Professional Documents
Culture Documents
o a
Doktor Doktora
Propesor Propesora
Abugado Abugada
Kusinero Kusinera
Mario Maria
Halimbawa ng Morpemang
Salitang-ugat:
• Dagat • Sulat
• Takbo • Linis
• Hiram • Bata
• Puti • Galaw
Halimbawa ng Morpemang Panlapi:
Morpemang
Kahulugan Salitang-ugat Bagong Morpema
Panlapi
Bait Mabait
Ma- Pagkamayroon Sipag Masipag
Tapang Matapang
Awit Umawit
um- Pagganap sa kilos Takbo Tumakbo
Hiyaw Humiyaw
Lugar na Aklat Aklatan
-an
pinaglalagyan Haba Habaan
May hawig, Prinsesa Mala-prinsesa
Mala-
katangian Aso Mala-aso
Halimbawa ng Morpemang Leksikal:
Halimbawa:
Jill, Dr. Cruz
Bb. Verde
Farmer’s Market
Nestle Fresh Milk
Tahas o kongkreto
Halimbawa:
tasa
pagkain
Aklat
unan
Basal o di-kongkreto
Halimbawa:
Wika
Pagmamahal
Kaligayahan
Kalungkutan
kasiyahan
Lansak
Halimbawa:
Pangkat
Grupo
Organisasiyon
samahan
Panlalaki
Halimbawa:
Mayor Inhinyero
Abogado Tandang
Tatay kuya
Lolo pari
Pambabae
Halimbawa:
Mayora Inhinyera
Abogada Inahin
Ate nanay
Lola madre
Di-tiyak
Halimbawa:
Bata pinuno
Manok manggagamot
Guro mananayaw
Walang kasarian
Halimbawa:
Bolpen
gunting
Trono
kahoy
Isahan
Halimbawa:
Ang bola
Si maria
Ang puno
ang halaman
Dalawahan
Halimbawa:
Magkapatid
Maglola
dalawang takal
dalawang kambing
Maramihan
Halimbawa:
ang mga babae Magkakaribal
ang mga guro nina Bb. Cruz
mag-aama Maraming sundalo
sina Penelope
kina Aveline
Payak na kaanyuan
Halimbawa:
Tubig
Talino
Aklat
Banig
sakuna
Maylapi na kaanyuan
Halimbawa:
Kasintahan
Kabukiran
Sandatahan
Inuulit na kaanyuan
Halimbawa:
bahay-bahayan
tatay-tatayan
sabi-sabi
Tambalan na kaanyuan
Halimbawa:
di-ganap – bahay-kubo, silid-tulugan
ganap – anak-pawis, hampas-lupa
Likas
Halimbawa:
Apoy Lindol
Ligaya Ulan
kidlat
Likha
Halimbawa:
Agham
Talahanayan
Sining
Sipnayan
Ligaw
Halimbawa:
Titser
Demokrasya
relihiyon
Paksa ng Pangngungusap o Simuno
Halimbawa:
Si Ricky ay isang henyo.
Ang Diyos ay mabuti.
Pantawag
Halimbawa:
Panginoon, salamat po sa pagmamahal
mo sa amin.
Eleanor, pwede bang umuwi ka sa
probinsya?
Kaganapang pangsimuno
Halimbawa:
Ito ay isang pag-aalinlangan.
Si Yaweh ay kinikilalang Diyos ng mga
hudyo.
Pamuno
Halimbawa:
Si Rico, ang sikat na actor, ay namatay
na.
Si Yaweh, ang ating Diyos ay laging
gumagabay sa atin.
Tuwirang layon ng pandiwa
Halimbawa:
Si Gigi ay bumili ng suka.
Layon ng Pang-ukol
Halimbawa:
Namasyal sila sa Tagaytay.
Panghalip panao
Mga Halimbawa:
ako, ko, akin, amin, kami, sila, kayo, atin, siya,
niya, inyo, kita, mo, siya, kanila, kanya, at iba pa
• Si Lorenzo at Fidel ay papunta sa parke. / Sila
ay papunta sa parke.
• Ang magsasaka na ang bahala diyan. / Siya na
ang bahala diyan.
Unang Panauhan
Halimbawa:
• Ako ay isa sa kinatawan ng Samahang
Filipiniana.
• Ibigay mo sa akin ang iyong tiwala.
Ikalawang Panauhan
Halimbawa:
• Dapag lalaban ka sa susunod na
pakikibaka.
• Ibigin mo ang iyong kapwa.
Ikatlong Panauhan
Halimbawa:
• Sila ang dapat gumawa ng paraan
upang matulungan ang mga
mahihirap.
• Kanila ang bagong biling kotse.
Isahan
Halimbawa:
• Siya ang napiling mamuno sa
klase.
• Ikaw ang susundo sa akin
pagkatapos ng klase ko.
Dalawahan
Halimbawa:
• Pupunta tayo sa bahay ni Mira.
• Samahan kita sa SM bukas.
Maramihan
Halimbawa:
• Amin ang mga prutas na iyan.
• Kinuha nila ang aking sapatos.
KAILANAN
PANAUHAN
Isahan Dalawahan Maramihan
Halimbawa:
• Pupunta rito sina Abigail mamayang gabi.
Panawag pansin
Halimbawa: ito, iyan, iyon, heto,
hayan, hayun
• Heto ang aklat na sinasabi ko sa
iyo. Nahanap ko na.
Panulad
Halimbawa: ganito, ganiyan,
ganoon, gayon
• Ganito ba kalaki ang nais mong
pamaypay?
Panlunan
Halimbawa: narito, nandito,
nariyan, nandiyan, naroon,
nandoon
• Naroon sa kantoang pinagmulan
ng sunog.
Mga halimbawa ng panghalip pananong:
Mga panghalip Pananong Sumasagot sa tanong tungkol sa:
1. Sino
tao
1. Kanino
1. Ano Hayop, bagay, katangian, pangyayari
1. Kailan Panahon
1. Saan Lugar o pook
1. Bakit Dahilan ng pangyayari
1. Paano Paraan ng paggawa
1. Ilan Bilang o dami ng nais malaman
1. Alin pagpipilian
1. Gaano Sukat o bigat
1. Magkano Halaga
SUSUNOD
Mga halimbawang pangungusap:
• Kanino mo ibibigay ang pera?
• Sino ang pupunta mamaya?
• Kailan isasagawa ang oryentasyion sa
paaralan?
• Magkano ang bili mo sa aklat na iyan?
• Alin sa mga prutas na ito – manga, atis,
abokado ang pinakagusto mo?
• Paano ba ang paggawa ng origami?
Panghalip na Panaklaw
Mga Halimbawa ng panghalip
panaklaw:
• Pang-isahan: bawat, anuman,
gaanuman, alinman, sinuman,
saanman, kaninuman, ilanman
• Pangmaramihan: lahat, pawing,
kapuwa, marami, ilan
SUSUNOD
Mga halimbawang pangungusap:
• Sinuman sa kanila ay karapat-dapat na
manalo.
• Bawat isa ay mahalang, yan ang lagi mong
tandaan.
• Kaninuman mapunta ang mga sisiw ay
tiyak na maayos na aarugain.
• Kapuwa nagpakita ng pakikiramay ang
mga mamamayan.
Panghalip na Pamanggit
Mga halimbawa:
na at -ng
• Ang babae na nanalo ay sa barangay
namin nakatira.
• Ang mga bulkang sumabog ay buhay
pa.
• Ang aklat na binili ko ay luma na.
Palagyo
Halimbawa:
• Tayo ang magsisimula ng pagbabago sa
bulok na sistema ng edukasyon.
• Lahat ay sasali sa paligsahan.
• Sila ang mamumuno sa parading
gaganapin.
Paari
Halimbawa:
• Ang magagandang larawang iyan ay
amin.
• Sisimulan ng ating pamahalaan ang
pagbabago.
• Abalang-abala ang iyong mga
kandidato para sa darating na
eleksyon.
Palayon
Halimbawa:
• Bumili si Pops ng tsokolate
para sa iyo.
• Inihanda ang bulwagan para sa
amin
PAWATAS
Halimbawa:
• Basa + -in- = binasa = binasa, binabasa,
babasahin
• Kain + -um- = kumain = kumain,
kumakain, kakain
• Laro + nag- = naglaro = naglaro, naglalaro,
maglalaro
Naganap o Perpektibo
Halimbawa:
• Kumain ako ng prutas.
• Naglaba ako kahapon ng mga damit.
Halimbawa:
• Ipamunas mo sa mesa ang tuwalya.
• Ang kaldero ang ipinangluto ni nanay ng
masarap na ulam para sa amin.
• Ipinanghambalos niya ang hawak na
tungkod sa magnanakaw.
Kosatib Pokus o ang Kadahilanan
Halimbawa:
• Ikatutuwa ni Lola ang pagdalaw natin.
• Ikalulungkot ko ang pag-alis niya
papuntang States.
• Ikinatuwa naming ang pagluluto ng
masarap na ulam ng aming nanay.
Direksyunal Pokus
Halimbawa:
• Pasyalan mo si Aida sa palengke.
• Sinulatan niya ang kanyang mga
magulang.
• Pinuntahan ni Henry ang tindahan para
mamili ng kagamitan.
Paninsay
Halimbawa:
• Namatay si Mang Isko ngunit ang kanyang
prinsipyo ay mananatiling buhay.
• Nakatapos si Ramon ng medisina bagaman
tinder lang sa palengke ang kanyang ina.
• Nanalo pa ring musa si Rosa dapatwat
may mga kaibigang bumoto sa kalaban
niya.
Pananhi
Halimbawa:
• Ang kanyang prinsipyo ay mananatiling
buhay sapagkat nariyan si Jun na
magpapatuloy ng kanyang naudlot na
gawain.
• Namaos siya dahil sa matagal na
pagtatalumpati.
• Sanhi sa init ng panahon kaya siya
nilagnat.
Pamukod
Halimbawa:
• Maging ang mga niya’y nagpupuyos ang
kalooban.
• Ikaw man o ako ay hindi maghahangad
na siya ay manigo.
• Ni semonan ni saktan ay hindi ko
ginagawa sa aking anak.
Panlinaw
Halimbawa:
• Nagkasundo na ang mag-asawa, kung
gayon magsasama na silang muli.
• Nahuli na ang tunay na maysala kaya
makakawala na si Berto.
Panubali
• Halimbawa:
• Kung sakaling hindi ibigay, magpapatuloy
ang welga.
• Hindi tayo matutuloy sa sine kapag hindi
umuwi nang maaga ang tatay.
• Pag umulan, hindi makakapunta rito si
Boyet.
Panapos
Halimbawa:
• At sa wakas naibigay rin ang kanilang
sahod.
• Sa lahat ng ito, dapat tayong magkaisa.
• Sa bagay na ito, nasa ating mga kamay na
ang paghuhusga.
Panulad
Halimbawa:
• Kung ano ang utang, siya ring kabayaran.
• Kung sino ang unang tumakbo, siyang
mananalo.
• Kung gaano ang iyong itinulong, siya ring
ibibiyaya sa iyo.
Panimbang
Halimbawa:
• Pati ang gamit ng iba ay kanyang iniligtas.
• Anupa't pinagbuti niya ang kanyang pag-
aaral para makaahon sa kahirapan.
• Nagtanim siya ng upo at saka patola.
Pamanggit
Halimabawa:
• Sa ganang akin, ang iyong plano ay
mahusay.
• Siya raw ang hari ng sablay.
• Di umano, mahusay umawit si Blanca.
Ukol sa, laban sa, hinggil sa, ayon sa, tungkol
sa, para sa.
Mga Halimbawa:
• Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
• Laban sa manggagawa ang kanilang
pinapanukala.
• Ang mga aklat na ito ay para sa mahihirap.
• Ang kanyang nilutong adobo ay para
sa lahat.
Ang gawa, ari, layon, at kilos ay para lamang
sa ngalan ng tao tulad ng: ukol kay, laban kay,
para kay, tungkol kay, ayon kay, hinggil kay.
Mga Halimbawa:
• Ang gantimpalang pera ay ukol kay Maria.
• Para kay Juan ang pagkaing ito.
• Hinggil kay Enrico ang kanilang problema.
• Ayon kay Rizal, ang pananaliksik ay
nagdaragdag sa ating kaalaman.
Pang-angkop na na
Halimbawa:
• Ang malinis na hangin ay ating kailangan.
(Ang nauunang salita ay malinis na
nagtatapos sa titik s na isang katinig.)
• Nanood sila ng nakakatakot na palabas
kagabi.
• Ang mga gutom na oso ay bumaba papunta
sa kabahayan.
Pang-angkop na -ng
Halimbawa:
• Pinipigil ng malalaking ugat ng mga puno
ang baha.
• Ang durian ay isang kakaibang prutas.
• Ang mga kahanga-hangang manlalaro ay
mapagkumbaba.
Pang-angkop na -g
Halimbawa:
• Ang aking kabuhayang maralita.
• Si Maria ay isang masahaying bata.
• Masunuring bata si Lisa.
Panlarawan
Halimbawa:
• Malinis ang kanyang budhi.
• Si Manny Pacquiao ay bantog na
biksingero.
• Mabait si Malou.
Patakaran
Wala – 0
Isa – 1
Sandaan – 100
Sanlibo – 1,000
Sanlaksa – 10,000
Sangyuta – 100,000
Sang-angaw – 1,000,000
Panunuran
Halimbawa:
• Ako ang pang-apat sa aming
magkakapatid.
• Ikaanim ng umaga nang kami’y
makasakay sa bus.
Pamahagi
Halimbawa:
• ikatlong bahagi
• tatlong-kapat
• tig-aapat
• Kalahati
• Kawalo
• tig-isa
Palansak
Halimbawa:
• Isahan
• Sampuhan
• Libuhan
Patakda
Halimbawa:
Iisa
Lalabintatlo
Lilimahin
Pamilang
Halimbawa:
• marami akong laruan sa bahay.
• Kaunti lamang ang dumalo sa
pagpupulong kanina.
Lantay
Halimbawa:
• Sariwang isda ang dala ni Mokong mula
sa Dagupan.
• Si Mary ay maputi.
• Magaling si Joshua.
Magkatulad o Patas na Paghahambing
Halimbawa:
• Magkasimputi sina Lorna at Adel.
• Magkasinliksi ang dalawang bata.
• Simbait ng kanyang lolo si Fidela.
Di-magkatulad
Halimbawa:
• Mas maliit si Mahal kay Mura.
• Higit na malaki ang trak kaysa dyip.
• Si Pao ay di-gaanong matangkad tulad ni
Jhong.
Pasukdol
Halimbawa:
• Hari ng tapang ang matangdang binatang
guro na iyan.
• Lubhang mainit ang panahon ngayon.
• Napakaganda talaga ng anak ni aling Mila
na si Kyle.
Isahan
Halimbawa:
• Si Falcon ay mapagmahal.
• Si Bert ay masunurin.
• Ang sanggol ang pinakamasayang anghel
sa pamilya.
Dalawahan
Halimbawa:
• Ang maglolaay kapwa umalis na.
• Magkatugma ang kanilang panalangin
hinggil sa bayan.
• Magkasintalino sina Ester at Sonya..
Pantukoy na mga, pamilang at panghalip
Halimbawa:
• Ang mga matapang na kawal ay
nagsidatingan.
• Malalakas ang mga pumalit sa
boksingero.
Pag-uulit ng unang pantig ng salitang-ugat,
pag-uulit ng isang pantig ng unlapi, at ang
paggamit ng mga ang-uri tulad ng lahat,
tanan, panay, taganas, iba-iba, sari-sari at
pulos.
Halimbawa:
• Lahat ng sumali sa paligsahan ay maliliit.
• Panay na kabutihan ang ipinakita ni
Norman.
• Iba’t ibang kultura ang aming pinag-aralan.
Payak
Halimbawa:
Buhay
Payat
Pula
Itim
Maylapi
Halimbawa:
Mabait
Maginoo
Mabuhangin
Iyakin
Inuulit
Halimbawa:
• makintab-kintab
• sunod-sunod
• karapat-dapat
• gabi-gabi
• baku-bako
• kaaya-aya
Tambalan
Halimbawa:
agaw-buhay
kabungguang-balikat
tawang-aso
Pamaraan
Halimbawa:
• Taimtim na pinakinggan ang kanyang
awitin hanggang sa huling nota.
• Magandang umawit si Clara ng isang
makabagong awit.
Pamanahon
Halimbawa:
• Agad napalalambot ng musika ang isang
matigas na kalooban.
• Ang kanilang gawain ay natapos kanina.
Panlunan
Halimbawa:
• Umawit si Nelsa sa isang amateur singing
contest sa radio.
• Sila ay pumunta roon.
Panggaano
Halimbawa:
• Kaunti ang sumali sa paligsahan ng
pagtakbo.
• Maraming dinala sa ibang bana ang
kanyang kuya.
Pang-agam
Halimbawa:
• Tila masakit ang kanyang loob sa paglisan
ng kanyang ama.
• Magulo yata ang kanyang isip.
Panang-ayon
Halimbawa:
• Opo, mahusay sumayaw si Gabby.
• Tunay na masipag ang mag-aaral na iyan.
Pananggi
Halimbawa:
• Hindi siya aalis sa bahay ng kanyang ama.
• Wala siyang ibig sabihin sa kilos mo.
Panulad
Halimbawa:
• Higit na magaling sumayaw si Anna kaysa
kay Nena.
• Di-gaanong matalino si Jane gaya ni
Lilian.
• ang (isahan)
Halimbawa: Ang pinuno ay palaging
naglilingkod sa kanyang mga nasasakupan.
• ang mga (maramihan)
Halimbawa: Nagtulung tulong ang mga
mag-aaral sa paggawa ng collage.
• mga (maramihan)
Halimbawa: Ang pinuno ay tinulungan ng ka
nyang mga tagasunod.
• si (isahan)
Halimbawa:
Si Gng. Rosa ay isang mabuting guro.
• sina (maramihan)
Halimbawa: Nanguna sa paglilinis ng barangga
y sina G. at Gng. dela Cruz.
• ni (isahan)
Halimbawa: Napagalitan ni Coach Gab ang mg
a manlalaro dahil hindi sila dumating sa oras.
• nina (maramihan)
Halimbawa: Hindi ikinatuwa ng guro ang pa
g-aaway nina Elsa at Luis.
• kay (isahan)
Halimbawa: Ibinahagi ni Sofia ang kanyang
panghimagas kay Sam.
• kina (maramihan)
Halimbawa: Nakipagkasundo na si Elai kina
Juan at Pedro.