MGA GAWAING PANG

KOMUNIKASYON NG MGA
FILIPINO
 Ang bawat isa ay may karapatang magpahayag ng kaniyang kaisipan at
damdamin at upang maging mabisa at malinaw ang
pakikipagkomunikasyon, nararapat matutuhan ang mga pamaraan, ugaliin
at mga gawing pangkomunikasyon ng iba-ibang pangkat.

Tayong mga Filipino ay may kani-kaniyang natatanging pamamaraan,

gawi at ugaliin hingil sa pakikipagkomunikasiyon.
Para sa aralin na ito, layunin ng pag-aaral ang
sumusunod:
Pangkaalaman
1. Mailalarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Filipino sa iba’t ibang
antas at larangan.
2. Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa
kontekstwalisadong komunikasyon sa mga komunidad at buong bansa.
Pangkasanayan
1. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwayong pangkomunikasyon sa
lipunang Filipino.
2.Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng tradisyon at
modernong midyang akma sa kontekstong Filipino.
3.Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng impormasyon at
analisisna akma sa iba’t ibang konteksto.
Halagahan
1.Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga Filipino sa
iba’t ibang antas at larangan.
2.Maisaalang-alang ang kultura at iba pang aspetong panlipunan sa pakikipagpalitang
idea.
 Mga Salik na Nakaaapekto sa Gawaing
Pangkomunikasyon
Lugar. Ang lugar ay tumutukoy sa lokasyon kung saan isinasagawa ang
komunikasyon. Malaki ang epekto nito sa gawing pangkomunikasyon sapagkat ito
ang lugar sa pagsasakatuparan ng paghahatid ng mensahe at kung paano
maaaring isagawa ang daloy ng usapan. Halimbawa ay ang paggamit ng mga
Ilocano ng wen at win na ang kahulugan ay ‘‘oo’’ sa mga tagalog. Iba-iba ang gawi
at paraan ng pagbigkas ng salita sa ibang lugar ngunit ang kahulugan ay iisa. Ang
isa pang halimbawa ay ang agannad kayo o kaya agalwad kayo na isang pahayag-
Iloco na maaaring mangahulugang sana’y ingat kayo. Sa ilang lugar sa Ilokos, ang
agalwad kayo ay pagbibigay babala sa tao sapagkat may hinihinuha sa
nakaambang panganib.
Mga taong naninirahan sa lugar. Napakalaki ang epekto sa gawing
pangkomunikasyon ang mga taong naninirahan sa lugar sapagkat sila ang
humuhubog ng kultura sa lugar at ang kanilang kultura ang siyang nagtatakda ng
paksa o usapin. Ayon kay Davey (2018), ang kultura ay kabuoan mg mga ka kaugalian,
mga palagay at karanasan na nabuo sanhi ng sama-samang pakikisalamuha ng mga
tao sa loob ng iisang pangkat.
Sosyo-ekonomiko. Ang antas ng pamumuhay ng isang tao o ang kaniyang estadong sosyo-
ekonomiko ay nauugnay sa gawing pangkomunikasyon. Halimbawa, sa mga pelikula ay napapanood
ang mga sitwasyong kinasasangkutan ng tauhang mayaman na karaniwang mababa ang tingin sa
mga kasambahay.

Edukasyon. Ang gawing pangkomunikasyon, pamamaraan at nilalaman ng pahayag ay

naiimpluwensyahan ng edukasyon ng isang tao at ang paggamit ng antas ng mga salita ay may
kaugnay sa edukasyon.

Kasarian. May mga salitang ginagamit ang mga babae na kapag ginagamit ng lalake ay hindi ayon
sa kanyang kasarian at gayundin sa lalaki na hindi akma sa kasarian ng isang babae. Hingil sa
gender awareness and development, tanggap ng lipunan ang paggamit ng alinmang salita na hindi
na mahalaga ang sekswalidad ng nagsasalita upang magpahayag ng kaisipan at damdamin.
Mga Gawing
Pangkomunikasyon
Tsismisan
Ang salitang tsismis ay mula sa salitang Kastila na ‘‘chismes’’. Ito ay mga kuwento o
pangyayari na maaaring totoo ngunit ang mga bahagi ng kuwento ay maaaring sadyang
binawasan o dinagdagan hanggang sa tuluyan ng magkaroon ng iba’t ibang bersyon at
kadalasan ay hindi kabutihan ang naidudulot nito.
Umpukan
Ito ay gawing pangkomunikasyon na tumutukoy sa pagpapangkat-pangkat ng isang
pamilya, magkakaibigan, o magkakilala na may magkatulad na gawi, kilos, Gawain at
hangarin. Naiiba ang umpukan sa tsismisan sapagkat mabuti ang tunguhin ng usapin sa
umpukan.
Pagbabahay-bahay
Ito ay isang gawaing panlipunan at tuon nito ang pakikipag-usap sa mga mamamayan
sa kanilang mga bahay. Sa pamamagitan ng pagbabahay-bahay, ang mga mamayan ay
nagkakaroon ng impormasyon hinggil sa mga gawain at layuning nais isakatuparan sa
lugar.
Pulong-bayan
Ito ay karaniwang politikal ang usaping paksa at nauukol sa mga gawain at layuning
pambarangay at pambayan. Ang pulong-bayan ay pormal kapag ang mga opisyal o bayan
ay nagsama-sama sa pagpupulong at ito namna ay di-gaanong pormal kapag ang pinuno
ng bayan ay nagsasagawa lamang ng anunsyo.
 Komukikasyong Di-Berbal
Ang komunikasyong di-berbal ay ang natural na paggamit ng pagpapahayag na hindi
ginagamitan ng salita. Hindi natin ito napapansin sapagkat ang paggamit ng mga kilos,
ekspresyon at mga paralenggwahe ay umaayon sa bugso ng nararamdaman sa oras ng
pagpapahayag.
Ang sumusunod ay halaw mula sa pagpapaliwanag nina Hans at Hans hinggil sa tatlong
aspekto ang komunikasyong di-berbal, bagamat nakaugnay sa tatlong ito ang dalawa pang
mahahalagang uri ng di-berbal na komunikasyon na batay sa pagpapaliwanag ni Heathfield
tulad ng paralengguwahe at mga bagay:
1. Kinesika (Kinesics)
Ito ay tumutukoy sa komunikasyong di-berbal na may kaugnay sa paggalaw ng katawan tulad
ng tindig, kumpas, ekspresyon ng mukha at paggamit ng mata sa pagpapahayag ng mensahe.
Tindig. Isinasaalang-alang ditto ang idea kung paano naapektuhan ang ibang tao sa paraan
ng pag-upo, paglakad, pagtayo, o kaya ay pagkilos ng ulo. Kung paano igalaw ang katawan o
tumindig ay nakapagpapahayag ng iba’t ibang kahulugan.
Pagkumpas. Ito ay bahagi ng pang-araw-araw na pagpapahayag ng kaisipan at damdamin ng
isang tao at bilang paglalagom, ang paggamit ng kumpas ay may iba-ibang kahulugan sa
konteksto ng iba-ibang lahi at bansa.
Ekspresyon ng mukha. Ito ay nakapagpapahayag ng maramig ekspresyon at na
nakapagpapahiwatig ng kaligayahan, kalungkutan, galit at maging sa kabiguan.
 Pagtingin. Ang pagtingin ay nakapagpapahayag ng maraming kahulugan at ito ay
maaaring makapagpakita ng pagkawili, pagmamahal o pagsinta, poot at maging pagkagusto .

2. Pandama (haptics)
Ang pandama, tulad ng paghawak, ay nakapagpapahayag din ng iba’t ibang kahulugan.
Halimbawa, ang pakikipagkamay at pagpitik sa balikat ay maaaring may galit, nakikiramay,
nagmamahal o nambabastos at ang paghaplos, pagpisil, pagpindot at paghipo ay naghahatid
ng magkakaibang mensahe ayon sa pandama ng tumatanggap nito.
3. Proksemika (Proxemics)
Tumutukoy ito sa espasyo o agwat na maaaring may kaugnayansa dalawang taong nag-
uusap. Ang pagiging malapit, malayo o kaya’y malapit ng mga taong nag-uusap ay
naghahatid ng iba’t ibang kahulugan ayon sa kung sino ang mga nag-uusap.
4. Paralengguwahe (Paralanguage)
Ito ay higit na tumatalakay sa kung paano nasabi o kung ano ang paraan ng pagkasabi ng
isang salita kaysa sa kung ano ang kahulugan ng mga nasabi. Halimbawa nito ang bilis o bagal
ng pagsasalita, tono, impleksyon ng boses, pagtawa, paghikab buntong-hininga, pag-ungol at
kahit na ang pananahimik o hindi pag-imik.
5. Bagay (Objective language)
Malimit itong tawaging material culture at ito ay tumutukoy sa komunikasyog nagaganap
sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga bagay-bagay na nakikita sa paligid. Kaugnay nito, sa
ibang kalagayang kultura, mayroon ding iba pang mga uri ng di-berbal na komunikasyon
tulad ng oras, simbolo at kulay.
 Oras. Binibigyang pansin ang pagkakaiba-iba ng umaga, tanghali, hapon, takipsilim,
gabi, hatinggabi at madaling araw at sa ibang bansa naman ay may winter, summer, spring
at fall, ngunit sa Filipinas ay tanging tag-ulan at tag-araw lamang ang mayroon tayo.
Simbolo. Malinaw ang mga mensahe na inihahatid ng mga simbolo at makikita ito sa
mga pamilihan, daan, palikuran, sasakyan at iba pa.
Kulay. Maraming kulay at iba-iba ang kahulugan nito. Halimbawa, ang pagsuot ng
puting damit ng ikakasal na babae ay simbolo ng kabusilakan at ang itim naman na damit
ay pagluksa. Maliban dito, noon, ang kulay ay nagpapahiwatig ng oryentasyon pangkasarian
at ang LGBT community, ang kulay ng bahaghari ay nagsisimbolo ng kalayaan nilang
maging bahagi ng lipunan ng walang diskriminasyon.
 Mga Ekspresyong Lokal
Mayaman ang kulturang Filipino sa nga kultura na nagpapahayag tulad ng mga
salawikain, kasabihan, talinghaga, at bulong. Kaugnay nito, dahil iba-iba ang mga taong
nakakasalamuha sa lipunan, nahuhulog ang iba-ibang ugaliin, paniniwala, gawi at
kabilang na rin ang pagkakaiba ng mga ekpresyon.
Tayo ay gumagamit ng mga ekspresyon na tangi sa lugar na kinalakihan, iba-iba ang
ekspresyong ito ayon sa lugar na kinabibilangang pangkat ng tagapagsalita.
Ang mga ekspresyon, bilang bahaging gawing pangkomunikasyon ng mga Filipino ay
nag-iiba dahil sa heograpiya o lokasyon ng tagapagsalita. Ito ang dahilan kung bakit may
varyasyon ang paggamit ng wika.
Halimbawa:
Tagalog: Bumangon ka na, mataas na ang sikat ng araw. (nangangahulugang tanghali
na kaya dapat bumangon at magtrabaho na)
Ilokano: Bumtak sara’t nuangin/nuangen. Sa literal na kahulugan ay pumutok na ang
sungay ng kalabaw. Kapag sinabi ang bumtak sara’t nuangen (nangangahulugang
tanghali na at mataas na ang sikat ng araw kaya dapat bumangon na at magtrabaho)
May mga ekspresyong lokal na karaniwan sa mga tagapagsalitang Filipino at
nahahati ito sa tatlong pangkat

Katutubong Ekspresyon
1. Jeproks 6. Iniputan sa ulo
2. Para kang sirang plaka 7. Bugtong na anak
3. Kopong-kopong 8. Topo-topo
4. Naniningalang-pugad 9. Makunat pa sa belekoy
5. Giyera patani 10. May pileges sa noo
Makabagong Ekspresyon
1. Anak ng........! 6. Diyos ko! O, Mahabaging Diyos
2. Diyaske 7. Ikako
3. Susmaryosep 8. Mucho dinero
4. Bahala na o kaya sige lang 9. Totoy o Nene
5. Ganun? 10. Lutong Macau
Ekspesyong Milenyal (Higit na makabagong ekspresyon)
1. Humuhugot 6. Lodi
2. Ansabe 7. E di wow!
3. Ligwak 8. Ginigigil mo ako.
4. Havey 9. Petmalu
5. Werpa 10. Pak!
MGA NAPAPANAHONG
ISYUNG
LOKAL AT NASYONAL
 Introduksyon:
Sa pagbabago ng panahon, umusbong din ang iba’t ibang hamong panlipunan sa
kinakaharap ng isang bata. Kailangang makilala at maunawaan ng isang lipunan ang mga
hamong kinakaharap upang matugunan ang mga ito at makasabay sa nagbabagong
panahon.
Ang Filipinas, bilang umuunlad na bansa, ay hindi rin maitatangging nahaharap sa
isyung panlipunan. Sisipatin natin sa araling ito ang kalagayan mg bansa sa konteksto ng
serbisyong pabahay, pangkalusugan, transportasyon, edukasyon, urbanisasyon, pagkasira
ng kalikasan at kalamidad na nagbibigay-buhay sa iba’t ibang isyung panlipunan.
 Mga layunin:
1. Nakikilala ang iba’t ibang isyu sa lipunan hinggil sa usapin sa pabahay,
pangkalusugan, transaportasyon, edukasyon, urbanisasyon, pagkasira ng
kalikasan, at kalamidad.
2. Natalakay ang mga dahilan at bunga ng mga isyung panlokal at pangnasyonal;
at
3. Nakapagmumungkahi ng mga solusyon sa iba’t ibang isyung lipunan.
Pabahay
Sa nilabas na ulat ng Kagawaran ng Badyet at Pamamahala noong taong 2017,
pumapatak na humigit-kumulang sa 11.7 bilyong piso ang nailaan na badyet sa pabahay at
Housing Ameties. Ang National Housing Authority ay nagbibigay tulong, serbisyo’t
pagkakataon upang umangat at mapabuti ang kalidad ng pamumuhay ng mga
benepisyaro sa isang bagong komunidad at kapaligiran.

Pangkalusugan
Ang Kagawaran ng Kalusugan ay ang ahensya ng gobyerno na namamahala sa mga
serbisyong pangkalusugan para sa mamamayang Filipino. Binunuo ito ng mga gugulin sa
mga serbisyong ospital, outpatient, kalusugang pampubliko, seguruhang pangkalusugan,
at pangkalusugang pananaliksik at pagsulong.
 Pinagtutuunan ng pansin ng nasabing kagawaran ang
sumusunod:
1. Health Human Resource.
Tumutukoy ito sa pagkuha ng mga bagong health personnel para matiyak ang paghahatid ng
mga pangunahing serbisyong pangkalusugan, lalo na s mga liblib na lugar.
2. Early Chilhood Care and Development.
Naglalayong bigyan ang lahat ng 9.3 milyong bata na limang taon pababa ng mahalagang
bitamina at mineral.
3. National Immunization.
Pagsasagawa ng ganap na imyunisasyon sa 2.4 milyong bata sa buong bansa laban sa mga
sakit na kayang maiwasan sa pamamagitan ng bakuna tulad ng dipterya, tigdas at rubella.
4. Other Infectious Diseases.
Naglalayong mabawasan ang epekto sa kalusugan ng mga nakakahawang sakit, at
palakasin ang paghahanda para sa mga sakit.
5. Tubercolosis Control.
Naglalayong pigilin ang pagdami ng mga kaso nga Tubercolosis.
6. Health Facilities Enhancement.
Naglalayong makabili ng mga kagamitan para sa mga ipapatayo, ipapaayos, o
palalawaking pangkalusugan ng gobyerno.
Transportasyon
Isa sa pinakamalaking suliranin na kinakaharap ng bansa ay ang suliranin sa trapiko. Hindi
lamang oras at panahon ang nagugugol kundi pati na rin ang pagkasayang ng pera, hindi rin
maiiwasan ang mga aksidente sa daan bunsod ng ganitong penomena. Ang pagdami ng mga
pamilyang gumagamit ng sasakyan ay nakadaragdag din sa problema ng trapik sa lugar at sa pag-
usbong ng mga ganitong suliranin, naroon din namn ang pagtugon sa mga ito, gaya na lamang ng
pag planong i-extend ang LRT sa Cavite, Pier, Masinag at ang PNR sa Pampanga at Laguna.
Edukasyon
Kinikilala ng pamahalaan ang edukasyon bilang isang matibay na instrumento sa
pagpapausbong ng pagbabago ng bansa kaya nabigyang buhay ang K to 12 Program, namay
layuning makaliha nang buo at ganap na Filipino na may kapaki-pakinabang na literasi. Sa
inilabas ng Philippine Statistics Authority ay may free tuition sa kolehiyo para sa mahihirap na mag-
aaral.
 Iba’t Ibang Usapin Hinggil sa
Urbanisasyon
Ang urbanisasyon ay isang proseso kung saan ang mga bayan at siyudad ay
nagkakaroon ng paglobo ng populasyon sanhi ng patuloy na pagdami ng mga
taong gustong manirahan at makapagtrabaho sa lugar. Ang paglipat ng mga
mamamayan patungo sa sentro ng kalakaran ay hindi garantiya ng isang
marangya at maayos na buhay sa bayan o siyudad, sapagkat ito ay maaaring
magdulot ng mas malalang problema sa lipunan. Isa sa mga magandang
naidulot ng urbanisasyon ay ang pagkakaroon ng lakas paggawa para sa mga
industriya at ilan pang paggawa sa urban area, sapagkat ang mabilis na
paglobo ng populasyon sa lugar ay maaaring makapagdulot ng iba’t ibang sakit
sa mga tao. Ang iskuwater sa lungsod ay malaking problema sa lugar dahil na
rin sa lumalaking problema, hindi mailalayo ang bilis na pagdami ng krimen
bunsod ng kahirapang naidudulot ng urbanisasyon.
 Usapin Hinggil sa Malawakang Pagkasira ng
Kalikasan at Pagkakaroon ng Kalamidad
Ang bansang Filipinas ay napakayaman sa likas na pinagkukunang yaman dahil sa iba’t ibang
uri ng halaman at hayop. Ayon kay Encarnacion, ang halaman ay may humigit-kumulang na
dalawang milyong uri na matatagpuan sa ating bansa at humigit-kumulang na 1,200 naman ang uri
ng hayop na mtatagpuan sa Filipinas. Ang lahat ng likas na yaman na ito ay unti-unting nawawala
at nasisira, 70% ng bakawanan ang nasira na nitong nagdaang mga dekada. Ang mga bakawan ang
nagsisilbing tahanan ng mga hayop sa dagat at kasabay ng pagkaubos at pagkasira ng mga
bakawan ay ang nakaambang pagkaubos din ng mga lamang-dagat.
Unti-unting nasisira ang kagubatan dahil sa malaking pagputol ng mga kahoy na ginagamit ng
iba’t ibang industriya at ang pagkasira ng kagubatan ay nagbubunsod ng iba’t ibang sakuna sa mga
mamamayan, idagdag pa rito ang pagkawala ng tirahan ng mga hayop sa kagubatan kung patuloy
ang pagkasira ng kanilang tirahan.
Isang nakikitang dahilan ng patuloy na pagkasira ng kalikasan ay hindi pagiging mahigpit ng
ating batas na siyang lalong nagpapahirap ng kalikasan. Dahil sa heograpikong lokasyon ng
Filipinas nasa Pacific Ring of Fire, umuusbong ang iba’t ibang uri ng kalamidad. Ang Bagyong
Yolanda ay mahirap kalimutan dahil ito ang pinakamalakas na bagyo na naranasan sa buong
kasaysayan ng ating daigdig.
 MGA NAPAPANAHONG
ISYUNG LOKAL AT
NASYONAL
Korapsyon, Kahirapan, Malnutrisyon, Kawalang Seguridad Sa Pagkain
 MGA LAYUNIN:
Kaalaman
1. Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontekstwalisadong
komunikasyon sa mga komunidad at sa buong bansa.
2. Matukoy ang mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad at sa buong bansa.
Kasanayan
3. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyon sa lipunan.
4. Makapagpapahayag ng mg makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng mga tradisyonal at modernong
midyang akma.
5. Makagawa ng malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng impormasyon at analisis na akma sa
iba’t ibang konsepto.
6. Makagawa ng makabuluhan at mabisang materyales sa komunikasyon na akma sa iba’t ibang
konsepto
7. Malinang ang Filipino bilang dayuhan ng inner/multidisiplinaring diskurso na nakaugat sa mga
realidad.
Halagahan

1.Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga Filipino sa iba’t ibang
antas at larangan.
2.Maisaalang-alang ang kultura at iba pang aspetong panlipunan sa pakikipagpalitang idea.
Tayo ay may iba’t ibang pananaw sa buhay batay sa ating
kinagisnang buhay at magkakaiba ang pangangailangan batay sa uri
ng buhay ng pamilya. Kabilang dito ang pagkain, tirahan at
pananamit ; ang iba ay di na abot dahil sa kahirapan. Ito ang
maituturing na pangunahing isyu sa loob ng bansa.

KAHIRAPAN
 Ito ay kalagayan ng isang tao o pamilya na walang
pagpapahalaga sa mga materyal o salapi.
 Absolutong kahirapan ay hindi pagkakaroon ng pamamaraan
upang magkaroon ng pangangailangang pantao tulad ng
naiinom na tubig, nutrisyon, kasuotan at tirahan.
 Relatibong kahirapan ay ang pagkakaroon ng mapagkukunan
o mas kaunting salapi kaysa sa ibang tao sa loob ng lipunan.
 MGA SANHI AT BUNGA NG KAHIRAPAN SA
PILIPINAS
1. Korapsyon – ito ay nakaugat at nakaakibat na sa sistema ng polita kung
saan hindi na nalalaypo an kanilang kahulugan. Hindi natin maikakaila na
marinig lamang ang salitang politika o gobyerno , pumapasok sa ating isipan
ang korapsyon.
 nagdadalawang isip ang ibang bansa na tulungan ang Pilipinas dahil di
komportable kung ibinubulsa lamang ba ito ng mga politko. Noong
nakaraang bagyong Yolanda, mahigit dalawang bilyon ang binigay ng
ibang bansa ngunit katiting lamang ang napunta sa mga tao
(Rappler,2013) kabilang din dito ang pork barrel o PDAF kung saan naging
malaking eskandalo sa kongreso at senado dahil sa mahigit sampung
bilyon ang binulsa ni Janet Napoles o “ ina ng scam “ kasama ang ibang
miyembro, ganoon din ang nawalang 900 milyong piso mula sa
Malampaya Gas Field.
 MGA AHENSYANG NILIKHA KONTRA KORAPSYON
1987 Saligang Batas ng Pilipinas – lumikha ng konstitusyunal upang sugpuin ang
graft and corruption at epektibong mpatupad ang mga probsyon ng
pagpapanagot na pampubliko at pagkakaroon ng kapangyarihang pisikal upang
masiguro ang kalayaan at aksyong maaapela lamang sa Kataastaasang
Hukuman.
Office of the Ombudsman (OMB) – nag – iimbestiga at kumikilos sa mga reklamong
inihain laban sa mga opisyal at empleyadong pampubliko at nagsisilbing
“people’s watchdog” ng pamahalaan o “protektor ng mga tao”. Ito ang
nangangasiwa sa katungkulang opisyal upang ang btas ay mailapat at
sumisiguro sa patuloy at paghahatid ng serbisyong pampubliko. Pagpipino ng
mga pamamaraan at kasanayang pmapubliko ng mga sanksyong administratibo
sa nagkakasala at naglilitis sa kanila sa mga pag labag sa batas. Si Merceditas
Gutierrez ay na-impeach dahil sa di pgkilos.
Civil Service Commission (CSC) – nagtatatag ng serbisyo upang magtaguyod ng
moral, kaigihan, integridad, pagtugon, pagsulong, at kagandahang loob sa
serbisyong sibil. Nagpapalakas ng sistemang merito at gantimpapala, pagunlad
ng tao at pananagot na pampubliko.
Commission On Audit (COA) – operasyong pansalapi ng pamahalaan upang
siyasatin o i – audit at bayaran ang lahat ng mga account, buwis, resibo,
gastos at pondo sa ilalim ng kustodya ng mga ahensya ng pamahalaan at mga
instrumentalidad. Nagpapalaganap ng mga patakaran at regulasyon para sa
pagpigil sa mga hindi makatwirang mga gastusin o paggamit ng pondo.
Sandiganbayan – anti – graft sa pilipinas laban sa mga kriminal na
kinasasangkutan ng graft and corruption practices at iba pang mga paglabag
at pagpapanatili ng moralidad, integridad at kaigihan ng pamahalaan.
2. KASAKIMAN – ipinagbibili ang sarili sa mga taong makapangyarihan at hindi
kontento sa kanilang natatanggap, kadalasan pa ay nadadamay o humahtak pa ng
ibang tao pababa. Hal. Ang nablalitang “tanim bala”.

3. POPULASYON – problemang hindi mahanap – mahanap ng solusyon na

kung saan ang mga mahihirap ang dahilan ng paglobo ng populasyon. Mas
dumarami ang pagkawala ng trabaho, hndi pagtanggap ng benepisyo at
apektado rin ang mga batang naninirahan na lamang sa lansangan sanhi ng
di pagbibigay ng tamang nutrisyon at edukasyon. Pagkakaroon ng hindi
sapat na kaalaman sa family planning kung kaya’t patuloy parin itong
nagiging problema.
4. EDUKASYON – walang sapat na edukasyon o di makapag aral ang mga tao
dahil din sa kahirapan. at nagreresulta ito ng kahirapan na makahanap ng
mabuting trabaho kaya naman kung anu ano na lamang ang pinapasok
makatulong lamang sa magulang. Karamihan din ay nagiging desperado kung
saan napipilitang magnakaw at mamuhay na lamang sa kalye. Malaki ang
naging epekto nito sa pamumuhay ng mga kabataan, minsan sila ay
kumakayod bago muna maka pagaral. Libo libo ang di pumapasok sa
eskwelahan dahil sa kahirapan. Pasalamat tayo sa isang mabuting Pilipino na
si Efren Penaflorida sa kanyang “pushcart klasrum” kung saan naglalayong
mapabuti ang kalagayan ng mga batang walang kakayahang pumasok at para
ilayo rin sila sa paggamit ng masamang droga. Kinakailangang magtulungan
ang bawat isa.
5. KAWALANG DISIPLINA – karamihan sa ngayon ay hindi na takot sa batas
kung saan kinakailangang maging disiplinado at mayakot sa awtoridad para
matuto tayong sumunod sa mga patakaran. Marami nang nagdaang
matatalinong pinuno sa bansa pero kung ang mga tao ay hindi marunong
sumunod, hindi rin uunlad ang ating bansa. Lahat ay gusto makamit ang
pagbabago ngunit iilan lang ang handang magbago.
6. KOLONYAL NA KAHIRAPAN – ugali ng mga Pilipino na pumipigil sa pag
asenso ng mga mamamayan nito ay ang “crab mentality”,
procrastination,”bahala na”, pagiging iproktiko, ningas kogon, Filipino
time, pagiging tsismoso, paninisi sa ibang tao, pasasawalang – bahala ng
mga patakaran, at pagiging balat sibuyas (Abello,2014). Mas tinatangkilik
na natin ang gawa ng ibang bansa kaysa sa sariling atin na dapat ay hindi

PANGKASALUKUYANG LAGAY NG KAHIRAPAN NG BANSA

Marami pa rin sa mamayang Pilipino ang nasa laylayan.
Nananatiling mahigit 70 porsyento ng mga Pilipino ang nasa ilalim ng
poverty line noong 2016. Ayon naman sa first quarter 2018 social
weather report, lumalabas sa resulta ng sarbey 9.8 (42%) milyon na
pamilya ang nagkokonsidera sa kanilang mga sarili na mahirap, 2
porsyentong mas mababa kaysa sa huling quarter. Kauna unahang
pagkakataon sa bumaba ang self-rated food poverty ng 30%.
 DSWD – Kapit – Bisig Laban sa Kahirapan – (KALAHI – CIDSS), naglalayong
bigyang kapangyarihan ang komunidad at pagpapaunlad na bawasan ang
kahirapan. Kasama rin dito ang Pantawid Pamilya Pilipino Program (4Ps)
na sumusuporta sa mga piling pamilya na nasa laylayan. At Social Pensyon
para sating mga senior citizens. RA 10963 o Tax Reform for Acceleration
and Inclusion (TRAIN) Act – pagkakaroon ng maayos, simple at patas na
koleksyon ng mga buwis para sa pampublikong gawain at kapital.
Kinakailangang maging matalas ang pagiisip sa paglaban sa mga problema
at matinding disiplina sa sarli upang magkaroon ng inaasan na pagbabago.
MGA SANGKAP NG KAHIRAPAN
KARAMDAMAN

KAMANGMANGAN KAWALAN NG INTERES

KAHIRAPAN

KAWALAN NG KATAPATAN PAGKA - PALAASA

1. KAMANGMANGAN – “Ang kaalaman ay kapangyarihan” ayon sa kasabihan.
Ang malungkot lamang, alam ito ng ibang tao ngunit mas ninanais nilang
sarilihin ang kanilang kaalaman upang mapanatili ang kalamangan ng iba.
2. KARAMDAMAN – Kahit saang lugar man, ang pag – iingat ay mas mainam na
panangga sa mga sakit kaysa sa mga gamot. Ito ay isa sa mga pangunahing
insulto ng PHC. Ang ekonomiya ay mas masagana kung ang mga tao ay
malulusog; mas higit kaysa kung ang tao ay nagkakasakit at kailangang
gamutin.
3. KAWALAN NG INTERES – Ang kawalan ng interes ay nangyayarisa tao kapag
nawalan na sila pakialam, o kung pakiramdam nila ay wala silang
kapangyarin upang magbago ana mga bagay sa paligid nila, na itama ang
isang kamalian o pagkakamali, o kaya ay gawing mas mainam ang ayos ng
kanilang pamumuhay.
4. PAGKA – PALAASA – Paniniwala ay naoakahirap at walang kakayahang
tulungan ang sarili ay kailangang umasa na lamang sa iba. Ang ganyang
ugali at parehong maling paniniwala ang siyang pinakamalaking katwiran
sa sarili upang mapanatili ang antas ng tao na umasa lamang sa iba.
MALNUTRISYON - Ito ay patuloy paring gumigimbal sa milyon – milyong tao sa
buong mundo partikular sa mga mahihirap sa bansa kabilang ang Pilipinas.
Food and Agriculture Organization – konektado ito sa kakulangan ng sapat na
masusustansyang pagkain at sa hirap na maabot ang pangangailangan. Hindi
sapat ang kaalaman tungkol sa kahalagahan ng nutrisyon.
Protein – deficiency – pangunahing kaso ng malnutrisyon sa bansa, laganap ang
kakulangan sa timbang at pagiging bansot ng mga kabataan.
FNRI – ang pagkabansot o stunted growth ang matagal ng problema ng
kinahaharap ng bansa. ( 16% - 2011 – 30% - succeeding years)
World Health Organization – 28 na milyong Pilipino ang nanganganib na
dumanas nito dahil sa hindi pagabot nang hustong pangangailangan na
nutrisyon.
Upang malabanan ang kaso ng malnutrisyon sa bansa, nagsasagawa ng ilang
programa ang pamahalaan upang maipaabot sa lahat ang impormasyon.
Ipinapaabot sa kahalagahan ng nutrisyon sa mga kabataan sa mg pamblikong
paaralan, kasabay din nito ay mga feeding program para sa lahat.
MGA DAPAT GAWIN PARA MAIWASAN ANG MALNUTRISYON
1. Maging masipag at matalino ang mga magulang sa paghahanapbuhay ng sa
gayon ay tumaas ang kita para may ipambili ng mga mausustansyang pagkain
at mga food supplement.
2. I – breastfeed ang sanggol mula pagkasilang hanggang anim na buwan.
3. Purgahin ang mga bata. Ang bulate ay nagiging kaagaw ng bata sa sustansyang
nakukuha sa pagkian.
4. Pagkakaroon ng “initiative” ng tahanan, ng paaralan at ng komunidad sa
pagtatanim ng mga gulay at prutas at pagaalaga ng mga hayop.
5. Pagpapatupad ng pamahalaan ng mga tuntunin at mga programang
nakatututlong sa pagbaba at pag iwas ng malnutrisyon:
• Edukasyon tungkol sa nutrisyon
• Livelihood programs
• Micronutrient program ( food fortification and micronutrient supplementation)
• Pasusulong sa masusustansyan pagkain ng mga bata
• Supplementary feeding sa mga buntis at 6 – 23 buwan na mga bata
 • Pagtatayo ng sanitary toilet facilities
• Pagtatayo ng mga ligtas na miinom na suplay ng tubig
• Nutrition in Disaster and Risk Reduction Management
• Nutrition – Sensitive Agriculture and Development Programs
• Pantawid Pamilya Pilipino Program (4Ps) – programang nagbibigay tulong ( cash assistance)
• Agrikulturang Pilipino o Agri-Pinoy – programa ng Department of Agriculture sa nagpapaunlad
ng susutainable agriculture, fisheries, at ng natural resource management.
6. Iwasan ang pagluluto at pagahahanda ng pagkain na higit sa kinakailangan ng mga bata
at pamilya.
7. Patuloy na pag – aralan at gawin ang wastong nutrisyon.

KAWALANG SEGURIDAD SA PAGKAIN

Isa sa pinakamalaking suliranin ng bansa. Nakapaloob dito ang pag export
at import ng mga produkto sa loob at labas ng bansa. Maraming tanong
dito kung nararapat at tama ba ang mga patakaran at uri ng mga
produktong naipagbibili.
Di naman natutulog ang gobyerno, dahil gusto ng kasalukuyang
administrasyon na makaahon ang Pilipinas sa suliraning ito. Ngunit ang
dapat na pagtuunan ng pansin ay ang Modernisasyon ng Agrikultura.
( Modernisasyon Ng Agricultura Ang Dapat Unahin ni Magi Gunigundo, April
21, 2018) (www.journal.com.ph)

PANGKAT ETNIKO SA PILIPINAS

Ang yamang tao sa Pilipinas ay may iba’t ibang pinagmulan, inalakihan at
kinabibilangan. Sila ay nagsimula sa mga kani kanilang mga ninuno ang mga
ita.
Ita – tinatawag ding Negrito, Ayta o Baluga, nainirahan sa mga bundok ng
Zambales, Quezon, Laguna at Cagayan, mayroon din sa Panay at Negros
Ilokano – karaniwan sa Luzon at may iba rin sa Visayas at Mindanao upang
maghanap – buhay, sila ay matipid at masisipag
Tagalog – kalagitnaan at katimugang Luzon
 Sila ang pangalawa sa pinakamalaking pangkat ng Kristiyano sa Pilipinas
Mangyan – matatagpuan sa Mindoro, Luzon, may mga payak na anyo at
pamumuhay tulad ng ating mga ninuno,
Cebuano – sa pulo ng Visayas, pinakamalaking pangkat, kilala sa katutubong
awit na “Matud Nila” at sayaw na “Rosas Pandan”
Ilonggo – Visayas, kilala sa awit na “Dandansoy” at sayaw na “Carinosa”
Waray – sa Leyte at Samar, sila ang mga Badjao, Maranao, Tausug, T’boli, at
Manobo, nakatira sa baybay – dagat (Badjao), matatagpuan din mula sa
Zamboanga hanggang Sulu, mga magingisda, Cotabato ( T’boli), mga
magsasaka, nakilala dahil napabilang sa mga Aeta at Negrito, naninirahan
sa bulubundukin ng Rizal, Bulakan, Laguna at Quezon sa bundok ng Sierra
Madre
Dalawang Uri:
Dumagat – nananatiling nakabahag at naninirahan sa kabundukan, isa sa mga natitirang lahi
na kabilang sa uri ng taong India, DUMAGAT – nagmula sa RUMAKAT/LUMAKAT/LUMAKAD,
sinasabing unang lahi ng tao dahil sa pagtawid sa tulay na lupa na nakadgtong sa Asya
Kung tutuntunin ay isa sa sinaunang tao dito sa bansa ay nagmula sa
India na piatunayan ng Kasulatan sa Tanso, ang ibayong pag – aaral ng
kultura at wika ng pangkat na ito ay magpapatibay sa pagsusuring
ito. Halimbawa ng pangungusap sa Dumagat ay ang salin sa
magandang umaga sa inyong lahat na – “masampat tabi abi di kitam
mapesan!” ayon sa kanilan pagkakalam, ang salita nila ay nahahati sa
dalwa – isang pangkaraniwan at isang pang matanda o pamigatan. Sa
kasalukuyan, tinatawag ang mga ito sa “baybay” o pangkaraniwan at
“Mangni o pamitagan

Redemtador o Lahukang Tagalog – naninirahan sa mataong lipunan sa

Rizal at bahagi ng Quezon
Ms. Angelica Soriano
Teacher

Sherradle Dimla
Grace Shelle Contillo
Krystal Ramos
Paulo Tabago
Prince Clint Agluba
Members