sylemitir. Halbuki bu hem kendi mezhebi ve hem de eriat asndan byk bir hatadr. 345 bn-i Teymiye Rahimehullah, fukuhatul-mrcie ve onlarn bidatlar hakkndaki szlerinden sonra yle der: Selef, onlarn inkar ettikleri ve ortaya koyduklar bidatlar konusunda iddetli davrand. Ancak bunlar tekfir eden birinin olduunu bilmiyorum. Aksine bu yaptklarndan dolay tekfir edilmeyecekleri konusunda ittifak etmilerdir. Ahmed ve dier imamlardan da, Mrcienin bu kesimini tekfir etmedikleri nakledilmitir. Ahmed veya dier imamlardan, bunlarn tekfir edildiini veya bidatlarnn onlar kfre gtrdn sylediklerini nakleden, byk bir hata ilemi olur. 346 Sonu olarak; bu gn Mrcie mezleri, tautlar veya destekilerini tekfir etmede muhalif durumdadrlar. nk, onlar hakknda tekfirin baz
345 346
Mecmuul-Fetava, 3/219 Mecmuul-Fetava, 7/311
158
engellerinin bulunduunu zannediyorlar veya eriatn nasslarn anlamamalarndan kaynaklanan baz pheler tayorlar. Biz, bu anlaylarnn, kfr kanunlarn koruma ve destekleme veya kanunlatrlmasnda rol almaya, onlara sayg gsterme ve bal kalma konusunda yemin etmeye, kanunlarn klelerini destekleme ve onlarn glenmelerine yardmc olmaya, muvahhid Mslmanlara kar mcadelede tautlar ve askerlerini desteklemeye veya bu saydklarmzdan herhangi birini normal grmeye ya da ilenmesinin mbah olduuna dair fetva vermeye 347 kendilerini gtrmedii srece, onlar tekfir etmiyoruz. nk bu saydklarmz, haklarnda cehalet zrnn geerli olmad ak kfr sebeplerindendir. mamlar, tekfir ve cezalar konusundan sz ederken bidatnn farknda olan ve ona davet eden ile, cahil bidat ehli arasnda ayrm yapmlardr. mam Ahmed gibi alimler bidatnn bilincinde olan ve ona davet eden kiinin rivayetini ve ahitliini kabul etmeyi ve onun arkasnda namaz klmay yasaklamlarken, bidatnn farknda olmayan mukallit cahil iin bunu sylememilerdir. 348 Ksec, mam Ahmede Mrcieden olup kendi grlerini davet eden kii de byle midir? diye sorduunu ve bunun zerine mam Ahmedin u cevab verdiini aktarr: Evet, o da bunlardan uzak tutulur ve kendisinden uzak durulur. 349 Bu grler, fukahatul-mrcieden olanlar hakkndadr. Gnmzde tecehhm ve rcann, irki ve mrikleri desteklemeye, riddeti makul grmeye ve dinden kmay normal karlamaya kadar srkledii kiileri grselerdi acaba ne derlerdi? Bazlar bizim bu ekilde ayrm yapmamz ho grmemi, sadece tautlar ve onlarn destekilerinin hkm konusunda hata eden ve bize muhalif olanlar zrl olarak kabul etmemiz ile bu hatalarna ilaveten kendilerini kfre sokacak baka bir sebep ileyeni zrl olarak kabul etmememizi tuhaf karlamlardr. Halbuki biz inanyoruz ki bu ikisi arasndaki fark ak ve net olup eriatn usl ve kurallarna uygundur. Kafiri tekfir etmeyen kafirdir kural ilgili olarak yukarda aktardmz szlerimizde, hakknda tekfirin engellerinden
Baknz: lamul-Muvakkin, 3/188-189. Selef alimlerinin, boamay reddeden kocasndan, kesin talakla bo saylmas iin geici olarak riddet etmesi konusunda Mslman bir kadna fetva veren kiileri tekfir ettikleri belirtilmektedir. 348 Baknz, bnul-Kayyim, Et-Turukul-Hukmiyye fis-Siyaseti-eriyye, onaltnc blm, Fasn ahitliiyle karar verme blm, 232 ve dier sayfalar, Mektebetul-Medeni, Cidde 349 lamul-Muvakkin, 4/168
347
OTUZ RSALE
159
birinin varlna inanmas veya zihninde baz delillerin elimesi veya baz nasslar konusundaki cehaleti ya da baz phelerinin olmas sebebiyle kafiri tekfir etmede tevakkuf eden kiinin mazur sayldn belirtmitik. Dolaysyla Mrcieden olan bu kiilerin, tautlar ve destekilerini tekfir etmede tevakkuf etmeleri bu trden olduuna gre ve eri delilleri yalanlama, tautlarn kanunlarn benimseme, onlar savunma, dostlukta bulunma, muvahhidlere kar onlar destekleme gibi aka kfr olan sebepler kabilinden olmadna gre acaba onlar hangi sebebe binaen tekfir edilsinler? zellikle bizim ancak sz veya emel olarak ak bir kfr sebebi bulunmad srece insanlar tekfir etmediimiz bilinmektedir. Baz nasslardan doan phelerinin bulunmas veya tekfirin engellerinden birinin bulunduuna inanmas veya baz nasslar bilmemesi ya da alimlerin belirttii buna benzer baka bir sebepten dolay, Mslman olduunu iddia eden ve slamn baz iarlarn yerine getiren kiilerden tekfir ettiklerimiz hakknda, verilen bu kfr hkm konusunda muhalif davranarak hata etmenin kfr sebeplerinden biri olduuna dair eri delil nerededir? Bu sylediklerimizi yadrgayan ve eletiren hamaset sahibi kiiler buna dair delillerini ortaya koyarsa, hemen belirtelim ki, mutlaka dinleyeceiz ve delile uyacaz. eriatn delillerine uymaktan duyacamz mutluluu baka hibir eyden duymayz. Ancak mcerred aklla kar kp yadrgamak tek bana yeterli deildir. nk iman ve kfr risalet ile sabit olan hkmlerdir. Mmin ve kafir, akli deliller ile deil eri deliller ile birbirinden ayrlr. 350 Kad Iyad, E-ifa ismli eserinde Kfr olan szler nelerdir bal altnda unlar syler: Bu blm tahkik etmenin ve bu konuda hkm vermenin ls, eri naslardr. Akln, bu konuda yeri yoktur. 351 bn-i Teymiye yle der: Kfr, eri bir hkmdr ve eriatn sahibinden renilir. Akl ile szn doruluu veya yanll anlalabilir. Ancak, akla gre yanl olan her ey, eriatta kfr demek deildir. Bununla birlikte akla gre doru olan her eyi bilmek de eriatta gerekli deildir. 352 bnu-t el-bili (723 hicri) yle der: Ne olursa olsun bir iin kfr olmas, akli ilerden deil, eriatn ilerindendir. ari bir ey hakknda
350 351
Bu szler, bn-i Teymiyeye aittir. Baknz: Mecmuul-Fetava, 3/204 E-ifa, 2/282 352 bn-i Teymiye, Derae Taarudil-Akli ven-Nakli, 1/242
160
kfr olduunu sylemise, o yledir. Bu tanm ister haber kipi ile olsun, ister dilek kipi ile olsun farketmez. 353 bnul-Kayyim Nuniyye kasidesinde yle der: Kfr, Allah ve Rasulnn hakkdr, falann sylemesiyle deil, nass ile sabit olur. Alemlerin Rabbi ve Onun Rasul kimi tekfir etmi ise, ite o kafirdir. Muhammed bin brahim bin el-Vezir yle der: Tekfir, sadece semdir ve akln onda yeri yoktur. Kfrn delili, tartmasz sadece sem olandr. 354 mer bnul-Hattabn Radyallahu Anhu ehadet kelimesini getirdikleri phesine binaen, mrtedler ve onlar ile savama konusunda tevakkuf ettii bilinmektedir. Ebu Bekir Radyallahu Anhu bu konuda kendisi ile tartm, delilleri gstermi ve phelerini gidermitir. Ancak onu asla tekfir etmemitir. Halbuki Mseylemetul-Kezzaba yardm etmek veya slamn baz hkmlerini yerine getirmeyi reddetmek gibi kfre gtren phelerden birine sahip olma nedeni ile tekfir etmede hibir zaman tereddt etmedi. Ebu Bekirin kendilerine kar sava at mrtedler arasnda, eri bir nass ile delillendirdikleri pheleri sebebi ile zekat vermeyi red edenler de vard. Bu phelerine delil olarak u ayeti gsteriyorlard: Onlarn mallarndan sadaka al ki, bununla onlar temizleyesin, onlarn (sevaplarn) artrp yceltesin. Ve onlara dua et. nk senin duan onlar iin sknettir. Allah ok iyi iiten ve iyi bilendir. 355 Bu ayeti gereke gstererek, sadakann Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem verilmesinin gerekli olduunu, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem vefatndan sonra bakasnn sadaka alma hakknn olmadn sylemilerdir. te bunlarn durumu mer bnul-Hattab iin mkil olmu, ancak Ebu Bekir onunla konuarak bu phe ve mkilini gidermitir. Elbetteki mer bnul-Hattaba mkil olan, Mseyleme, Esved veya Seffahnn durumu deildir. Bunun iyi bilinmesi gerekir. nk o dnemdeki mrtedler snftan olumaktayd. 356 Buna ramen onlarn bu durumu kendilerine bir fayda salamad ve Ebu Bekir Radyallahu Anhu tarafndan mazur kabul edilmediler. nk zekat
Tehzibul-Furuk, 4/158-159 Muhammed bin brahim ibn-i el-Vezir (840 h), El-Avasm vel-Gavasm, 4/178-179dan zet olarak. 355 9 Tevbe/103 356 atbi, El-tisam, 2/385, Fethul-Bari, Farzlar kabul etmeyi red eden kiinin ldrlmesi blm.
354 353
OTUZ RSALE
161
ak ve net olan bir meseledir. Ayrca phe veya tevil, ak bir kfre, eriattan yz evirmeye ve dman bir gce yahut kuvvete dayanmaya sevkediyorsa, tekfire veya savamaya engel niteliinde olmaz. Kiinin tad phe, kendisini, muvahhidlere kar savap kanunlarn kullarndan olan mrtedleri ve yasalarn desteklemeye, onlara ve yasalarna snarak eriattan yz evirmeye, kfr kanunlarn karmay normal saymaya, kfr kanunlaryla yarglanmay caiz grmeye, onlara dostlukta bulunmaya, Allahu Tealann izin vermedii eyleri kanunlatrmaya, bu kanunlar destekleme ve kollamaya sevkediyorsa, teheccm, ircas ve phesi nedeniyle, kfrn ak sebeplerini ilemi olur. Biz, ak olan bu sebeplerden dolay bu kiiyi tekfir ederiz. Ancak isim ve lafzlar zerinde muhalefet ile yetinen kiilerin durumu byle deildir. Yukarda tekrar tekrar saylan phelerden biri sebebiyle tautlar ve yardmclarn tekfir etmeyen ve bilinen kfr sebeplerinden birini ilemeyen kiiyi srf bundan dolay veya bazlarnn belirttii ancak kendisinin kabullenmedii gereklerden dolay tekfir etmek helal olmaz. Kendileri bize iftira da etseler, sylemediimiz szleri sylemi gibi de gsterseler, bizi karalamak ve ktlemek iin her yola da bavursalar, bundan dolay kendilerini tekfir etmek bir yana, onlarn sylemediklerini sylemiler gibi gstermez ve hibir ekilde kendilerine iftira da etmeyiz. nk btn bu yaptklar, kendi sayfalarnda bulacaklar gnah ve iftiradan baka bir ey deildir. Allahu Tealann yannda bundan dolay sorumlu olacaklardr. Ey muvahhid kardeim! Btn bunlardan sonra yaptmz aklamalarn usle uygun olduunu ve kt olmadn grmyor musun? mam afiinin yle dedii nakledilir: Bidat ehli birine muhalefet ettiin zaman, senin kafir olduunu syler. Ehl-i Snnet'ten olan birine muhalefet ettiin zaman senin hata ettiini syler. bn-i Teymiye Rahimehullah, bnul-Bekriye verdii bir cevabnda yle der: Bu nedenle, ilim ve snnet ehli, kendilerini tekfir etse bile, muhalefet eden kiiyi tekfir etmezdi. nk kfr, eri bir hkmdr. Bu meselede kiinin, kendisine muhalefet edeni, misliyle cezalandrma hakk yoktur. Bu aynen kendisine iftira eden veya ei ile zina eden kiiye, yaptnn ayns ile karlk vermenin caiz olmamas gibidir. Zira kendisine iftira eden kiiye iftira etmek ve ei ile zina eden kiinin ei ile zina etmek helal deildir. ftira ve zina, Allahu Tealann haram kld ve cezasn kendisinin belirledii
162
meselelerdendir. Tekfir de byledir ve Allahu Tealann hakkdr. Ancak Allah ve Rasulnn tekfir ettii kii tekfir edilir. 357 Bidat ehlinin ayplarndan biri de birbirlerini tekfir etmeleridir. Snnet ehlinin iyiliklerinden biri de birbirlerini tekfir etmek yerine, hata ettiklerini sylemeleridir. 358 bn-i Teymiye yine yle der: Hariciler, Ehl-i Snnet'i tekfir ederler. Mutezilenin ou da muhaliflerini tekfir ederler. 359 Rafzilerin ou da byledir. Muhaliflerini tekfir etmeyenler ise, onlar fask sayarlar. Hevalarna uyarak hareket edenlerin ou bir gr uydurur ve o grte kendilerine muhalefet edenleri tekfir ederler. Ehl-i Snnet ise, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allahu Tealadan getirdii hakka uyar ve bu hak konusunda kendilerine muhalefet edenleri tekfir etmezler. Onlar hakk herkesten daha iyi bilirler ve insanlara kar da herkesten daha merhametlidirler. Nitekim Allahu Teala Mslmanlar yle nitelemektedir: Siz, insanlarn iyilii iin ortaya karlm en hayrl mmetsiniz. 360 Ebu Hureyre Radyallahu Anhu bu ayetin anlam hakknda unu syler: nsanlar iin karlm en hayrl insanlarsnz. 361 Bu konuyu yine bn-i Teymiyenin u szleriyle bitirmek istiyorum: Ben bana muhalefet edenlerden hi rahatsz olmuyorum. Tekfir ederek, fask sayarak, iftira ederek veya cahiliyye asabiyeti ile hareket ederek hakkmda Allahu Tealann koyduu snrlar ineyen iin ben, onun hakknda Allahu Tealann snrlarn inemem. Aksine ben sylediimi ve yaptm lye gre yapar, adalet terazisi ile tartar ve Allahu Tealann indirdii, insanlara hidayet yapt, ihtilaf ettikleri eylerde hakem kld Kitapna uymas iin alrm. Allahu Teala yle buyurur: Eer bir hususta anlamazla derseniz, onu Allaha ve Rasulne gtrn. 362 Senin hakknda Allahu Tealaya itaatsizlik eden kiiye yapacan en byk iyilik, onun hakknda Allahu Tealaya itaat etmendir. nk Allahu Teala yle buyurur: phesiz Allah muttaki olanlarla beraberdir ve onlar ihsan sahibi kiiler-
bn-i Teymiye, 257 Bu ve bundan nceki aktarlanlar, Ahmed bin sann, bnul-Kayyimin kasidesine yapt erhinden alnmtr. Bkz: 2/406, 407. Yine baknz: bn-i Teymiye, Minhacus-SunnetinNebeviyye, 5/251 359 Abdulkahir el-Badadi, Usuluddin, 343de Mutezilenin ounun muhaliflerini tekfir ettiini, hatta onlar tekfir etmeyenleri de tekfir ettiklerini belirtmektedir. 360 3 Al-i mran/110 361 Minhacus-Sunne, 5/158 362 4 Nisa/59
358
357
OTUZ RSALE
163
dir. 363 Baka bir ayette ise yle geer: Eer sabreder ve Allahtan korkarsanz, onlarn hilesi size hibir ekilde zarar vermez. phesiz Allah, onlarn yaptklarn epeevre kuatmtr. 364 Bu aktardklarmn tamamndan sonra: Tekfir konusunda, farkl cemaatler ierisinde olan kiilerin yaptklar ve bizzat grdm, zellikle uyarda bulunmak istediim ve en fazla nem verdiim hatalar bu aktardklarmdr. Bunlar benim bildiim kadar tekfirde yaplan en mehur hatalardr. Olduka yaygn olduklarn grmem sebebi ile bu hatalar teker teker ilemeye ve aklamaya gayret ettim. Elimden geldii kadar bu davet ve mensuplar iin yararl olmaya, onlardan ifrat ve tefrite kaanlar, Allahu Tealann rzas, Onun dini, Kitab ve Nebisi'nin Sallallahu Aleyhi ve Sellem snneti iin uyarmaya ve nasihat etmeye altm. sabet ettiysem, Allahu Tealann bir ltfudur. Hamd ve minnet Onadr. Ondan ihlas ve kabul dilerim. Yanldysam, bendendir. Masum olduumu syleyip kendimi temize karmyorum. Yanlmaktan ve ayamn kaymasndan Allahu Tealaya snrm. Allahu Tealadan, bu almadan dolay, mtehidlere verecei ecirden beni de mahrum etmemesini ve beni, zerinde ihtilaf ettiim hakka hidayet etmesini dilerim. O dilediini Srat- Mstakime iletir.
363 364
16 Nahl/128 3 Al-i mran/120) (bn-i Teymuyye, Mecmuul-Fetava, 3/155-156
164
DRDNC BLM
HARCLERN GENEL DURUMU VE ONLARIN AKDE VE MENHECLERNDEN BERAATMZ
HARCLERN DOUU VE EN NEML AKDE VE FIRKALARI

Havaric; taife anlamnda olup, Haricetn kelimesinin oulu olan bir isimdir. Bidat ve sapk bir topluluktur. Hak dine, mminlerin emirlerine ynelik yaplmas gereken itaate ve Mslmanlarn en hayrllarndan olan kiilere kar klarndan dolay bu isim ile anlmlardr. Bidatlarnn k, Ali bin Ebi Talipin halifelii dnemindedir. Kkleri ise, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem dnemine dayanmaktadr. Buhari, Ebu Said el-Hudriden yle rivayet eder: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir gn ganimet taksimi yaparken Temimoullarndan Zul-Huveysra lakapl bir adam: Ey Allahn Rasul adil ol dedi. Rasulullah; Yazklar olsun sana. Ben adil olmazsam kim adil olur buyurdu. Bunun zerine mer bnulHattab Radyallahu Anhu; Bana izin ver de u adamn boynunu vuraym dedi. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Hayr. Onun bir
OTUZ RSALE
165
takm arkadalar vardr ki, sizden biriniz onlarn namaz yannda kendi namazn, onlarn orular yannda kendi orucunu hakir grr. Onlar okun av delip kt gibi dinden karlar. Okun demirine baklr, onda kan namna bir ey bulunmaz. Sonra okun aa ksmna baklr, orada da bir ey bulunmaz. Sonra okun yelesine baklr, orada da bir ey bulunmaz. Ok, avn ikenbesi iindeki eylere ve kana girip km, fakat onlardan hibirey oka yapp kalmamtr. Onlar insanlar arasnda bir ayrlma olduu zaman ortaya karlar. Onlarn alameti iki elinin birinde kadn memesi gibi yahut teye beriye gidip gelen bir et paras gibi bir ey bulunan bir adamdr. Bu hadis, bu frkann kklerinin ve psikolojik dinamiklerinin Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamanndan beri mevcut olduunu belirtir. Ortaya kmalar ise, Ali bin Ebi Talip ile hasmlar arasnda tartma ve blnme balad zaman oldu. Yani Osman bin Afvann ldrlmesi ve Mslmanlar arasnda atmalarn balamasndan sonra Cemel ve Sffin olaylarnn bir rn olarak ortaya ktlar. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Onlar insanlar arasnda bir ayrlma olduu zaman ortaya karlar sz, bu gerei tam olarak izah eder. Tarih, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem sylediinin aynsn bize bildirmektedir. Btn bu olaylarn balangc yle olmutur: Irak halkndan baz kesimler Osmann akrabalarndan bazlarnn uygulamalarn beenmediler ve bundan dolay Osman Radyallahu Anhu eletirdiler. Tilavet ve ibadet ile fazla megul olduklar iin bunlara Kurra ad verilirdi. Ne var ki bunlar Kuran yanl bir ekilde tevil ederler, zhd, huu ve baka eylerde arla kaarak zorlatrc davranrlard. 365 Osman bin Afvan Radyallahu Anhu ldrlnce, Ali bin Ebi Talipin imamln kabul ettiler ve onun yannda savatlar. Aienin, Talha ve Zubeyrin bulunduu topluluk ise bunlara kar savat. Bunlar Osmann katillerinin yakalanmasn istiyordu. Savata Ali galip geldi. Talha ve Zubeyr ldrld. Bunun zerine Kurra diye adlandrlan bu insanlar, Osmann ve ona tabi olanlarn kafir olduunu sylediler. Sonra am valisi olan Muaviye de Osmann katillerinin yakalanmasn istedi. Alinin o katilleri yakalamasna yardm etmesini istedi ve kendisine beyat etti. Ali ona, nsanlarn itaat ettii gibi sen de itaat et, onlar yakalayp hak ile yarglayalm dedi. Bu i uzaynca Ali, Irak halk ve Kurra ile beraber am halk ile savamak zere kt.. Muaviye de onlarla savamak zere kt. ki taraf Sffinde karlat. Aralarnda sava aylarca srd. am
365
Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab, nkarclarn ve Haricilerin ldrlmesi bab
166
ordusu yenilmek zereydi. Mushaflar mzraklarn ucuna taktlar ve Sizi Allahn Kitab'na aryoruz diye seslendiler. Ali savan devam etmesini istiyordu. Bata Kurra olmak zere taraftarlarndan bir ok kii din adna savamay braktlar ve Hakem iini kabul etmesi iin ona bask uyguladlar. Allahu Tealann u ayetini de delil gsterdiler: Kendilerine Kitap'tan bir pay verilenleri grmedin mi? Aralarnda Allah'n Kitab hkmetsin diye arlyorlar da, onlardan bir blm yz eviriyor. Onlar, ite byle arka dnenlerdir. 366 Aliye Onlar bizi Allahn Kitab'na aryorlar, sen bizi kl sallamaya aryorsun dediler. Ali, onlara, Ben Allahn Kitab'nda olanlar biliyorum 367 , Allahn hkmne boyun emeleri iin onlarla savayorum, onlar Allahn kendilerine emrettiine itaatsizlik ettiler, ona verdikleri sz terkettiler ve Kitab'n arkalarna attlar dedi. Kurradan bir grup yle dedi: Ey Ali! Kendisine arldn zaman Allahn Kitab'na icabet et, aksi halde seni dmann eline veririz veya bn-i Afvana yaptmz sana da yaparz. Osman, Allahn Kitab ile hkmetme konusunda bize diretti, biz de onu ldrdk. Vallahi ya kabul edersin veya sana da ayn eyi yaparz. Bunun zerine Ali yle dedi: Benim, bunu istemediimi ve sizleri bundan nehyettiimi unatmayn. Bununla birlikte bu sylediklerinizi de unutmayn. 368 Daha sonra bu konuda amllar ile mektuplatlar ve Sizden bir hakem, bizden bir hakem olsun ve savaa katlmam kiiler de onlarla beraber olsunlar. Kimi hakl grrlerse, ona itaat etsinler dediler. Muaviye, Amr bin As vekil yapt. Ali, Abdullah bin Abbas vekil yapmak istediyse de Kurradan olanlar bunu kabul etmediler ve Sadece Ebu Musa el-Eariyi kabul ederiz dediler. Ebu Musa el-Earinin insanlar fitne ve savatan nehyettiini sylediler. Ebu Musa, Hicaz blgesinin bir yerinde keye ekilmiti. Onu getirdiler ve aralarnda Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Bu, mminlerin emirinin verdii karardr eklinde bir tutanak tuttular. Amr bin As, Alinin ve babasnn adn yaz. O sizin emirinizdir, bizim emirimiz deildir dedi. Bunun zerine Ali, Mminlerin emiri ifadesini sil ve Bu, Ali bin Ebi Talibin verdii karardr diye yaz dedi. Sonra hakem tutanan yazdlar ve bir sre sonra Irak ile am arasnda bir yerde, iki hakemin bir araya gelecei gn beklemek zere ayrldlar.. Hkm verilinceye kadar iki tarafn, kendi blgelerine dnmesi kararlatrld.. Sonra insanlar ldrlenleri gmmeye baladlar. Ali, am ehlinden ellerinde bulunan bir takm esirleri
366 367
3 Al-i mran/23 ehristani, El-Milel ven-Nihal, 114 368 El-Bidaye ven-Nihaye, 7/247
OTUZ RSALE
167
serbest brakt. Ayn ekilde Muaviyenin elinde olan esirler de serbest brakld. Abdurrahman bin Ziyad bin Enum, Sffin halkndan szederek yle der: Bunlar Arapt. Cahiliyye zamannda birbirlerini tanrlard. Hem slam ve hem de cahiliyye hamiyetini tadlar. Sabrettiler ve kamaktan utandlar. Sava durduu zaman karlkl llerini alr ve gmerlerdi. abi, bunlarn cennet ehli olduklarn ve birbirlerinden kamadklarn sylemektedir. 369 Daha sonra Haricilerin dncelerinin ve akidelerinin kendisi sebebi ile kt ilk kvlcm yaand. Alinin ordusundan tahkimde hazr bulunan Eas bin Kays, Kurradan Temim kabilesinden bir kesimin yanna urad ve tahkim tutanan onlara okudu. Onlardan Urve bin Cerir ayaa kalkt ve Allahn dininde insanlara m hkmolunuyorsunuz? dedi ve Easn atnn arkasna bir kl vurdu. Bu sz Haricilerin fitnesinin ilk kvlcm ve klarnn anahtar oldu. bn-i Kesir yle der: Alinin ashabndan olan Kurradan bir kesim, onun bu szn doru olarak kabul ettiler ve Allahn hkm dnda hkm yoktur dediler. Bundan dolay kendilerine Muhakkimiyye denildi. 370 Sonra insanlar Sffinden ayrlarak memleketlerine dndler. Muaviye, ordusu ile beraber ama gitti, Ali ise Kufeye dnd. Kufeye girince bir adam Ali gitti, ama eli bo dnd dedi. Bunun zerine Ali Radyallahu Anhu, Brakp geldiklerimiz, yani amllar onlardan hayrldr dedi ve manzum olarak yle syledi: Kardein, bana bir sknt geldii zaman sana merhamet ederek skntn giderir. ler atallatnda durmadan seni ktleyen kii ise, kardein deildir. Daha sonra Kufedeki ynetim binasna varncaya kadar Allahu Tealay zikretti. Kufeye yaklat srada ordusundan yaklak oniki bin kii ayrlm ve Haruriyye denilen yerde toplanmlard. Bu nedenle Haricilere Haruriler denilmitir. Balarnda ise Abdullah bin el-Kevva vard.. Ayrlmalarnn sebebi, Alinin birtakm ilerine tepki gstermeleridir. Ali, onlara Abdullah bin Abbas gnderdi. Abdullah onlarla tartt ve birou geri dnd. Sonra Ali yanlarna gitti ve onlarla tartt. bnul-Kevva ve beraberindeki bir topluluk Aliye itaat ederek dndler. Kalanlar ise Nehravana
El-Bidaye ven-Nihaye, 7/278. Burada kastedilen, birbiriyle savamalarna ramen, aralarnda slam hukuna uymalardr. Yoksa fitne ortamnda ortaya kan Hariciler gibi deildiler. 370 Age: 7/297
369
168
gittiler. Ali ile beraber Kufeye geri dnenler Onun tahkimde alnm baz kararlardan vazgetiini etrafa yaydlar ve bu nedenle kendisi ile beraber geri dndklerini sylediler. Ali Radyallahu Anhu bunu duyunca bir konuma yapt ve byle bir eyin aslsz olduunu syledi. Onlar ise, Mescid tarafndan Hkm ancak Allahndr diye bardlar. Bunun zerine Ali, Batl iin kullanlan hak bir sz diyerek tepki gsterdi ve Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem birtakm insanlarn niteliklerini bize haber vermiti. Ben o nitelikleri bunlarda gryorum. Hakk dilleriyle sylerler ama (boazn gstererek) buradan gemez dedi. 371 Taberi 372 , bn-i Rezinden 373 sahih bir sened ile yle rivayet eder: Tahkim meydana gelip Ali, Sffindan geri dnnce, bunlar Aliye cephe aldlar. Nehravana varp orada kaldlar. Ali, ordusu ile beraber Kufeye girdi. Onlar ise Haruriyyeye gidip orada kaldlar. Ali onlarn yanna gitti, onlarla konutu ve iki taraf anlat ve Kufe'ye dndler. Bir adam ona geldi ve Bunlar, senin kfrnden dndn anlatyorlar dedi. Bunun zerine Ali Radyallahu Anhu le namaznda halka bir konuma yapt ve bunlarn sylediklerinin ve kendisine kar yaptklarnn ayp olduunu bildirdi. Onlar mescidin deiik yerlerinden ayaa kalkarak Hkm ancak Allahndr dediler. Onlardan bir adam parmaklarn kulaklarna sokarak Alinin yanna geldi ve Andolsun ki sana ve senden nceki peygamberlere de (u husus) vahyolunmutur: Andolsun ki, Allaha ortak koarsan, ilerin phesiz boa gider ve hsranda kalanlardan olursun 374 ayetini okudu. Ali Radyallahu Anhu ise ona u ayeti okuyarak cevap verdi: Sen imdi sabret. Bil ki Allahn vadi gerektir. (Buna) iyice inanmam olanlar, sakn seni (znt ve) geveklie sevketmesin. 375 mam Ahmed, Hakim ve Beyhaki Abdullah bin eddaddan yle rivayet eder: Ali Radyallahu Anhu ile, sava yapld gnlerde Iraktan dndkten sonra Aie ile birlikte oturuyorduk. Aie bana, Ey Abdullah, sorduum soruya doru cevap verecek misin? dedi. Ben, Neden doru cevap vermeyeyim ki? dedim. O, O zaman Alinin ldrd bu kiileri bana anlat dedi. Ben de yle anlattm: Ali, Muaviye ile yazma yaptktan ve hakem olay meydana geldikten sonra Kurradan sekiz bin kii ona kar ktlar ve Kufe taraflarnda Haruriyye denilen yere gittiler. Bu kiiler Aliye,
Nesai sahih bir sened ile Alinin zellikleri babnda nakletmektedir, s:32 Taberi, Tarih, 4/54 373 bn-i Hacer, doru adnn Ebu Zerin olduunu ve iilerden olmakla sulandn syler. Sika bir ravi saylr. 374 39 Zmer/65 375 30 Rum/60
372 371
OTUZ RSALE
169
Allahn sana giydirdii gmlei kardn ve o isimden syrldn. Gittin Allahn dininde insanlar hakem yaptn. Halbuki hkm ancak Allahndr dediler. Ali, bu insanlarn kendisinden ayrldklarn ve kendisini knadklarn duyunca, Herkes elinde Kuran ile mescide gelsin diyerek ar yaptrd. Mescid, gelen insanlarla dolunca, Ali eline byk bir mushaf ald ve eli ile iaret ederek, Ey Mushaf, insanlara syle dedi. Halk, Ey mminlerin emiri! Mushafa ne soruyorsun! O mrekkep ve yapraklardan baka bir ey deildir. Biz, ondan bize rivayet edilen eyleri sylyoruz dediler. Ali yle dedi: Bana kar kanlar ile benim aramda Allahn Kitab vardr. Allah kadn ve erkek hakknda yle buyurur: Eer kar kocann aralarnn almasndan korkarsanz, erkein ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gnderin. Bunlar bartrmak isterlerse Allah aralarn bulur; phesiz Allah her eyi bilen, her eyden haberdar olandr. 376 Muhammed mmeti, bir kadn ve erkekten daha ok muhteremdir. Muaviye ile yazmama ve Ali bin Ebi Talip yazmama kar ktlar. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Kurey ile Hudeybiye Antlamas yaptnda biz de onunla beraberdik. Rasulullah Bismillahirrahmanirrahim yaznca, Kurey heyetinin banda bulunan Suheyl bin Amr, Bismike Allahumme, yaz dedi. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buna itiraz etmedi. Sonra, Allahn Rasul Muhammedden Sallallahu Aleyhi ve Sellem yaz dedi. Suheyl, Senin Allahn Rasul olduunu bilseydik sana muhalefet etmezdik dedi ve buna da kar kt. Onun yerine Bu, Abdullah olu Muhammedin Kurey ile yapt anlamadr diye yazld. Allahu Teala, Kuranda yle buyurur: Ey iman edenler! And olsun ki, sizin iin Allah'a ve ahiret gnne kavumay umanlar ve Allah' ok anan kimseler iin Rasulullah en gzel rnektir. 377 Ali, onlara Abdullah bin Abbas gnderdi. Onunla beraber gittim ve askerlerinin ortasna kadar vardk. bnul-Kevva ayaa kalkt, halka bir konuma yapt ve yle dedi: Ey Kurann hafzlar, bu Abdullah bin Abbas hanginiz tanmaz. Ben onu Allahn Kitab'ndan tanyorum. Bu adam, kendisi ve kavmi hakknda Bilakis onlar kavgac bir toplumdur 378 ayetinin indii kiidir. Onu sahibine geri evirin ve Allahn Kitab hakknda onunla tartmayn. Bunun zerine onlardan bazlar sz alarak yle dediler: Vallahi onunla Allahn Kitab'yla tartacaz. Bildiimiz bir hakk sylerse, ona uyarz. Batl bir ey sylerse, onu batl ile cezalandrrz ve sahibine geri gndeririz.
376 377
4 Nisa/35 33 Ahzab/23 378 43 Zuhruf/58
170
gn onunla tartlar. Onlardan drt bin kei tevbe ederek geri dnd. bnul-Kevvada bunu kabul etti ve onlar alarak Alinin yanna geldi. Ali Radyallahu Anhu kalanlara u haberi gnderdi: Bizimle insanlarn durumunu biliyorsunuz. Muhammed mmeti bir araya gelinceye kadar olduunuz yerde kalnz. O zaman istediiniz yere gidersiniz. Yol kesmedike ve kan davas gtmedike, size saldrmayacaz. Ancak bunlar yaparsanz, iki taraf arasnda sava olur. phesiz Allahu Teala hain olanlar sevmez. Aie Radyallahu Anha, Ey bn-i eddad, Ali onlar ldrd dedi. Ben ise dedim ki; Vallahi, onlar yol kesmedike ve kan dkmedike, bn-i Habbab ldrmedike ve zimmet ehline saldrmadka onlarn zerine asker gndermedi. 379 bn-i eddadn, bn-i Habbab ldrdklerini syledii kiiler, Nehravana gidenlerdir. Bunlar Abdullah bin Abbasn ve Alinin kendileriyle yapt tartma ile ikna olmayp Kufeye dnmeyi kabul etmeyen topluluktur. Sonra Kufeye dnenlerden baz kiiler, onlar geri getirmek iin yanlarna gitti. Ancak ikna olmadlar. Osman ve Alinin imamln tenkit ettiler. Balarna da Abdullah bin Vehb er-Rasibi adnda bir Arab getirdiler. Bu adam sahabeden deildir ve idrarn tutamazd. Kendilerine Mminlerin emirine itaat ediniz denildiinde, Bize mer gibi birini getirin, kabul ederiz demilerdi. Ali Radyallahu Anhu, dnmeleri iin, onlara adamlar gnderdi. Ancak tahkimden dolay kafir olduunu kabul etmedike ve mminlerin emiri ifadesinin kaldrlmasn kabul etmesi gnahndan tevbe etmedike dnmeyeceklerini sylediler. Ona, Mminlerin emiri deilsen, kafirlerin emirisin dediler. Ali Radyallahu Anhu, onlara bir daha adam gnderdi. Onlar ise gnderdii kiiyi ldrmeye kalktlar. Hatta ldrdkleri de sylenir. 380 Sonra kendileri gibi inanmayan kiilerin kafir olup kan, mal ve rz helal olaca konusunda ittifak ettiler. zerinde ittifak ettikleri bu ii de yaptlar. Halka saldrdlar, kendilerine kar kan Mslmanlar ldrdler ve mallarn aldlar. Onlarn bulunduu blgede bir yerin valisi 381 olan Habbab bin Eretin olu Abdullah, olunun annesi olan bir cariyesi ile beraber onlarn yanna geldi. Ona, Bize babandan duyduun Rasulullahtan bir hadis aktar dediler. Abdullah yle dedi: Babamdan, Rasulullahn Sallallahu
379 380
bn-i Kesir, El-Bidaye ven-Nihaye, 7/218, senedinin sahih olduunu syler. bn-i Kesir, El-Bidaye ven-Nihaye, 7/288de Taberiden byle nakletmektedir. 381 Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab, nkarclarn ve Haricilerin ldrlmesi bab.
OTUZ RSALE
171
Aleyhi ve Sellem yle dediini iittim: Fitne olacak. O zaman oturan ayakta olandan, ayakta olan yryenden, yryen koandan daha hayrldr. Katil olmaktansa, maktul olmak daha iyidir.
Bunun zerine onu yanlarna aldlar. Yolda onlardan biri zimmet ehline ait bir domuz grd ve klcyla vurarak yaralad. Dieri ona, Zmminin mal olduu halde niin vurdun? dedi ve o domuzun sahibi olan zmmiye gidip memnun etti. Ve yine hurma aacndan bir hurma dt. Biri alp azna att. Dieri ona, zin almadan ve parasn demeden mi? dedi. Bunun zerine den hurmay azna alan kii, onu karp att. 382 bn-i Habbab onlara, Ben haklarm konusunda bu hurmadan daha saygn olmalym dedi. Bunun zerine Misma denilen biri klla vurup onu ldrd. El-Muberredin sylediine gre olay yledir: Onlarla karlatnda boynunda bir mushaf tayordu. Boynunda tadn bu kitap seni ldrmemizi emrediyor dediler. O, Kurann hayat verdiine siz de hayat verin, ldrdn siz de ldrn dedi. 383 Bunun zerine bn-i Habbab ldrdler. Kan nehrin zerinde a gibi kar kyya kadar akt. Onun olunu da ldrdler ve karsna geldiler. Kadn; Ben hamile bir kadnm, Allahtan korkmaz msnz? dedi. Buna ramen onu da ldrdler ve karnn detiler. Ali Radyallahu Anhu, bu olaylar duyunca, ordu ile onlarn zerine yrd. Yanlarna yaklatnda Abdullah bin Habbabn katilini teslim etmeleri iin haber gnderdi. Bunun zerine, Onu hepimiz ldrdk. Seni de ele geirirsek ldreceiz dediler. Ali Radyallahu Anhu ordusu ile onlarn zerine yrd. Onlar da mevzi aldlar. Sad bin Ubadenin olu Kays onlarn yanna gelerek nasihat etti. Ancak bir faydas olmad. Ebu Eyyub el-Ensari de onlar knad ve yaptklarnn kt olduunu syledi. Bunun da bir faydas olmad. Ali onlara yaklat ve nasihat ederek tehdit etti. Onlarla atmaya girmeden nce, Bizden holanmadnz nedir? dedi. yle dediler: Cemel Sava'nda nnde savatk. Kar taraf malup olunca mallarn ganimet almay yasaklamadn, ama kadn ve ocuklarn esir almay yasakladn. Mallarn helal klarken neden kadn ve ocuklarn esir almay helal etmedin? Sana kar gelmemizin sebeplerinden biri budur. Ali Radyallahu Anhu yle dedi: Mallarn almanza izin vermemin sebebi, onlarn zerine yrmeden nce Basrada, Beytul-mal yamalam olmalardr. Kadnlar ve ocuklar bizimle savamadlar. Darul-slamda
382 El-Bidaye ven-Nihaye, 7/288. bn-i Ebi eybenin rivayetinde Anlamal birinin hurmasdr, onu nasl kendine helal saydn? diye geer. 383 Muberred, El-Kamil, 2/135
172
olmalarndan dolay Mslmanlarn hkmne tabidirler. slamdan km da deillerdir. Kafir olmayan kiiyi kleletirmek ise caiz deildir. Varsayalm ki kadnlarn almanza izin verdim, hanginiz Aieyi alrd? Dinleyenler bunun karsnda rperdiler. yle dediler: Muaviye ile yaptn tahkimde yazlan tutanakta Mminlerin emiri nvann kar tarafn srar zerine silmeyi kabul ettin. Sana kar gelmemizin sebeplerinden biri de budur. Ali Radyallahu Anhu u cevab verdi: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hudeybiye gn yaptnn aynsn yaptm. Onlar; Hakkn olan bir eyde neden tahkimi kabul ettin? dediler. Bunun zerine Ali Radyallahu Anhu; Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Beni Kureyza hakknda Sad bin Muaz hakem yaptn grdm. steseydi yapmayabilirdi. Ben de bir hkm verdim. Ben tahkime kar karken siz tahkim istiyordunuz. imdi ise kar karak beni tekfir ediyorsunuz dedi ve Baka itiraznz var m? diye ilavede bulundu. Onlar sustular ve o gn sekizyz kii daha Aliye katld. Abdullah bin Vehb er-Rasbi ve Hurkus bin Zuheyr liderliindeki drt bin kii ise Aliye kar savaacaklarn akladlar. Ali, Ebu Eyyub el-Ensariye savatan nce eman bayra dikmesini emretti. Oraya gelenlerin veya Kufe ve Medaine gidenlerin eman altnda olacaklarn ve Mslmanlarn katillerinden baka aralarnda herhangi bir alp veremediklerinin olmadn sylemesini istedi. Onlardan byk bir ounluk ekip gittiler ve sadece bin kii kadar kald. Ali beraberindekilere, Onlar size saldrmadan siz saldrmayn dedi. Hariciler Hkm ancak Allahndr, cennete yryelim diyerek saldrdlar. Bunun zerine Ali, Onlara saldrn, Allaha yemin ederim bizden on kii ldrlmez, onlardan ise on kii kurtulmaz dedi. O gn Alinin ordusundan dokuz kii ldrld. 384 Hurkus bin Zuheyr, Ali ile msabakaya kt ve Ey Ali, seninle sadece Allah rzas ve ahiret yurdu iin savayoruz dedi. Bunun zerine Ali Radyallahu Anhu ona yle cevap verdi: Siz Allahu Tealann haklarnda yle buyurduu kiilere benziyorsunuz: De ki: Size (yaptklar) iler bakmndan en ok ziyana urayan bildirelim mi? (Bunlar) yi iler yaptklarn zannettikleri halde, dnya hayatndan abalar boa giden kimselerdir. 385 Kabenin Rabbine yemin ederim ki sen onlardansn. Daha sonra arkadalaryla beraber zerine yrd. Msabakada Abdullah
384
Mslimin, Alinin Radyallahu Anhu ordusunda bulunan Zeyd bin Vehb el-Cuheniden aktard rivayette O gn sadece iki adam ld diye gemektedir. 385 18 Kehf/103-104
OTUZ RSALE
173
bin Vehb ldrld, memeli adam atndan yere serildi. Hariciler o gn ldrldler ve onlardan sadece dokuz kii kurtuldu. Ali bin Ebi Talip Radyallahu Anhu, o gn beraberindekilerden, memeli adam bulmalarn istedi. Onu buldular ve koltuunun altnda kadn gs gibi bir ikinliin olduunu grdler. Bunun zerine Ali Radyallahu Anhu; Allah ve Rasul doru syledi dedi. 386 Yukarda geen Zul-huvaysire hadisinde Hariciler ile ilgili olarak Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: Onlar insanlar arasnda bir ayrlma olduu zaman ortaya karlar. Onlarn alameti iki elinin birinde kadn memesi gibi yahud teye beriye gidip gelen bir et paras gibi bir ey bulunan bir adamdr. 387 Ebu Said der ki: Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunu duyduuma, ben de beraberinde iken Alinin onlar ldrdne ve Rasulullahn niteledii gibi bir adamn getirildiine ahitlik ederim. Haricilerin ilk frkas olan Muhakkimiyyenin ortaya kmas byle olmutur. Hariciler Ali bin Ebi Talip, Osman bin Afvan, Cemel Sava'na katlanlar, Muaviye ve taraftarlar, iki hakem ve onlarn hakemliini kabul edenler ve gnah ileyen Mslmanlar tekfir ederler. Buhari Rahimehullah, Kendilerine hccet ikamesi yapldktan sonra Hariciler ve mlhidlerin ldrlmeleri babnda Aliden Radyallahu Anhu yle rivayet etmektedir: Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem size bir hadis naklettiim zaman Allaha yemin ederim ki Onun adna yalan sylemektense, gkten yere dmeyi tercih ederim. Ancak sizinle benim aramda olan eyler ile ilgili sylersem, bilin ki sava taktiktir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle dediini iittim: Ahirzamanda yaa kk, aklca kt birtakm genler kacak. Yaratlmn en hayrlsnn szn sylerler, Kurn okurlar. manlar grtlaklarndan teye gemez. Okun av delip getii gibi dinden karlar. Onlara nerede rastlarsanz ldrn. Zra, onlar ldrene, kyamet gn Allahn verecei ecir vardr. Ali Radyallahu Anhu, hicri otuz ylnda, halifeliinin sonlarna doru, Nehravanda onlarla savamtr. Bu savatan sonra onlar, kendilerinden olan Abdullah bin Mulcemin Aliyi Radyallahu Anhu ldrmesine kadar saklandlar. Muaviye ile Hasan aralarnda anlanca, onlardan bir grup yine ortaya kt. am ordusu Necile denilen yerde onlar bozguna uratt. Bundan sonra Ziyad ve olu Ubeydullah dnemine kadar pasif kaldlar. Ziyad ve olu Ubeydullah onlar, ldrerek ve uzun sreli hapsederek bitirdi.
386 387
Bu anlatlanlarn ou Badadinin El-Farku Beynel-Frak isimli kitabndan alnmtr. Buhari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas bab
174
Ziyadn lmesi zerine atma balayp Abdullah bin Zubeyr halife oldu. Bununla birlikte am dnda dier btn vilayetler ona itaat etti. Mervan ise isyan ederek ama hakim olup Msra yneldi. Hariciler o dnemde Irakta Nafi bin Ezrak liderliinde bir daha ortaya ktlar. Bunlar Ezrakiler olarak anldlar. Sayca en ok ve g olarak en kuvvetli olan Harici frkas bunlardr. bn-i el-Ezraka beyat ettiler ve onun mminlerin emiri olduunu sylediler. Umman ve Yemame tarafndaki Haricilerin de bunlara katlmasyla saylar yirmi bini geti. Ehvaz, Kirman gibi yerleri igal ettiler ve hara toplamaya baladlar. Abdullah bin Zubeyrin askerleri ve onlar arasnda bu blgelerde meydana gelen savalarda onlar galip geldiler. Bunun zerine Abdullah bin Zubeyr, Horasan valisi Muhelleb bin Sufraya bir mektup yazarak onlara kar savamasn emretti. Muhelleb onlarla savat ve yendi. O savata Nafi bin Ezrak ld. Bu savatan sonra Ezrakiler, Ubeydullah bin Memun et-Temimiye beyat ettiler. Muhelleb onlarla savamaya devam etti ve Ubeydullah da ldrd. Daha sonra Katari bin elFucaeye beyat ettiler ve mminlerin emiri olarak isimlendirdiler. Onlar ile Muhelleb aralarnda savalar devam etti. Muhelleb ve tabileri ondokuz sene onlarla savatlar. Bu savalardan bazs Abdullah bin Zubeyr zamannda, bazs da Abdulmelik bin Mervan ve Haccacn Irak valillii dnemlerinde meydana geldi. Haccac, Muhellebi bunlarla savamakla grevlendirdi ve kendisine baz yardmclar da atad. Nihayet Allahu Teala yeryzn onlardan temizledi. Ezrakilerin dini grleri ise yledir: "Bu mmetten kendilerine muhalif olanlar ve Ali ve Muaviye Radyallahu Anhuma arasnda gerekleen muhakemeye katlanlar mrik olarak kabul ederler. Kendi grlerini paylasalar bile, onlara hicret etmeyen ve savata kendilerine yardm etmeyenler de onlara gre mriktir. Delil olarak ise Allahu Tealann u ayetlerini gsterirler: Allaha ve Rasulne yalan syleyenler de oturup kaldlar 388 , zerlerine sava yazlnca ilerinden bir grup insanlardan, Allahtan korkar gibi, yahut daha fazla bir korku ile korkmaya baladlar. 389 " 390 Kendilerinden olduunu iddia ederek yanlarna gelen kiileri imtihan etmeyi vacip grdler. Bu kiiye muhaliflerinden bir esir verilir ve ldrmesi istenir. Eer ldrrse onun sylediklerini tasdik ederler, ldrmez ise kendisinin mrik mnafk olduunu syleyip onu ldrrlerdi. Muhaliflerinin kadnlarn ve ocuklarn ldrmeyi mbah grrler, onlarn ocuklarnn mrik olduunu kabul ederler ve ebedi cehennemlik
388 389
9 Tevbe/90 4 Nisa/77 390 ehristani, El-Milel ven-Nihal, 125
OTUZ RSALE
175
olduunu sylerler, memleketlerinin darul-kfr olduunu ve orada kadnlar ve ocuklar ldrmenin caiz olduunu iddia ederlerdi. Byk gnah ileyen kiinin, kendisini dinden karan bir kfr iledii konusunda ittifak halindedirler ve o kiinin kafirler ile beraber, bu gnahndan dolay ebedi cehennemlik olduunu kabul ederler. Delil olarak ise iblisin kfrn gstererek yle derler: blis, secde etmeyi sadece kibirlenmesi sebebi ile kabul etmedi ve Allahu Tealann birliini kabul etii halde tekfir edildi. blisin kfrnn sebebi yz evirme ve byklenmedir. Nitekim Allahu Teala yle buyurur: blis hari hepsi secde ettiler. O, yz evirdi ve byklk taslad, bylece kafirlerden oldu. 391 Ayrca blis Allahn hkmne ve emrine de itiraz etmitir. Allahu Teala yle buyurur: (blis): Ben ondan daha hayrlym. nk beni ateten yarattn onu da amurdan yarattn dedi. 392 Ayrca onlar, Allahu Tealann yerine getirilmesini emrettii emaneti yerine getirmemeyi de kendilerine helal klarak yle dediler: Muhaliflerimiz birer mriktir. Bu nedenle onlarn emanetlerini yerine getirmemiz gerekmez. Yine bunlar, Kuranda bulunmadn gereke gstererek zina eden evli kiinin recm edilmesini kabul etmediler. Hrszlkta da snr tanmayarak az veya ok hrszlk yapan herkesin elinin kesilmesi gerektiini sylediler. 393 Ebul-Hasan el-Eari, Ezrakilerin darul-kfrde ikamet eden herkesin kafir olduunu ve oradan ayrlmadklar srece bu hkmlerinin de deimeyeceini sylediklerini belirtmektedir. 394 Ezrakilerden sonra Yemame blgesinde Necdet bin Amir elHanefinin taraftarlar ortaya kt ve bunlar da Necdat olarak anldlar. Ortaya kmalarnn sebebi ise, Nafi bin Ezrakn, kendi grn benimsemelerine ramen kendisine katlmayanlarn mrik olduunu sylemesi ve muhaliflerinin kadn ve ocuklarn ldrmeyi helal grmesidir. Bu sebepten dolay Nafi bin Ezrakn cemaatinden bir topluluk ondan ayrlarak Yemameye gittiler. Necdet bin Amir, Nafi bin Ezrakn askerlerine katlmak isteyen Haricilerden bir toplulukla onlar karlad. Nafiden ayrlan bu topluluk, Nafi ve adamlarnn yaptklarn onlara anlattlar. Onlar da Yemayeye dndler ve Necdet bin Amire beyat ettiler. Bunlar, kendilerine hicret
2 Bakara/34 7 Araf/12 393 Btn bunlar iin baknz: El-Badadi, El-Farku Beynel-Firak, 83-84, ehristani, El-Milel ven-Nihal, 120-122den zet olarak. 394 Makalatul-slamiyyin, 1/88
392
391
176
etmeyenlerin kafir olduunu iddia edenlerin ve Nafinin imam olduunu savunanlarn kafir olduunu sylediler. Daha sonra ise kendi aralarnda Necdeti eletirdikleri baz meselelerde birbirlerine dtler ve gruba ayrldlar. Necdet, yukarda belirtilen grlerinden baka, iki cezasnn olmadn, kendisine haram olana az da olsa bakan, kk de olsa yalan syleyen veya bunlardan birisi zerinde srar eden kiinin de mrik olduunu ve din anlaylarnda kendilerine muhalefet edenlerin atee gireceklerini syledi. Bununla birlikte kendisine mensup olanlardan, srar etmeksizin iki ien, zina eden ve hrszlk yapan kiiyi Mslman olarak kabul etti. Mensuplarndan bazlarn olunun liderliinde mallar ve kadnlar yamalamak zere el-Katif blgesine gnderdi. Yamaladklar mallar paylama yapmadan yediler ve esir aldklar kadnlar nikahladlar. Bunlar geri dnp, bu yaptklarn kendisine haber verdiklerinde, Necdet buna kar kt. Ancak onlar, bu yaptklarnn haram olduunu bilmediklerini sylediler. Bunun zerine Necdet onlar cehaletleri sebebi ile mazur grd ve yle dedi: Hata eden mtehidi, kedisine hccet ikamesinde bulunmadan nce tekfir eden, kafir olur. 395 Necdet, bu tr iler yapnca mensuplarnn ou bunlar Haricilerin dininde bidat olan eyler olarak kabul ettiler. Onu tevbe etmeye ardlar ve tevbesini de halkn nnde ilan etmesini istediler. Necdet bu isteklerini yerine getirdi. Daha sonra onu tevbe etmeye zorlayanlardan bazlar, bu yaptklarndan dolay piman oldular ve Necdeti mazur sayanlara katldlar. Bu defa Necdete unu sylediler: Sen imamsn ve itihad etmek hakkndr. Senden tevbe etmeni istemeye hakkmz yoktur. Bu nedenle yaptn tevbeden tevbe et. Senden tevbe etmeni isteyenler de tevbe etsin. Aksi halde seni terkederiz. Necdet bu istediklerini de yerine getirdi. Bylece aralarnda blndler. ou onu terketti ve yukarda belirttiimiz gibi frka oldular. Bu frkalardan biri, hicri 69 ylnda Necdeti ldrd. Haricilerin frkalar zamanla daha da oald. Ne zaman aralarnda bir mesele hakknda ihtilaf etseler, blndler ve her frka dierinin sylediklerinden beri olduunu ilan etti. Saylarnn yirmi frkay bulduu belirtilmektedir. El-Badadi bu frkalarn isimlerini saymakta ve bunlarn blnmeye devam ettiini belirtmektedir. 396
395 ehristani, El-Milel ven-Nihal, 123. Bu frkaya, itihadi baz hkmlerde cehaleti engel olarak grmelerinden dolay Aziriyye ismi verilmitir. 396 El-Farku Beynel-Firak, 72 ve dier sayfalar.
OTUZ RSALE
177
Bunlardan biri de Ahnesiyye olarak isimlendirilen frkadr. Bunlar Ahnes adnda bir adamn tabileridir ve Salebe bin Mikan adndaki kiiye bal olan Sealibiyye frkasndan ayrlan alt frkadan biridir. Takiyye yurdunda 397 olanlarn slam veya kfr zerinde olduklar hakknda tevakkuf etmek gerektiini, bu kiiler ierisinden, sadece mmin olduunu rendiklerine dostluk ve kafir olduunu rendiklerine ise dmanlk yapacaklarn sylerler. Bu, onlarn bidatlarndan biridir. 398 Harici frkalarndan biri de Beyhesiyye frkasdr. Bunlar Ebu Beyhesin mensuplardr. mamn kafir olmas halinde, halkn da kafir olacan sylerler. Bunlar ise iki frkaya blndler ve her ikiside Avfiyye adyla anld. Bu iki frkadan biri, kendilerine hicret ettikten sonra ayrlan kiiden ve ayrca cihad terkedenlerden beri olduklarn syledi. Dier frka ise, byle bir kiiye dostlukta bulunmaya devam edeceklerini, nk onlarn bu yaptklarnn mbah olduunu syledi. Bununla birlikte bu frkalarn ikisi de, imamn kafir olmas halinde, orada bulunan ve bulunmayan btn halkn kafir olacan kabul ederler. 399 Harici frkalarndan biri de badiyye frkasdr. Bunlar Abdullah bin badn tabileridir ve bazlar Ummanldr. Bunlar da kendi aralarnda frkalara ayrldlar. Bu mmetin kafirlerinin (muhaliflerinin), irk ve imandan beri olduklarn, yani mmin veya mrik deil, kafir olduklarn sylerler. Byk gnahlardan dolay Mslmanlar tekfir eden dier frkalara muhalefet ederler. Byk gnah ileyen kiinin, kendisini dinden karan kfr ile kafir olmadn, o kiinin nimete nankrlk kfr ilediini sylerler. Kble ehlinden olan muhaliflerinin kzlaryla evlenmeyi caiz grrler. slam ehlinden olan muhaliflerinin memleketini darul-Tevhid olarak kabul ederler. Ancak Mslmanlarn yneticisinin ve askeriyesinin bulunduu mntakann darulbai olduunu sylerler. Bu nedenle alimler bunlar, Haricilerin ierisinden arl en az ve Ehl-i Snnet'e en yakn frka olarak grmlerdir. Dier frkalarn arlna karn, bunlarn Ehl-i Snnet'e daha yakn grlere sahip olmalar, Hariciler arasndan orta seviyede olan frkalarn domasna yolamtr. nsanlarn slam veya kfrleri konusunda, gerekli aratrmay yapmadan nce tevakkuf edileceini syleyen Ahseniyye, bu frkalardandr. Harici frkalarndan biri de ebibiyye frkasdr. Bunlar ebib bin Yezid e-eybaninin tabileridir. Beyhesiyye frkasna benzerler. 400 Hariciler arasnda en gl frka budur. nce Musulda ortaya ktlar. Haccac, bunla397 398
Takiyye memleketinden maksatlar, kendilerine muhalif olan Mslmanlarn yurdudur. El-Farku Beynel-Firak, 101 399 El-Farku Beynel-Firak, 109 400 El-Milel ven-Nihal, 128
178
rn zerine be komutan gnderdi, ancak hepsini de birer birer ldrdler. Yirmi yl ierisinde Haccacn yirmi ordusunu yendiler. Daha sonra Kufe zerine yrdler ve Haccacla savaarak oray kuattlar. Annesi Cehize ve ei azale 401 beraberinde olduu halde geceleyin Kufeye baskn yapt. Annesi ve ei Haricilerin kadnlarndan ikiyz kadnla beraber kl kuanarak ve mzraklar tayarak Kufeye baskn dzenlediler. Ulu Cami'ye girdiler, bekilerini ve iinde itikaf halinde olanlar ldrdler. azale minbere kp konuma yapt. Haccac, askerlerinin evlerinde dank bir halde bulunmas sebebi ile bunlara ses karmad. Sabah olunca askerleri bir araya geldi. ebib adamlaryla beraber mescidde namaz kld ve sabah namaznn iki rekatnda Bakara ve Al-i mran surelerini okudu. Sonra Haccac askerleriyle zerine yrd ve Kufe ars'nda savatlar. ebibin adamlar ldrld, kendisi de yenilerek Enbara kat. Haccac, onlar takip etti ve gemekte olduklar Duceyl Kprs'n ykt. O esnada kprnn zerinde olan ebib, Bu, Aziz ve Alim olann takdiridir 402 diyerek atyla beraber hicri 77 ylnda suya batt. Suyun dier tarafna ulaabilenler ise azaleye beyat ettiler. Bu nedenle ileri yrtebilmesi halinde, kadnn emir olmasn caiz grmektedirler. azale, hem binici ve hem de byk cesaret sahibi idi. Hatta Haccac baz savalarda onun nnden kam, bundan dolay airlerden biri onu yererek yle demitir: Bana kar aslandr ama savata en ufak bir slktan kaan tysz deve kuudur. Savata azaleye kar ksaydn ya! kmadn, nk kalbin kuun kanatlar arasndadr Daha sonra Haccacn askerleri azaleyi ve yanndakileri ldrdler, kalanlar da esir aldlar. Hariciler, Emevi Devleti boyunca ve Abbasi Devleti'nin balarna kadar devlete kar kan kk gruplar halinde bulunmaya devam ettiler. Ancak akideleri, doduu gnden bu gne kadar, eitli yerlerde baz insanlar etkilemeye devam etti. Haricilerin genel durumu ve para para olan akideleri budur. Onlar yle zetleyebiliriz: Ali bin Ebi Talip, Osman bin Afvan ve Ali ve Muaviye arasnda gerekleen hakem tayini olayna katlan herkesi tekfir ederler. Nikahlarn geerli olmasn da bu grlerini kabul etmeye balarlar. 403
401 402
Annesinin azale ve einin Cehize olduu da sylenir. 6 Enam/96 403 Baknz: ehristani, El-Milel ven-Nihal, 115
OTUZ RSALE
179
Zalim sultana kar isyan ederler. Ebul-Hasan el-Eari, Makalatul-slamiyyinde bunu aktarmaktadr. Gnah ileyen herkesin kafir olduu konusunda icmalar bulunmaktadr. Abdulkahir el-Badadi, Doru olan, stadmz Ebul-Hasann onlar hakknda sylediidir der ve Haricilerin gnah ileyen herkesin kafir olduu konusunda icmalarnn bulunmadn syler. Buna delil olarak da Necdat frkasnn, byk gnah ileyen kiinin, kendisini dinden karan kfr ile kafir olmad, o kiinin nimete nankrlk kfr iledii ynndeki grn aktarr ve yle der: Haricilerden bir topluluk ise yle der: Tekfir, hakknda zel bir tehdidin (vaid) bulunmad gnahlar sebebiyle olur. Hakknda, bir had cezas olan veya Kuranda bir tehdit bulunan gnahlarn sahipleri, Kuranda kendilerine verilen isimden bakas ile isimlendirilmezler. Mesela zina yapan kiinin isminin Zani, hrszlk yapan kiinin isminin ise Sarik-hrsz olmas gibi. 404 Derim ki, bu konuda icmalarnn bulunup bulunmamas nemli deildir. nk bu gr, cumhurlarnn en mehur sylemidir. Dolaysyla bu onlarn kurallarndan biridir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Haricilerin sylemlerinin temelini, gnahlar sebebi ile insanlar tekfir etmeleri oluturmaktadr. Gnah olmayan eyi gnah kabul ederler, Kurana uymann bir gerei olarak, mtevatir de olsa, Kurann zahirine aykr olan snnetin terk edilmesini sylerler, kendilerine muhalefet eden herkesi tekfir ederler ve kendilerince riddet suu ilemi olmalar sebebiyle, asli kafirler hakknda helal saymadklar baz uygulamalar tekfir ettikleri bu kiiler hakknda helal sayarlar. Nitekim Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, onlar iin yle buyurur: Putperestleri brakr, Mslmanlarla savarlar. Bu nedenle Osman, Ali ve onlarn yannda olanlar ve Sffin Sava'na katlan her iki taraf tekfir ederler. Onlarn bu ve buna benzer bir ok irkin sylemleri bulunmaktadr. 405
404 405
El-Farku Beynel-Firak, 73 Mecmuul-Fetava, 3/221
180
HARCLER LE SAVAIN TR
bn-i Teymiye Rahimehullah, Buharide geen Onlara nerede rastlarsanz ldrn. Zra, onlar ldrene, kyamet gn Allahn verecei ecir vardr hadisini ve Hariciler ile savamaya tevik eden, onlarn yer yznde ldrlen en erli kiiler olduunu belirten dier hadisleri de belirttikten sonra, bu hadislerde Hariciler ile yaplmas emredilen savan, saldrganlara kar yaplan savunma veya bailer ile yaplan sava trnden olmadn belirterek yle der: Bunlarla savamann gerekesi, cesaretlerinin krlmas, fesadlarnn nlenmesi ve itaat altna girmelerinin salanmasdr. Dolaysyla bunlar nerede yakalanrsa ldrlmezler, yeryznde ldrlen en erli kiiler deildir ve ldrlmeleri de emredilmez. Ancak btn yollara bavurulduktan sonra onlarla savalr. Bylece anlalmaktadr ki bunlarla savamann vacip olmas, dinden kacak kadar arla kamalar durumundadr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Aliden Radyallahu Anhu rivayet edilen hadisinde geen szleri buna delalet etmektedir: Okun av delip getii gibi dinden karlar. Onlara nerede rastlarsanz ldrn. Hadis, onlarla yaplan sava, dinden kmalarna balamtr. Bylece onlarla savalmay gerektiren sebebin dinden kmalar olduu anlalmaktadr.. Alinin Radyallahu Anhu, ilk ortaya ktklarnda bunlarla savamamasnn sebebi, Rasulullahn niteledii taifeden olup olmadklarnn yeterince aa kmamas sebebiyledir. Ancak ne zaman ki onlar bn-i Habbab ldrp, insanlarn kadn ve ocuklarna saldrdklarnda, Putperestleri brakr, Mslmanlarla savarlar szndeki vasf kazandlar. Bylece onlarn dinden kan topluluk olduu da anlalm oldu. Ali Radyallahu Anhu, Mslmanlara saldrmalarndan nce onlarla savasayd, kabilelerinin bunlara sahip kmalar ve Aliyi terketmeleri ihtimali vard. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Medineye geldii ilk dnemlerde mnafklara samimi davrand gibi, Alinin de askerlerinin gnln kazanmas ve idare altna almas gerekirdi. 406 bn-i Teymiye Rahimehullah baka bir yerde ise bunlarla savamann, zekat vermeyi red edenler ile yaplan sava trnden olduunu belirterek yle der: Zekat vermeyenler, Hariciler ve benzerleriyle yaplan sava, Sffin ve Cemel Savalar gibi deildir. nceki imamlarn cumhuru bunu byle kabul ederler. Bu, Ehl-i Snnet vel-Cemaat mezhebinin akidesi oldu-
406
bn-i Teymiye, Es-Sarimul-Meslul, 183-184
OTUZ RSALE
181
u gibi, Ahmed bin Hanbel ve dier hadis imamlarnn ve Malik gibi Medine ehlinin de mezhebidir.. Nass ve icma bu iki sava tr arasnda ayrm yapmtr. Alinin davran da bu savan farkl olduunu gstermektedir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hadisleri uyarnca Hariciler ile savat ve sahabeden kimse ona bu konuda kar kmad. Ancak Ali Radyallahu Anhu Sffin Sava hakknda, ne kadar isteksiz olduunu ve ondan nefret ettiini sk sk belirtmi, Cemel Sava'na katlanlar iin ise, Bize kar ayaklanan kardelerimiz demitir. Kl onlar temizlemi ve her iki taraftan lenlerin cenaze namazlarn klmtr.. 407 bn Teymiye, yukarda bir ksm aktarlan hadisleri nakleder ve yle der: Btn mmet Haricilerin ve sapklklarnn ktl hakknda ittifak halindedir. Ancak tekfir edilmeleri konusunda mam Malik ve Ahmedin mezheplerinde iki gr bulunmaktadr. afiinin mezhebindeki grler arasnda da fark vardr. mam Ahmed ve bakalarndan iki gr nakledilir. Bir gre gre onlar bai hkmndedirler. Dier gre gre ise onlar mrted kafirler hkmndedir. Onlarla savaa nce balamak, esirlerini ldrmek, kaanlar takip etmek caizdir. Kendisine g yetirilenlerine istitabe uygulanr. Tevbe etmez ise ldrlr. Nitekim vacip olduunu kabul ettikleri halde zekat vermeyenlerin, Mslmanlarn imamna kar savamalar halinde, onlarn kafir olup olmadklar konusunda da, mam Ahmedten iki gr rivayet edilmektedir. Btn bunlar gstermektedir ki Ebu Bekirin Radyallahu Anhu zekat vermeyenler ile ve Alinin Radyallahu Anhu Hariciler ile sava, Cemel ve Sffin Savalar trnden deildir. Ali ve bakalarnn Hariciler ile ilgili syledikleri de onlarn slamdan dnen mrtedler gibi olmadklarn gstermektedir. mam Ahmed ve dierlerinden nakledilen de budur. Bununla birlikte onlarn hkm, Cemel ve Sffin Savana katlanlarn hkm gibi de deildir. Bunlar hem zekat vermemeleri sebebi ile kendileri ile savalanlar ve hem de Cemel ve Sffin Savana katlardan farkl nc bir trdr. Onlar hakknda sylenen grten en sahih olan budur. 408
407 408
Mecmuul-Fetava, 28/281 Mecmuul-Fetava, 28/281-283. Ayrca baknz: 4/276-277
182
HARCLERN TEKFR EDLMES

Alimler, Haricilerin tekfiri konusunda ihtilaf etmilerdir. Onlar tekfir edenler delil olarak, Mslman kardeini tekfir eden kiiyi kafir olmakla tehdit eden hadisleri gsterirler. Haricilerin tekfiri konusunda mam Malik ve Ahmedin mezheplerinde alimlerin iki mehur gr bulunmaktadr. afiinin mezhebinde de bu konuda gr ayrlklar vardr. Bu nedenle mam Ahmed ve dier alimlerin mehur olan grlerinden birine gre bunlar bai ve dierine gre ise bunlar mrted kafirler hkmndedir. Alimlerin ou ve Ehl-i Snnet'in cumhuru, tevillerinden dolay Haricileri tekfir etmezler. Hatta Hattabi bu konuda icma olduunu iddia ederek yle der: slam alimleri, sapklklarna ramen Haricilerin Mslman frkalardan biri olduunda icma etmiler, onlardan olan kadnlarla evlenmeyi, kestiklerini yemeyi caiz grmler ve slamn aslna sarldklar srece tekfir edilmeyeceklerini sylemilerdir. 409 bn-i Battal yle der: Alimlerin cumhuru, Haricilerin slamdan kmadklarn sylemitir. nk hadiste Yukarda olmas konusunda tartmaktadr denilmektedir. Tartmak, phe etmekten ileri gelir. phenin bulunmas halinde ise, slamdan ktklarna hkmedilemez. nk slama girdii kesin olan bir kiinin, slamdan kt da ancak kesin bir delil ile sabit olur. Aliye Radyallahu Anhu, Nehravan ehli hakknda, onlarn kafir olup olmadklar soruldu. Bunun zerine o, Onlar kfrden katlar diye cevap verdi. 410 Alinin bu sz, birbirini takviye eden deiik yollardan rivayet edilmitir. bn-i Ebi eybe de Musannefinde (15/332) Tark bin ihabdan unu rivayet etmitir: Alinin yanndaydm. Nehravanda olanlarn mrik olup olmadklar kendisine soruldu. O, Zaten irkten katlar dedi. Mnafk mdrlar? diye soruldu. O, Mnafklar Allah az anarlar dedi. Bunun zerine, Peki onlar nedir? diye sorulunca yle cevap verdi: Bize kar isyan etmi bir topluluktur. Bu hkm, onun zamannda bulunan Muhakkime ve benzerleri iin de geerlidir. Hariciler gibi heva ehli olan kiileri tekfir etmeme konusunda fakihler bu tr rivayetleri delil olarak gsterirler. Sahabe ve Tabiin, Harura
409 Fethul-Bari, Mrtedlere istitabenin uygulanmas kitab, nkarclarn ve Haricilerin ldrlmesi bab. 410 Fethul-Bariden naklen.
OTUZ RSALE
183
ehlinin miraslarn, Mslman mezarlna gmlmelerini ve slamn dier hkmlerinin kendilerine uygulanmasn geerli saymlardr. 411 Ancak onlardan sonra gelen birtakm topluluklar, bozuk akidelerinde arya gitmi ve bn-i Hazmn belirttii gibi, be vakit namaz inkar etmiler ve vacip olan namazn, sabah ve akam namazlar olduunu sylemilerdir. Bazlar Mecusilikten bir uygulamay alarak dine katm, ocuunun, kardeinin veya bacsnn kzlar ile nikah yapmay caiz grmlerdir. Kimileri de Yusuf Suresi'nin Kurandan bir sure olduunu inkar etmi 412 ve La lahe llallah diyen bir kiinin, kalbinde kfr olan bir itikad olsa da Allahu Tealann katnda mmin olduunu iddia etmilerdir. En dorusu, bu ve benzeri eyleri syleyenler ile dierlerini birbirinden ayrmaktr. Belki de Haricileri tekfir edenler, bu gibi szleri syleyenleri kastetmilerdir. bn-i Hazm yle der: En ktleri, durumlar aktarlan bu arlardr. Hak ehline en yakn olanlar ise badiyye frkasdr.
411 412
Baknz: E-ifa, 2/257 Bu ve nceki grler Meymuniyye frkasna nisbet edilir. Baknz: El-Farku Beynel-Firak, 96, ehristani, El-Milel ven-Nihal, 129
184
HARCLERN NTELKLER VE ONLARA EN OK BENZEYENLER

A- Buraya kadar aktarlan tarihsel ve akidevi bilgilerden, bu sapk frkann nitelikleri ve ahlak ortaya kmtr. Onlardan sakndrmak, onlarla ilikimizin olmadn belirtmek ve farknda olmadan birilerinin bizleri onlarn nitelikleriyle nitelemesinin nne gemek iin bu frkann en nemli zelliklerini ve ahlakn belirtmek istiyorum. Bunlar, Mslmanlar tekfir etme konusunda takn ve cesurdurlar. Hatta en stn kuaklar olduu belirtilen sahabe ve tabiinden olan insanlar bile tekfir etme konusunda pervaszdrlar. Tekfir ettiklerinin banda Osman, Ali, Aie, Talha, Zubeyr, Ebu Musa el-Eari, Amr bin As, Muaviye ve dierleri gelmektedir. bn-i mer bunlar iin yle der: Bunlar, insanlarn en erlileridir. Kafirler hakknda inen ayetleri alm ve Mslmanlara uygulamlardr. 413 Tekfir ettiklerinin canlarn, mallarn ve namuslarn da helal grrler. Muhaliflerini ldrr, mallarn ganimet olarak alr ve kadnlarn esir edinirler. bn-i Habbab ldrdklerini ve hamile olan einin karnn yardklarn yukarda aktarmtk. Mslmanlar hakknda sergiledikleri bu arla karn, mrik ve kafirlere kar souk ve yapay bir takva gsterisinde bulunurlar. bn-i Habbab ldrmelerine ramen, zimmet ehlinden olan birinin, bir hurmasn yemekten kandklarn ve domuzunu yaraladklar iin sahibinden helallik dilediklerini aktardk. Bu ise Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar iin syledii Putperestleri brakr, Mslmanlarla savarlar sznn doruluunu gsterir. Kurtubi Rahimehullah, el-Mufhimde, onlarn bu zelliini belirttikten sonra yle der: Btn bunlar, ilim nuru ile gnlleri aydnlanmam ve ilmin salam ipine sarlmam olan cahillere kulluk etmeleri sebebiyledir. ncleri olan kiinin Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ganimeti paylatrmasn reddetmesi ve hakszlk olarak nitelemesi onlarn ne olduunu gstermektedir. Allahu Teala korusun! 414 Mslmanlarn en hayrllarna kar pervaszlklar, hakszlklar ve taknlklar, ispat edemeden ve sadece kt zan ile insanlarn hatalarn bayraklatrmalar da bunlarn temel niteliklerindendir. Onlarn bu durumu ne kadar kibirli olduklarn, nefislerine uyduklarn, Mslmanlar nasl hor
413 414
Buhari muallak olarak, nkarclarn ve Haricilerin ldrlmesi babnda rivayet etmitir. Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab
OTUZ RSALE
185
grdklerini ve onlara nasl tepeden baktklarn gsterir. Onlarn ncs olan Zul-huvaysira, cretkarlk ederek Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem Adaletli ol baka bir rivayette Adaletli davranmyorsun ve yine baka bir rivayette ise Gryorum ki adaletli davranmyorsun diyecek kstahl gstermitir. Byle olunca, tahkim tutananda mminlerin emiri yerine, kendi ismini yazd iin Aliye, Mminlerin emiri deilsen, kafirlerin emirisin demeleri ok grlmez. Halbuki ondan nce kendileri tahkime gidilmesi meselesinde srar etmi ve Ey Ali, kendisine arldn zaman Allahn Kitab'na icabet et, aksi halde seni dmann eline veririz veya bn-i Afvana yaptmz sana da yaparz demilerdir. Dolaysyla Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar hakknda buyurduu, Dillerinden Kuran dklr ama iddetlidirler sz tam yerindedir. Halbuki slam, inat davranan ve kar koyan kafirlere kar iddetli olmay tevik etmi, bununla birlikte Mslmanlara kar efkat ve merhamet ile davranmay emretmitir. Hariciler ise bunu tam tersine evirmilerdir. Ebu Yala, Enesten merfu olarak yle rivayet eder: Aranzda yle bir topluluk var ki, ibadetlerine insanlar hayran kalr. Bunlarn kendileri de yaptklarn beenirler. Ancak okun yaydan kt gibi dinden karlar. 415 Haricilerin kendilerini ve liderlerini beenmesinin en ak ifadesi, insanlarn en ktleri olmasna ramen onlar oka vmeleridir. Halbuki ayn kiiler sahabeye svmekte, hakaret etmekte ve hatta tekfir etmektedir. atbi, Sapk frkalardan ve Haricilerden sz ederken yle der: Hariciler, Allahu Teala ve Rasulnn Sallallahu Aleyhi ve Sellem vdn ve salih selefin vlmesinde ittifak ettii kiileri yerdiler. Salih selefin ittifakla ktledii ve Aliyi ldren Abdurrahman bin Mlcem gibi kiileri vdler ve Aliyi Radyallahu Anhu ldrmesini onayladlar. Allahu Tealann, nsanlardan yleleri de var ki Allahn rzasn almak iin kendini satar (feda eder) 416 ayetinin bn-i Mlcem hakknda indiini ve bundan nceki nsanlardan yleleri vardr ki, dnya hayat hakknda syledikleri houna gider 417 ayetinin ise Ali Radyallahu Anhu hakknda indiini sylediler. Allah onlarn cann alsn, ne kadar da yalan sylyorlar. Umran bin Hittan 418 bn-i Mlcemi yle vmektedir:
415 416
Ebu Yala, 3/1007 2 Bakara/207 417 2 Bakara/204 418 Bu, mran bin Hittan es-Sedusidir. Haricilerin nde gelen air ve hatiplerindendir. Hicri 84 ylnda ld. Haricilerin mezhebine katlmasnn sebebi, onlarn anlaynda olan amcasnn
186
Muttaki adam yle bir vuru vurdu ki, onunla Arn sahibinin rzasn kazanmak istedi. Ne zaman aklma gelse, onu Allaha kar grevini en iyi yapm kii olarak sayarm. Allah kendisine lanet etsin, nasl da yalan sylyor. 419 Onlarn bir dier vasflar ise, eri delilleri anlamadan, arinin ondan maksadn kavramadan ve nasslarn neye delalet ettiini bilmeden hkm vermeleridir. Anlaylar bozuktur. Nitekim Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar, aklca kt 420 diye nitelemitir. Snnetin, Kuran aklamasndan kendilerini mahrum braktklar iin bocalamlar, meselelerde birbirlerini tekfir etmiler, sonra tevbe etmiler ancak daha sonra yaptklar bu tevbenin de hata olduunu sylemilerdir. Veya baka bir gre ynelmiler ve ncekinden tevbe etmiler, ama daha sonra o tevbeden de vaz gemiler ve aksi halde kafir olacaklarn sylemilerdir. Btn bunlar delillendirme yntemini bilmedikleri ve kavraylarnn yetersizlii sebebiyle olmutur. Muberred, el-Kamilde yle anlatr: Haimoullarnn bir velisi Nafi bin Ezraka gelmi ve yle demi: Mriklerin ocuklar atetedir, bize muhalefet edenler de mriktir. Dolaysyla onlarn ocuklarn ldrmemiz helaldir. Bunun zerine Nafi kendisine, Kafir oldun ve kendin delil getirdin demitir. 421 Adam; Allahn Kitab'ndan sana bunun delilini getirmezsem beni ldr dedi ve u ayeti okudu: Nuh dedi ki: Rabbim, yeryznde
bir kz ile evlenmesidir. Evlendii kadnn grne meyletmitir. Buhari bundan hadis rivayet ettii iin eletirilmitir. Halbuki sadece ipek giymenin haramlna dair bir rivayet nakletmitir. Bunu da tabi rivayetler arasnda belirtmitir. Szkonusu hadisin Buharide baka yollar da aktarlr. Bunun iin, Fethul-Barinin mukkadimesine baknz. Buharinin Haricilerin grlerine meyletmeden nceki durumuna bakarak ondan rivayette bulunduu sylenir. Bakalar ise, mrnn sonunda Haricilikten vazgetiini belirtmektedir. Bununla birlikte Ebu Davud yle der: Frka mensuplar arasnda hadisleri en sahih olanlar Haricilerdir. Daha sonra ise mran ve bakalarn zikretmitir. nk Hariciler yalan sylemeyi kfr olarak grrler. bnul-Kayyim Rahimehullah yle der: Gnahlar sebebiyle tekfir eden ve yalan sylemeyi bu tr gnahlardan grenlerin ahitlii, byle olmayanlarn ahitliinden daha makbuldr. Selef de, halef de bunlarn ahitliini kabul etmeye devam etmitir. Et-Turukul-Hukmiyye, 232 419 El-tisam, 2/268. Buna cevap vermek iin yazlm beyitler ile ilgili olarak el-Badadinin, el-Farku Beynel-Frak isimli kitab, 93. Sayfaya baknz. 420 Mslimin rivayet ettii hadisten bir blmdr. 421 Nafinin ona sapttn, yanldn, hata ettin gibi bir ey sylemeden hemen kafir oldun demesine dikkat etmek gerekir. ldrme, insanlarn kann helal sayma ve kfr hkmnn sonularn uygulama meselelerinde ne kadar acele davranmaktadrlar.
OTUZ RSALE
187
kafirlerden hi kimseyi brakma. nk sen onlar brakrsan kullarn saptrrlar; yalnz ahlaksz, nankr (insanlar) doururlar. 422 Bunun zerine Nafi, kendilerine muhalefet edenlerin ocuklarnn da cehennemlik olduunu ve ldrlebileceklerini syleyerek unu ilave etti: Yaadklar memleket, kfr memleketidir. Ve bundan sadece imann izhar eden hari tutulur. Geri kalannn kestiklerini yemek, kadnlaryla evlenmek ve onlara miras olmak helal deildir. Nuhun Aleyhisselam kavmini dokuz yz elli yl slama davet ettii halde, davetine kar parmaklaryla kulaklarn tkayan, elbiselerine brnen ve kibirlendike kibirlenenler iin syledii szlerini hatal bir ekilde kendilerine delil gstermilerdir. Allahu Teala, Nuha Aleyhisselam yle vahyetmiti: ..artk kavminden iman etmi olanlardan bakas (sana) asla iman etmeyecek. 423 Nuhun Aleyhisselam kafirler iin sylediini insanlarn en hayrl kiileri ve ocuklar iin sylemektedirler. nk basiretli ve yeterli bir anlama ve kavrama yeteneine sahip deildirler. Akllar doru istidlal yapmaktan uzaktr. Bu durumlar Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, onlar iin buyurduu Kuran okurlar ama boazlarndan aa inmez sznn ne kadar doru olduunu gsterir. Nevevi Rahimehullah yle der: Bundan maksat, dilleriyle tekrar etmekten baka Kurandan nasiplerinin olmadn, kalplerine ulamas bir yana, grtlaklarndan aaya bile gemediini belirtmektir. nk Kuran okumaktan maksat, kalpte anlamak ve zerinde dnmektir. eri ahkamda kat tutum taknmalar, Allahu Tealann Mslmanlar iin tand kolayl tanmamalar ve mmetin iini zorlatrmalar da onlarn vasflarndandr. Onlardan bazlar hayzl kadnn klmad namazlar sonra kaza etmesini vacip grm, hrszlkta nisap lsn gzetmeden az veya ok mal alan kiinin elini omuzdan kesmi, kendilerine hicret etmeyi vacip saym, kendi mezheplerinden de olsalar muhaliflerine kar kendi yanlarnda savamayan kiileri tekfir etmi, kadnlar da dahil kendilerine hicret etmede birbirlerini mazur grmemi, mezheplerinden olmayan bir erkek ile evlenmeye ailesi tarafndan zorlanan bir kadn, Darul-kfrde ikamet eden herkes kafirdir ve oradan hicret etmesi gerekir diyerek kendilerine hicret etmedii iin tekfir etmilerdir. 424
422 423
71 Nuh/26-27 11 Hud/36 424 Eari, Makalat, 1/88
188
Bu nedenle ilk dnemlerdeki Mslmanlar, Allahu Tealann kolaylk tandn zorlatran herkesin Haricilerden olduunu dnrd. Buhari ve Mslim, Muaze adndaki kadndan yle rivayet ederler: Aieye; Hayzl kadn neden orucu kaza ediyor da namaz kaza etmiyor? diye sordum. Bana; Sen Harurilerden misin? dedi. Ben; Hayr, ama soruyorum dedim. Bunun zerine yle dedi: Hayzl olduumuz zaman orucu kaza etmemiz emredildi ancak namaz kaza etmemiz emredilmedi. Onlarn niteliklerinden biri de, mteabih ayetlere uymalar ve muhkem olan ayetleri l almamalardr. Taberi, Tehzibul-Asarda, bn-i Hacerin sahih olduunu bildirdii bir sened ile Hariciler hakknda bn-i Abbastan Radyallahu Anhuma yle rivayet eder: Kurann muhkemlerine iman ederler ancak mteabihleri ile helak olurlar. 425 Bu nedenle sahabe Radyallahu Anhum, bu ekilde davranan birini grdklerinde onu Haricilerden zannederdi. Subay bin sl hadisinde Ebu Osman en-Nehdiden yle rivayet edilmektedir: Beni Yarbu veya Beni Temimden bir adam mer bnul-Hattaba, Zariyat, Naziat, Murselat veya baka baz ayetler hakknda sordu. mer ona, Ban greyim, Allaha yemin ederim sann tra edildiini grseydim ban vururdum dedi ve Basra halkna onunla oturup kalkmamalarn yazd. yle denmitir: Yz kii de olsalar, o adam geldii zaman dalrlard. 426 Tabiinin bak byledir. Malik, Muvattada, Said bin Mansur Snende ve Beyhaki (8/96) Rabia bin Ebi Abdurrahmandan yle rivayet ederler: Said bin Museyyebe; Kadn parman kesmenin cezas nedir? diye sordum. On deve diye cevap verdi. Ben; ki parma kesilirse, cezas ne olur? diye sordum. Yirmi deve dedi. Ben; parmak kesilirse dedim. Otuz deve dedi. Ben yine; Drt parmak kesilirse diye sordum. O; Yirmi deve diye cevap verince kendisine; Neden yaras ve acs artt halde cezas azald? dedim. Bana; Sen Irakl msn? dedi. Ben; Hayr, ama renmek istiyen bir cahil veya bildiini pekitirmek isteyen bir alimim dedim. Bunun zerine yle cevap verdi: Ey kardeimin olu, snnet byledir. Kadnn diyeti erkein diyetinin yars kadardr. Bu mesele hakknda el-Muni ve dier kitaplarn Diyetler blmne baknz. Said bin Museyyeb, kendisine gelen bu kiinin sorup durduunu grnce, snnete itiraz ettiini ve mteabihin peine dtn zannetti. Bu nedenle kendisine Irakl olup olmadn sormutur. nk o dnem Irak
425 426
Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab Es-Sarimul-Meslul, 188, Emevi ve bakalarndan sahih bir sened ile rivayet edilmitir.
OTUZ RSALE
189
fitne ve Haricilerin yata idi. Bu Aienin Radyallahu Anha, hayzl kadnn namazn neden kaza etmediini soran Muaze adndaki kadna Harurilerden olup olmadn sormas kabilindendir. mer bnul-Hattabn Radyallahu Anhu, Allaha yemin ederim sann tra edildiini grseydim ban vururdum demesinden anlalmaktadr ki; onlarn vasflarndan biri de salarn tamamen kesmeleridir. Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem gelen rivayetlerde onlar bununla da nitelenmilerdir. mam Ahmed, Enesten merfu olarak yle rivayet eder: mmetimde ihtilaf ve tefrika olacaktr. Onlardan bir kavim kacak ki Kuran okuyacaklar, ama boazlarndan aa inmeyecektir. Onlarn zelliklerinden biri de salarn tamamen tra etmeleridir. 427 Onlarn bir dier nitelii ise, batl grlerini yaldzlamalar ve ona hak ss vermeleridir. Bu nedenle ciddi bir bilgisi veya derin basireti olmayan kiiler onlara kanar ve pelerinden giderler. Aliyi tahkime zorladklarnda Kendilerine Kitap'tan bir pay verilenleri grmedin mi? Aralarnda Allah'n Kitab hkmetsin diye arlyorlar da, onlardan bir blm yz eviriyor. Onlar, ite byle arka dnenlerdir 428 ayetini dillerine doladlar. Alinin Radyallahu Anhu kendilerine hitap etmesi esnasnda, Hkm ancak Allahndr diyerek bardlar. Bunun zerine Ali bin Ebi Talip Radyallahu Anhu, Batl iin kullanlan hak bir sz diyerek onlara cevap verdi. Onlarn emirleri insanlara hitap ettikleri zaman cenneti ve ehitlii ne kararak insanlarn duygularn coturur, Mslmanlardan sz ederken ise unu sylerlerdi: Bizi, halk zalim olan bu memleketten kar.. bn-i Kesir Rahimehullah, onlar nsanlarn en tuhaf diye nitelemitir. Onlar, bn-i Kesirin dedii gibi insanlarn en tuhaf olmalar nedeniyledir ki, halk Ali ile savamaya tevik ederken yle derlerdi: Rahman ve rahim olan Allaha itaatin gereklemesi iin onlarn yzlerine ve srtlarna kllarla vurunuz. Bunu baarr ve istediiniz gibi Allaha itaat ederlerse, size itaat edenlerin sevab vardr. Ancak siz ldrlrseniz, Allahn rzasna ve cennetine ulamaktan daha gzel ne olabilir ki? bn-i Kesir Rahimehullah, Alinin ordusundaki komutanlardan biri olan Ebu Eyyub el-Ensarinin yle dediini rivayet eder: Attm mzraklardan biri, Haricilerden bir adama isabet etti ve srtndan kt. Ben Ona yle dedim: Ey Allahn dman mjde, sana ete var. Bunun zerine bana; Hangimizin orada kalmaya daha layk olduunu reneceksin dedi.
427 mam Ahmed, Msned, 3/197. lgintir ki, haksz yere Harici olmakla sulanan bizim ve dier Tevhid davetilerinin bilinen tavr, salarn uzatmalardr. Hatta bazlar bunu bize uygun grmemi ve eletirmitir. 428 3 Al-i mran/23
190
bn-i Hacer Rahimehullah, Fethul-Baride, Haricilerin vasflar ile ilgili olan hadisteki ..yaratlanlar arasnda en hayrl konuanlardr szne iaret ederek bundan maksadn kalpler olduunu ve en gzel szn de Kuran olduunu syleyenlere iaret ettikten sonra yle der: Bu szn zahir anlamda olmas muhtemeldir. Bundan maksat, zahirde gzel, ama batnda bunun aksi sz sylemektir. Aynen cevap olarak Aliye Radyallahu Anhu, Hkm ancak Allahndr dedikleri gibi. 429 Onlarn nitelikleriden biri de, abuk gr deitirmeleri ve kararsz olmalardr. Alinin tahkime gitmesi iin bask yapan, ancak daha sonradan bunu kabul ettii iin onu tekfir edenler, ayn kiilerdir. Kendilerine Mminlerin emirine itaat ediniz denildiinde, Bize mer gibi birini getirin, kabul ederiz demilerdi. ok gemeden kendilerine emir olarak, sahabeden olmayan, herhangi bir gemii veya stnl bulunmayan Abdullah bin Vehb er-Rasibiyi atadlar. Basraya, yannda mahremi olmadan gittiini iddia ederek Aieyi Radyallahu Anha tekfir ettiler ve ona Evlerinizde vakarnzla oturun 430 ayetini okudular. Halbuki kardeinin olu Abdurrahman ve kzkardeinin olu Abdullah bin Zubeyr, yolculuu esnasnda Aienin Radyallahu Anha yannda bulunuyorlard. Ayrca Mslmanlarn hepsi onun mahremidir. nk o, Mslmanlarn annesidir. Aieye Radyallahu Anha bu ekilde kar kan ebibiyye frkas, ok gemeden balarna liderlerinin kars olan azaleyi getirdiler. azale, Haricilerden olan dier kadnlar da yanna alarak Haccaca kar savat. Bu ise benzer eyler arasnda denge kuramamalar ve hevalarna uymalar sebebiyledir. Halbuki insanlar arasnda kyasa en ok itibar edenler de kendileridir. 431 Onlarn niteliklerinden biri de, en basit sebeplerden dolay bile abuk blnmeleri ve frkalamalardr. ok basit bir ihtilaf yznden birbirlerine girip ilikilerini kesebilir, hatta birbirlerini tekfir edebilirler. phesiz btn bu nitelikleri irkin, akide ve dnceleri ise sapklktr. Allahu Tealann dinine bal olan cemaatin bir mensubu olmak isteyen ve hakkn peinde olan herkesin, bu niteliklerden ve akidelerden uzak durmas ve saknmas gerekir. yle denilir: Sana yle bir i hazrladlar ki; Farknda olsan, Onu yapmak yerine kuzularla beraber otlamaya raz olursun.
429 430
Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab 33 Ahzab/33 431 ehristani, El-Milel ven-Nihal, 116
OTUZ RSALE
191
Bizi, menhecimizi ve davetimizi bilen herkes, Allahu Tealann ltfu ile btn bu nitelik, akide ve dnceler ile ilikilerimizin olmadn ve bunlardan en fazla sakndrann da biz olduumuzu bilir. Hatta bu gibi akide ve dncelerden beri olduumuzu belirtmemiz ve insanlar bunlardan sakndrmamz sebebi ile, hakkmzda karalamalar yaplm, bizlere hakszlk yaplmtr. Hatta bazlar bu sebepten dolay bizleri tekfir etmitir. Buna ramen uzak veya yakn kimseye taviz vermedik ve bu irkin nitelikleri ve sapk akideleri tasvip etmedik. Hasmlarmzdan insaf ve vicdan sahibi olan herkes bunu itiraf eder ve ahitlik yapar. Bununla birlikte una dikkat ekmek isteriz ki; bu irkin huylardan herhangi birine sahip olan herkesin Haricilerden olduuna hkmetmek doru deildir. Aksine, Haricilerin prensiplerini ve sapk akidelerini benimsediini kabul etmedike, kimseyi bu nitelikler ile nitelemek doru olmaz. Sahabeyi tekfir etmek, gnah ileyen Mslmanlar tekfir etmek, putperestleri brakp Mslmanlarla savamak, onlarn kan, mal ve namuslarn helal grmek gibi temel anlaylarn, yntem olarak kabul etmedike, kimseyi onlardan saymak caiz deildir. atbi, Frkatun-Naciyeye muhalif olan dier frkalardan sz ederken yle der: Beinci konu: Herhangi bir frkann, Frkatun-Naciyeye muhalif saylmas, ayrntlarn birinde deil, genel din anlay ve eriatn kaidelerinin birinde ona muhalefet etmesi sebebi ile olur. nk czi ve tali olan eyler zerindeki ihtilaf sebebiyle frkalama olmaz. Frkalama ve blnme ancak genel konulardaki muhalefet ile meydana gelir. Genel kaideler, czi konularn okluu ile oluur. Kii, teferruattan olan bir ok meselede farkl gr ortaya koyarsa, bunlar eriatn kaidelerinden birine veya daha fazlasna muhalefet ile sonulanr. Ancak czi olan tek bir meseledeki ihtilaf byle deildir. htilafn byle bir meselede meydana gelmesi, bidatnn hata ve yanlmas kabilindendir. 432 Bundan da anlalmaktadr ki, Hariciler veya dier dalalet ehli frkalarn Ehl-i Snnet'e muhalif olan genel usl ve kurallarn benimsedii sabit olmadka, kimsenin onlara nisbet edilmesi caiz deildir. iddet, taassub, arlk ve hkm vermede pervaszlk gibi kt huylarn biri sebebi ile onlara muvafk den kimseyi, onlardan saymak doru olmaz. Bu, Haricilerde bulunan ve onlarn ayrc zelliklerinden saylan bir nitelik bile olsa, Ehl-i Snnet'e muhalefet ettikleri genel kural ve usullerinden deildir. stelik bu ahlak, sadece onlara mahsus ve bakalarnda bulunmayan bir ey de deildir. nk buna benzer eyler herkeste bulunabilir.
432
atbi, El-tisam, 2/233 ve 287
192
Bunlarn ou iman ve ilmi az olan kiilerde bulunabilen nitelikler olup, kalpteki hastalk, zayflk ve ifrazattan baka bir ey deildir. Buna zellikle dikkati ekmek istiyorum. nk ilim tahsilinin henz balarnda olan baz kiilerin tam kavrayamadklar baz konularda heyecanl davrandklar ve aarla katklar grlmektedir. Bu kiiler zaman zaman grlerinde ileri giderler ve ly karrlar. Bu durumlarda onlar hemen Harici olmak ile nitelemek doru deildir. zellikle bu ar davranlar, ihlasl ve drst kiilerde Allahu Tealann Kuranda ilim ehlini niteledii ve ilmin asl olan Allah korkusu ile ok gemeden kaybolur. Bu ise Allahu Tealann Kitab'n iyice dnp tanmak ve ilim talebesini arlktan, riyadan, faydasz tartmalara girmekten, arsz insanlarla vakti boa geirmekten ve ilmi bu tr iler iin renmekten sakndran hadisleri incelemekle olur. Alimlerin sylediklerini incelemek, siyerlerini okumak, ahlak ve davranlarn renmek de buna yardmc olur. Abdullah bin merden rivayet edilen bir hadiste Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Her alanda bir evk vardr, her evkin de bir sonu vardr. Kimin evkinin sonu snnetimde kalrsa doru yoldadr. Kim de hata eder (snnetimin haricinde kalr) ise o da helak olmutur. Bu rivayet, iin banda herkeste bu hamasetin az ok bulunduunu gsterir. Allahu Teala iyililiini istedii kiileri nefsin kt arzusuna kar koymaya ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem snnetine uymaya muvaffak eder. Haricilerin kt niteliklerini tandktan sonra hak peinde olan bir kiiye den grev, bu niteliklerden herhangi birinde onlara benzememeye almak, Ehl-i Snnet vel-Cemaatin niteliklerine sahip olmak iin gayret etmek ve kiiyi dinden kmaya kadar gtrebilen arlklardan kanmaktr. badet ehli olmalarna ramen, arlk ve hevalarna uymalar, Haricileri dinden kmaya ve Nbvvet dnemine ok yakn ve nesillerin en hayrls olan sahabe ve tabiin ile beraber olmalarna ramen onlarn yeryznde ldrlen en erli insanlar olmalarna yolamtr. Bu nedenle onlardan sonra gelen nesillerin bundan dersler karmas, ktlnn farkna varp saknmas, ilmin azald ve cehaletin yayld, insanlarn dalalet nclerini lider edindii ve heva sahiplerinin peine takld gnmzde onlarn yolundan iddetle saknmas gerekir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Allahu Tealann dini, onda ar giden ile geri duran arasnda vasattr. Allahu Teala ne zaman bir kula bir eyi emretse, mutlaka eytan ya ifrat veya tefrit ile karsna karak itiraz eder. Bu itarznn hangisinde baarl olmas onun iin nemli deildir. slam Allahu Tealann dinidir ve din olarak insanlardan sadece o kabul edilecektir. Bu nedenle eytan, slama mensup herkesin yoluna km, eri hkmlerin biroundan saptrm, hatta bu mmetin en abid ve en zahid kitlelerini bile
OTUZ RSALE
193
dalalete drm ve okun yaydan kmas gibi dinden kmalarna sebep olmutur. 433 bn-i Teymiye Rahimehullah, Hariciler ile ilgili yukarda aktarlan hadisleri belirttikten sonra yle der: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve raid halifeler zamannda slama mensup olup oka ibadet etmelerine ramen dinden kan ve kendilerine kar sava hak eden olmusa, bilinmelidir ki bugn de slama veya snnete mensup insanlar slamdan ve snnetten kabilir; hatta snnet ile ilgisi olmayanlar ona bal olduunu iddia edebilir. Halbuki kendisi ondan kmtr. Bunun sebepleri vardr ve arlk bunlardan biridir. Allahu Teala, Kuranda arl ktlyerek yle buyurmutur: Ey kitap ehli, dininizde ar gitmeyin.. 434 De ki: Ey kitap ehli! Dininizde haksz yere haddi amayn. Daha nceden sapan, biroklarn saptran ve yolun dorusundan uzaklaan bir topluma uymayn. 435 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Dinde arlktan saknn. Sizden ncekilerin helak olmasnn sebebi, dinde arla kamalardr. 436 Bu sebeplerden biri de Allahu Tealann Kuranda belirttii ihtilaf ve blnmedir. Dier bir sebep ise, ilim sahiplerinin ittifak ile Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem adna uydurma olduu bilinen birtakm hadislerdir. Cahil kiiler bunlar hadis olarak duyar ve hevasna uygun dt iin onlara inanr. Dalaletin asl, zan ve hevaya uymaktr. Allahu Teala, knad kiiler hakknda yle buyurur: Onlar sadece zanna ve nefislerin arzularna uyarlar. Halbuki onlara Rableri tarafndan hidayet gelmitir. 437 Allahu Teala, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem iin ise yle buyurur: Batt zaman andolsun yldza ki, arkadanz (Muhammed) sapmad ve batla inanmad; o, kt arzularna gre de konumaz. O(nun konumas, kendisine) vahyedilenden bakas deildir. 438 Allahu Teala, Rasul'n cehalet ve zulm olan dalalet ve sapklktan tenzih etmitir. Dalalette olan, hakk bilmeyendir. Sapm olan ise, hevasna uyandr. Allahu Teala, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem nefsin arzusu ile konumadn, ancak Allahu Tealann
433 434
Mecmuul-Fetava, 3/236 4 Nisa/171 435 5 Maide/77 436 Sahih bir hadistir 437 53 Necm/23 438 53 Necm/1-4
194
kendisine vahyettiini aktardn bildirmi, onu ilim ile nitelemi ve hevaya uymaktan tenzih etmitir. 439 B- Harici teriminin stlahi manasna dikkat edilmeli ve gerek zulm kaldrmak iin olsun ve gerekse idareyi ele geirmek iin olsun ynetime kar kan ve ayaklananlar ile bidat olan akide sahibi olan ve usl bakmndan Ehl-i Snnet'e muhalif olan Haricileri birbirinden ayrmak gerekir. nk bu her iki kesim iinde Hariciler kelimesi kullanlr. Haricilerin ilk ortaya ktklarnda amalar ynetimi ele geirmek deildi. Biroklarnn dnyaya iltifat etmedii, zhd ve ibadete dknlkleri ve sapk da olsa akideleri iin lmeye hevesli olduklar bilinmektedir. Ayrca sadece yneticilere kar deil, btn Mslmanlara kar kmlar, iyi ile ktleri arasnda ayrm yapmamlardr. Kafir olduklarna hkm verdikten sonra Mslmanlar ldrmeyi, mallarn yamalamay ve kadnlarn esir almay helal saym, bu uygulamalarnda kadn ve ocuklar bile istisna etmemilerdir. Onlarn hareket noktas sapk ve yanl bir akidedir. Harici olarak nitelenen dier kesim ise, bir akide davasyla deil, ynetime kar bakaldrma veya ele geirme iin yneticiye kar kanlardr. Bunlar iki ksmdr: Birincisi: Din adna fkelendikleri iin veya yneticilerin zulmne ve snnete gre hareket etmemelerine ya da namazlar brakmalarna tepki gsterme sebebiyle ayaklananlar. Bunlar hak ehlidir. Alimler bunlardan saylrlar. Alinin olu Hasan, Harrada toplanan Medineliler ve Abdurrahman bin Eas ile beraber Haccaca kar kan Kurra bunlardandr. kincisi: pheleri olsun veya olmasn, sadece iktidar iin ayaklanm olanlardr. Bunlar ise bailer hkmndedir. 440 Bilindii gibi Ehl-i Snnet'in cumhuru, zalim de olsa Mslman imama kar sabretmeyi tercih etmekte ve ak kfr iinde olmadklar srece onlara kar ayaklanmay uygun grmemektedir. Alimlerin, zalim imama kar zulmne kar kmak iin ayaklananlar hak ehli olarak grd ve hibir ekilde sapk Hariciler ile eit saymad halde, acaba yneticilerin bir ok sebebi ileyerek ak kfre ve irke girdiklerini grerek, dinine yardm etmek iin onlara kar kan kiileri Hariciler olarak isimlendirmek caiz olur mu? Allahu Tealann basiretlerini krelttii ve kalplerini mhrledii birok kiinin yapt gibi, bu insanlara Hariciler ismini takmak caiz midir? Basireti kapal bu kiiler, yasama yapan tautlar ve kfr kanunlarn ege439 440
Mecmuul-Fetava, 3/238 Fethul-Bari, Mrtedlere stitabenin Uygulanmas kitab
OTUZ RSALE
195
men klan mrik kafirleri eletiren veya tekfir edenlere, Ehl-i Snnet'in en iyileri ve muvahhidlerin en samimilerinden olsalar bile, Hariciler adn vermektedirler. Bu insanlarn taut mriklere kar k kalem veya dil ile, kuvvet veya kl ile olmas da onlar iin farketmez. Onlarn bu iddialarnn doru olduunu sylesek ve bu muvahhidlerin Harici olduunu kabul etsek bile, keke bu muvahhidler ile tautlar arasnda verdikleri zarar ynnden tercihte bulunma konusunda marib alimleri kadar basiretli ve kavrayl olsalard. Marib alimleri Haricilerden Ebu Yezid el-Harici liderliinde Beni Ubeyd (Fatmiler) ile savamak zere ktklar zaman, bu bayrak altnda savamalarn knayan kiilere yle demilerdir: Allahu Tealaya kar gnah ileyen kiilerin yannda, Allahu Tealaya kfredenlere kar savayoruz. O dnemin fakihlerinden olan Ebu shak yle der: Bunlar kble ehlidir. Ancak kendilerine kar savalan Beni Ubeyd kble ehli deildir. Onlar yenersek, Harici olan Ebu Yezidin sanca altnda bulunmaya devam etmeyeceiz. Halbuki bu mbarek daveti tayan o insanlar, kurdun Yusufun
Aleyhisselam kanndan beri olduu gibi Haricilerin akide ve usullerinden
beridirler. Mcadeleden geri kalan ve Allahu Tealann dmanlarna kar zillet, meskenet ve aalk ierisinde oturan bu beceriksizlerin, hi olmazsa bu mcahid muvahhidlere iftira etmek ve yalan sylemekten kanmalar gerekmez miydi? Hi olmazsa, onlar knamay brakn veya onlarn sizin hakknzda sustuklar gibi siz de onlar hakknda susun. C- imdiye kadar grdklerimizden anlalmaktadr ki akide ynnden olmasa da, dier alanlarda Haricilere en ok benzeyen ve onlarn kt niteliklerine en fazla sahip olmaya layk olanlar, dine ve ilme mensup olan bu yalakalardr. Haricilerin birok kt nitelii bunlar ile tam olarak uyumaktadr. Bu niteliklerin banda, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem hadiste belirttii Putperestleri brakr, Mslmanlarla savarlar sfat gelmektedir. Tautlarla dost, ama muvahhidlere, onlarn davet ve cihadlarna dman olan, hatta tautlara kar Mrcie, ama muvahhidlere kar Hariciler olan bu szde alimler ve benzerlerinin, nice kez muvahhid Mslmanlara ve davetlerine kar tautlar tevik ettiklerini, onlar kkrttklarn, bunun iin fetvalar dzenlediklerini 441 ve hatta bu muvahhid mcahidlerin bailer
Hicaz ve baka memleketlerde bu trden ok kiiler bulunmaktadr. Bunlardan birinin bu alanda yazd bir kasidesine reddiye olarak bizim yazdmz ve la harisit-Tendidi ve Ruhbanihi ismini verdiimiz kasidemize baknz. rdnde de Ali el-Halebi bu dorultuda verdii fetva ile tautlarn ve destekilerinin gnlne su serpmitir. Baz fazilet sahibi kardeler onun bu fetvasn El-Kavlul-Mubin fi eyhil-Muhbirin adyla yaynlamtr.
441
196
olduunu syleyerek, verdikleri fetvalarnn kendilerini Allaha yaklatrdn dndklerini grdk. Onlar, muvahhid mcahidlere Hariciler adn vererek karalamakta ve Haricileri tekfir eden kimi alimlerin sylediklerinden hareketle onlar tekfir etmektedirler. Bu yaptklar ile onlar, dalalet ehlinden olan Haricilerden ok daha kt bir dereceye dmektedirler. Hariciler gnah ve masiyetler sebebiyle insanlar tekfir ettiler. Bunlar ise srf Tevhid ehlinden olmalar ve, irke kar kp mriklerden beri olmalar sebebiyle insanlar tekfir ediyorlar. bnul-Kayyim Rahimehullah byleleri iin ne gzel sylemi: Haricilere benzeyen ve haksz yere gnahlar sebebiyle insanlar tekfir eden mi var! Hasmlarmz ise Tevhid ve imann zirvesi olan eyler ile bizi tekfir ettiler. Ne tuhaftr ki Kuran ve hadis ehlini sulayarak zahir eyler ile hareket eden ve doru yolu bulamayan Hariciler gibisiniz, dediler. u ahmaklklarna bak, iman ehline Haricilik sfatn nisbet ettiler. Rasulullahn snnetlerine hem dilleri ve hem de kllaryla saldrdlar. Allaha yemin ederim ki azgnln ncleri olan Hariciler byle deildi. Onlar gnahkar tekfir ederken, siz srf itaat ehli olduklar iin tekfir ettiniz Ehli Snnet'i. Onlar sizden daha iyidir, dersem, kim hayr diyecek; iki taraf eit deildir, vallahi. Gnah sebebiyle tekfir edenler nerede, snnete uyanlar tekfir edenler nerede! tihad ettik, dediniz, onlar da itihad ettiler, bai birer topluluksunuz ikiniz de. kiniz de nasslara muhalefet ettiniz, aranzda odur hakem de. Onlar benzer bir nassla baka bir nassa muhalefet ettiler ve uzlatramadlar ikisini de. Sizler nasslara muhalefet ettiniz, zihinlerde oluan phelerle. 442 Sizler hangi sebeple onlardan daha hayrl ve hakka daha yaknsnz?
Bu, bnul-Kayyimin ok gzel bir nitelemesi ve karlatrmasdr. Sanki gnmzde tautlarn mezlerini anlatmaktadr. Hariciler, snneti ihmal etmeleri ve Kuran anlaylarndaki zayflk ve bu ikisini uzlatrmadaki yetersizlikleri sebebiyle o duruma dtler. Ancak bu mezlerin istidlallerine bakan bir insan, hibir ciddi delil gremez. Aksine btn delilleri nemsiz eylerdir. Hattabi kelam ehli iin yle syler: Baktn zaman gerek sandn pheler, hepsi krlm ve dalm cam paralarndan farkszdr. Bunlarn durumu aynen byledir.
442
OTUZ RSALE
197
Onlar Kurann lafzndan anladklarn, onu aklayan hadisten aldlar ne. Halbuki sizler kiilerin grlerini ikisinin de nne aldnz, imdi eit misiniz ikiniz de? Yoksa onlar slama sizden daha m yakndr? Artk sabah oldu gz grenlere. Ahiret gn Allah aranzda hkm verecektir, adalet ve insaf ile. Biz, Allahn hidayet verdikleri dnda, onlardan da beriyiz, sizden de. Ali ve beraberindekilerin, hakiki Haricilere nasl muamele yaptklarn yukarda aktardk. Onlara hibir ekilde hakszlk yapmamlar, savamadan nce kendilerine defalarca eli gndermiler, pheleri konusunda onlarla mnakaa etmiler ve Mslmanlarn kann aktncaya, mallarna ve ailelerine saldrncaya kadar onlar ile savaa balamamlardr. Onlara saldrmadan nce savaa katlmayan veya Kufe ve Medaine gidenlerin eman altnda olacaklarn bildirdiler. Ayrca onlarla savatklarnda mallarn ganimet olarak almadlar ve yamalamadlar. Aksine mallarn velilerine ve miraslarna iade ettiler. Btn bunlar, Alinin Radyallahu Anhu Mslmanlarn can ve mallar hakknda gsterdii titizlikten kaynaklanmaktadr. ldrlenler arasnda Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir hadiste bildirdii, vcudunda kadn memesine benzer bir knt olan kiinin bulunmas zerine, hadislerde kastedilen kiilerin bunlar olduklarna kanaat etmiler ve ancak bundan sonra onlarn ldrlmelerine sevinmilerdir. Buna ramen Aliye Radyallahu Anhu, Onlar mrik midir? diye sorulduunda, Zaten irkten katlar diye cevap vermi ve yine Mnafk mdrlar? diye sorulduunda ise, Mnafklar Allah az anarlar demitir. 443 Hadiste, okun yaydan kmas gibi dinden ktklar bildirilen bu Hariciler hakknda bile selefin insaf, adalet ve kavray ile, gnmzde tautlarn mezlerinin muvahhidlere kar yaptklar saldr ve hakszlklar arasnda ne kadar fark bulunmaktadr. D- Aslsz iftiralarda bulunan bu muhaliflerin Haricilere benzeyen bir dier vasflar ise, gereince kavramadan Kitap ve Snnetin nasslaryla istidlalde bulunmalar ve alimlerin szlerini yerinde kullanmamalardr.
Mslimin artna uygun bir sened ile bn Ebi eybenin Musannefinde, O halde onlar nedir? sorusuna, Onlar kardelerimizdir. Bize kar ayaklandlar, biz de bundan dolay onlarla savatk cevabn verdii anlatlmaktadr. Ayrca bunu bn-i Kesirde, El-Bidaye venNihaye, 7/290da aktarmaktadr. Ancak Buhari, hadisin ravisi olan Heysem bin Adiy iin, gvenilir olmadn ve yalan sylediini belirtmektedir. Aktarlan bu eki, Alinin Cemel olayna katlanlar hakknda syledii rivayet edilir.
443
198
Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hariciler iin buyurduu Kuran okurlar ama boazlarndan aa inmez nitelii, onlarda da bulunmaktadr. Akletme ve kavramann yeri olan kalbe, okuduklar Kuran ulamaz. Bilindii gibi Hariciler, Kim Allahn indirdii (hkmler) ile hkmetmezse ite onlar kafirlerin ta kendileridir 444 ayetinin, gnah ileyen btn Mslmanlar hakknda olduunu kabul etmektedirler. Hatta bu ve buna benzer ayetleri delil gstererek Ali, Muaviye ve tahkim olaynda onlarla beraber olan btn Mslmanlar tekfir etmilerdir. Bu iftirac kiiler, Haricilerin bu yntemini eletiren selef alimlerinin szlerini, kfr ve irkin en arn ileyen bu tautlarn ve mrted mriklerin temize karlmas iin kullanmaktadrlar. Bu tautlarn yaptklarn, selef alimlerinin byk gnah kastederek kullandklar kiiyi dinden karmayan kfr (Kfrun dne kfr) ifadesi kapsamnda sayyor ve bunu savunuyorlar. Halbuki bu tautlarn yaptklar ile selefin kiiyi dinden karmayan kfr (Kfrun dne kfr) diye niteledikleri eyler arasnda dalar kadar fark bulunmaktadr. Bunun sebebi ise, insanlarn nasslar ve deliller konusunda emanet ehlinden olmayan kiileri kendilerine lider edinmeleridir. Bu liderlerin geneli anlaylarnn azl, kavramalarnn yetersizlii ve Kuran ayetlerini ve nzul sebeplerini yeterince bilmemeleri sebebiyle bu konularda bocalamaktadrlar. Bu ise Haricilerin durumuna benzemektedir. bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: lk bidatler, aynen Haricilerde de olduu gibi, Kuran yanl anlamadan kaynaklanm, Kurana muhalefet kastedilmemitir. Kurann delalet etmediini, delalet ediyor gibi algladlar. Mminin tanm, takva ve iyilik sahibi olduuna gre, gnah ileyenin tekfir edileceini, dolaysyla takval ve iyilik sahibi olmayann kafir olup, ebedi cehennemlik olduunu sylediler. Ayrca Osman, Ali ve onlarn yannda bulunanlarn Mslman olmadn, nk onlarn, Allahu Tealann indirmedii eyler ile hkmettiklerini sylediler. Bylece onlarn bidatnn iki balangc bulunmaktayd. Bunlardan birincisi; bir gr veya bir amel ile Kuran hakknda hata eden ve bu hatas sebebi ile ona muhalefet eden kiinin kafir olduunu sylemeleri. Dieri ise; Ali, Osman ve onlarn taraftarlar olan Mslmanlar da Kurana muhalefet eden ve dolaysyla da tekfr edilen kiilerden saymalar. 445 Sahabe Radyallahu Anhum, bunlarn grlerini reddetmitir. Tautlar hakknda bizimle tartan bu kiiler ise, sahabenin bu reddiyelerini alarak
444 445
5 Maide/44 Mecmuul-Fetava, 13/20
OTUZ RSALE
199
Kfrun dune kfr yani kiiyi dinden karmayan kfr gibi ifadeleri apak irk olan hkmleri yasalatran ve uygulayan kafir ve mrikler iin kullandlar. Bununla birlikte sahabeye nisbet edilen bu ifadelerden bazlarnn senedi hakknda ihtilaflar bulunmaktadr. bn-i Teymiye yle der: slamda ilk tefrika ve ayrlklar, Osmann
Radyallahu Anhu ldrlmesinden sonra balad. Ali ve Muaviye, aralarnda
hakem belirleme konusunda ittifak edince, Hariciler buna kar ktlar ve Hkm ancak Allahndr diyerek Mslman cemaatten ayrldlar. Kendileri ile konumas iin yanlarna gnderilen Abdullah bin Abbasn onlarla yapt mnakaalar sonunda yars bu sylemlerinden vazgeti. Dier yars ise, Ali, Osman ve onlardan yana olanlar hakknda, Allahu Tealann indirmedii eyler ile hkmettiklerini, Allahu Tealann indirdikleriyle hkmetmeyenlerin ise kafir olduunu sylediler. Bylece Mslmanlar tekfir ettiler. Onlarn bu konuda hataya dmelerinin iki sebebi bulunmaktadr: Birincisi: Bu sylediklerinin Kurana aykr olmas. kincisi: Haram helal veya helal haram saymad halde, hata veya gnah kabilinden Kurana muhalefet eden kiinin kafir olduunu sylemeleri. 446 eyhul-slamn bu szne dikkat etmek gerekir. Haricilerin Mslmanlar ve Allahu Tealann eriatyla hkmeden imamlar, bu iki bozuk sebep zerinde bulunmalarndan dolay tekfir etmeleri, selef tarafndan reddedilmitir. 447 bn-i mer Radyallahu Anhuma onlar hakknda yler der: Bunlar yaratlanlarn en erlileridir. nk kafirler hakknda inen ayetleri, mminler hakknda uyguladlar. Akllarnn ktl bakmndan Haricilere en ok benzeyen bu muhalifler ise, Haricilerin gnah sebebiyle mminleri tekfir etmesine kar kan selefin mminleri savunmak iin sylediklerini, mrted tautlar ve mrik mlhidleri savunmak iin kullandlar. Selefin bu trden olan ifadelerini, bu tautlarn ak kfrlerini ve gn kadar ortada olan riddetlerini savunmak iin kullanmalarnn yannda, cephe aldklar mminleri tekfir etmek iin de kullandlar. E- Bahsettiimiz bu kiilerin Haricilere benzer olan ynlerinden biri de, yasalar koyan mrted tautlar, mminlerin emiri veya Mslmanlarn imam olarak isimlendirmeleri, onlara beyat etmeleri, eriata uygun emirliin veya imamln herhangi bir artna itibar etmemeleri ve o tautlarda bu
Mecmuul-Fetava, 13/112 Hariciler ile mnakaa edenlerin banda Ali, bn-i Abbas, bn-i mer, Ebu Bekre ve Tabiinden olan Tavus, Ebu Miclez ve mer bin Abdulaziz gelmektedir.
447 446
200
artlarn bulunup bulunmadna bakmamalardr. Hatta bu konuda Haricilerden daha kt bir tavrlar bulunmaktadr. Hariciler Ali ve Osmann hilafetini dladklarnda, imamln artlarn tamayan bir kiiye beyat ettiler. Ancak onlarn beyat ettii bu kii Mslmand. Onlar bu yaptklaryla mmetin zerinde birlemedii ve Kureyten olmayan birini mminlerin emiri olarak isimlendirdiler. Bu meselede, Ehl-i Snnet vel-Cemaate muhalif davrandlar. Kad yad yle der: mamn Kureyten olmas art, btn alimlerin grdr. Bunu hakknda icma bulunan konulardan sayarlar. Seleften bu konuda herhangi bir muhalefet eden nakledilmemitir. Ayrca seleften sonra da hibir memlekette bu meselede ihtilaf olduu aktarlmamaktadr. Haricilerin ve onlara muvafakat eden Mutezilenin bu konuda sylediklerine itibar edilmez. 448 Hariciler, imamn Kureyten olmasn art grmemelerine ve ebibiyye frkasnn yapt gibi kadnn da bu grevde bulunmasna raz olmalarna ramen, bu muhaliflerin iine dt rezil duruma dmemilerdir. nk bunlar mrtedlerin de Mslmanlara emir olmasn caiz grmekte ve onlara beyat etmektedirler. eri imamet konusunda inemedikleri hibir art brakmadlar. phesiz btn artlarn banda ise emir olarak vasflanan kiinin Mslman olmas gelmektedir. Dolaysyla bu konuda onlar, Haricilerden ok daha kt ve zararl bir hale geldiler. nk, kfr kanunlarn karan, onlarla hkmeden, Allahu Tealann din ve eriatna sava aan, dou ve bat kafirlerini dost edinen, onlarla dost olup tokalaan ve sevgilerine gnllerini aanlar dost bildiler, ancak kfr ve irklerine kar kp batl uygulamalarn tenkit eden herkesi bailer ve Hariciler olarak grdler. F- Gnmzde Mrcie mezlerinden ve Cehmiyye davetilerinden tautlar ve destekilerini savunan, muvahhidlere ve davetlerine sava aan baz arlarn iledikleri cinayetler, onlar Haricilerden daha kt klmaktadr. Onlar, ou zaman muvahhidleri Haricilerden olmakla suladlar. Halbuki muvahhidler Mslman ve adalet sahibi imamlara kar deil, mrted kafir tautlara kar ktlar. nk bu Tevhidin pratik bir uygulamas ve irk ve tautlardan beri olmaktr. phe yok ki bu mezlerin, Allahu Tealaya itaatlar sebebiyle muvahhidlere dmanlk yapmas, onlar gnah ve masiyet sebebiyle Mslmanlara saldrp tekfir eden nceki Haricilerden ok daha kt ve zararl yapmaktadr. Bu nedenle kad urayhn Mrcie iin Onlar en kt topluluktur, Zuhrinin de slamda, Mslmanlar iin, Mrcielikten daha zararl bir bidat olmamtr demesine amamak gerekir. Yahya bin Ebi Kesir ve
448
Fethul-Bari, ehristani, el-Milel ven-Nihal,116
OTUZ RSALE
201
Katade ise yle der: mmet iin Mrcielikten daha tehlikeli bir heva yoktur. brahim Nehai yle der: Mrcienin fitnesi, bu mmet iin Ezraki Haricilerinin fitnesinden daha tehlikelidir. 449 Kald ki balangta Mrcienin, Ehl-i Snnet ile olan ihtilaf, sadece isim ve lafzlardayd. Yani Ehl-i Snnet ve onlar arasndaki ihtilaf, sadece imann tanm ve amellerin iman isminin kapsamna girip girmemesiyle ilgiliydi. Onlardan hi kimse, amelleri ihmal etmeye veya farzlar terketmeye armak bir yana, kafirlerin kfrne, mriklerin irkine ve mlhidlerin inkarna klf aramaya gitmemitir. Asla onlar byle bir ey yapmadlar. Bilakis onlardan ibadet ve zhd ehli, imanyla amel eden ve mtehid olanlar vard. 450 Ne var ki Mrcielik daha sonra, seleften bazlarnn tekfir ettii ulatul-mrcie denen ve ar giden baz kiilerin mezhebi haline geldi. Gnmzde bu mezhebin bir ok mensubu utanmadan unu aka sylemektedir: Tasdik veya doru bir itikad kiide bulunduu srece, zahiri kfr sebeplerinden olan ameller ve szler, herhangi bir amelin cinsini tmden brakmak, dinden yz evirmek ve farzlar tamamen terketmek imana zarar vermez. Selefin, ilk ortaya ktklarnda dahi Mrcie mezhebine kar takndklar tavr, onlarn firasetlerinin ve basiretlerinin kuvvetini gsteren bir delildir. Halbuki Mrcie ilk dnemlerinde, kfr olan herhangi bir eyi izhar etmemi veya bunu onaylamamtr. Ancak selef, kuvvetli basiretleri sebebi ile bu mezhebin dinden kopmaya ve dinin hkmlerinden syrlmaya gtreceini anlamtr. Gnmzde Mrcie mezlerinin eserleri ve yaptklar, selefin ne kadar hakl olduunu gstermektedir. nk Mrcielik anlay, mensuplarn saptrmaya ve arlarn dinden karp kfrn iine atmaya devam etmektedir. Durum o dereceye ulamtr ki, onlardan bazlar kfr basit grmeye, onaylamaya, kafir ve mrikleri savunmaya, onlar iin fetva vermeye, onlara katlmaya, desteklemeye, korumaya ve dostlukta bulunmaya kadar gitti. Bu nedenle brahim en-Nehainin feraset ve basiretiyle, ilk Mrcie mensuplar iin Mrcienin fitnesi, bu mmet iin Ezraki Haricilerinin fitneBaknz: Mecmuul-Fetava, 7/246, Daru bn-i Hazm basks rnek olarak mer bin Zer bin Abdullah el-Hemedaninin biyorafisine baknz. mam Ahmed onun iin yle der: Mrcielikten ilk sz eden odur. Halkn en abid ve zahidlerindendi. Onun ibadet ve teheccd ile ilgili syledikleri iin baknz: Haliyyetul-Evliya, 5/108-115. Kays bin Mslim hakknda, Sfyan unlar syler: Allahu Tealaya saygszlk etmemek iin u zamandan beri ban semaya kaldrmamtr. Yahya bin Said, Ebu Davud ve Nesai, onun Mrcieden olduunu sylemilerdir.
450 449
202
sinden daha tehlikelidir demesine amamak gerek. stelik Haricilerin mezhebinin temeli, Kuran yceltmek ve ona uyulmasn istemeye dayanmaktadr. 451 Ne var ki Kuran aklayan snnetten yz evirmeleri ve yukarda szn ettiimiz dier kt davranlar onlar saptrmtr. Ancak Mrcienin ahlaksz mezleri, hakk batla kartrmalaryla slamn, iman ve Kurann halkalarn birer birer zmekte, onun hkmlerini amann nemsiz olduunu sylemekte ve kurallarn inemeyi basit grmektedirler. Bu bakmdan onlar Haricilerden ok daha kt ve zararldrlar. G- Tevhid ehlini ve davetilerini, Mslman halk tarafndan sevilmeyen bu isim ile anarak karalamak, birbirlerinden miras aldklar eski bir alkanlktr. Her milletin varislerinin olmas, Allahu Tealann insanlar arasndaki snnetidir. Peygamberlerin, izlerini takip eden ve Tevhid akidelerini destekleyen muvahhid miraslar olduu gibi (Allahm, bizi onlardan eyle), onlarn hasm ve dmanlarnn da, mnafklarn da, alaklarn da, hakla batl birbirine kartran sahtekarlarn da miraslar vardr. Onlarn batl ve phelerini miras alrlar, her zaman birbirlerine aktarrlar, bidatlarn yaymak ve hakkn sahiplerini karalamak iin kullanrlar. Karalamak onlarda ok ucuzdur, nk l ve tarts olmadan datmaktadrlar. Yukarda, bnul-Kayyimin el-Kafiyetu-afiye fil-ntisari lilFirkatin-Naciye isimli kasidesinden baz blmler aktarmtk. Bu kaside de nceden beri, bidat frkalara mensup kiilerin, Ehl-i Snnet mensuplarn Hariciler adn takarak karalamalarnn onlarn adetlerinden olduu belirtilmektedir. Hallaln, es-Snnede yle nakleder: Ebu Abdullah (Ahmed bin Hanbel) yle dedi: Bize ulatna gre Ebu Halid, Musa bin Mansur ve benzerleri hasmlarmzn yannda oturarak, bizim szmz ayplyorlar ve yle diyorlar: Kuran ne mahluktur, ne de mahluk deil. Ayrca tekfir ile ilgili grlerimizi de knayarak, Hariciler gibi dndmz iddia ediyorlar. Ebu Abdullah bunlar sylerken fkeli biri gibi tebessm ediyordu. 452 atbi, hafz Abdurrahman bin Battann kendisi ile ayn dnemde bulunan muhaliflerinin ona iftira etmelerinden, lakaplar takarak ithamlarda bulunmalarndan yakndn aktarr ve yle der: Hafz Abdurrahman bin Battann, kendisi ile ayn dnemde olan baz kiilerden grd muameleye benzer bir muamele ben de grdm. bn-i Batta kendi durumunu anlatarak yle der: kamette ve yolculukta, yaknmda ve uzamda, tanyan ve tanmayanlar arasndaki halime atm kaldm. Mekke, Horasan ve baka yerlerde grdm muvafk ve muhaliflerin ou beni kendi dncelerine uyma451 452
Baknz: Mecmuul-Fetava, 7/112 Mecmuul-Fetava ,6/479, Darul-Ktbil-lmiyye basks
OTUZ RSALE
203
ya, sylediklerini tasdik etmeye ve kendilerine ahitlikte bulunmaya davet etti. Sylediklerini tasdik ederek onaylarsam, bana muvafk derler, sylediklerinin bir harfine veya yaptklarnn bir blmne itiraz edersem, bana muhalif derlerdi. Bu sz ve amelerinden herhangi biri hakknda Kuran ve Snnetin baka bir ey sylediini belirtirsem bana Harici adn takarlard.. Kendilerine Tevhid ile ilgili bir hadis okusam bana Mebbiheci derlerdi. Allahu Tealann grlmesiyle ilgili bir hadis sylesem bana Salimiyyeci derdi. Sylediim sz iman ile ilgili ise, bana Mrciesin derlerdi. Ameller ile ilgili bir ey sylesem, bana Kaderiyyeci derlerdi. Ne zaman birine muvafakat edersem, bana bakasnn ad verildi. Cemaatlerine yalakalk yapsam, Allahu Tealay kzdrm olurum. Halbuki bunlarn hibiri beni Allahu Tealann gadabndan kurtaramaz. Ben sadece Kitap ve Snnete sarlyorum ve afur ve rahim olan Allaha istifar ediyorum. atbi yle der: Bu aktardm hikayenin tamamdr ve sanki o Rahimehullah, hepimizin dilinden konumaktadr. Bu lakaplardan biri veya birkayla anlmam olan mehur bir alim veya tannm faziletli bir kii bulmak ok nadirdir. nk muhalifler genellikle hevalarna gre hareket ederler. Snnetten ayrlmann sebebi ise cehalettir. Byle kiiler, snnete bal olan insanlara yklenirler, bu insanlarn yaptklarn karalayp ktlerler ve bu lakaplardan biri ile ona iftirada bulunurlar. Sahabeden Radyallahu Anhum sonra ibadet edenlerin en stnlerinden olan veys el-Karaninin yle dedii rivayet edilir: Emr-i bil-maruf ve nehyi anil-mnker mminlere dost brakmad. nsanlara emr-i bil-maruf yapyoruz, ancak onlar bu sebepten dolay namuslarmza sverler. stelik fasklardan da buna destekiler bulurlar. Allahm, o kadar sulamalar yaptlar ki! Vallahi buna ramen ben onlara kar Allahn hakkn yerine getirmeye devam edeceim. 453 bn-i Teymiye Rahimehullah yle der: Cehmiyye ve Mutezile bugne kadar Allahu Tealann sfatlarn kabul eden kimseye, Mebbiheci olduunu syleyerek yalan ve iftirada bulundu. Hatta onlardan o kadar ileri gidenler var ki peygamberleri bile bu ekilde suladlar. Cehmiyyenin nde gelenlerinden Smame bin Eras, peygamberlerden kiinin Mebbiheden olduunu sylemektedir. Bu szne delil olarak ise Musann Aleyhisselam, Allahu Tealaya Bu i senin imtihanndan baka bir ey deildir 454 demesini, sann Aleyhisselam Sen benim iimdeki bilirsin, halbuki
453 454
El-tisam, 1/31-33 7 Araf/155
204
ben senin zatnda olan bilmem 455 szn ve Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem Rabbimiz iner.. szn gsterir. Hatta Mutezilenin ou, Malik ve ashabnn, Sevri ve ashabnn, Evzai ve ashabnn, afii ve ashabnn, Ahmed ve ashabnn, shak bin Rahuye ve ashabnn, Ebu Ubeyd ve dier btn imamlarn Mebbiheden olduunu syler. Nitekim Ebu shak bin Osman bin Dirbas e-afii, Tenzihu Eimmeti-eria anil-Elkabi-enia adnda bir kitap yazm, selefin ve bakalarnn bu konudaki szlerini aktarm ve mriklerin Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem lakaplarla and gibi bidat ehlinden her frkann kendine gre doru sand bir lakapla Ehl-i Snneti karaladn sylemitir. Rafziler Ehl-i Snnete Navasb 456 lakabn verirler. Bunun dnda Kaderiyyeciler Cebriyye, Mrcie pheciler 457 , Cehmiyye Mebbihe ve Kelamclar ise Haeviyye, Nevabit 458 , usa 459 veya usera 460 gibi lakaplarla Ehl-i Snneti anarlar. Nitekim Kurey de, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem deli, air, kahin, mfteri gibi lakaplarla anyordu... nsanlarn sylediklerini naklederek ve srf tadklar akideye muhalif olmalar sebebi ile, insanlar bu isimler ile isimlendirenleri Allahu Tealaya havale ediyorum. Allahu Teala hepsinin hakkndan gelir. Kt tuzak ancak sahibinin ayana dolanr. 461 bn-i Teymiyenin rencisi olan bnul-Kayyim mehur kasidesinde hadis ve eriat ehli imamlarn bu kt lakaplardan uzak olduunu belirterek yle der: Yalana kaarak onlar her trl lakapla sularlar, halbuki bu iftira ve yalandan beridirler. Hakszlk yaparak iftira edenin iftira ettii kiiden daha layk olduu eylerle sularlar. Susuz kii yaptklarndan dolay karalanyor, bunu bilmeyen ikisini eit sayyor. Onlara Haeviyye, Nevabit, Mcessime ve putlara tapanlar adn verdiler.
455 456
5 Maide/115 Yani Ehl-i Beyte dmanlk besleyenler 457 nk naallah mminim demeyi caiz grrler. 458 Tredi, toy anlamndadr. 459 erp anlamndadr. 460 Ayak takm, anlamndadr. 461 Mecmuul-Fetava, 5/72-74, Daru bn-i Hazm basks
OTUZ RSALE
205
Halbuki Rasulullahn ve ashabnn dman olan Rafziler hayvanlarn en ktleridir. 462 Sahabeye dmanlk yapyorlar ve sahabeye olan bu dmanlklarndan dolay Rahmann taraftarlarna Nasbiyye diyorlar. Hayret verici bir incelik var ey kardeler, onu size aklayaym; Rasule ve Rasuln muhaliflerine insanlardan farkl iki zmre varis olacaktr. Rasule varis olanlar, onun yolundadr, muhaliflerine varis olanlar ise iki frkadr; Onlardan biri Rasule ve tabilerine dmandr ve bunu aka yaparlar, Allahn sevgili kulu demezler ve asl olarak kendilerine yakan baka bir lakap takarlar. Onlardan sonra gelenler de bu uygulamay miras olarak aldlar ve hakszlk yaparak karaladlar. Her biri, miras olarak aldn gerekletiriyor, ey iiten ve anlayan kii, duy ve anla! Mnafklk yapan dierleri ise, gizlediklerinin aksini aa vururlar. Bunlar kullarn miraslardr. Nimeti bol Allahn taksimidir bu. Bir nkte daha vardr ki haksz yere svlen kiilere teselli verir, Allah cisim gibi insana benzeten kiilere muattlann lanet okuduunu grrsn. Allah hidayet ehlinden bunu savyor, tpk Muhemmed ve mzemmem isimleri gibi. 463 Onlar mzemmeme sverler, Muhammed ise onlarn svmelerinden uzaktr. Allah hem lafzda ve hem de manada Muhammedi svmelerinden korumutur.
Nitekim gnmzde onlarn mezleri de, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kendisinin ar vlmemesi tavsiyesini hatrlatan veya grdkleri delile uyarak sahabeye nisbet edilen kimi itihad ve szleri reddeden muvahhid insanlar Peygamber ve ashabna dmanlkla sularlar. 463 Buharinin u hadisine iaret etmektedir: Kureyin bana svmesini ve lanet okumasn Allahu Tealann nasl uzaklatrdna amyor musunuz? Onlar ktlenen birine (mzemmem) svyorlar ve yine ktlenen birine lanet ediyorlar. Halbuki ben Muhammedim (vlmm). Muattla ve mebbihe lakaplaryla, Hariciler ve tekfirciler nitelemeleriyle hasmlarnn kendilerini karalamaya alt muvahhidler iin bunda bir teselli vardr. Allahu Teala bu ekilde svgleri onlardan uzaklatrmaktadr. nk onlar bu eylerden beri ve uzaktrlar. Btn karalama ve svmeler, her trl ktleme ve karalamaya layk olan hasmlarna dnmektedir.
462
206
Tabileri de Muattla ve Mebbiheden beridir. Svmeleri kendilerine geri dner, nk her trl ktleme ve karalamaya onlar layktr. Muattladan kii Mebbiheden kiiye lanet okuyor, ama muvahhidi Allah koruyor... Bunlar size ikram edilen gzel eylerdir, ama Muattladan olanlar iin irkindir. lim, kapcya ve izin almaya ihtiya kalmadan muvaffak olan her kalbe girer. Rezil olduu iin mahrum kii onu red eder. Allahm, bizi ilimden mahrum etme. fkenizle geberin, Rabbim iinizi ve kaplerinizde olanlar ok iyi biliyor. Allah, Dinini, Kitabn, Peygamberini ilim ve sultan ile her zaman destekliyor. Hak yle bir duvardr ki insanlar ve cinler bir araya gelse kimse onu ykamaz. Ne tuhaf! Kuran ile ve hadisler ile szlerini delillendiren kiilere dediler ki; Siz bununla Hariciler gibisiniz. Onlar zahire baktlar, ama manalar anlamadlar...
OTUZ RSALE
207
SONSZ
Allahu Teala hepimize ak olan hak zere sebat versin. Bil ki bu mmetten bir taife, bir topluluk veya bir cemaat kyamet kopuncaya kadar bu din zerinde bulunacak, yceltip destekleyecek, tahrif edenlerin tahrifatlarndan ve batl ehlinin bidatlarndan onu koruyacaktr. Buhari ve mam Ahmed, din zere olan, onu yceltip savunan ve gereklerini yerine getiren bir cemaatin olacana ilikin hadisi birbirine yakn lafzlar ile neredeyse tevatr derecesine yakn bir derecede rivayet etmitir. 464 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu hadiste unu mjdeler: mmetimden bir grup Allahn emrini yerine getirmeye devam edecektir. Onlar yalnz brakanlar veya kendilerine muhalefet edenler, Allahn emri gelinceye kadar onlara bir zarar veremezler ve onlar insanlara kar muzaffer olacaklardr. Hakk arayan kiinin tanmas, bakalarndan ayrp ona katlmas, muvahhid mensuplar ve taraftarlarndan olmas iin bu zmrenin niteliklerini ve belirtilerini renmesi gerekir. Bu topluluun hadiste anlatlan niteliklerinden bazlarn yle sralayabiliriz: Birincisi: Allahu Tealann emrine (hakka) baldr. Hak zere olmak, daveti ve akideyi aka haykrmak, aleni olarak aklamak, yaclk ve geveleme yapmadan insanlara duyurmak demektir. Bu ise insanlarn, hakk en parlak ekliyle tanmas, iyi ile ktnn birbirinden ayrlmas, mminlerin yolundan mcrimlerin yolunun ayklanmas ve seilmesi iin gereklidir. Allahu Teala yle buyurur: brahim ve onunla beraber olanlarda, sizin iin gerekten gzel bir rnek verdr. Onlar kavimlerine demilerdi ki: Biz sizden ve Allah brakp taptklarnzdan uzaz. Sizi tanmyoruz. Siz bir tek Allaha
Bunu bn-i Teymiye belirtmektedir. Baknz: ktizaus-Sratil-Mustakim ve Suyutinin Katful-Ezharil-Mtenasire isimli kitab.
464
208
iman edinceye kadar, sizinle bizim aramzda srekli bir dmanlk ve fke belirmitir. 465 shak bin Abdurrahman bin Hasan bin Muhammed bin Abdulvehhab, akideyi aklamann, Tevhidi akta ve gizlide gerekletirmek iin, dine yardm etmek ve mriklere muhalefet etmek iin ona davet etmenin gerekliliini belirterek yle der: Mriklere kalp ile buzetmek yeterli deildir. Dmanl ve buzu aklamak da gerekir. Buna delil olarak ise yukarda aktardmz Mumtehine Suresindeki ayeti gsterir ve yle der: Bundan daha ann bulunmad u aklamaya bak! Bu nedenle kafirlere dmanl aklamak, onlar akca tekfir etmek ve cismen onlardan ayr olmak gerekir. Dmanln manas, senin bir tarafta, onlarn ise kar tarafta olmasdr. Beraetin asl da kalben, lisanen ve bedenen ilikiyi kesmektir. Mminin kalbi kafirlere dmanlktan geri olmaz. htilafl olan ey, dmanl aklama konusudur. 466 Sleyman bin Sehman manzum olarak bunu yle ifade eder: Bu dinin izhar, onlarn kafir olduunu aklamaktr. nk onlar kafir bir topluluktur. Aka onlara dmanlk ve buz etmektir. Ey akl sahipleri dnmez misiniz! Kalbin buzetmesi de yetmez. Zaten seven de odur ve bu nedenle l deildir. l, onlara aka ve haykrarak senin mmin, onlarn ise kafir olduunu sylemektir. 467 Allahu Tealann emrine bal olmak, bu taifenin ehlinin hakka ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem brakt yola sarlmaya devam etmesini, mminlerin yolundan gitmesini ve Frkatun-Naciye olan Ehl-i Snnet vel-Cemaatin yoluna ve yntemine uymasn kapsar. Bunun kayna, temeli ve esas, Tevhidi gerekletirmek, irkten ve mriklerden beri olmay ilan etmektir. Bu, btn peygamberlerin davetidir. Allahu Teala yle buyurur: Andolsun ki, biz, Allaha kulluk edin ve tautlardan kann diye (emretmeleri iin) her millete, bir peygamber gnderdik 468 , Senden nce
465 466
60 Mmtehine/4 Ed-Durerus-Seniyye fil-Ecvibetin-Necdiyye, 141 467 Divan, 76-77. Bundan nce aktarlanlar, Milleti brahim isimli kitabmzdan alnmtr. Bu konuda nemli olup bakmakta yarar vardr. 468 16 Nahl/36
OTUZ RSALE
209
hibir rasul gndermedik ki ona; Benden baka ilah yoktur; u halde bana kulluk edin diye vahyetmi olmayalm. 469 Bu konuda btn peygamberlerin eriat birdir. Allahu Teala, Nebisine Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu yol zerinde dosdoru olmasn Kurann birok ayetlerinde emretmektedir. Allahu Teala yle buyurur: O halde seninle beraber tevbe edenlerle birlikte dosdoru ol. Ve ar gitmeyin. nk O sizin yaptklarnz ok iyi grendir 470 , Sonra seni din konusunda bir eriat sahibi kldk. Sen ona uy; bilmeyenlerin hevalarna uyma. 471 Bu taifenin sarld ve izledii yol, Ehl-i Snnet vel-Cemaatin yoludur. Bu ise, ona muhalif olan ve bilmeyenlerin hevalar.. kapsamna giren sapk frkalarn akidelerinden beri olmay gerektirir. Bu taife, menheci, akidesi, cihad, daveti ve yaay ile vasat olan topluluktur. Dinin hibir blmnde ifrat ve tefrite kamaz. bn-i Teymiyenin Rahimehullah dedii gibi onlar, Allahu Tealann sfatlar konusunda Muattila, Cehmiyye ve Mebbihe arasnda vasattr. Allahu Tealann fiilleri konusunda Kaderiyye ve Cebriyye arasnda vasattr. Allahu Tealann tehditleri (vaid) konusunda Mrcie, Kaderiyyeden olan Vaidiyye ve dierleri arasnda vasattr. man ve din konusunda Haruriyye, Mutezile, Mrcie ve Cehmiyye arasnda vasattr. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashab konusunda Hariciler ile Rafziler arasnda vasattr. 472 Allahu Tealann emrine bal olmak, hasmlarna kar hccet ve davetlerinin stn olmasn kapsar. nk stn olmann anlamlarndan biri, galip olmaktr. Bu nedenle szkonusu hadisin baz rivayetlerinde Muzafferdirler, bazsnda Dmanlarna kar galiptirler, Hasmlarna kar stndrler eklinde geer. Bunun daima maddi zafer manasnda olmas gerekmez. Dinin ycelii, delillerinin stnl ve kuvveti, eriatnn salaml ve dier btn din ve eriatlardan stnl, izzet, zafer ve stnln en byk anlamlardr. Allahu Tealann izniyle, gemite her zaman olduu gibi, bugn de bu dinin ve bu davetin baka btn din ve davetlerden stnln ve hccetinin bykln gryoruz. O, yce, temiz ve mbarek bir davettir. Ne kendisinin ve ne de ehlinin, hasm ve dmanlarnn bavurduu arptma, karalama, yalan, sulandrma ve nasslarla oynama gibi irkin yollara bavurmaya ihtiyac yoktur. Bu davetin mensuplar, kendilerine muhalif olanlara Kitap ve Snnet ile kar kt zaman sapk arlarn dklmesi ve yaydklar btn phelerin rmesi ne abuk olmaktadr!
469 470
21 Enbiya/25 11 Hud/112 471 45 Casiye/18 472 bn-i Teymiye, El-Akidetul-Vastyyeden
210
Bu davetin dmanlar olan tautlar ve destekilerinin durumu da byledir. Allahu Tealann yardm ve ltfu ile onlara ka defa eri deliller ile kar ktk, ileri srdkleri btn delil ve gerekelerini rttk, Kuran ve Snnetin delilleriyle, onlarn ne srdklerinin geersizliini ortaya koyduk. Bu yce davetin delilleri ve batl davalarnn dklmesi karsnda ya gevelemekte, ya da balarn ne eerek geitirmeye almaktadrlar. Onlarn ou tehdit ve ikence yetkisine sahip deil ise, hezimete urayanlarn ileri srd geim, zaruret ve basklar mazeret olarak ileri srerler. 473 Hatta muvahhidlerden avam denebilecek kiilerin nnde bile bu kaamaklara bavururlar. Okuma yazmas olmayan bir muvahhid, onlardan bazlarna yle sylemiti: Sadece iki kelime: Allaha kulluk edin ve tauttan saknn.. Sz bundan daha fazla uzatmaya gerek yok. Sizler tautlar red mi ediyorsunuz, yoksa onlar koruyup destek mi veriyorsunuz? Bu muvahhidin sorusu karsnda, kendisine cevap verebilmek iin yukarda aktardmz mazaretlere snrlar. Muhammed bin Abdulvehhab u sznde ne kadar da hakldr: Allahn izni ile muvahhidlerin avamndan bir kii, mriklerin alimlerinden bin kiiye galip gelir. Allahu Teala yle buyurur: Bizim ordumuz phesiz stn gelecektir. 474 Allahu Tealann askerleri delil ve dil ile galiptir, kl ve mzrak ile galip olduklar gibi. 475 Btn bunlar, bu taifenin hccetinin ve davetinin stnl ve hasmlarna olan galibiyetlerindendir. Allahu Teala yle buyurur: O, mrikler holanmasalar da (kendi) dinini btn dinlere stn klmak iin Rasuln hidayet ve hak din ile gnderendir 476 , Nihayet biz, iman edenleri dmanlarna kar destekledik. Bylece stn geldiler 477 , Halbuki stnlk ancak Allahn ve Rasulnn ve mminlerindir. 478
473
Ancak cellatlar, muvahhidlerin, onlar kahreden, rezil ve perian eden delillerinden anlamazlar. Onlarn anlad sadece krba ve sopalardr. Ahmak ve aklszlklar nedeniyle bu yaptklarnn akideyi deitireceini veya Tevhidi sndreceini sanrlar. Halbuki Tevhid ehli insanlar ka defa onlara sylediler ve zindanlarn duvarlarnda onlara unu yazdlar: Zincirler ancak sebatmz artrr, cezaevi ancak imanmz keskinletirir, Kardelerimize yaplan ikenceler Ve yzlerce de olsa davetileri ldrmek, Sadece iman bayran yceltmemizi ve apak hakk haykrmamz artrr. Fakat onlar akletmezler! 474 37 Saffat/173 475 Kefu-ubuhat 476 9 Tevbe/33 477 61 Saf/14 478 63 Mbafikun/8
OTUZ RSALE
211
Allahu Teala bu daveti, ancak mensuplarnn itaati, Allah yolunda olan istikameti, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara brakt hak zerinde sebat etmesi ve Allah yolunda cihad etmesi ile yceltir, sahiplerini izzete kavuturur ve hccetlerini de stn klar. Allahu Teala yle buyurur: Ona ancak gzel szler ykselir. Onlar ise Allaha salih amel ulatrr. 479 Allahu Teala bu ayetinde, gsterdii yolda istikamet zere olmann ve hakka uygun olan salih amelin, daveti ve sz ycelttiini belirtmektedir. Alimler, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hariciler ile ilgili syledii Kuran okurlar ama boazlarndan aa inmez szn bununla tefsir etmitir. Yani onlarn Kuran okumalar ykseltilmez, galip klnmaz ve kabul de olunmaz. nk eriata uygun bir salih amel niteliinde yaplmamaktadr. Aksine amelleri arlk, eriatn hkmlerini ineme ve Mslmanlara kar hakszlk zerine bina edilmitir. Bu ise Allahu Tealann u ifadesinin kapsamna girer: Kpk atlp gider. nsanlara fayda veren eye gelince, o yeryznde kalr. te Allah byle misaller getirir. 480 kincisi: Bu cemaatin niteliklerinden biri de, bakas iin deil, sadece Allahu Tealann emri ve dini iin savamas, delil ve hccete ilave olarak eli, dili ve kuvveti ile Allahu Tealann eriatn yceltmeye almasdr. Nesei, Seleme bin Nufeyl el-Kindiden yle rivayet eder: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem yannda oturuyordum. Bir adam geldi ve Ey Allah'n Rasul! nsanlar atlar kaldrd, silahlar da terketti, Artk cihad bitmitir, harpler de sona ermitir diyorlar dedi. Bunun zerine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem insanlara dnd ve yle dedi: Yalan sylyorlar, asl imdi harp geldi. mmetimden bir grup, hak yolunda mcadeleye devam edecek, Allah da, onlar ile baz kavimlerin kalplerini saptracak ve bunlardan onlarn rzkn salayacaktr, bu hal kyamet gnne, Allah'n va'dinin gelme anna kadar devam edecektir. Atn, kyamete kadar alnnda hayr baldr. Sakn birbirinizin boynunu vurmayn. M'minlerin asl yerleri amdr. 481 ncs: Bu taifenin niteliklerinden biri de, taraftarlarnn az olmasnn ve kar kan ve yalanlayanlarn ok olmasnn ona zarar vermemesidir. Hadiste yle gemektedir: Onlar yalnz brakanlar veya kendilerine muhalefet edenler, Allahn emri gelinceye kadar onlara bir zarar veremezler. Kendilerine kar kan, yalanlayan, iftira eden, karalayan, sava ilan eden ve bask yapan kafir, mrik ve mrtedlerin btn abalar, onlar,
479 480
35 Fatr/10 13 Rad/17 481 mam Ahmed de, Msned, 4/104de bunu rivayet etmitir.
212
davetlerini haykrmaktan ve Allah yolunda cihad etmekten alkoymaz. Btn bu saylanlar, onlar, bu taifenin dosdoru ve sapasalam yolundan saptrmaz. nk bu yol, hadiste nitelendii gibi Allahu Tealann emridir. Onlar, hasmlarnn onlara uygulad fikri, bedeni veya manevi terre ramen, zerinde bulunduklar hak yoldan vazgemez, ondan olmayan fikir ve akidelere iltifat etmezler. Onlarn akidesi, menheci, daveti ve cihad, cahillerin hevalarndan uzak olan Allahu Tealann emrine ve eriatna baldr. Dolaysyla bu taifenin mensuplar, hasmlarnn her yerde kendilerine kar cephe almalarndan ve buna ramen kendi saylarnn az olmasndan ekinmezler. Allahu Teala onlarla beraber olduktan sonra nasl ekingen olsunlar ki! Allahu Teala yle buyurur: phesiz Allah muttaki olanlar ve muhsin olanlarla beraberdir. 482 Seleften birine 483 ekiniyor musun? diye sorulmu, bunun zerine o yle cevap vermitir: Allahu Teala, Beni anan ile beraberim dedii halde neden ekineyim ki? Bir kudsi hadiste Allahu Teala yle buyurur: Kulum, beni and ve dudaklar benim iin kmldand an ben kulumla beraberim. 484 Onlar, Allahu Tealay anarlar ve gz ap kapayacak kadar da olsa Onu anmaktan gafil kalmazlar. nk sabah ve akam Allahu Tealaya davetin sancan tamakta ve onu yceltmek iin gayret etmektedirler. Allahu Teala ile ba zayflam, ibadeti azalm ve zikir atei snm olanlar rker ve kendilerini yalnz hissederler. Halbuki bu davetin sahipleri, bunlarn hibirini ihmal etmez veya kusur etmezler. Allahu Teala onlar yle nitelemitir: Rablerinin rzasn isteyerek sabah akam Ona yalvaranlar.. 485 , Geceleri pek az uyurlard. Seher vakitlerinde de istifar ederlerdi. 486 Onlar bu dinin ykn tarlar. Bu deerli davetin endiesini gece gndz yreklerinde hissederler. Onu yceltmek ve stn klmak iin mrlerini ve vakitlerini cihad ile geirirler. Dolaysyla bu daveti destekleyen, onun velisi olan, onu ycelten ve galip klan Allahu Tealadan asla gafil olmazlar. Allahu Teala onlarn velisi ve yardmcs iken, nasl rker ve yalnzlk hissederler ki? O ne gzel dost ve ne gzel yardmcdr! Bu davetin taraftarlarnn ve onun yolundan gidenlerin azlndan da rkmezler. Bu yce yolda kendilerinden nceki mminleri, muttakileri, mcahidleri, ehitleri, nebileri ve bunlardan da nce liderleri ve rehberleri olan Muhammedi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hatrladklar srece kendileri ile
482 483
16 Nahl/128 Beyhakinin uabul-manda belirttiine gre bu kii Muhammed bin Nadrdr. 484 mam Ahmed, Msned, 2/540 485 6 Enam/52 486 51 Zariyat/17-18
OTUZ RSALE
213
birlikte olan ve yardm edenlerin azlndan da korkmazlar. Bu yce komutann beraberliini yanlarnda ve davette, cihadda ve Allah yolunda savata saflarnn banda hissettikleri srece nasl korksunlar ki! Nasl rkebilirler ki! Allahu Teala yle buyurmuyor mu: Muhammed Allahn rasuldr. Beraberinde bulunanlar da kafirlere kar etin, kendi aralarnda merhametlidirler. 487 Aralarna yllar da girse, Onun Aleyhisselam yolunda yrdkleri, snnetine sarldklar, davet ve hidayetine uyduklar srece, Allahu Tealann izni ve ltfu ile bunlar Onunla beraber olanlardandr. bn-i Teymiye Rahimehullah, Allahu Tealann Nice peygamberler vard ki, beraberlerinde Allah erleri bulunduu halde savatlar da, bunlar, Allah yolunda balarna gelenlerden dolay geveklik ve zaaf gstermediler; boyun emediler. Allah sabredenleri sever 488 ayetini aklarken yle der: Nebi Aleyhisselam ile beraber ok sayda rabbanilerin savam veya ldrlm olmas, bizzat Nebinin Aleyhisselam onlarla beraber savata bulunmasn gerektirmez. Aksine Peygambere uyan ve onun dini iin savaan herkes, onun yannda savam demektir. Sahabenin Radyallahu Anhum anlay da budur. Nitekim en byk savalar, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem vefatndan sonra olmutur. am, Msr, Irak, Yemen, ran, Bizans, dou ve batnn fethi hep Rasulullahtan Sallallahu Aleyhi ve Sellem sonradr. Dolaysyla onunla beraber savap ldrlenlerin okluu da ortaya km olmaktadr. Peygamberlerin dininde olup savaan ve yaralanan yahut ldrlenler pek oktur. Bu ayette, kyamet gnne kadar gelecek btn mminler iin ibret bulunmaktadr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem vefat etmi olsa bile, bu mminlerin hepsi onun davet ettii din zere onunla birlikte savamaktadrlar. Ve onlar u ayetlerin kapsam ierisindedirler: Muhammed Allahn rasuldr. Beraberinde bulunanlar da kafirlere kar etin, kendi aralarnda merhametlidirler 489 , Sonradan iman eden ve hicret edip de sizinle beraber cihad edenler de sizdendir. 490 taat eden kiinin, itaat ettii kiiyi grmesi art deildir. 491 Bunun iyi anlalmas, Allahu Tealann dinini ycelten bu taifeye katlmak isteyen herkesin bunu aklndan karmamas ve bakalar arasnda garip olmasnn kendisini rktmemesi gerekir. Allahu Teala, bnulKayyime rahmet etsin, u beyitlerde ne gzel sylemitir:
487 488
48 Fetih/29 3 Al-i mran/146 489 48 Fetih/29 490 8 Enfal/75 491 Mecmuul-Fetava, 1/48, Daru bn-i Hazm basks
214
Bakalar arasnda garipliin seni rktmesin, Say ynnden insanlar ller gibidir. Gerekten Ehl-i Snnetin her zaman garipler olduunu bilmiyor musun? Syle bana, Allahn Rasul, onun ashab ve onlara ihsan ile tabi olanlar, Cahilin, inatnn, mnafn ve dmann hakszlk ve saldrsndan ne zaman kultuldu? Rahmana yardm yolunda eziyet ekmeden, onlarn mirass olduunu mu sanyorsun! Drdncs: Bu taifenin ayrc zelliklerinden biri de, darul-slam olan bir yer bulunmasa da her art ve dnemde cihadnn ve dine yardm edenlerinin daima bulunacak olmasdr. Yukarda aktardmz hadiste bu dinin ilerini zerine alacak ve Allahu Tealann emrini yerine getirecek insanlarn varolmaya devam edecekleri belirtilmektedir. Hadiste geen devam edecektir.., Allahn emri gelinceye kadar onlara bir zarar veremezler ve onlar insanlara kar muzaffer olacaklardr ifadeleri bunu gstermektedir. Mminleri, batl ehlinin phe ve batl akideleri, yapabildikleri her sahada bu dine yardm etmekten, Allahu Tealann dinini ve Tevhidini desteklemekten hibir ekilde alkoyamaz, vazgeiremez, durduramaz ve nleyemez. Bunlar Allahu Tealann emrini yerine getirir, destekler ve her durumda Tevhidin gereklemesi iin arprlar. Mslmanlarn banda ynetici bir imam bulunsun veya bulunmasn, darul-slam olan bir memleketleri olsun veya olmasn, her artta Tevhid yolunda mcadele ederler. Gnn birinde kuvvet ile mcadele etmekten aciz olanlar, maddi ve manevi hazrlk yapmaktan geri durmaz, dine daveti ve Tevhide destek olmay brakmaz ve her makamda bunu anlatmaktan uzak kalmazlar. Onlardan mustazaf olanlar ve bir ok eye gc yetmeyenler bile dua ile de olsa bu dine ve mensuplarna yardm etmekten geri kalmaz. nk u msralarnda bnul-Kayyimin belirttii gibi, dine yardmc olmak Mslmanlar zerine farzdr: El ile, dil ile, ona da g yetiremezse Allaha ynelip dua ederek Dine yardmc olmak, farz- kifaye deil, bizzat herkes zerine farz- ayndr. Bu nedenle Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem mjdeledii gibi, bu taifenin daveti, stn ve ak olmaya, dini var olmaya ve hccetleri de galip olmaya kyamete kadar devam edecektir. Bidat ehlinden veya irk ve kfr ehlinden olan hasmlarnn ise, davetleri yklm, phe ve iftiralar rtlm, batllar gitmi ve yaldzl sapklklar bitmi olacaktr. Allahu Teala yle buyurur: Kpk atlp gider.
OTUZ RSALE
215
nsanlara fayda veren eye gelince, o yeryznde kalr. te Allah byle misaller getirir. 492 Ebu Bekir bin Iya yle der: Ehl-i Snnetten olanlar lrler ama anlar kalr. Bidat ehli ise lr, onlarla beraber anlar da lr. nk Ehl-i Snnet, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem getirdiklerini ihya etmi ve bylece Allahu Tealann Ve senin ann yceltmedik mi? 493 buyruundan nasip sahibi olmutur. Bidat ehli ise, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem getirdiklerini karalam ve bylece Asl sonu kesik olan, phesiz seni ktleyendir 494 buyruundan nasip sahibi olmutur. 495 imdiye kadar bu sayfalarda yazdklarmz okuyan insaf sahibi herkes, Allahu Tealann dinine bal olan bu taifenin ehlinin yoluna ve menhecine son derece bal olmaya alan insanlar olduumuzu anlamtr. Bu taifenin ehli ise, Frkatun-Naciye olan Ehl-i Snnet vel-Cemaatin en sekin insalardr. Allahu Tealann bizleri de onlar arasnda klmasn, yollar zerinde sabit tutmasn ve liderleri olan Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem sanca altnda toplamasn dileriz. Bu sayfalar okuyan herkes grmtr ki bizler, bu topluluun ayak izlerini takip ediyor ve dinin her blmnde onun yolundan gidiyoruz. Bu sayfalarda zerinde durduumuz vad ve vaid, iman ve tekfir konular da bu blmlerden bazlardr. Biz, bu mbarek davetin hasmlarnn bize iftira ettii gibi insanlar umumen tekfir etmiyoruz. Ayrca arya kaanlarn, cahillerin veya bakalarnn insanlar tekfir ettii hatalar ve az olan eyler sebebi ile de kimseyi tekfir etmiyoruz. Biz, ancak Allahu Tealann ve Rasulnn ak ve sahih olan nasslarla tekfir ettii kiileri tekfir ediyoruz. Kendimiz, anne babamz ve en yaknlarmz aleyhine de olsa, adalet ile ahitlik yapan ve bylece Allahu Tealann emrettii gibi kendisinin adaletli ahitlerinden olmak istiyoruz. yi olann iyi olduuna, kt olann da kt olduuna ahitlik ederiz ve Tabaraninin Evsatta ve Beyhakinin ez-Zuhdul-Kebirde Ebu Said elHudriden rivayet ettii u hadise uyarz: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: Haberiniz olsun, arlp icabet edeceim vakit neredeyse yaklat. Benden sonra banzda yneticiler olacaktr. Bildiklerini sylerler ve rendiklerini ilerler. Bunlara itaat etmek taattr. Uzun sre byle devam edeceksiniz. Daha sonra banza baz yneticiler geecek.
492 493
13 Rad/17 94 nirah/4 494 108 Kevser/3 495 Mecmuul-Fetava, 16/292, Daru bn-i Hazm basks.
216
Bunlar ise, bilmediklerini sylerler ve renmediklerini ilerler. Onlara yaknlaan, yardm eden ve destekleyenler, hem kendileri helak olmu ve hem de bakalarn helak etmi olurlar. Bedenleriniz ile onlarla beraber olursunuz, ama amelleriniz ile onlardan farkl olun. yi olann iyi olduuna ve kt olann kt olduuna da ahitlik yapn. Bu sayfalarmz veya yazdmz dier teliflerimizi okuyan herkes, tekfir konusunda sylediklerimizin, ak ve kesin olan ve alimlerin de zerinde icma ettikleri kfr sebepleri zerine bina edildiini grr. Biz bu tautlar ve destekilerini, Allahu Tealaya aka irk komalar, deiik yerlerde ve ekillerde bulunan ve yasama konusunda rabler edinilen kiilere ibadet etmeleri ve gerek bu kiilere ve gerekse ortaya koyduklar irk yasalarna olan dostluklar sebebiyle tekfir ediyoruz. nk bu, Allahu Tealadan bakasn ari olarak, hakem olarak, ilah ve rab olarak benimsemek, slamdan bakasn din ve hkm olarak tercih etmektir. Bunlar byle yapmakla Tevhidi bozmaktadrlar. Tevhidi bozan ise btn Mslmanlarn ahitlii ile kafir olur. Yoksa onlar tekfir etmemiz, ihtimalli olan sebeplere veya meal yoluyla, phe ve zan ile ya da kendisinden daima sakndrdmz ak ve sahih olmayan baka sebeplere binaen deildir. Asla! Bunlar slama ve ehadet kelimesine aykr olan apak kfrn ve net irkin birok kapsndan girerek bu dinden kmlardr. Ak olan bu sebeplere yukarda baz yerlerde iaret ettik ve baka kitaplarmzda da defalarca zerinde durduk. Bizlere iftira eden ve Mslmanlar yardmsz brakan hasmlarmzn bize ynelttikleri tekfirde arlk, haricilik ve benzeri iddialarndan tmyle beri olduumuzu daha net olarak anlamak isteyenler kfrn sebepleri konusunda yazdklarmza mracaat edebilirler. Bugn ynetimi ellerinde bulunduran ve dmanlarmz olan mrted tautlar, yasama yapan kesimleri, onlarn yardmc ve destekilerini, yaptklar yasalar korumak, gelitirmek ve mahkemelerde uygulamak iin mrlerini geirenleri, bu tautlar ve kanunlarn gece gndz alarak koruyanlar kesin olarak ve ak olarak tekfir ettiimizi herkes bilir. nsanlar bizden soutmak ve onlar Allahu Tealann dininden alkoymak iin, bu kfr ynetimlerin banda bulunan mrted kafirler ve bize dman olan kuyruklar, insanlar genel olarak tekfir ettiimize ilikin iftiralar yayp durmaktadrlar. Bunlarn yalan ve iftira olduunu grmek iin yazdklarmza bakmanz ve okumanz gerekir. Bu bizim savamz ve dmanlmzdr. Allahu Teala bize hidayet verdiinden beri bundan sapmamaya ve dairesinden kmamaya karar verdik ve zerimize bir bor olarak kabul ettik. Kitaplarmz ve yazdklarmz
OTUZ RSALE
217
okuyanlar, hepsinin bu konuda ve bununla ilgili olduunu ve odaklandn grecektir. Hi bir gn genel manada btn insanlar tekfir etmek veya imtihan etmek ile megul olmadk. Tevhidi inemedikleri, irke ve Allahu Tealadan baka rab ve ilahlarn ortaya kmasna destek olmadklar, onu caiz veya uygun grmedikleri srece, tautlar ve destekilerinin tekfir edilmeleri konusunda bize muhalefet etseler bile, slama mensup olan hasmlarmz, bizi eletirdikleri iin tekfir etmedik ve etmiyoruz. Bu nedenle biz, Allahu Tealann dinine bal olan ve onu yceltmeyi en nemli grev edinen taifeye katlmaya, nerede olursa olsun o taifenin erlerinden olmaya kendimizi adam bulunuyoruz. Dolaysyla hepimiz kendi nefsine baksn, gren gzleri olanlar iin artk sabah olmutur. Artk taraflar birbirinden ayrmann ve tercih de bulunmann vakti gelmitir. Btn bunlardan sonra kendin iin tercihte bulun. Ya bizden, davetimizden ve dinimizden uzakta duran kiilerin safnda yer alacaksn veya nerede olursa olsunlar Allahu Tealann dinine bal ve onu yceltmeyi kendine grev bilen bu taifenin iinde yer alacaksn. Ya bize dman ya da dost olacaksn. Deerli davetimiz iin ya yardmc olacaksn veya yardmsz brakp gidenlerden. Kimin ne yaptn insanlar Allahu Tealann hesap gnnde reneceklerdir.
Allahu Tealann ltfu ile rdn lndeki hapishanenin 1 nolu kouunda hicri 1419 Ramazan aynn 27. gecesi seher vaktinde kitabn yazm bitti. Allahu Tealann Rasulne en gzel salat ve selam olsun! Allahm, zillet ve hezimetin atllarn kapnda durdurduk. Sana ihtiya ve izzet develerini senin yannda ktrdk. Rzan iin, yazdmz, sylediimiz ve yaptmz her eyi Kabul etmen iin ihtiya ve zaruret ellerini sana atk. Davetimizi karalayan, bize iftira eden hasmlarmz Yarglaman iin sadece ve sadece sana ikayet ettik. Btn gizlilikleri bilen sensin!
218
Allahm, bunu red edip yzmze alma. Parmaklarmzn yazdn ahitlerin huzurunda o gn aleyhimize alma. Allahm, balayansn, balamay seversin, beni de bala. Allahm, ehid olarak lmemi ve sana en yakn mertebeye ermemi nasip et. Senin huzurunda yzlerin aaraca ve kara olaca gnde, yzm aart. Allahumme amin! Allahn Rasul Muhammede, aline ve ashabnn tmne salat ve selam olsun. Rabbinin rahmetine ve rzasna muhta kul olan Asm...
www. davetvecihad. com
OTUZ RSALE
219
KAYNAKLAR
1- Zerkei, El-cabe lima stedrekethu Aie Alas-Sahabe, elMektebul-slami, Beyrut, hicri 1400, 3. Bask. 2- Nevevi, El-Erbain, Daru bn Hazm, Beyrut. 3- evkani, radul-Fuhul ila Tahkiki lmil-Usul, MessesetulKtbis-Sakafiyye, Beyrut, 6. Bask. 4- bn-i Abdil-Ber, El-stiyab fi Marifetul-Ashab, Darul-Ktbillmiyye, Beyrut, 1. Bask. 5- Abdulvahhab Hallaf, Usulul-Fkh, Darul-Kalem, Kuveyt, 12. Bask. 6- atbi, El-tisam, Darul-Hani, Riyad,1. Bask. 7- bul-Kayyim, lamul-Muvakkin an Rabbil-Alemin, Darul-Fikr, Beyrut, 2. Bask. 8- bul-Kayyim, Bedaiul-Fevaid, Darul-Fikr. 9- bn-i Kesir, El-Bidaye ven-Nihaye, Mektebetul-maarif, hicri 1408 basks. 10- bn-i Receb el-Hanbeli, Et-tahvif minen-Nar vet-Tarif bi Hali Daril-Bevar, Darur-Reid, Dmak-Beyrut, 2. Bask. 11- El-Munziri, Et-Terib vet-Terhib, Daru mektebetil-Hayat, Beyrut, hicri 1411. 12- Sleyman bin Abdullah bin Muhammed bin Abdulvahhab, Teysirul-Azizil-Hamid fi erhi Kitabit-Tevhid, El-Mektebul-slami, Beyrut, 8. Bask. 13- bn-i Cerir et-Taberi, Camiul-Beyan an Tevili Ayil-Kuran, Darul-Fikr, Beyrut, 1415 hicri. 14- Abdulkadir bin Abdulaziz, El-Cami fi Talebil-lmi-erif.
220
15- Buhari, Halku Efalil-bad, Tahkik: Bedrul-Bedr, Ed-DarusSelefiyye, Kuveyt, 1405 hicri. 16- Nevevi, Riyazus-Salihin, Messesetul-Ktbis-Sakafiyye, Beyrut, 3. Bask. 17- bul-Kayyim, Zadul-Mead fi Hedyi Hayril-bad, MesseseturRisale, 14. bask, 1410 hicri. 18- mam Ahmed bin Hanbel, Ez-zhd, El-Kitabul-Arabi, Beyrut, 3. Bask. 19- bn-i Hacer el-Heytemi, Ez-Zevacir an ktirafil-Kebair, DarulFikr, 1. Bask. 20- evkani, El-Sebilil-Cerrar el-Mtedeffig ala Hadaigul-Ezhar, Darul-Ktbl-ilmiyye, Beyrut, 1. Bask. 21- bnu Ebil-z, erhul-Akidetit-Tahaviyye, El-Mektebul-slami, Beyrut, 9. Bask. 22- Ahmed bin brahim bin sa, erhu Kasideti bnul-Kayyim, ElMektebul-slami, 3. Bask, 1406 hicri. 23- Serahsi, erhu Kitabis-Siyeril-Kebir, Darul-Ktbil-lmiyye, Beyrut, 1. Bask, 1417 hicri. 24- Kad Iyad, E-ifa bi Tarifi Hukukil-Mustafa, Darul-Ktbillmiyye, Beyrut. 25- bnul-Kayyim, Tarikul-Hicreteyn ve Babus-Saadeteyn, Daru Mektebetil-Hayat, Beyrut, 1980 26- bnul-Kayyim, El-Fevaid, Darul-Fikr, Beyrut, 1408 hicri 27- bn-i Teymiye, ktizaus-Sratil-mustakim Muhalefete AshabilCahim, Darul-Cil, Beyrut. 28- bn-i Teymiye, Mecmuul-Fetava 496
Bu kitab yazarken bavurduum en nemli kaynak budur. Bununla ilgili olarak, zalimler hapishanede sk tedbirler aldklar ve darya hibir eyin kmasna imkan brakmadklar bir srada gzel bir rya grmtm. Ryamda bn-i Teymiye ile el ele tutuarak bir sahradan geiyor ve ikamet edilen bir yere ulayorduk. nsanlar bn-i Teymiyenin gelmesi sevinci ile bizi karlamaya kyorlard. Kendime gre bu ryam yle yorumladm: Allahu Tealann izni ile bu kitap hapishaneden emniyet iinde kacak, halk arasnda yaylacak, Allahu Tealann dmanlar onu yakalama imkan bulamayacaklar. Bilfiil bunun gereklemesi iin altm ve karma konusundaki karamsarl braktm. Hapishanedeki eyam arasna onu sakladm ve yaklak iki ay kadar sonra Allahu Teala bizi hapishaneden kurtard. Onun ltfu
496
OTUZ RSALE
221
29- bn-i Teymiye, Es-Sarimul-Meslul ala atimir-Rasul, elMektebetul-Asriyye, Beyrut, 1415 hicri. 30- Ebut-Tayyib Abadi, Avnul-Mabud erhu Suneni Ebi Davud, Darul-Ktbil-lmiyye, Beyrut, 2. Bask. 31- bn-i Hacer el-Askalani, Fethul-Bari erhu Sahihil-Buhari, Mektebetu Daris-Selam, Riyad, 1. bask, 1418 hicri. 32- Abdulkahir el-Badadi, El-Farku Beynel-Firak, Darul-Marife, Beyrut. 33- zzeddin bin Abdusselam, Kavaidul-Ahkam fi Mesalihil-Enam, Darul-Marife, Beyrut. 34- Zehebi, Muhtasarul-Uluvvi, El-Mektebul-slami, 2. bask, 1412 hicri. 35- E-ankiti, Msekkiratu Usulil-Fkhi, El-Mektebetus-Selefiyye, El-Medinetul-Munavvara. 36- Hafz El-Hakemi, Mearicul-Kubul bi erhi Sullemil-Vusul, Daru bnul-Kayyim, Demmam, 2. Bask. 37- bn-i Kudame, El-Muni, Darul-Ktbil-lmiyye, Beyrut, 1. Bask. 38- ehristani, El-Milel ven-Nihal, Darul-Fikr, Beyrut. 39- Ebu Muhammed el-Makdisi, Milleti brahim ve Davetul-Enbiyai vel-Murselin, 1. Bask. 40- Muhammed el-Akar, El-Vadh fi Usulil-Fkh lil-Mubtediin, EdDarus-Selefiyye, Kuveyt. 41- Deiik hapishanelerde kitaplardan aldm notlar ve yazdm risaleler de bunlara dahildir.
ve yardm ile kitap da benimle beraber dar kt. phesiz ki hamd Ona mahsustur. Rabbimden kabul etmesini dilerim.
222
NDEKLER
Yneticilerin Kfrne Kar Sessiz Kalmak, Onlarn Kfrne Raz Olmay fade Eder Gerekesiyle Tekfir Etmek Ve Mustazaf Olma Durumunu Gznnde Bulundurmamak ................................................3 irk Askerlerinin Veya Mrted Hkmnde Olan Dierlerinin E Ve ocuklarn Tekfir Etmek Ve Mustazaflk Halini Gznnde Bulundurmamak.............................................................................................11 Tekfirin Sonular Bakmndan, Mmteni Konumundaki Kafir le Kendisine G Yetirilen Kafir Arasnda Ayrm Yapmamak....................22 Kafir Devlet Dairelerinde alan Her Kiiyi, Ayrm Yapmadan Tekfir Etmek....................................................................................................33 slam Devletinin Bulunmad Bir Yerde Tautlardan Veya Destekilerinden Yardm steyen Ya Da Mahkemelerine Bavuran Her Kiiyi Ayrm Yapmadan Tekfir Etmek ............................................................37 dari Sisteme Uymak Ve Muhakeme Olmak le, Kafir Kanunlarla Muhakeme Olmak Arasnda Ayrm Yapmamak.........................................53 Allahu Tealann ndirmedii Hkmlerle Hkmetme le, Bir Gnah Olarak, Bazen Allahu Tealann Bir Hkmn Mcerred Olarak Terketme Arasnda Ayrm Yapmamak..................................................60 Seimlere Katlan Herkesi Ayrm Yapmadan Tekfir Etmek ...................65 Ak Olmayan Meselelerde, Cehalet zrn Muteber Olarak Saymamak.......................................................................................................76 cmaya Muhalefet Eden Herkesi Ayrm Yapmadan Tekfir Etmek..........94 Riddet Kfr le Tevil Kfr Arasnda Ayrm Yapmamak ...................105
OTUZ RSALE
223
Kfr Olan Bidatlar le, Masiyet Ve Furu Trnden Olan Bidatlar Arasnda Ayrm Yapmamak ..............................................................112 Tautlar Tekfir Etmeyen Herkesi Tekfir Etmek ...................................121 Tekfirin Sebepleri Konusunda, Dini Ktleme le Kiileri Ktleme Arasnda Ayrm Yapmamak ...............................................................138 Srf Mrcie Cemaatlarna Mensup Olduklar in Muhalif Kiileri Tekfir Etmek .................................................................................................152 HARCLERN GENEL DURUMU VE ONLARIN AKDE VE MENHECLERNDEN BERAATMZ.......................................................164 Haricilerin Douu Ve En nemli Akide Ve Frkalar...........................164 Hariciler le Savan Tr ....................................................................180 Haricilerin Tekfir Edilmesi ...................................................................182 Haricilerin Nitelikleri Ve Onlara En ok Benzeyenler ..........................184 SONSZ................................................................................................207 KAYNAKLAR .........................................................................................219 NDEKLER ........................................................................................222
DAVET SERS BRNC ADIM 1. Kitap 2. Kitap 3. Kitap 4. Kitap Mslmanlarn Birliini Salayacak Temel Esaslar Taifetul Mansurann zellikleri
Abdul-Munim Mustafa Abdul-Munim Mustafa
Ehl-i Snnetin Menheci ve Cihadn Abdulkadir bin Abdulaziz Esaslar Millet-i brahim
Ebu Muhammed sm
DAVET SERS KNC ADIM 1. Kitap 2. Kitap 3. Kitap 4. Kitap 5. Kitap 6. Kitap 7. Kitap 8. Kitap 9. Kitap man ve Kfr Cehalet zr Demokrasi Dindir Taut ve Destekileri Tautlarin Destekileri Hakkndaki phelerin Aydnlatlmas Dostluk ve Dmanlk lkelerin Hkmleri Cihada Tevik slam Erlerine Nasihatler ARATIRMA SERS 1. Kitap 2. Kitap 3. Kitap 4. Kitap 5. Kitap El-Umde Fi dadil-Udde El-Cihad vel-ctihad Tekfirde Arlktan Sakndrma Konusunda Otuz Risale 1-2 Akidemiz slamda ehadet Operasyonlar
Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Katde Ebu Muhammed sm El-Makdisi Ebu Muhammed sm Derleme Abdulkadir bin Abdulaziz Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Muhammed sm Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Muhammed sm Abdulkadir bin Abdulaziz Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Kuteybe e-mi Sleyman Davud
NOTLAR
...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................
...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................
...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................
NASHAT
Mslman kardeim! Bu kitapk, Allahu Tealann izniyle faydal bilgiler iermektedir. Allaha hamd olsun ki biz, eri delili olmayan hibir sz sylemiyoruz. Senden de, eri bir delili olmadka hibir sz kabul etmemeni istiyoruz. Bylece yol kesen ekyalarn, Allaha davet ad altnda seni aldatmasna izin verme. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Bir ayet dahi olsa benden ulatrn 497 ve yine ahit olanlar, olmayanlara duyursun 498 vasiyeti gereince bu kitapn, kardelerinin, tandklarnn ve dier Mslmanlarn arasnda yaylmas iin gayret et. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Allahn senin elinle bir kiiyi hidayete ulatrmas, kzl develere sahip olmandan daha hayrldr. 499 Kardeim, bil ki bu ve buna benzer yaynlar Mslmanlar arasnda yayman, Allahu Tealann yolunda bir cihaddr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Mriklere kar mallarnz, canlarnz ve dillerinizle cihad edin. 500 Allahu Teala, bu ve buna benzer yaynlarn Mslmanlar arasnda yaylmas iin gayret eden herkesi birok hayr ile mkafatlandrsn, Allahumme Amin.
www. davetvecihad. com
497 498
Buhari Mttefekun Aleyhi 499 Mttefekun Aleyhi 500 Ebu Davud, sahih bir senedle rivayet etmitir.

K3b Otuz Risale-2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

K3b Otuz Risale-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Kitabn Orjinal smi

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Fethul-Bari, Kitabul-Fiten 9 Tevbe/90 9 4 Nisa/77 10 9 Tevbe/90 11 4 Nisa/77

4 Nisa/95 16 Nahl/44 14 Mslim

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

16 Nahl/106 Mecmuul-Fetava, 7/140 19 Suyuti, El-Kavaidul-Fkhyye, 266 20 16 Nahl/36

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

53 Necm/36-38 35 Fatr/18 24 66 Tahrim/11 25 37 Saffat/22

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

16 Nahl/36 Mecmuul-Fetava, 7/609-610

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Baknz: E-ifa, ayn yer

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

3 Al-i mran/86-89 16 Nahl/106

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Demirci olan Habbab olaynda unu belirtmemiz gerekir ki; Habbab

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

47 Muhammed/25-26 Mecmuatur-Resail vel-Mesailin-Necdiyyeden

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Buhari, 3045, Fethul-Bari, Maazi, 4086

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Haddul-slam ve Hakikatul-man, 377

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Mecmuul-Fetava, 28/170 5 Maide/44

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

-26SEMLERE KATILAN HERKES AYIRIM YAPMADAN TEKFR ETMEK

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Kavaidul-Ahkam fi Mesalihil-Enam, 2/102

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

6 Enam/121 6 Enam/121 123 9 Tevbe/31 124 9 Tevbe/31

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

54 Kamer/43 Mecmuul-Fetava, 3/152

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Mecmuul-Fetava, 12/250, Daru bn-i Hazm basks

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

-27AIK OLMAYAN MESELELERDE, CEHALET ZRN MUTEBER OLARAK SAYMAMAK

30 Rum/7 7 Araf/179 132 67 Mlk/10-11

46 Ahkaf/26 bn-i Hazm, hkamul-Ahkam, 1/66 135 6 Enam/19

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

6 Enam/155-157 Mecmuul-Fetava, 3/196 138 Mecmuul-Fetava, 4/37

TEKFRDE AIRILIKTAN SAKINDIRMA KONUSUNDA

Akidetul-Muvahhidin, 150-151 sayfalar aras