FILIPINO

2
PONOLOHIYA
 PONOLOHIYA
- ang bawat lahi ay may kinasasanayang
paraan ng pagbigkas, pagbuo ng mga salita
at parirala, gayundin ng pagbibigay
interpretasyon sa mga pahiwatig at mga
pangungusap.
 MGA PONEMANG SEGMENTAL
- Ponemang Patinig
- Ponemang Katinig
- Mga Diptonggo ng Wikang Filipino
 PONEMANG PATINIG
- ang patinig o vowel sa Ingles ang ubod ng mga
tunog. Walang salitang maibubulalas sa bibig kung
walang tunog ng patinig.
 HALIMBAWA
E I
Bibe Bibi Duck
Babae Babai Girl

O U
Doon Duon There
Laroan Laruan Toy
PONEMANG KATINIG
 HALIMBAWA

Workshap Worksyap Workshop

Bolyum Volyum Volume
Sopdrinks Sofdrinks Softdrinks
 MGA DIPTONGGO NG
WIKANG FILIPINO
- tinatawag na diptonggo ang kumbinasyon ng
ponemang patinig (a, e, i, o, u) at malapatinig (y at w)
sa isang pantig. Kung gayon, tumutukoy
ito sa mga pantig na nagtataglay ng /ay/, /aw/, /ey/,
/ew/, /iy/, /iw/, /oy/, /ow/, /uy/, at /uw/.
 HALIMBAWA
1. u-ma-AW-it DIPTONGGO
2. pa-MAY-PAY DIPTONGGO
3. hi-na-wi HINDI
4. pa-la-ya-in HINDI
5. i-wa-gay-way DIPTONGGO
6. him-pa-pa-wid HINDI
7. hi-MAY-MAY-in DIPTONGGO
8. ma-LAY DIPTONGGO
9. pa-la-ya-in HINDI
 KLASTER
Ang klaster ay ang tunog ng magkasamang katinig ; tinatawag din itong kambal katinig
Ang klaster ay hiram na salita

Halimbawa
Unang pantig Gitnang pantig Huling pantig

gra - be e - ro - pla - no ko - miks

prak - tis im - prom - tu re - port
kong - gre - so pla - kard
 SALITAANG INGLES NA MAY KLASTER AT
KARANIWANG BIGKAS NG MGA FILIPINO RITO

Halimbawa:
• contract - kontrak ; kontrata
• impact - impak
• train - tren
 PALAPANTIGANG FILIPINO
• May tuntuning sinusunod ang bawat wika upang makabuo ng pantig. Ang pantig o pangkat ng
mga pantig ang nagiging salita. NG (digrapo) - Ang "NG" ay tinutukoy lamang na iisang letra
halimbawa:

• unang pantig
• nga - lan
• ngi - ti
• gitnang pantig
• pa - nga - nay
• pa - ngu - lo
• huling pantig
• sa - ging
• ma - ga - ling
SIYAM (9) NA KAYARIAN NG PANTIG
•P • KKP
i – tak kla – se
• KP • PKK
pu - ti eks – tra
• KKPK
• PK
prak – tis
un - das
• KKPKK
• KPK Tsart
kam - bal • KKPKKK
shorts
 PANTIG NG SALITA
• Maaaring magkaroon ng isa, dalawa, tatlo,
apat o higit pang pantig
• Tumutukoy ng pantig ayon sa kinalalagyan
ng salita
 PONEMANG
SUPRASEGMENTAL
• Sa pagbigkas ng salita
nakakapagpahayag tayo ng mga
impormasyon na mas higit pa sa
kahulugang isinasaad lamang ng
bawa’t salita gaya ng mga
makahulugang tunog na tinatawag na
ponemang suprasegmental.
 DIIN
MALUMAY AT MALUMI
- banayad ; diin sa ikalawa o huling pantig
- malumay ay nagwawakas sa katinig habang ang
malumi ay nagwawakas sa glotal na pasutsot
 MALUMAY
• busilak
• binili
• banayad
 MALUMI
•binata
•pinili
•payapa
 MABILIS AT MARAGSA

- huling pantig ay mayroong diin

- mabilis ay may impit na pabuga at katinig
habang ang maragsa ay nagwawakas sa impit o
glotal na pasara
 MABILIS
•matapat
•buwan
•salaysay
 MARAGSA
• mataba
• tuyo
• lumikha
 TONO

- tumutukoy ang tono sa tindi, lumanay o pwersa ng

pagbigkas. Ang lakas o hina ng boses ay bahagi rin
nito.
- damdamin
 INTONASYON

•
pag baba at pag taas
• - punto
 INOTASYONG PATAAS
- nagtatanong at may agam-agam

Halimbawa:
• Alin ang aking pipiliin, hanapbuhay kapiling ang
aking pamilya gayong may kakarampot na kita,
o ang paglayo sa mga minamahal kapalit ang
dolyar na mag-aahon sa kahirapan
 INOTASYONG PABABA
- tiyak o pasalaysay

Halimbawa:

• Limang taon mula ngayon ay tiyak nang tatanggapin

niya ang bunga ng kanyang pagsisikap.
 INOTASYONG PATAAS-PABABA

• nagtatanong at nagsasalaysay sa iisang

pangungusap.
29
MORPOLOHIYA
 MORPOLOHIYA

• Morpolohiya ang tawag sa pag-aaral ng mga

morpema at/o salita. Morpema naman ang tawag sa
pinakamaliit na yunit ng salita. Kung gayon, mula sa
pinakamaliit na tunog na nakapagpabago ng
kahulugan, kataga at panlapi hanggang sa
pinakamahabang salitang maaaring kombinasyon ng
panlapi, salitang-ugat, sinamahan ng duplikasyon at
pagtatambal pa ng ibang salita, ay tinatawag na
morpema
 URI NG MORPEMA
AYON SA KAYARIAN
This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA-NC

44