AR AL IN 2

KAKAY A H A NG
LI N G G U W I ST I K O
1. Ano ang iyong nakikita sa larawan?
2.Ano sa tingin mo ang ginawa nila?
3.May komunikasyon bang nangyayari sa kanila?
Ipaliwanag ang sagot.
LINGGUWISTIKO O GRAMATIKAL
NAAAYON SA MGA TUNTUNIN NG WIKA O
BALARILANG KAYARIAN NA ALAM NG TAONG
NAGSASALITA ANG WIKANG ITO. ITO ANG
KAKAYAHANG UMUNAWA AT MAKABUO NG
MGA ESTRUKTURA SA WIKA NA SANG-AYON
SA TUNTUNIN NG GRAMATIKA.
ANO ANG KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA MGA
LINGGUWISTA?
•DELL HYMES (1972) – TUMUTUKOY ANG KAKAYAHANG
LINGGUWISTIKO SA ABILIDAD NG ISANG TAO NA MAKABUO AT
MAKAUNAWA NG MAAYOS AT MAKABULUHANG PANGUNGUSAP.
•NOAM CHOMSKY (1965) – ANG KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO AY
ISANG IDEYAL NA SISTEMA NG DI-MALAY O LIKAS NA KAALAMAN NG
TAO HINGGIL SA GRAMATIKA NA NAGBIBIGAY SA KANIYA NG
KAPASIDAD NA GUMAMIT AT MAKAUNAWA NG WIKA.
ANO ANG KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA MGA
LINGGUWISTA?
•CANALE AT SWAIN - ANG KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO O
GRAMATIKAL AY ANG PAG-UNAWA AT PAGGAMIT SA KASANAYAN SA
PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA, SINTAKS, SEMANTIKA, GAYUNDIN ANG
MGA TUNTUNING PANG-ORTOGRAPIYA. ANG KOMPONENT NA ITO AY
MAGBIBIGAY KAKAYAHAN SA TAONG NAGSASALITA UPANG
MAGAMIT ANG KAALAMAN AT KASANAYAN SA PAG-UNAWA AT
PAGPAPAHAYAG SA LITERAL NA KAHULUGAN NG MGA SALITA.
TANDAAN:
•SA KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO DAPAT MAGAMIT ANG KAALAMAN
TUNGKOL SA MGA PONEMA (PATINIG, KATINIG, SALITA ),MORPEMA
(PANGNGALAN, PANGHALIP, PANDIWA, PANG-URI, PANG-ABAY,
PANGATNIG, PANG-ANGKOP, PANG-UKOL ATBP.), SINTAKS (SIMUNO,
PANAGURI, URI NG PANGUNGUSAP ).
PAGPAPAHALAGANG TANONG :
•BAKIT MAHALAGANG MAPAG-ARALAN ANG IBA’T IBANG KAKAYAHANG
KOMUNIKATIBO GAYA NG LINGGUWISTIKO?

•BILANG MAG-AARAL, NAGAGAMIT MO BA NG WASTO ANG KAKAYAHANG

LINGGUWISTIKO SA ISANG PANGKARANIWANG PAKIKIPAG-USAP?
 ARALIN 3
YA HA NG SO S Y O-
KA KA
LINGGUW IS T I KO
 KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO
ITO ANG KAKAYAHANG GAMITIN ANG WIKA
NANG MAY NAAANGKOP NA PANLIPUNANG
PAGPAPAKAHULUGAN PARA SA ISANG TIYAK NA
SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON.
 KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO
•ANG MODELONG SPEAKING
•NILINAW NG SOSYOLINGGUWISTANG SI DELL
HYMES (1974) ANG MAHAHALAGANG SALIK NG
LINGGUWISTIKONG INTERAKSIYON GAMIT ANG
KANIYANG MODELONG SPEAKING:
S- etting and Scene - SAAN ANG POOK NG PAG-UUSAP O
UGNAYAN?KAILAN ITO NANGYARI?
P- participants - SINO-SINO ANG KALAHOK SA PAG-UUSAP?
E- nds -ANO ANG PAKAY, LAYUNIN, AT INAASAHANG BUNGA NG PAG- UUSAP?
A- ct sequence- PAANO ANG TAKBO O DALOY NG PAG-UUSAP?
K- eys- ANO ANG TONO NG PAG-UUSAP? SERYOSO BA O PABIRO?
ETNOGRAPIYA 

I- nstrumentalities-ANO ANG ANYO AT ESTILO NG PANANALITA? KUMBERSASYONAL BA

O MAY MAHIGPIT NA PAGSUNOD SA PAMANTAYANG PANGGRAMATIKA?

N- orms-KAANGKUPAN AT KAAKMAANNG USAPAN NG ISANG SITWASYON

G- enre- ANO ANG URI NG SITWASYON O MATERYAL NA GINAGAMIT
(HALIMBAWA: INTERBYU, PANITIKAN, LIHAM)?
 ETNOGRAPIYA 
•NANGNGAHULUGANG SISTEMATIKONG PAG-
AARAL SA TAO AT KULTURA SAPAMAMAGITAN NG
PERSONAL NA PAGDANAS AT PAKIKIPAG-
UGNAYAN SA MGA KALAHOK SA KANILANG
NATURAL NAKAPALIGIRAN.
 PAGKILALA SA MGA VARAYTI NG WIKA

•PORMALIDAD AT IMPORMALIDAD NG SITWASYON
• UGNAYAN NG MGA TAGAPAGSALITA
• PAGKAKALILANLANG ETNIKO AT PAGKAKAPALOOB SA I
SANG PANGKAT
• AWTORIDAD AT UGNAYANG PANGKAPANGYARIHAN
 PAGKILALA SA MGA VARAYTI NG WIKA

PANLIPUNANG PENOMENON
BATAY SA MGA SOSYOLINGGUWISTIKONG TEORYA, ANG
PAGBABAGO SA WIKA AY DULOT DIN NG PAMAMALAGAY RITO
BILANG PANLIPUNANG PENOMENON.
NAGKAKAROON NG KABULUHAN ANG ANUMANG SALITA O
PAHAYAG NG INDIBIDWAL KUNG ITO AY NAILULUGAR SA LOOB NG
LIPUNAN AT ITINATALASTAS SA KAUSAP O GRUPO NG MGA TAO.
 PAGKILALA SA MGA VARAYTI NG WIKA

• THE VARIABILITY CONCEPT

•MAHALAGANG MAUNAWAAN NA ANG GANITONG VARAYTI NG FILIPINO AY
HINDI MAITUTURING NA PAGKAKAMALI. SA PANANAW NG SOSYO-
SIKOLOHISTANG SI WILLIAM LABOV, NA SIYANG NAGTAGUYOD NG
VARIABILITY CONCEPT, LIKAS NA PANGYAYARI ANG PAGKAKAIBA-IBA NG
ANYO AT PAGKAKAROON NG MGA VARAYTI NG ISANG WIKA.
•NARARAPAT KILALANIN ANG PAGKAKAPANTAY-PANTAY NG MGA VARAYTI
—WALANG MAITUTURING NA MATAAS O MABABANG ANYO NG WIKA.
 PAGPAPAHALAGANG TANONG

•BILANG ISANG MAG-AARAL BAKIT KAILANGAN MONG

MATUTUNAN ANG KOMPONENT NG KAKAYAHANG
KOMUNIKATIBO NA SOSYOLINGGUWISTIKO?
 AR AL IN 4
PRAG M AT I K O
 KAKAYAHANG PRAGMATIKO

•AYON KINA LIGHTBOWN AT SPADA (2006), ANG

PRAGMATIKO AY TUMUTUKOY SA PAG-AARAL SA
PAGGAMIT NG WIKA SA ISANG PARTIKULAR NA
KONTEKSTO UPANG MAGPAHAYAG SA PARAANG
DIRETSAHAN O MAY PAGGALANG.
 SPEECH ACT

•PARA SA PILOSOPO SA WIKA NA SI J. L. AUSTIN (1962; SIPI KAY

HO 2001), ANG PAKIKIPAG-USAP AY HINDI LAMANG PAGGAMIT
NG MGA SALITA UPANG MAGLARAWAN NG ISANG KARANASAN
KUNDI “PAGGAWA NG MGA BAGAY GAMIT ANG MGA SALITA” O
SPEECH ACT.
• HALIMBAWA NITO AY PAKIKIUSAP, PAGTANGGI,
PAGPAPAUMANHIN, PANGANGAKO, AT IBA PA.
Tatlong sangkap ng Speech Act :
1.ang sadya o intensiyonal na papel nito o illocutionary
force;
2.ang anyong lingguwistiko o locution;
3.ang epekto nito sa tagapakinig o perlocution:
ANG DALAWANG URI NG KOMUNIKASYON:
BERBAL AT DI-BERBAL
•
ANG BERBAL NA KOMUNIKASYON AY ANG URI NG
KOMUNIKASYONG GUMAGAMIT NG SALITA SA ANYONG
PASALITA AT/O PASULAT MAN.
•SAMANTALA, AYON SA MGA PAG-AARAL, LUBHANG
NAPAKALAKI NG ELEMENTONG DI-BERBAL SA PAKIKIPAG-
USAP SA MGA TAONG NAPAPALOOB SA SARILING KULTURA.
 ANYO NG DI-BERBAL NA KOMUNIKASYON
1. KINESIKA (KINESICS) – TUMUTUKOY SA KILOS O GALAW NG
KATAWAN.
2. PROKSEMIKA (PROXEMICS) – TUMUTUKOY SA ORAS AT
DISTANSIYA SA PAKIKIPAG-
USAP.
3. PANDAMA O PAGHAWAK (HAPTICS) – KADALASANG
NAGSASAAD ITO NG POSITIBONG EMOSYON O PAKIKIRAMAY SA
MGA HINDI MAGANDANG KARANASAN.
 ANYO NG DI-BERBAL NA KOMUNIKASYON
4. PARALANGUAGE – TUMUTUKOY SA TONO NG TINIG AT
KALIDAD AT BILIS NG PAGSASALITA.
5. KATAHIMIKAN O KAWALANG-KIBO – LUBHANG
MAKAHULUGAN NA KARANIWANG GINAGAWA UPANG MAG-ISIP
AT PAGHANDAAN ANG SASABIHIN, O DILI KAYA AY
MAGPARATING NG TAMPO O SAMA NG LOOB.
6. KAPALIGIRAN – TUMUTUKOY SA PINAGDARAUSAN NG
PAKIKIPAG-USAP AT NG KAAYUSAN NITO.
 INTERLANGUAGE PRAGMATICS
•ITO AY ANG PAG-AARAL SA KUNG PAANO ANG MGA HINDI
TAAL NA TAGAPAGSALITA NG PARTIKULAR NA WIKA AT
NAGSISIMULANG MATUTO NITO AY UMUUNLAD ANG
KAKAYAHAN SA PAGPAPAHAYAG NG KANILANG INTENSIYON
SA PAMAMAGITAN NG IBA’T IBANG SPEECH ACT.
 PAGPAPAHALAGANG TANONG

•SA PAANONG PARAAN PA MAAARING MAIPAKITA ANG

KAKAYAHANG PRAGMATIKO? MAGBIGAY NG ILANG
HALIMBAWA MUNA SA IYONG SARILING KARANASAN O
MULA SA MGA NAPANOOD NA PALABAS.
 ARALIN 5
A NG DIS K OR S A L
KAKAYAH
 KAKAYAHANG DISKORSAL

•ANG KAKAYAHANG DISKORSAL AY TUMUTUKOY SA

KAKAYAHANG MABIGYAN NG WASTONG
INTERPRETASYON ANG NAPAKINGGANG
PANGUNGUSAP/PAHAYAG UPANG MAKABUO NG
ISANG MAKABULUHANG KAHULUGAN.
 DALAWANG URI NG DISKORSAL: KAKAYAHANG
TEKSTUWAL AT KAKAYAHANG RETORIKAL
•TUMUTUKOY ANG KAKAYAHANG TEKSTUWAL SA KAHUSAYAN NG ISANG
INDIBIDWAL SA PAGBASA AT PAG-UNAWA NG IBA’T IBANG TEKSTO GAYA
NG MGA AKDANG PAMPANITIKAN, GABAY INSTRUKSIYONAL,
TRANSKRIPSIYON, AT IBA PANG PASULAT NA KOMUNIKASYON.
•SA KABILANG BANDA, ANG KAKAYAHANG RETORIKAL AY TUMUTUKOY
NAMAN SA KAHUSAYAN NG ISANG INDIBIDWAL NA MAKIBAHAGI SA
KUMBERSASYON. KASAMA RITO ANG KAKAYAHANG UNAWAIN ANG IBA’T
IBANG TAGAPAGSALITA AT MAKAPAGBIGAY NG MGA PANANAW O
OPINYON.
Mahalagang Sangkap sa Paglikha ng mga Pahayag: Kaugnayan
(Coherence) at Kaisahan (Cohesion)
•ANG KAUGNAYAN AY TUMUTUKOY SA KUNG PAANONG NAPAGDIDIKIT ANG
KAHULUGAN NG MGA PANGUNGUSAP O PAHAYAG SA PARAANG PASALITA
O PASULAT.
• TINGNAN ANG HALIMBAWA:
• A: ANG KALAT NAMAN DITO!
• B: AAYUSIN KO LANG ANG MGA LIBRO.
Mahalagang Sangkap sa Paglikha ng mga Pahayag: Kaugnayan
(Coherence) at Kaisahan (Cohesion)
•TUMUTUKOY ANG KAISAHAN SA KUNG PAANO NAPAGDIDIKIT ANG
DALAWANG IDEYA SA LINGGUWISTIKONG PARAAN. NAKAPALOOB DITO
ANG PAGGAMIT NG MGA PANGHALIP (HALIMBAWA: SIYA, SILA, ITO)
BILANG PANGHALILI SA MGA NATUKOY NA SA SIMULA NG PAHAYAG AT
PAGDARAGDAG NG MGA KATAGA, PANURING, AT KUMPLEMENTO UPANG
PAHABAIN ANG MGA PANGUNGUSAP. GAYUNDIN, MAAARI DING
PAGTAMBALIN ANG MGA PAYAK NA PANGUNGUSAP O SUGNAY.
 Pagpapahaba sa Pangungusap …

1. PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG KATAGA – NAPAHAHABA ANG

PANGUNGUSAP SA PAMAMAGITAN NG MGA KATAGANG GAYA NG PA, BA,
NAMAN, NGA, PALA, AT IBA PA.
2.PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG PANURING – NAPAHAHABA ANG
PANGUNGUSAP SA TULONG NG MGA PANURING NA NA AT NG.
3. PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG KOMPLEMENTO – NAPAHAHABA
ANG PANGUNGUSAP SA PAMAMAGITAN NG KOMPLEMENTO O ANG BAHAGI
NG PANAGURI NA NAGBIBIGAY NG KAHULUGAN SA PANDIWA.
ANG IBA’T IBANG URI NG KOMPLEMENTO NG PANDIWA:
A.KOMPLEMENTONG TAGAGANAP F. KOMPLENTONG KAGAMITAN
B.KOMPLEMENTONG TAGATANGGAP
C.KOMPLEMENTONG GANAPAN
D.KOMPLEMENTONG SANHI
E. KOMPLEMENTONG LAYON
4. PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG PAGTATAMBAL –
NAPAGTATAMBAL ANG DALAWANG PAYAK NA PANGUNGUSAP SA
PAMAMAGITAN NG MGA PANGATNIG NA AT, NGUNIT, DATAPWAT,
SUBALIT, SAKA, AT IBA PA. ANG MABUBUONG PANGUNGUSAP AY
TINATAWAG NA TAMBALANG PANGUNGUSAP.
 Pagpapahalagang Tanong :
1.BILANG ISANG MAG-AARAL BAKIT KAILANGAN MONG MATUTUNAN
ANG KOMPONENT NG KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO NA
DISKORSAL?

2.SA PAGLINANG SA KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO NG ISANG TAO,

ANO-ANO ANG MAAARING GAWING PAGHAHANDA? ANO-ANO ANG
DAPAT ISAALANG-ALANG?