K8 STRATEGI MENGURUS

BILIK PEMBELAJARAN
 STRATEGI
MENGURUS BILIK
PEMBELAJARAN

1. UNSUR FIZIKAL BILIK DARJAH

2. INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH
3. IKLIM PEMBELAJARAN POSITIF
 KONSEP BILIK DARJAH

DAHULU

Lima hingga enam pelajar duduk di bawah sebatang pokok besar

dan mendengar ajaran seorang guru sudah dianggap satu bilik darjah.
Surau atau pondok tempat mengaji juga dianggap sebagai satu bilik
darjah.
SEKARANG

Sebuah bilik darjah di bawah jagaan seorang guru dianggap bilik

darjah.
Padang sekolah yang digunakan juga diAnggap bilik darjah.
Padang sekolah yang digunakan oleh pelajar untuk pelajaran
pendidikan jasmani juga dianggap bilik darjah.

Pada dasarnya, sebuah bilik darjah secara fizikalnya dilengkapi

dengan kerusi, meja palajar, meja guru, papan hitam, alat bantu
mengajar dan dua puluh hingga tiga puluh pelajar dalam
satu-satu kelas.
JENIS BILIK DARJAH

Bilik Darjah Tradisi

Bilik Darjah KBSR

Dan KBSM

Bilik Darjah Mata

Pelajaran Khas (KBSM)

Bilik Darjah Terbuka

 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Penyusunan bilik darjah amat penting dalam situasi

pembelajaran pelajar, keadaan in dapat menggalakkan atau
menghalang sesuatu pembelajaran.

Sharifah Alwiah Alsagof (1986:44),

persekitaran fizikal bilik darjah yang baik akan dapat
meningkatkan kuasa serta sumber pengajaran guru.

Kementerian Pendidikan Malaysia (1981:16),

Kemasnya organisasi benda-benda fizikal di dalam bilik
darjah seperti kerusi, meja, almari dan lain-lain tidak
menjamin yang pembelajaran boleh berlaku melainkan jika
guru menguruskan murid-murid selaras dengan matlamat yang
dituju.
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Atan Long (1986:109) menyatakan bahawa,

pengurusan bilik darjah hendaklah berdasarkan fungsi dan
matlamat yang hendak dicapai melalui penggunaan bilik
darjah. Dalam hal ini, penyusunan bilik darjah dapat
melibatkan beberapa tujuan supaya tercapai objektif yang
hendak ditentukan. Antara yang ditekankan seperti masa,
tenaga, alat pengajaran yang dapat digunakan dengan baik,
kemudahan digunakan secara berkesan dan susunan
menggalakkan untuk pembelajaran.
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Tempat Duduk Pelajar

Kedudukan pelajar tidak boleh diubah suai bagi
menggelakkan berlakunya kekeliruan sewaktu belajar.

Meja guru

Meja guru biasanya terletak dibahagian hadapan kelas,

Guru harus berada di sekitar meja pelajar bagi
pembantu dalam proses pembelajaran.
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Kerusi Dan Meja Pelajar

Sharifah Alwiah Alsagoff ( 1986:45) tiada satu cara penyusunan
kerusi meja pelajar yang terbaik, ia bergantung kepada umur dan
keperluan pelajar. Antara bentuk susunan kerusi dan meja dalam
sesebuah bilik darjah seperti:
Kedudukannya tidak menyebabkan ada pelajar yang
membelakangkan papan hitam, ini kerana penerangan guru secara
kelas akan menyebabkan pelajar terpaksa berpusing dan akan
menyebabkan merasa terganggu.
Penyusunannya perlu berkait rapat dengan strategi dan pendekatan
pengajaran pembelajaran (KPM 1989:9),ini kerana dalam KBSR
pengajaran secara berkumpulan dan individu lebih diutamakan.
Namun demikian, pengajaran cara kelas masih juga boleh
dijalankan mengikut situasi tetentu.
Kedudukan kerusi meja KBSR dan KBSM perlu melibatkan
beberapa ruang pembelajaran. Keadaan ini termasuk ruang bacaan
dan sebaginya.
PENYUSUNAN BILIK
DARJAH
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

Rutin Bilik Darjah

• Pengurusan bilik darjah yang baik akan mewujudkan bilik
darjah yang efektif dan berkesan.

Tujuan Rutin Bilik Darjah

• Menjimatkan masa dan tenaga
• Menimbulkan rasa tanggungjawab, perasaan seronok dan
bekerjasama di kalangan pelajar.
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

KEGIATAN RUTIN BILIK

DARJAH

Dalam menjalankan rutin di bilik darjah, terdapat beberapa perkara

yang perlu diambil perhatian oleh guru iaitu;
• Membuat pemeriksaan tentang keadaan fizikal bilik darjah.
• Rutin bilik darjah perlu dilakukan pada waktu yang telah
ditetapkan.
• Semua bahan pelajaran yang diperlukan dalam bilik darjah mesti
disediakan, disusun dengan betul dan mudah didapati.
• Guru boleh mendapatkan bantuan daripada pelajarnya.
• Memilih rutin yang paling sesuai.
• Merancang sesuatu rutin itu dengan sempurna dan bersistem.
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

FAEDAH RUTIN BILIK

DARJAH

Perlaksanaan rutin didalam bilik darjah mendatangkan beberapa

faedah iaitu:
• Proses pengajaran dan pembelajaran dapat dijalankan dengan
teratur.
• Pengurusan rutin yang teratur akan menjimatkan masa guru dan
pelajar.
• Rutin akan menyemai nilai-nilai murni di kalangan pelajar.
• Pengurusan rutin bilik darjah yang sempurna dan cekap akan
menimbulkan rasa selamat kepada pelajar.
• Pelajar dapat kemahiran kepimpinan serta dapat mengamalkan
prinsip demokrasi khasnya sewaktu membuat pemilihan untuk
mendapatkan ketua.
• Peraturan yang sedia ada dalam bilik darjah dapat membantu
mengawal disiplin didalam bilik darjah.
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

MENYIMPAN REKOD

Penyimpanan Rekod

• Satu cara merekod, mengelas dan mentafsirkan data

seseorang pelajar. Segala maklumat yang diperoleh
membolehkan guru membuat penilaian terhadap objektif
pengajarannya sama ada berjaya atau gagal.

Syarat-syarat Rekod

• Rekod mesti digunakan

• Rekod mesti boleh diperoleh dengan mudah
• Rekod mesti lengkap
• Rekod mesti menyatakan perkara yang benar
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

KLASIFIKASI SUMBER
PEMBELAJARAN

Dikelaskan kepada empat jenis iaitu :

• Sumber asas
• Sumber bukan elektronik
• Sumber elektronik
• Sumber yang bercorak pengalaman

Kriteria Memilih Sumber

• Tujuan
• Kesesuaian
• Kemudahan Memperoleh
• Kepentingan Sumber Pembelajaran
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

FAEDAH RUTIN BILIK

DARJAH

Alat bantu mengajar mempunyai lima tujuan utama iaitu :

1. Memberi rangsangan
2. Menjelaskan penerangan
3. Menjimatkan masa
4. Mempelbagaikan kegiatan
5. Menyeronokkan pelajar.
 KONSEP

Konsep Interaksi
Satu proses saling bertindak yang berlaku di antara
sekurang-kurangnya dua pihak.
Istilah dua pihak bermaksud sama ada ia merupakan
orang perseorangan ataupun sekumpulan manusia.

Konsep Bilik Darjah

Tempat proses pengajaran dan pembelajaran
berlaku.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi sehala atau tradisional

Interaksi dua hala antara guru dan

murid

Interaksi dua hala antara murid dan

murid

Interaksi pelbagai hala antara guru

dengan murid dan murid dengan murid

Interaksi berkomputer
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi sehala atau

interaksi tradisional

Interaksi bilik darjah menjadi sehala kerana

guru yang mengawal segala aktiviti P&P
yang berlaku di dalam kelas.
Ciri-ciri:
Corak interaksi bilik darjah ditentukan
oleh guru kelas
Tiada interaksi yang berlaku antara
murid dengan murid
Murid tidak terlibat dalam P&P secara
aktif
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN
Interaksi dua hala antara
guru dan murid

Guru menggunakan pendekatan yang

berlainan seperti perbincangan @ kaedah
induktif. Interaksi yang berlaku di dalam
bilik darjah bertukar menjadi interaksi dua
hala.
Ciri-ciri:
Aktiviti bercorak aktif
Perhubungan guru dan pelajar menjadi
semakin rapat
Menggalakkan pelajar untuk melibatkan
diri dalam proses P&P dengan menyoal
dan meminta pendapat.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Guru Pelajar

Interaksi sehala

Guru Pelajar

Interksi dua hala

JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN
Interaksi dua hala antara
murid dengan murid

Guru menggunakan pendekatan kumpulan,

kertas kerja, kaedah bermain, lakonan,
sumbangsara sebagai aktiviti dalam P&P.
Ciri-ciri:
Aktiviti pembelajaran aktif dan dinamik.
Perhubungan antara murid dengan murid
dapat dieratkan.
Interaksi antara guru dan murid dihadkan
mengikut arahan guru sahaja.
Pembelajaran koperatif dan koloboratif
menjadi tumpuan guru.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Murid Murid

Murid

Murid
Murid Murid
Murid

Murid
Murid

Interaksi dua hala antara murid Murid

dengan murid
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi pelbagai hala

antara guru dengan murid
dan murid dengan murid

Guru menggunakan kaedah dan teknik

pengajaran seperti simulasi, main peranan,
pendekatan kumpulan, perbincangan,
ujikaji dan kaedah penyelesaian masalah.
Ciri-ciri:
Komunikasi berkesan berlaku
Penyertaan aktif murid dalam P&P
Suasana yang kondusif untuk
mengendalikan P&P
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Guru

Murid

Murid
Murid

Murid

Corak interaksi pelbagai hala antara guru dengan murid

dan murid dengan murid
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Faktor yang mempengaruhi pembentukan interaksi dlm kelas :

Susunan bilik darjah

Kedudukan meja dan kerusi

Tiga jenis susunan meja dan kerusi
Susunan Tradisi
Susunan Horse Shoe
Susunan Madular
PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

GURU

Susunan Tradisi
PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

GURU

Susunan Horse Shoe

PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

GURU

Susunan Madular
PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Susunan bilik darjah yang

tidak sesuai
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARAH

Keadaan emosi bilik darjah

Suara guru yang jelas
Sikap guru yang positif

Kawalan yang sempurna dan menggunakan

gaya kepimpinan yang sesuai
Gaya Autokratik – Interaksi sehala (tidak sesuai)
Gaya Demokratik – Interaksi dua hala (paling sesuai)
Gaya Laissez Faire – Kebebasan penuh diberikan
kepada pelajar (tidak sesuai)
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Penggunaan kaedah kumpulan

Pelajar berfikir, merancang, melaksana dan
menilai kerja dengan semangat gotong-royong

Memperbanyakkan pengajaran berbentuk

amali daripada berbentuk teori
Semua pelajar boleh terlibat dan bergerak balas
cecara cergas

Guna kaedah pengajaran yang boleh

menghidupkan suasana pembelajaran
Perbincangan, soal jawab, sosiodrama,
permainan dll.
PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Soal jawab
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARAH

Guna alat bantu mengajar berteknologi

Slaid, pita video, rakaman dll

Mudahkan proses P&P
Diminati oleh pelajar

Lakukan kegiatan pemulihan bagi

pelajar yang bermasalah
Sesi bimbingan – guru sebagai kaunselor

Sikap guru yang baik

Beri pelajar kebebasan untuk membuat
keputusan dan peluang bekerja sendiri
Suasana bilik darjah yang kondusif penting bagi
mewujudkan proses P & P yang berkesan.

Terbahagi kepada 3 :-
Suasana Fizikal
Suasana Sosial
Suasana Emosi.
 SUSUNAN FIZIKAL BILIK
DARJAH

Melibatkan unsur fizikal bilik darjah.

Menggalak atau menghalang P&P.
Guru berperanan menentukan suasana fizikal.
Perancangan dan penyusunan ini melibatkan :-
Mengorganisasi
Merancang
Penggunaan ABM, APD, kerusi, meja, papan
tulis dan sebagainya.
 SUASANA SOSIAL BILIK
DARJAH

Guru mengkaji melalui pemerhatian biasa dan teknik

sosiometri.
Sosiometri
Teknik untuk mencari dan menunjukkan
perhubungan individu dengan pelajar
Ujian Sosiometri Moreno
Kegunaan
Bagi menentukan seseorang pelajar itu ahli
sesuatu kumpulan atau penerimaan pada
kumpulan lain.
Kelemahan
Perhubungan yang dinyatakan pelajar
adalah hubungan yang dianggap pelajar itu
sendiri.
Perhubungan yang mungkin tidak dibalas
Hubungan sehala
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Lebih penting daripada suasana fizikal dan sosial

Gabungan daripada berbagai-bagai perkara

Suara
Kemesraan
Kelucuan
Stail
Penggunaan pujian
Kawalan
Sikap & ekspektasi
dilik darjah Kepimpinan dan
kaedah mengajar
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Suara

Jelas, terang, semula jadi, tidak tegang dan bercorak

perbualan.
Mewujudkan suasana tenang.
Galak wujud interaksi pelajar semasa P & P
Ciri suara yang menimbulkan kesan emosi
Kelicinan pertuturan
Gaya
Nada
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kelucuan
Mengurangkan suasana emosi yang tegang.
Mempereratkan hubungan yang sedia ada.
Memudahkan pembelajaran.
Memulihkan suasana muram

Penggunaan pujian
Pujian yang biasa adalah pujian lisan.
Cara memberi pujian
Memuji secara perseorangan atau kumpulan.
Memuji kerja, sikap,jawapan dan sebagainya
Memuji di khalayak ramai- bergantung
pada situasi.
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kawalan

Teknik yang biasa ialah jenis positif & negatif.

Kawalan positif & formal:-
Pemberian Markah.
Menggalakkan persaingan.
Kawalan positif Tidak formal:-
Melonggarkan Peraturan
Menggunakan pengajaran ekstrinsik.
Kawalan negatif Denda
Tidak memberi ganjaran
Sindiran
Hukuman
Bangkangan.
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kepimpinan dan
kaedah mengajar

Suasana P&P yang demokratik menggalakkan pelajar

bekerjasama.
Akan lebih mementingkan tugasan, menunjukkan inisiatif &
bertoleransi.
Guru mempengaruhi pelajar secara tidak langsung :-
Terima perasaan pelajar tanpa menakutkannya.
Memuji pelajar.
Galak mereka guna & terima iden pelajar lain

Guru mempengaruhi pelajar secara langsung:-

Semalu marah
Memberi arahan
Terlalu kritikal.
SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH
 KESIMPULAN

Secara kesimpulannya, strategi pengurusan

bilik darjah adalah berkait rapat dengan tiga
aspek penting seperti unsur fizikal, interaksi dan
iklim bilik darjah. Selain itu juga, peranan daripada
guru adalah penting bagi memastikan proses
pengajaran dan pembelajaran berjalan
seiring dengan matlamat dan isi
pembelajaran yang ingin
disampaikan.
 Aktiviti
Setiap kumpulan diminta untuk membuat
simulasi pengajaran :
1) secara sehala (guru dengan murid)
2) Secara dua hala (guru dengan murid)
3) Secara dua hala (murid dengan murid)
4) Secara autokratik
5) Secara demokratik
6) Secara Laissez Faire