MGA HAKBANG SA

PAGSASALIN
NOVE KATE J. SANCHEZ
JOBELLE M. TAMBONG
Layunin:
Ang layuning ng aralin na ito ay maipabatid sa mga mag aaral ang iba-ibang
hakbang sa pagsasalin at kung paano ginagawa ng maayos ang isang Salin. Hindi basta
basta ang pagsasalin ngunit dumadaan ito sa maraming proseso at burador bago
makabuo ng isang tiyak na salin ang tagasalin. Kaya’t sa araling ito nais maikintal ng
tagaulat sa isipan ng mga mag-aaral ang dapat at hindi dapat gawin sa tuwing
nagsasalin dahil nangangailangan ito ng sapat na panahon. Nais ding pukawin ng
araling ito ang puso’t isipan ng mga mag-aaral na maging isang magaling na tagasalin
sa mapupulot na kaalam sa tatalakayin.
Panimula:
Upang lubos na maunawaan at mapahalagahan ang isang salin, mahalagang
maunawaan ng mga mag-aaral ang guro anf prosesong pinagdadaraanan ng isang
teksto bago ito isalin. Matatalakay sa araling ito ang mga gawaing dapat alamin at
matutunan upang makalikha ng matagumpay na salin. Mahalagang maipabatid sa
mga mag-aaral na ang pagsasalin ay hindi lamang isang tekstong isinalin ng tapos na
ngunit napakahalaga nito dahil magiging inspirasyon at kakawilihan ito ng mga
mambabasa. Higit sa lahat ito ay maaaring magiging pagkakakilanlan
1. PAGTUTUMBAS SA MGA MATALINGHAGA
AT IDYOMATIKONG PAHAYAG.

11. PAGSASALIN NG MGA NEOLOGISMO.

111. EBALWASYON NG SALIN.

1V. KRITISISMONG PAMPAGSASALIN.

 I.PAGTUTUMBAS SA MGA
MATALINGHAGA AT
IDYOMATIKONG PAHAYAG.
ARALIN 9
 Tinatawag na idyoma ang gamit ng ilang particular na
kombinasyon ng mga salita sa isang wika, mga
kombinasyon ng mga salitang mayroon nang kahulugan
iba sa indibidwal na mga salitang bumubuo rito.
Nabubuo ang mga idyoma ng isang wika sa loob ng
mahabang panahon, nagpapasalin-saling pasalita
hanggang maging metatag sa dila ng bayan, sa paraang
mahirap nang ipaliwanag ngayon kung bakit paano.
 MGA KATANGIAN NG
IDYOMATIKONG PAHAYAG
 Sinasabing idyomatiko sa isang partikular na wika ang isang pahayag
kung natural ang daloy at katanggap-tanggap ang gramatika
para sa isang taal na nagsasalita ng wikang pinag-uusapan.
Ginagamit ang mga idyomatikong pahayag sa pang-araw-araw na
komunikasyon, pasalita man o pasulat, mula sa mga karamiwang pag-
uusap hanggang sa pahayagan, radio, telebisyon, akademikong talakayan,
siyentipikong paglalahad, maging sa mga nobela, kwento at iba pang
anyong pampanitikan.Karaniwang maikli, matipid, at
naglalarawan ang idyomatikong pahayag ay naghahatid ng
sigla at buhay sa talastasan.
 Mahirap nang ipaliwanag sa ngayon kung paano nabuo ang
mga pahayag sa gayong ayos ng mga salita at nagkaroon ng tiyak
na kahulugan. Hindi rin basta mapapalitan ang mga salitang
bumubuo sa mga tiyak na kombinasyon ng mga salitang
tinatawag na idyoma.

halimbawa, sinasabi nating naked eye, pero hindi maaring

palitan ang eye ng nose, walang ganoong pahayag.
Masasalamin ang kultura at pananaw sa daigdig ng mga taong
gumagamit ng mga idyomatikong pahayag.

Halimbawa:
para sa isang nagsasalita ng ingles, kahawig siguro ng tenga
ang mais, kaya ear of corn ang tawag nila sa bagay na mais para sa
mga Pilipino. Para rin sa kanila parang mata ang butas ng
karayom kaya eye of the needle ang tawag nila pero simpleng
butas ng karayom lamang ito para sa mga Pilipino.
Gayundin, may mga bagay naman na para sa ating mga
Pilipino ay maiuugnay sa bahagi ng katawan, tulad ng
pisingi ng langit at pusod ng karagatan na hindi naman
cheeks of the skies o navel of the sea ang katapat sa Ingles
kundi skies at bottom of the sea.
 Ekspresyon Kahulugan/katumbas
Rule of thumb Dapat sundin

Arm of the law Bisig ng batas

Foot of the table Paa ng mesa

foot of the mountain Paanan ng bundok

Eye of the storm Mata ng bagyo

Malamig ang kamay (sa pag-
Green thumb
DALAWANG URI NG
IDYOMA
 IDYOMANG PARIRALA

Ito ay maaaring:
1. Kombinasyong pangngalan at pang-uri (halimbawa: red tape)
2. Pariralang pangngalan (hal. Apple of the discord)
3. Pandiwa at pang-ukol (hal. Call up, call out, call off, at iba pa.)
Dalawa ang paraan ng pagtutumbas nito:

a. Ihanap ng katapat na idyoma

Halimbawa: cold feet urong ang buntot

the next world kabilang buhay
fishwives’ tales balitang kutsero
b. Ibigay ang kahulugan

Halimbawa: light-fingered person mangungumit

lconic speech matipid na pananalita
 May mga pagkakataon na nakakahawig ang mag idyoma ng dalawang
wika. Ngunit mag-ingat, maaaring hindi magkatapat ang mga ito:

Halimbawa: light-fingered person hindi: magaan ang kamay,

kundi taong nangunguha
ng maliliit na bagay na
hindi kanya.
sitting duck hindi: kakaning itik, kundi taong
madaling mahuli o mapahamak dahil
parang bibeng nakaupo lamang, hindi
lumalakad
 Mabigat na suliranin para sa mga tagasaling Pilipino ang mga
pariralang pandiwa at pang-ukol, o tinatawag na prepositional
phrases. SaFilipino, naiiba ang kahulugan ng isang salitang-ugat
depende sa panlaping ikinakabit dito.

Halimbawa: magbili to sell

bumili to buy
 Samantala, sa Ingles naman ay nagbabago ang kahulugan ng
isang pandiwa dahil sa kasunod nitong preposition.

Halimbawa: call tawagan

call up tawagan sa telepono
call off kanselahin ang nakaiskedyul na
miting, at iba pa.
 EKSPRESYONG IDYOMATIKO
- Ito ay maaaring parirala rin o buong pangungusap na ibang-iba na ang
kahulugang ipinahayag kaysa sa mga salitang bumubuo rito.
Balikan natin ang mga halimbawang naibigay na: kick the bucket, hit the sack,
to a man, she has a tongue.
Maaaring magkaroon ng dalawang kahulugan ang ganitong mga
ekspresyon: literal o idyomatiko, depende sa konteksto.
Halimbawa:

1. He was so angry he kicked the bucket and the water spilled to

the floor. (sinipa ang balde)
He was so angry he had a cardiac arrest and kicked the bucket
(namatay)
2. He was so tired he hit the sack right away. (natulog)
He was so angry he hit the sack containing potatoes. (hinataw
ang sako)
3. The child gave the book to a man. (sa isang lalaki)
the entire barangay supported fr. Ed to a man. (parang iisang
tao)
 Kung minsan, ang ekspresyong idyomatiko sa Ingles ay may
literal na katapat sa Filipino:

snake in the grass ------------- ahas sa damo / damuhan

over my dead body --------- sa ibabaw ng aking bangkay
Mga tatlong paraan ng pagtutumbas sa mga ekspresyong idyomatiko:
1.Ihanap ng katapat na idyoma
dressed to kill --------------------------- nakampaburol
still wet behind the ears ------------ may gatas pa sa mga labi
till hell freezes over -------------------- pagputi ng uwak
2.Ibigay ang kahulugan
left-handed compliment -------- pambobola
jailbird ---- madalas makulong/labas-masok sa kulungan
3.Tumbasan ang kahulugan sa paraang idyomatiko

starve the death ------- mamatay ng gutom

(hindi: nagutom hanggang mamatay)
hacked to death ------- napatay sa taga
(hindi: tinaga hanggang mamatay)

lying in pool of blood -----naliligo sa sariling dugo

(hindi: nakahiga sa lawa ng dugo)
Ilan pang mga halimbawa:

1.Magkatulad sa dalawang wika

sand castle ------------- kastilyong buhangin
snake in the grass----- ahas sa damo / damuhan
right hand man --------- kanang kamay
2.May katumbas na idyoma
bleed one white ------- huthutan / gatasan / sipsipan ng dugo
birds of the same feather ------- magkabaro
turncoat ---------- balimbing
3.Walang katumbas na idyoma kaya kailangang
ibigay na lamang ang kahulugan

light sleeper ---------- mababaw ang tulog

red letter day ------ masuwerteng araw
green-eyed monster ------ selos
11. PAGSASALIN NG MGA
NEOLOGISMO
ARALIN 10
Ang neologismo ay isang bagong salita, katawagan o parirala
na nalikha upang ipahayag ang isang bagong konsepto, ipangalan
sa isang bagong bagay , o kaya’y bigyan ng bagong tunog ang
isang dati nang katawagan .
Ang salitang neologismo ay mula sa wikang griyego: neo –
‘bago,’ logos- ‘salita’ at hulaping –ismos. Ang nabuong salita –
neologismo, ay nangangahulugang bagong salita. Nabuo ang
“neologistimo” noong mga 1800 kaya ang mismong salitang ito
ay isang magandang halimbawa ng neologismo o “bagong salita.”
Bakit bumubuo ng mga bagong salita?

1.Mabilis ang takbo ng panahon. Maraming bagong tuklas sa

siyensiya at teknolohiya na nangangailangan ng ng mga
pantawag, na maaaring bagong salita o mga dating salitang
binigyan ng bagong kahulugan.

2.Dahil sa mga pagbabago sa kultura, paniniwala at gawi ng

mga tao, nagkakaroon ng pangangailangang magkaroon ng
mga bagong katawagan para sa mga bagong konsepto na
hindi pa umiiral sa dating kaayusan.
3. Mabilis ang komunikasyon ngayon. Ang mga dating midyum
ng talastasan, tulad halimbawa ng telegrama, ay luma na ngayon.
Tinagurian na ngayong “snail mail” o “parang suso” ang sulat na
ipinapadala sa pamamagitang ng koreo.

4. Dahil sa mabilis na paglaganap ng kaalaman mula sa iba’t

ibang dako ng daigdig, na naging posible dahil sa internet at
cable television, marami na sa kabataan ngayon ang mulat sa
iba’t ibang kultura ng ibang bansa
Ebolusyon ng Neologismo

Sa simula, kaunti lamang ang gumagamit ng isang bagong salita

maaring ginagamit ito ng isang tao, at nabasa ng isang maliit na
grupo , hanggang sa paulit-ulit nang gamitin ng mas marami.
Maaari rin naman itong mamatay na agad, kung walang pupulot
at magpapalaganap . Ngunit kapag nagging popular ang isang
bagong salita, at ginagamit na ng marami, magiging matatag na ito
sa bokabularyo ng bmga ayan, at maaaring pumasok na sa mga
salitang nakatala sa isang katanggap tanggap na diksyunaryo.
Maraming dahilan kung bakit nagiging gamitin at
popular ang isang neologismo.

1. Pinaka mahalaga ang pagtanggap ng taong bayan. Kung hindi gagamitin

ang isangneologismo, agad itong mamamatay at hindi kalianman
magiging bahagi ng bokabularyo ng isang wika.
2. Pagtanggap ng mga iskolar at kinikilalang awtoridad ng wika, sa
pamamagitan ng paggamit ng salitang ito sa mga talakayan.
3. Paglilista sa isang diksiyonaryo. Kapag nailista ang isang salita sa isang
diksyonaryo tiyak na ang permanenteng rekord nito.
4. Patuloy na pag-aaral ng bagay na binansagan ng isang bagong
salita kapag nawala na, hindi na ginagamit o nabura na sa
kamalayan ng taong bayan ang bagay na pinangalanan ng
neologismo , mawawala na rin ang salitang kumakatawan dito.
 Ang neologismo sa iba’t ibang disiplina

may gamit ang neologismo sa iba’t ibang disiplina.

Sa psychiatry, neologismo ang taguri sa mga salitang ginagamit ng isang
bata na ang kahulugan ay siya lamang ang nakakaunawa. Para sa mga
psychiatrist, normal lamang sa mga bata na gumamit ng neologismo o
mga salitang binibigyan nila ng tanging kahulugan na sila lamang ang
nakakaintindi. Ngunit kapag isang taong may sapat na gulang ang
nagsasalita sa pamamagitan ng neologismo, sinasabi ng mga doktoj na
ito’y sintomas ng isang malalang sakit sa utak , tulad ng schizophrenia.
Aphasia- isang kondisyon ng parsyal o lubos na pagkawala ng
kakayahang magpahayag ng mga ideya. (Wikipedia)

Sa teolohiya, ang neologimo ay tumutukoy sa isang bagong

doktrina at isang neologist ay isang taong nagtatangkang
bumuwag o maghatid ng ma pagbabago sa mga doktrina o
Sistema ng mga paniniwala at kadalasang itinuturing na erehe o
subersibo.
MGA URI NG NEOLOGISMO

1.Lumang salita, bagong kahulugan.

hataw- “pagpalo nang malakas,” ngayon “humataw sa takilya ang
pelikula niya.”
silahis- sinag ng araw. Sa kasalukuyan , batay sa konteksto, maaari
rin itong mangahulugan ng “bading” o “binabae”
hanep- mula sa hanip o maliit na insekto. Ngayon ito ay
pagpapahayag ng paghanga sa isang tao o bagay.
hayup- maaring maging mura, maari rin naming maging paghanga.
2. kombinasyon ng mga dating salita

Tapsilog - tapa, sinangag at itlog

Longsilog - longganisa , sinangag at itlog.
Kantutis - kanin, tuyo at kamatis.
Altanghap - almusal, tanghaliaan, hapunan.
Punlay - punla ng buhay.
3. Pagdadaglat o akronim

Laser - mula sa Light Amplification by Stilmulated Emission

of Radiation.
Radar - mula sa Radio Detecting And Ranging
RAM - mula sa Ramdom-AccessMemory
CD - Compact Desk
CD/ROM - Read Only Memory
CCTV - Closed-Circuit Television
AC/DC - Alternative/Direct Current
4. Panghihiram at pagpapaikli

Syota - mula sa “short time” o pagtsesek-in sa motel, sa

loob ng ilang oras lamang. Tumutukoy ito sa
“girlfriend” o kasintahang babae.

5. Pagpapalit ng isang bahagi ng salita

Banana cue, Camote cue

6. Paggamit ng mga panlapi

Mcdonaldisasyon - hiniram mula sa Mcdonaldization at

iniangkop sa ortograpiyang Filipino: ikinakapit ito sa
malawakang panghihiram mula sa dayuhan, lalo na sa
wikang ingles.
Pro-life
Fashionista
7. Paggamit ng pangalan ng isang tao
Orwellian
Quixotic

8. Paggamit ng mga tatak ng produkto

Xerox
Frigidaire
kodak
PAANO ISASALIN ANG NEOLOGISMO ?

1. Kung bagung-bago pa ang isang salita, posibleng wala pa ito sa

diksyunaryo. Sa gayon, walang ibang mapagkukunan ng
pagpapakahulugan kundi ang mismong tekstong ginamitan nito.

hal. Hyperspace. Mayroon ng outer space at cyberspace.

2. May mga salita naming mabibigyan ng katapat na neologismo rin.

 hal. brunch. Ang salitang ito ay tumutukoy sa pinagsamang
breakfast at lunch.
-Altang – almusal at tanghalian sa literal na kahulugan.

3. Mayroon naming mga salitang mabibigyan ng katapat sa pamamagitan

ng idyomatiko o matalinghagang pahayag.

hal. Quixotic adventure. “mapangaraping

pakikipagsapalaran” o “ suntok sa buwan,”
III. EBALWASYON NG
SALIN
ARALIN 11
Ang ebalwasyon ng salin ay paraan ng pagtaya kung nailipat
nang sapat ang mensahe sa tunguhang lenggwahe.

Narito ang mga layunin ng ebalwasyon ayon kay Newmark

(sinipi nina Almario et al. sa Patnubay ng Pagsasalin, 1996):

1. Mapabuti ang mga pamantayan sa pagsasalin.

2. Maglaan ng may layong aralin para sa mga tagasalin.
3. Magbigay ng linaw sa mga konsepto sa pagsasalin na
partikular sa isang paksa o panahon
4.Makatulong sa interpretasyon ng mga naisalin na ng
naunang manunulat at nagsalin.
5. Masuri ang pagkakaibang kritikal sa semantika at gramatika
ng simulang lenggwahe at tunguhang lenggwahe

May dalawang paraan ng ebalwasyon: pagsubok na salin at

kritisismo ng salin.

ANG PAGSUBOK NA SALIN

- Ito ay isa sa mga pamamaraan upang malaman kung ang
isang salin ay nagtataglay ng mga katangian ng isang mahusay
na salin.
1. Pansariling subok
- Ito’y pagsubok sa sariling salin na mismong nagsalin. Bago
ipabasa o ipataya sa iba ang salin, natural lamang na ang
mismong tagasalin ang magsagawa ng sariling editing sa ginawa
niya.

Hal.
1. rice – palay, bigas, o kanin
2. He said to his buddy, “Cold as hell.” (“The Wall” ni Jean
Paul Sartre)
unang salin – “Kasinlamig ng impyerno.”
Huling salin – “Lintik na lamig na ito.”

3. Where others can produce good grain, for him the seed dies in the
ground and nothing but weeds spring up, and this though he breaks his
back. (Mula sa The Good Earth ni Pearl S. Buck)

unang salin – “kahit baliin niya ang kanyang likod.”

huling salin – “kahit magkandakuba na siya sa
pagtatrabaho.”
Dalawang hakbang ng tagasalin sa pansariling subok:

Una, pinagtatapat niya ang orihinal at ang salin upang matiyak na lahat ng
ideyang nasa orihinal ay nailipat sa salin. Sinusuri niya ang bawat salita, parirala,
pangungusap, talata, gayundin ang mga bantas.
Pangalawa, tinitiyak kung malinaw at natural ang daloy ng mga pangungusap.
Itatabi na ng tagasalin ang orihinal na teksto, at muling babasahin ang salin na
hindi kaharap ang orihinal. Ang layon nito upang matiyak na hindi “tunog-salin”,
na para itong orihinal na sinulat na salin.
2. Pagkonsulta sa Eksperto

-Ito ay isang paraan upang titingin sa kanyang

salin.
Dalawang uri ng eksperto ang maaaring konsultahin ng isang
tagasalin: Eksperto sa paksa at Eksperto sa wika

A. EKSPERTO SA PAKSA – Kung tungkol sa batas ang paksa

ng simulaang teksto, mangyayari pang isang abogado, hukom, o
dalubhasa sa batas ang pinakakwalipikadong magsalin nito.

Ngunit maaaring konsultahin ang mga ekspertong ito sa paksang

isinasalin upang makatiyak na wasto ang salin. Paano ito ito
isinasagawa?
Una, maaaring ibigay sa eksperto ang orihinal at ang salin at
hingan ito ng komentaryo tungkol sa salin.
Maaaring ibigay ang buong teksto; bahagi lamang, lalo na ang
bahaging may duda ang tagasalin.

Maging madali para sa eksperto ang pagtukoy sa

mga posibleng pagkukulang ng salin, tulad ng:

1. Maling pagtutumbas
2. Hindi angkop na pagtutumbas
3. sobra o kulang na katumbas.
Orihinal Salin Puna/Mungkahin
g Pagbabago

Call Function Mga function na

1. Enter the phone tawag
number, including the 2. Ipasok ang
area code. numero ng
telepono, kasama
ang area code.
Pangalawa, maaaring gumawa ng isang instrument o
talatanungan ang tagasalin para sa pasagutan sa eksperto.

- “Pagbubuo ng Teorya sa pagsasalin ng Tula: Paglalapat sa

mga Piling Tulang Africano”. (Aurora E. Batnag)
A.Personal
Pangalan
Tirahan
Katungkulan
Paaralan/Tanggapan
Edukasyon (pinakamataas na naabot, major subject, at paaralan)

B. Reaksyon sa mga tula

Pakibilugan ang numerong katumbas ng inyong reaksyon.

1. Mag-inang Likas (Refugee Mother and Child ni Chinua Achebe)

Malinaw 1 2 3 4 5
Wasto 1 2 3 4 5
Natural ang daloy 1 2 3 4 5
Matulain 1 2 3 4 5
B. EKSPERTO SA WIKA – ay isinisagawa naman
upang matiyak na angkop ang wikang ginamit, tama ang
balangkas ng mga pangungusap, wasto ang mfa panumbas,
at iba pa. Ang eksperto sa wika rin ang magbibigay ng
opinyong kung natural ang daloy ng salin.
3. BALIKSALIN

Ang baliksalin o back translation ay isang paraan upang

malaman ang kawastuhan ng salin. Isinasagawa ito sa
ganitong paraan:
hal. Ang simulaang teksto ay nasa wikang Ingles at ang TL
ay Filipino. Ipapasalin sa Filipino ang simulaang teksto, kay
Tagasalin A. Pagkatapos, ang salin ni A sa Filipino ay ipapasalin
naman kay Tagasalin B pabalik sa SL o sa wikang Ingles.
Halimbawa ng baliksalin:

I. Orihinal: the bridge collapse victims were taken to a

nearby hospital.
Salin sa Filipino: Dinala sa kalapit na ospital ang
mga biktima ng gumuhong tulay.
Baliksalin sa Ingles:The victims of the bridge that
collapsed were taken to a hospital
nearby.
II. Orihinal: Ang mga biktima ay natagpuang naliligo sa
sariling dugo.
Salin sa Ingles: The victims were found bathing in t
their own blood.
Baliksalin sa Filipino: Ang mga biktima ay n
natagpuang naliligo sa kanilang sariling
dugo.
III. Orihinal: I hate this pregnant pauses
Salin sa Filipino: Galit ako sa pagpigil sa mga buntis na
iyon.
Baliksalin sa Ingles: I hate interrupting those who are
pregnant.
4. PAGSUBOK SA PAG-UNAWA

- Masasabing mahusay ang isang salin kung nauunawaan ito

ng target na mambabasa.

Paraan sa pagsasagawa ng Pagsubok sa Pag-unawa:

a. Malakas na pagbasa. Ipabasaa nang malakas ang salin sa

target na mambabasa.
b. Pagtatanong tungkol sa nilalaman. Ipabasa nang tahimik o
malakas ang salin sa pinag-uukulan ng salin.
5. PAGTATANONG SA DI-EKSPERTO
- Kung kinokonsulta ang mga eksperto tungkol sa
kawastuhan ng salin, maaari rin namang tanungin ang
mga di eksperto para malaman kung malinaw ang salin.

6. SUBOK-GAMIT
- Ang subok salin ay isinasagawa sa pamamagitan ng
aktuwal na pagpapagamit ng salin sa pagsasagawa ng atas na
isinasaad sa salin. Karaiwang ginagamit ito sa salin ng mga
manwal o gabay sa pagsagawa ng isang bagay.
 Tignan ang bahaging ito ng manwal ng Nokia 6070:
Ang telepono ay nag-aalay sa iyo ng maraming mga
function, na nakagrupo sa mga menu

1. Upang mapuntahan ang menu, piliin ang Menu. Upang

palitan ang pagtanaw ng menu, piliin ang Opsyon >Unang
menu view >Lista o Grid.
Kung nagagamit maayos ang Nokia 6070 sa tulong ng
salin, masasabing mahusay ang salin.
7. PAGSUBOK SA KONSISTENSI
- Ang pagiging konsistent sa pagtutumbas ay
nangangahulugan ng paggamit ng parehong katumbas ng mga
katawagan at hindi pabagu-bago ng gamit.

Hal. Kapag ginamit ang “kalakalang galleon” sa unang

bahagi ng salin, huwag nang palitan ito ng “komersyong
galyon” sa bandang huli.
IV. KRITISISMONG
PAMPAGSASALIN
ARALIN 12
 Ayon kay Jorge-Legaspi (1995), “ang kahusayan ng isang
salin ay masususkat lamang sa kung sino ang nagsalin, hindi
kung paano ito isinalin”.
Karagdagan, ipinahayag niya na sa kritisismong pampagsalin
ay sinusuri ang pamamaraan o teoryang nakapaloob sa
pagsasalin ng isang akda at ang tiyak na aplikasyon ng mga ito
sa nagawang salin.
Mga Batayang Kaalaman sa Kritisismong Pampagsasalin
Ang kritisismong pampagsasalin ay bahagi ng larangan ng applied
translation studies (Homes 1972) o applied translation theory (Newmark,
1988).

Nagbigay si Newmark (1988) ng apat na batayang hakbang sa

kritisismong pampagsasalin:

1. Suriin ang intensiyon, nangingibabaw na gamit ng wika, tono, tema,

rehistro, estilo, kalidad, katangiang kultural, ipinalalagay na
manunulat at luman ng teksto sa SL, at magpanukala ng angkop
na metodo ng pagsasalin.
2. Gumawa ng masusing paghahambing sa teksto sa SL at TL,
na may pagbibigay-diin sa lahat ng mahahalagang pagkakaiba sa
kahulugan, estilo, gamit at ideolohiya;
3. Tasahin ang pagkakaiba sa kabuuang impresyon sa pagitan
ng tekstong nasa SL at tekstong nasa TL.
4. Magkaroon ng pagtataya sa ginawang salin.
 Sa kabuuan, malinaw sa kritisismong pampagsasalin ang pagsusuri
kung natamo ng tagasalin ang kanyang layunin sa pagsasalin, kasabay ng
pagtingin sa kalakasan at kahinaan ng salin (Almario et al. 2003)

Kahalagahan ng kritisismong pagsasalin:

1. nililinang nito ang kasanayan ng isang tagasalin
2. pinalalawig nito ang kaalaman at pag unawa sa sarili at banyagang
wika, kasama na ang paksang tinatalakay.
3. sa pamamagitan ng paglalatag ng iba’t ibang paraan ng panunuri,
natutulungan ang tagasalin na uriin at ihanay ang mga ideya sa
pagsasalin.
Ayon kay Newmark (1988), ang salin ay maaaring bigyang-taya ng iba’t
ibang awtoridad sa larangan ng pagsasalin:

(1.) reviser ng isang tanggapan o ng isang translation company;

(2.) pinuno ng isang departamento o kompanya, o ng quality
control;
(3.) mismong kliyente;
(4.) propesyonal na kritiko o guro sa pagsasalin; at
(5.) mambabasa ng inilimbag na salin.
Iba’t ibang Pananaw at Modelo sa Kritisismong
Pampagsasalin

1. Stephen H. Straight. Sa modelong Straight, binibigyang-

diin ang tatlong dimensiyon sa ebalwasyon ng isang salin: (1)
kaalamang kultural at panglingguwistika ng
tagasalin; (2) ang layunin ng tagasalin; at (3) ang
paggamit ng intuwisyon (Jorge-Legaspi 1995).
Naghain sina Almario et al. (2003) ng mga tanong na
magpapalinaw sa panunuri ni Straight.

• Ang salin ba ay kakikitaan ng sapat na pagkaunawa o

kaalaman sa kultura at wika ng orihinal na awtor at ng
tagasalin? (kaalaman)
• Ang salin ba ay nagging matagumpay sa pagtatamo ng
layuning nais ng tagasalin para rito? (layunin)
• Kasiya-siya at maganda ba ang salin? (intuwisyon)
2. Raymond Van Den Broeck. Nakatuon ang modelong Broeck
sa komparatibong pagsusuri ng orihinal at saling teksto. Ayon kay
Jorge-Legaspi (1995), layunin ng modelong ito na tiyakin ang antas
ng factual equivalence o pagtutumbas ng impormasyon sa pagitan
ng orihinal at ng salin gamit ang tatlong hakbang:
• Ang pagsusuri ng teksto (textemic analysis) na nakatuon sa
pagsusuri sa panlingguwistikang element ng teksto tulad ng
ponetika, leksikon, sintaks, estruktura ng genre, iba-ibang wika,
metapora, element ng kumbensiyong panteksto (hal., bantas,
talataan, kapitalisasyon) at iba pa;
• Paghahambing ng mga elementon ng orihinal at ng saling
teksto, kung saan maaaring matiyak ng sumusuri kung
may isa-sa-isang tapatan ang mga bahagi (hal., kung
kolokyal ang paggamit sa wika sa SL, ganoon din
ba ang naganap sa TL?); at
• Paglalagom ng deskripsiyon ng mga pagkakaiba at
pagkakatulad ng orihinal at saling teksto.
3. Gideon Toury. Nakatuon ang kanyang pananaw sa panunuring
pampagsasalin sa pangkalahatang pagkakatulad kaysa sa particular
na pahkakaiba ng teksto sa SL (protext) at teksto sa TL (metatext).

Ayon sa kanya, ang hambingang protext-metatext ay pumapaloob sa

tatlong yugto:
• Paglulugar ng metatext sa isang konteksto, tulad sa target na
kultura;
• Paghahambing ng mga indibidwal na pahayag sa dalawang teksto
upang matuklan ang preliminaryong relasyon at
 Pangkalahatang pagkakatulad ng mga bahagi ng prototext
at metatext;
• Pagtatala ng makukuhang pagkakatulad na muling
lilinangin sa malalimang hambingan ng mga teksto.

Matingkad sa pananawa na ito ni Toury ang proseso ng

retroduction na may layuning muling buuin ang relasyon
(constant, regularities) ng prototext at metatext mula sa
naging salin.
4. Peeter Torop. Sa pananawa ni Torop, upang mapadali ang
hambingan ng orihinal at salin, kinakailangang Makita ang estilo ng
tagasalin kaugnay ng metodong kanyang ginamit sa pagsasalin at
mula roon ay suriin ang kanyang kaisahan sa metodo at sa
aplikasyon nito.

Nagbigay siya ng siyam na anyo ng kritisismong pampagsasalin (sipi

kay Osimo, 2004):
• Historical-literacy criticism – nakatuon sa may-akda at sa
isinaling teksto at ang lugar bito sa pambansa at pandaigdigang
panitikan;
• Adaptive criticism – nabubuo sa pagtingin sa prototext kaugnay ng
kultura ng TL upang mapag-aralan ang potensiyal nito sa merkado
(gawain nakaatang sa mga propesyonal na tagbasa na nagtatrabaho
para sa mga tagapaglathala at patnugot);
• Informational criticism – impormasyon hinggil sa isinaling teksto at
ang kaugnay nito sa patalastas at promosyon ng produkto;
• Innovative criticism – ang mga makabagong element sa metatext ay
may bias sa kultura ng TL: tinatangkan ng anyong ito ng kritisismo na
tingnan ang posibleng bunga ng bisa nito.
• Receptive criticism – pagbibigay ng mga komentaryo na
nagsasaalang-alang sa mga pangunahing ideya ng metatext at
prototext na nakatutulong sa pagtanggap ng mga mambabasa ng
metatext;
• Theoritical criticism – ang dalawang teksto ay pinaghahambing
bilang pananaliksik sa usapin ng kapasidad ng wika sa pagsasalin, ng
estilo, ng genre, ng kultura, ng panahon;
• Translational method criticism – binubuo ng pagsasaalang-alang sa
metodo ng pagsasalin at sa pagtingin kung paanong ang nasabing
metodo ay nakaiimpluwensiya sa persepsiyon ng mambabasa ng
metatext;
• Qualitative criticism – nakatuon sa praktikal na bunga ng
napiling metodo ng pagsasalin sa loob ng tumatanggap na
kultura;
• Personal criticism – ang pagsusuri sa teksto ng isang
tagasalin at ang kaniyang pinagdaanang proseso rito.
Ang Pagkritika sa Salin ayon sa Modelong Newmark
- Isa sa mga pinakapopular na pagkritika sa salin ang inihain ni
Peter Newmark. Kaya naman, sa pagtalakay sa panunuring
pampagsasalin, particular na bibigyang-pansin ang kanyang mga
panukalang hakbang: (1) pagsusuri ng orihinal na teksto; (2)
interpretasyon ng tagasalin sa layunin ng orihinal na
teksto; (3) paghahambing ng salin sa orihinal; (4)
ebalwasyon ng salin batay sa tagasalin sa kritiko; at (5)
pagtataya sa magiging lugar ng salin sa kultura ng TL
(Newmark 1988)
• Pagsusuri ng teksto
- Sa pagsusuri ng orihinal na teksto, maaaring isaalang-alang ang layunin ng
may-akda at ang pananaw nito sa paksang tinatalakay; katangian ng inaasahang
mambabasa; ang kategorya at anyo ng teksto; at ang kalidad ng wikang ginamit.
• Ang layunin ng Tagasalin
- Kadalasang hindi gaanong napag-uukulan ng pansin sa kritisismong
pampagsasalin ang pagtatangkang tingnan ang teksto batay sa punto de bista ng
tagasalin. Sa anumang pagkakataon, nararapat unawaing mabuti ng isang kritiko ang
tagasalin sa pamamagitan ng pagkilala sa metodo ng pagsasaling ginamit nito at sa
kaisahan ng aplikasyon nito sa ginawang salin.
• Paghahambing ng Orihinal at Salin
- Binibigyang pansin sa bahaging ito ang ginawa ng tagasalin upang
malutas ang mag partikukar na balakid sa proseso ng paglilipat-kahulugan.
Sa paghahambing na ito, particular na pinagtatapat ang pamagat, estruktura
(talataan at pang-ugnay), pagpapalit o transposisyon, tayutay, leksikong
kultural, pangngalang pantangi, salitang walang katumbas, at lebel ng wika.
• Ang Hinaharap ng Salin
- Bilang panghuling bahagi, particular sa kaso ng mga akdang
pampanitikan tulad ng nobela at tula, maaaring kilatisin ng kritiko ang bias
o kahalagahan ng nagawang salin sa kultura ng TL.