Kalikasan at Istruktura

ng Wikang Filipino
Fili 111 Komunikasyon sa Akademikong Filipino
Ponolohiya
Komponent ng linggwistika na
tinatawag na palatunugan.
 Makahulugang
Ponema tunog
  Dalawa o higit pang katinig na
matatagpuan o makikita sa isang
pantig ng salita

Klaster  Ito ay maaaring makita sa

unahan – drama
gitna – eroplano
huluhan – kard
 Tawag sa alinmang
patinig na sinusundan
Diptonggo ng malapatinig na Y o
W.
  Pares ng salita na magkaiba ang
kahulugan ngunit magkatulad na
Pares magatulad sa bigas maliban sa
isang ponema sa magkatulad na
Minimal posisyon
Hal. Pala – bala
 Mga salitang hindi
Ponemang nababago ang
Malayang kahulugan kahit
Nagpapalitan nagpapalitan ng
ponemang e at i, o at u.
 Pares ng salitang magkaiba
Pares ang kahulugan ngunit
magkatulad sa bigkas
Minimal maliban sa isang ponema
Morpolohiya
Komponent ng linggwistika na
tinatawag naming palabuuan.
 Pinakamaliit na
yunit ng salita na
Morpena may angking
kahulugan.
 Morpemang Ponema
3 uri ng Morpemang salitang – ugat
morpema
Morpemang Panlapi
 Pagbabagong
Morpoponemiko
Paraang nagaganap sa pagbuo ng
panibagong salita sa isang salita.
  Asimilasyong Parsyal – nagaganap sa panlapi
lamang
-ang panglaping mang, pang at sing ay
magiging mam, pam at sim kung ikakabit sa
salitang ugat na nagsisimula sa p at b
- ang panlaping mang, pang, at sing ay
magiging man, pan, at sin kung ito naman ay
1. Asimiliasyon ikakabit sa salitang nagsisimula sa d, l, r, s, t.

 Asimilasyong Ganap – ang pagbabago ay

nagaganap hindi lamang sa panlapi kundi pati na
rin sa salitang – ugat. Kinakaltas ang unang
katinig sa salitang ugat
Hal. Pang + palo = pampalo = pamalo
 Nagaganap kapag ang
huling ponemang
2. patinig ng salitang – ugat
Pagkakaltas ay nawawala sa
Ponema paghuhulapi nito.
Hal. Dakip + in = dakpin
  Nagaganap kapag ang
salitang- ugat ay pinapalitan ng
3. isa o higit pang ponema kung
Pagpapalit ito ay dinudugtungan ng iba
Ponema pang morpema
Ma + dumi = marumi
 Nagaganap kapag ang
salitang – ugat ay
4. Paglilipat– dinudugtungan ng hulapi.
diin Nababago ang diin ng
isang salita
 Nagaganap kapag
nagpapalita ng
5. posisyon ang
Metatetis dalawang ponema sa
loob ng isang salita.
 Sintaksis
Komponent ng linggwistaka na tinatawag na
“palaugnayan” nagsasaayos ng mga salita sa
pagbuo ng parirala, sugnay at pangungusap
 Ganap na  Pangungusap na may simuno at
Pangungusap panag – uri.
  Pangungusap na may simuno at
Di – ganap na walang panag – uri o may panag –
pangungusap uri at walang simuno ngunit may
buong diwa.
 Uri ng
Pangungusap
 Kapag ang pangungusap
Payak ay binubuo lamang ng
isang diwa o kaisipan
  Ang pangungusap ay may dalawa o
higit pang kaisipang ipinapahayag
na pinagdugtong ng pangatnig
Pangatnig na pang – ugnay
Tambalan
samantalang, habang, at, ngunit
Hal Malalaki ang silid – tulugan at
malinis ang malaking bakuran
  Kapag binubuo ng isang sugnay na
nakapag – iisa at isa o higit pang
sugnay na di – makapag – iisa.
Ginagamit ang pang – ugnay ng
mga sugnay ang mga pangatnig na
Hugnayan kung, kapag, pag, nang, upang,
dahil sa,
Hal. Hindi na ako sasama kapag hindi
bumuti ang pakiramdam ko
  Kapag ang pangungusap ay binubuo ng
dalawang sugnay na makapag – iisa at isa
o higit pang sugnay na di – makapag iisa.
 Hal.
Langkapan
 Tataas ang grado mo at magkakaroon ka
ng karangalan kung mag – aaral ka nang
mabuti
 Nang pumunta kami sa Benguet, si
Erick ay nasa palayan at si Dona ay
nagluluto para sa tanghalian
 Pumasok ang mga bata nang
marinig nila ang tunog ng kampana
 Kumakain ng almusal si Noel at
nagbibihis si Sonia sa kwarto
 Alamin natin ang karapatan ng
bawat batang Pilipino