Komunikasyon at

Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino
 Heograpikal,
Morpolohikal, at
Ponolohikal na
Varayti ng Wika
LAYUNIN:
• Maipaliwanag ang heograpikal, morpohikal, at
ponolohikal na varayti ng wika.
• Masabi kung ang mga halimbawang
pangungusap ay nagpapakita ng varayti ng
wika sa heograpiya, morpolohiya, at
ponolohiya; at
• Makapagtatala ng mga tiyak na halimbawa ng
varayti sa heograpiya, morpolohiya, at
ponolhiya particular sa mga wika sa Pilipinas.
 A B
_____ 1. barikan a. nagluluto at nagtitinda ng bilo-bilo
_____ 2. huntahan b. nagluluto at nagtitinda ng goto
_____ 3. tuklungan c. inuman ng alak
_____ 4. gotohan d. nagluluto at nagtitinda ng lomi
_____ 5. magpipinindot e. lugar ng inuman ng alak na may mga
babae
_____ 6. pagerperan f. kuwentuhan
_____ 7. lomihan g. kapilya
“napatak ang mga dahon”

“mapurol ang ulo”

Narinig mo na ba ang mga pahayag na ito?
Sa anong pagkakataon o sitwasyon mo
narinig ang mga ito?

“nasuray ang dyipni”

Ano-anong bagay ang alam mong
pumapatak,
sumusuray,
at mapurol?
Heograpikal na Varayti ng
Wika
• Nagiging salik ang heograpiya o lugar ng nagsasalita sa
pagkakaroon ng varayti ng wika. Dahil ang Pilipinas ay isang
archipelago na nahahati ng katubigan at kapatagan, at
napaghihiwalay ng mga pulo at kabundukan, hindi maiiwasang
makalikha ng sariling kultura o paraan ng pamumuhay ang mga
taong sama- samang naninirahan sa isang partikular na pulo o
lugar.
• Hindi lamang ang lokasyon ng mga lugar at ang magkakaibang
kultura na lumilikha ng magkakaibang katawagan at kahulugan
ang nagiging dahilan ng varayti sa wika. Ang iba’t ibang paraan
ng PAGBUO ng SALITA ng mga taong kabilang sa iba’t ibang
kultura ay nagiging salik din sa varayti ng wika.
• Kasabay ng nabubuong kultura ang pagbuo rin ng wika
sapagkat ang kultura ay kabuhol ng wika.
• Ito ang dahilan kung bakit sa magkakahiwalay at
magkakaibang lugar, ang iisang bagay o konsepto ay
nagkakaroon ng magkaibang katawagan.

Halimbawa:

Salita: Ibon
Sinugbuanong Binisaya- langgam
Filipino- ibon
Halimbawa:
Salita: mangutang
Filipino: manghiram ng pera
Pampanga: magtanong ng direksiyon

Salita: maganda

Filipino: kaakit-akit
Salita: oras Samar: mahusay
Filipino: panahon

Pangasinan: hugas
“napatak ang mga dahon”
“mapurol ang ulo”
“nasuray ang dyipni”
• Batangas
• Maynila
- ang pandiwa (verb) o
salitang nagpapakita ng - ang pandiwa ay nakabanghay
aksiyon o kilos ay sa gitlaping /-um-/ gaya ng
nakabanghay sa unlaping /na-/ umiiyak, umuulan, kumakanta,
tulad ng naiyak, naulan, at tumatakbo.
nakanta at natakbo.
Morpolohikal na Varayti
ng Wika
• Dahil sa iba-iba ang wikang ginagamit sa iba’t
ibang lugar, nagkakaiba rin ang paraan ng pagbuo
ng salita ng mga naninirahan sa mga ito. Ang
pagkakaibang ito sa pagbuo ng mga salita dahil
sa paglalapi ang tinatawag na Morpolohikal na
Varayti ng Wika.
 Bukod sa mga pagkakaiba sa katawagan at kahulugan (heograpikal
na varayti), nagkakaroon din ng pagbabago sa bigkas at tunog ng mga
salita ayon sa varayti, anyo at ispeling (morpolohikal na pangkat ng
mga taong gumagamit nito). Sa paglikha ng kani-kaniyang wika, hindi
maiiwasang malikha rin ang magkakaibang tunog at bigkas ng mga
salita. Nagkakaroon ng kani-kaniyang dialectal accent ang bawat lugar.
Halimbawa:

Bisaya
/e/ at /i/ at ng /o/ at /u/
“pera” ay “pira”
“pitaka” ay “petaka”
“kuya” ay “koya”
“bola” ay “bula”
• Ang pagkakaiba-ibang ito sa bigkas at tunog ng
mga salita ang tinatawag na varayti sa
ponolohiya.
Halimbawa:

Often today
Organization centennial
Adidas millenneum
Nike accurate
TANDAAN:
Sa heograpikal na varayti, nasa
katawagan at kahulugan ng salita ang
pagkakaiba. Sa morpolohikal na varayti,
ang pagkakaiba ay nasa anyo at ispeling
ng salita at hindi sa taglay na kahulugan
nito. Samantala, sa ponolohikal na
varayti, nasa bigkas at tunog ng salita
ang pagkakaiba.