TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI

1
 Tüketim toplumunun oluşumu
• tüketim “devrimi” üretim devrimi ile birlikte
gitmiştir
• Piyasalarla birlikte işçi işgücü piyasasına
tüketiciler de pazara bağımlı hale geldi
• Kadınların işgücü olması ile evde üretilenler
pazarda satılmaya başlamıştır
• 1930 sonrası refah politikaları
– Keynes-tüketim iyidir
– Ücretlerin artması

2
• “alış veriş merkezleri çağın tanımlayıcı yapısı
olarak fabrikanın yerini almıştır”
Ritzer (2000)
• “tüketim toplumu, nesnelerin hızla kullanılıp
atılması ve müsrifçe elden çıkarılması ile
tanımlanır”
Williams (1999)

3
 Türkiye’de tüketim toplumunun oluşumu

• Truman doktrini marshall planı yardımları

• Şehirleşme
• Yurtdışından gelen işçilerin yaşam
standartlarıyla birlikte dönmesi

• Kredi kartları

4
Tüketim araştırmalarında paradigmalar (1)

• 1980 öncesi pozitivist, yönetimsel, satış odaklı

• 80 sonrası, yorumlayıcı, toplumsal (antropoloji
ve sosyoloji) bakış açısı

5
 Tüketim araştırmalarında paradigmalar (2)
pozitivist paradigma
• Tüketiciler doğası gereği ihtiyaçlarını tatmin etmek
için rasyonel seçimde bulunurlar. Yani fayda
• 2 uygulama öncülük etmiştir
– pavlov ve freud
• Kara kutu modeli-içgüdü önemli
– Geştalt psikolojisi-öğrenme/hafıza vb.
• Tüketicilerin zihinsel süreçleri, öğrenme teorileri-öğrenme önemli
• Amaç öngörü ve kontrol

6
 Tüketim araştırmalarında paradigmalar (3)
yorumlayıcı paradigma
• Tüketim süreçlerinin anlaşılmasına odaklanan
bir anlayış
• İnsan doğası rasyonel değil
• Edilgen değil,kendi dünyalarını inşa ederken
tüketimde etkin oluyorlar
• Tüketimin arzulara, hayallere göre farklı
biçimler aldığından hareket eder
• Amaç anlamak

7
 Tüketim araştırmalarında paradigmalar (4)
eleştirel paradigma
• Tüketimin olumsuz sonuçlarının eleştirilmesi
ve daha iyi bir dünya kurma, bireyin
özgürleşmesi
• Tüketim yabancılaştırıcı
• Frankfurt okulu-kültür endüstrisi
• “endüstri sadece ürünleri değil üreticileri ve
tüketiciler de üretiyor, yeniden üretiyor”
• Amaç değiştirmek

8
 Tüketici davranışları

• Pazar yerinde tüketicinin davranışını inceleyen, bu

davranışın nedenlerini araştıran uygulamalı bir bilim
dalıdır.
• Tüketici davranışları, bireylerin veya grupların,
ürünleri, hizmetleri fikirleri veya deneyimleri seçmesi,
satın alması kullanması ve kullandıktan sonra elden
çıkarması ile ilgili süreleri inceleyen bilimsel çalışma
alanı

9
 Hangi Sorulara Cevap Aranıyor?
• Pazarı oluşturan tüketiciler kimlerdir?
• Ne satın alırlar?
• Ne zaman satın alırlar?
• Satın alma kimlerle ilgilidir?
• Neden satın alırlar?
• Nereden satın alırlar?
• Ne kadar ve ne sıklıkta satın alırlar?
• Aldıklarını nasıl kullanırlar ve elden çıkarırlar?

10