Ρυθμιστικά Διαλύματα

Ιοντισμός ασθενών οξέων και

βάσεων
• Ασθενές οξύ: το οξύ που ιοντίζεται μερικώς στο νερό

Ασθενές οξύ + Η2Ο συζυγής βάση + Η3Ο+



Ρυθμιστικό διάλυμα

• Ασθενής βάση: η βάση που ιοντίζεται μερικώς στο νερό

Ασθενής βάση + Η2Ο  συζυγές οξύ + ΟΗ-

Ρυθμιστικό διάλυμα
 Βαθμός ιοντισμού
• Βαθμός ιοντισμού (α) είναι το πηλίκο της
συγκέντρωσης του οξέος ή της βάσης που
ιοντίστηκε προς τη συνολική συγκέντρωση του
οξέος ή της βάσης.

 α=1  πλήρης ιοντισμός  ισχυρό οξύ ή βάση

 α<1  μερικός ιοντισμός  ασθενές οξύ ή βάση
α<0,1  πολύ ασθενές οξύ ή βάση
pH ρυθμιστικού διαλύματος HA-A-
HA + Η2Ο A- + Η 3Ο +

Αρχικά
Cοξύ Cβάση
Ιοντίζονται/
παράγονται
-x +x +x
Ιοντική
ισορροπία
Cοξύ-x Cβάση+x +x

[ A  ]  [ H 3O  ] (Cά  x)  [ H 3O  ]
Ka  Ka 
[ HA] (Cύ  x)
Αν α<<0,1 πρακτικά: Cύ  x  Cύ Cά  x  Cά

Και καταλήγουμε:
 
Cύ
Ka 
Cά  [ H 3O ] [ H 3O ]   a
Cύ Cά
 pH ρυθμιστικού διαλύματος

Cύ
[ H 3O ]   a
Cά


Cύ
 log[ H 3O ]   log  a  log
Cά

Cά Cύ
pH  pK a  log pOH  pK b  log
Cύ Cά
Εξίσωση Henderson- Hasselbalch
 Ρυθμιστική ικανότητα
Cά
pH  pK a  log
Cύ

• Όσο μεγαλύτερη η Cοξύ και η Cβάση τόσο μεγαλύτερη

η ρυθμιστική ικανότητα
• Όταν Cοξύ = Cβάση επιτυγχάνεται η μέγιστη
ρυθμιστική ικανότητα

☞ Παρασκευή ρυθμιστικού διαλύματος με pH=x

• Επιλέγεται οξύ με Κa=10-x
• Αρκεί Cοξύ = Cβάση
Παρασκευή ρυθμιστικού διαλύματος

• Ανάμιξη διαλύματος ασθενούς οξέος ή ασθενούς

βάσης με διάλυμα της συζυγούς βάσης ή του οξέος,
αντίστοιχα.

• Μερική εξουδετέρωση ασθενούς οξέος από ισχυρή

βάση.

• Μερική εξουδετέρωση ασθενούς βάσης από ισχυρό

οξύ.
 Προσθήκη ισχυρού οξέος ή βάσης σε
ρυθμιστικό διάλυμα
CH 3COOH  CH 3COONa

HCl NaOH

CH 3COOH  CH 3COOH CH 3COONa  CH 3COONa

CH 3COONa  HCl  CH 3COOH  NaCl CH 3COOH  NaOH  CH 3COONa  H 2O

 Αραίωση ρυθμιστικού διαλύματος
Cά
pH   pK a  log
Cύ


με αραίωση
V
C ά Cά 
V
pH  pK a  log pH  pK a  log
Cύ V
Cύ 
V

C ά
pH   pK a  log
Cύ