Ang Maingat na

Paghuhusga
Hamon Hindi Problema
 Kailangan mong tugunan ang mga tungkuling nakalatag sa
iyong harapan. Wala kang magagawa kundi ikaw mismo ang
humanap ng solusyon sa mga problemang ito.

 “Inihanda ka ng mga nauna mong mga karanasan sa buhay

upang makagawa ng mapagmalay at mapanimbang na mga
pagpapasiya.”
 Inaasahan nang mas makibahagi ka nang mas aktibo sa
mundo. Ikaw na ang kailangang kumilos kung ibig mong
magtagumpay sa buhay.

 Nasa iyong kamay na ang pagpapasiya.Hindi problema ang

mga ito kundi mga tungkulin sa buhay na dapat tupadin.
Isang hamon angna mabigyan ng kaukulang atensiyon at
pananagutan ang mga ito. Hindi madali pero may paraan.
Karuwagan at Takot
 Iba ang karuwagan sa takot. Natural ang matakot. Babala
ito ng utak upang ingatan ang sarili. Ang mga babalang ito ay
maaaring nagmula sa mga hindi kawili-wiling karanasan o sa
mga kuwento at paalala ng ibang nakaranas na.

 Ang pagiging duwag ay pagsuko sa hamon dahil sa kawalan

ng tiwala sa sarili o sa iba. Nahaharap sa bagong sitwasiyon
kaya agad-agad na aatras na lamang at hindi man lang
susubukan.
 Ano ang pagkakaiba ng taong umaayaw sa isang bagay dahil
natatakot siya sa hamon o dahil talagang alam niya sa
kaniyang sarili na hindi niya kaya ang hamon.

Ano-anong mga karansan ko o ng iba ang nagsasabi as aking huwag

ko na subukan pa ang kinakaharap kong bagay?
Nasubukan ko na ba o (o ng iba) ito dati?, Anong nangyari?
Anong pahamak ba ang maidudulot nito sa akino sa iba kung
gagawin ko ang bagay na ito?
May pakinabang ba akong makukuha rito?
May madadagdag ba o mababawasan sa kahulugan ng buhay ko
kapag ginawa ko ito?
Saan nagmumula ang takot?
 Ang karuwagan ay pagpikit ng mata sa mga tawag ng halaga.
Sa halip na tumingin sa liwanag ng mga dapat, tungkulin,
prinsipyo, at pagpapahalaga, ang pagtutuunan ng pansin ay
dilim ng sariling kahinaan.

 Aminin ang takot at kumilos nang angkop.

Kahinahunan bilang Angkop
 Ang angkop gawin ay akuin ang tungkuling kailangan kong
tumugon. Magmahinahon at saka tingnan ang sitwasiyon.
 Sa kahinahinan, matitimbang nang may linaw at obhetibong
pagtingin ang iba’t-ibang salik ng sitwasiyon: ang
pansariling kakayahan at limitasiyon, ang kalagayan
ng kapaligiran, at ng lakas ng kahinaan ng mga kasama.
 Ang unang hakbang ay tumugon. Ang pangalawang hakbang
ay ang pagsusuri sa kalidad ng itutugon: hindi labis, hindi
hindi kulang
 Ang angkop ay ang pinakamahusay na magagawa sa isang
sitwasiyon, ito ang sukdulan na maaring gawin ng tao, at
ang paggawa ng sukdulan na ito ang pinakamabuting
gawin.

 Pag-aangkop ang tawag sa paglalapat ng mga kakailanganin

ng labas at ng maibibigay sa loob. Ang bungang-kilos nito
ay ang angkop. Kahinahunan ang tawag sa saloobin na
ayon sa angkop.
Ang Angkop bilang Makatarungan
 Kawalang katarungan ang tawag sa pagkasirang dulot ng
paggawa nang hindi ayon sa angkop.
 “tarong” – salitang Bisaya na tila salitang ugat ng
katarungan.
 “Magtarong gyud ka!” – kasabihang nangangahulugang
umayos, magmatino, magpakabuti.
 Ang pagiging makatarungan ay pagpanig sa kabutihan,
paglagay sa ayos, at pagiging matino sa pag-iisip at
pakikiugnay.
 Ang kawalang katarungan sa sarili ay hindi makatarungan sa
iba.
 Angkop lagi ang maging makatarungan at kapag pinipili ang
katarungan , nagiging angkop ang lahat.
 Kung ginagawa ang dapat, nangyayari ang sakto. Sa
ganiyang paraan nagaganap ang katarungan. Ang paggawa
ng makatarungan ay ang angkop.
Ang Kilos ng Pamimili
 Ang prudentia ay ang kilos ng pag-aangkop sa pamimili na
hiniram sa wikang Latin at prudence as wikang Ingles.
Nauunawaan ito sa Latin bilang isang uri ng pagtingin sa
hinaharap (foresight).

 Ang prudentia ay hindi lamang upang pangunahan ang mga

posibleng epekto ng pagpili, kundi isang pag-uunawa na
may isang kuwento ang mga pangyayari sa kahapon at
ngayon na siyang magiging bukas.
 Ang mga pagpili ay hindi lamang sa mga hinihingi ng
kasalukuyan. Tugon ito sa hamon na gawing makabuluhan
ang serye ng kahapon, ngayon at bukas – ang kuwento ng
ating pagkatao.

 Tinatawag na “ina” ng mga birtud ng katapangan,

kahinahunan, at katarungan ang prudentia sapagkat
nilalagay nito sa konteksto ng panahon at kasaysayan ang
pamimili. Dahil sumasapanahon, hinihingi nito na maging
maingat sa paghusga at matino sa pagpapasiya.
 Gawin ang pagpili hindi para lamang sa isang ano, kundi
dahil nais pagtibayin ang isang bakit.
 Nagagawa ang pagbuo sa maingat na paghuhusga ng
sitwasiyon ayon sa pamantayang kailangan at dapat,
ng panandalian at pangmatagalan, ng pansarili at
panlahatan.
 Hindi mamimili sa dalawang dulo, hinahanap ang gitna sa
maingat na paghuhusga.
Karunungang Praktikal
 Tinawag ni Aristotle ang prudentia bilang phronesis o
karunungang praktikal (practical wisdom). Aniya, ito ay
isinasagawang karunungan. Ibig sabihin, iniaangkop ang
natutuhan ng isip sa mga pang-araw-araw na gawain.
 Kailangang isali sa pagtitimbang ang kahandaan ng
panahon, mga pangangailangan at kakayahan ng mga tao,
at kalagayan ng paligid upang makagawa ng isang
maingat na paghuhusga (prudentia).
 Ang pinakamahalagang sangkap ng phronesis ay ang aspekto
ng pagiging mabunga. Masasabing mabunga ang paghusga
kung nakalilikha ito ng magagandang oportunidad upang
magtagumpay at umunlad ang tao.
Paghusga at Pagpapasiya
 Ang maingat na paghuhusga ay paninimbang sa mga
nakalatag na kondisyon ng sitwasyon at pag-aangkop ng
mga prinsipyo ng kabutihan sa mga ito. Hindi
hinuhusgahan ang pagiging tama o mali ng isang bagay
batay sa mga prinsipyo ng mabuti o masama.

 Ang maingat na paghuhusga ay kilos ng pagpapalitaw sa

mabuting nakatago sa sitwasyon at mga pinagpipilian.
Pilit na inuunawa ang mga konteksto ng mga kaganapan.
 Ang pagpapasiya ay hindi simpleng pamimili sa pagitan ng
mabuti o masama – laging mabuti ang dapat at kailangang
piliin sa kahit na anong kalagayan. Ginagawa ito sa
pagitan ng dalawang mabuti. Pagkatapos makita na may
kabutihan na pinanggagalingan ang magkabilang panig,
makapagpapasiya na nang mas obhektibo at nang may
talino.
 “Mata ng Pag-ibig” (eyes of love) - ayon sa akda ni Bernard
Haring, ay ang kakayahang makita ang kalagayan hindi
lamang sa perspektibo ng mga pagpipilian kundi sa
perspektibo ng makabubuti. Sa ganitong paraan, higit na
nakikita ang kabuuang kalagayan at ang ugnayan ng
kahapon, ngayon, at bukas.
 Ang tao ay lumalapit sa talagang totoo at tama –ano ang
kabuuang kuwento? Gamit ang mata ng pag-ibig, laging
matapang, mahinahon, at makatarungan ang
pagpapasiya.