“Usapin nina Rosa at Perla”

Rosa: Tila umalis kayo kahapon ng ate mo, saan ba kayo galing?

Perla: Bumili kami ng tela na gagamitin ko sa aking proyekto sa TLE.

Rosa: Ano ba ang nakita ko sa mesa niyo sa silid?

Perla: Iyon nga ang binili namin, pero hindi ko raw muna dadalhin sa
aking guro para sa gagawing bestida. Hinihiram kasi ng ate ko ang
tela at gagamitin daw sa misa bukas. Itatakip kasi sa mesa dahil
dapat daw ang puting tela ang gagamitin.

Rosa: Sino ba ang mag - aasikaso sa misa, bakit ang ate mo ang
magdadala ng tela?

Perla: Ewan ko ba, pero si ate ang nagpaiwan sa simbahan para mag - 

asikaso roon.
tila

tela baso - palo

hari – pari
mesa tayo – talo
bala – pala
misa tulo – turo
PONOLOHIYA -

tumutukoy sa makaagham na pag-aaral sa makabuluhang yu

ng tunog o ponemang bumubuo sa isang partikular na wika

PONEMA -

makabuluhang yunit ng tunog o ponema

PONEMANG SEGMENTAL

nirerepresenta ng mga titik o letra o simbolo

21 ponemang segmental na nahahati sa dalawang uri

Ayos ng Bahagi ng Dila
Dila
 Filipino
Filipino
Punto ng Artikulasyon
Paraan ng
Pangalangala
Artikulasyon
Paraan ng Artikulasyon / paraan ng pagbigkas

 
PANUTO: Magbigay ng salita na kasingtunog ng mga sumusunod na mga
salita sa ibaba, bilugan ang ponemang napalitan. Suriin kung ito ay
patinig o katinig ang bagong ponemang sa isang salita. (2 puntos
bawat bilang).

kasingtunog na salita Patinig/ Katinig

1. balon - ____________________ _______________
2. puno - ____________________ _______________
3. lambak- ____________________ _______________
4. pila - ____________________ _______________
5. pamalo - ____________________ _______________
6. hikaw - ____________________ _______________
7. panuto - ____________________ _______________
8. libing - ____________________ _______________
9. balik - ____________________ _______________
10. tampok - ____________________ _______________
PONEMANG SUPRASEGMENTAL

Tinatawag na ponemang suprasegmental ang tono, diin,

intonasyon. Kahit hindi nito nirerepresenta ang mga simbolo
o letra, itinuturing pa rin itong makabuluhang yunit ng
tunog. Nagagawa kasi nitong baguhin ang kahulugan ng
isang salita o pahayag.
1. TONO O INTONASYON – tinatawag na
tono ang paraan ng pagbigkas ng salita o
pahayag. Iba ang tono kung ang
pagkakasabi ay pasalaysay, patanong,
pagalit, pakatakot, at iba pa.
 Maligaya siya.

Natatakot:

Nalulungkot:
Nagagalit:
kuwit (,) ang ginagamit sa hinting ito na sinisimbolo ng /.

Halimbawa:

Hindi, siya si Jose.

Hindi siya, si Jose
B. Suriin ang antala ng pangungusap. Isulat ang tamang sagot sa bawat bilang

1. Aling pangungusap ang nagsasaad ng nagpapakilala sa pangalan ni Jose?

Doc Johan, Jose ang pangalan ko.
Doc, Johan Jose ang pangalan ko.

2. Aling pangungusap ang umaamin na siya ang kriminal?

Hindi, ako ang kriminal.
Hindi ako, ang kriminal.

3. Aling pangungusap ang nagpapahayag ng nagtatanong?

Ako ang inibig niya.
Ako ang iniibig niya?

4. Aling pangungusap ang nagpapahayag ng pagkagalit?

Hindi ko alam.
Hindi ko alam!

C. Sumulat ng limang pangungusap na nagsasaad ng may iba’t ibang tono.