Kakayahang Linggiwistika ng

mga Pilipino
SURING-TITULO

Dalawang bangkay,
natagpuang patay.
Kakayang lingguwistika/gramatika

tumutukoy sa kaalamang leksikal at pagkaalam sa

tuntunin ng ponolohiya, morpolohiya, sintaks at
semantiks.(Ayon kina Michael Merill Canale at
Swains sa aklat na Dual Language Instruction.)
- Tumatalakay ito sa ugnayan ng mga linguwistikang
koda (Linguistic code) sa isang wika.
Gramatika

tungkol sa tuntunin ng wastong

paggamit ng mga bantas, salita,
bahagi ng pananalita, pagbuo ng
mga parirala,sugnay at
pangungusap.
 PONOLOHIYA

makaagham na pag-aaral ng mga

tunog.
PONEMA

pinakamaliit na yunit ng tunog na nagpapakita ng

kaibahan ng isang salita mula sa isa pang salita ng
partikular na wika.
Mga salik na isinaalang-alang sa pag-aaral ng
Ponolohiya.

1.Pinanggalingan ng enerhiya o lakas.

2.Artikulador o kumakatal na bagay
3.Resonador o palatunugan.
PONEMANG SEGMENTAL

tumutukoy sa makabuluhang tunog na nangangahulugan na

maaaring makapagpabago ng kahulugan ng isang salita.
PONEMA- binubuo ng dalawamput isa (21).
5 patinig- /a,e,i,o,u/
16 katinig- /p,b,t,d,k,g,m,n,ng,h,s,l,r,,y,w/
//- impit na tunog (glotal stop) o saglit na pagpigil ng
hangin.
Hal. ba:ga/ sa /bagah/
PONEMANG PATINIG
PONEMANG KATINIG
DIPTONGGO

ito ay mga salitang nagtatapos sa malapatinig na /w/ at /y/ na

magkasama sa isang pantig.

ay bahay
ey reyna
oy kahoy
uy aruy
aw bahaw
iw agiw
ow wow
KLASTER

ito ay tinatawag ding kambal-katinig hadil sa binubuo ito ng

dalawang magkaibang katinig sa isang pantig.

grasa klase tsampoy

braso prinsesa tsinelas
traysikel nars glosaryo
kard dyanitor plato
grupo kristo
PARES-MINIMAL

ito ay mga salitang halos magkatunog

subalit magkaiba ng kahulugan.

pala-bala misa-mesa kawa-gawa

sabi-labi pantay-panday tila-tela
sama-sana irog-ilog alok-alog
yari-wari sawa-lawa bala-tala
DIGRAPO

ITO AY MAY TUNOG NA /NG/.

ngipin ngayon banga ngiti

bango langit nguso
PONEMANG SUPRASEGMENTAL

yunit ng tunog na karaniwang hindi

tinutumbasan ng mga letra sa pagsulat.sa
halip, kinakatawan ito ng mga notasyon
ponemik upang matukoy ang paraan ng
pagbigkas. Kabilang dito ang tono, punto,
intonasyon, at hinto at diin.
TONO

ito ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng

tinig ng nakapagpapabago ng kahulugan.
Nakukuha ang mensahe ayon sa boses ng
tagapagsalita kung nangangaral , naiinis,
nang-iinsulto,nagtatanong, nakikiusap o
nag-uutos.
DIIN O STRESS

ito ay tumutukoy sa lakas ng

bigkas sa pantig na binigyang
diin.
HABA

tumutukoy sa haba ng bigkas

sa pantig ng mga salita na
may patinig o katinig.
HINTO O TIGIL

tumutukoy naman sa saglit na paghinto ng pagsasalita

na maaring maging panandalian habang ang sinasabi ang
isang pangungusap, o pangmatagalan bilang hudyat ng
pagtatapos ng pangungusap. Sa paraang pasulat,
sumisimbolo ito sa kuwit /,/ o kayay tuldok /./. sa
bahaging ito, gumagamit ng isang pahilis na guhit (/)
para sa pansamantalang paghinto habang dalawang
pahilis na guhit (//) para sa pagtatapos ng pahayag.