TRƯỜNG ĐẠI HỌC

KINH TẾ - TÀI CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Dành cho bậc đại học – không chuyên lý luận chính trị

GVC: TS. Trần Quốc Hoàn

Tel: 0918987357

7/14/2020 Chương 1: Nhập môn Chủ nghĩa xã hội khoa học 1

 Chương 3:
CNXH và thời kỳ quá độ lên CNXH

Mục tiêu

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 2

 CẤU TRÚC

I. Chủ nghĩa xã hội

II. Thời kỳ quá độ lên CNXH

III. Quá độ đi lên CNXH ở Việt Nam

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 3

 I. Chủ nghĩa xã hội

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 4

 I. Chủ nghĩa xã hội

* CNXH là một chế độ xã hội

CNXH – giai đoạn đầu của

1 HTKTXH CSCN

* CNXH là một học thuyết

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 5

 * Khái niệm
Dùng để chỉ XH
ở từng giai đoạn
LS nhất định

Hình thái
kinh tế- Có QHSX đặc trưng
xã hội Phù hợp với Tr.Độ
phát triển của LLSX

KTTT tương ứng

với QHSX
05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 6
 * Cấu trúc

Kiến trúc
thượng tầng
Hình thái
kinh tế-
Quan hệ
xã hội
Sản xuất

Lực lượng
sản xuất
05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 7
 Khái niệm HTKTXH - CSCN

- Là giai đoạn lịch sử phát triển kế tiếp sau HT KTXH TBCN

- Với QHSX đặc trưng dựa trên chế độ Công hữu TLSX phù hợp
với trình độ XHH của LLSX
- Với một KTTT của số đông, vì số đông tương ứng được xây dựng
trên QHSX ấy.

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 8

 I. Chủ nghĩa xã hội

* Sự phát triển LLSX

2 Điều kiện ra đời của CNXH

* Sự hình thành của giai cấp vô sản

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 9

 * Sản xuất vật chất - Tiền đề đầu tiên
-

Sản xuất vật chất

Sản xuất
Sản xuất tinh thần

Sản xuất con người

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 10

 - Sản xuất vật chất

Là hoạt động thực tiễn nhằm cải biến các đối tượng của tự nhiên
theo nhu cầu tồn tại, phát triển của con người và XH

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 11

 Quy định sự tồn tại, phát triển của con
người và xã hội loài người

Vai
trò Là hoạt động nền tảng làm phát sinh,
SX phát triển những mối quan hệ xã hội .
vật
chất

Là cơ sở của sự hình thành, biến đổi

và phát triển của xã hội loài người
05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 12
 - SX vật chất là cái phân biệt giữa con người với
động vật

+ SX giúp vượn người tiến hóa thành người

+ SX giúp con người tích lũy của cải vật chất (loài vật không có)

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 13

 3. Đặc trưng của CNXH

* Cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội phải được tạo ra bởi một nền sản xuất tiên tiến, hiện đại

* Từng bước xóa bỏ chế độ sở hữu TBCN đồng thời tiến hành thiết lập chế độ công hữu về
các tư liệu sản xuất

* Tạo ra cách thức tổ chức lao động và kỷ luật lao động mới với năng suất cao

* Làm theo năng lực hưởng theo kết quả lao động

* Nhà nước dưới CNXHlà nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân, nhưng cũng đồng thời mang
tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc

* Mục tiêu cao nhất của chủ nghĩa xã hội giải phóng và phát triển con người toàn diện
05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 14
 4. TRIỂN VỌNG CỦA CNXH HIỆN THỰC TRONG
TƯƠNG LAI

1. Thực trạng của CNXH HT

2. CNXH HT nhất định sẽ vượt qua khó khăn thử thách

3. CNXH HT nhất định sẽ thay thế CNTB trên phạm vi toàn

thế giới

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 15

 4.1. Thực trạng của CNXH HT

- Sau cách mạng tháng Mười Nga

CNXH HT lần đầu tiên xuất hiện ở 1 quốc gia, đó là

nước Nga xôviết

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 16

 4.1. Thực trạng của CNXH HT

- Sau chiến tranh thế giới thứ hai

+ CNXH HT từ một nước đã trở thành một hệ thống trên thế giới
+ Hàng loạt các nước: Nam Tư (1944); Anbani (1946); BaLan
(1945), Bungari (1946), Rummani (1948) Hunggari và Tiệp Khắc
(1946); CHDC Đức (1949), Triều Tiên (1948); Cu Ba (1959)...
tuyên bố đi lên CNXH trong đó có Việt Nam.

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 17

 4.1. Thực trạng của CNXH HT

- Vào những năm 60 – 70 của thế kỷ XX, CNXH HT đạt được nhiều thành tựu
to lớn trên tất cả các lĩnh vực.
+ Về chính trị: Chủ nghĩa xã hội trở thành chỗ dựa của phong trào giải phóng
dân tộc, phong trào bảo vệ hoà bình thế giới.
+ Về kinh tế:
Liênxô từ một nước nông nghiệp lạc hậu đã trở thành siêu cường về kinh tế.
Hội đồng tương trợ kinh tế chiếm 40% tổng sản lượng công nghiệp thế giới
Tăng trưởng kinh tế cao hơn 2 lần so với các nước tư bản chủ nghĩa.

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 18

 - CNXH HT những năm 60 - 70

+ Về khoa học kỹ thuật, quân sự

Đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu vũ trụ

Các nước XHCN đã giành chiến thắng trước nhiều đế quốc hùng
mạnh

Khối quân sự Vacsava là khối quân sự duy nhất đủ sức đối trọng
với khối quân sự NATO.
05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 19
 - CNXH HT cuối những năm 70 đầu những năm 90

CNXH HT lâm vào thoái trào khủng hoảng

+ Mâu thuẫn trong việc lựa chọn mô hình giữa các nước XHCN
+ Chậm tổng kết những bài học từ thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã
hội để bổ sung phát triển
+ Đỉnh điểm là sự sụp đổ về mô hình CNXH ở Liênxô (tháng
12/1991) và Đông Âu (tháng 9/1989).

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 20

 - CNXH HT cuối những năm 90 đến nay

CNXH HT đang từng bước vượt qua những khó khăn thử thách và
đang dần lấy lại vị thế của mình trên trường quốc tế

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 21

 - Tóm lại

CNXH HT vẫn đang trong giai đoạn khó khăn, thử thách
Vậy CNXH HT có vượt qua được những khó khăn, thử thách hay
không?
Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn sau có thể khẳng định rằng
CNXH HT nhất định sẽ vượt qua những khó khăn thử thách và
sẽ lấy lại vị thế của mình trên trường quốc tế

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 22

 4. 2. CNXH HT nhất định sẽ vượt qua khó khăn thử thách

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 23

 4.3. CNXH HT nhất định sẽ thay thế CNTB trên phạm
vi toàn thế giới

CNXH nhất định sẽ thay thế

CNTB trên phạm vi toàn
thế giới!

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 24

 II. Thời kỳ quá độ lên CNXH

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 25

 Tính tất yếu khách quan của thời kỳ
1 quá độ lên CNXH

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 26

 2. Đặc điểm của thời kỳ quá độ

- Đặc điểm nổi bật: Là sự tồn tại đan xen, thâm nhập lẫn nhau giữa chủ
nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội trong mối quan hệ vừa thống nhất vừa đấu
tranh với nhau trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
-Đặc điểm cụ thể:
+ Về kinh tế
+ Về chính trị
+ Về tư tưởng văn hoá

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 27

 III. Quá độ lên CNXH ở Việt Nam

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 28

 2. Những đặc trưng của CNXH và phương hướng xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay
+ Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
(bổ sung, phát triển năm 2011)
-Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
-Do nhân dân làm chủ.
-Có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản
xuất tiến bộ phù hợp.
-Có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
-Con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn
diện.
-Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp
nhau cùng phát triển.
-Có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân do Đảng Cộng sản lãnh Chương
05/11/21
đạo.3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 29
 Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Một là, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với phát triển kinh tế tri
thức, bảo vệ tài nguyên, môi trường.
Hai là, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Ba là, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng con người,
nâng cao đời sống nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội.
Bốn là, bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.
Năm là, thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và
phát triển; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.
Sáu là, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc,
tăng cường và mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất.
Bảy là, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì
nhân dân.
Tám là, xây dựng Đảng trong sạch,
05/11/21 Chươngvững mạnh.
3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 30
 3. Việt Nam quá độ lên CNXH từ một nước thuộc địa, bỏ
qua giai đoạn phát triển TBCN là tất yếu?

05/11/21 Chương 3: CNXH và Thời kỳ quá độ lên CNXH 31