ЦИРКУЛАТОРЕН Циркулаторниот систем, уште се нарекува СИСТЕМ кардиоваскуларен систем Тоа е органски систем кој овозможува крвта да циркулира и да ги транспортира хранливите материи (како што се амино киселини и електролити), кислород, јаглерод диоксид, хормони, учествува во создавањето на стабилна средина за виталните функции во однос на pH вредноста и температурата, поврзан е со имунолошкиот одговор и придонесува за коагулација на крвта. Циркулаторниот систем се состои од срцето како главен орган на циркулаторниот систем и крвните садови: артерии и вени. БОЛЕСТИ НА ЦИРКУЛАТОРЕН СИСТЕМ Болестите на циркулаторниот систем (БЦС), во пракса често се нарекуваат кардиоваскуларни болести (КВБ). Кардиоваскуларни болести е општ термин за нарушувања кои влијаат на срцето и крвните садови. Болестите на срцето и крвните садови претставуваат голема, хетерогена група на заболувања и се најчеста причина за смрт во генералната популација во светот и кај нас. Во светот, кардиоваскуларните болести се одговорни за еден на секои три смртни случаи – што во превод значи 17 милиони луѓе низ целиот свет секоја година умираат од болести на Циркулаторниот систем. Најголем дел од нив настануваат како резултат на атеро-склеротични промени на артериските крвни садови. Видови коронарни болести Во однос на клиничките манифестации кардиоваскуларните болести опфаќаат повеќе групи болести на срцето и крвните садови и тоа: коронарна артериска болест - болести на крвните садови на срцевиот мускул (болести на срце или исхемични болести на срце) ; цереброваскуларни болести - болести на крвите садови на мозокот; Цереброваскуларните болести, особено цереброваскуларниот инфаркт, интрацеребралното и друг вид крварење се вбројуваат во десетте најчести причини за смрт на населението. болести на периферните артерии - болести на крвните садови на екстремитетите; ревматски болести - болести на срцевиот мускул и валвулите заради претходно прележана ревматска треска предизвикана од стрептококни инфекции; и тромбоза на длабоките вени и пулмонална емболија. Исхемичната болест на срцето со своите четири Симтоми на клинички форми – ангина пекторис, акутен инфаркт на миокардот, ненадејна срцева смрт и Циркулаторните исхемична кардиомиопатија, е најчеста болест од оваа голема група заболувања, а настанува како болести последица на атеросклероза во коронарните артерии. Во основа на сите кардиоваскуларниболести, некаде во 95 %, главен виновник е атеросклерозата. Атеросклерозата е биолошки процес кој се одвива со години и со стареењето во поодмината возраст таа сè повеќе се манифестира во своите први симптоми и манифестации, така што зависно од тоа кој орган ќе го нападне, добиваме болести на срце, болести на мозокот и болести на периферниот циркулаторен систем. Атеросклерозата доведува до стеснување и зачепување на артериските крвни садови. Ризик фактори кои влијаат врз појавата на кардиоваскуларните болести Ризик факторите се делат на две основни групи – ризик фактори кои можат да се модифицираат во текот на животот и ризик фактори кои се немодифицирачки како возраста, полот и генетскиот фактор. Најчести ризик фактори за настанување на кардиоваскуларните заболувања кои се поврзани со однесувањето и стилот на животот на човекот се: употреба на тутун, физичка неактивност, нездрава исхрана и прекумерна употреба на алкохол, како и нервна напнатост (стрес), што доведуваат до четири клучни метаболни/физиолошки промени: покачен крвен притисок, прекумерна тежина/дебелина, покачено ниво на шеќер во крвта, и покачен холестерол (маснотии во крвта). Патолошки Цуркулаторни болести Најчестите патологии на неправилното функционирање на срцето се: Артериска хипертензија која се состои од покачени вредности на систолен притисок, поголем од 140 и дијастолен притисок поголем од 90. Ова доведува до абнормален проток на крв низ циркулаторниот систем. Аритмија се однесува на модификација на срцевиот ритам, производ на неконтролиран ритам - тахикардија - или брадикардија. (убрзано или успорено отчукување на срцето). Мрмори во срцето (Шум на срце) - се состојат од абнормални срцеви звуци кои се откриваат со процесот на аускултација. Овој звук е поврзан со зголемен проток на крв поради проблеми со вентилите. Срцевата слабост се однесува на неефикасно испумпување на крв до остатокот од телото, предизвикувајќи симптоми на тахикардија и проблеми со дишењето. Во вкупната смртност на населението во Република Македонија во 2017 година поголемиот број на умрени лица се на возраст од 65 и повеќе години, а најголемо учество имаат умрените лица од болести на циркулаторниот систем.