4

Filipino
Ikatlong Markahan - Linggo 1 - Modyul 1:
Pang-uri, Pang-abay, Pang-angkop at Pangatnig

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

 Alamin

Alam kong handang-handa ka nang simulan ang mga aralin natin

sa modyul na ito.
Para mas lalo mong maintindihan kung ano ang iyong gagawin,
alamin muna ang mga layunin upang magabayan ka kung ano ang
dapat mong matutunan sa modyul na ito.
Pagkatapos mong gawin ang mga gawain natin sa modyul na ito
ikaw ay inaasahang:
1. mapaunlad ang kaalaman sa pagtukoy ng kaibahan ng pang-
abay at pang-uri;
2. mapaunlad ang kasanayan sa paggamit ng pariralang pang-
abay at pandiwa, pariralang pang-abay at pang-uri sa
paglalarawan;
3. makagagamit ng mga pang-abay sa paglalarawan ng kilos
(F4WG-IIIa-C-6) na tinatawag nating pang-abay na pamaraan;
4. makagagamit ng pahiwatig upang malaman ang kahulugan ng
mga salita tulad ng paggamit ng palatandaang nagbibigay ng
–kahulugan – sitwasyong pinaggamitan (F4PS-IIIa-1.8).
5. magagamit nang wasto ang pang-angkop na na, -ng, at -g sa
pangungusap; at
6. magagamit nang wasto at angkop ang pangatnig
- o, ni, maging, ma, kapag, kung, pa, ngunit, subalit, dahil sa,
sapagkat, daw, raw, sa wakas, kung sino, kung ano, kung
gayon atbp.

Nakatitiyak ako na kayang-kaya mo ito.

1
 Subukin

Panuto: Basahing mabuti ang bawat bugtong. Isulat sa patlang

ang tamang sagot.

atis lamesa dahon ng gabi

buwan langka

1. Naligo si Kaka ngunit hindi naman nabasa. __________

2. Ate mo, ate ko, ate ng lahat ng tao.__________
3. Baboy ko sa Pulo, balahibo’y pako.__________
4. Kaisa-isang plato, kita sa buong mundo.__________
5. Ang paa’y apat, hindi naman makalakad.___________

anino bangka plantsa

bolpen banig

6. Wala sa langit, wala sa lupa, kung maglakad patihaya.

____________
7. Ang utusan kong si Pedro, palaging mainit ang ulo.___________
8. Ako ay may kaibigan, kasama ko kahit saan.___________
9. Sa araw ay bungbong, sa gabi ay dahon.___________
10. Lumuluha walang mata, lumalakad walang paa.

2
z

Aralin
Kaibahan ng Pang-abay
1 at Pang-uri

Sa araling ito, matutunan mo ang kaibahan ng pang-abay at

pang-uri. Pag-aaralang tukuyin ang mga salitang tinuturing ng mga ito.
Matutunan din sa araling ito kung paano ginagamit ang mga salitang
naglalarawan sa bawat pangungusap.

Balikan

Basahin ang talata. Sagutin ang mga tanong at isulat sa

patlang sa ibaba ang tamang sagot.

Masarap magluto ng tinolang bangus si Owen. Pinipili

niyang mabuti ang mga sangkap na kakailanganin sa
pagluluto. Pinipitpit lalo ang luya at hiniwa nang pantay-
pantay ang mga dahon ng sibuyas at kamatis. Hinugasan
niya nang maayos ang mga dahon ng malunggay.
Inihanda rin niya ang kaunting asin at tubig.
Inalis ang kaliskis, hasang at laman-loob ng bangus.
Hinugasan din niyang mabuti para maalis ang lansa.
Hiniwa niya ito sa katamtamang haba at sukat.
Inilagay ni Owen sa malinis na kaldero ang mga
inihandang sangkap gaya ng luya, mga dahon ng
sibuyas, kamatis at tubig. Pinakuluan ito bago inilagay
ang bangus. Pinakuluan ulit at tinimplahan ng asin.

3
 Pinatay ang apoy bago ihulog ang mga dahon ng
malunggay.
Sagutin:
1. Ano ang niluluto ni Owen? ___________
2. Ano-ano ang mga sangkap nito? ____________,
_____________, ____________, ___________,
_____________, ______________
3. Bakit niya hinuhugasan nang mabuti ang bangus?
___________________
4. Paano niya hiniwa ang mga bangus?
___________________
5. Bakit huli niyang inihulog ang mga dahon ng
malunggay? _______________

Tuklasin

A. Bilugan ang mga salitang ginamit mula sa talatang

binasa.

masarap kaunti maayos

pantay malinis

M A S A R A P
A B K N O T A
L I A E G B N
I K U M L P T
N D N O L D A
I W T I S G Y
S S I A E T H
M A A Y O S L

Ano ang katangian ng mga salitang ito? ____________________

Ano ang tawag sa mga ito? ____________________

4
 B. Pansinin kung paano ginagamit ang isang salitang
naglalarawan sa dalawang magkaibang pangungusap.

Unang pangungusap. Nakatutuwang alalahanin ang bakasyon

natin noong nakaraang taon.

Pangalawang pangungusap. Naaalala ko ang nakatutuwang

bakasyon natin noong nakaraang taon.

Paano ginagamit ang salitang nakatutuwang sa dalawang magkaibang

pangungusap? ______________________________

Aling salita ang tinutukoy nito sa unang pangungusap? Sa

pangalawang pangungusap? __________________________

Suriin

Basahin ang bawat pangungusap at suriin ang mga

salitang may salungguhit.

1. Masarap magluto ng tinolang bangus si Owen.

2. Pinipitpit lalo ang luya at hiniwa nang pantay-pantay
ang mga dahon ng sibuyas at kamatis.
3. Inihanda rin niya ang kaunting asin at tubig.
4. Hinihiwa ang bangus ayon sa katamtamang haba at
sukat.
5. Inilagay ni Owen sa malinis na kaldero ang mga
inihandang sangkap.

Ano ang salitang inilalarawan sa salitang masarap?

__________ lalo? __________ kaunti? __________
katamtaman? __________ malinis? __________

5
 Alin sa mga salitang ito ang naglalarawan sa pandiwa,
pang-uri at kapwa pang-abay? _____________________

Alin naman sa mga salitang ito ang naglalarawan sa

pangngalan o panghalip? _________________________

Ang pang-abay ay salitang naglalarawan sa pandiwa,

pang-uri at kapwa pang-abay. Ang pang-uri naman ay
salitang naglalarawan sa pangngalan o panghalip.

Halimbawa: 1. Maganda ang tanawin sa bukid.

Ang salitang ‘maganda’ ay ang salitang naglalarawan at

ang tinutukoy nito ay ang salitang ‘tanawin’ na isang pangngalan. Kaya
ang salitang ‘maganda’ ay maituturing na isang pang-uri.

Halimbawa 2. Masayang mamasyal sa bukid tuwing hapon.

Ang salitang ‘masaya’ ay ang salitang naglalarawan at ang

tinutukoy nito ay ang salitang ‘mamasyal’ na isang pandiwa. Kaya ang
salitang ‘masaya’ ay maituturing na isang pang-abay.

Pagyamanin

Gawain A. Basahin ang pangungusap. Isulat ang PU kung ang salitang

nakasalungguhit ay pang-uri at PA kung ito ay pang-abay.

Bilugan ang pangngalan / panghalip / pandiwang tinutukoy ng salitang

nakasalungghit.

________ 1. Maraming tao ang nakapila sa Robinson’s Place Valencia.

6
________ 2. Tinitingnang mabuti ang mga dalang gamit bago pumasok
doon.
________ 3. Mabilis din ang takbo ng mga sasakyan sa labas.
________ 4. Malinis at maayos ang bawat kanto ng buong pamilihan.
________ 5. Nag-uunahan silang makabili ng mga pagkain.
________ 6. Masayang mamasyal doon.
________ 7. Masarap ang mga pagkain sa kanilang restawran.
________ 8. Mas lalong pinaganda ang mga palaruan sa bandang
itaas.
________ 9. Ginawang pabilog ang ibang upuan.
________ 10. Bumili si Nanay ng dalawang pirasong mangga.

Isaisip

Isulat sa patlang sa ibaba ang mga sagot ng bawat

tanong.

1. Ano ang kaibahan ng pang-abay at pang-uri?

___________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

2. Magbigay ng tigdadalawang halimbawa ng

mga pangungusap gamit ang mga salitang
pang-abay at pang-uri?

Pang-abay

1.______________________________________________________
________________________________________________________
2.______________________________________________________
________________________________________________________

7
Pang-uri

1.______________________________________________________
________________________________________________________

2.______________________________________________________
________________________________________________________

Isagawa

Basahin ang talata at punan ang bawat patlang ng tamang

salita. Piliin ang mga sagot mula sa kahon.

Maputik at mabato Dahan-dahan

malakas Mahigpit malamig

Isang araw, naglalakad ako patungo sa may tabing-ilog.

____________________ ang daan. Mainit ang sikat ng araw ngunit
__________ ang simoy ng hangin. ___________ ako sa paglalakad
kasi baka ako madulas sa daan. ____________ akong humahawak sa
mga damong aking nadadaanan para hindi matisod. Kahit malayo pa,
maririnig na ang __________ na agos ng tubig sa ilog. Laking tuwa ko
nang ako ay makarating doon.

Tayahin

Panuto: Isulat sa patlang kung ang salitang may salungguhit ay

ginagamit bilang pang-abay o pang-uri. (http://samutsamot.com)

8
 Halimbawa:

Pang-uri Husto ang pag-aaral ni Roberto para sa

mahabang pagsusulit.

Pang-abay Nag-aral nang husto si Roberto para sa

mahabang pagsusulit.

1. ____________ Mapayapa ang tirahan ng mga hayop sa kagubatan.

____________ Ang mga hayop ay mapayapang naninirahan sa

kagubatan.

2. ____________ Minahal niya nang wagas ang kangyang Inang-

Bayan.

____________ Ang pagmamahal niya sa kanyang Inang-Bayan ay

wagas.

3. _____________ Mahigpit na niyakap ng Ina ang kanyang mga anak.

_____________ Mahigpit ang yakap ng Ina sa kanyang anak.

4. _____________ Nagmamadaling lumabas ng bahay ang lalaking

nagnakaw ng bag.
_____________ Ang lalaking nagnakaw ng kanyang bag ay
nagmamadali.

5. _____________ Siya ay magalang habang nakikipag-usap sa taong

mas nakakatanda sa kanya.

_____________ Siya ay magalang kapag nakikipag-usap sa taong

mas nakakatanda sa kanya.

Karagdagang Gawain

Basahin ang bawat pangungusap. Kompletuhin ang talaan sa

pamamagitan ng pagsulat ng mga hinihingi nito.

9
1. Masayang nagkukwentuhan ang aming kapitbahay.
2. Mabilis kumalat ang balitang magbibigay daw ng bigas at pera ang
munisipyo.
3. Ang mga ama o padre de pamilya ay masiglang pipila sa pagkuha
ng bigas at pera.
4. Maganda ang daloy ng pila dahil disiplinado ang lahat.
5. Labis ang kasiyahang nadarama ng buong pamilya sa natanggap na
ipinamahaging bigas at pera.

Salitang naglalarawan Salitang tinutukoy Pang-abay o Pang-uri

1. Masaya
2. Mabilis
3. masigla
4. Maganda
5. Labis

Subukin

Panuto: Basahin ang bawat pangungusap at salungguhitan

ang mga pang-abay.
1. Si Lito ay maagang gumising.
2. Siya ay naligo at nagbihis nang maayos.
3. Mabilis siyang kumain ng kanyang almusal.
4. Nagmamadali siya sa paglakad dahil baka mahuli siya sa
klase.
5. Palagi siyang nangunguna sa klase dahil masipag siyang mag-
aral.
6. Tuwing tanghalian, sa may puno ng mangga siya kumakain
kasama ang kaibigan na si Noel.
7. Masaya silang nagkukuwentuhan habang kumakain.

10
 8. Si Noel ang kasama niya araw-araw.
9. Pag-uwi galing sa eskwela, naging abala si Lito sa pagtulong
sa mga gawing bahay.
10. Masigasig din siyang mag-aral gabi-gabi.

Aralin
Pariralang Pang-abay
2
Balikan

Panuto: Isulat sa patlang ang PA kung ang salita ay pang-

abay at PU kung pang-uri.
1. malinis ______
2. araw-araw ______
3. tuwing hapon ______
4. malamig ______
5. tunay ______
6. magaling _______
7. marahil ________
8. sa ilog _______
9. matiyaga _______
10. halos _______

Tuklasin

Panuto: Basahin ang maikling talata at sagutin ang mga

tanong sa ibaba.

Tuwing ika-28 ng Agosto ipinagdiwang ang kapistahan ni Senyor

San Agustin sa Lungsod ng Valencia. Dinarayo ito ng mga tao na galing
pa sa ibat-ibang karatig na lugar.

11
 Bago magpyesta, tulong-tulong ang lahat sa paglilinis at
pagpapaganda ng buong paligid. Maingat na pinagpaplanuhan ng nasa
kinauukulan ang bawat programang gagawin.
Gabi-gabi nagdaraos ng misa sa may katedral. Punong-puno din
ng mga palamuti at banderitas ang loob at labas ng simbahan.
Masagana ang handaan sa hapag-kainan ng bawat pamilya. Masayang
nagkakantahan at nagsasayawan ang lahat.

Sagutin:
1. Kailan ipinagdiriwang ang kapistahan ni Senyor San Agustin?
____________________________
2. Paano pinaghahandaan ng mga tao ang kapistahan?
____________________________
3. Saan nanggaling ang mga taong pumupunta sa nasabing
pagdiriwang? _________________________
4. Paano pinagpaplanuhan ng mga kinauukulan ang bawat programang
gagawin? _________________________
5. Paano mo mailalarawan ang handaan ng bawat pamilya?
________________________

Suriin

Basahin ang mga pangungusap at suriin ang wastong

paggamit ng mga salitang may salungguhit.
1. Tuwing ika-28 ng Agosto, ipinagdiriwang ang kapistahan ni Senyor
San Agustin sa Lungsod ng Valencia.
2. Ang lahat ay nagtutulungan sa paglilinis at pagpapaganda ng buong
paligid.

12
3. Gabi-gabi nagdaraos ng misa sa may katedral.
4. Masagana ang handaan sa hapag-kainan ng bawat pamilya.
5. Masayang nagkakantahan at nagsasayawan ang lahat.

Sagutin ang mga tanong:

1. Ano ang tawag sa mga salitang may salungguhit? _______________
2. Anong salita ang tinuturing ng mga salitang tuwing ika-28 ng
Agosto? ____________ nagtutulungan?____________ gabi-gabi?
____________ masagana?____________ at masaya?____________

Ang pariralang pang-abay ay naglalarawan kung paano, saan, at kailan

ginawa, ginagawa o gagawin ang kilos o pandiwa.
Halimbawa:
1. Kahapon pa umuwi ang mga mag-anak patungong Valencia.
2. Hindi sila pinayagang makabyahe dahil sa umiiral na Enhanced
Community Quarantine sa kanilang lugar.
Ang mga salitang kahapon pa at hindi sila pinayagan ay mga pariralang
pang-abay na naglalarawan sa mga salitang umuwi at makabyahe na
kapwa mga salitang kilos o pandiwa.

May mga pariralang pang-abay din na naglalarawan ng mga

pangngalan o panghalip.
Halimbawa:
1. Sobrang mainit si Nena dahil sa kanyang lagnat.
2. Pinagsabihan na siya ng kanyang Nanay na huwag lumabas pero
sadyang matigas ang kanyang ulo.

13
Ang mga salitang sobrang mainit at sadyang matigas ay mga pariralang
pang-abay na naglalarawan sa mga salitang Nena at ulo na kapwa
pangngalan.

Pagyamanin

Gawain A. Basahin ang pag-uusap ng dalawang

magkaibigan. Piliin at isulat ang limang pariralang pang-abay at
pandiwa, pariralang pang-abay at pang-uri na makikita sa bawat
pangungusap.
Annie: Nakapasyal ka na ba sa tanyag na Lawa ng Apo?
Lita: Hindi pa. Pero marami na akong naririnig tungkol dito. Saan nga
ba ito?
Annie: Ang Lawa ng Apo ay matatagpuan sa Barrio ng Guinoyuran,
Lungsod ng Valencia. Napakaganda at nakamamanghang tanawin daw
ng buong lawa. Para raw itong hugis-kawali sa itaas ng bundok.
Lita: Talagang nakamamangha nga! Teka, pwede bang maligo roon?
Annie: Ayon daw sa taga-bantay, pwedeng magpiknik doon pero hindi
pinahihintulutan ang paglalangoy sa lawa. Sobrang mapanganib daw
ito.
Lita: Ah ganun bah. Sayang naman kung hindi ako makakaligo roon.
Pero gusto ko pa rin itong makita at mapasyalan.
Annie: Huwag kang mag-alala, mamasyal tayo roon pagdating nila
Nanay at Tatay galing bayan.
Dito maaring isulat ang mga pariralang pang-abay:
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
5. ______________________________
14
 Gawain B. Punan ang bawat patlang ng angkop na pariralang
pang-abay. Piliin ang iyong sagot mula sa kahon.

maraming nakatanim masasarap na pagkain

Masayang mamasyal mas mabuting
masarap higaan at latagan

1. ___________________ sa paligid ng Lawa ng Apo.

2. Sa paligid nito, __________________ na punong-kahoy at mga
bulaklak.
3. Ang mga damong kulay luntian ay ___________________ ng banig.
4. Magdadala ako ng __________________ na ating pagsasaluhan
pagdating sa lawa.
5. _____________ sumunod sa mga alituntunin ng lawa para sa ating
kaligtasan.

Isaisip

Sumulat nang isang maikling kwento o talatang naglalarawan ng

iyong paboritong lugar gamit lang ang iyong piniling pariralang pang-
abay at pang-uri, pariralang pang-abay at pandiwa na nasa loob ng
kahon. Maaring binubuo lamang ito ng lima hanggang sampong
pangungusap.

magandang tanawin malamig na hangin

masarap magtampisaw malinis na paligid

masustansyang pagkain luntiang mga damo

masiglang nagsasayawan tanyag na lugar

maraming tao maalalahaning mamamayan

15
 ___________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_____________________________________________________

Isagawa

Basahin ang resipe sa paggawa ng calamansi juice.

Bilugan ang mga pariralang pang-abay sa bawat pangungusap.

Halimbawa: Pinipiling mabuti ni Ruben ang kalamansing bibilhin .

1. Hugasang mabuti ang may dalawampu’ng pirasong kalamansing

gagamitin sa paggawa ng kalamansi juice.

2. Gamit ang kutsilyo, dahan-dahang hiwain ang mga kalamansi sa

may dulo nito.

3. Sa isang salaan, isa-isang pigain ang mga kalamansi para lumabas

ang katas.

4. Lagyan ng katamtamang dami ng asukal ang pinaghalong katas ng

kalamansi at isang litrong tubig.

5. Haluing mabuti at ilagay sa lalagyan. Palamigin o lagyan ng yelo

kung nais.

16
 Tayahin

Panuto: Basahin ang talata at punan ang talaan na nasa

ibaba. Ang unang pangungusap ay ginawa na para sa iyong gabay.

Ipinagmamalaki ng mga taga Lungsod ng Valencia ang isang

napakagandang talon na makikita sa Barrio ng Malingon. Sobrang
lamig at malakristal ang tubig na nahuhulog mula sa itaas ng talon.
Dinarayo ito ng napakaraming tao dahil sa taglay nitong kagandahan.
Napakasarap magtampisaw sa tubig ng talon. Sadyang napakasaya
ang sinumang nakararanas maligo at makakita sa ganda ng Talon ng
Malingon. Isang napakagandang karanasan ang makapunta sa
nasabing tanawin.

Pariralang pang-abay Pandiwa at pang-uri (salitang

tinutukoy)
napakagandang talon makikita

17
 Karagdagang Gawain

Panuto: Gamitin ang mga pariralang pang-abay na nasa kahon

upang bumuo ng limang pangungusap kung paano ang paghahanda at

pagluluto ng saging turon.

Hiwain nang pahaba baluting maayos

Piliing mabuti Dahan-dahang hanguin
Isa-isang ihuhulog

1. ___________________ ang mga saging na gagamitin sa pagluluto

ng turon.
2. ___________________ ang bawat saging.
3. Sa isang lumpia wrapper, ______________ ang hinating saging.
4. __________________ sa malalim at mainit na mantika ang nabalot
na saging.
5. Baligtarin ang turon kung kinakailangan. __________________mula
sa pagkakaprito at ihanda habang mainit.

Subukin

Ang bahaging ito ay pagsasanay na sasagutin mo upang

masukat ang iyong dating kaalaman sa paksang tatalakayin natin

ngayon. Basahin nang mabuti ang panuto sa gawaing ito.

Panuto: Salungguhitan ang mga salitang nagsasaad ng kilos at

bilugan ang mga pang-abay na naglalarawan sa mga pandiwa.
18
 1. Mataray na sinagot ni Agot ang mga bumabatikos sa kanya.
2. Maagang gumising si Lendi.
3. Sumigaw nang malakas si Darna.
4. Mabilis dumaan ang eroplano sa mga ulap.
5. Lubhang napagod si Chia.
6. Palingon-lingon si Mike bago tumawid sa kalsada.
7. Pabulong na sinabi ni Kyle ang kanyang naramdaman.
8. Matamlay gumusing si Rhiann.
9. Mahusay magtago ng pera si Mikka.
10.Magalang na sinagot ni Keith ang nanay ng kanyang kaibigan.

Aralin
Pang-abay na Pamaraan
3
Marami ang nakamamasid at nakapupuna kung paano tayo
kumilos. Minsan, matamlay tayo, minsan naman aktibo. Minsan
napakadaldal natin, minsan naman tahimik lang. Minsan masunurin sa
mga utos, minsan naman nagdadabog. Gaano man kadalas ang
minsan, iyon ay bahagi na ng ating araw-araw na kilos at pananalita.
Sa araw na ito, ating pag-aralan kung paano inilarawan at
isinagawa ang kilos.
Ito ay tinatawag nating pang-abay na Pamaaran.
Bago yan, atin munang balikan ang ating aralin kahapon,

19
 Balikan

Kahapon, sa tulong nang nanay at tatay, lolo at lola, nakagawa

tayo nang simpleng recipe at atin itong naibahagi sa ating kaklasi na
palatalastas.
Kaya mo na bang gumawa ng lemon juice?
Kaya mo na bang magluto ng pancit canton na mag-isa?
Huwag kalimutan na mag-iingat lagi kung ano ang gagawin.

Tuklasin

Basahing mabuti ang maikling kwento at pansinin kung paano

ginawa ang mga kilos.
Pandemya na Nakabago sa Ating Buhay

Maagang pinauwi ang mga mag-aaral sa Mababang Paaralang

Sentral ng Bagontaas sa araw na iyon. Kaagad na tinawagan at tinitext
ng mga guro ang mga magulang ng kanilang mga mag-aaral.
Pagkatapos na mabilisang pagtawag at pagtitext ay abalang- abala
namang nag-aayos ang mga guro sa kani-kanilang mga gamit habang
taimtim na nagdarasal dahil sa balitang kanilang narinig mula sa
kanilang punong-guro.
Sa araw na iyon, lubos na nabahala ang mga tao sa buong
mundo habang matagal na pinanood ang balita sa telebisyon tungkol
sa mabilis na pagkalat ng isang nakamamatay na sakit na COVID-19
na kumitil ng libo-libong buhay. Kaagad naman pinaalam sa publiko ni

20
Pangulong Duterte kasama ang DOH kung ano ang dapat gawin upang
maging ligtas sa pandemya.
Maraming mga tao ang nagpapanik sa pamimili ng mga makakain
upang maging ligtas na nakatago sa loob ng kani-kanilang tahanan.
Sagutan ang mga tanong:

1. Ano ang pamagat ng kwento?

2. Bakit nabago ng pandemya ang buhay sa mga tauhan sa

kwento?

Suriin

Napansin mo ba kung paano inilarawan ang kilos sa maikling

kwento?
Basahin ang sumusunod na mga pariralang pang-abay.
 maagang pinauwi

 kaagad na tinawagan at tinitext

 mabilisang pagtawag at pagtititext

 abalang-abala namang nag-aayos

 taimtim na nagdarasal

 lubos na nabahala

 matagal na pinanood

 mabilis na pagkalat

 kaagad naman pinaalam

 nagpapanik sa pamimili

 ligtas na nakatago

21
 Ang mga salitang may salungguhit ay tinatawag nating
pang-abay na pamaraan. Ito ay nagpapakita kung paano ginawa,
ginagawa at gagawin ang kilos. Sumasagot ito sa tanong na paano

Subukang sagutin ang maikling pagsasanay kung paano

inilarawan ang kilos.
Isulat sa patlang ang mga pang-abay na pamaraan sa pangungsap.
__________________1. Madalas umalis si Mark sa kanilang bahay.
__________________2. Mabilis tumakbo ang kabayo.
__________________3. Malungkot na ibinalita ni Kat ang pangyayari.
__________________4. Malakas ang bugso ng ulan kagabi.
__________________5. Usad pagong ang daloy ng trapiko.

Pagyamanin

Sagutan ang.mga sumusunod na mga pagsasanay. Basahing

mabuti ang mga panuto.
Gawin A. Gamit ang Semantic Web, punan ng angkop na mga pang-
abay na pamaraan sa bawat pandiwa.

naglakad

22
 sumigaw

mag-aral

Gawin B. Panuto: Kahunan ang mga salitang nagsasaad ng kilos at

bilugan ang mga pang-abay na naglalarawan sa mga pandiwa.
Halimbawa:
Si San Cai at Dao Ming Si ay mahusay umarte.
1. Taimtim silang nanalangin para sa kapayapaan ng buong
sambayanan.
2. Tumakbo nang matulin ang manlalaro.
3. Masarap magluto ng spaghetti si Keith.
4. Mahinhing kumilos si Kyla.
5. Sumigaw nang malakas si Coach Sara.

23
 Isaisip

Anong salitang nagsasabi kung paano ginawa ang

kilos?___________
Laging tandaan na ang Pang-abay na Pamaraan ay pang-abay
na sumasagot sa tanong na paano. Ito ay nagpapakita kung paano
ginawa, ginagawa o gagawin ang kilos.
Halimbawa:
1. Marahan niyang ipinikit ang kaniyang mga mata.
(Ano ang pang-abay na pamaraan sa pangungusap? Bakit?)

2. Magiliw na binati ni Mark ang kanyang kaibigan.

(Ano ang pang-abay na pamaraan sa pangungusap? Bakit?)

Isagawa

Basahing mabuti ang mga panuto at sagutan ang mga

pagsasanay.
A. Panuto: Bilugan ang mga pang-abay na pamaraan.
1. Umugong nang malakas ang sirena ng pamayanan.
2. Palaging pina-aalahanan ang bawat mamamayan na magsuot ng
facemask.
3. Paulit-ulit na sinabi ni Pangulong Duterte na manatili muna sa
bahay ang mga bata.
4. Maagang umuwi sina Chia at Chai.
5. Paiyak-iyak na sumagot si Nikko sa kanyang nanay.
24
B. Lagyan ng tsek (√) ang mga pangunguasap na sumasagot sa
tanong na paano.
_______ Naligo sa tabing-dagat si Leah.
_______ Umuwi kahapon si Cheng.
_______ Matamlay na gumising si Obet.
_______ Palingon-lingon na lumakad ang kanyang kaibigan.
_______ Dumating kahapon si Sarah.
_______ Mabilis na nakarating kay Lai ang balita.
_______ Bilog ang buwan ng nagkasalubong sila sa daan.
_______ Pabulong na sinabi ni Ana ang kanyang sekreto.
_______ Tuwang-tuwa na sinalubong ni Chris ang kanyang Ina.

Tayahin

Gawin A. Panuto: Lagyan ng tsek (√) ang pang-abay na pamaraan na

ginamit sa panguungusap.
Halimbawa: √
Malambing magsalita si Aling Lilia.

1. Lubhang napagod sina Kara at Mia sa kanilang pamamasyal.

2. Dahan-dahang naglakad si Mark sa harapan ng mga guro.
3. Lubos na pinasalamatan ni Gng. Hilado ang kanyang mga
kaibigan na bumati sa kanyang kaarawan.
4. Magalang na sumasagot si Bb. Rosa sa katanungan ng mga
hurado sa patimpalak.
5. Sobrang – ingat na inilapag sa mesa ni Michaella ang plorera.

25
6. Mabilis na tumakbo si Cardo kasama ang kanyang mga kaibigan.
7. Saglit na napalingon ang mga tao nang dumaan si Ronie Liang
sa kanilang likuran.
8. Matiyaga na naghihintay ang mga mamamayan sa gym para sa
kanilang relief goods mula sa lokal na pamahalaan.
9. Lubos na ikinatuwa ng mga taga barangay ang pagdating ng mga
taga LGU para mamigay ng mga pagkain.
10. Masusing pinag-aralan ni Rhiann ang mga langgam.
Gawin B. Panuto: Punan ng wastong pang-abay na pamaraan ang
bawat puwang upang mabuo ang diwa ng pangungusap.
Pumili ng sagot mula sa loob ng kahon.
Halimbawa:
Magiliw na bumabati si Chai sa kanyang mga panauhin sa
kanilang tahanan.
1. _______________magluto si Kyla ng adobong manok.
2. _______________ na sumunod sa utos si Clint sa kanyang ina.
3. _______________na sinundo ni Paula ang kanyang pinsan.
4. _______________ humilik si Mang Kaloy .
5. _______________ na hinugasan ni Marta ang kanyang mga
kamay.

Padabog Malakas Masarap

Sabik Matulin Maayos

26
 Karagdagang Gawain

Panuto: Magtala ng mga pang-abay na pamaraan na

maaaring maglarawan sa bawat pandiwa at isulat sa loob ng
araw.

Halimbawa: nagsalita malumanay

1. naglakad

2. sumigaw

27
3. sumagot

4. kumain

5. kumilos

28
6. nagkwento

7. umawit

8. lumingon

29
 9. humilik

10.nagdasal

Subukin

Ang bahaging ito ay pagsasanay na sasagutin mo upang

masukat ang iyong kaalaman sa paksang tatalakayin natin sa modyul

na ito.

Panuto: Basahing mabuti ang mga pangungusap at unawaing mabuti

kung ano ang ibig sabihin ng mga salitang may salungguhit.

Isulat ang iyong sagot sa patlang.

______________ 1. Lubhang mapanganib sa kalusugan ang COVID19

kung kaya iwasan muna ang paglabas ng bahay dahil delikado kapag

mahawa nito.

30
_______________2. Bumibilis ang tibok ng kanyang puso dahil sa

pagkagulat.

_______________3. Napakadilim sa paligid ng bahay nila Mika halos

wala akong nakita.

_______________4. Magigiting ang mga sundalo, matatapang nilang

hinaharap ang mga terrorista.

_______________5. Mapagbigay si Angel Locsin, inabutan niya ng

mga makakain ang mga nasalanta ng bagyo at lindol.

Aralin Paggamit ng Pahiwatig

4 upang Malaman ang
Kahulugan ng mga Salita

Ikaw ba ay mahilig magbasa ng kwento?

Minsan ba sa iyong pagbabasa ay may mga salitang hindi mo

maintindihan ang ibig sabihin nito at kailangan mo ng diksyunaryo

upang matukoy ang kahulugan nito?

Sa Aralin na ito, ikaw na tuturuan kung paano gamitin ang mga

pahiwatig upang malaman ang kahulugan ng mga salita tulad ng

paggamit ng palatandaang nagbibigay ng kahulugan at sitwasyong

31
pinaggamitan na hindi mo na kakailanganin pang magbukas palagi ng

diksyunaryo sa tuwing may mga salita kang hindi maiintindihan habang

ikaw ay nagbabasa ng kwento upang mas lalo kang malilibang sa iyong

pagbabasa at masaya kang ibahagi ang kwento sa iyong mga kaibigan.

Balikan

Napag-aralan natin kahapon ang tungkol sa Pang-abay na

Pamaraan. Natapos mo ba ang mga pagsasanay na ihinanda ko para

sa iyo? Nakatitiyak ako na naintindihan mo na kung ano ang Pang-abay

na Pamaraan. Subukang sagutin ang maikling pagsasanay na ito.

Panuto: Punan ng wastong pang-abay na pamaraan ang bawat

puwang upang mabuo ang diwa ng pangungusap. Pumili ng sagot mula

sa loob ng kahon.

Halimbawa:

Magiliw na bumabati si Chai sa kanyang mga panauhin sa

kanilang tahanan.

1._______________magluto si Kyla ng adobong manok.

2._______________ na sumunod sa utos si Clint sa kanyang ina.

3._______________na sinundo ni Paula ang kanyang pinsan.

4._______________ humilik si Mang Kaloy .

32
 5.._______________ na hinugasan ni Marta ang kanyang mga

kamay.

Padabog Malakas Masarap

Sabik Matulin Maayos

Tuklasin

Integrasyon: Music, ESP at Araling Panlipunan

Basahin muna natin bago awitin ang awiting ito upang mas lalong

maunawaan ang diwa na nais iparating nito para sa atin.

“Ako’y Pinoy”

Ni F. deLeon, Florante

Ako’y isang Pinoy, sa puso’t diwa

Pinoy na isinilang sa ating bansa

Ako’y hindi sanay sa wikang mga banyaga

Ako’y Pinoy na mayroong sariling wika.

-Koro-

Wikang pambansa ang gamit kong salita

Bayang kong sinilangan

Hangad kong lagi ang kalayaan.

33
 Si Gat Jose Rizal noo’y nagwika

Siya ay nagpangaral sa ating bansa

Ang hindi raw magmahal sa sariling wika

Ay higit pa ang amoy sa mabahong isda.

Sagutin ang mga tanong:

1. Sino-sino ba ang Pinoy na tinutukoy sa awitin?

Paano mo nasabi?
________________________________________________
2. Ano ang tunay na diwa ng pagiging isang Pilipino?
_______________________________________________
3. Maipagmamalaki mo ba na ikaw ay isang Pilipino?
_______________________________________________
4. Paano mo maipagmamalaki na ikaw ay isang Pinoy?
_______________________________________________
5. Maliban sa mensahe sa awitin, ano-ano pa bang mga
pamamaraan kung paano ipagmalaki at ipakita ang pigiging
Pinoy?
_______________________________________________
6. May mga banyagang pumupunta sa ating bansa at
nagbabakasyon, paano mo maipakita sa kanila ang ugaling
Pinoy?
_______________________________________________

34
 7. Marami sa ating mga kababayan ay ninanais na mangibang
bansa upang doon maghanap-buhay. Ano ang masasabi mo
sa kanilang?
_______________________________________________

8. Ano ang mahalagang aral na natutunan mo sa awitin?

_______________________________________________

Ang pagiging Pilipino ay iyong karangalan at pagkakakilanlan

na dapat mong ipagmalaki kahit kanino.

Suriin

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga pahayag. Punan ng mga

salita ang patlang upang mabuo ang pangungusap. Hanapin ang

tamang sagot sa loob ng kahon.

pagkagulat pagpupulong gabundok delikado

napakadilim matatapang nadurog

makawang-gawa mahalimuyak napaka-asim

1. Lubhang mapanganib sa kalusugan ang pandaigdigang sakit na

COVID19 ___________ kapag mahawa ka nito.

2. Bumibilis ang tibok ng kanyang puso dahil sa _____________.

3. __________________ang suka na inilagay sa sinigang ni Chia.

35
4. ____________ ang laki ng alon sa dalampasigan.

5. Matigas ang bato na kahit ipinukpok niya sa pader hindi ito

________.

6. _______________ ang bango ng bulaklak na Rosas sa hardin.

7. __________ sa paligid ng bahay nila halos wala akong nakita.

8. Magigiting ang mga sundalo, _____________ nilang hinaharap ang

mga terrorista.

9. _______________si Angel Locsin, agad-agad niyang pinuntahan at

binigyan ng mga makakain ang mga nasalanta ng bagyo at lindol.

10. Nagtitipon ang mga guro kanina, marami silang pinag-uusapan sa

kanilang ___________________.

Isaisip

Ano ang dapat gawin upang malaman ang mga kahulugan

ng mga salitang ginagamit upang maiwasan ang palaging pagbubukas

ng diksyunaryo?

Ang paggamit ba ng mga pahiwatig na salita ay nakatutulong ba

sa iyo? Sa anong paraan? Maibahagi mo ba ang kakayahang ito sa

mga kaibigan, kaklase at mga kapatid mo? Masaya ka ba sa natutunan

mo ngayon?

36
 Isagawa

Panuto: Hanapin ang kahulugan ng salita sa Hanay A sa tamang

kahulugan nito na nasa Hanay B. Isulat ang tamang letra sa patlang.

Hanay A Hanay B

______1. masalimuot a. nagulat

______2. nalibang b. mahirap

______3. nasindak c. magulo

______4. maralita d. mayaman

______5. pilyo e. nasisiyahan

______6. masagana f. pasaway

______7. matalim g. mapitagan

______8. maalinsangan h. masusi

______9. marupok i. matulis

______10. magalang j. mahina

k. mainit

Tayahin

Panuto: Isulat ang inilalarawang salita sa patlang. Piliin ang sagot sa

loob ng kahon.

nalibang malugod sabik na sabik Bibliya putahi

37
 1. Sina Mika at Kikay ay naaliw sa kanilang panonood, masyado

silang ________________ sa kanilang ginagawa.

2. Nais ni Marky na malaman ang kwento sa buhay ng mga

Patriarka at ang buhay ni Jesu-Kristo kaya araw-araw ay

nagbabasa siya ng____________.

3. Masyadong _________________ si Chia sa pagdating ng

kaniyang tatay, hindi siya makapaghintay sa araw ng pag-uwi

nito.

4. ______________ na tinanggap ni Lonie ang kanayang mga

panauhin, binigyan kaagad sila ng mga maiinom at makakain.

5. Malaking handaan ang inihanda na may iba’t-ibang mga

_______________ at mga matatamis na mga pagkain ang

inihandog ni Efren para sa dumalo sa kaniyang kasal.

Subukin

Sa modyul na ito ay magagamit mo ang tamang pang-angkop sa

pangungusap o sa pakikipag-usap.
Bilang paunang pagsasanay, nais ko munang kilalanin ninyo ang
mga pang-angkop na gagamitin sa pangungusap na buuin mo.

38
Panuto: Ilagay sa patlang ang pang-angkop na (na, -ng, -g) na

kailangan ng bawat pares ng salita.

1. Tapat _____ kaibigan. 6. Bayan _____ magiliw.

2. Malaki _____ kahon. 7. Luto _____ bahay.

3. Balon _____ malalim. 8.Buka _______ liwayway.

4. Masaya _____ pamilya. 9.Maasim _____ sampalok.

5. Bahay _____ bato. 10. Guro ____ masipag

Aralin
Pang- angkop
5
Isa sa mga paraan ng mabisang pagtuturo ng mabuting
pakikipag-usap at magaang pagbigkas ng mga salita ay ang pagbasa
ng mga pangungusap na may mga pang-ugnay na may dalang
magandang mensahe na makukuha ng mag-aaral.

39
 Subalit, bago natin tuklasin ang mga pang-angkop na idugtong sa
mga salita, tayo ay magbabalik-tanaw muna sa mga magagalang na
pananalita na dapat gamitin sa pakikipag-usap.

Tuklasin

Ang pang-angkop ay nagsisilbing pang-ugnay sa isang salita sa

iba pang salita sa pangungusap upang maging madulas ang bigkas ng
pinag-ugnay na salita.

Basahin ang mga tugmang pambata. Tuklasin kong ano ang

tawag sa mga salitang sinalungguhitan.
Ako ay nagtanim

Ng kapirasong luya

Tumubo’y gabi

Namunga ng mangga

Nang pipitasin ko’y

Nagiging hinog na papaya

Nang lumagpak sa lupa isang magandang dalaga.

Ano ang nararamdaman mo sa pagbasa ng tugmang

pambata?_____________________________________________

40
 Suriin

Anu-ano ang mga salitang sinalungguhitan?_________________

Ano ang tawag sa mga titik na sinalungguhitan?______________

Pang-angkop ang tawag sa mga titik at katagang sinalungguhitan.

Ang tatlong pang-angkop ay na, -ng, at -g. Ang mga ito ay nag-

uugnay sa dalawang salita sa pangungusap.

 Ang pang-angkop na –ng ay ginagamit sa pag-uugnay ng salitang

nagtatapos sa patinig na a, e, i, o, at u.

Halimbawa: mataong lugar

 Ang pang-angkop na na ay ginagamit sa pag-uugnay ng mga

salitang nagtatapos sa katinig.

Halimbawa: likas na masipag

 Kapag ang salita ay nagtatapos sa n, nagkakaroon ng

asimilisasyon kaya nawawala ang n at iniaangkop ang –ng dahil

patinig ang nagiging huling tunog kapag nawawala ang n.

Halimbawa: kahon na malaki = kahong malaki.

41
 Pagyamanin

Pagyamanin ang pagkakaintindi sa isang paksa sa pamamagitan

ng paggawa ng gawaing nakalaan sa iyo.

Gawain A: Nais kong bilugan mo ang lahat na pang-angkop na ginamit

sa pangungusap.

1. Lalaking masipag ang gusto ni Melanie.

2. Bagong bili ni mama ang puting bag.

3. May dumalong espesyal na bisita sa kasal ni Nita.

4. Naghandog ng malaking regalo si Lola kay Tiya.

5. May magandang bahay na bato sa kabilang kanto.

6. Malakas na palakpakan ang sumalubong sa mga kalahok sa

sayawan.

7. Libo-libong katao ang lumahok sa parada.

8. Bayani ang mga Doktor na gumagamot sa may sakit na COVID.

9. Binigyang pansin ng Pangulo ang mga mahihirap.

10.Malaki ang nalugi ng mga negosyante sa ngayong panahon.

Gawain B: Ngayon, bumuo ng parirala mula sa dalawang salitang

ibinigay sa pamamagitan ng paggamit ng pang-angkop. Isulat ang
sagot sa patlang.
Halimbawa: balon + malalim = balong malalim

42
 1. Puti + ilaw = __________________________

2. Matindi + trapik = ______________________

3. Bayan + magiliw=______________________

4. Buka + liwayway =_____________________

5. Plastik + buti=_________________________

6. Bata + bata=__________________________

7. Handog + awit=________________________

8. Halaman + bukid=______________________

9. Karagdagan+ impormasyon=___________________

10.Lima + libo =___________________________

Gawain C: Nais ko namang buuin mo ang mga pangungusap gamit

ang wastong pang-angkop at isulat sa patlang.

1. Sina Lina, Lito, at Lino ay masayahin at matalino _____

magkakaibigan.

2. Si Rosa at Miya ay mababait na mga bata kaya mahal na mahal

sila ng kanila_____ mga magulang.

3. Ang mga Doktor at Nars ay masayahin______ naglilingkod sa

bayan.

4. Ang bata____ masipag mag-aral ay malayo ang mararating.

43
 5. Bago____ lipat sina Jose at Nono at masayang-masaya sila sa

kanilang tahanan.

6. Ang mga mababangis ____ hayop ay nasa loob ng metal na

kulungan.

7. Kailangan ko ang epektibo____ gamot para sa sakit ng tiyan.

8. Hindi mabilang ang mga kababayan natin_____ nangunguna sa

larangan ng pagsayaw.

9. Mabenta ang mga bulaklak sa panahon ____tag-ulan.

10.Magaan sa pakiramdam ang magbigay ng tulong pinansyal sa

nangangailangan____ tao.

Tayahin

Upang masukat natin ang iyong pagkakaintindi sa leksyong ito,

unawaing mabuti ang panuto sa pagsagawa ng gawaing nakalaan
saiyo.

Panuto: Palitan ng tamang pang-angkop ang salitang sinalungguhitan.

Isulat sa patlang ang tamang sagot.
________ 1. Ang mag-aaral ng masipag ay makakamit ang pangarap.

_________2. Gusto ko na matibay na payong sa darating na tag ulan.

_________3. Dahan-dahan ng lumabas ang mga matatanda.

_________4.Nahulog ang bata sa mataas ng kahoy.

_________5. Ang sampug mag-aaral ay nakapasa sa pagsusulit.

_________6. Nawala ang bago ng payong ni Magda.

44
_________7. Si Nardo ay matapat ng mag-aaral.

_________8. Madalina araw na umuwi si Karding.

_________9. Malambot ng unan ang gusto kong gamitin.

_________10. May masayang namumuhay si Andi sa simplena

bahay sa Siargao.

Aralin
Pangatnig
6
Tuklasin 7

Panuto: Hanapin at bilugan sa loob ng kahon ang mga

salitang nasa ibaba ng kahon.

u p k u a t e w
p b n m i a s d
a y f n h r y o
n s u b a l i t
g g m a e n k l
n e k a p a g l

1. Kapag 2. upang 3. at 4. subalit 5. ngunit

Suriin

Basahing mabuti ang sumusunod na pangungusap. Suriin ang

mga pangatnig na may salungguhit.

45
 1. Ang mga mamamayan maging ang mga kabataan ay nagising
na rin sa katotohanang sila’y may mga tungkuling dapat
gampanan.
2. Nakakasama sa ating kalikasan at kalusugan ang polusyon.
3. Disiplina ang kailangan upang ang bansa ay umunlad.
4. Ang pagputol ng kahoy ay ipinagbawal ngunit marami pa rin
ang gumagawa nito.
5. Nagagalit ang kanyang ina kapag hindi siya sumusunod.
6. Si Cris at Joe ay kumakain dahil siya ay nagugutom.
Ang mga mag-aaral ay nagbabasa ng aklat sapagkat may
pagsusulit sila bukas.
7. Sumakit ang kanyang lalamunan dahil sa kasisigaw.
8 ng tagumpay kahit na maraming
8. Nakatakda siyang umani
naninira sa kanya.
9. Nagkasundo na ang mga trabahador at may-ari kung gayon ay
magbubukas na ang planta.

 Batay sa mga pangungusap na iyong binasa sa itaas anu-

ano ang salitang may salungguhit?

 Nais kong malaman mo na ang mga salitang may

salungguhit ay tinatawag na Pangatnig.

Ang pangatnig ang mga kataga o lipon ng mga salitang nag-

uugnay sa dalawang salita, at parirala.

Mga halimbawa ng pangatnig ay:

o, ni, maging,man, kung, kapag, pag, ngunit,, subalit, (dahil sa,
sapagkat, daw, raw, sa wakas, kung sino, kung ano, kung gayon
atbp.
 Para mas madali mong matukoy ang mga pangatnig
kinakailangan mo munang malaman ang mga uri nito.

46
Mga uri ng Pangatnig at Halimbawa:

1. Paninsay – ito ay ginagamit sa pangungusap na ang dalawang

isipan ay nagkakasalungatan.
Halimbawa:
Namatay si Mang Isko ngunit ang kanyang prinsipyo ay
mananatiling buhay.
2. Pananhi – ito ay ginagamit upang makatugon sa mga tanong na
bakit o upang maipakilala ang mga kadahilanan ng isang
pangyayari at ng anumang iniisip o nilukob.

Halimbawa:
Ang kanyang prinsipyo ay mananatiling buhay sapagkat
nariyan si John na magpapatuloy ng kanyang naudlot na gawain.
9
3. Pamukod – Ito ay ginagamit upang ihiwalay, itanggi o itakwil ang
isa sa ilang bagay o isipan.
Halimbawa:
Maging ang mga kasamahan niya’y nagpupuyos ng
kalooban.

4. Panlinaw – Ito ay ginagamit upang dagdagan o susugan ang

kalinawan ng mga nasabi na.
Halimbawa:
. Nagkasundo na ang mga trabahador at may-ari, kung
gayon ay magbubukas na ang planta.

5. Panubali – nagsasaad ito ng pag-aatubili o pag-aalinlangan.

Halimbawa:
Hindi tayo matutuloy sa sine kapag hindi umuwi nang
maaga ang tatay.

6. Panapos - pangatnig na nagsasaad na malapit nang matapos

ang pagsasalita o ang nais ipahiwatig ng pangungusap.
Halimbawa:
Makukuha ko na rin sa wakas ang inaasam kong
promosyon sa trabaho.

7. Panulad – nagpapahayag ito ng paghahambing ng mga gawa o

pangyayari.
Halimbawa: Kung ano ang itinanim, siya ring aanihin.

47
 8. Pamanggit - pangatnig na gumagaya o nagsasabi lamang ng
iba.
Halimbawa:
Siya raw ang hari ng sablay.
9. Panimbang - pangatnig na gamit kung naghahayag ng
karagdagang impormasyon at kaisipan.
Halimbawa: Nagpiknik sa bukid sina Jose at Maria.

Pagyamanin
10

Gawain A
Panuto: Ilagay ang P sa kahon kung pangatnig at H kung hindi.

sapagkat tayo

upang subalit

iyon maging

ngunit dahil sa

kapag sa wakas

Isagawa
11

Panuto: Piliin ang angkop na pangatnig sa kahon upang makompleto

ang mga pangungusap.

kung subalit upang kapag at

1. Matutuwa ang iyong guro _______gagawin mo ang iyong

gawain.
48
 2. Maganda ang dalaga ______ masungit naman siya.

3. Mag-aral ka nang mabuti _________ makamit mo ang iyong

pangarap.

4. Nagpiknik sa bukid sina Jose ________Maria.

5. Hindi makakapunta rito si Boyet ______umulan.

Tayahin

Panuto: Bilugan ang angkop na pangatnig sa bawat pangungusap.

Gawain A

1. Masipag si Ana ( at, kapag,) maganda pa.

2. Matatapos na ang parangal ( kapag, ngunit) wala pa siya.
3. Hinahanap ko ang nawawala kong tuta ( subalit, kaya) hindi ko
natagpuan.
4. Tumigil ang mga sasakyan (at, upang ) makatawid ang mga tao
sa lansangan.
5. Maliligo ka na ba (ngunit, o) magsisipilyo ka muna.

Gawain B
Panuto: Punan ang patlang ng angkop na pangatnig.

Kung gayon kung sino dahil sa sa wakas sapagkat

1. Umaapaw ang ilog ________ walang tigil ang ulan.

2. ________ nakatapos na rin ako sa mga gawaing bahay.

3. Namaos siya ________ matagal na pagtatalumpati.

49
 4. _______ pa ang pinakamaliit siya pang pinakamagaling.

5. ________ hindi na ako papasok sa paaralan.

Karagdagang Gawain
13

Gawain A
Panuto:Tukuyin ang pangatnig sa bawat pangungusap.Isulat sa kahon
ang pangatnig na ginamit.

1. Batid ko ang pagkapanalo ng ating grupo kung si Roland ang

piliing lider natin.

2. Hindi tayo makapaglaro kapag hindi hihinto ang ulan.

3. Sasayaw ako kung aawit ka.

4. Sasabay sana ako ky Maricar pauwi subalit nakaalis nap ala s’ya.

5. Magbabasa ako ng aklat o manonood ako ng telebisyon.

Gawain B

Panuto: Isulat sa patlang ang pangatnig na bubuo sa pangungusap.

1. Bibisitahin natin si lola sa Sabado ______ipagdiriwang natin ang

kanyang ika-siyamnapu’t apat na kaarawan. (dahil, daw, raw)

2. Sasama si Joel sa ekskursiyon ______nakaipon siya ng pera.

(ngunit, kaya, sapagkat)

3. Nakakalbo ang kagubatan ______maraming tao ang pumuputol

ng punong kahoy. (subalit, sapagkat, kung gayon)

4. Siya ____ ang hari ng kanilang lugar. (daw, raw, dahil sa)

5. Umaapaw ang ilog ______ walang tigil ang ulan.

(daw, sapagkat , ngunit)

50
 51
Isagawa
1. Maputik at mabato
2. malamig
3. Dahan-dahan
4. Mahigpit
5. malakas
Suriin
Pagyamanin
1. masarap-magluto-pandiwa
1. PU
2. lalo-pinipitpit-pandiwa
2. PA
3. kaunti-asin- pangngalan
3. PU
4. katamtaman-haba at sukat- pangngalan
4. PU
5. malinis-kaldero-pangngalan
5. PA
6. PA
Tuklasin
7. PU
A. 1. Mga salitang naglalarawan
8. PA
2. pang-abay at pang-uri
9. PA
B. Ginagamit bilang paglalarawan sa salitang
10. PU alalahanin(pandiwa), bakasyon(pangngalan)
Balikan Subukin
1. tinolang bangus 1. dahon ng gabi
2. bangus, luya, dahon ng sibuyas, kamatis, 2. atis
asin, dahon ng malunggay 3. langka
3. para maalis ang lansa 4. buwan
4. sa katamtamang haba at sukat 5. lamesa
5. para hindi masyadong maluto 6. bangka
7. plantsa
8. anino
9. banig
10. bolpen
Aralin 1
Susi sa Pagwawasto
 Balikan Subukin
1. PU 52 1. maagang
2. PA 2. maayos
3. PA 3. Mabilis
4. PU 4. Nagmamadali
5. PA 5. Palagi
6. PU 6. Tuwing tanghalian
7. PA 7. Masaya
8. PA 8. araw-araw
9. PU 9. Pag-uwi galling eskwela
10. PA 10. gabi-gabi
Aralin 2
Susi sa Pagwawasto
Karagdagang Gawain Susi sa Pagwawasto
Salitang naglalarawan Salitang tinutukoy Pang-abay o Pang-uri
1. Masaya nagkukwentuhan Pang-abay
2. mabilis kumalat Pang-abay
3. masigla pipila Pang-abay
4. Maganda daloy ng pila Pang-uri
5. Labis kasiyahan Pang-uri
Tayahin
1. pang-uri
pang-abay
2. pang-abay
pang-uri
3. pang-abay
pang-uri
4. pang-abay
pang-uri
5. pang-abay
pang-uri
 53
5. Dahan-dahang hanguin
4. Isa-isang ihuhulog
3. baluting maayos
2. Hiwain nang pahaba
1. Piliing mabuti
Karagdagang Gawain
pagpunta 5. napakagandang karanasan
tubig 4. Napakasarap magtampisaw
maligo at makakita 3. sadyang napakasarap
tubig 2. sobrang lamig at malakristal
makikita 1. napakagandang talon
Pandiwa at pang-uri (salitang tinutukoy) Pariralang pang-abay
Tayahin
5. Haluing mabuti
4. katamtamang dami ng asukal
3. isa-isang pigain
2. dahan-dahang hiwain
1. Hugasang mabuti
Isagawa
Pagyamanin (alinman sa mga ito ay tama)
A. 1. talagang nakamamangha
Tuklasin
2. sobrang mapanganib
1. Tuwing ika-28 ng Agosto
3. marami na akong naririnig
2. tulong-tulong ang lahat sa paglilinis at
4. pwedeng magpiknik
pagpapaganda buong paligid
5. napakaganda at nakamamanghang
tanawin gabi-gabi nagdaraos ng misa sa may katedral
B. 1. Masayang mamasyal
2. maraming nakatanim punong-puno ng mga palamuti at banderitas
3. masarap higaan at latagan ang loob at labas ng simbahan
4. masasarap ng pagkain
3. galing sa iba’t-ibang karatig na lugar
5. Mas mabuting
4. maingat na pinagpaplanuhan
5. masagana ang handaan
 54
Isagawa:
C. 1. malakas B. 1. matamlay
2. palagi 2. palingon-lingon
3. paulit-ulit 3. mabilis
4. maaga 4. pabulong
5. paiyak-iyak 5.awang-awa
Pagyamanin:
Karagdagang Gawain: A. 1. naglakad - mabilis, mabagal
1. mabilis 2. sumigaw – malakas, mahina
2. malakas 3. mag-aral- mabuti, maayos
3.pabulong
4. mabilis B. 1. taimtim nanalangin
5.matamlay 2.tumakbo matulin
6. masaya 3. masarap magluto
7.magiliw 4. mahinhin kumilos
8.saglit 5. sumigaw malakas
9. maingay
10.taimtim Suriin:
1. Madalas
2. Mabilis
Tayahin: 3. Malungkot
A. 1. lubha 4. Malakas
2. dahan-dahan 5. Usad pagong
3.lubos 1.
4. magalang
2.
Subukin
5.sobrang-ingat
6. mabilis 3.
7.saglit 4.1. Mataray sinagot
8.matiyaga 5.2. Maagang gumising
9. lubos 3. Sumigaw malakas
10.masusi 4. Mabilis dumaan
B.1.Masarap 5. Lubhang napagod
2.padabog 6. Palingon –lingon tumawid
3.sabik 7. Pabulong sinabi
4.malakas 8. Matamlay gumising
5.maayos 9. Mahusay magtago
10. Magalang sinagot
Aralin 3
Susi sa Pagwawasto
 55
Tayahin B.
1. hindi inalintana -
1. Bibliya
2. Sabik na sabik
3. malugod
4. putahi
5.
6.
7. 5. putahi
8. 4. malugod
9. 3. Sabik na sabik
10. 2. Bibliya
11. 1. nalibang
Tayahin A
Suriin:
1. delikado 6. mahalimuyak
2. pagkagulat 7. napakadilim
3. napaka-asim 8. matatapang
4. gabundok 9. makawang-gawa
5. nadurog 10. pagpupulong
10. g 5. f Subukin:
9. j 4. b 1. delikado
8. k 3. a 2. pagkagulat
7. i 2. e 3. napakadilim
4. magigiting
6. d 1. c
5. mapagbigay
Isagawa
Aralin 4
Susi sa Pagwawasto
 56
Gawain B
1.puting ilaw
Susi sa Pagwawasto
2.matinding trapik
3.bayang magiliw
4.bukang
5. plastik na buti
6.batang bata
7.handog na awit
8.halamang bukid
Gawain B 9.karagdagang impormasyon
1.puting ilaw 10.limang libo
2.matinding trapik
3.bayang magiliw Gawain A
4.bukang 1.na
5. plastik na buti 2.bagong puting
6.batang bata 3.dumalong, na
7.handog na awit 4. malaking
8.halamang bukid 5.magandang, kabilang
9.karagdagang impormasyon 6. na
10.limang libo 7. libo-libong
8. na
9. binigyang, ng
Gawain C Tayahin
10.ng, ngayong
1.na 1.na
2.ng 2.ng 10.ng
3. g 3. -g 9.na
4. na 4. na 8.ng
5. ng 5. ng 7.ng
6. na 6. na
6.g
5.na
7.ng 7.na 4.ng
8. g 8. ng 3.g
9.na 9.na 2.ng
10.na 10.-g 1.na
Subukin
Aralin 5
Susi sa Pagwawasto
 57
Tayahin (Gawain B)
2. sapagkat
2. sa wakas
3. dahil sa
4. kung sino
5. kung gayon
5.o
4.subalit
3.kung
2.kapag
1.kung
Karagdagang Gawain
Tayahin (Gawain B)
Tayahin (Gawain A)
1. sapagkat
1.at
2. sa wakas
2.ngunit
3. dahil sa
3.subalit
4. kung sino
4.upang
5. kung gayon
5.o
Isagawa Payamanin
1. Kung 1.P 6. H
2.subalit 2.P 7.P
3.upang 3.H 8. P
4.at 4.P 9. P
5. kapag 5.P 10. P
Aralin 6
 4
Filipino
Ikatlong Markahan- Modyul 4:
Pang-angkop,Simuno at Panaguri,
Sanhi at Bunga

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

 Subukin

Gawain A

Panuto: Isulat sa patlang ang naaangkop na pang-angkop. Pumili

lamang sa pang-angkop –na, -ng , at –g.

1. Mali_____ tao
2. Maingay ______ kapaligiran
3. Palaban _______ babae
4. Maganda________ bahay
5. Hardin __________ kaaya-aya

Gawain B
Panuto: Sipiin ang dalawang salitang pinag-ugnay ng pang-angkop.
Bilugan ang pang-angkop na ginamit.
Halimbawa: Nilipad ng hangin ang mga dahong tuyo.

1. Nakatanggap si Ella ng malaking nanika.

2. Nakamit niya ang unang gantimpala.
3. May malaking hardin sa loob ng palasyo.
4. Inilako niya ang matigas na tinapay.
5. Ibinili si Shairah ng bagong damit.
6. Sumulat siya ng maikling kwento.
7. Matalinong bata iyong si Rose.
8.-9. Malambot na unan ang gusto kong gamitin.
10. Si Nardo ay matapat na mag-aaral.

1
 Z

Aralin
Pang-angkop (na, g, ng)
1
Balikan

Dahil ang pang-angkop ay bumabasi sa huling letra ng sinusundang

salita. Kinakailangang tandaan ang dalawang grupo ng mga titik, ang
Katinig at patinig.

Isulat sa kahon ang mga titik na naaayon sa lupon ng mga titik na

katinig at patinig base sa alpabetong Pilipino.
Mga Katinig

b d
y

Mga Patinig

2
 Tuklasin

Panuto: Suriin ang parirala at kilalanin kung alin sa mga salita ang
dinugtungan ng pang-angkop. Ipaghiwalay ang pang-angkop sa
dinugtungan nitong salita.

Halimbawa: magandang mamasyal = maganda + ng

1. malagong halaman = _____________ + ______

2. makatas na prutas = _____________ + ______
3. isang mamamayan = _____________ + ______
4. walang katulad = _____________ + ______
5. gusaling Malaki = _____________ + ______
6. kapatid na mabait = _____________ + ______
7. balong malalim = _____________ + ______
8. kasulatang tinatago = _____________ + ______
9. takdang aralin = _____________ + ______
10. damit na bago = _____________ + ______

Suriin

Basahin ang mga sumusunod na pangungusap. Suriin ang mga

pang angkop na nakakahon.

1. Ang Bukidnon ay bahagi ng Hilagang Mindanao.

3
 2. Ang masunuring bata ay mahal ng kanilang magulang.
3. Dahil sa mainit na panahon, nagkasakit si Tessi.

Ano-ano ang mga titik/kataga na nag-uugnay sa dalawang

magkasunod na salita upang maging mas kaaya-aya ang pagbigkas ng
mga ito. Isulat sa kahon ang iyong sagot.

1. 2. 3.

Ang Pang-angkop ay mga katagang ginagamit upang maging

maganda ang pagkakabigkas ng dalawang salitang magkasunod.

Mayroong tatlong uri ng Pang-angkop:

 –na – inuuugnay ito sa salita ng nagtatapos sa katinig maliban
sa “n”.
Halimbawa: Matigas na tinapay

 –n- inuuugnay ito sa salita na nagtatapos sa katinig na “n”.

Halimbawa: balong malalim

 –ng- inilalagay o inuuugnay sa salitang nagtatapos sa patinig

(a,e,i,o,u)
Halimbawa: matabang aso

Pagyamanin

4
Gawain A: ( http://samutsamot.wordpress.com)

Panuto: Gumamit ng pang-angkop upang pagsamahin ang dalawang

salita. Isulat ang sagot sa patlang.

Halimbawa: luma, sapatos __lumang sapatos__

__sapatos na luma__

1. 2. Mag-aaral, masipag ________________ _______________

3. Ika-lima, beses ________________
4. 5. Marumi, damit ________________ _______________
6. 7. Nakaraan, lingo ________________ _______________
8. Panlaba, sabon ________________
9. 10. Likas, yaman ________________ _______________

Gawain B:

Panuto: Isulat sa patlang ang tamang pang-angkop (-ng, -g, o na).

1. Nauuna ang puti___ kabayo sa karera.

2. Si Andoy ay takot pumasok sa madilim ____ kwarto.
3. 4. Sa mahiyain__ bata ibinigay ang bago___ damit.
5. Limandaan_ piso ang ibinigay sa kanya.
6. Napakaraming tao ang nanood ng pelikula.
7. 8. Hinuli ng mataba___ pulis ang dalawa___ magnanakaw.
9. . Napakaganda ng ginto___ hikaw ang prinsesa.
10. Kinuha ni Nena ang damit ____ regalo ng ninang niya.

5
 Isaisip

Panuto: Basahin at suriing mabuti ang mga salitang nasa Hanay A.

Isulat sa patlang ang letra sa hanay B na inilalarawan ng nasa hanay
A.

Hanay A Hanay B

______1. Katagang ginagamit upang a. “–ng”

maging maganda ang
pagkakabigkas ng dalawang
salitang magkasunod. b. Pang-angkop

______2. Pang-angkop na
nuuugnay sa salita na
nagtatapos sa katinig na “n”. c. Patinig

______3. Pang-angkop na idinudugtong

sa salita ng nagtatapos sa d. “-g”
katinig maliban sa “n”.

e. katinig
______4. Ginagamit ang pang-angkop
na “–ng” kapag ang
salitang sinusundan ay f. “na”
nagtatapos nga titik na ito.

______ 5. Pang-angkop na inilalagay o inuuugnay sa

salitang nagtatapos sa patinig.

6
 Isagawa

Panuto: Basahin at unawain ang sanaysay. Punan ng naaangkop na

pang-angkop ang mga patlang.

Ang SEA Games

Isang pampalakasan____ kompetisyon ng mga manlalaro sa

rehiyon__ Timog Silangan___ Asya ang Southeast Asian Games.
Layunin nito na magkaroon ng mapayapa___ pag-uugnayan__
pangkultural, pagka-kapatiran, pagkakapantay-pantay at pagkakaisa
ng mga bansa___ bumubuo sa rehiyon__ ito. Layunin parin nito__
linangin ang kasanayan__ pampalakasan ng mga mamamayan ng mga
bansa rito upang mag silbi___ inspirasyon sa mga kabataan at
makapagbigay-karangalan sa kanikanila___ bansa. Sa paglahok sa
ganito___ uri ng pakikipagpaligsahan, nililinang ang mga kasanayan ng
tao sa iba’t iba___ larangan ng palakasan at pakikipagkapwa’t
pakikisalamuha. Lumalawak din ang pangkultura___ pag-uunawaan
sa isa’t isa ng mga magkakaiba__ lahi.

7
 Tayahin

Gawain A

Panuto: Isulat sa patlang ang naaangkop na pang-angkop. Pumili

lamang sa pang-angkop –na, -ng , at –g.
1. Nasaktan______ bata
2. Balon_________malalim
3. Mainit ________ tinapay
4. Manga________ hilaw
5. Bata__________ makulit
6. Masunurin______bata
7. Maganda_______ asal
8. Bulag________ kalabaw
9. Mabaho_______amoy
10.Mabait_______ matanda

Gawain B
Panuto: Sipiin ang ang mga pangungusap. Lagyan ng ekis (x) ang
bilang ng pangungusap na may maling pang-angkop at isulat ang
wastong pang-angkop sa patlang. Lagyan naman ng tsek (/) kung ang
pangungusap ay may astong pang-angkop.

_______1. Pinulot ni Amor ang mga dahon na tuyo.

___________________________________
_______2. Sumasakit ang sira na ngipin ni Almera.
___________________________________
_______3. Nahulog ang bata sa mataas na hagdan.

8
 ___________________________________
_______4. Nawala ang bago na sapatos ni Amie.
___________________________________
_______5. May mga malagong halaman sa hardin.
___________________________________
Gawain C
Panuto: Bumuo ng parirala o dalawang salitang ipinag-ugnay na
mayroong pang-angkop gamit ang mga salita sa bawat numero. Isulat
ang sagot sa patlang.

1. nakakatakot- ___________________________________
2. hardin- ________________________________________
3. babala- _______________________________________
4. makulay- ______________________________________
5. hinahabi- ______________________________________
6. puti- __________________________________________
7.. sampu- ________________________________________
8. kawali- _______________________________________
9. pangit- ______________________________________
10. unan- ______________________________________

Karagdagang Gawain

Naglalaro ang magkaibigang Dave, Elsa at Ana sa malapit na

palarooan ng maisipana nila ang isang bagay. Basahin ang
kanilang diskosyon at punan ang mga patlang ng naaangkop
na pang-angkop.

9
Dave: Tara! Punta tayo sa malaki___(1) puno.

Elsa: Magdala tayo ng marami__ (2) pagkain at laruan.

Ana: Oo bah! Maganda yan, susubukan ko rin___ (3)

hiramin ang maliit ___(4) sapin ni nanay para may
pangsapin tayo at nang hindi madumihan ang mga
dala natin____(5) pagkain.

Dave: Sige magsi-uwi muna tayo, kita nalang tayo doon sa

malaking puno mamaya.

Makaraan ng ilang minuto dumating na ang magkakaibigan sa

kanilang napagkasunduang lugar.

Dave: Halina kayo,

z

Aralin
Simuno at Panaguri
2
Sa araling ito ay inyong matutunan ang pagtukoy sa simuno at
panaguri at ang wastong paggamit ng mga ito sa pangungusap.
May dalawang bahagi ang pangungusap. Ang unang bahagi ay
tinatawag na simuno. Ang ikalawang bahagi naman ay tinatawag na
panaguri.
Ang simuno ay ang pinag -uusapan sa pangungusap at ang
panaguri ay nagsasabi tungkol sa simuno.

Subukin

Panuto: Bilugan ang Simuno at salungguhitan ang Panaguri sa

bawat pangungusap.

10
 1. Si Juan ay lumalangoy sa sapa.
2. Si Andres ay nagsaliksik tungkol sa buhay ng mga bayani.
3. Ang malaking puno ng manga ay nabuwal.
4. Kami ay nagtanim ng mga halaman.
5. Sina Jack at Jill ay nakatira sa bukid.

Gamit ang Simuno at Panaguri sumulat ng limang pangungusap.

6.
7.
8.
9.
10.

Tuklasin

Panuto: Sa loob ng malaking bilog ay Simuno. Sumulat ng mga

Panaguri sa loob ng maliliit na bilog sa paligid ng malaking bilog.

ay sumasayaw

Guro

11
 Suriin

Ang Simuno ay ang paksang pinag-uusapan sa pangungusap.

Natutukoy ito sa pamamagitan ng panandang si/sina para sa tao at
ang/ang mga para sa bagay.

Mga Halimbawa:

a. Si Rosa at si Ben ay nagbabasa.

b. Sila ay naghahagisan ng bola.
c. Ang aklat ay nasa ibabaw ng mesa.
d. Tayo ay magtatanim ng palay.

Ang Panaguri ay bahagi ng paksa na nagsasaad tungkol sa simuno.

Ito ay nagsasabi tungkol sa pinag-uusapan. Ito ay karaniwang
gumagamit ng mga salitang pandiwa o pang-uri.

Mga Halimbawa:

a. Si Nina ang dumating galing Amerika.

b. Sila ay umuwi sa lalawigan.
c. Ang mga magsasaka ay nagtatanim ng palay sa bukid.
d. Ang mga bata ay masisipag..

12
 Pagyamanin

Panuto: Sagutin ang mga tanong.

A. Isulat sa patlang ang salitang Simuno kung ang may salungguhit

ay tumutukoy sa paksang pinag-uusapan sa pangungusap. At
isulat naman ang Panaguri kung ito ay tumutukoy sa panaguri ng
pangungusap.

__________ 1. Si Anya ay nagliligpit ng mga nakakalat na laruan.

__________ 2. Ang mga bata ay masayang kumanta ng pambansang

awit.
__________ 3. Tayo ay tumayo ng matuwid habang inaawit ang
Lupang Hinirang.
__________ 4. Sina Andrea at Shaiyah ay masayang nakilahok sa
paligsahan.
___________5. Ang aso ay mabilis tumakbo.

B. Bumuo ng pangungusap. Dagdagan ang pangkat ng mga salita

gamit ang iyong binuong simuno o panguri upang makabuo ng
pangungusap.

6. __________ ay magtatanim ng gulay.

7. Si Lara ______________________.
8. Tumubo ng malusog __________________
9. ____________ ay may pambungkal ng lupa.
10. ____________ ay nagsisibak ng kahoy.

13
 Isaisip

Ang Simuno at Panaguri ay mga bahagi ng pangungusap.

Ang Simuno ay ang pinag-uusapan o paksa sa

pangungusap. Ito ay gumagamit ng mga salitang pangngalan
tulad ng tao, bagay, hayop, at lugar. Maaari ring gumagamit
ng mga salitang panghalip tulad ng si. sina, at ako.

Ang Panaguri ay bahagi ng pangungusap na

nagsasabi tungkol sa simuno. Ito ay sumusunod sa simuno
at matatagpuan sa hulihan ng pangungusap na
pinangungunahan ng panandang ay.

1. Ano ang Simuno?

2. Ano ang Panaguri?
3. Kalian mo masasabi kung saan ang panaguri sa isang
pangungusap?

Isagawa

Panuto: Salungguhitan ang Simuno at kahunan ang Panaguri sa

pangungusap. Gumamit ng lapis sa pagsagot. Goodluck!

Halimbawa: Si Anna ay naglalaba sa batis.

1. Si Binibining Lopez ay nagsulat sa pisara.

2. Si Jose Rizal ang pinaka dakilang bayani sa ating bansa.

14
 3. Ang bandila ng ating bansa ay sagrado at dapat igalang.

4. Ang mga libro sa silid aklatan ay maalikabok.

5. Ang mga bata ay nakatingala sa lumilipad na sarangola.

6. Si Luis ay ang aking matalik na kaibigan.

7. Si Christian at Manuel ay magkpatid.

8. Ang mga magasin ay inilipad ng hangin.

9. Ang mga turista ay hinikayat kumain ng pagkaing Pilipino.

10. Si Aling Lourdes ay pumunta sa palengke.

Tayahin

Panuto:
A. Gamit ang Simuno at Panaguri sumulat ng limang pangungusap.

1.
2.
3.
4.
5.

B. Bilugan ang Simuno at salungguhitan ang Panaguri sa bawat

pangungusap.

6. Sina Andres at Mila ay nakatira sa bukid.

7. Ang mga bata ay lumalangoy sa sapa.

15
 8. Ang mag kapitbahay ay nagtanim ng mga halaman sa bakuran.
9. Ang malaking puno ng santol ay nabuwal.
10. Si Riana ay nagsaliksik tungkol sa buhay ng mga bayani.

Karagdagang Gawain

Panuto: Ayusin ang nagkagulong pangungusap sa tamang ayos nito.

1. ay bata masipag ang mag-aral.

2. sa lumipad ang langit ay lobo.

3. halaman kami ng mga nagtanim ay.

4. aking Andrew si ay kaibigan na matalik.

5. pusa ang malakas ay kumain.

Aralin
Sanhi at Bunga
3
Marami ka ng narinig o nabasang mga pangungusap na
naglalahad ng tinatawag na sanhi at bunga. Subalit sa araling ito, ikaw
mismo ang magbibigay ng sanhi at bunga dahil ito ang pag-aaralan mo
sa modyul na ito.

Subukin

16
Panuto:
A. Bilugan ang sanhi at kahonan ang bunga sa bawat
pangungusap.

1. Unti-unting nawawalan ng matitirhan ang mga hayop sa gubat

kaya nasa panganib ang buhay nila.
2. Nakamit ni Arinna ang unang gantimpala sa paligsahan dahil sa
bilis nyang tumakbo.
3. Lumagpas hanggang baywang ang tubig nga baha kung kayat
mabilis na lumikas ang mga tao.
4. Tahimik at madilim na ang bahay dahil tulog na ang lahat.
5. Sapagka’t hindi marunong lumangoy si terry, ginamit niya ang
salbabida.

B. Sumulat ng maikling talata tungkol sa larawan na tinutukoy ang

sanhi at bunga.

1.

_____________________________________________
_____________________________________________

2.

________________________________________________________

17
 3.

________________________________________________________

Tuklasin

Panuto: Punan ang tsart. Bumuo ng sanhi at bunga sa mga

sumusunod na kaisipan.

Sanhi Bunga

1.Hindi kumakain ng gulay

2. Mataas ang nakuhang marka sa test

3.Hindi naghuhugas ng kamay bago

kumain.
4.
Kung kayat maraming lamok sa
paligid
5. Parating naglalalaro ng kompyuter

18
 Suriin

Basahin mo ang kwento tungkol kay Apolinario Mabini noong siya ay

bata pa. Itala ang mga sanhi at bunga na makukuha rito.

Talasalitaan:
1. Utusan – alipin o alalay
2. Malimit – madalas o araw-araw
3. Naglingkod - nagserbisyo

Ang Batang si Pule

Mahirap ang mga magulang ni Apolinario Mabini kaya hindi nila

kayang papag-aralin sa Maynila ang anak nila. Matalino pa naman si
Pule, ang palayaw nila kay Apolinarion Mabini.
Ngunit sadyang nais ni Pule na matuto. Pumasok siyang utusan
sa isang mayaman sa Maynila. Naglingkod din siya bilang isang klerk
upang maka pagpatuloy ng pag-aaral.
Dahil sa gawaing-bahay malimit siyang mahuli sa kanyang klase.
Maaga siyang gumigisig sapagkat nagluluto pa siya ng almusal,
naghahain, at nagliligpit ng pinagkainan ng kanyang pinaglilingkuran.
Walang pambili si Pule ng aklat kaya nakikibasa nalang siya.
Kinokopya niya sa aklat ang mahahalagang bagay na dapat pag-aralan
nang masinsinan.
Gayunpaman, palaging matataas ang marka ni Pule. Kaya
hinahangaan siya ng kanyang mga guro at kamag-aral.

1. Sino-sino ang tauhan sa kwento?

2. Paano sinuportahan ni Pule ang sarili sa pag-aaral sa kabila ng
kahirapan nila?
3. Ano ang ginagawa ni Pule upang makapag-aral kahit walang
aklat?

19
Pag-aralan mo ang dayagram ng ugnayang sanhi at bunga sa
pangyayari sa itaas.

Sanhi Bunga

Mahirap ang magulang ni Hindi nila kayang pag-

Apolinario Mabini, aralin siya sa Maynila

Dahil sa dami ng mga Malimit siyang mahuli sa

gawaing-bahay, klase.
May pangyayaring maiiuugnay sa isa pang pangyayari at maaring ito
ang sanhi o bunga.

Ang sanhi ay dahilan kung bakit naganap ang isa pangyayari.

Halimbawa:

 Walang pambili ng aklat si Pule, kaya nakikibasa nalang siya.

Ang bunga ay ang resulta o kinalabasan dulot ng isang pangyayari.

Halimbawa:

 . Palaging mataas ang kanyang marka, kaya hinahangaan siya

ng kanyang mga guro at kamag-aral.

Pagyamanin

Panuto:
A. Pag ugnayin ang sanhi at bunga piliin ang iyong sagot sa
kahon. Isulat ang letra ng sagot sa patlang.

20
 a. kaya mahal na
1. Maraming natanggap na regalo si Lauren ___ mahal siya ng
mga tao.
2. Si Leah ay huli sa klase ____ b. kasi kaarawan
niya.
3. Madsaling bata si Andrey _____ c. kaya tuwang-
tuwa si G.
4. Umiyak ng malakas ang sanggol _____ Navarro.
d. dahil mababa
5. Galit si Nanay _____ ang iskor ni
Katie.
6. Mataas ang lagnat ni Ryan ______ e. kaya hindi siya
pumasok sa
7. Maganda ang sayaw ni Marie _______ paaralan.
f. kasi gutom siya
g. kaya nagalit si
B. Ibigay ang sanhi ng bawat bunga. Bb. Dinglasan.

1. _________________________ mataas ang marka sa exam.

2. _________________________ malamok na paligid.
3. _________________________ sirang mga ngipin.
4. _________________________ nahuli sa klase.
5. _________________________ malusog na katawan.

C. Ibigay ang bunga ng bawat sanhi.

1. Pagpuputol ng mga punongkahoy ________________________

2. Paggamit nang dinamita _______________________
3. pagsunog ng mga basura _______________________
4. Pagtatapon ng basura sa ilog at dagat ___________________
5. mababa ang markang nakuha _______________________

21
 Isaisip

Tandaan Mo;

Ang sanhi ay pangyayaring nagsasaad ng

dahilan.

Ang bunga ay resulta o kinalabasan o epekto dulot

ng isang pangyayari.

Isagawa

Panuto:

A. Basahin ang kalagayan. Ibigay ang sanhi at bunga.

1. Huwarang mag-aara si Andrea, kaya pinarangalan siya.

Sanhi:
Bunga:

2. Nagkaroon siya ng kanser sa baga dahil sa labis na paninigarilyo.

Sanhi:
Bunga:

3. Ang labis na pagbuga ng usok ang dahilan sa pagka sira ng

Ozone layer.
Sanhi:
Bunga:

22
 4. Pinabayaan ni Maya na paglaruan ng kanyang kapatid ang
kanyang aklat, kung kaya’t napunit ito.
Sanhi:
Bunga:

5. Laging napag lilipasan ng gutom si Marie kaya nagkasakit siya.

Sanhi:
Bunga:

B. Bilugan ang sanhi at kahonan ang bunga sa bawat

pangungusap.

1. Masikip ang lumang sapatos ni Anna, kaya bumuli ng bago si

tatay.

2. Tahimik at madilim na ang bahay dahil tulog na ang lahat.

3. Nakamit ni Arinna ang unang gantimpala sa paligsahan dahil sa

bilis nyang tumakbo.

4. Unti-unting nawawalan ng matitirhan ang mga hayop sa gubat

kaya nasa panganib ang buhay nila.

5. Lumagpas hanggang baywang ang tubig nga baha kung kayat

mabilis na lumikas ang mga tao.

Tayahin

Panuto:

A. Sumulat ng maikling talata tungkol sa larawan na tinutukoy

ang sanhi at bunga.

23
 1.

2.

3.

B. Bilugan ang sanhi at kahonan ang bunga sa bawat

pangungusap.
1. Unti-unting nawawalan ng matitirhan ang mga hayop sa gubat
kaya nasa panganib ang buhay nila.
2. Dahil sa bilis nyang tumakbo, nakamit ni Arinna ang unang
gantimpala sa paligsahan

24
 3. Lumagpas hanggang baywang ang tubig nga baha kung kayat
mabilis na lumikas ang mga tao.
4. Tahimik at madilim na ang bahay dahil tulog na ang lahat.
5. Hindi marunong lumangoy si Terry, kaya ginamit niya ang
salbabida.

Karagdagang Gawain

Panuto: Punan ng angkop na sanhi at bunga ang mga kahon

kaugnay ng sinundang detalye

Sulyap sa mag-aaral

Mga Sanhi Mga Bunga

Nag-aral ng mabuti

Nagkasakit ng UTI
(Urinary Tract Infection)

Palaging nag lalaro ng

cellphone

Naipagmamaliki ng
mga guro at mga
kaklase

25
 26
Isaisip:
1.b Tuklasin:
2.d 1.Malago + ng
3.a 2. makatas + na
4.c 3. isa + ng
5.f 4. wala + ng
5.gusali+ ng
Pagyamanin: Gawain A 6. kapatid + na
1.mag-aaral na masipag
7.balon + g
2.masipag na mag-aaral
8.kasulatan + g
3.ika-limang beses
9.takda + ng
4.maruming damit
10. damit + na
5.damit na marumi
6. nakaraang lingo
Balikan:
7. linggong nakaraan
Mga Katinig
8.sabong panlaba
B,k,d,g,h,l,m,n,p,r,s,t,w,y
9.likas na yaman Mga Patinig
10. yamang likas A,e,I,o,u
Gawain B:
1.-ng
Subukin: Gawain A
2. na 1.-ng
3.-ng 2. na
4.-ng 3.-g
5.-g 4. –ng
5. -g
6.-ng
Gawain B
7.-ng 1.malaking maika
8.-ng 2. unang gantimpala
9-ng 3.malaking hardin
4.matigas na tinapay
10. na
5.bagong damit
Suriin: 6.maikling kwento
7.matalinong bata
1.-ng
8. malambot na unan
2.-na 9. kong gamitin
3.-g 10.matapat na mag-aaral
ARALIN 1
Susi sa Pagwawasto
 27
ginamit.
na wasto ang pang-angkop na Karagdagang Gawain:
ng mag-aaral.iguraduhin lamang
1.-ng
ay dependi sa maiisip na salita
Ang sagot sa tayahin Gawain C 2. –ng
Mga tala para sa Guro 3.-ng
4.-na
5.-ng
Tayahin: Gawain A
1.-g 6. –g-
2.-g 7. –ng-
3.na 8. –na-
4.-ng 9.-ng-
5.-ng 10-na-
Gawain B
1.(x) Pinulot ni Amor ang mga dahong tuyo.
2.(x) Sumasakit ang sirang ngipin ni Almera.
3.( / )
4.(x) Nawala ang bagong sapatos ni Amie
5.( /)
Gawain C
1.nakakatakot na aso; kwartong nakakatakot 6.puting tupa;bistidang puti
2. harding kaaya-aya; maluwag na hardin 7. sampong aso
3.ipinaskil na babala; babalang sinabi 8. kawaling malinis; maruming kawali
4.makulay na banderitas: baldeng makulay 9. Pangit na bata; kabayong pangit
5.hinahabing kumot; damit na hinahabi 10. unang malambot; malambot na unan
Isagawa:
Ang SEA Games
Isang pampalakasang kompetisyon ng mga manlalaro sa rehiyong
Timog Silangang Asya ang Southeast Asian Games. Layunin nito na
magkaroon ng mapayapang pag-uugnayang pangkultural, pagka-kapatiran,
pagkakapantay-pantay at pagkakaisa ng mga bansang bumubuo sa rehiyong
ito. Layunin parin nitong linangin ang kasanayang pampalakasan ng mga
mamamayan ng mga bansa rito upang mag silbing inspirasyon sa mga
kabataan at makapagbigay-karangalan sa kanikanilang bansa. Sa paglahok sa
ganitong uri ng pakikipagpaligsahan, nililinang ang mga kasanayan ng tao sa
iba’t ibang larangan ng palakasan at pakikipagkapwa’t pakikisalamuha.
Lumalawak din ang pangkulturang pag-uunawaan sa isa’t isa ng mga
magkakaibang lahi.
 28
Isagawa
Simuno Panaguri
1.Si binibining Lopez ay nagsulat sa pisara
2. Si Jose Rizal ang pinaka dakilang bayani sa ating bansa
3. Ang bandila ng ating bansa ay sagrado at dapat igalang
4. Ang mga libro sa silid ay maalikabok
aklatan
5. Ang mga bata ay nakatingala sa lumilipad na sarangola
6. Si Luis ay ang aking matalik na kaibigan
7. Si Christian at Manuel ay magkapatid
8. Ang mga magasin ay inilipad ng hangin
9. Ang mga turista ay hinikayat kumain ng pagkaing Pilipino
10. Si aling Lourdes ay pumunta sa palengke
Pagyamanin Karagdagang gawain
1. panaguri 1. Ang bata ay masipag mag aral.
2. simuno 2. Ang lobo ay lumipad sa langit.
3. simuno 3. kami ay nagtanim ng mga halaman.
4. panaguri 4. Si Andrew ay aking matalik na kaibigan.
5. simuno 5. Ang pusa ay malakas kumain.
Subukin
Simuno Panaguri
1. Si Juan ay lumalangoy sa sapa
2. Si Andres Ay nagsaliksik tungkol sa buhay ng mga bayani
3. Ang malaking puno ng Ay nabuwal
manga
4. kami Ay nagtanim ng mga halaman.
5. Sina Jack at Jill Ay nakatira sa bukid.
6.
7.
8.
9.
10.
ARALIN 2
 29
Pagyamanin C.
Sanhi Bunga
1. Pagpuputol ng mga punongkahoy Nagkakaroon ng mga landslides at
pagbaha.
2. Paggamit ng dinamita Namamatay ang maliliit na mga isda
3. Pagsunog ng mga basura Nasira ang Ozone layer
4. Pagtatapon ng basura sa ilog at dagat Polusyon sa hangin
5. Hindi nag-aral ng mabuti Mababa ang markang nakuha
Pagyamanin B.
Sanhi Bunga
1.Nag-aral ng mabuti Mataas ang marka sa exam
2.Maraming naka tambak na basura Malamok na paligid
3.Palaging kumakain ng kendi Sirang mga ngipin
4.Dahil hindi gumising ng maaga Nahuli sa klase
5.Laging kumakain ng gulay Malusog na katawan
Pagyamanin A.
1. Maraming natanggap na regalo si Lauren b.
2. Si Leah ay huli sa klase g.
3.Madasaling bata si Andrey a.
4. Umiyak ng malakas ang sanggol f.
5. Galit si nanay d.
6. Mataas ang lagnat ni Ryan e.
7.Maganda ang sayaw ni Marie c.
Tuklasin
Sanhi Bunga
1. Hindi kumakain ng gulay Kaya nagkasakit at naospital
2. Nag-aral ng mabuti Mataas ang nakuhang marka sa test
3. Hindi naghuhugas ng kamay bago kumain Kaya nagka Amoeba
4. Maraming basurang naka tambak Kung kayat maraming lamok sa paligid
5. Parating naglalaro ng kompyuter Kaya na sira ang mga mata
Subukin
A. Sanhi Bunga
1.Unti-unting nawalan ng matitirhan ang mga Kaya nasad panganib ang buhay nila.
hayop sa gubat.
2..Nakamit ni Arinna ang unang gantimpala sa Dahil sa bilis niyang tumakbo.
paligsahan.
3.Lumagpas hanggang baywang ang tubig baha. Kung kayat mabilis na lumikas ang mga
tao.
4.Tahimik at madilim na ang bahay. Dahil tulog na ang lahat.
5. Sapagkat di marunong lumangoy si Terry, Ginamit niya ang salbabida.
ARALIN 3
 30
A. Isagawa
1.
2.
3.
B.
1.Unti-unting nawaln ng matitirhan ang mga kaya nasa panganib ang buhay nila.
hayop sa gubat,
2. Dahil sa bilis niyang tumakbo, Nakamait ni Arinna ang unang gantimpala sa
paligsahan
3. Lumagpas hanggang baywang ang tubig ng Kung kaya’t mabilis na lumikas ang mga tao.
baha
4. Tahimik at madilim na ang bahay Dahil tulog na ang lahat.
5. Hindi marunong lumangoy si Terry Kaya ginamit niya ang salbabida.
A. Isagawa
1. Sanhi: Huwarang mag-aarl si Andrea,
Bunga: kaya pinarangalan siya
2. Sanhi: Nagkaroon siya ng kanser sa baga
Bunga: dahil sa labis na paninigarilyo
3. Sanhi: Ang labis na pagbuga ng usok
Bunga: ang dahilan sa pagka sira ng Ozone layer.
4. Sanhi: Pinabayaan ni Maya na paglaruan ng kanyang kapatid ang kanyang aklat
Bunga: kung kaya’t napunit ito.
5. Sanhi: Laging napag lilipasan ng gutom si Marie,
Bunga: kaya nagkasakit siya.
B. Sanhi Bunga
1. Masikip ang lumang sapatos ni Anna, kaya bumili ng bago si tatay
2. Tahimik at madilim na ang bahay dahil tulog na ang lahat
3. Nakamit ni Arinna ang unang dahil sa bilis nyang tumakbo.
gantimpala sa paligsahan
4. Unti-unting nawawalan ng matitirhan kaya nasa panganib ang buhay nila
ang mga hayop sa gubat
5. Lumagpas hanggang baywang ang kung kayat mabilis na lumikas ang mga tao.
tubig ng baha
 31
Sulyap sa mag-aaral
Mga Bunga Mga Sanhi
Mataas ang mga marka Nag-aral ng mabuti
Nagkasakit ng UTI Palaging kumakain ng
Junk foods
Nasira ang mga mata
Palaging naglalaro ng
cellphone
Naipagmamalaki ng mga
guro at mga kaklase
Mabait at masunuring
bata
Karagdagang Gawain: