PGS. TS.

Trần Cao Đệ
Trung tâm tư vấn, hỗ trợ và khởi nghiệp sinh viên ĐHCT
KN001
THÁNG 8/2020
 Tài liệu tham khảo
• Phan Dũng, Phương Pháp Luận Sáng Tạo Và Đổi Mới
• https://downloadsachmienphi.com/phuong-phap-luan-sang-tao-va-doi-moi
• http://
cstc.vn/papers/SThoc-13_kemThuNgo_saved.pdf?fbclid=IwAR3hhcAZy8eqa
0XuFMe-UhZF71F84jemgWjyF0TpQJtL94QvxVSEotlknGA

• Slide bài giảng này có thể download tại

www.cit.ctu.edu.vn/~tcde
SV theo học KN001 sẽ được GV cho password truy cập

2
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
1 nhóm: Viết một câu (2-4) dòng định
nghĩa về SÁNG TẠO
Tự điển Wikipedia: Sáng tạo là hiện
tượng khi mà cái mới, cái gì đó có giá
trị được hình thành
Sáng tạo liên quan đến khả năng đưa ra
những quan điểm mới, tạo ra những ý
tưởng mới lạ và có ý nghĩa, đưa ra
những câu hỏi mới và đưa ra giải pháp
cho những vấn đề không rõ ràng.
Sáng tạo liên quan đến chuyển ý tưởng,
tưởng tượng và ước mơ thành hiện thực

3
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Sáng tạo và đổi mới sáng tạo
•Theo từ điển triết học, sáng tạo là quá trình hoạt động của con người tạo
ra những giá trị vật chất, tinh thần, mới về chất.
•Sáng tạo là hành vi chuyển ý tưởng mới, mộng tưởng thành hiện thực,
bao gồm: nghĩ và làm.
• Creativity is the act of turning new and imaginative ideas into reality. Creativity involves two processes:
thinking, then producing.
• If you have ideas but don’t act on them, you are imaginative but not creative.
•Đổi mới sáng tạo (innovation) là nghĩ & làm ra cái mới có giá trị
• Innovation is the implementation of a new or significantly improved product, service or process that
creates value for business, government or society.
• Đổi mới là khi một sản phẩm hoặc phương pháp, khi được thực hiện, nếu triệt để, tạo ra sự thay đổi mô
hình trong một thị trường hoặc tổ chức hiện có  cải thiện một sản phẩm trong thị trường hoặc một quy
trình trong tổ chức.

4
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 sự sáng tạo không phải là một kỹ năng mà là “tư duy” hay một cách nhìn về thế giới.
Teresa Amabile: nền tảng của tính sáng tạo trỗi dậy trong mỗi cá nhân con người”
- Khả năng suy nghĩ của tư duy sáng tạo của não bộ
- Sự thông thạo kiến thức trong lĩnh vực chuyên môn
- Động lực thúc đẩy bên trong cá nhân
5
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 TƯ DUY LÀ GÌ
Tư duy là quá trình tâm lý phản ánh những thuộc tính bản chất, những mối liên hệ và
quan hệ bên trong, có tính quy luật của sự vật hiện tượng mà trước đó ta chưa biết.
• Tư duy chỉ bắt đầu khi xuất hiện tình huống có vấn đề
• Tư duy là hoạt động của hệ thần kinh TW, não bộ
• Tư duy # bản năng
• Có thể rèn luyện
• Cách tư duy
• Tổng hợp
• Phân tích
• Cấp độ tư duy
• Kinh nghiệm
• Logic
• Sáng tạo

6
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 TƯ DUY LOGIC
• Tư duy logic là hoạt động của não
• Giải quyết một vấn đề: dữ liệu đầu vào, não bộ phân tích, hướng giải quyết.
• Khả năng tư duy logic là khả năng suy nghĩ và giải quyết vấn đề tốt dựa trên
những dữ liệu, dữ kiện có sẵn trong não bộ.
• Kiến thức
• Kinh nghiệm
• Tư duy logic = kiến thức + hoạt động não
• Rèn luyện:
• Đọc sách, tham gia khóa học
• Học ngoại ngữ, chơi trò chơi,…
• Làm việc nhóm
7
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 TƯ DUY SÁNG TẠO

• Tư duy sáng tạo là khả năng đưa ra các giải pháp độc đáo và hiệu quả
• Tư duy sáng tạo = tư duy logic + độc đáo
• Nguyên tắc tư duy sáng tạo
• Mục đích của mục đích: suy nghĩ sâu xa (tư duy chiến lược)
• Độc đáo/ khác biệt # dị biệt
• Suy nghĩ đa chiều (tư duy hệ thống)
• Thay đổi liên tục
• Thu thập thông tin có giới hạn, có bối cảnh
• Làm việc nhóm
• Liên tục cải tiến
Chỉ có tư duy sáng tạo mới có khả năng giúp con
người khám phá, phát minh ra những công trình vĩ đại
đóng vai trò quan trọng trong việc làm thay đổi xã hội,
giúp xã hội tiến lên.
8
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 NĂNG LỰC TƯ DUY SÁNG TẠO
5 CẤP ĐỘ
1. Nhận ra nhu cầu cần có cách tiếp cận mới
• Vui vẻ đón nhận ý tưởng mới.
• Xem xét lại cách tiếp cận truyền thống và tìm các giải pháp có thể có
• Nhận ra lúc nào cần một cách tiếp cận mới, tham khảo thông tin để hướng về cách tiếp cận mới.
2. Thay đổi các cách tiếp cận hiện có
• Phân tích những điểm mạnh và điểm yếu của các cách tiếp cận hiện có.
• Thay đổi và làm cho các cách tiếp cận hiện có thích hợp hơn với nhu cầu.
• Nhận diện được các giải pháp khác nhau dựa vào những gì đã biết.
• Thấy được một giải pháp tối ưu sau khi cân nhắc những điểm mạnh và điểm yếu của các cách tiếp
cận khác.

9
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 NĂNG LỰC TƯ DUY SÁNG TẠO
5 CẤP ĐỘ (tt)
3. Đưa ra cách tiếp cận mới
• Tìm kiếm các ý tưởng hoặc giải pháp đã có tác dụng trong các môi trường khác để áp dụng cho
mình.
• Vận dụng các giải pháp đang có theo cách mới lạ hơn nhằm giải quyết vấn đề với hiệu quả cao hơn.
• Nhìn thấy được các triển vọng tốt khi tiếp tục vận dụng các giải pháp đang có theo cách mới lạ khác.
4. Tạo ra khái niệm mới
• Tổng hợp các khái niệm cần thiết để định hình một giải pháp mới.
• Tạo ra các mô hình và phương pháp mới cho doanh nghiệp.
• Nhận diện được các giải pháp linh hoạt và thích hợp cũng như xác định được các tiêu chuẩn về chuyên môn và về tổ
chức tương ứng với giải pháp mới.

5. Nuôi dưỡng sự sáng tạo

• Có khả năng phát triển một môi trường nuôi dưỡng tư duy sáng tạo, luôn kích thích mọi người
thi đua tìm tòi các giải pháp sáng tạo.
• Khuyến khích mọi người thử nghiệm ý tưởng mới khác hẳn cách làm truyền thống.
• Hỗ trợ cho việc thử nghiệm ý tưởng mới nhằm biến ý tưởng thành hiện thực.
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV 10
 KÍCH THÍCH TƯ DUY SÁNG TẠO

1. Điều gì xảy ra nếu…?

2. Có thể cải thiện vấn đề này như thế nào…?
3. Lợi ích cộng đồng và các thành viên như thế nào?
4. Chúng ta còn quên điều gì không?
5. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
6. Chúng ta có thể làm tốt hơn cái gì…?
7. Bạn suy nghĩ như thế nào về vấn đề này…?
8. Nên thêm cái gì?
9. Nên loại bỏ cái gì?
10. Còn những ý tưởng nào khác...?
11
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY

• 6 mũ tư duy (six thinking hats)

• Động não (brainstorming)
• Phân tích SWOT
• SCAMPER
• Biểu đồ xương cá (ishikawa)
• Mind mapping
• Ma trận lựa chọn

12
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 PP sáu mũ tư duy
• Chúng ta có những thông tin gì về vấn đề này?
• Chúng ta cần có những thông tin nào liên quan đến vấn đề đang xét?
• Chúng ta thiếu mất những thông tin, dữ kiện nào?
• Cảm giác của tôi ngay lúc này là gì?
• Trực giác của tôi mách bảo điều gì về vấn đề này?
• Tôi thích hay không thích vấn đề này?
• Những lợi ích khi chúng ta tiến hành dự án này là gì?
• Đâu là mặt tích cực của vấn đề này?
• Liệu vấn đề này có khả năng thực hiện được không?
• Những rắc rối, nguy hiểm nào có thể xảy ra?
• Những khó khăn nào có thể phát sinh khi tiến hành làm điều này?
• Những nguy cơ nào đang tiềm ẩn?
• Có những cách thức khác để thực hiện điều này không?
• Chúng ta có thể làm gì khác trong trường hợp này?
• Những lợi ích khi chúng ta tiến hành dự án này là gì?
• Đâu là mặt tích cực của vấn đề này?

Tóm tắt, kết luận và ra kế hoạch.

- Chúng ta đã đạt được gì qua buổi thảo luận?
- Chúng ta có thể bắt đầu hành động chưa?
- Chúng ta có cần thêm thời gian và thông tin để giải quyết vấn đề này?

Trình bày tóm tắt bằng mindmap

Trình tự thực hiện

13
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Phương pháp 5W1H

14
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Công não (Brainstorming)
• Để tìm ý tưởng trong làm việc theo nhóm
• Cách tốt nhất để có được một ý tưởng tốt là phải có thật nhiều ý tưởng
• Viết tất cả những điều bạn hay cả nhóm đang suy nghĩ ra
• Mục tiêu: thu được nhiều ý kiến để giải quyết triệt để một vấn đề.
• Hữu ích
• Phát triển sản phẩm mới
• Quảng cáo
• Giải quyết vấn đề
• Xây dựng kế hoạch kinh doanh …

Hãy viết thật nhiều ý tưởng về CHỨC

NĂNG của ATM phát gạo 15
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Ví dụ công não
thiết kế ATM gạo
• Bồn đựng gạo
• Theo dõi hết gạo, tự động báo
• Nút để ra hiệu xuất gạo
• Bồn để hứng gạo rơi
• Đếm số người đã nhận gạo
• Hiển thị số gạo đã phát
•…
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
• Đo thân nhiệt từ xa
• Cảnh báo bằng loa khi phát hiện
người sốt
• Nhận dạng khuôn mặt
• Nhận dạng vân tay
• Nhận dạng người nghèo/ không
nghèo.
•…
16
 TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
17
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
• Trong một thế giới phẳng, cái gì tạo nên sự khác biệt thì cái đó có giá trị”.
• Nhà vật lý từng đạt giải Nobel, Albert Szent-Gyorgyi: “Khám phá bao gồm việc
nhìn những điều mọi người đều nhìn thấy và nghĩ ra một điều gì đó khác biệt”.

TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV 18

TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
Từ thực tiễn
• Nhu cầu, bức xúc của cuộc sống
• Máy kéo chỉ xơ dừa: https://www.youtube.com/watch?v=fKl2iNdWe0Y
• Gạch không nung từ tro bay: https://
www.youtube.com/watch?v=WQnzO2rQ_jE
• Gạch không nung: https://www.youtube.com/watch?v=CF4uo1Ps28g
• Ý tưởng tương tự
• https
://gavi.com.vn/nghien-cuu-ve-gac/5175/dau-gac-ep-lanh-nguyen-chat-gia-cao
-hay-re
/

19
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Học từ tự nhiên Tiến sĩ Richard Bomphrey: “Thiên nhiên đã giúp giải quyết vấn
đề làm thể nào để thiết kế được những chiếc máy bay siêu nhỏ.
Thông qua nghiên cứu cơ chế bay của côn trùng, chúng ta có
thể phát triển những thiết bị do thám thế hệ mới có kích thước
nhỏ như côn trùng và có thể thể bay giống chúng”.

Robot di chuyển

https://www.youtube.com/watch?v=C_r4u_P5IsE

https://
congnghe.tuoitre.vn/choang-truoc-hinh-anh-robot-di-bo-leo-ba
c-thang-thanh-thao-20180514111738584.htm
https://
congnghe.tuoitre.vn/robot-bien-thanh-xe-hoi-vien-tuong-da-th
anh-hien-thuc-20180427103241642.htm

20
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 • Trong một chuyến đi dự hội nghị tin học, 3 kỹ sư của hãng Apple và 3 kỹ sư của hãng
Microsoft gặp nhau tại ga tàu. Các kỹ sư của Microsoft rất ngạc nhiên khi các kỹ sư của
Apple chỉ mua 1 vé duy nhất, làm sao họ có thể qua mắt được đội kiểm soát vé gắt gao
của tàu?
• Khi người soát vé bước vào toa tàu, ba kỹ sư của Apple đồng loạt đứng lên đi vào toalet.
Hành động của họ không thoát khỏi 3 cặp mắt tò mò của các kỹ sư Microsoft. Sau khi
kiểm tra xong trong toa, người soát vé tiến về phía toalét và gõ cửa: “Cho kiểm tra vé!”.
Một giọng nói ở trong vọng ra: “Thưa đây!” Và một chiếc vé được luồn qua khe cửa.
Người soát vé kiểm tra xong và bỏ đi. Các kỹ sư Microsoft ồ lên ngạc nhiên trước “công
nghệ” của Apple.
• Và khi hội nghị kết thúc, 6 kỹ sư lại gặp nhau ở nhà ga. Như lần trước, các kỹ sư Apple
chỉ mua 1 vé, trong khi các kỹ sư Microsoft lại chẳng mua vé nào. Đến lượt các kỹ sư
Apple ngạc nhiên không hiểu làm sao ba người kia có thể thoát được. Tương tự, 3 kỹ sư
Apple lại chui vào toalét đóng cửa lại. Ngay lập tức, 1 trong 3 kỹ sư Microsoft bước theo
và giả giọng người soát vé, rút luôn chiếc vé vừa thò qua khe cửa và cả 3 bọn họ chui tọt
vào toalét bên cạnh. Thật tuyệt vời vì trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người thành công luôn
là người biết tiếp thu những ý tưởng của người khác và áp dụng một cách thật sáng tạo.

21
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
• Nghĩ ra ngoài chiếc hộp • Lật ngược vấn đề
Thử thách 1: Với 3 đường thẳng nối với nhau,
làm thế nào để chúng đi qua hết 12 chấm tròn
Thử thách 2: Với 4 đường thẳng nối với nhau,
hãy vẽ chúng đi qua cả 9 chấm tròn!

https://www.youtube.com/watch?v=-lZMDGu7U_0
https://www.youtube.com/watch?v=D59-92FYbIs
22
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 23
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 24
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
Từ NCKH và CN mới
• Khi một công nghệ mới ra đời  ngành nghề, nhu cầu mới
• ngành công nghiệp di động  dịch vụ nội dung số: không chỉ thu tiền từ các
thiết bị và dịch vụ điện thoại, mà còn từ tiếp thị, bán ứng dụng, quảng cáo,
TMĐT.

25
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 26
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Thực hành tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
Bài tập 1: đổi mới sáng tạo
Lựa chọn 1 đối tượng làm đối tượng gốc, phân tích các điểm đổi mới sáng tạo của
các đối tượng liên quan
Ví dụ: búa đóng đinh

27
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Thực hành tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
Bài tập 2: lắp ghép từ ngẫu nhiên
• Ghi 1 từ mình quan tâm • Ghi 10 từ ngẫu nhiên xuất hiện:
(1 danh từ chung) danh từ chung, động từ, tính từ

Tro bay ăn uống

giải trí
làm đẹp
ngủ
xây dựng
…
28
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 ăn uống Giải trí

Tro bay
Tro bay

ngủ
Xây dựng Làm đẹp

29
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 Thực hành tìm kiếm ý tưởng sáng tạo
Bài tập 3: phương pháp tư duy sáng tạo
• Mỗi nhóm tự chọn
một vấn đề
• Thực hành giải
quyết vấn đề: đưa ra
giải pháp cho vấn đề
• PP tư duy: tự chọn
• 6 mũ tư duy
• Brain storming
• 5W1H
• Trình bày : Tự do
hoặc dùng mindmap
30
TRUNG TÂM TƯ VẤN, HỖ TRỢ VÀ KHỞI NGHIỆP SV
 BÀI TẬP 3
Báo cáo nhóm
Chấm điểm lấy 1 cột 20%