Bazat e Infermierise - PPT

Moduli: Bazat e Infermierisë
Semestri Dimëror 2017/18

Ligjëruese: Dr. rer. medic. Naime Brajshori – Bartëse e modulit
MSc. Blerta Hyseni, MSc. Arta Dalipi, MSc. Albina Bytyqi, MSc. Vanesa Sefa, MSc. Besarta
Taganoviq, MSc Luljeta Musliu, BSc Perparim Halili
Tetor 2017 Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori
Betimi i Florence Nightingale:
• Betohem solemnisht për jetën time përpara Zotit dhe kësaj Asambleje, që ta
kaloj gjithë jetën në pastërti morale dhe ta ushtroj profesionin tim me
ndershmëri të plotë!
• Do të shmangem në punën time nga gjithçka dëmtuese dhe joshëse, si

edhe nuk do të mbaj e as nuk do të jap kurrë me dijeninë time ndonjë
medikament dëmprurës!
• Zotohem se do të bëj gjithçka varet prej meje për të ruajtur dhe ngritur
nivelin tim profesional, dhe se do të mbaj në fshehtësi gjithçka personale
apo familjare të pacientit, që më është besuar gjatë ushtrimit të detyrës, ku
jam thirrur të shërbej!
• Do të bashkëpunoj me besnikëri (profesionale) me mjekun dhe do t’i

kushtohem plotësisht mirëqenies të atyre njerëzve, që kanë nevojë për
përkujdesje

Temat :
1.Historiku i Infermierisë
2.Nga arti në shkencën e infermierisë
3.Etika në Infermieri
4.Vlerësimi i nevojave Infermierore
5.Metodat e vlerësimit në infermieri
6.Kriteret e Cilësisë
7.Literatura

Tetor 2017
Historiku i Infermierisë
•Roli i infermierisë në fazat e ndryshme
të zhvillimit të saj
• Evaluimi historik

Ndërvarësi e dy disciplinave
gjatë gjithë historisë
Katër periudhat e zhvillimit të mjekësisë:
•primitive,
•rilindje,
•farmaci,
•moderne
(Davidson 1943)

“Infermieria konsiderohet si arti
më i vjetër dhe profesioni më i ri”
Stade të ndryshme zhvillimi
Pjesë integrale e lëvizjes së
shoqërisë

Nga vjen emërtimi
“nutrire” nga “nutrix”(latin.) = kujdestar (nën)
„norrice->nurice = nurse=Infermiere
Grua që ushqente me gji fëmiun që nuk ishte

i saj

Civilizimi i lashtë
Dy ide lidhur me shkakun e sëmundjeve:
•Sëmundja si pakënaqësi e zotit

•Sëmundja si rezultat i shkaqeve natyrore
Informata jo të bollshme lidhur me
trajtimin e të sëmurëve
•Egjipti i lashtë: Hypnotizimi për të kontrolluar mendjen dhe imagjinatën.
Priftërinjë dhe magjistar si trajtues të sëmundjes
•Indi: (toka e tempujve) Trajtimi i të sëmurëve nga mjeku, infermieri

(spitalet) Trajtime të caktuara nga infermieri
•Kinë:Trajtim në familje (Nei Ching: Canon of Medicine)

Determinimi i Diagnozës nëpërmes: shiqimit, dëgjimit, pyetjes dhe
ndjenjës
•Greqi e vjetër: Pak gjurmë nga Hipokrati
•Roma: Infermieria luftarake, përkujdesja e të plagosurve

Kristianizimi
•Mësimet kristiane të dashurisë dhe vëllazërisë
në shoqëri; (reflektimi në shërbimet
infermierore)
•Hyrja e grave në Infermieri: (pas 300 p.e. r)
–Përmirsimi i pozicionit social
–Barazia me burrin para zotit
–Thirrja kristiane për punën bamirësia me të vuajturit

Përfaqësuese eminente: Paula,
Marcela, Fabiola (motrat italiane)
•(Shenjat e para të trajnimit dhe monitorimit)
•Praktikat e ndërtesave të mbledhura nga
Manastiret
•Ndarja e ndërtesave për trajtim të
sëmundjeve nga shërbimet qetësuese
•Ndërlidhja e kishës dhe kujdesit për të
sëmurët
Mesjeta e hershme: Spitalet në
manastire (karakter mikëpritje)
Infermieria në botën që po ndryshonte
•Urdhëri i besimit (motivimi personal ndaj të sëmuarit)
•Kërkesë për infermier nga ushtria (ngritje profesionale)
•Spitalet në Jesrusalem (për dy gjinitë) (të sëmurë, migrant,

nevojtarë)
•Epidemi të shumta nga sëmundjet ngjitëse (Vdekja e zezë)

Infermieria në tranzicion
(1250-1750 ndryshime të theksuara sociale)
•Revolucionet si përhapje e ideve për jetë
humane
•Shkatërrimi i rendit social të deriatëhershëm
•Ndryshime në:Menaxhim të spitaleve, trajtim të
sëmurëve, statusin e infermierit
•Njohuritë e reja kolosale (Paster, Harvey)
“Urdhëri infermieror i të dërguarve të zotit
për të sëmurët” St. Camillus (1550-1614)
•Spitali për alkoholistët në Gjermani
•“Motrat e bamirësisë” (Vincent de Poul 1576-1660)
•Vizita në familje (shumë gra dhe vajza të punësuara)
–-Themelimi i një programi edukimi
•25 Mars 1634 St. Louise motra e parë e bamirësisë
–Trajnim, Uniformë
•1500-1860 Periudhë e vështirë e Infermierisë
•Akuza për agjitim fetar
Lindja e infermierisë moderne
´´Instituti Deaconess``në Kaisirswert, Gjermani 1836 nga Pasior Theador
Ffliedman
KU: aktualisht egziston një konfuzion në lidhje me kuptimin e saktë të fjalës deaconess. Por dukej se
kjo fjalë përdorej në sensin e përgjithshëm të një procesi që ndihmon të tjerët për të plotësuar nevojat.
Trajnimi deaconess ishte përcaktuar për ti përgatitur ato në mësimdhënien dhe
kujdesin infermieror.
Programi përfshinte një guid në klinikat spitalore, institucionet vizituese dhe
teori si kujdesi infermieror, etikë, farmaci etj. Ky program vazhdonte 3 vjet
dhe kalohej me test.
Të diplomuarit nga ky program shkonin në gjitha anët e botës për të ndihmuar
me kujdes të sëmurët.
Këtu filluan të vazhdonin themelet e një sistemi të ri infermieror, më pas
F.Nightingale reformoj në mënyrë drastike kujdesin ndaj të sëmurëve.

Revulucioni Nightingale
Ndihma e saj në reformimin e kujdesit shëndetësor ushtarak në Britani dhe zhvillimi i programeve solide
infermierore me standardet profesionale janë në kryerje të arritjeve të saj. Pionerët përdorimin e
statistikave sociale dhe prezantimin e tyre me anë të grafikave.
Ajo ishte e emëruar si mbikqyrëse e themelimit të infermierisë së spitaleve të përgjithsme angleze.

Suksesi i matshëm i Nightingele ishte rënje e vdekshmërisë nga 42.7% në 22% brenda gjashtë muajve.
``shënime mbi problemet që ndikojnë në shëndet dhe drejtimi i spitalit të ushtrisë Britanike´´
Pas 5 vitesh lufte të fortë për reformë, përpjekja e saj u realizua. Spitalet ushtarake dhe kazermat u
rikonstruktuan mbi baza sanitare. Një sistem sanitar u vendos në ushtri ngritën kolegje, procedurat
ushtarake bënë përmbledhjen e standardeve mjekësore dhe u ri organizuan.
``Observimi dhe gjendja sanitare e ushtrisë në Indi´´ (1863)
„Jetë ose vdekje në Indi „1873
Shkolla Nightingale :ajo përpiloi programin e parë për trajnimin e infermierëve Kjo shkolle u hap në 1860
si një institucion i pavarur .
Programi ishte një vjeqar pas të cilit infermierët duhej të praktikonin për dy vjet në spital .
Të diplomuarit nga kjo shkollë shkonin në vendet e tjera për të rimëkëmbur infermierinë.
Nighitingale 1859 shkroi një libër që pati interes të madh nga infermierët e kohës, libri përmbante 77 faqe.
Në fillim të librit ishin shkruajtur principet bazë infermierore duke ruajtur edhe sot vërtetësinë. Ajo ishte
një memorial për një tip të ri të menduarit.

Përparimi i infermierisë
Shumë shpejt një shkollë infermierore u krijua në varësi të plotë nga spitali.
Spitalet kishin të drejtë për të hapur shkolla, ndryshueshmëria e këtyre shkollave dhe shfrytzimi i
studentëve u bë një pikënisje e rëndësishme e infermierisë të shekullit XX.
Liderët e infermierisë filluan të organizoheshin për të kontrolluar standardin e edukimit dhe për të
përmirësuar praktikën infermierore.
Të gjithë liderët infermieror mbështetën standardet e edukimit dhe për të vendosur kontroll ligjor me
parandalimin e përhapjes së shkollave pa nivel dhe numrit të pakufizuar të tyre.
Shekulli xx quhet si shekulli i ``vetëdijes sociale´´
Një strukturë për infermieret vizitues u themelue në Britani. Ata duhej shkonin në shtëpitë e të
sëmurëve që kishin nevojë nëse ata ishin seriozisht të sëmurë dërgoheshin në spital.
Në vitin1911 në spitalin Bellevue në U.S.A u themelua një shkollë për mamia.
Organizata e parë infermierore u themelua në Angli në 1887 nga Ms Bedford Fennwick.
Në 1899 u themela ICN (këshilli Ndërkombëtar) Kjo ishte organizata më e vjetër
ndërkombëtare për punonjëset profesionale).
ICN ndjek zhvillimin e plotë të qenjës njerëzore dhe qytetare të cdo infermiere ,me një
standard të lartë edukimi , etikë profesionale dhe shpirt qytetar .
Në 1912 u krijuan : bashkimi kombëtar i edukimit infermieror në Amerikë dhe organizata kombëtare
e infermierëve në shëndetin publik .
Po ashtu në 1912 u themelua Sigma Thea Tau në universitetin India .
Fusha për Legjislacion dhe
Regjistrim
Ligji i parë për regjistrimin ose për licencimin
e infermierëve u kalua një Cape Colony ,
Afrika e jugut 1891. Në 1901 i njëjti ligj u
miratua në Zelandën e re .

Zhvillimi dhe përhapja e Edukimit
Pas vitit 1900 rritja e kompleksitetit të shërbimit infermieror ushtroi presion në
përmirësimin e nivelit të mësimdhënies në shkollat infermierore . Shumica e
shkollave vazhdonte të ishte nën kontrollen e spitaleve .
Organizatat , agjensitë , fondacionet , infermieret , komunitetet dhe spitalet filluan
të bënin kërkime dhe studime mbi infermieret dhe infermierinë . Shpesh
rekomandimet filluan të bëheshin në lidhje me standardet e edukimit përkatës .
Shua
Disa përmirësime u bënë pjesërisht në disa shkolla infermierore . Një interes i
veqantë iu kushtua metodës pedagogjike .
Disa shkolla u bënë pjesë integrale e universitetit .
Libri i parë mbi kurrikulumet e shkollave infermierore u publikua në 1927 .
Në 1935 Izabel Stewart solli nevojat e komunitetit në kurrikulimet infermierore .
Liderët e infermierisë që herët e deri tani i referohen infermierisë si një art po aq
sa shkencë .

INFERMIERIA SHQIPTARE NË
VITE
Pra vitet 1910 , dokumentet e pakëta që pam nuk nxirrnin në pah pa këtë rreth të zhvillimit
dhe rolit të infermiërve në praktikë .
Kujdesi në këto kohë përqëndrohej në manastire dhe kisha .
Faktet e para rreth zhvillimit të infermieristikës në Shqipëri i gjejmë rreth viteve 1921 .
Një ndihmë të madhe në këtë fushë e dha kryqi i kuq shqiptar i cili u krijua në 30 dhjetor
1921dhe u drejtua nga mbreti Zogu i Parë dhe motra e tij Sanije Zogu e cila luajti një rol të
rëndësishëm dhe ndihmoi në zhvillimin e infermierisë
Në tetor të vitit 1931 kksh themeloi shkollën e infermierëve vizituese .

Programi 17 nxënës ,3 vjet .
Udhëheqëse ishte një zonjë nga Austria (studime infermierore në Amerikë)
Shpërndarja e institucineve shëndetësore u përkrah nga qeveria.

PAS LUFTËS
1944 në Berat u ripunua programi teknik dhe praktik i kurseve infermierore
1946 rihapja e shkollës së infermierëve në Tiranë (murgeshat Italiane );Safka
Kushi studime në Beogard .
Programi tre vjeqar shëndrrohet në një vjeqar .
Teknikumi i parë mjekësor Tiranë 1948 program tre vjeqar ; me katër vjeqar .
Diploma ndihmës mjek
Detyrat kryesore :zbatimi i urdhërit të mjekut, injeksjoni, kujdesi i higjenës
observimi; asistencë mjekësore
Pas konferencës 16 nëntor 1966 riorganizim i institucioneve shëndetësore
;kurse për specializime infermierore .
Revista e kuadrove të mesme mjekësore (shkruajnë mjekët ).

PAS VENDOSJES SË
DEMOKRACISË
1994 përfshirje e infermierëve në proqeset teorike
1994 shëndërrimi në shkolla tv larta infermierore
Riorganizimi i kurrikulumit të shkollës
shoqata kombëtare e infermierëve dhe mamive
shqiptare
Maj 1998 sektori i infermierisë pranë ministrisë

Nga arti në shkencën e
infermierisë
Nga zanati në statusin

profesional.

Definicioni
Ky definicion i infermierisë formon pjesën e pozitës sonë
të tanishme të botuar nga Royal College of
Nursing(Kolegji Mbretëror i infermierisë),
asociacioni profesional,që verpron si shprehje kolektive
e infermierisë në Mbretërine e bashkuar.

Definimi i infermierisë përshkruan
pse dhe si ky profesion është
zhvilluar dhe sqaron konceptet
kyçe të saj.

Është bërë shqyrtimi I literaturës së
botuar prej MB dhe vendeve tjera dhe
është kryer një anketë me të gjithë
antarët e Këshillit Ndërkombtar të
infermiereve,që të identifikohen
definicionet e infermierisë të bëra në
vendet tjera.….

Ishte ndërmarrë zbatimi i drejtë i vlerave,të
gjetura e të cilave janë përdorur si kornizë
punuese për zhvillimin e definicionit.
Këshilli drejtues ndërmori një detyrë këshillimi
lidhur me projekt propozimin e një dokumenti
dhe u bënë ndryshime në Definimin e
Infermierisë.
Definicionet e Infermierisë, si vetë Infermieria
janë dinamike: Infermieria zhvillohet
vazhdimisht që të përmbush nevojat e reja
dhe të marrë parasysh njohuritë e reja.….

Pritet që definimi I infermierisë do të
jetë I dobishëm në:
Përshkrimin e Infermierisë së
njerëzve,të cilët nuk e kuptojnë
Sqarimin e rolit të infermieres në ekipin
multidisciplinar të kujdesit shëndetsor
Ndikimin e agjendave të rregulloreve
në nivel lokal dhe kombëtar.….

Domeni i caktuar :
Domeni i caktuar :domeni i veqantë i infermierisë është përgjigjja
unike e njerëzve dhe përjetimi i shëndetit, sëmundjes, brishtësisë,
paaftësisë dhe ndodhive jetësore të lidhura me shëndetin
Në cfardo ambienti apo rrethane që ndodhen.

Reagimet e njerëzve mund të jenë fiziologjike, psikologjike, sociale,
kulturore apo shpirtërore dhe shpesh janë kombinim i te gjitha
këtyre.

Termi
„njerëz“përfshin individët e të gjitha moshave,

familjeve dhe komuniteteve gjatë gjithë jetës

Fokusi i caktuar:
Infermieria përqëndrohet në tërë personin dhe

përgjigjen njerëzore se sa në një aspekt të caktuar
të një personi ose të një gjendjeje të caktuar
patologjike.

Baza e caktuar e vlerës:
Infermieria bazohet në vlerat etike që lidhen

me:
> dinjitetin
> autonominë
> dhe specifitetin e qenieve njerëzore
> relacionin e privilegjuar inferimiere pacient dhe pranimi i
përgjegjësisë personale për vendimet dhe veprimet
Këto vlera shprehen me rregullat e shkruara të etikës dhe

mbështeten nga sistemi për rregullimin profesional.
Përkushtimi ndaj
bashkëpjesëmarrjes:
Infermieret punojnë në partneritet me pacientët,

familjarët e tyre dhe ofruesit tjerë të kujdesit dhe në
bashkpunim me antarët tjerë të ekipit multidisciplinar.
Ku është e përshtatshme ata do ta udhëheqin ekipin,
duke deleguar dhe mbikqyrur punën e të tjerëve.
Çdo herë,sidoqoftë ata mbeten të përgjegjës të
përgjegjëshem personalisht dhe profesionalisht për
vendimet dhe veprimet e tyre.
Etika Infermirore

Ç’ka studion etika?
Etika i referohet standardeve të sjelljes që na
tregojnë neve se si duhet të sjellen qenjet njerëzore
në shumicën e situatave në të cilën gjejmë
vetëvetën si:
Shokë
Prindër
Fëmijë
Qytetarë
Njerëz të biznesit
Mësues profesionalist etj.

Vazhdim…
Etika studion moralin dhe karakterin e tij klasik

Etika është reflektim mbi moralin
Normat –rregullat e të sjellurit ,mënyrat e shprehjes së vlerave (fjala etik dhe
moral janë sinonime ).
Vlerat-paraqesin opinionet(mendimet)rreth cfarë është e mirë e drejtë dhe
rrjedhimishtë ndiqet.
Etika-është tërësi e normave të sjelljes, morali i një grupi shoqëror , i një
profesioni dhe është pjesë e filozofisë praktike .
Morali-parimet,vlerat dhe normat që mbajnë njerëzit gjatë sjelljes së tyre të
përditshme dhe jetës.
Parimet-kënddvështrimet bazë ose pikënisjet.
Vazhdim…
•Studimi i etikës ka të bëjë me kuptimin e fjalëve si p.sh:
I/e drejtë , gabim , mirë , keq, detyrim, detyrë.
•Ka të bëjë me bazën , ku njerëzit, në mënyrë individuale apo

kolektive vendosin që veprimet e caktuara janë të drejta ose
gabim.
•Apo dikush është i detyruar për të bërë dicka apo ka të drejtë për
dic tjetër .
•Normat i determinon shoqëria si sjellje të pranueshme.
•Si të tilla janë të përcaktuara më kohë dhe vend.
•Shumë herë duket se morali më shumë ka të bëjë me praktikën
se sa teorinë.

Pesë burimet e Standarteve Etike
Qasja Utilitare – veprimi etik është ai që ofron më të mirën apo që dëmton më së
paku , prodhon balansin më të madhë të së mirës mbi të keqen.
Qasja e të Drejtave –veprimi etik është ai që mbronë më së miri dhe respekton të

drejtat morale të atyre që janë pjekur .
Qasja e Paanshme apo e Arsyes-ideja qëndron se të gjithë janë të barabartë duhet

të trajtohen barabart. Veprimet etike i trajtojnë qeniet njerëzore barabartë.
Qasja e të Mirës së Përbashkët –pikëpamja se jeta në komunitet është e mirë në

vetvete dhe veprimet tona duhet të kontribuojnë asaj jete.

Pesë burimet e Standardeve Etike
Vazhdim…
Qasja e Virtyteve –veprimet etike duhet të jenë në përputhje

me virtytet e caktuara ideale që kujdesen për zhvillimin e
plotë të humanitetit tonë.
Virtytet janë shprehi që veprojnë në karakterin tonë dhe në

emër të vlerave sikur e vërteta dhe bukuria p.sh:
Sinqeriteti,guximi,dhembshuria,bujaria,toleranca,integriteti,
paanëshmëria,vetë kontrolli,dhe maturia
Pse profesionistët shëndetësor duhet të studiojnë etikën?
Studimi i etikës ka për qëllim ofrimin e mënyrave të formulimit të

përgjigjeve ndaj pyetjeve dhe të udhëzoj veprimet.
Ofron një kornizë për zgjidhjen e çështjeve,problemeve dhe

kundërthënieve.
Kuptimi i teorive etike dhe morale ndihmon personin për të vendosur në

mënyrë të drejtë për një veprim dhe njëkohësisht nuk do të thotë ti jep
një përgjigjje.

Vazhdim…?
Infermieret dhe të tjerë të përfshirë ne ofrimin e kujdesit shëndetësor duhet
të studiojnë etikën për disa arsye.
Në punën e tyre të përditshme kanë të bëjnë me probleme që janë të

natyrës morale ose etike.
P.sh. kur infermieri/ja duhet të vendos nëse do të duhet ose jo t’i thotë
personit të sëmurë terminal të vërtetën , nëse duhet ose jo të marrë pjesë
në një abort.
Infermierja shpesh nxjerrë në pah pyetje etike ,përgjigjet ndaj të cilave,nuk

mund të gjinden në ndonjërin nga kodet tradicionale të moralit.
P.sh. transplantet e organeve ,in vitro fertilizimi, ingjinjeria gjenetike

Vazhdim…?
Infermieret tanë e gjejnë vet-veten duke punuar me pacient dhe koleg të të sfondeve të
ndryshme kulturore ,të cilët mund të bartin përcaktime të ndryshme mbi vlerat.
Infermierja duhet të jetë e vetëdijshme për sistemet tjera të besimit me qëllim që të kuptoj
se pse pacientet e caktuar dhe kolegët bëjnë zgjidhje të caktuara.
Dy elemente qenësore të etikës infermierore janë respekti për autonominë dhe infermierja
si mbrojtëse e pacientit.
Seedhouse(1988)-thekson se “të punuarit për shëndetin është përpjekje”
Qëllimi kryesor i punës shëndetësore është ti mundësoj cdo individi mundësisht të arrij
potencialin e plotë të vlerësimit të jetës së vetë dhe të tjerëve.
Kujdesi shëndetësor merret me : Promovimin , Vlerësimin dhe mirëmbajtjen e shëndetit
Shëndeti në vete konceptohet si moralisht i mirë!

Filozofia e ndryshuar e infermierisë
•Infermieria duhet të gjejë cështje të reja p.sh ndryshimi I filozofisë dhe roli I
infermierisë.
•Është shfaqur nevoja për pasurimin e literaturës në infermieri dhe zhvillimi I
teorive infermierore.
•Disa nga elementet e përbashkëta janë se infermieria ka të me dinjitet mjerëzor
dhe individual, pranimin e të tjerëve.
•Gjithëpëerfshirja,shëndet për te gjithë dhe praktika gjithëpëerfshirëse.
•Infermieria është e orientuar në individ (e kundëert me orientimin në
sëmundje).
•Kujdesi infermieror duhet të fokusohet në nevojat e pacientit si individ dhe të
respektoj intiminitetin.

Filozofia e ndryshuar e Infermierisë
Raporti infermier –pacientë është raport partneriteti dhe jo raport prind-
fëmijë
Pacienti është I inkurajuar të participoj në mënyrë të plotë në të gjitha fazat

e procesit
Infermierja së bashku me pacientin identifikon nevojat e tij/saj dhe

planifikon kujdesin.
Pacienti inkurajohet të participoj plotësisht në zbatimin e kujdesit, dhe

vlerësimin e kujdesit të marrë.
Me këtë pacienti është i kyçur më mënyrë aktive si në mendim –marrje

ashtu edhe në trajtim Dr. rer. medic. Naime Brajshori
Infermierja si mbrojtëse e pacientit
Kjo domethënë se infermierja duhet të mbroj vendimin autonom të
pacientit
Edhe nëse ai/ajo nuk pajtohet me vendimin dhe nëse siç ndodh
shpesh është në kundërshtim me vendimin e mjekut apo të tjerëve që
merren me kujdesin e pacientit

VLERAT E KUJDESIT
INFERMIEROR
Teoritë e diskutuara kanë gjykuar drejtësin apo jo drejtësin në një
veprim në bazë të qëllimit.
Përgjigjja në pyetjen “Pse të ketë moral”,ka qenë për të arritur qëllimin |.
Përgjigjet në pyetjet janë”sepse e kemi për detyrë te ketë moral”apo”të

drejtë për veprimet të sjellshme “ose “sepse kemi pëergjegjësi ndaj të
tjerëve”/
Veprimi është në rregull përderisa është në përputhje me detyrën, të

drejtën dhe përgjegjësinë.

Detyra,të drejtat dhe përgjegjësitë
Këto ide mbi detyrat,të drejtat dhe përgjegjësitë aplikohen vazhdimisht në cdo
aspekttë jetës.
Njerëzit flasin për detyrat që kanë prindër ndaj fëmijëve,detyrën e qytetarit për
të raportuar krimin,
Të drejtën e individëve për arsim dhe shprehjen e fjalës së lirë dhe përgjegjësitë
e familjeve për anëtarët e tyre.
Apo qeverisë ndaj qytetarëve dhe vendit.

Teoritë e bazuara në detyra
Në etikën utilitare , fundi justifikon synimin
Etika e bazuar në detyrë i vendos kufij synimeve që nuk do të thotë që

duhet patjetër të pajtohet me përfundmin e mirë.
Çfarëdo aksioni justifikohet vetëm në bazë të konformitetit ose jo

konformitetit në detyrë.
Për shembull ,supozoni se dikush konsideron se e ka për detyrë të

eleminoj një sëmundje tëcaktuar , themi pagjumësinë.

Teoritë e bazuara në të drejta
Të drejtat në kujdesin shëndetësor duhet të vendosim se cka nënkuptojmë me

e drejta .
Fromer (1981)dallon dy kategori të të drejtave
1.E drejta për të zgjedhur

2.E drejta për mbarvajtje

E drejta për të zgjedhur
Se cfarë bëj në shtëpinë time është e drejta për të zgjedhur .
Përderisa në teori njëri ka të drejtë të sillet ashtu si do, ka kufij të vendosur deri
në cfarë mase ai mund ta gëzoj këtë të drejtë
Nganjëherë të drejtat e një individi takohen me të drejtat e njëri tjetri dhe ne
duhet të vendosim cili ka prioritet.
Sipas Goldingut (1978)Të drejtat për të zgjedhur “nuk duhet të merren si një
përfshirje të përgjithshme parimore për efektin se njëri ka të drejtë të bëjë cfare
të doj përderisa askush nuk lëndohet.
Te drejtat për të zgjedhur kryesisht kanë të bëjnë me lirinë personale ,por ato
nuk jane për lirinë totale.
Ato në vete përfshijnë një element kontrolli
Nëse kam të drejt të bëjë qfarë të dua brenda kufijëve të lejuar atëhere nuk ke të
drejt të me ndalosh.
Nëse veprimet e mija kalojnë kufijët e kësaj sfere athëhere ke të drejtë të me
ndalosh.
E drejta për mbarvajtje
E drejta për mbarëvajtje është garantuar me ligj .
Konflikti shihet kur pozita e individit pretendon jo në të drejta të vëna me ligj

por që janë pjesë intergrale e kodit të tyre moral.
Nëse këto pozita janë të mjaftueshme në numër për të drejtën që nuk

egziston ,atëherë mund të ndodh që ata të kërkojnë që të bëhen ndryshime
në ligj dhe të krijohet një e drejtë e re e mbarëvajtjes.
Të drejtat për mbarvajtjes kanë të bëjnë me benefitet ose të drejtat ligjore .
Kam të drejtë të pres apo të marr diqka , përderisa ,siq e pamë, e drejta për të
zgjedhur ka të bëjë me lirinë personale.
Përgjegjësitë
Sipas Këshillit Ndërkombëtar të Infermierisë ICN,1973 përgjegjësia
fundamentale e infermierisë është e katërfishuar
1.Të promovoj shëndetin

2.Të parandaloj sëmundjen
3.Të rimëkëmbë shëndetin
4.Te mbeshtese individin ne fazen finale te jetes

Përgjegjësitë,vazhdim.....
Pacientët dhe klientët janë të ndieshëm, veçanërisht nëse janë të sëmurë hendikepuar.
Ata mund të varen shumë nga infermieria, jo vetëm për ti ofruar nevojat fizike por, për ti
mbrojtur ata nga abuzimi apo nga mashtrimi.
Nëse si rezultat i sëmundjes pacienti humb flokët, të pamurit apo fuqinë e të menduarit,
mund të jetë i frikësuar dhe shumë i ndieshëm.
Mund të kenë vështërsi në kuptimin e spjegimit të trajtimit të tyre.

Pacienti mund të mos jetë në gjendje të bëjë një zgjidhje objektive edhe nëse i ofrohet.
Infermieria ka përgjegjësi të ndihmoj pacientin që të kuptoj në tërësi informatën e dhënë.
Sidoqoftë, infermieria nuk ka të drejtë të shfrytëzojë njohuritë dhe pozitën për të shtyer
pacientin të marrë një vendim në vend të një tjetri.
Francis Bakon „dija është fuqi“.
Është kritikë që shpesh thirret në profesione se ata mbajnë njohuritë e tyre për veten në
mënyrë që të mbajnë njohuritë e tyre për vete, në mënyrë që të mbajnë madje edhe të
shtojnë forcën e tyre në shoqëri.
Përgjegjësia primare e infermierëve është të mbrojnë dhe të vënë në pah dinjitetin e gjdo
individi në kujdesin e tyre.(RCN Code,1976)
Përgjegjësitë, Vazhdim...
Infermierët kanë përgjegjësi jo vetëm ndaj pacientëve por edhe ndaj profesionit të
tyre dhe shoqërisë në përgjithësi.
Si infermiere e regjistruar, mami ose vizitor shëndetësor, ti...gjatë ushtrimit të
profesionit, duhet:
T‘iu japësh asistencë profesionale kolegeve, përbrenda suazave tua të njohurive,
përvojës dhe sferës së përgjegjësive, për të zhvilluar kompetencat e tyre
profesionale.(UKCC,1992)
Infermierët nuk mund ta shohin punën vetëm në kujdesin direkt ndaj pacientit por të
kenë parasysh edhe nevojat e kolegëve.
Pika e tetë e Asociacionit Amerikan të Infermierisë (ANA) Kodi për Infermierët
thekson se:
Infermieria participon në orvatjen e profesionit për të implementuar dhe përmirësuar
standardet e infermierisë.
Kjo sugjeron se cdo infermier është përgjegjës jo vetëm për kujdesin standard lokal,
Por të kontriboj në vënjen në pah të standardeve të profesionit si tërësi.

Vlerësimi i nevojave në
Infermieri
Çka është nevojë në Infermieri?
Cilat nevoja duhet mbledhur?
Si do të mund të mblidhen?
Pse duhet të mblidhen?

Kujdesi dhe nevoja për përkujdesje
(Wingenfeld 2000)
1. Cilat janë probleme të infermierisë?

2. Në cfarë vështirësi hasim në definimin e problemeve
infermierore gjegjësisht nga cka varet ?
3. Si do të përshkruhen problemet infermierore?
4. Çfarë metoda të mbledhjes të të dhënave ka dhe çfarë
mund të bëni?

Nevojat infermierore: Bazuar
në…
… kujdes efektiv dhe efikas të shëndetit të

njeriut
…përkufizimin ekzistuese të infermierisë
gjegjësisht nevojat infermierore

Definicioni për Infermieri
/Nevojat/Nevojat për përkujdesje
Profesioni infermieror (Të kuptuarit e

profesionit)
Definicioni ligjor
Konceptet e shkencave infermierore
Megjithatë do të ndikohet nga gjendja

ekonomike dhe normat shoqërore
Definimi i Nevojave infermierore
SGB XI
Sipas cilave kriterie të SGB XI ( libri

ligjor për shoqërinë 11, Sigurimi social
infermieror) përcaktohen nevojat e
kujdesit

I. Nevoja për përkujdesje
"Personat të cilët për shkak të sëmundjes fizike, mendore

apo psikologjike, ose aftësive të kufizuara në lidhje me
aktivitetet e zakonshme të cilat përsëriten të paktën një
herë në 6 muaj në jeten e përditshme në një masë të
konsiderueshme kanë nevojë për ndihmë "(Quelle: SGB
XI)
II Periudha e sigurimit
Në 10 vitet e fundit të gjithë ata që kanë lidhur kontratë

së paku 2 vjet (5) kishin sigurimin e kujdësit “.
Fillimi i shërbimeve:
Duke marrë për konsideratë detyrat e përkujdesjes sipas §14 SGB XI
Përkujdesje personale Ushqyeshmëria Mobiliteti
Lahem Ushqim me kafshata të gatshme Ngrihet nga shtrati dhe mund të shkoj
përsëri në shtrat
Bëj Dush Konsumimin e ushqimit Veshje dhe zhveshje
Bëj Banjo Lëvizja
Përkujdesem për dhëmbët Qëndrimi në këmbë
Krehem Ngjitje shkallësh
Rruhem Zhvendosja nga shtëpija
Urinimi dhe jashtëqitja
Shërbimet shtesë të përkujdesjes shtëpiake

Blerjen e gjërave
Zierjen/gatimin
Pastrimin e Shtëpisë apo Banesës
Larjen
Ndërrimin/Larjen e ndërresave/Teshave Dr. rer. medic. Naime Brajshori
Nevoja për përkujdesje-Kujdesi
Nevoja për përkujdesje: Pacientët / Porblemet

infermierore, do të paraqiten gjatë mbledhjës
së të dhënave
Kujdesi: Masat infermierike të cilat

formulohen nga ana e vlerësimit të
nevojave (bazuar në qëllime infermierike)

Nevojat e përkujdesjes
Të orientuara në aktivitetet e
përditshmërisë
Cilat aktivitete i takojnë?

Nevojat bazë të njeriut:Piramida e
nevojave sipas Maslow
Vetë realizimi
Njohja sociale
Nevojat sociale
Dashurija, Shoqërimi, Gruppet
Nevoja e sigurisë
Fizike ,sigurimi i jetës
Nevojat trupore
Uji,Ajri,Ushqimi,Fjetja
Ativitetet bazë të përditshmërisë jetësore
Modelet bazë nga infermieria
14 Nevojat bazë Henderson

12 Aktivitetet e jetës Roper
12 Aktivitetet ditore të jetës Juchli
(ATL)
13 Aktivitete dhe përvojat Krohwinkel
egzistuese të jetës
(AEDL)
Aktivitete ditore të jetës
(të përmbledhura)
1. Ngrënja dhe pirja
2. Eliminimi
3. Lëvizja
4. Pushimi dhe gjumi
5. Frymëmarrja
6. Rregullimi i temperaturës
Aktivitete ditore të jetës
(të përmbledhura)
7. Larja,veshja
8. Siguria
9. Komunikimi
10. Gjetja e kuptimit
11. Puna-angazhimi, jeta shoqërore
12. Të ndjehurit si mashkull ose
femër
Mbledhja e kërkesave
infermierore
Njohja me problemin e pacientit
gjegjësisht problemin infermieror
Pika fillestare e procesit infermieror
Konsiderimi në formulimin e qëllimeve
infermierore
Arsyetimi i veprimeve infermierore

Paraqitja e nevojave infermierore
Problemi infermieror
Mbledhja e të dhënave
Vlerësimi
Diagnoza
Qëllimi infermieror
Strukturimi i situatave të
komplikuara individuale të pacientit
Arsyeja e mbledhjës së nevojave të
strukturuara
Dokumentimi (transparenca)
Sigurimi i kualitetit të cilësisë në
infermieri
Zhvillimi i infermierisë së bazuar në
dëshmi

Metodat e vlerësimit në
infermieri

Procesi infermieror dhe vlerësimi
Njohja e problemeve të pacientit

gjegjësisht problemi infermieror
si pikë fillestare e procesit

infermieror
...Themelimin e veprimeve
infermierore
Termi: Vlerësimi në Infermieri
Në kuptim më të gjërë: vlerësimi merret nga
mbledhja e të dhënave të cilat janë relevante
për infermieri
Në kuptim më të ngusht: vlerësimi merret nga

instrumentet e standardizuara për matjen e të
dhënave relevante infermierore
Një vlerësim i standardizuar nuk mund ta

zëvendësoj anamnezën infermierore vetëm
se e plotëson atë
Metodat e vlerësimit: Zhvillimi
Zhvillimi dhe përdorimi në fusha të
ndryshme në shëndetësi dhe nga
profesione të ndryshme shëndetësore ( Në
disciplinat shkencore)
Infermieria merr / huazon një instrument
Infermieria zhvillon instrumente të veta

Shembull: Instrument matës në shëndetësi
BMI = Body-Mass-Index - shërben për

vlerësimin e peshës normale dhe mbi peshës
BMI: Klasifikimi sipas OBSH

Procedurat e Vlerësimit: Përdorimi:
•Përceptimin e organizimit në të cilin
vendoset, cfarë?, si? dhe kur?do të
observohet ose do të matet
•Arritjen e vlerave të numrave,
përshkrimin e vlerësimit/ Gjykimi i
problemit/ Fenomenet
•Krahasim para dhe pas
(kohëzgjatja), krahasim ndërmjet
personave, institucioneve etj
Procedurat e vlerësimit: Standardiizimi, Kriteret e Cilësisë
•Bazuar në metodat shkencore të hulumtimit social-
shkencor: procedurat e testimit dhe ndërtimit të
pyetësorëve
•Kriteret e Cilësisë janë:
Objektiviteti (pavarësia)
Besueshmëria (reabiliteti)
Vlefshmëria (validiteti)

Procedurat e Vlerësimit:
Standardizimi, Objektiviteti
Objektiviteti i një testi tregon deri në cfarë mase janë të pavarura rezultatet e
testit nga përdoruesi i testit Bortz& Däning 1995, 180
Persona të ndryshëm (Implementues), arrijnë në rezultate të

njëjta (Matja dhe Vlerësimi)
Rregullimi i zbatimit dhe vlerësimit (Standardizim,

udhëzues,trajnime)
Procedurat e Vlerësimit Standardizimi,
Besueshmëria
Besueshmëria e një Testi shënjon shkallën e saktësisë me të cilin do të matet
vecoria e nevojshme. Bortz& Däning 1995, 181
Saktësia e matjes,besueshmëria ematjes/vlerësimit:

Ky instrument bën të besueshëm me saktësi detajet e informacionit
Gabimet në matje duhet të mënjanohen ose mundësisht të
minimizohen
Procedurat e Vlerësimit: Standardizimi,
vlefshmëria
Vlefshmëria e një testi qëndron në atë se sa është në gjendje të mirë të masë me
saktësi atë që ne pretendojmë të masim . Bortz& Däning 1995, 185
Vlefshmëria: Instrumenti mat saktësisht fenomenin i cili

mund të matet, mbledhet dhe vlerësohet
Vlefshmëria është kriteri më i vështirë dhe më i
rëndësishëm për tu verifikuar

Procedurat e vlerësimit:
Kriteret e Cilësisë
Vlerësimin e një procedure vlerësimi rezulton me anë të
përcaktimit të kritereve të cilësisë ( metodë statistikore)
Përdorni vetëm instrumente shkencërisht të verifikuara,

objektive, të vlefshme dhe të besueshme
Zhvillimin gjuhësor, vlerësimin e sigurt shkencor-

Instrumentet e vlerësimit në infermieri gjenden në fillim

Procedurat e vlerësimit për mbledhjen e nevojave tw
kujdesit ( Shembuj)
EASY Care: njerëzit e moshuar(në shtëpi)

FACE: njerëzit e moshuar(në
RAI: Vendosja në Shtëpi përkujdesëse
PAS: Të sëmurët nga demenca dhe me të
meta mendore
FIM:Paaftësia dhe pavarësia në
përditshmëri Dr. rer. medic. Naime Brajshori
Procedurat e vlerësimit për mbledhjen e
nevojave tw kujdesit ( Shembuj)
•Dekubitus (të ndryshme)

•Rrëzimi (të ndryshme)
•Dhimbja (të ndryshme)
•Mini Mental
•Mini Nutritional Assessment
Proceset Infermierore
Modeli i 6 fazave sipas Fiecher&Meier 1998
Anamneza Infermierore
Vlerësimi Infermierik
Vlerësimi
Idetifikimin e burimit të problemit

Implementimin dhe masate kujdesit
Diagnoza
Planifikimi dhe masa Krijimin

t e objektivave
e kujdesit Infermierore

Procesi i Vlerësimit
Parakushtet dhe Kufizimet
•Njohuri mbi vlerësimin e fenomeneve
(Njohuri profesionale infermierore në teori dhe praktikë)
•NJohuri mbi përdorimin e instrumenteve
( Njohuri metodike)
•Shkathtësi në fushën e komunikimit, bashëveprimit, vështrimit dhe

vetëreflektimit
•Thjeshtimin e fenomeneve revelante infermierore
•Rezultatet e vlerësimit janë domosdoshmëri e interpretimit dhe
zbatimit të procesit infermieror (Në kuadër të qëllimeve infermierore)

Falemnderit për vëmendjen
tuaj!
Naime Brajshori

Bazat e Infermierise - PPT

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bazat e Infermierise - PPT

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Moduli: Bazat e Infermierisë

Semestri Dimëror 2017/18

Tetor 2017 Dr. rer. medic. Naime Brajshori

• Do të shmangem në punën time nga gjithçka dëmtuese dhe joshëse, si

• Do të bashkëpunoj me besnikëri (profesionale) me mjekun dhe do t’i

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Grua që ushqente me gji fëmiun që nuk ishte

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

•Sëmundja si pakënaqësi e zotit

•Indi: (toka e tempujve) Trajtimi i të sëmurëve nga mjeku, infermieri

•Kinë:Trajtim në familje (Nei Ching: Canon of Medicine)

•Greqi e vjetër: Pak gjurmë nga Hipokrati

•Roma: Infermieria luftarake, përkujdesja e të plagosurve

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

•Urdhëri i besimit (motivimi personal ndaj të sëmuarit)

•Kërkesë për infermier nga ushtria (ngritje profesionale)

•Spitalet në Jesrusalem (për dy gjinitë) (të sëmurë, migrant,

•Epidemi të shumta nga sëmundjet ngjitëse (Vdekja e zezë)

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Ajo ishte e emëruar si mbikqyrëse e themelimit të infermierisë së spitaleve të përgjithsme angleze.

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Në tetor të vitit 1931 kksh themeloi shkollën e infermierëve vizituese .

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Nga zanati në statusin

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Në cfardo ambienti apo rrethane që ndodhen.

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

„njerëz“përfshin individët e të gjitha moshave,

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Infermieria përqëndrohet në tërë personin dhe

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Infermieria bazohet në vlerat etike që lidhen

Këto vlera shprehen me rregullat e shkruara të etikës dhe

Infermieret punojnë në partneritet me pacientët,

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Etika studion moralin dhe karakterin e tij klasik

•Ka të bëjë me bazën , ku njerëzit, në mënyrë individuale apo

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Qasja e të Drejtave –veprimi etik është ai që mbronë më së miri dhe respekton të

Qasja e Paanshme apo e Arsyes-ideja qëndron se të gjithë janë të barabartë duhet

Qasja e të Mirës së Përbashkët –pikëpamja se jeta në komunitet është e mirë në

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Qasja e Virtyteve –veprimet etike duhet të jenë në përputhje

Virtytet janë shprehi që veprojnë në karakterin tonë dhe në

Studimi i etikës ka për qëllim ofrimin e mënyrave të formulimit të

Ofron një kornizë për zgjidhjen e çështjeve,problemeve dhe

Kuptimi i teorive etike dhe morale ndihmon personin për të vendosur në

Dr. rer. medic. Naime Brajshori

Në punën e tyre të përditshme kanë të bëjnë me probleme që janë të