ივანე ჯავახიშვილის სახელობის

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ინგლისური ფილოლოგიის მიმართულების
სტუდენტის
ნატა თოლორდავას
რეფერატი თემაზე

ქ ა რთ უ ლ ი ა ნ ბ ა ნ ი ს გ რა ფ ი კ უ ლ ი ს ა ფ უ ძ ვ ლ ე ბ ი
დ ა მ ი ს ი გ ა ნ ვ ი თ ა რე ბ ის ი ს ტო რი ა
მსოფლიოში
სულ 14
დამწერლობა
ა და მათ
შორის ერთ-
ერთი
უძველესი
ქართული
დამწერლობა
ა 
ქართული
დამწერლობის
შექმნა
უკავშირდება
ფარნავაზ
მეფის სახელს
მან განვითარების სამი საფეხური გაიარა:
• ასომთავრული
• ნუსხური
• მხედრული
ასომთავრული ქართული დამწერლობის
განვითარების პირველი საფეხურია
 ასომთავრული
იგივე
მრგლოვანი
დამწერლობა XI
საუკუნის
ჩათვლით
გვხვდებოდა
ამის შემდეგ კი
ასომთავრული საზედაო
ასოების
შესასრულებლად
გამოიყენება
ასომთავრული
ანბანის
გრაფიკული
სისტემა
ნაწარმოებია
წრისა და
სწორისაგან.

ასომთავრულის გრაფიკულ სისტემაში 9

ელემენტი მოქმედებს: დიდი წრე, საშუალო
წრე, პატარა წრე, დიდი, საშუალო და პატარა
რკალები და დიდი, საშუალო და პატარა
ხაზები
ვინფრიდ ბედერმა ჩაატარა ასომთავრული ანბანის
გრაფიკული ანალიზი
მან დაშალა ყოველი ასოს მოხაზულობა ორი ელემენტის,
სწორი ხაზისა და ნახევარწრის მიხედვით და აღნიშნა მათი
პოზიციები ასწვრივი ხაზის მიმართ
ბედერმა ჩამოაყალიბა შემადგენელ ელემენტთა
შეკავშირების წესი 

ამ წესებში კი არის მაშასადამე

ვიღებთ არა ამას
ერთ-ერთი
მნიშვნელოვანი
ფაქტი, რომ
ნახევარწრეხაზების
ძირითად ხაზებთან
შეკავშირება მოკლე
შტრიხების,კვადრატის არამედ ამას
გვერდის მეოთხედი
სიგრძის სწორი
ხაზების, საშუალებით
კვადრატის პრინციპი გულისხმობს იმას, რომ
წარმოებული ელემენტები თავსდებიან
კვადრატში და წარმოქმნიან ასოებს
ეს კვადრატული
უჯრედები უხილავი
ჩარჩოებია, მისი
ფარგლების და მისი
პროპორციების
მიხედვით
გამოიყვანება სწორი ხაზები ამ კვადრატში
ასომთავრული განთავსდებიან ერთმანეთის
დამწერლობის პერპენდიკულარულად კვადრატის
თითოეული გრაფემა.  ვერტიკალური და ჰორიზონტალური
კათეტების გასწვრივ და ქმნიან მართ
ამ წესს არღვევს ერთადერთი ასო
ჯანი
მისი შემადგენელი ელემენტები
ერთმანეთთან ქმნიან მხვილ კუთხეს
ქართულ ასომთავრულში ოთხი გრაფიკული ჯგუფია

ხ ა ზ ო ვ ა ნ - დ ი ა გო ნ ა ლ უ რ ი - 1 გ რ ა ფ ე მ ა   -
ხ ა ზ ო ვ ა ნ - კ უ თ ხ ო ვ ა ნ ი - 7 გ რ ა ფ ე მ ა -
 ი, ე, გ, ვ, ქ, ხ, ჴ-
წ რ ი უ ლ - რ კ ა ლ უ რ ი -   7 გ რ ა ფ ე მ ა -
ა, დ, თ, ჲ, ც, ო, ჭ -
ხ ა ზ ო ვ ა ნ - რ გ ო ლ უ რ ი -   7 + 7 + 7 = 2 1 -
ბ, ზ, ჱ, კ, ლ, მ, ნ, პ, ჟ, რ, ს, ტ, ჳ, ფ, ღ, ყ, შ, ჩ, ძ, წ, ჴ - 
დამწერლობის ეს პატარა ვერტიკალი თანდათან
განვითარებაში სხვა ასოებთანაც იჩენს თავს განივ
მოხაზულობათა ჰორიზონტალთან 
გარკვეულ
ცვლილებებს პ- მ-
წარმართავს პატა
რა ხაზი, რომელიც ზ- თ-
დიდი ხაზის
მეოთხედია გ. წერეთელმა ასევე შეამჩნია პატარა

ე-
ვერტიკალი ასოს ქვედა ჰორიზონტალთან
კუდის სახით

ლ- გ-
სწორედ ამ პატარა ვერტიკალმა განაპირობა
"ზანისა" და "ლასის" გრაფიკული სხვაობა
ნუსხურში
ზოგიერთმა ასო-ნიშანმა განვითარების შედეგად
დაკარგა პატარა რკალიც და მარჯვნიდან შუაში
დაკავშირებული ჰორიზონტალიც
ასევე,  ასო "მანი"
ასეთია მაგალითად
-
ერთადერთი ასოა

"მან" და "ძილ" მ- დღევანდელ

მხედრულში, რომელი
ც ზემოთ
ასოები, ისინი მომრგვალებულია

მხედრულში
დამატებითი ხაზების
ძ-
გარეშე გვევლინებიან
ნუსხური ქართული ანბანის განვითარების
მეორე საფეხურია, რომელიც ასომთავრულის
გრაფიკული გარდაქმნის შედეგადაა მიღებული
ნუსხური
დამწერლობის
პირველი ნიმუშები,
ძირითადად, IX
საუკუნიდან გვხვდება
და XIX საუკუნის
მიწურულამდე
გამოიყენებოდა.
ასომთავრულში იყო 37 ასო, ნუსხურში კი დაემატა “უ”
ბგერის აღმნიშვნელი ასო, რომელიც ასომთავრულში არ
არსებობდა.
ნუსხურში გააერთიანეს “ონისა” და
“ჳიეს” აღმნიშვნელი სიმბოლოები
და წარმოქმნეს ახალი ასო-ნიშანი

ასომთავრულ ონ და ჳიეს
აღნიშნავს -
ნუსხური ონი და ჳიე -

მათი შერწყმით მიღებული ახალი

გრაფემა-
მხედრული ქართული ანბანის განვითარების მესამე
საფეხურია, რომელიც  განვითარდა ნუსხურის
საფუძველზე.
მხედრული
წარმოადგენს X
– XI
საუკუნეების
მდივან-
მწიგნობრული
ნუსხა-ხუცური
დამწერლობის
გაგრძელებას.
მხედრულის
გრაფიკა
თანდათან
განვითარდა
და
ნუსხურისგან
სრულიად
განსხვავებულ
ი სახე მიიღო
მხედრულს ახასიათებს ნუსხური კუთხოვანი
ფორმების მომრგვალება და ერთიანი
კონტური
ქართულ მხედრულს
აქვს ერთ-ერთი ასეთი
სახეობა, რომელიც
ძირითადად ქალებში
იყო გავრცელებული,
რის გამოც მას
“დედაბრული ხელი”
ეწოდა.
 მადლობა
ყურადღებისთვის!
გამოყენებული ლიტერატურა:

გამყრელიძე, თ (ა. შანიძე). (1989). წერის ანბანური სისტემა და ძველი

ქართული დამწერლობა. თბილისი: თბილისის უნივერსიტეტი.

მაჭავარიანი, ე. (ნ. ჯანაშია). (1982). ქართული ანბანის გრაფიკული

საფუძვლები. თბილისი: “ხელოვნება”.

პატარიძე, რ. (1980). ქართული ასომთავრული. თბილისი: “ნაკადული”.

H T T P : / / E D U T I M E . G E / ? P = 1 4 0 2 & F B C L I D = I WA R 3 Y Z 3 9 W L 3 WA L A J M 5 W T J X B Z 2 T 5 L X V F 0 R X R B H U
X I T S 0 H 0 L A L 6 C - 4 _ LY O O F 2 O

H T T P S : / / G E O L I N G U I S T I C . B L O G S P O T. C O M / 2 0 1 0 / 0 1 / 1 _ 2 7 . H T M L 
HTTPS://INTERMEDIA.GE/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98
%E1%83%90/113228-7-%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98-
%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98
-%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%
A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%91/167/
 

H T T P S : / / L E L A K H A C H A P U R I D Z E . B L O G S P O T. C O M / 2 0 1 1 / 0 7 / B L O G - P O S T. H T M L 

HTTPS://NIDO.GE/%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%8
3%9A%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%
83%98%E1%83%A1-%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1
%83%98%E1%83%90/
 

HTTPS://KA.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%9B%E1
%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98#CI
TE_NOTE-11
 
HTTPS://KA.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E
1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98

HTTPS://KA.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%AE%E
1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98
 

HTTPS://KA.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E
1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AC
%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90#%E1%83%
9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83
%98