VİYANA KONGRESİ VE AVRUPA

UYUMU
XII. HAFTA
 Müttefikler, savaş sonrasında bir konferans toplanmasını
kararlaştırmışlardı. Konferansta Avrupa’nın çeşitli sınır ve statü sorunları
görüşülecekti. Viyana Kongresi, bu konjonktürde 1814 Eylülünde
toplandı. Çok sayıda delege görüşmelere katıldı. Fakat kongrenin
kontrolü İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya’nın elindeydi. Müttefik
devletlerin ortak amacı kıta Avrupası’nda bir dengenin oluşturulmasıydı.
 Kongre’de şu kararlar alındı ve düzenlemeler yapıldı:
Fransa’nın dengelenmesi amacıyla Hollanda Krallığı, Belçika’nın
eklenmesiyle yeniden oluşturuldu.
İngiltere’nin isteğiyle, Prusya’ya da Ren’in batısındaki bazı Alman
toprakları verilerek Prusya’nın hem Rusya hem de Fransa’ya karşı
güçlendirilmesi kararlaştırıldı.
Napoleon’un oluşturduğu 37 devletli Alman konfederasyonu aynen
korundu. Böylece Alman coğrafyası, söz konusu konfederasyon,
Avusturya ve Prusya arasında kabaca üçe bölünmüştü. Bu durum
Alman milliyetçilerinde derin bir hayal kırıklığı yarattı.
 Kongre’nin bir diğer önemli konusu Polonya idi. Prusya ve Rusya,
Polonya’nın tekrar bağımsızlığına karşıydılar. Fransız tarafı Müttefikler
arasındaki bu çekişmeyi – onların bölünmelerinden Fransa kârlı çıkacağı
için – körüklemekten çekinmedi. Hatta 3 Ocak 1815’de, İngiltere,
Avusturya ve Fransa arasında, Prusya ve Rusya’ya karşı gerektiğinde savaşa
gitmek üzere bir gizli antlaşma bile imzalandı. Önce Rusya ardından da
Prusya geri adım atmak zorunda kaldılar. Böylece, hem Rusya’ya, hem de
Prusya’ya karşı tampon oluşturmak üzere Polonya yeniden kurulmaktaydı.
Kongrede ayrıca uluslararası nehirlerde navigasyonun düzenlenmesi,
köleliğin yasaklanması gibi konularda da kararlar alındı.
 Kongre çalışmalarının vardığı son aşamada Napoleon’un, Elbe
Adası’ndan kaçıp 1 Mart 1815’de anakaraya çıkması büyük bir şok yarattı.
Napoleon, hızla kontrolü ele geçirerek imparatorluğunu yeniden ilan
etti. Halkın Bourbonlar’dan hoşnutsuzluğu da işini kolaylaştırmıştı.
Hızla harekete geçen Napoleon, Belçika üzerine yürüdü. Fakat
Waterloo’da giriştiği savaşta, Müttefik kuvvetleri önünde ağır yenilgiye
uğradı. Yeniden tahttan indirilen Napoleon, Güney Atlantik’teki St.
Helena Adası’na sürgün edildi.
 Fransa’yla yeni bir barış antlaşması imzalandı. Müttefikler, Fransa’ya
daha sert koşullar getirdiler. Fransa’nın sınırlarında bazı küçük değişiklikler
yapıldığı gibi, 700 milyon Frank’lık bir savaş tazminatı da yüklenmişti.
Ayrıca, Fransa’nın toprakları üzerinde bir işgal ordusu da kalacaktı. Bunun
dışında, Viyana Kongresi kararlarında bir değişiklik olmamıştır.
Müttefikler, Napoleon korkusuyla güçlerini yeniden birleştirmişlerdi.
Nitekim Kasım 1815’te Chaumont Antlaşması’nı – yani Dörtlü İttifak’ı –
yenilediler. Ayrıca, Fransa’yı Bonaparte ailesinden herhangi bir kimsenin
yönetmesine izin verilmemesini ve barışın uygulanışı ile genel siyasi
durumu gözden geçirmek üzere ileride başka kongreler toplanmasını da
kararlaştırdılar.
 Fakat Müttefikler arasındaki temel bir ayrılık yine de etkisini gösterdi.
Dörtlü İttifak çerçevesinde bir araya gelen Müttefikler’in içinde, İngiltere
dışındaki üç ülke Eylül 1815’te “Kutsal İttifak” adını alan bir başka
birleşmeyi oluşturdular. Çar Alexander’ın, “Hıristiyanlığın korunması
amacıyla” önerdiği bu ayrı ittifak, gerçekte üç monarşinin Avrupa’daki
liberal akımlara karşı bir set oluşturmasına yönelikti. Bu amaca yönelik
çabalar, Avrupa’yı 1830’da liberal niteliği, 1848’de ise milliyetçi ve sosyalist
yönü ağır basan ihtilallere götürecektir.
 Konferans “Avrupa uyumu” kavramını devletlerarası sisteme
yerleştirmeye çalışmıştır. Buna göre Avrupa’da sınırlar ve rejimler
değişmeyecek, bunu korumak için de büyük güçler birbirleriyle temasta
bulunarak gerekirse ortak askeri ve siyasi politikalar izleyeceklerdir. Bu
çerçevede uluslararası sistem herhangi bir çatışma olmadan statükonun
korunması çerçevesinde işleyecektir. Avrupa Uyumu, 19. Yüzyılda
özellikle sosyal ve siyasal dinamikler tarafından meydan okumalarla
karşı karşıya kalsa da, I. Dünya Savaşı’na kadar Avrupa’da büyük bir
savaşın çıkmasını önlemiş ve başarılı olmuştur.