ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Θεματική Ενότητα 5:
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΑ

ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ
Συγγραφέας: Ιωάννα Χατζοπούλου
Σύμβουλος Ανάπτυξης Εκπαιδευτικού Υλικού: Νόπη Κεχάογλου
1
Ενότητα 5: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΑ
Σκοπός
Σκοπός της ενότητας αυτής, είναι οι εκπαιδευόμενοι/ες να γνωρίσουν και να αντιληφθούν τις αξίες που είναι
συνυφασμένες με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Αρχικά παρουσιάζονται οι έννοιες του ανθρωποκεντρισμού και της
οικολογίας και στη συνέχεια γίνεται μία κατηγοριοποίηση των αξιών και σύνδεση με τις αντιλήψεις μας. Σε σχέση με το
πως αντιμετωπίζουν οι ανθρώπινες κοινωνίες τα απορρίμματα. Τέλος, αναλύουμε τη σημασία και το ρόλο της
περιβαλλοντικής εκπαίδευσης προκειμένου οι άνθρωποι να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση.
Ενότητα 5: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ
ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα:
Μετά το πέρας της ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι/ες θα είναι ικανοί/ες να:
• Περιγράψουν τις αξίες που είναι συνυφασμένες με τη διαχείριση των απορριμμάτων.

• Κατανοήσουν την έννοια της ατομιστικής, της τεχνοκρατικής και της πολιτικής άποψης για τα
περιβαλλοντικά προβλήματα.
• Αντιληφθούν αντιδράσεις και συμπεριφορές που σχετίζονται με την εκάστοτε κοινωνική αντίληψη για τα
απορρίμματα.
• Αναπτύξουν θετική στάση σε σχέση με την αξία που έχουν τα απορρίμματα
• Αναφερθούν στα οφέλη από τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα:
Μετά το πέρας της ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι/ες θα είναι ικανοί/ες να:
• Αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στην ορθή διαχείριση των απορριμμάτων.

• Υποστηρίζουν την αξία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
• Εφαρμόζουν τις αρχές της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ως υπεύθυνοι πολίτες.
Λέξεις – Φράσεις Κλειδιά:
• Σύστημα αξιών: Οργάνωση αξιών σύμφωνα με κάποιους κανόνες.

• Περιβαλλοντική ηθική: Πλαίσιο κανόνων και συμπεριφορών οποίο εξετάζει την ηθική σχέση του
ανθρώπου με το περιβάλλον.
• Αντιλήψεις: Ο τρόπος με τον οποίο σημασιοδοτούνται οι εμπειρίες που προσλαμβάνουν οι αισθήσεις
μας.
• Στρατηγική: Τί πρέπει να κάνουμε για να πετύχουμε ένα στόχο.
• Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Εκπαίδευση με στόχο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών.
• Τεχν
Λέξεις – Φράσεις Κλειδιά:
• Ατομιστική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα λανθασμένης συμπεριφοράς

των ατόμων.
• Τεχνοκρατική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής ανάπτυξης και
του σύγχρονου τρόπου ζωής.
• Πολιτική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιπροσωπεύουν την σύγκρουση αξιών, συμφερόντων
και επιλογών.
• Κερδοφόρα διαχείριση: Από τη διαχείριση των απορριμμάτων προκύπτουν Άμεσα και Έμμεσα οφέλη.
Υποενότητα 5.1: Οι αξίες ως διαμορφωτές
κοινωνικών αντιλήψεων
Μέχρι σήμερα, η μελέτη της ηθικής, από την πλευρά της φιλοσοφίας είχε επικεντρωθεί στο ποια είναι η αρμόζουσα
συμπεριφορά του ανθρώπου στον άνθρωπο. Εστίαζε στις υποχρεώσεις των ανθρώπων προς τους άλλους ανθρώπους διότι
μέχρι τώρα εθεωρείτο ότι μόνο τα ανθρώπινα πλάσματα και η ικανοποίηση των συμφερόντων τους έχει αξία. Φαίνεται ότι
έχει πλέον φτάσει ο καιρός να προσδιοριστεί ένα πλαίσιο ηθικών υποχρεώσεων και κανόνων απέναντι στα μη ανθρώπινα
όντα. Αυτό το πλαίσιο κανόνων και συμπεριφορών αποτελεί την περιβαλλοντική ηθική.
Πηγή: https://www.pemptousia.gr/wp-content/uploads/2018/11/oikologika.jpg
Ορισμός
Περιβαλλοντική ηθική είναι το πεδίο της εφαρμοσμένης ηθικής το οποίο εξετάζει την ηθική σχέση του ανθρώπου με το
περιβάλλον. Βασική παραδοχή στον τομέα της περιβαλλοντικής ηθικής είναι η επέκταση της ηθικής πέραν της σχέσης
μεταξύ των ανθρώπων και κατ’ επέκταση η διεύρυνση της ηθικής κοινότητας. Η περιβαλλοντική ηθική είναι μια πρότυπη
στάση βάσει της οποίας είναι ηθικά σωστή η διατήρηση της ακεραιότητας του περιβάλλοντος και ηθικά λάθος η ανώφελη
καταστροφή οποιουδήποτε μέρους της φύσης.
Οι φιλόσοφοι που ασχολούνται με την περιβαλλοντική ηθική παράγουν θεωρία με γνώμονα την παροχή αξιών και
κανόνων που μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη προκειμένου να ευημερεί ο άνθρωπος και οι άλλες μορφές ζωής σε
ένα περιβάλλον που βρίσκεται σε ισορροπία. Από την άποψη αυτή, η χρησιμότητα του συγκεκριμένου φιλοσοφικού
πεδίου είναι αναμφισβήτητη. Επιπλέον, η συνεχής επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων καθιστούν την ανάγκη
για επαναπροσδιορισμό των σχέσεων του ανθρώπου με τον περιβάλλοντα χώρο του επιτακτική.
Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE
%B7%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE
Ανθρωποκεντρισμός και οικοκεντρισμός
Σύμφωνα με τον ανθρωποκεντρισμό ο άνθρωπος και μόνο ο άνθρωπος έχει ηθική αξία και άμεση ηθική υπόσταση. Τα
μη ανθρώπινα όντα και τα πράγματα έχουν μόνο εργαλειακή αξία. Στην αντίπερα όχθη του ανθρωποκεντρισμού
βρίσκεται το φιλοσοφικό ρεύμα του οικοκεντρισμού. Ο πρωτεργάτης της οικοκεντρικής σκέψης, Άλντο Λέοπολντ (Aldo
Leopold), υποστήριξε μια ηθική, που την ονόμασε ηθική της γης (land ethic), η οποία δεν αφορά μόνο στους
ανθρώπους, αλλά και σε άλλες οντότητες, όπως τα υπόλοιπα ζώα, το νερό και τα φυτά. Σύμφωνα με την οικοκεντρική
σκέψη η φύση δεν έχει πια εργαλειακή αξία για τον άνθρωπο. Ο μη ανθρώπινος κόσμος δεν νοείται πλέον ως αποθήκη
φυσικών πόρων και πελώριος αποδέκτης των λυμάτων μας.
Πηγή: http://2.bp.blogspot.com/_-
e3nWrX2w3s/SmZdypIbjYI/AAAAAAAAAHE/16zFi4MKr8I/s1600/3949414.jpg
Ανθρωποκεντρισμός
Ο ανθρωποκεντρισμός είναι ένα σύστημα ιδεών που αντιλαμβάνεται τον φυσικό κόσμο περίπου ως
αποθήκη υλικών εργαλειακής αξίας, τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατά βούληση, ώστε να
αυξήσουμε την ανθρώπινη ευημερία Σύμφωνα με αυτόν δεν υπάρχει κανένα καθήκον που να δεσμεύει τον
άνθρωπο σε μια συμπεριφορά σεβασμού προς τα μη ανθρώπινα όντα και τον φυσικό κόσμο. Όλος ο
σεβασμός εξαντλείται στα ανθρώπινα όντα. Όπως είναι κατανοητό, η άποψη αυτή οδήγησε σε αποφάσεις
και πολιτικές υπεύθυνες για την εξαφάνιση χιλιάδων ειδών χλωρίδας και πανίδας, στην περιβαλλοντική
υποβάθμιση που συνόδευσε την βιομηχανική επανάσταση στο παρελθόν, την εκτεταμένη αποψίλωση
τροπικών δασών τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και στην βιομηχανικού τύπου εκτροφή ζώων υπό
απαράδεκτες συνθήκες.
Ο ανθρωποκεντρισμός συχνά δεν αναγνωρίζει κάποια ουσιαστική αδικία στην ερήμωση του περιβάλλοντος
που προξενεί ο άνθρωπος.
Η "ρηχή" οικολογία
Η "ρηχή" οικολογία περιλαμβάνει τη χρησιμοθηρική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση του περιβάλλοντος,
αλλά και την "επιστημονική" οικολογία, που επίσης αντιμετωπίζει τη φύση ως κάτι ξεχωριστό από εμάς. Η
ρηχή προσέγγιση ερμηνεύεται, ως εκείνη που προχωρά έως τις επιφανειακές αλλαγές, μέσω τεχνολογικών
καινοτομιών. Στόχο έχει τη βελτίωση των καταναλωτικών προτύπων και των συσχετιζόμενων με αυτά
δομών, χωρίς όμως να προσδιορίζει τις κοινωνικές και πολιτικές αιτίες της οικολογικής κρίσης. Οι ρηχοί
οικολόγοι, όσοι δηλαδή δέχονται τα διδάγματα της οικολογίας, αλλά τα τιθασεύουν στις ανάγκες και τους
σκοπούς του ανθρώπου, συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στη μείωση της ρύπανσης, τη συγκράτηση του
πληθυσμού και τη διατήρηση πηγών και έμβιωνειδών, καθόσον αυτό έχει επίπτωση στην ανθρώπινη υγεία
και την ανάπτυξη των υπανάπτυκτων χωρών. Ο ανθρωποκεντρισμός συχνά δεν αναγνωρίζει κάποια
ουσιαστική αδικία στην ερήμωση του περιβάλλοντος που προξενεί ο άνθρωπος.
Πηγή:Ο ΠΛΑΤΩΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ ΑΝΝΑ, ΑΘΗΝΑ, Μάρτιος 2015, Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών
Επιστημών
Η " βαθιά " οικολογία
Η «βαθιά οικολογία» προτάσσει:
• Πρώτον, μια νέα φιλοσοφία για τις σχέσεις ανθρώπου- φύσης.
• Δεύτερον, μια ριζική αλλαγή του κοινωνικοοικονομικού μας συστήματος.
• Τρίτον, την αναγνώριση εγγενούς αξίας σε όλα τα είδη ζωής αλλά και στα ποτάμια, στα δάση, στα βουνά
και γενικά στα οικοσυστήματα.
Θεμελιώδες χαρακτηριστικό του κινήματος της βαθιάς οικολογίας, είναι αυτό της αναγνώρισης δικαιωμάτων
στη φύση συνολικά, και στα έμψυχα αλλά και στα άψυχα στοιχεία της. Δε μιλάμε επομένως για εγγενή
δικαιώματα των ζώων μόνο ή του οικοσυστήματος συνολικά θεωρούμενο. Μιλάμε για εγγενή δικαιώματα
που μπορεί ενδεχομένως να έχουν τα δέντρα, τα ποτάμια ή ακόμα και τα βράχια.
Πηγή: https://www.pemptousia.gr/2018/12/vathia-ikologia/
Επιστημών
Η " βαθιά " οικολογία
Η βαθιά οικολογία προτείνει τη δική της κοσμολογία, σύμφωνα με την οποία η έρευνα για την ουσία των
ατόμων δεν πρέπει να προσανατολίζεται προς τα ίδια τα άτομα, αλλά προς τις σχέσεις που έχουν αυτά τα
άτομα μεταξύ τους. Αυτό που τελικά πρέπει να μας ενδιαφέρει δεν είναι τόσο οι συγκεκριμένοι ατομικοί
οργανισμοί (ανθρώπινοι ή μη) όσο οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες σχετίζονται μεταξύ τους, διαδικασίες
οι οποίες προϋπήρχαν των ατόμων αυτών. Επομένως, αυτό που πρέπει να μας απασχολεί πρωτίστως, είναι
οι όροι της ροής ύλης και ενέργειας που επιτρέπει στις συγκεκριμένες οντότητες να υπάρχουν. Ο άνθρωπος
είναι οργανικά δεμένος με τη φύση, κατά κάποιο τρόπο ανήκει σ’ αυτήν και δεν είναι καθόλου διακριτός,
υπερέχων ή διαφεντεύων αυτής. Δεν έχει αξία ως άτομο διακριτό από τη φύση αλλά ως μέρος της.
Πηγή: https://www.pemptousia.gr/wp-content/uploads/2018/12/oikologia-3-2.jpg
Επιστημών
Κοινές παραδοχές
• Αναμφίβολα τα απορρίμματα συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά ζητήματα της

εποχής μας.
• Η στάση που κρατάμε ως άτομα αλλά και ως κοινωνία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κουλτούρα
που έχουμε διαμορφώσει απέναντι σε αυτό το πρόβλημα.
• Όπως οι αξίες και οι αντιλήψεις των ανθρώπων αλλάζουν ανάλογα με την εποχή και το ευρύτερο ιστορικό
– κοινωνικό – οικονομικό περιβάλλον έτσι και η στάση τους απέναντι στο πρόβλημα των απορριμμάτων
μεταβάλλεται.
• Το πώς διαχειριζόμαστε το πρόβλημα των απορριμμάτων αντανακλά ουσιαστικά τη σχέση μας με το
φυσικό περιβάλλον.
Τι σημαίνει ο όρος αξία
Αν και υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί, μπορούμε να υιοθετήσουμε τον ακόλουθο: «Αξία είναι γενικά,
οτιδήποτε αναγνωρίζεται ή θεωρείται σημαντικό και ωφέλιμο από ένα άτομο ή μια κοινωνία».
• Ο Rokeach υποστηρίζει ότι οι αξίες αποτελούν ένα συνονθύλευμα γνώσεων και στάσεων, σταθερά και στενά
συνδεδεμένων με το αντικείμενο που πραγματεύονται. Τα δομικά συστατικά μιας ‘αξίας’ είναι οι ιδέες (που
βασίζονται στην παρουσία ή την απουσία γνώσης), τα συναισθήματα και οι στάσεις.Η αξία είναι μία διαρκής
πεποίθηση ότι ένας συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς ή μια τελική κατάσταση ύπαρξης είναι προσωπικά ή
κοινωνικά προτιμότερη από τον αντίθετο τρόπο συμπεριφοράς ή την αντίθετη τελική κατάσταση ύπαρξης.
• Ο Tainter αναφέρει πως οι αξίες δεν είναι ποτέ σταθερές καθώς η διαμόρφωση της κοινωνίας ή των
οικοσυστημάτων που επιθυμεί ο άνθρωπος να διατηρήσει είναι αυτή που έχει ο ίδιος αξιολογήσει. Αλλά οι
αξίες είναι ποικίλες, ευμετάβλητες και παροδικές, επομένως η διατήρηση είναι πάντα σχετική.
Πηγή: Rokeach, M., (1970), Beliefs, Attitudes and Values: A Theory of Organization and Change, pp.125, Jossey Bass Publications
Πηγή: Tainter, J., (2003), A Framework for Sustainability, World Futures, 59, pp.213

Κατηγοριοποίηση των αξιών
Οι αξίες μπορούν να διαιρεθούν και από άποψη ειδολογική και από άποψη περιεχομένου. Έτσι ειδολογικά
μπορούν να χωριστούν σε αρνητικές και θετικές, δηλαδή σε αξίες και απαξίες, επίσης, σε αξίες προσώπων
και πραγμάτων, δηλαδή σε αξίες για προσωπικά όντα (ηθικές) και για μη προσωπικά όντα, καθώς και σε
αυταξίες και παράγωγες ή υποτελείς, δηλαδή αυτές που το αξιόλογο είναι εξαιτίας του εαυτού τους και
αυτές που το αξιόλογο υπάρχει εξαιτίας των άλλων αξιών. Από άποψη περιεχομένου έχουμε άλλες
διακρίσεις, όπως αυτή του Μαξ Σέλερ, ο οποίος διακρίνει στη σφαίρα των αξιών τις αρνητικές και τις
θετικές, ενώ μίλησε και για μια ιεραρχική διάταξη όπου υπάρχουν αξίες ανώτερες και κατώτερες. Ως
γνώρισμα των κατώτατων αξιών τίθεται ο εφήμερος χαρακτήρας τους, των ανώτατων αξιών η αιωνιότητα
και των ανώτερων αξιών η βαθύτερη ικανοποίηση.
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη
των αξιών της Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Κατηγοριοποίηση των αξιών
Ο Έντουαρντ Σπράνγκερ (Eduard Spranger), κορυφαίος γερμανός φιλόσοφος, παιδαγωγός και ψυχολόγος, μιλώντας
για τα είδη των αξιών «διακρίνει έξι θεμελιώδη είδη αξιών, δηλ. τις οικονομικές, τις πολιτικές, τις κοινωνικές, τις
θεωρητικές ή επιστημονικές, τις αισθητικές ή καλλιτεχνικές και τις θρησκευτικές». Επίσης ο William Herbert
Sheldon πρεσβεύει ότι τα αντικείμενα που θεωρούνται πολύτιμα, καλά ή κακά, άξια αποδοχής ή απόρριψης,
ανήκουν σε μία από τις έξι τάξεις, δηλαδή σε όσα ικανοποιούν τις βασικές ενστικτώδεις τάσεις ενός οργανισμού,
στα οικονομικά προϊόντα, στα αισθητικά ή όμορφα, στην ηθική συμπεριφορά, στα θρησκευτικά αντικείμενα και
στις πνευματικές αξίες.
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη των
αξιών της Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Οικονομικές αξίες
Η οικονομική αξία των αγαθών, αντανακλά την αξιολογική κρίση των ανθρώπων για τη χρησιμότητα των αγαθών στη ζωή
τους. Υπάρχει η διάκριση της αξίας των αγαθών σε «αξία χρήσης» και «ανταλλακτική αξία». Επίσης όσο αυξάνονται τα
παραγόμενα αγαθά, τόσο η αξία τους προσδιορίζεται από την αξία των συντελεστών παραγωγής, της εργασίας, των
κεφαλαίων και των εδαφών. Σήμερα, οι οικονομικές αξίες αφορούν κυρίως στο αντίτιμο των πραγμάτων και στην εκτίμησή
τους σε χρήμα, στις κινητές και χρηματιστηριακές αξίες. Ένα οικονομικό αγαθό μετά τη σύγκρισή του με κάποιο άλλο
αποκτά την αξία του και υπάρχει σε αυτό ονομαστική αξία και πραγματική αξία. Επίσης, η αξία ενός αγαθού είναι
συνάρτηση και της έλλειψής του.
Πηγή: http://patrastimes.gr/wp-content/uploads/2020/12/6dc1765899cf4d9087dd4ec50b16bdff-1.png
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη των αξιών της
Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Πολιτικές αξίες
Οι πολιτικές αξίες, αναφέρονται σε όσα οι άνθρωποι πιστεύουν για τον τρόπο διακυβέρνησης μιας χώρας, για τη
δημοκρατία, για την αστική ευθύνη των πολιτών. Ο Αριστοτέλης για παράδειγμα, θεωρούσε ότι η πόλις (κράτος)
δημιουργήθηκε για τη διασφάλιση της ζωής, αλλά και την ικανοποίηση της επιθυμίας για καλή ζωή (ευζωία). Γι’
αυτό θεωρεί τον άνθρωπο από τη φύση του πολιτικό ον (ζώο). Όσο για την έννοια του πολίτη θεωρούσε ότι
διαφέρει και εξαρτάται από τη μορφή του πολιτεύματος. Έτσι, η αντίληψη αυτή παλιά ήταν πολύ διαφορετική
από τη σύγχρονη, εφόσον ο τρόπος άσκησης της εξουσίας σήμερα δεν είναι άμεσος αλλά αντιπροσωπευτικός.
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια

Πηγή: του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη των
https://ourpolitics.net/wp-content/uploads/2018/02/pov620-twitter.jpg
αξιών της Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Κοινωνικές αξίες
Οι κοινωνικές αξίες ξεκίνησαν σαν «κάθε δεδομένο που έχει ένα εμπειρικό περιεχόμενο, προσιτό στα μέλη κάποιας
κοινωνικής ομάδας, και ένα νόημα που το κάνει να είναι ή να μπορεί να γίνει αντικείμενο δραστηριότητας».
Σταδιακά όμως σαν καθοριστικό κριτήριο τους προσδόθηκε το δεοντολογικό στοιχείο, δηλαδή αυτό που πρέπει να
γίνεται, και έτσι πήραν τη μορφή θεσμοθετημένων επιταγών και ακολούθησε η ταύτιση με θεμελιώδεις κανόνες
αποδεκτούς από τα μέλη μιας κοινωνίας ή μικρότερων ομάδων, που προσανατολίζουν και ελέγχουν τις
οργανωμένες δραστηριότητες των μελών αυτών. Επομένως, οι κοινωνικές αξίες σχετίζονται βασικά με τις
πεποιθήσεις που καλλιεργούν τα άτομα μέσα στις κοινωνικές δομές όπου δρουν και κατά πλειοψηφία γίνονται
αποδεκτές από τα μέλη της κοινωνίας. Συνιστούν ένα πλέγμα κανονιστικών αρχών που δεσμεύουν τις κινήσεις τους
και υπόκεινται σε κοινωνικό έλεγχο.
Πηγή: https://www.fractalart.gr/wp-content/uploads/2019/05/soc.jpg
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη των αξιών
της Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Θεωρητικές ή επιστημονικές αξίες
Οι θεωρητικές ή επιστημονικές αξίες έχουν ως βάση τους τη γνώση. Η γνώση ως όρος σημαίνει λογική ενέργεια και
κρίση. Ως προϋπόθεσή της πάντοτε θεωρείται το υποκείμενο που την κατέχει, η υποκειμενική πλευρά της γνώσης, και
το αντικείμενο, δηλαδή το περιεχόμενο που η γνώση θα συλλάβει και θα εκφράσει. Το ερώτημα τι είναι γνώση, «τί
ἐστιν ἐπιστήμη», είναι ένα από τα αρχικά ερωτήματα της φιλοσοφίας. Ένα από τα κυριότερα ερωτήματα γύρω από
τη γνώση είναι ποια από τα στοιχεία της συνδέονται με την αίσθηση (εμπειρία) και ποια με τη νόηση (σκέψη). Γι’
αυτό ο Comenius χρησιμοποιεί και τους όρους «κατανόηση» και «κρίση» και πέρα από τη θεωρητική υπόσταση της
γνώσης προστίθεται και η χρηστική. Στη νεότερη εποχή η αύξηση της γνώσης και η δυνατότητα προσέγγισής της,
συνδυάστηκε θετικά με την εξασφάλιση πολλών νέων δυνατοτήτων, με την καταπολέμηση της άγνοιας και της
αδικίας και την πίστη ότι τόσο η επιστήμη όσο και οι τεχνολογικές εφαρμογές της διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο
στην κοινωνική αλλαγή και πρόοδο του ανθρώπου.
Αισθητικές ή καλλιτεχνικές αξίες
Οι αισθητικές ή καλλιτεχνικές αξίες αναφέρονται στον όρο «αισθητική». Συμβολίζει τη φιλοσοφική επιστήμη που
ερμηνεύει «την ουσία και το νόημα των αισθητικών φαινομένων». Αυτά είναι όσα παρουσιάζουν το ωραίο και την
ομορφιά και μπορεί να είναι είτε φυσικά είτε έργα τέχνης. Το ωραίο και η ομορφιά είναι μία αξία για τον άνθρωπο,
καθώς όταν βλέπει ή ακούει κάτι, χαίρεται την ομορφιά του και την αξία του. Ο καθορισμός τους, βέβαια, είναι
δύσκολος, εφόσον υπάρχει μέσα τους κι ο υποκειμενικός χαρακτήρας. Αυτοί που υποστηρίζουν την ύπαρξη
αντικειμενικών αισθητικών αξιών στηρίζονται κυρίως στην κρίση των ειδικών που καθορίζουν το περιεχόμενο των
καλών τεχνών.
Πηγή: https://www.oanagnostis.gr/wp-content/uploads/2016/04/kimon3.jpg
Θρησκευτικές αξίες
Τέλος, οι θρησκευτικές αξίες είναι πολύ καθοριστικές σε κάθε κοινωνία, ξεκινώντας από την αρχαία ελληνική
πραγματικότητα με το δωδεκάθεο και τον ανθρωπομορφισμό των θεών, όπως στον Όμηρο, και φτάνοντας στις κατοπινές
μονοθεϊστικές θρησκείες. Από τον Αριστοτέλη αργότερα γίνεται η σύλληψη του Θεού ως «Πρώτου Κινητή» του σύμπαντος
και όταν δημιουργήθηκε στη συνέχεια η ανάγκη εξήγησης της ύπαρξης του σύμπαντος, γίνεται η σύλληψη του Θεού ως
«Θεού Δημιουργού», μία αλήθεια που δέχονται πολλές θρησκείες, του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού.
Σύμφωνα με μια ψυχολογική ανάλυση της θρησκείας ως βιώματος, μπορούμε να διακρίνουμε τα αισθήματα του «τρόμου»
και της «γοητείας» που προκαλεί το θείο στον άνθρωπο. Πρόκειται για τους δύο «πόλους» της θρησκείας, από τους οποίους
ο ένας βρίσκεται στον τρόμο που συνεπάγεται το συναίσθημα της ενοχής που βιώνει ο άνθρωπος, αλλά και σε ένα δέος
μπροστά στο μεγαλείο του θείου. Ο δεύτερος πόλος έχει μία γοητεία και μία σαγήνη της ανθρώπινης ψυχής με το στοιχείο
της λύτρωσης που διαθέτει, μεταφράζεται σε αγάπη και πιστή αφοσίωση στο θείο.
Πηγή: https://slpress.gr/wp-content/uploads/2020/04/thriskia-slpress.gr_-696x367.jpg
Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια του Ομήρου στο σύγχρονο σχολείο: Διερευνητική μελέτη των αξιών της
Οδύσσειας στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου και το ταξίδι των αξιών στον χρόνο με τη γραφή των μαθητών
Αντίληψη
Αντίληψη στην ψυχολογία ονομάζεται ο τρόπος με τον οποίο σημασιοδοτούνται οι εμπειρίες που προσλαμβάνουν οι αισθήσεις
μας.
Η αντίληψη είναι ίσως η βασικότερη γνωστική µας λειτουργία, υπό την έννοια ότι αποτελεί προϋπόθεση για όλες τις υπόλοιπες
διεργασίες του γνωστικού µας συστήµατος. Ένας οργανισµός που στερείται αντίληψης, δεν έχει τη δυνατότητα µάθησης,
µνήµης κ.λπ. Η αντίληψη είναι ο βασικός τρόπος µε τον οποίο παίρνουµε πληροφορίες για το περιβάλλον που ζούµε.
Τα στάδια λοιπόν της αντίληψης είναι:
1. Εξωτερικό ερέθισµα (φως π.χ.) εισέρχεται στο αισθητήριο όργανο (µάτι).
2. Καταγραφή του ερεθίσµατος στο αισθητήριο όργανο (εικόνα στον αµφιβληστροειδή).
3. ∆ηµιουργία ηλεκτρικών σηµάτων από τους υποδοχείς.
4. Μεταφορά των σηµάτων από ειδικευµένους νευρώνες.
5. Άφιξη των σηµάτων στον εγκέφαλο.
6. Ανάλυση των σηµάτων από τον εγκέφαλο.
7. Αντίληψη του εξωτερικού αντικειµένου.
Τα στάδια αυτά αφορούν µια στατική αντίληψη. Βέβαια στην πραγµατικότητα η αντίληψη, σπάνια είναι ένα στατικό γεγονός
Πηγή: Σαμαρτζή ,Σ.(επιμ.), Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία 1 .Φάκελος σημειώσεων.Αθήνα ,Πάντειο Πανεπιστήμιο,Τμήμα Ψυχολογίας
(Χωρίς) Αντίληψη
Φανταστείτε έναν άνθρωπο ο οποίος γεννιέται χωρίς καµιά αντιληπτική ικανότητα. ∆εν έχει όραση, ακοή, η αφή του
είναι καταστραµµένη, η γεύση και η όσφρησή του δε λειτουργούν. Ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καµιά δυνατότητα
επικοινωνίας µε το περιβάλλον. ∆ε θα µάθει ποτέ να µιλάει, να περπατάει ή να σκέφτεται. ∆ε θα θυµάται τίποτε, διότι
δεν έχει καµιά εµπειρία να θυµηθεί. Ο ρόλος της αντίληψης στην ανάπτυξη ενός οργανισµού λοιπόν είναι κεντρικός.
Αυτός είναι και ο λόγος που η αντίληψη αποτέλεσε ένα από τα πρώτα αντικείµενα µελέτης των επιστηµών του
ανθρώπου.
Οι αντιλήψεις επηρεάζονται από: Προσδοκίες, Κίνητρα και συναισθήματα, Αξίες και στάσεις, Πολιτισμικό περιβάλλον.
Πηγή: http://kiss.grass.social/wp-content/uploads/2016/01/o-vlakas-1.jpg
Πηγή: Σαμαρτζή ,Σ.(επιμ) Εισαγωγή στη Γνωστική Ψυχολογία 1 .Φάκελος σημειώσεων.Αθήνα ,Πάντειο Πανεπιστήμιο,Τμήμα Ψυχολογίας
Αντιλήψεις και Ηθική
Στο σχήμα, παριστάνεται η αντίληψη της «Ηθική» στα πλαίσια μιας διαδικασίας εξέλιξης. Ξεκινά από ένα μακρινό ηθικό
παρελθόν, όπου ίσως αναγνωρίζονταν ηθικές υποχρεώσεις μόνο προς πολύ μικρά σύνολα ανθρώπων όπως η οικογένεια
και η φυλή, και καταλήγει στο παρόν όπου η ηθική κοινότητα έχει διευρυνθεί και υπάρχουν ηθικές υποχρεώσεις απέναντι
σε όλους τους ανθρώπους και το έθνος. Στο μέλλον προδιαγράφεται η ανάληψη ηθικών υποχρεώσεων απέναντι στα ζώα,
τα φυτά και την ζωή στον πλανήτη ως σύνολο.
Πηγή: Γεωργόπουλος Α. 2002 “Περιβαλλοντική ηθική” Εκδόσεις Gutenberg

Κοινωνική Αντίληψη και Περιβαλλοντικά Ζητήματα
Η κοινωνική αντίληψη που ζυμώνεται κάθε φορά από ένα υπάρχον κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, είναι αυτή που
καθορίζει τη σχέση ανθρώπου-φύσης αλλά και ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό και τους συνανθρώπους του. Ο
Κουτσός, αναφέρει ότι οι καταγραφόμενες κοινωνικές αξίες που ενυπάρχουν στα κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά
συστήματα, είναι αυτές που διαμορφώνουν την κοινωνική αντίληψη και για τα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Πηγή: http://doctorbabis.gr/
Πηγή: Κουτσός, Ν.Δ., (1995), Εννοιολογική Προσέγγιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, στο Περιβαλλοντικά Μονοπάτια, σ.σ.77, Διεύθυνση
Α/βάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων, ΓραφείοΠεριβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Αντιλήψεις για το περιβάλλον
• Ατομιστική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα λανθασμένης συμπεριφοράς των

ατόμων. Ο έλεγχος και η αλλαγή της ατομικής συμπεριφοράς προωθεί τις λύσεις.
• Τεχνοκρατική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής ανάπτυξης και
του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η τεχνολογία μπορεί να προωθήσει λύσεις.
• Πολιτική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιπροσωπεύουν την σύγκρουση αξιών, συμφερόντων

και επιλογών. Ο κοινωνικός μετασχηματισμός μπορεί να προωθήσει λύσεις.
Πηγή: https://www.edon.org.cy/images/articles/h_antilipsi_mas/apotropi_ekmetaleusis_periballontos.jpg
Πηγή:Σουβατζή Δ. 2002 Η διαφορετικότητα των προσεγγίσεων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση
Απόψεις σχετικά με την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων
Αντιλήψεις Στρατηγική
Το περιβάλλον ως Φύση Πρέπει να το σεβαστούμε, να το διαφυλάξουμε
Το περιβάλλον ως πόρος Πρέπει να το διαχειριστούμε
Το περιβάλλον ως πρόβλημα Πρέπει να το λύσουμε
Πρέπει να το γνωρίσουμε, να το σχεδιάσουμε και να το

Το περιβάλλον ως τόπος που ζούμε
φροντίσουμε
Πρέπει να ζήσουμε όλοι μαζί τώρα και στο μέλλον (Global

Το περιβάλλον ως βιόσφαιρα
Education)
Το περιβάλλον ως κοινωνική διαδικασία Πρέπει όλοι να εμπλακούμε (Άνθρωπος-Κοινωνία-Περιβάλλον)
Πηγή: http://2.bp.blogspot.com/-
kimZ_5FurEU/VkHTRdmhgpI/AAAAAAAAAAY/tJhTfFwYgIQ/s1600/cebaceb1cf84ceb5cf83cf84cf81ceb1cebcceb5cebdceb7.jpg
Υποενότητα 5.2: Η κοινωνική αντίληψη για τα
απορρίμματα
Το µαζικό ενδιαφέρον για το Περιβάλλον που εκδηλώθηκε κατά τις δεκαετίες ‘60 µε ‘70 και χαρακτηρίστηκε σαν
«οικολογική κίνηση» ή «περιβαλλοντισµός», που αργότερα θα συνδεθεί µε περισσότερο διευρυµένες
αντιλήψεις για τον όρο, όπως «βιόσφαιρα» ή κοινωνικό, πολιτικό, οικονοµικό και πολιτιστικό
περιβάλλον, αποτελεί και την απαρχή για την διαµόρφωση και καθιέρωση αργότερα της περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης. Γιαυτό η καταγραφή των διαφορετικών αντιλήψεων που κατά καιρούς δέθηκαν µε την έννοια του
Περιβάλλοντος, βοηθάει να δούµε και τις διαφορετικές στρατηγικές που αναπτύχθηκαν στη σχέση «Άνθρωπος
– Περιβάλλον».
Το Περιβάλλον κατά καιρούς προσδιορίστηκε είτε ως Φύση, είτε ως πόρος, είτε ως πρόβληµα, είτε ως ο τόπος
που ζούµε, είτε ως βιόσφαιρα και τέλος ως κοινωνική διαδικασία.
Πηγή:https://www.edon.org.cy/images/articles/h_antilipsi_mas/perivallon.jpg

• Από την αρχαιότητα (μυθολογία) υπάρχουν αντιλήψεις για τα απόβλητα.
• Ένας από τους άθλους του Ηρακλή ήταν να καθαρίσει τους στάβλους του Αυγεία. Φαίνεται το πόσο δύσκολο
ήταν αυτό το έργο αφού ανατέθηκε σε έναν ημίθεο. Επίσης υπήρχε και θέμα υγιεινής για τη γύρω περιοχή.
• Ο πρώτος γνωστός νόμος που απαγόρευε την απόρριψη ακαθαρσιών στους δρόμους των αρχαίων ελληνικών
πόλεων ήταν το 320 π.χ. (Πηγή 1).
• Αργότερα η καθαριότητα έγινε σύμβολο της κοινωνικής θέσης την οποία κατείχε ο κάθε πολίτης.
Πηγή: https://www.iellada.gr/sites/default/files/styles/article/public/field/image/20_65.jpg?itok=Ky0UEQaj
Πηγή 1 :τhttps://www.britannica.com/technology/solid-waste-management
• Η ανθρωπότητα πορεύεται με συστήματα κοινωνικών αξιών που διαμορφώνονται ανά εποχή. Σε αυτά τα
συστήματα, οι αξίες δεν παραμένουν σταθερές και αναλλοίωτες αλλά μεταβάλλονται, όπως προαναφέραμε,
με το πέρας του χρόνου και των εκάστοτε κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών ή περιβαλλοντικών αλλαγών
που πραγματοποιούνται. Με παρόμοιο τρόπο εξελίσσεται και η αντίληψη που έχει η ανθρώπινη κοινωνία για
τα απορρίμματά της.
• Κάθε εποχή σηματοδοτεί και μια διαφορετική αντίληψη του ανθρώπου, ως προς την έννοια και την αξία των
απορριμμάτων. Και επίσης, κάθε κοινωνική τάξη και κάθε κουλτούρα δεν αντιλαμβάνεται τα απορρίμματα με
τον ίδιο τρόπο, ακόμη και την ίδια εποχή.
Πηγή: https://radiomax.gr/
Πηγή: ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΟΦΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2008
• Σύμφωνα με μια άλλη αντίληψη τα απορρίμματα προξενούν ντροπή και αηδία. Έτσι αναδύεται η προσωρινή
χρηστική αξία των προϊόντων τα οποία μετά τη χρήση τους απορρίπτονται χωρίς κανένα ενδοιασμό. Αρκεί
βέβαια κανείς να μην τα βλέπει.
• Σύμφωνα με μια άλλη αντίληψη τα απορρίμματα είναι συνυφασμένα με κινδύνους για την ατομική και
δημόσια υγεία.
• Επίσης είναι συνυφασμένα με κινδύνους για το περιβάλλον.
• Ωστόσο σε ανατολικές κυρίως κοινωνίες (Κίνα, Ινδία) τα βιολογικά απορρίμματα χρησιμοποιούνταν ως
λίπασμα.
Πηγή: https://www.thepresident.gr/wp-content/uploads/FloraFilopappou_thepresident-696x392.jpg
Το φαινόμενο «όχι στην πίσω αυλή μου» (not in my back yard ή NIMBY), ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει
την αντίθεση κατοίκων απέναντι σε ένα νέο έργο (για παράδειγμα έναν Χ.Υ.Τ.Α), παρόλο που οι ίδιοι αλλά και άλλοι
συνάνθρωποί τους, σύμφωνα πάντα με τους αρμόδιους, θα ωφεληθούν από το έργο αυτό. Οι κάτοικοι που ζουν κοντά στο
νέο έργο, αν και αναγνωρίζουν τα οφέλη από αυτό και θα ήθελαν να πραγματοποιηθεί, το προτιμούν “κάπου αλλού” και όχι
δίπλα τους. Έτσι, όλοι θέλουμε τα απορρίμματά μας να συλλέγονται καθημερινά από τους γειτονικούς κάδους, ώστε να μην
τα βλέπουμε και κυρίως να μην τα μυρίζουμε, κανείς όμως δεν θα ήθελε να μένει δίπλα σε μια χωματερή.
https://images.squarespace-cdn.com/content/
Πηγή: ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΟΦΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2008
Αντιλήψεις για οικολογικά δίκαιη και Αντιλήψεις για βιώσιμη βάση
στη διαχείριση των απορριμμάτων
Η περιβαλλοντική υποβάθμιση ναρκοθετεί τις μελλοντικές συνθήκες παραγωγής και σωρεύει τεράστιο
κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος.
Χρειάζεται σχεδιασμός και εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων διαχείρισης, που λαμβάνουν υπόψη
τους και αξιοποιούν τα ιδιαίτερα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο που
αναγνωρίζουν ρόλο και λόγο στις τοπικές κοινωνίες κοινωνίες, δημιουργούν προϋποθέσεις ανάπτυξης επ΄
ωφελεία του κοινωνικού συνόλου, δημιουργούν θέσεις εργασίας και δεν συνεπάγονται πρόσθετα οικονομικά
βάρη στον πολίτη, αποτελεί μονόδρομο στις σημερινές οικονομικές συνθήκες της χώρας.
https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/58f2e8e903596e9d44cd92fa/1522637869918
Πηγή: http://blog.avgi.gr/2012/12/blog-post.html
Αντιλήψεις για κερδοφόρα διαχείριση των απορριμμάτων
Η ανακύκλωση δίνει μία μια προστιθέμενη αξία σε «άχρηστα» υλικά τα οποία μετατρέπονται σε χρήσιμα
προϊόντα επεκτείνοντας έτσι τον κύκλο ζωής των φυσικών αυτών πόρων. Οι βιομηχανίες δίνουν την δυνατότητα
να επιστραφούν αυτά τα χρήσιμα υλικά, αυτοί οι φυσικοί πόροι, ξανά στην παραγωγική αλυσίδα. Για
παράδειγμα το πιο ανακυκλωμένο απόβλητο στον κόσμο είναι ο παλαιοσίδηρος (σκραπ σιδήρου) από τον οποίο
προέρχεται ο γνωστός μας χάλυβας.
Η αξιοποίηση του RDF της τσιμεντοβιομηχανίας αφενός μειώνει τους ρύπους από συμβατικά καύσιμα και
αφετέρου έχει πολύ σημαντικό όφελος στην εγχώρια βιομηχανία ενόψει του διεθνούς ανταγωνισμού.
Πηγή: https://www.in.gr/2010/05/12/greece/perivallon
Πηγή: https://www.thenewspaper.gr/wp-content/uploads/2020/06/ergostasio_voloy_in-1024x683.jpg
Αντιλήψεις για κερδοφόρα διαχείριση των απορριμμάτων
Η ανακύκλωση σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντική ωστόσο προσκρούει πολλές φορές στις τοπικές
αντιδράσεις. Τα εναλλακτικά καύσιμα στην Ευρώπη έχουν υποκαταστήσει τα συμβατικά καύσιμα σε πολύ
μεγάλο βαθμό. Στην Γερμανία το 75% της ενέργειας που χρησιμοποιείται προέρχεται από τα εναλλακτικά
καύσιμα και το 25% από τα συμβατικά. Στην Ελλάδα το 100% προέρχεται από συμβατικά καύσιμα. Οι συνέπειες
οικονομικές και περιβαλλοντικές είναι τεράστιες.
Πηγή: https://atexnos.gr/
Πηγή: https://www.in.gr/2010/05/12/greece/perivallon
Υποενότητα 5.3: Η αξία των απορριμμάτων
Τα απορρίμματα έχουν αξία

Αυτά που εμείς πετάμε, για κάποιους άλλους μπορεί να έχουν αξία.
Από τη διαχείριση των απορριμμάτων προκύπτουν Άμεσα και Έμμεσα οφέλη.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαφοροποιούν τη στάση μας απέναντι στα «άχρηστα» αντικείμενα. Το αν θεωρούμε κάτι
άχρηστο εξαρτάται από:
•Βιοτικό επίπεδο
•Αντιλήψεις
•Δυνατότητες αξιοποίησης – επεξεργασίας
Ποσότητα
•Επαρκής ποσότητα για πώληση
•Δυνατότητες αποθήκευσης
Κίνητρα
Ανακυκλώσιμα οικιακά απορρίμματα. |>1.
•Ηθικά γυάλινα μπουκάλια, |>2. λεπτό πλαστικό, |
•Οικονομικά >3. παχύ πλαστικό, |>4. χαρτόνι, |>5. μικτά
απόβλητα, |>6. κονσέρβες |> 7. χαρτί |> 8.
πολυστυρένιο (φελιζόλ) |> 9. γυαλί |>10.
μπαταρίες |>11. μέταλλο |>12. “ζουμερά”,
|> … |> 15) απόβλητα τουαλέτας.
Πηγή: https://atexnos.gr/wp-content/uploads/2019/09/ClassifiedHomeTrashForAidTheRecycleProcessWithNumbersAdded.jpg
Παραγωγή ενέργειας από τα απορρίμματα
Tα αστικά στερεά απορρίμματα μπορούν να αποδώσουν σημαντικά ποσά ενέργειας:

• Η ανάκτηση αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα θερμικής (καύση, αεριοποίηση, πυρόλυση) ή βιολογικής
επεξεργασίας.
• Η βιολογική μέθοδος που παράγει ενέργεια είναι κατά κύριο λόγο η αναερόβια χώνευση η οποία παράγει βιοαέριο.
Η μέθοδος αυτή είναι ηπιότερη μια και είναι φυσική και δεν χαρακτηρίζεται από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που
είναι συνυφασμένες με τις θερμικές μεθόδους επεξεργασίας.
Πηγή: https://i0.wp.com/thesafiablog.com/wp-content/uploads/2020/06/labropoulou.png?fit=840%2C519&ssl=1
Το παράδειγμα της Σουηδίας
Καθημερινά, περίπου 300 φορτηγά φτάνουν στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας λίγο έξω από την πόλη
Γκέτεμποργκ στη δυτική ακτή της Σουηδίας. Μεταφέρουν σκουπίδια, αλλά δεν βρίσκονται εκεί για να τα αποθέσουν.
Αντίθετα, τα παραδίδουν στους ειδικούς φούρνους του εργοστασίου, όπου καίγονται, παρέχοντας θέρμανση σε χιλιάδες
νοικοκυριά της περιοχής. «Το μόνο καύσιμο που χρησιμοποιούμε είναι απόβλητα», λέει στο δίκτυο Al Jazeera ο Κρίστιαν
Λιουχάγκεν, εκπρόσωπος της Renova, μιας τοπικής κρατικής επιχείρησης παραγωγής ενέργειας που διαχειρίζεται τη
συγκεκριμένη μονάδα. «Τα σκουπίδια παρέχουν το ένα τρίτο της θέρμανσης σε νοικοκυριά που βρίσκονται σε αυτή την
περιφέρεια».
Πηγή: http://tvxs.gr/
Πηγή: https://ecopress.gr/wp-content/uploads/viomaza-600x337.jpg
Το παράδειγμα της Σουηδίας
«Η Σουηδία έχει το καλύτερο δίκτυο μονάδων παραγωγής θερμικής ενέργειας στον κόσμο, το οποίο αποτελείται από
μεγάλους φούρνους που χρησιμοποιούν μια ποικιλία καυσίμων για να παράγουν θερμότητα, η οποία στη συνέχεια
μεταφέρεται στα σπίτια των καταναλωτών μέσω ενός δικτύου υπόγειων σωληνώσεων», λέει ο Άντις Τζέμπο, ειδικός σε
θέματα ενέργειας στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος της Στοκχόλμης.
«Αντίθετα, σε πολλές άλλες χώρες οι υποδομές θέρμανσης και ηλεκτρισμού βασίζονται στο φυσικό αέριο και άλλους
υδρογονάνθρακες, επομένως δεν είναι και τόσο οικονομικό το να ξεκινήσουν να χτίζουν εργοστάσια που χρησιμοποιούν
σκουπίδια», σημειώνει ο ίδιος.
Πηγή: http://tvxs.gr/
Πηγή: https://i1.wp.com/thesafiablog.com/wp-content/uploads/2020/01/mentzoy.png?fit=840%2C560&ssl=1
Πρώτες ύλες από τα απορρίμματα
• Χαρτί, Γυαλί, Αλουμίνιο, Πλαστικό, Ελαστικά

Οι πρώτες ύλες έχουν αξία από μόνες τους. Ωστόσο υπάρχουν και
δευτερογενή οικονομικά οφέλη για παράδειγμα, από την οικονομία στην
κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή τους.
Υπάρχουν παραδοσιακά προϊόντα ανακύκλωσης, όπως τα σιδηρούχα και
μη σιδηρούχα από μέταλλα, τα απορρίμματα χαρτιού και χαρτονιού, το
γυαλί, τα οποία έχουν μακρά ιστορία και παράδοση στην ανακύκλωση
εντός ενός συστήματος σχετικά κλειστού κυκλώματος. Αυτοί οι
συγκεκριμένοι κλάδοι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς συνεχή
εφοδιασμό με ανακτημένες ύλες και χρησιμοποιημένα αγαθά. Άλλοι
κλάδοι, όπως ο κλάδος των πλαστικών, έχουν σχετικά πρόσφατη
παρουσία στην ανακύκλωση, και σε σύγκριση με τα παραδοσιακά
προϊόντα, η διαδικασία της επαναχρησιμοποίησης υλικών δεν καταλήγει
απαραίτητα σε κλειστό κύκλωμα.
Πηγή: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 469Η ΣΥΝΟΔΟΣ
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΗΣ 16ΗΣ ΚΑΙ 17ΗΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2011
Πηγή: https://www.eea.europa.eu/el/pressroom/grafikes-plirofories/pos-mporoyme-na-meiosoyme-kai/image
Λίπασμα από τα απορρίμματα
Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία.
• Τα φυτικά απορρίμματα όπως φλούδες φρούτων, λαχανικά, χορταρικά, ξερά φύλλα και κλαδιά μετατρέπονται σε λίπασμα μέσα σε
διάστημα περίπου οκτώ μηνών.
• Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν.
• Το κομποστ είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για τα φυτά.
• Σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις γίνεται οικιακή κομποστοποίηση.
• Σε μαζική, βιομηχανική παραγωγή η κομποστοποίηση μπορεί να βρει εφαρμογή, έχει όμως κάποιο κόστος.
Πηγή: https://www.kalliergo.gr/wp-content/uploads/2018/02/03-organic-waste-recycle.jpg
Πηγή: http://www.yeskid.gr/kosmos-paidioy/ekpaideysi-psyxagogia/oikologia-periballon/xrisima-skoypidia-fytiko-lipasma
Λίπασμα από τα απορρίμματα
Περισσότερο από το 1/3 των οικιακών σκουπιδιών προέρχεται από την κουζίνα μας ή τον κήπο μας. Τα οργανικά αυτά
απορρίμματα, όταν καταλήγουν σε χωματερές παράγουν μεγάλες ποσότητες μεθανίου, το οποίο είναι 23 φορές πιο ισχυρό από το
CO2 για τις κλιματικές αλλαγές. Η κομποστοποίηση εκτός του ότι παράγει ποιοτικό οργανικό λίπασμα για τα φυτά μας, μειώνει και
τις εκπομπές των επικίνδυνων αερίων του θερμοκηπίου. Το κομπόστ ως λίπασμα βελτιώνει τη δομή το εδάφους, κρατάει την
υγρασία και μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη ζιζανίων. Επίσης, αντικαθιστά ως ένα βαθμό τα χημικά λιπάσματα, που και τις
πλουτοπαραγωγικές πηγές εξαντλούν και το περιβάλλον επιβαρύνουν.
Πηγή: https://www.kalliergo.gr/wp-content/uploads/2018/02/02-organic-
waste-recycle.jpg
Πηγή: http://www.yeskid.gr/kosmos-paidioy/ekpaideysi-psyxagogia/oikologia-periballon/xrisima-skoypidia-fytiko-lipasma
Επαναχρησιμοποίηση - Επιδιόρθωση
Επαναχρησιμοποίηση είναι κάθε εργασία στην οποία προϊόντα που δεν είναι απόβλητα χρησιμοποιούνται ξανά για τον ίδιο ή
άλλο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν.
Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση είναι κάθε εργασία όπως ο έλεγχος, ο καθαρισμός η επισκευή,η επιδιόρθωση με την
οποία προϊόντα που αποτελούν πλέον απόβλητα προετοιμάζονται για να επαναχρησιμοποιηθούν χωρίς άλλη προεπεξεργασία.
Ξαναχρησιμοποιώντας ένα αντικείμενο ελαττώνουμε τις ποσότητες των απορριμμάτων εξοικονομώντας το κόστος διάθεσης. Με
την επαναχρησιμοποίηση παράγεται λιγότερο CO2 και καταναλώνεται λιγότερο νερό και ενέργεια από το να παραχθεί νέο
αντικείμενο ή για να ανακυκλωθεί. Επίσης, αγοράζοντας επαναχρησιμοποιημένα, εξοικονομούμε χρήματα γιατί βρίσκουμε
αντικείμενα σε καλή ποιότητα και σε χαμηλή τιμή.
Πηγή: https://www.anakyklosikynourias.gr/epanachrisimopiisi/
Πηγή: https://longform.protothema.gr/wp-content/uploads/2018/06/draseis-zwis-anakiklwsi.jpg
Σε μια κυκλική οικονομία, η επαναχρησιμοποίηση, η επιδιόρθωση και η ανακύκλωση αποτελούν τον κανόνα, και τα
απόβλητα ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Η χρησιμοποίηση των πόρων για παραγωγικούς σκοπούς, για μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα, η επαναχρησιμοποίησή τους και με βελτίωση της αποδοτικότητάς τους θα βελτιώσουν επίσης την
ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά. Η προσέγγιση αυτή καθορίζεται σε ανακοίνωση η οποία εξηγεί τον τρόπο
με τον οποίο η καινοτομία στις αγορές ανακυκλωμένων υλών, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ο οικολογικός σχεδιασμός και
η βιομηχανική συμβίωση μπορούν να μας κατευθύνουν προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα.
Πηγή: https://longform.protothema.gr/wp-content/uploads/2018/06/draseis-zwis-anakiklwsi-0.jpg
Πηγή: https://www.anakyklosikynourias.gr/epanachrisimopiisi/
• Χαρίζουμε τα παλιά μας ρούχα και παπούτσια, σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.

• Είναι πολύ πιο οικονομικό να ξαναγεμίζουμε, με μελάνι, τα δοχεία μελάνης των εκτυπωτών μας. Είναι άσκοπη σπατάλη να
πετάμε τα δοχεία αυτά, κάθε φορά, που τελειώνει η μελάνη. Αλλά, ακόμα και αν αμφιβάλλουμε ότι οι εκτυπώσεις μας θα
είναι καλές, με ξαναγέμισμα των δοχείων και δε θέλουμε να τα ξαναγεμίσουμε, τότε μπορούμε να τα δώσουμε, είτε σε
φιλανθρωπικές οργανώσεις (υπάρχουν αρκετές, που μαζεύουν άδεια μελανοδοχεία), είτε να τα δώσουμε, σε άλλους
καταναλωτές, που τα θέλουν.
• Πετάμε τις χαλασμένες ηλεκτρικές συσκευές και τους λαμπτήρες φθορισμού, στους ειδικούς κάδους ανακύκλωσης.
Πηγή: http://www.bizzbucket.org/
Πηγή: https://www.kepka.org/mainmenu-27/mainmenu-48/qq-mainmenu-251/2070----sp-836172092
• Επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας, στη συσκευασία. Όταν αγοράζουμε μεγάλες συσκευασίες, ή
χρησιμοποιούμε συμπυκνωμένα υγρά καθαρισμού, εξοικονομούμε πρώτες ύλες, που χρησιμοποιούνται,
για τη συσκευασία των προϊόντων. Επίσης, μειώνουμε την ποσότητα των σκουπιδιών μας.
• Δανειζόμαστε, ή ενοικιάζουμε. Μερικές φορές, δεν αξίζει να αγοράσουμε κάποιο προϊόν, που μας
χρειάζεται μεν, αλλά δε θα το χρησιμοποιήσουμε πάνω από 2-3 φορές. Για παράδειγμα, μπορούμε να
ενοικιάσουμε, ή να δανειστούμε μια μηχανή ανάμιξης τσιμέντου, εάν θελήσουμε να χτίσουμε μια
ψησταριά, στον κήπο μας. Δε χρειάζεται να την αγοράσουμε. Η ενοικίαση, ή ο δανεισμός προϊόντων, που
δε χρησιμοποιούμε, συχνά, εξοικονομούν τις πρώτες ύλες και την ενέργεια, που θα ξοδεύονταν, για να
κατασκευαστούν όλα αυτά τα αντικείμενα, που, κατά καιρούς, αγοράζουμε, χρησιμοποιούμε μια, ή δυο
φορές και μετά πετάμε, σε μια αποθήκη, για να μαζεύουν σκόνη.
• Επιδιορθώνουμε και ξαναχρησιμοποιούμε. Όταν είναι αυτό δυνατό, ας επιδιορθώσουμε κάποιο προϊόν και ας το
ξαναχρησιμοποιήσουμε, αντί να το πετάξουμε και να αγοράσουμε άλλο.
• Δωρίζουμε σε συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη ή σε φιλανθρωπικές οργανώσεις ότι δεν μας είναι απαραίτητο.
• Προτιμούμε επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες π.χ. για μελάνια, toner ή σακούλες.
Με αυτούς τους τρόπους κερδίζουμε ως καταναλωτές, ως πολίτες και ως κοινωνία.
Πηγή:https://media.real.gr/filesystem/images/20180815/engine/263185_type13262.jpg
Δημιουργία θέσεων εργασίας
Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έγινε το 2012, «η πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα, θα
μπορούσε να εξοικονομήσει 72 δισ. ευρώ ετησίως και να αυξήσει κατά 42 δισ. ευρώ τον ετήσιο κύκλο εργασιών του κλάδου
διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων. Ο ενωσιακός κλάδος διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων είναι ήδη
πολύ δυναμικός, αλλά παρέχει περισσότερες οικονομικές δυνατότητες με μεγάλες δυνατότητες επέκτασης. Το 2008, ο ετήσιος
κύκλος εργασιών, ύψους 145 δις ευρώ αντιστοιχούσε στο 1% περίπου του ΑΕΠ της ΕΕ και σε 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Η συμμόρφωση με την πολιτική της ΕΕ θα συνέβαλλε στη δημιουργία ενός κλάδου με 2,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και
συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 187 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, θα μπορούσε να δημιουργήσει πάνω από
400.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2020»
Πηγή:
https://www.fpress.gr/media/news/2015/08/03/35811/main/18f9d
d94701e6f40d442522d9cbd834f.jpg
Case Study
«Mια νέα βιομηχανία, αναμένεται να αποφέρει έσοδα ύψους 1,5 δισ. ευρώ και τουλάχιστον 10.000 νέες, μόνιμες
θέσεις εργασίας την επόμενη πενταετία όπως προβλέπεται ότι θα δημιουργήσει ο τομέας της διαχείρισης αποβλήτων
και της ανακύκλωσης στην Ελλάδα».
Τις εκτιμήσεις έκανε χθες από το βήμα συνεδρίου για τα απορρίμματα που διοργάνωσε η Πρεσβεία της Σουηδίας στην
Ελλάδα και το Ελληνοσουηδικό Επιμελητήριο ο κ. Δημήτρης Πολιτόπουλος τ. σύμβουλος του τ. αναπληρωτή υπουργού
Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιάννη Τσιρώνη.
Πηγή: https://s.nbst.gr/files/1/2020/07/21345ry6tgfd.jpg
Πηγή: http://www.toxrima.gr/ta-skoypidia-fernoyn-10-000-theseis-ergasia/
Case Study
Παρουσιάζοντας το νέο μοντέλο διαχείρισης, ο κ. Πολιτόπουλος, σημείωσε ότι στόχος είναι η αύξηση των προϊόντων
από τα απορρίμματα και η μείωση των σύμμεικτων αποβλήτων. Εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η χώρα μας μπορεί να
πιάσει μεγαλύτερους στόχους στην ανακύκλωση από εκείνους που βάζει η ΕΕ με την υποστήριξη των δήμων, των
περιφερειών, των ΦΟΣΔΑ αλλά και της συμμετοχής των πολιτών. Όπως είπε δύο είναι οι βασικές άξονες του νέου
μοντέλου: η επίτευξη υψηλών ποσοστών ανακύκλωσης από υλικά που δεν θα τα στέλνουμε στο εξωτερικό αλλά θα τα
χρησιμοποιούμε ως πρώτη ύλη για παραγωγή προϊόντων στην Ελλάδα αλλά και τα εργαλεία με τα οποία θα γίνουν
αυτά τα προϊόντα και θα διοχετευτούν στην αγορά.”
Πηγή: http://www.toxrima.gr/ta-skoypidia-fernoyn-10-000-theseis-ergasia/
Πηγή: https://www.forin.gr/files/13028?placement=article&vw=1200
Υποενότητα 5.4: Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
Τι είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση
«Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι η διαδικασία η οποία θα βοηθήσει τους πολίτες να αποκτήσουν γνώση του
περιβάλλοντος και πάνω από όλα να γίνουν ικανοί και αποφασισμένοι, να έχουν διάθεση να εργαστούν ατομικά
και συλλογικά για την επίτευξη και τη διατήρηση μιας δυναμικής ισορροπίας μεταξύ της ποιότητας της ζωής και
της ποιότητας του περιβάλλοντος.» (H. R. Hungerford / R. B. Peyton / R. J. Wilke)
«Η Π.Ε. είναι μια διαρκής διαδικασία δια της οποίας τα άτομα και οι κοινωνικές ομάδες θα συνειδητοποιήσουν
το περιβάλλον τους και θα αποκτήσουν τις γνώσεις, τις αξίες, τις ικανότητες, την εμπειρία και επίσης τη θέληση
που θα τους επιτρέψουν να δράσουν ατομικά και συλλογικά με σκοπό την επίλυση των σημερινών και
μελλοντικών προβλημάτων του περιβάλλοντος.» Unesco (éd.)
Δείτε το Video 
Πηγή: H. R. Hungerford / R. B. Peyton / R. J. Wilke, «Goals for curriculum development in environmental education», Journal of
Environmental Education, vol. 2, no 3, 1980.
Πηγή:Unesco (éd.), Strategie Internationale d'action en matière d'éducation et de formation relatives à l'environnement pour les années
1990, U.N.E.S.C.O.-U.N.E.P. Congrès, Environmental education and training, (MOCKBA 1987), Nairobi - Paris 1988.

1948, Παρίσι: πρώτη αναφορά της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης από τον Thomas Pritchard, σε διάσκεψη της Παγκόσμιας Ένωσης για
τη Προστασία της Φύσης (IUCN).
1960 – 1970: γένεση της Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μέσα από το διεθνές περιβαλλοντικό κίνημα.
Υπάρχουν τρία μοντέλα εισαγωγής της Π.Ε στο εκπαιδευτικό σύστημα:
α) το πολυεπιστημονικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο τα στοιχεία της Π.Ε ενσωματώνονται σε μερικά ή όλα τα σχολικά μαθήματα
και διαποτίζουν τα αναλυτικά προγράμματα,
β) το διεπιστημονικό μοντέλο, όπου η Π.Ε οργανώνεται ως ένας ξεχωριστός τομέας στον οποίο συνεργάζονται διαφορετικοί
επιστημονικοί κλάδοι κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προκύψει ένα ξεχωριστό μάθημα με αυτοδυναμία και ξεχωριστή ύλη,
γ) το ολιστικό μοντέλο, όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μελετηθεί ολιστικά το φυσικό περιβάλλον των μαθητών και στη
συνέχεια να αξιολογηθούν οι συνθήκες και να ληφθούν διορθωτικά μέτρα
Πηγή: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ (Ε.Ε.Φ) ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ.
ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Β΄ Δ/ΝΣΗ Δ.Ε ΑΘΗΝΩΝ
Δείτε το video 
Πηγή: https://www.ellinikigeorgia.gr/wp-content/uploads/2017/05/%CF%80%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%BF.jpg
Εκτός όμως από την τυπική Π.Ε. υπάρχει και η μη τυπική Π.Ε. Η μη τυπική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση περιλαμβάνει όλες τις
οργανωμένες διαδικασίες, εκτός σχολικού περιβάλλοντος, που διέπονται από συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους και
στις οποίες τα άτομα επιλέγουν να Συμμετέχουν για παράδειγματα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ), οι Σύλλογοι
για το Περιβάλλον, η μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για το Περιβάλλον, τα Ινστιτούτα.
Πηγή: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΦΥΣΙΚΩΝ (Ε.Ε.Φ) ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Β΄ Δ/ΝΣΗ Δ.Ε ΑΘΗΝΩΝ
Πηγή: https://tetartopress.gr/wp-content/uploads/2017/12/book-2304389_1280-1-1024x497.jpg
Στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
• Συνειδητοποίηση: Στοχεύει στο να συνειδητοποιήσουν και να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες στα συναφή με το περιβάλλον
προβλήματα.
• Γνώση: Βοηθά τους πολίτες να αποκτήσουν βασική γνώση του περιβάλλοντος και των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
• Ικανότητες: Βοηθά τους πολίτες να αποκτήσουν ικανότητες για τον προσδιορισμό και την επίλυση των περιβαλλοντικών
προβλημάτων.
• Στάσεις: Στοχεύει στο να διαμορφώσουν αξίες και να αναπτύξουν διάθεση για ενεργό συμμετοχή οι πολίτες σε θέματα βελτίωσης
και προστασίας του περιβάλλοντος.
• Συμμετοχή: Στοχεύει στο να αποκτήσουν οι πολίτες τη δυνατότητα ανάληψης δράσης και ενεργού συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα
για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Πηγή: U.N.E.S.C.O. (éd.), Conference intergouvernementale sur 1'education relative à l'environnement, Rapport final (Tbilissi, 14-26 oct. 1977), Paris 1977,
ED/MD/49.
Πηγή: https://nipiagogeiorodopolis.files.wordpress.com/2018/05/141.jpg?w=1000&h=
Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
• Εκπαίδευση γύρω από το περιβάλλον: Πρόκειται για την κατάκτηση γνώσεων σχετικών με το περιβάλλον και τα
περιβαλλοντικά προβλήματα και την ανάπτυξη ικανοτήτων απαραίτητων για την κατάκτηση της γνώσης. Το περιβάλλον
θεωρείται αντικείμενο μάθησης.
• Εκπαίδευση για το περιβάλλον: Προσδίδει κοινωνικό και πολιτικό βάθος στην Π.Ε. και βαρύτητα στην έννοια του πολίτη και
της ευθύνης που φέρει για την ποιότητα του περιβάλλοντος και την ποιότητα της ζωής. Υποκινεί σε συμμετοχή στη λήψη
αποφάσεων και δράση στο κοινωνικό πεδίο με στόχο την πρόληψη και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και
τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Το περιβάλλον θεωρείται σκοπός.
Πηγή: http://www.env-edu.gr/Chapters.aspx?id=166
Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
• Εκπαίδευση από και μέσα στο περιβάλλον: Το περιβάλλον «χρησιμοποιείται» ως μέσο για την κατάκτηση γνώσης και την
ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων και ως πηγή μάθησης. Η γνώση δηλ. αποκτάται από το περιβάλλον - πηγή γνώσης με
την άμεση εμπειρία η οποία οικοδομείται με δραστηριότητες που συμβαίνουν μέσα στο ίδιο το περιβάλλον σε άμεση
επαφή με τα πράγματα και τα φαινόμενα και όχι σε δομές και διαδικασίες αποκομμένες από την πραγματικότητα. Το
περιβάλλον θεωρείται ως μέσον, πεδίο και πηγή μάθησης.
Πηγή: http://www.env-edu.gr/Chapters.aspx?id=166
Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση:
• Θεωρεί το περιβάλλον στην ολότητα του, φυσικό και ανθρωπογενές (κοινωνικό, τεχνολογικό, οικονομικό, ιστορικο-
πολιτισμικό, ηθικό, αισθητικό).
• Συνιστά μια διαρκή διαδικασία η οποία αρχίζει στην προσχολική ηλικία και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του
ανθρώπου μέσω της τυπικής και της άτυπης εκπαίδευσης.
• Υιοθετεί διεπιστημονικές προσεγγίσεις που να χρησιμοποιούν γνώσεις κάθε επιστημονικού τομέα κατά τρόπον ώστε να
επιτυγχάνεται η ολοκληρωμένη και συνολική αντίληψη του περιβάλλοντος και των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
• Εξετάζει τα κύρια περιβαλλοντικά θέματα υπό μία οπτική τοπική, εθνική, περιφερειακή και διεθνή, ώστε οι
εκπαιδευόμενοι/ες να λαμβάνουν γνώση των περιβαλλοντικών συνθηκών που υφίστανται σε άλλες γεωγραφικές
περιφέρειες.
Πηγή: https://www.gothess.gr/_modfoto/articlesx/20201027-131224-jjoa/1000-q1.jpg
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, απαντά με ανθρώπινη διάσταση και κοινωνική αντίληψη, στο κοινωνικό αίτημα για την
αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης και είναι προσανατολισμένη στη διερεύνηση και στην προσπάθεια επίλυσης των
περιβαλλοντικών-οικολογικών προβλημάτων (θεμάτων).
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ στηρίζεται σ’ ένα διεπιστημονικό πλαίσιο κοινωνικών και οικολογικών γνώσεων και
προτείνει το Διεπιστημονικό και Πολυεπιστημονικό μοντέλο ενσωμάτωσής της στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ως προς τον συναισθηματικό τομέα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει, στα άτομα και
στις κοινωνικές ομάδες, νέες στάσεις, νέες αξίες και τις αναγκαίες δεσμεύσεις για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας Βιώσιμης.
Πηγή:ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ, ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ
ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ (Ε.Ε.Φ)
Πηγή: https://ecozen.gr/wp-
content/uploads/2017/11/images_2017_11_periballon-
768x524.jpg
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ δίνει την ευκαιρία για την ανάπτυξη δεξιοτήτων οι οποίες επαυξάνουν τις ικανότητες
όλων των εμπλεκομένων, για την κατανόηση και επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ δημιουργεί και διαμορφώνει τις ιδανικές συνθήκες αμφίδρομης επικοινωνίας του
σχολείου με την τοπική και την ευρύτερη κοινότητα.
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ δίνει την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς, να προσφέρουν στους μαθητές τους, νέες
γοητευτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, που έχουν σχέση με την ενεργό συμμετοχή και τη βιωματική μάθηση,
χαρακτηριστικά τα οποία εμφανίζονται κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των επιλεγμένων δραστηριοτήτων, εντός καικυρίως
εκτός σχολείου.
• Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ είναι διαρκής και δια βίου εκπαίδευση προσανατολισμένη στο μέλλον.
Πηγή:ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ, ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 8ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ
ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ (Ε.Ε.Φ)
Πηγή: https://i0.wp.com/dasarxeio.com/wp-content/uploads/2020/06/course04
resize=550%2C367&ssl=1

• Επικεντρώνεται στις σύγχρονες και μελλοντικές καταστάσεις του περιβάλλοντος λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική τους
διάσταση.
• Εμμένει στην αξία και τις αναγκαιότητες της συνεργασίας σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο με στόχους την αποτροπή
και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων..
• Μελετά συστηματικά τις περιβαλλοντικές πλευρές της βιομηχανικής και οικονομικής ανάπτυξης.
• Επιτυγχάνει τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων στον προγραμματισμό της μαθησιακής διαδικασίας και να τους δίνει τη
δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις και να δέχονται τις συνέπειες.
ED/MD/49
Πηγή: https://4.bp.blogspot.com/-
lH63akGUH2U/WcOCsOyV0gI/AAAAAAAALqM/eIY8_EfqKSctUZnbQxmR2
8pvgXojb1iAwCPcBGAYYCw/s320/environmentaleducation2.jpg
• Απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες συσχετίζοντας την ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, τη γνώση, τις ικανότητες για
επίλυση προβλημάτων και την αποσαφήνιση αξιών, επιδιώκοντας ιδιαίτερα την ευαισθητοποίηση των νεοτέρων στα
περιβαλλοντικά προβλήματα του άμεσου περιβάλλοντος τους.
• Βοηθά τους εκπαιδευόμενους/ες στον προσδιορισμό των συμπτωμάτων και των πραγματικών αιτίων των περιβαλλοντικών
προβλημάτων.
• Τονίζει την πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και συνεπώς την ανάγκη ανάπτυξης κριτικού πνεύματος και
των απαραίτητων ικανοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων
• Χρησιμοποιεί διάφορους εκπαιδευτικούς χώρους και μεγάλη ποικιλία μεθόδων για την παροχή και την απόκτηση γνώσεων
σχετικά με το περιβάλλον, επιμένοντας ιδιαίτερα στις πρακτικές δραστηριότητες και στις προσωπικές εμπειρίες
ED/MD/49
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση σε σχέση με τη βιωσιμότητα εστιάζει στο:

• να κάνει ικανούς τους ανθρώπους να κατανοήσουν την αλληλεξάρτηση όλης της ζωής στον πλανήτη και τις επιπτώσεις που
έχουν οι ενέργειες και οι αποφάσεις τους, τόσο τώρα όσο και στο μέλλον στους φυσικούς πόρους, στην παγκόσμια και
τοπική κοινότητα και γενικά στο όλο περιβάλλον,
• να αυξήσει την ενημέρωση των ανθρώπων για τις οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δυνάμεις που
προάγουν ή εμποδίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και να αναπτύξει την ενημέρωση, την επάρκεια, τις κατάλληλες στάσεις και
αξίες των ανθρώπων,
• να τους κάνει ικανούς να συμμετέχουν αποτελεσματικά στη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο και να
τους βοηθήσει να εργαστούν για ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον,
• ιδιαίτερα να τους κάνει ικανούς να συνδυάζουν περιβαλλοντικές και οικονομικές αποφάσεις.
Πηγή: http://www.antitetradia.gr/
Πηγή: https://www.e-lesxi.gr/wp-content/uploads/2019/02/%CE%95%CE
%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A3%CE%97.jpg
• Η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν είναι συνώνυμη με την οικολογία.

• Η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν είναι συνώνυμη με την εκπαίδευση εκτός τάξεως.
• Η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν καλύπτει τα πάντα για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής.
• Η ανθρωπιστική προσέγγιση στα περιβαλλοντικά θέματα είναι μια στάση απέναντι στους άλλους ανθρώπους, ένας τρόπος
σκέψης και επικοινωνίας και όχι διδακτική προσέγγιση.
• Εκπαιδευόμενοι/ες, οι οποίοι δεν είναι εκπαιδευμένοι σωστά, κάθε άλλο μπορούν να εμπλακούν στην έρευνα των
περιβαλλοντικών θεμάτων και δεν υπάρχει καμία περίπτωση να καταλήξουν σε αξιόλογες επιλογές, αν η κριτική τους
αξιολόγηση δεν είναι σωστά επεξεργασμένη.
• Η τεχνολογία και η επιστήμη δεν μπορούν να διαχειριστούν τις λύσεις όλων των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
• Μια συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτήτων μπορεί να είναι πιο αποδοτική στη διδασκαλία της
περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Πηγή: eclass.aegean.gr › file.php › ENV128
Πηγή: https://www.tanea.gr/2020/05/13/opinions/i-ependysi-sti-gnosi/
Πηγές:
• Ηθικές αξίες:
http://www.eben.gr/wp-content/uploads/2014/12/anna_nikolaidi.pdf
• Εθνικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων:
http://www.nomotelia.gr/photos/File/185a-20.pdf
• Περιβαλλοντική Εκπαίδευση:
https://youtu.be/nva7U0vuEUA
• Περιβαλλοντική εκπαίδευση:
https://blogs.sch.gr/kkiourtsis/files/2011/09/oepek_meleth_perivallontiki_ekpaideysi.pdf
Ερωτήσεις Αυτοαξιολόγησης
Ερώτηση τύπου Γ
Συμπληρώστε τη λέξη που λείπει από την παρακάτω φράση, με μια από τις επιλογές που
ακολουθούν:
Περιβαλλοντική ηθική είναι το πεδίο της εφαρμοσμένης ηθικής το οποίο εξετάζει την ηθική
σχέση του ανθρώπου με το ______________
1 θεό 2 πολιτισμό
3 περιβάλλον (O) 4 κράτος

Σύμφωνα με τον ______________ ο άνθρωπος και μόνο ο άνθρωπος έχει ηθική αξία και άμεση
ηθική υπόσταση
1 πολιτισμό 2 οικοκεντρισμό
3 περιβάλλοντισμό 4 ανθρωποκεντρισμό (Ο)

Ερώτηση τύπου Δ
Χαρακτηρίστε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λάθος κάνοντας κλικ στην αντίστοιχη
επιλογή:
Σύμφωνα με την οικοκεντρική σκέψη η φύση έχει εργαλειακή αξία για τον άνθρωπο.
1 Σωστό 2 Λάθος (Ο)

Ερώτηση τύπου Α
Απαντήστε στην παρακάτω ερώτηση, επιλέγοντας την καταλληλότερη απάντηση από αυτές
που ακολουθούν:
Που οδήγησε ο ανθρωποκεντρισμός;

1 στην περιβαλλοντική 2 σε αποφάσεις και πολιτικές
αναβάθμιση που συνόδευσε την υπεύθυνες για την εξαφάνιση
βιομηχανική επανάσταση χιλιάδων ειδών χλωρίδας και
πανίδας (Ο)
3 σε αποφάσεις και πολιτικές 4 την εκτεταμένη δεντροφύτευση

υπεύθυνες για την προστασία των τροπικών δασών τις
του περιβάλλοντος τελευταίες δεκαετίες
Ερώτηση τύπου Β
Ολοκληρώστε την παρακάτω φράση με μια από τις επιλογές που ακολουθούν:
Η ______________ οικολογία περιλαμβάνει τη χρησιμοθηρική και ανθρωποκεντρική

προσέγγιση του περιβάλλοντος, αλλά και την "επιστημονική" οικολογία, που επίσης
αντιμετωπίζει τη φύση ως κάτι ξεχωριστό από εμάς.
1 "πλατιά" 2 "βαθιά"
3 "κοντή" 4 "ρηχή" (Ο)

Η «βαθιά οικολογία» προτάσσει:______________
1 τη χρησιμοθηρική και 2 την αναγνώριση εγγενούς αξίας

ανθρωποκεντρική προσέγγιση σε όλα τα είδη ζωής αλλά και στα
του περιβάλλοντος ποτάμια, στα δάση, στα βουνά
και γενικά στα οικοσυστήματα (Ο)
3 τα διδάγματα της οικολογίας, 4 τη βελτίωση των καταναλωτικών

αλλά τα τιθασεύει στις ανάγκες προτύπων και των
και τους σκοπούς του ανθρώπου συσχετιζόμενων με αυτά δομών,
χωρίς όμως να προσδιορίζει τις
κοινωνικές και πολιτικές αιτίες
της οικολογικής κρίσης
Ποια από τις παρακάτω προτάσεις δεν ισχύει;

1 Τα απορρίμματα συνιστούν ένα 2 Το πώς διαχειριζόμαστε το
από τα σημαντικότερα πρόβλημα των απορριμμάτων
περιβαλλοντικά ζητήματα της αντανακλά ουσιαστικά τη σχέση
εποχής μας. μας με το φυσικό περιβάλλον.
3 Αντίθετα με το πώς αλλάζουν οι 4 Η στάση που κρατάμε ως άτομα

αξίες και οι αντιλήψεις των αλλά και ως κοινωνία εξαρτάται
ανθρώπων ανάλογα με την σε μεγάλο βαθμό από την
εποχή και το ευρύτερο ιστορικό κουλτούρα που έχουμε
– κοινωνικό – οικονομικό διαμορφώσει απέναντι στο
περιβάλλον η στάση τους πρόβλημα των απορριμμάτρων.
απέναντι στο πρόβλημα των
απορριμμάτων δε μεταβάλλεται.
(Ο)
επιλογή:
Οι αξίες μπορούν να διαιρεθούν και από άποψη ειδολογική και από άποψη περιεχομένου
1 Σωστό (Ο) 2 Λάθος

Σύμφωνα με τον Μαξ Σέλερ ως γνώρισμα των ______________ αξιών τίθεται ο εφήμερος
χαρακτήρας τους
1 κατώτατων (Ο) 2 ανώτατων

3 θετικών 4 παράγωγων
Ποια θεμελιώδη είδη αξιών διακρίνει ο Έντουαρντ Σπράνγκερ (Eduard Spranger
κορυφαίος γερμανός φιλόσοφος, παιδαγωγός και ψυχολόγος);
1 Θεωρητικές, οικονομικές, 2 Πρακτικές, οικονομικές,

κοινωνικές, πολιτικές, κοινωνικές, πολιτικές,
θρησκευτικές, αισθητικές (Ο) θρησκευτικές, αισθητικές
3 Περιβαλλοντικές, θεωρητικές, 4 Θεωρητικές, οικονομικές,
οικονομικές, κοινωνικές, κοινωνικές, πολιτικές,
πολιτικές, θρησκευτικές θρησκευτικές
επιλογή:
Η οικονομική αξία των αγαθών αντανακλά την αξιολογική κρίση των ανθρώπων για τη
χρησιμότητα των αγαθών στη ζωή τους.

επιλογή:
Οι πολιτικές αξίες αναφέρονται σε όσα οι άνθρωποι πιστεύουν για τον τρόπο διακυβέρνησης
μιας χώρας, για τη δημοκρατία, για την αστική ευθύνη των πολιτών

επιλογή:
Οι κοινωνικές αξίες σχετίζονται βασικά με τις πεποιθήσεις που καλλιεργούν τα άτομα μέσα στις
κοινωνικές δομές όπου δρουν και κατά πλειοψηφία γίνονται αποδεκτές από τα μέλη της
κοινωνίας.

Οι θεωρητικές ή επιστημονικές αξίες έχουν ως βάση τους τη ______________
1 φιλοσοφία 2 γνώση (Ο)
3 άγνοια 4 εμπειρία
επιλογή:
Το ωραίο και η ομορφιά είναι μία αξία για τον άνθρωπο, καθώς όταν βλέπει ή ακούει κάτι,
χαίρεται την ομορφιά του και την αξία του.

Ενότητα 5:Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΑ
επιλογή:
Τη σύλληψη του Θεού ως «Θεού Δημιουργού», δέχονται πολλές θρησκείες, όπως του
Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού.

Οι αντιλήψεις επηρεάζονται από:

1 Κίνητρα και συναισθήματα, Αξίες 2 Προσδοκίες, Αξίες και στάσεις,
και στάσεις, Πολιτισμικό Πολιτισμικό περιβάλλον
περιβάλλον
3 Προσδοκίες, Κίνητρα και 4 Προσδοκίες, Κίνητρα και
συναισθήματα, Αξίες και συναισθήματα, Αξίες και στάσεις,
στάσεις, Τεχνολογικό Πολιτισμικό περιβάλλον (Ο)
περιβάλλον
______________ άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής

ανάπτυξης και του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η τεχνολογία μπορεί να προωθήσει λύσεις.
1 Πολιτική 2 Τεχνοκρατική (Ο)

3 Κοινωνική 4 Ατομιστική
Τι από τα παρακάτω δεν ισχύει;

1 Το Περιβάλλον κατά καιρούς 2 Το Περιβάλλον κατά καιρούς
προσδιορίστηκε ως κάτι που δε μας προσδιορίστηκε ως πρόβλημα
αφορά (Ο)
3 Το Περιβάλλον κατά καιρούς 4 Το Περιβάλλον κατά καιρούς

προσδιορίστηκε ως φύση προσδιορίστηκε ως κοινωνική
διαδικασία
Ποια από τις παρακάτω στρατηγικές αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων
ανταποκρίνεται καλύτερα στην αντίληψη «το περιβάλλον ως κοινωνική διαδικασία»;
1 Πρέπει να ζήσουμε όλοι μαζί 2 Πρέπει να το σεβαστούμε, να το

τώρα και στο μέλλον (Global διαφυλάξουμε
Education)
3 Πρέπει όλοι να εμπλακούμε 4 Πρέπει να το διαχειριστούμε
(Άνθρωπος-Κοινωνία-
Περιβάλλον) (Ο)
επιλογή:
Σύμφωνα με μια άλλη αντίληψη τα απορρίμματα προξενούν ντροπή και αηδία. Έτσι αναδύεται
η προσωρινή χρηστική αξία των προϊόντων τα οποία μετά τη χρήση τους απορρίπτονται χωρίς
κανένα ενδοιασμό. Αρκεί βέβαια κανείς να μην τα βλέπει.

Το φαινόμενο ______________ ,ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την

αντίθεση κατοίκων απέναντι σε ένα νέο έργο (για παράδειγμα έναν Χ.Υ.Τ.Α), παρόλο που οι
ίδιοι αλλά και άλλοι συνάνθρωποί τους, σύμφωνα πάντα με τους αρμόδιους, θα ωφεληθούν
από το έργο αυτό.
1 του θερμοκηπίου 2 του πυγμαλίωνα

3 «όχι στην πίσω αυλή μου» (Ο) 4 του καταναλωτισμού
Από τη διαχείριση των απορριμμάτων προκύπτουν ______________
1 Οικονομικά προβλήματα 2 Περιβαλλοντικά προβλήματα
3 Προβλήματα στις τοπικές 4 Άμεσα και Έμμεσα οφέλη (Ο)

κοινωνίες
Οι πρώτες ύλες έχουν αξία από μόνες τους. Ωστόσο υπάρχουν και______________ π.χ. από
την οικονομία στην κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή τους.
1 δευτερογενή οικονομικά 2 δευτερογενή οικονομικά οφέλη (Ο)

προβλήματα
3 Περιβαλλοντικά προβλήματα 4 Κοινωνικές αντιδράσεις
επιλογή:
Με την επαναχρησιμοποίηση παράγεται λιγότερο CO2 και καταναλώνεται λιγότερο

νερό και ενέργεια από το να παραχθεί νέο αντικείμενο ή για να ανακυκλωθεί.

επιλογή:
Μερικές φορές, δεν αξίζει να αγοράσουμε κάποιο προϊόν, που μας χρειάζεται μεν, αλλά δε θα
το χρησιμοποιήσουμε πάνω από 2-3 φορές.

Ενότητα 5: Η αξία των απορριμμάτων
επιλογή:
Τα αστικά στερεά απορρίμματα δε μπορούν να αποδώσουν σημαντικά ποσά ενέργειας:
1 Σωστό 2 Λάθος (Ο)

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έγινε το 2012 «η πλήρης εφαρμογή της
νομοθεσίας για τα απόβλητα, ______________»
1 θα μπορούσε να εξοικονομήσει 72 δισ. 2 θα δημιουργούσε πολλά

ευρώ ετησίως (Ο) προβλήματα νομικής φύσης
3 θα μπορούσε να μειώσει τις 4 θα έλυνε όλα τα περιβαλλοντικά
θέσεις εργασίας στην ΕΕ προβλήματα.
επιλογή:
Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι η διαδικασία η οποία θα βοηθήσει τους πολίτες να
αποκτήσουν γνώση του περιβάλλοντος και πάνω από όλα να γίνουν ικανοί και αποφασισμένοι,
να έχουν διάθεση να εργαστούν ατομικά και συλλογικά για την επίτευξη και τη διατήρηση μιας
δυναμικής ισορροπίας μεταξύ της ποιότητας της ζωής και της ποιότητας του περιβάλλοντος

Σύμφωνα με το ______________ μοντέλο , τα στοιχεία της Π.Ε ενσωματώνονται σε μερικά ή

όλα τα σχολικά μαθήματα και διαποτίζουν τα αναλυτικά προγράμματα
1 διεπιστημονικό 2 πολυεπιστημονικό (Ο)
3 γνωσιακό 4 ολιστικό
επιλογή:
Η μη τυπική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση περιλαμβάνει όλες τις οργανωμένες

διαδικασίες, εκτός σχολικού περιβάλλοντος, που διέπονται από συγκεκριμένους
περιβαλλοντικούς στόχους και στις οποίες τα άτομα επιλέγουν να συμμετέχουν

ΤΕΛΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Θεματική Ενότητα 5:

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΑ

Σύμβουλος Ανάπτυξης Εκπαιδευτικού Υλικού: Νόπη Κεχάογλου

Μετά το πέρας της ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι/ες θα είναι ικανοί/ες να:

• Περιγράψουν τις αξίες που είναι συνυφασμένες με τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Μετά το πέρας της ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι/ες θα είναι ικανοί/ες να:

• Αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στην ορθή διαχείριση των απορριμμάτων.

• Σύστημα αξιών: Οργάνωση αξιών σύμφωνα με κάποιους κανόνες.

• Ατομιστική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα λανθασμένης συμπεριφοράς

• Αναμφίβολα τα απορρίμματα συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά ζητήματα της

Πηγή: Κωνσταντία Ν. Καζακλή, ΔΠΘ Αλεξανδρουπολη 2019,Η Οδύσσεια

Πηγή: Γεωργόπουλος Α. 2002 “Περιβαλλοντική ηθική” Εκδόσεις Gutenberg

• Ατομιστική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι αποτέλεσμα λανθασμένης συμπεριφοράς των

• Πολιτική άποψη: Τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιπροσωπεύουν την σύγκρουση αξιών, συμφερόντων

Το περιβάλλον ως Φύση Πρέπει να το σεβαστούμε, να το διαφυλάξουμε

Το περιβάλλον ως πόρος Πρέπει να το διαχειριστούμε

Το περιβάλλον ως πρόβλημα Πρέπει να το λύσουμε

Πρέπει να το γνωρίσουμε, να το σχεδιάσουμε και να το

Πρέπει να ζήσουμε όλοι μαζί τώρα και στο μέλλον (Global

Το περιβάλλον ως κοινωνική διαδικασία Πρέπει όλοι να εμπλακούμε (Άνθρωπος-Κοινωνία-Περιβάλλον)

Πηγή:Σουβατζή Δ. 2002 Η διαφορετικότητα των προσεγγίσεων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση

Πηγή:Σουβατζή Δ. 2002 Η διαφορετικότητα των προσεγγίσεων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση

Τα απορρίμματα έχουν αξία

Παραγωγή ενέργειας από τα απορρίμματα

Tα αστικά στερεά απορρίμματα μπορούν να αποδώσουν σημαντικά ποσά ενέργειας:

Το παράδειγμα της Σουηδίας

Το παράδειγμα της Σουηδίας

Πρώτες ύλες από τα απορρίμματα

• Χαρτί, Γυαλί, Αλουμίνιο, Πλαστικό, Ελαστικά

Λίπασμα από τα απορρίμματα

Λίπασμα από τα απορρίμματα

• Χαρίζουμε τα παλιά μας ρούχα και παπούτσια, σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Με αυτούς τους τρόπους κερδίζουμε ως καταναλωτές, ως πολίτες και ως κοινωνία.

Δημιουργία θέσεων εργασίας

Δημιουργία θέσεων εργασίας

Δημιουργία θέσεων εργασίας

Τι είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση

Τι είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση

Τι είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση

Στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση σε σχέση με τη βιωσιμότητα εστιάζει στο:

Κατευθυντήριες αρχές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

• Η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν είναι συνώνυμη με την οικολογία.

3 περιβάλλον (O) 4 κράτος

3 περιβάλλοντισμό 4 ανθρωποκεντρισμό (Ο)

1 Σωστό 2 Λάθος (Ο)

Που οδήγησε ο ανθρωποκεντρισμός;

3 σε αποφάσεις και πολιτικές 4 την εκτεταμένη δεντροφύτευση

Η ______________ οικολογία περιλαμβάνει τη χρησιμοθηρική και ανθρωποκεντρική

3 "κοντή" 4 "ρηχή" (Ο)

1 τη χρησιμοθηρική και 2 την αναγνώριση εγγενούς αξίας

3 τα διδάγματα της οικολογίας, 4 τη βελτίωση των καταναλωτικών

Ποια από τις παρακάτω προτάσεις δεν ισχύει;

3 Αντίθετα με το πώς αλλάζουν οι 4 Η στάση που κρατάμε ως άτομα

1 Σωστό (Ο) 2 Λάθος