UNIVERSITETI I PRISHTINËS

FAKULTETI I INXHINIERISË MEKANIKE PRISHTINË

PROGRAMI: INXHINIERIA INDUSTRIALE DHE MENAXHMENTI

Tema:Integralet e dyfishta

Prof.Shqipe Lohaj Punoi:Gresa Dreshaj

Prishtine , 2020
 PRINCIPET E INTEGRIMIT

Principet e integrimit u formuluan nga Isaac Newton dhe Gottfried Leibniz në

fundin e shekullit të shtatëmbëdhjetë përmes "teoremës themelore të analizës
matematike” që ata e zhvilluan të pavarur nga njëri tjetri. Integrali është i lidhur
me diferencialin, dhe integrali i përcaktuar i një funksioni mund të llogaritet
vetëm nëse kundërderivati është i njohur. Integralet dhe derivatet u bënë
instrumente themelore për analizën matematike, me shumë zbatime
në shkencë dhe inxhinieri.
 DEFINIMI I INTEGRALIT
• Integrali eshte veprimi i kundert me derivimin.

• Integrimi eshte process i gjetjes se te gjitha funksioneve tjera funksioni te caktuar “f”.

• Integralet mund te jene : te caktuara dhe te

pacaktuara.

• Integralet e pacaktuara sherbejne per gjetjen e

syprinave te siperfaqeve dhe vellimeve te trupave
• .
• Integrali i pacaktuar eshte veprim i anasjellte i
derivimit dhe te diferencimit te funksioneve.

• Integralet e dyfishta (apo integralet e shumefishta)

jane ato integrale te funksioneve te cilat kan me
shume se nje variabel psh funksionet: f(x,y), f(x,y,z).
INTEGRALET E DYFISHTA

• Integralet e dyfishta :
. 𝑛 𝑚

ඵ 𝑓 𝑥, 𝑦 𝑑𝐴 = lim ෍ ෍ 𝑓 𝑥1∗ , 𝑦1∗ ∆𝐴

𝑅 𝑛,𝑚→∞
𝑖=1 𝑗=1

Integral brenda integralit

Metode tjeter per gjetjen e :
.
Vellimit =‫𝑥 𝑓 𝑅׭‬, 𝑦 𝑑𝐴
Dendesitetit te trupit
Mundesine per ngjitje ne mes pjeseve
Vertetimin e rezultateve gjate llogaritjeve
TABELA E INTEGRALEVE TE DYFISHTA
SHEMBULL 1:

Integrali qe i referohet x ndersa y e

traiton si konstante.

Integrali sipas y

Të ngjashme me derivatet e pjesshëm,

ne lidhje me trajtimin e ndryshoreve si
konstante
 SHEMBULLI 2:
2 4
• ‫׬‬1 ‫׬‬0 (x2 − 2y2 + 1) dx dy Integrimi sipas x , y=const.
2
• ‫׬‬1 [(x3)/3 − 2y2x + x] |40 dy
2 64
• ‫׬‬1 − 8y2 + 4 − 0 − 0 + 0 dy Integrimi sipas y
3

• [(64y)/3 − (8y3)/3 + 4y] |40

• [(64(2))/3-(8(23)/3+4(2)]-[(64(1))/3-(8(13))/3+4(1)]
• (128-64)/3+(-64+8)/3 +(8-4)
• 64/3-56/3+4
• 8/3+4
• 20/3
 APLIKIMI NE JETEN REALE

• Ne matematike, trupi I rrafshet (ne forme te fletes) eshte nje siperfaqe me densitet dhe me
mase “m” e cila llogaritet:

. 𝒃 𝒅 𝒅 𝒃
• ‫𝒙 𝒇 𝑹׭‬, 𝒚 𝒅𝑨 = ‫𝒙 𝒇 𝒄׬ 𝒂׬‬, 𝒚 𝒅𝒚𝒅𝒙 = ‫𝒙 𝒇 𝒂׬ 𝒄׬‬, 𝒚 𝒅𝒚𝒅𝒙

• Trupat e rrafshet (ne forme te fletave) mund te perdoren per te llogaritur masat e trupave,
ngarkesat elektrike, momentet e inercise apo qendren e mases
 DENSITETI DHE MASA
• Supozojme qe siperfaqja e rrafshet mbulon nje regjion D ne rrafshin x dhe y dhe
densiteti I saj ne piken me koordinata x,y ne D jepet me simboli RO (x,y) , ku simboli
RO eshte funksion kontinual ne D . Kjo nenkupton qe:

∆𝒎
Formula me: 𝑷 𝒙, 𝒚 = 𝒍𝒊𝒎
∆𝑨

Ku delta m dhe delta A jane masa dhe siperfaqja e nje

drejtkendeshi I cili permban (x,y) dhe limiti largohet

atehere kur dimensionet e drejtkendeshit behen zero.

• Per kete arsye mberrijme te nje formule permes te ciles shprehet masa e siperfaqes te
rrafshet. E gjitha qfare mbetet eshte te gjejme integralin e dyfishte te densitetit.

Formula: m=∫∫ρ(x,y)dA
 MOMENTI I QENDRES SE MASES
• Momenti I qendres se mases te siperfaqes se rrafshet me funksion densiteti ro(x,y) i cili perfshine
siperfaqen D . Per te gjetur qendren e mases se pari duhet te gjendet momenti i nje pjese te veqant te
trupit (pjese e ndare) ndaj nje aksi te caktuar, i cili shprehet si product midis mases dhe distances se saj
ndaj aksit krahasues.

• Momenti I gjithembarshem ndaj aksit x eshte:

• Mx=∫∫yρ(x,y)dA

• E njejta gje vlene edhe per aksin y :

• My=∫∫xρ(x,y)dA

• Qendra e mases mund te shprehet edhe si (a,y) ashtu qe ma=My dhe my=Mx.

• Kuptimi fizik i ksaj dukurie eshte qe siperfaqet e rrafsha sillen sikur e gjithe masa e trupit eshte e
koncentruar ne piken e qendres se rendeses. Keshtu siperfaqja e rrafshet balancohet ne planin
horizontal kur eshte e ngjitur per piken e qendres se rendeses se saj. Koordinatat (a,y) te qendres se
mases se siperfaqes te rrafshet jane te vendosura ne siperfaqen D dhe kane funksioniet e densitetit te
cilat jane:

𝑀𝑌 1 𝑀𝑌 1
• A= = ∫∫xρ(x,y)dA 𝑦= = ∫∫yρ(x,y)dA
𝑚 𝑚 𝑚 𝑚
MOMENTI I INERCISE
 Momenti i inercise te nje pjese te veqante te mases m ndaj nje aksi eshte e definuar sim r^2, ku r eshte
distanca e pjeses te veqante ndaj nje aksi te caktuar. Ky concept eshte zgjeruar tek siperfaqet e
rrafshta me funksion densiteti ro(x,y) dhe jane te vendosura ne siperdaqen D ne te njejten menyre siq e
cekem me heret tek momentet e qendres se rendeses. Perdoret integrali i dyfishte:
 Momenti i inercise tek siperfaqet e rrafshta ndaj aksit x :

 Formula Ix =y^2ρ(x,y)dA ,e njejta gje vlen edhe per aksin Y :

 Formula Iy=x^2ρ(x,y)dA.

 Gjithashtu eshte ne interes tone te gjejme dhe momentin e inercise ndaj nje
pike te caktuar (random qendra e sistemit koordinativ, origjina) e me kete rast
fitojme momentin polar te inercise:
 Formula I0=∫∫(x^2+y^2)ρ(x,y)dA
 Poashtu duhet te kemi parasyshe se :
 Io=ix+iy
 APLIKIMI I INTEGRALIT
Aplikimi ne shkencen e mjeksise
• Biologet perdorin integralet per te percaktuar vleren e sakte te zhvillimit te bakterieve gjate
nderrimit te temperaturave dhe burimeve ushqimore.
Aplikimi ne Fizike
• Ne fizike, integrimi eshte shume i nevojshem. Integrimi ne Fizike, perdoret per llogaritjen e
qendres se mases se trupit, qendren e gravitetit, momentin e inercise tek mjetet
transportuese.
Aplikimi ne Statistike
• Personat qe meren me grumbullimin e te dhenave perdorin integralet per te siguruar te dhena
sa me te mira (rreth zhvillimit te tregut) gjate hapjes se nje kompanie te re. Ndihmon
kompanine ne zhivillimin e saj, berjen e kompanise sa me efiqente,rrit produktivitetin dhe
profitin.
Aplikimi ne Kimi
• Integrimi ne kimi, perdoret per te caktuar shkallen e reaksioneve kimike dhe per te mbledhur
informacione sa i perket perhapjes se radioaktivitetit.
 APLIKIMI I INTEGRALIT
• Aplikimi në Inxhinieri
Një inxhinier arkitekt përdor integrimin në përcaktimin e sasisë së materialeve të
nevojshme për ndërtimin e konstruksioneve të formës së lakuar (psh. Kube mbi një
arenë sportive) dhe gjithashtu për të matur peshën e asaj strukture. Llogaritja
përdoret për të përmirësuar arkitekturën jo vetëm të ndërtesave, por edhe të
infrastrukturave të rëndësishme siç janë urat.
•
Në Inxhinierinë Elektrike, Llogaritësi (Integrimi) përdoret për të përcaktuar gjatësinë e
saktë të kabllit të energjisë, të nevojshme për të lidhur dy nënstacione, të cilat janë
milje larg nga njëri-tjetri.
•
Inxhinierët e fluturimit hapësinor shpesh përdorin llogaritjet kur planifikojnë
misione të gjata. Për të filluar një hetim eksplorues, ata duhet të marrin parasysh
shpejtësitë e ndryshme të orbitës së Tokës dhe planetit për të cilën synohet sonda, si
dhe ndikimet e tjera gravitacionale si dielli dhe hëna