BARYASYON

:
DALAWANG URI
NG BARAYTI
IBABAHAGI NG UNANG PANGKAT
SUSING
SALITA
 WIka
Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga
kaugnay na bantas upang maipahayag ang
nais sabihin ng kaisipan.
Manipestasyon
Pangyayari o bagay na malinaw na
nagtatanghal o kumakatawan sa isang
bagay lalo na sa isang ideya o teorya
permanente
Mananatili at hindi nagbabago
 pansamantala
Panandalian, hindi tiyak kung hanggang kailan
barayty
 barayty
Ang pagkakaroon nito ay bunga ng paniniwala ng mga
linggwista na ang wika ay heterogeneous o nagkakaiba-iba
dala ito ng nagkakaibang pangkat ng tao na may iba't-
ibang lugar na tinitirahan, interes, gawain, pinagaaralan at
iba pa.
BARYA
SYON
 baryasyon
Sa pagdaan ng panahon nagiging ispesyalisado ang
gawain at tungkulin ng tao at ito ay nagreresulta ng
pagkakaiba-iba ng kultura at wika na siyang nagiging
panukat sa progreso ng tao.
DALAWANG
URI
NG
BARAYTI
PERMANEN
TENG
BARAYTI
PERMANENTEN
G BARAYTI
Likas na gamit o linang sa sino mang
tagapagsalita o tagabasa.

13
 Idyolek
Bawat indibidwal ay may sariling istilo ng
pamamahayag at pananalita na naiiba sa bawat isa. Gaya
ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na
nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito
ay mga salitang namumukod tangi at yunik.
Mga halimbawa
✘ “Magandang Gabi Bayan”
ni Noli de Castro

15
Mga halimbawa
✘ “Hindi ka namin tatantanan”
ni Mike Enriquez

16
DAYALEK
 Ano ang
dayalek?
Ang dayalek o dialect ay isang barayiti ng wika na
tumutukoy sa mga salita at paraan ng pananalita ng mga
tao ayon sa kanilang lokasyong heograpikal.
 URI NG
DAYALEK
 Ayon sa manunulat na si Curtis McFarland, isa sa mga
may-akda ng Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino,
nahahati raw sa tatlong uri ang dayalek—dayalek na
sosyal, diskretong dayalek, at dayalektikal na baryasyon.
 Dayalek na sosyal
Kahit nasa iisang lugar daw ang mga tao at
mayroong wika o diyalektong kinalakihan,
nagkakaroon pa rin daw ng pagkakaiba sa
ginagamit na wika ang mga tao ayon sa katayuan
sa lipunan o trabaho nito.

21
 Halimbawa
Sa wikang Tagalog ang salitang kotse ay may
iba’t ibang katawagan:
✘ kotse
✘ oto
✘ tsekot

22
 Diskretong
dayalek
Ito ay sumasalamin sa direktang pagkakaiba
ng mga diyalekto o wika mula sa iba’t ibang mga
lugar.

23
 Halimbawa
Ang salitang langgam ay may ibang kahulugan sa
wikang Tagalog at Cebuano
✘ Tagalog: langgam – uri ng insektong may anim
na paa
✘ Cebuano: langgam – ibon

24
 Dayalektikal na
baryasyon
May mga lugar sa Pilipinas na kahit magkaiba
ng lugar ay pareho naman ng wikang binibigkas
ngunit nagkakaiba sa paraan ng pagbigkas.

25
 Halimbawa
✘ Ang mga naninirahan sa Quezon Province, Batangas, at
Bulacan ay pare-parehong gumagamit ng salitang Tagalog.
Nagkakaiba lamang sila sa aksent o punto. Ang mga taga
Quezon ay gumagamit ng ‘baga’ sa kanilang Tagalog,
habang ang mga Batangueñno naman ay may matigas na
pagbigkas at diin sa mga salita. Ang mga Bulakenyo
naman ay mayroong malumanay na pagsasalita ng wikang
Tagalog.
26
✘ Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
✘ Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
✘ Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)

27
 Mayroong dalawang uri ng dayalek: ang
rehiyonal na dayalek at ang dayalek sa loob
ng isang wika mismo.

28
 Etnolek
Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa
salita ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa
pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang
ibat ibang uri ng Etnolek.
 Halimbawa
✘ Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng
mga ivatan na pantakip sa kanilang ulo
tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan
✘ Bulanim – salitang naglalarawan sa
pagkahugis buo ng buwan

30
 Halimbawa
✘ Laylaydek Sika – Salitang “iniirog
kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng
Mountain Province
✘ Palangga – iniirog, sinisinta,
minamahal
✘ Kalipay – tuwa, ligaya, saya

31
32
33
34
35
36
37
38
39
 Ekolek
Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng
ating tahanan. Ito ang mga salitang madalas na
namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda,
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.
 Halimbawa
✘ Palikuran – banyo o kubeta
✘ Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
✘ Pamingganan – lalagyan ng plato
✘ Pappy – ama/tatay
✘ Mumsy – nanay/ina

41
 Pansamantalang
Barayti
Nagbabago ang wika depende o ayon sa
sitwasyon.

42
 Register
Pagkakaroon ng iba’t-ibang pakahulugan o gamit ng
salita maging ng wika ayon sa larangan o disiplinang
pinagggamitan nito.
✘ monitor ✘ virus ✘ memory
✘ copy ✘ drag ✘ menu
✘ bite ✘ terminal ✘ crash
✘ printer ✘ copy ✘ ink
✘ scroll ✘ delete
✘ shift ✘ cut

44
halimbawa
Register
✘ isang listahan ng mga bisita sa isang hotel (turismo)
✘ pagpapatala ng isang sulat sa post office (komunikasyon)
✘ pagpapatala ng pangalan sa halalan (politika)
✘ pagpasok ng mga mensahe sa utak/pagtanda o pag-alala sa
natutuhan (sikolohiya)

45
withdrawal
✘ pag-atras o pagsuko
✘ pagkuha ng salapi
✘ pagpapalabas ng semilya upang hindi makapasok sa
kaangkinan ng babae
✘ pagtigil o pagpigil sa bagay na gustong sabihin o
gawin

46
authority
✘ dalubhasa dahil sa sariling likha
✘ taong may katungkulan
✘ tao o pangkat na may karapatan o kapangyarihan

47
operasyon

✘ Pagtistis
✘ pagpapalakad ng makina
✘ pagsasagawa ng isang plano

48
 Sosyolek
Paraan ng paggamit ng mga salita ayon sa kanilang
personalidad, edad, katayuang socio-ekonomiko, kasarian,
maging pinaniniwalaan sa buhay.
 Halimbawa
✘ Wikang bekimon/ gay lingo
✘ Wikang balbal/ kanto
✘ Wikang conyo

50
✘ Werpa - Power
✘ Lodi - Idol
✘ Petmalu - Malupet
✘ Boom-Panes (pinauso ni Vice Ganda)
✘ Churva (beki word)
✘ Wasaar (beki word)
✘ Melet (beki word)

51
✘ "Hay naku ka gurl, nakakajines ka.“
✘ "Lmk, hm, lol“
✘ "Naisip ko kasi na what if magtravel na lang tayo?“
✘ “wer na u, d2 na me.”
✘ “spill the tea girl!”
✘ “Flex ko lang jowa ko.”
✘ “Tara pre, tagay na tayo!”

52
 Pidgin
Ito ay barayti ng wika na walang pormal na
estraktura. Ito ay binansagang "nobody's navite
language" ng mga dayuhan.
 Halimbawa
✘ Ako kita ganda babae
✘ Kayo bili alak akin

54
 Creole
Mga barayti ng wika na nadedelop dahil sa mga
pinaghalong salita ng indibidwal, mula sa magkakaibang
lugar.
 Halimbawa
✘ Mi nombre- Ang Pangalan ko
✘ Di donde- Taga saan ka?

56
 Moda
Ang barayting kaugnay sa midyum na ginagamit sa
pagpapahayag.
 Halimbawa
MODANG MODANG TEXT:
PASALITA: E1: Kain tau.
E1: Kain na tayo. E2: Wer?
E2: Tara. San? E1: Resto
E1: Sa resto. E2: Wat resto?
E2: San nga e? E1: Khit san

E1: E di sa Gerry’s. E2: S Gerry’s n ln

E2: Okey. 58
E1: K
 Estilo
Ang barayti na kaugnay ng relasyon ng nagsasalita sa
kausap.
 Halimbawa
✘ Pormal na pagtitipon
✘ Tsismis

60