Dr.

Aurelia Sumile
KASANAYANG PANLAHAT
 (Personal na Katuturan)
Ang panitikan ay isa sa mga personal na ekspresyon o
isang paraan ng pagpapahayag ng mga pananaw,
damdamin, saloobin, paniniwala, at pagpapahalaga ng
manunulat.

MGA KATUTURAN
 (Panlipunan na Katuturan)
Ang panitikan ay isa sa mga pinakamabisang basehan
ng identidad ng isang bansa ang panitikan nito
sapagkat ito ay nagsasalamin dito ang nakaraan,
kaisipan, damdamin, at maging mithiin ng mga
mamamayang bumubuo sa bansang ito.

MGA KATUTURAN
KASANAYANG PANLAHAT
PANGKALAHATANG KASANAYAN
 May dalawang anyo ang panitikan:

TULUYAN
Nasusulat sa karaniwang takbo
ng pangungusap at talataan

TULAAN / PATULA
May mga saknong, taludturan, sukat,
tugma, at ritmo o aliw-iw

MGA ANYO
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Parabula Tuluyan Dula

Talambuhay Alamat at Pabula

Sanaysay
 Nobela
Nobela

Ginagalawan ng
Nahahati sa Maikling Kwento
Talumpati Sumasakop sa maraming
mga kabanata
mahabang tauhan
panahon

Parabula Tuluyan Dula

Talambuhay Alamat at Pabula

Sanaysay
 Nobela

Maikling kathang nagsasalaysay

ngTalumpati
pangaraw-araw na buhay Maikling Kwento
Maikling

May isang
May isa o kaunting kakintalan o
Parabula tauhan Tuluyan impact
Dula

Talambuhay Alamat at Pabula

Sanaysay
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Ang pinakalayunin
ay itanghal sa
Parabula entablado
Tuluyan Dula

May isa o higit pang

yugto, at bawat yugto
ay nahahati sa ilang
Talambuhay Alamat at Pabula
tagpo

Sanaysay
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Parabula Tuluyan Dula

Ang alamat ay nilikha Mga kuwentong
upang maipaliwanag karaniwang
ang mga bagay-bagay pambata

Ang Talambuhay
pabula ay mga hayop na Alamat at Pabula
Alamat Pabula
nagsasalita ang karaniwang
tauhan at may aral na
napupulot Sanaysay
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Parabula Tuluyan Dula

Nagpapahayag ng
opinyon o pananaw ng Maaaring
awtorTalambuhay
tungkol sa isang Alamat pormal
at Pabula
o di-pormal
paksa

Sanaysay
Sanaysay
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Pansarili
Parabula Tuluyan Dula
(awtor ang sumulat
tungkol sa sariling buhay)

Talambuhay
Talambuhay Paiba
Alamat at Pabula
(kasaysayan ng buhay ng
isang tao na sinulat ng
Sanaysay ibang awtor)
 Nobela

Talumpati Maikling Kwento

Kathang hango
Parabula Tuluyan Dula
sa Bibliya

Talambuhay Alamat at Pabula

Sanaysay
 Nobela

Talumpati
Talumpati Maikling Kwento

May layuning bigkasin sa

harap ng mga tagapakinig
Parabula upangTuluyan
makahikayat, Dula
magpaliwanag, magbigay
ng impormasyon, at/o
mangatwiran

Talambuhay Alamat at Pabula

Sanaysay
 Pasalaysay o
Naratibo

Pandulaan

Tulaan /
Patula

Liriko o
Paawit
 Pasalaysay
Pasalaysay o
Naratibo

EPIKO
Tungkol sa
pakikipagsapalaran
Pandulaan AWIT
na karaniwang di- And taludturan
kapani-paniwala Tulaan
ay may /
sukat na
12Patula
pantig
KORIDO
Binubuo ng 8
Liriko
pantig ang o
bawat
Paawit
taludtod
 Pasalaysay o
Naratibo

Pandulaan
Itinatanghal sa dulaan
Tulaan
bagama’t patula ang /
usapan ng mga
Patula
gumaganap

Liriko o
Paawit
 ELIHIYA
Pasalaysay o
Isang tula ng
Naratibo
kalungkutan ODA
Tula ng
KANTAHIN paghanga o
Maaaring awitin at pagpuri
Pandulaan
may regular na
sukat at tugma SONETO
Tulaan /
May 14 taludtod,
bawatPatula
tigalawang
taludtod ay may 8
at 6 na pantig
Liriko o
Paawit
PRE-SPANISH
 Isang uri ng panitikang tuluyan, na ang karaniwang
paksa ay nagsasalaysay ng pinagmulan ng isang bagay,
pook, kalagayan, o katawagan.

ALAMAT
PRE-SPANISH
 Ang mga kuwentong bayan ay madalas nangyayari sa
loob at labas ng ating lugar. Ito ay nagpasalin-salin sa
mga bibig ng mga tao, kaya’t ang katotohanan sa
kuwento ay mahirap tukuyin.

Ito ay mga kuwento tungkol sa buhay, pakikipagsapalaran,

pag-iibigan, katatakutan, at katatawanan na kapupulutan ng
magagandang aral sa buhay.

KUWENTONG BAYAN
PRE-SPANISH
 Napakaraming epiko ang nagsilitaw ng panahong ito, subalit
walang sinumang makapagsabi kung alin sa mga epiko ang
pinakamatanda sapagkat maging sa Ingles at Kastila at sa iba
pang wika, ang pagkakasalin nito ay hindi pa naluluma.

Ang panahon ng pagkakasulat nito ay maaaring hula-hula

lamang nang ayon sa nasasalig na panahon.

EPIKO
 Bidasari
Epiko ng Moro

Biag ni Lam-Ang
Epiko ng Iloko

Maragtas
Epiko ng Bisaya

EPIKO
 Kumintang
Epiko ng Tagalog

Alim
Epiko ng mga Ipugaw

Tatuang
Epiko ng mga Bagobo

EPIKO
PRE-SPANISH
Ang mga awiting bayan ay isa sa mga matatandang uri ng
panitikang Filipino bago dumating ang mga Kastila.

KUNDIMAN ANG DALIT

Awit ng Pag-ibig Awit sa
Diyos-diyosan ng mga Bisaya

ANG OYAYI
Awit ng Pagpapatulog ng Bata
DIONA
Awit ng Kasal
KUMINTANG
Awit ng Pandigma
AWITING BAYAN
PRE-SPANISH
 Mayamang-mayaman tayo sa mga
karunungang bayan bago pa dumating ang
mga Kastila.

Binubuo ito ng mga salawikain, sawikain,

bugtong, palaisipan, kasabihan, at mga
kawikaan.

KARUNUNGANG BAYAN
 SALAWIKAIN – ito’y nakaugalian nang
sabihin at nagsilbing batas at tuntunin ng
kagandahang asal ng ating mga ninuno

KARUNUNGANG BAYAN
 Hamak mang basahan,
May panahong kailangan

Ang maniwala sa sabi-sabi,

Walang bait sa sarili

Aanhin pa ang damo,

Kung wala na ang kabayo

SALAWIKAIN
Kung ikaw ay may ibinitin,
Mayroon kang titingalain

Kung sino ang matiyaga,

Siyang nagtatamong pala

May tainga ang lupa,

May pakpak ang balita

SALAWIKAIN
 Ang masama sa iyo,
Huwag mong gawin sa kapwa mo

Hanggang maiksi ang kumot,

Magtiis kang mamaluktot

Ang walang pagod magtipon,

Walang hinayang magtapon

SALAWIKAIN
SAWIKAIN – mga kasabihang walang
nagtatagong kahulugan

KARUNUNGANG BAYAN
 Nasa Diyos ang awa
Nasa tao ang gawa

Daig ng maagap
Ang taong masipag

Ang tunay na kaibigan

Sa gipit nasusubukan

SAWIKAIN
 Ang taong matiisin
Nakakamit ang mithiin

Minsan kang pinagkatiwalaan

Huwag mong pababayaan

Huwag mong ipagliban

Ang magagawa sa kasalukuyan

SAWIKAIN
 BUGTONG – ito’y binubuo ng isa o
dalawang taludtod na maikli na may sukat
o tugma

KARUNUNGANG BAYAN
 Bungbong kung liwanag
Kung gabi ay dagat

Dalawang batong itim

Malayo ang nararating

Isang tabo
Laman ay pako

BUGTONG
 Bungbong kung liwanag
BANIG
Kung gabi ay dagat

Dalawang batong itim

MATA
Malayo ang nararating

Isang tabo
LANGKA
Laman ay pako

BUGTONG
 May ulo’y walang buhok
May tiyan, walang pusod

Dalawang katawan
Tagusan ang tadyang

Nanganak ang aswang

Sa tuktok nagdaan

BUGTONG
 May ulo’y walang buhok
PALAKA
May tiyan, walang pusod

Dalawang katawan
HAGDAN
Tagusan ang tadyang

Nanganak ang aswang

SAGING
Sa tuktok nagdaan

BUGTONG
 PALAISIPAN – noon pa man ay may
matatawag na ring palaisipan ang ating
mga ninuno

KARUNUNGANG BAYAN
 May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sombrero. Paano
nakuha ang bola nang di man lang nagalaw ang sombrero?
Butas ang tuktok ng sombrero

Paano tatawa ang dalaga na hindi makikita

ang kanyang ngipin?
Tatakpan ng kaniyang palad ang kaniyang ngipin

PALAISIPAN
BULONG – ang bulong ay ginagamit na
pangkulam o pang-ingkanto

KARUNUNGANG BAYAN
 Ikaw ang nagnanakaw ng bigas ko
Lumuwa sana ang mga mata mo
Mamaga sana ang katawan mo
Patayin ka ng mga anito

Dagang malaki, dagang maliit,

Ayto ang ngipin kong sira na’t pangit
Sana ay igyan mo ng bagong kapalit

BULONG
 KASABIHAN – ang kasabihan ay
karaniwang ginagamit sa panunukso o
pagpuna sa kilos ng isang tao

KARUNUNGANG BAYAN
 Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t
Nasa pugad

Ang sisipag magmahal ng mga tao ngayon,

Pati mahal ng iba, mahal na din nila

KASABIHAN
KAWIKAAN – ay kauri ng sawikain na ang
kaibahan lamang ay laging nagtataglay ng
aral sa buhay

KARUNUNGANG BAYAN
 Ang panahon ay samantalahin
Sapagkat ginto ang kahambing

Ang kapalaran di man hanapin

Dudulog, lalapit kung talagang akin

Ang katamaran ay kapatid

Kapatid ng kagutuman

KAWIKAAN
 Ang taong matiyaga
Anuman ay nagagawa

Walang ligaya sa lupa

Na di dinilig ng luha

Ang ulang tikatik

Siyang malakas magpaputik

KAWIKAAN
SAGUTIN NATIN
 PAGTAPAT-TAPATIN

Epiko ng Bisaya Diona

Awit ng Pag-ibig Bulong

Ginagamit ng pangkulam Maragtas

Epiko ng Tagalog Kundiman

Awit ng Pagkakasal Kumintang

KASTILA
 Doctrina Cristiana
Kauna-unahang aklat (panrelihiyon) na nalimbag sa Pilipinas
noong 1593 (Padre Juan de Placencia at Padre Domingo)

Nuestra Señora del Rosario

Ikalawang aklat (panrelihiyon pa rin) na nalimbag sa
Pilipinas noong 1602 (Padre Blancas de San Jose

MGA AKLAT
 Barlaan at Josaphat
Akda ito sa Tagalog at kauna-unahang nobelang napalimbag
sa Pilipinas. (Padre Antonio de Borja)

Pasyon
Ito’y aklat na natutungkol sa buhay at pagpapasakit ni
Hesukristo. Binabasa ito tuwing Mahal na Araw.
Nagkaroon ng apat na bersyon sa Tagalog ang akdang ito.

MGA AKLAT
 Urbana at Felisa
Aklat na sinulat ni Modesto de Castro, ang tinaguriang “Ama
ng Klasikang Tuluyan sa Tagalog.” Ito ay tungkol sa
kabutihang-asal at malaki ang impluwensya nito sa
kaugaliang panlipunan ng mga Filipino.

MGA AKLAT
KASTILA
 Arte Y Reglas de la Lengua Tagala
(Padre Blancas de San Jose) isinalin sa Tagalog ni Tomas
Pinpin noong 1610

Compendio de la Lengua Tagala

(Padre Gaspar de San Agustin, 1703)

AKDANG PANGWIKA
 Vocabulario de la Lengua Tagala
Kauna-unahang talasalitaan sa Tagalog
(Padre Pedro de San Buenaventura, 1613)

Vocabulario de la Lengua Bisaya

Pinakamahusay na aklat pangwika sa Bisaya
(Mateo Sanchez, 1711)

AKDANG PANGWIKA
KASTILA
Ang mga kantahing bayan ay tunay na nagpapahayag ng
matulaing damdamin ng mga Filipino.

KANTAHING BAYAN
 Leron-Leron Sinta
Tagalog
Dandansoy
Bisaya
Sarong Banggi
Bikol
Atin Cu Pung Singsing
Kapampangan

KANTAHING BAYAN
KASTILA
Napakarami ng mga dulang panlibangan ang
ginanap ng ating mga kalahi noong panahon
ng Kastila. Halos lahat ng mga dulang ito ay
patula.

DULANG PANLIBANGAN
 Tibag
Paghahanap ni Sta. Elena sa krus ni Hesus

Sinakulo
Pagtatanghal tungkol sa pagpapasakit ng ating
Poong si Hesukristo (mula sa Pasyon)

Lagaylay
Pilarenos ng Sorsogon (buwan ng Mayo)

Panunuluyan
Pagtatanghal bago mag-alas
dose ng gabi ng kapaskuhan

DULANG PANLIBANGAN
 Panubong
Mahabang tulang nagpaparangal sa isang
may kaarawan o kapistahan
Karilyo
Isang laro ng mga tau-tauhang ginagamit ng
mga aninong ginawa mula sa karton

Moro-Moro
Tinatanghal sa araw ng pista ng bayan
(Hal. “Prinsipe Rodante”)

DULANG PANLIBANGAN
 Karagatan
Batay sa alamat ng singsing ng isang
prinsesa na naihulog niya sa dagat

Kurido
Tulang pasalaysay na natutungkol sa
katapangan, kabayanihan, kababalaghan, at
pananampalataya
(Hal. “Prinsipe Orentia” ni Jose de la Cruz)

Duplo
Paligsahan ng husay sa pagbigkas
at pangangatwiran na patula

DULANG PANLIBANGAN
 Saynete
Naglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutubo, sa
kaniyang pamumuhay, pangingibig, at pakikipagkapwa
(Hal. “La India Elegante Y El Negrito Amante”
ni Fransisco Baltazar)

Sarsuela
Isang melodrama o dulang musikal na tatluhing yugto. Ang
paksa ay natutungkol sa pag-ibig, paghihiganti, panibugho,
pagkasuklam, at iba pang masisisdhing damdamin.

DULANG PANLIBANGAN
SAGUTIN NATIN
 PAGTAPAT-TAPATIN

May-akda ng Urbana at Felisa Karilyo

1st aklat nalimbag sa PH Vocabulario de la Lengua Tagala

1st talasalitaan sa Tagalog Modesto de Castro

1st nobelang Tagalog Doctrina Cristiana

Dulang panlibangan Barlaan at Josaphat

PAGBABAGONG ISIP
 Ang propaganda ay kilusang binubuo ng pangkat ng mga
intelektuwal. Paghingi ng reporma o pagbabago ang layunin
ng kilusang ito.

Tatlo ang pinakalider ng Propaganda: si Jose Rizal,

Marcelo H. del Pilar, at Graciano Lopez Jaena

TALUKTOK NG PROPAGANDA
JOSE RIZAL
“Laong-laan” at “Dimasalang”

TALUKTOK NG PROPAGANDA
 Noli Me Tangere
Una at walang kamatayang nobelang nagpasigla nang malaki sa
Kilusang Propaganda. Ito ay tumatalakay sa sakit ng lipunan.

El Filibusterismo
Nobelang karugtong ng Noli. Nilalantad dito ang mga
kabulukan ng pamahalaan. (Nobelang pampulitiko)

Ibarra VS Simoun

JOSE RIZAL
 Mi Ultimo Adios
(Ang Huli Kong Paalam)
Sinulat niya noong nakakulong siya sa “Fort Santiago”

Sobre La Indolencia de Los Filipinos

Sanaysay hinggil sa katamaran ng mga Pilipino

A La Juventud Filipino
(Sa Kabataang Pilipino)
Tulang inihandog niya sa mga kabataang Pilipinong
nag-aaral sa Pamantasan ng Santo Tomas

JOSE RIZAL
 El Consejo De Los Dioses
(Ang Kapulungan ng mga Bathala)
Dulang patalinghagang nagpapahayag ng paghanga kay Cervantes

Junto Pasig
(Sa Tabi ng Pasig)
Isinulat niya ito nang siya ay may 14 taong gulang lamang

At marami pang iba

JOSE RIZAL
MARCELO H. DEL PILAR
“Plaridel” “Pupdoh”
“Piping Dilat” at “Dolores Manapat”

TALUKTOK NG PROPAGANDA
 Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
Salin sa tulang Kastilang “Amor Patrio” ni Rizal

Kaiigat Kayo
Pabiro at patuyang tuligsa at tugon sa tuligsa ni
P. Jose Rodriguez sa “Noli” ni Rizal

Dasalan at Tocsohan
Akdang hawig sa katesismo subalit paguya laban
sa mga prayle na inilantad sa Barcelona, 1888

MARCELO DEL PILAR

 Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas
Tulang nagsasaad ng paghingi ng pagbabago

Dupluhan, Dalit, Mga Bugtong

Katipunan ng maiigsing tula at pang-aapi ng
mga prayle sa Pilipinas

La Sobrena en Filipinas
Isang sanaysay na tungkol sa mga katiwalian at di
makatarungang ginawa ng mga prayle

MARCELO DEL PILAR

GRACIANO LOPEZ JAENA
Nakagawa ng may 100 pananalumpati

TALUKTOK NG PROPAGANDA
 Fray Botod
Isang “satire” o mapagpatawang kuwentong
tuligsa sa kasamaang laganap noon sa simbahan.

Everything is Hambug
Pinaliwanag niya ang kapahamakan at
kabiguan kung mapakasal sa isang Kastila.

Sa Mga Pilipino
Isang talumpati na ang layunin ay mapabuti ang
kalagayan ng mga Pilipino. 1891

LOPEZ JAENA
 Talumpating Pagunita kay Kolombus
Ika-391 Anibersaryo sa pagkakatuklas ng Amerika

Honor En Pilipinas
(Karangalan sa Pilipinas)
Pagwawagi sa exposisyon nina Luna,
Resurreccion, at Pardo de Tavera

Mga Kahirapan ng Pilipinas

Ang maling pamamalakad at edukasyon sa Pilipinas. 1887

LOPEZ JAENA
PAGBABAGONG ISIP
ANTONIO LUNA “Taga-ilog”

Noche Buena
Se Divierten (Naglilibang Sila)
La Tertulia Filipina (Sa Piging ng mga Pilipino)
Por Madrid
La Casa de Huespedes (Ang Pangaserahan)
Impresiones

PROPAGANDISTA
MARIANO PONCE “Tikbalang”

Mga Alamat ng Bulakan

Pagpugot kay Longino
Sobre Filipinas
Ang Mga Pilipino sa Indo-Tsina

PROPAGANDISTA
PEDRO PATERNO
Ninay
A Mi Madre (Sa Aking Ina)
Sampaguitas Y Poesias Varias

PROPAGANDISTA
JOSE MA. PANGANIBAN
Kilala sa kanyang “Memoria Fotografica”

Ang Lupang Tinubuang

Sa Aking Buhay
Su Plan de Estudio
El Pensamiento

PROPAGANDISTA
PAGBABAGONG ISIP
ANDRES BONIFACIO
“Ama ng Demokrasyang Pilipino”
“Ama ng Katipunan”

PAGHIHIMAGSIK
ANDRES BONIFACIO
Katungkulang Gagawin ng mga Anak ng Bayan
Huling Paalam (Salin ng Mi Ultimo Adios)
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
El Verdadero Decalogo (Ang Tunay na Sampung Utos)

PAGHIHIMAGSIK
EMILIO JACINTO
Kartilya ng Katipunan
Liwanag at Dilim
A Mi Madre
A La Patria

PAGHIHIMAGSIK
PAGBABAGONG ISIP
JOSE PALMA
Himno Nacional Filipino
(Pambansang Awit na Pilipino)

PAGHIHIMAGSIK
PAGBABAGONG ISIP
Ang mga pahayagan nang panahon ng
himagsikan:

Heraldo de la Revolucion

La Independencia

La Republica Filipina

La Libertad

PAHAYAGAN
SAGUTIN NATIN
 PAGTAPAT-TAPATIN

Noli Me Tangere Antonio Luna

Fray Botod Marcelo H. del Pilar

Kaiigat Kayo Jose Rizal

El Verdadero Decalogo Graciano Lopez Jaena

Noche Buena Andres Bonifacio

AMERIKANO
 Ang mga pahayagan nang panahon ng
Amerikano:

El Nuevo Dia
(Ang Bagong Araw)
Itinatag ni Sergio Osmeña noong 1900

El Grito del Pueblo

(Ang Sigaw ng Bayan)
Itinatag ni Pascual Poblete noong 1900

El Renacimiento
(Muling Pagsilang)
Itinatag ni Rafael Palma noon 1900

PAHAYAGAN
AMERIKANO
Mga manunulat na Pilipino na sumulat ng
akdang Kastila sa panahon ng Amerikano:

Cecilio Apostol
“A Rizal”

Fernando Ma. Guerrero

“ Invocacion A Rizal”

Jesus Balmori
“El Recuerdo y el Olivio”

PANITIKAN - KASTILA
Mga manunulat na Pilipino na sumulat ng
akdang Kastila sa panahon ng Amerikano:

Manuel Bernabe
“Olvido”

Claro M. Recto
“ Bajo Los Cocoteros”

Adelina Gurrea
“El Nido”

PANITIKAN - KASTILA
AMERIKANO
MAKATA NG PUSO, NG
BUHAY, NG DULAAN
Lope K. Santos “Pagtatapat”
Jose Corazon De Jesus “Kahit Saan”
Florentino Collantes “Ang Lumang Simbahan”
Amado V. Hernandez “Ang Panday”

PANITIKAN - TAGALOG
AMERIKANO
 Severino Reyes
“Ama ng Dulang Tagalog”
May-akda ng dulang “Walang Sugat”

Aurelio Tolentino
Obra-maestra: “Luhang Tagalog”
Ikinabilanggo: “Kahapon, Ngayon at Bukas”

Hermogenes Ilagan
Nagtayo ng “Compaña Ilagan”

Patricio Mariano
May-akda ng “Ninay” at “Anak ng Dagat”

Julian Cruz Balmaceda

Sumulat ng “Bunganga ng Pating”

DULAANG TAGALOG
AMERIKANO
PANITIKANG ILOKANO
Pedro Bukaneg - “Ama ng Panitikang Iloko”
Claro Caluya - “Prinsipe ng Mga Makatang Ilukano”
Leon Pichay - “pinakamabuting bukanegero”

IBA PANG PANITIKAN

 PANITIKANG
KAPAMPANGAN
Juan Crisostomo Soto - “Ama ng Panitikang Kapampangan”
Aurelio Tolentino – may akda ng “Napon, Ngeni at Bukas”

IBA PANG PANITIKAN

PANITIKANG BISAYA
Eriberto Gumban - “Ama ng Panitikang Bisaya”
Magdalena Jalandoni - may akda ng “Ang Mga Tunuk
San Isa Ca Bulaclac”

IBA PANG PANITIKAN

SAGUTIN NATIN
 PAGTAPAT-TAPATIN

El Nuevo Dia Severino Reyes

El Renacimiento J.C. de Jesus

Kahit Saan Sergio Osmeña

Bunganga ng Pating Rafael Palma

Walang Sugat J.C. Balmaceda

MGA TULA
Haiku - 17 pantig, tatlong taludtod

Tanaga - may sukat at tugma

bawat taludtod ay may 7 pantig

HAPON
 Tutubi
Ni Gonzalo Flores

Hila mo’y tabak

Ang bulaklak nanginig
Sa paglapit mo

HAIKU
 Palay
Ni Ildefonso Santos

Palay siyang matino

Nang humangi’y yumuko
Nguni’t muling tumayo
Nagkabunga ng ginto

TANAGA
MGA DULA
Panday Pira (Jose Ma. Hernandez)
Sa Pula sa Puti (Francisco Soc. Rodrigo)
Bulaga (Clodualdo del Mundo)
Sino ba Kayo (Julian Cruz Balmaceda)

HAPON
MAIKLING KUWENTO
Lupang Tinubuan (Narciso Reyes)
Uhaw ang Tigang na Lupa (Liwayway Arceo)
Lunsod Nayon at Dagat-dagatan (NVM Gonzales)

HAPON
SAGUTIN NATIN
 PAGTAPAT-TAPATIN

Lupang Tinubuan Ildefonso Santos

Panday Pira Liwayway Arceo

Uhaw ang Tigang na Lupa Narciso Reyes

Tutubi (Haiku) J.M. Hernandez

Palay (Tanaga) Gonzalo Flores

 Sa panahong tinawag na GINTONG PAHANON
ng nobelang Tagalog, naging tunay na babasahing
pambayan ang mga nobelang panlipunan
at nobela ng pag-ibig.

GINTONG PANAHON
Lope K. Santos
tinawag na Mang Upeng at Ama ng Balarilang Tagalog

Faustino Aguilar
ang nobela niyang “Pinaglahuan” ay naglarawan sa kaawa-awang
kalagayan ng mahihirap

Valerio Hernandez Pena

Sagisag niya ang Tandang Anong at kintin Kulirat. Ang kanyang
obra maestra ay ang “Si Nena at Si Neneng”

Inigo Ed. Regalado

Odalager ang kanyang sagisag sa panulat

MGA NOBELISTA SA
PANAHONG ITO
 Pagtukoy sa group ng mga
estudyanteng paglalaanan ng
mga kagamitang panturo
Pag-iisa-isa ng mga layuning nais
matamo (mga makrong kasanayang
pangwika: pagsasalita, pakikinig,
pagbasa, at pagsulat)
Pagtukoy ng pagdulog /
mga estratehiyang
gagamitin upang matamo
ang mga layunin, kasama
na ang mga paraan ng
pagtasa o assessment na
isasagawa
Pagkilala sa mga kakayahan
at kasanayan ng mga
estudyante
Pagtiyak ng aralin o paksa
Iba pang dapat isaalang-alang sa
paghahanda ng kagamitang panturo:
haba ng panahong sasakupin nito, iba
pang gagamiting materyales, halagang
gugugulin, mga taong kasangkot sa
paghahanda, iba pa
Sa pagbuo ng materyales panturo, dapat tiyakin na:

Ang mga
Ang NILALAMAN ay -
LAYUNIN ay -
Tiyak o epspesipiko, Tumutugon sa mga pangangailangan, interes,
maoobserbahan, at kakayahan ng mga estudyante
masusukat
Kaugnay ng mga tiniyak na layunin
Ibinatay sa mga
pangangailangan ng Angkop sa paksa at mga kasanayang
mga estudyante dinidibelop

Nakabatay sa learning Nagsasaalang-alang sa dimensyong vertical at

competencies na horizontal ng mga aralin sa grado at nilalaman
inaasahan sa gradong
pinaglalaanan May lohikal na pagkakasunud-sunod
Sa pagbuo ng materyales panturo, dapat tiyakin na:
Ang mga
GAWAIN ay -
Kaugnay at nagdedebelop ng mga
layunin
Angkop sa paksa at mga
kasanayan
May probisyon para sa interaksyon
ng mga estudyante
Humihikayat sa aktibong
partisipasyon
May sapat na probisyon at
fleksibilidad para matugunan ang
mga indibidwal na pagkakaiba-iba
Ang
EBALWASYON ay -
Katugma ng mga layunin
Integral na bahagi ng kagamitang
panturo
Nagsasaalang-alang kapwa sa proseso
at sa produkto ng pagkatuto
Nagbibigay-diin sa mga kasanayang
pangwika
May palaging pagtaya sa progreso ng
mga estudyante
BANGHAY PAGTUTURO
Ang banghay ng pagtuturo ay isang balangkas
ng mga layunin, paksang-aralin, kagamitan,
at ang hakbang na sunud-sunod na isasagawa
upanng matamo ang inaasahang bunga

URI NG BANGHAY
MASUSI
nakatala pati ang tiyak na tanong ng guro
at ang wastong dapat isagot ng mag-aaral

URI NG BANGHAY
MALA - MASUSI
binabanggit ang sunud-sunod na gagawin
ng guro at ng klase

URI NG BANGHAY
MAIKLI
banggitin sa maikling pangungusap ang
pamaraan na gagamitin

URI NG BANGHAY
 Pamaraan, Istratehiya at Dulog
sa Pagtuturo ng Filipino

Pabuod • Pagbubuo ng isang tuntunin o pagkakaroon ng isang paglalahat

• Nagsisimula sa nalalaman patungo sa hindi nalalaman

Pasaklaw • Kabaligtaran ng pamaraang pabuod

• Nagsisimula sa halimbawa patungo sa paglalahat

• Nalilinang sa mga mag-aaral sa kakayahan at

Pabalak kasanayang pagpapaplano, sa pagsusuri, sa
pagpapahayag,sa pagpapasiya…

Patuklas • Nagdudulot ng kawilihan at humahamon sa kakayahan

ng mga mag-aaral.

• Isang pagdulog na ang binibigyang-diin ang pag-angkin

Proseso ng mga mag-aaral ng mga batayang kasanayang
intelektwal na kailangan niya sa pagkatuto
Dr. Aurelia Sumile