Deniz Turizmi ve Marina

İşletmeciliği Ders Notları

17.11.2020
Deniz Turizmi

Deniz Turizmi Tanımı

Denizde deniz araçları ile yapılan, turizm amaçlı meslek
faaliyetleri ile, onu doğrudan destekleyen diğer meslek
faaliyetleri DENİZ TURİZMİ olarak tanımlanmaktadır. Üç
tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye'de Deniz Turizmi,
talebin en yüksek olduğu turizm dallarından birisidir.
Deniz Turizmi Tesisleri aşağıdaki
bileşenden oluşmaktadır:
Deniz Turizmi Tesisleri;

 Yat Limanlar,
 Kruvaziyer Limanlar,
 Çeşitli Bağlama Yerleri,
 İskeleler,
 v.b. diğer Deniz Turizmi
Tesislerinden oluşmaktadır.
Deniz Turizm Gelirleri

 Ülkemizde Deniz Turizmi gelirleri, turizm gelirlerinin yaklaşık %20'sini

oluşturmaktadır.
 2002 Yılında; US $ 1,9 Milyar olan Deniz Turizmi gelirimiz, 2014 Yılında US
$ 6,8 Milyar a ulaşmıştır. Ancak 2015, 2016 ve 2017 yıllarında yaşanan
global kriz sebebiyle; 2017 yılında US $ 3,2 Milyar gerilemiştir. 2018
yılında gelirimiz; US $ 5,9 Milyar a ulaşırken, 2019 yılında ise gelirimiz;
7,2 Milyar $’a ulaşmıştır. 2019 Yılı Genel Turizm girdilerinde 2018 yılına
oranla ortalama %17’lik artış gözlenmiştir.
 Deniz Turizmi alanında kamuya ve sektöre karşı en ilgili ve yetkili kuruluş,
yasayla belirlenen sorumluluklar çerçevesinde Deniz Ticaret Odası’dır.
 Tüm bu sektörlerimizin, özellikle Antalya, Muğla (Fethiye,
Marmaris, Bodrum) ve İzmir sahillerimizde hızla gelişimi
sonucunda yürürlükteki Yat Turizmi Yönetmeliği’nin sektörün
ihtiyaçlarına cevap veremeyecek hale gelmesi sebebiyle Deniz
Turizmi Sektörü, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile işbirliği içinde
hazırlanmış olup, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nun Deniz
Turizmi ile ilgili maddelerinde yapılması istenen değişiklik
taslağı 13 Ocak 2007 Tarihli Resmi Gazete ‘de Yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir.
Turizm Teşvik Kanunu ile;

 ''Yat Turizmi" olan sektörün adı "Deniz Turizmi" olarak

değişimi ve genişlemiştir.
 "Kruvaziyer Gemileri" ve "Kruvaziyer Limanlar" kanun
kapsamına alınmıştır.
 "Günübirlik Gezi Tekneciliği" Kanun kapsamına girmiştir.
 Yabancı bayraklı yatların (kruvaziyer gemilerin)
karasularımızda kalma süreleri 5 yıla çıkarılmıştır.
Örgütlenme;

 Deniz Turizmi Sektörü, 1982 yılında Türkiye genelinde

kurulan İstanbul, Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz
Bölgeleri Deniz Ticaret Odası bünyesinde örgütlenmiş;
1990 yılında Deniz Ticaret Odası Muğla şubesi olarak
Bodrum'da faaliyete geçmiştir.
Deniz Turizminde Gelişmeler

 Deniz turizmindeki gelişmeler insanların denizden yararlanma

imkânlarını arttırmış ve çeşitlendirmiştir. Önceleri elit bir
kitlenin spor faaliyeti olarak bilinen ve denize dönük eğlence
ve dinlenme aracı olarak kabul edilen yatçılık uluslararası
turizm hareketlerinin bir parçası haline gelmiştir.
 Ülkemizde 80‘li yıllardan sonra gelişmeye başlayan deniz
turizmi sağladığı sosyal ve ekonomik katkının yanı sıra tanıtım
faaliyetlerine katkısı ve sağladığı döviz girdisi ile genel turizm
sektörü içerisinde önemli yer tutmaktadır.
 4/8/1983 Tarih ve 18125 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Yat Turizmi Yönetmeliği” günümüzde Deniz Turizmi’nin hızlı gelişimi ve
meslek dallarının çeşitlenmesi ve bahsekonu Turizm Teşvik Kanununun
değişmesi sonucu yetersiz kalması sebebiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı
koordinasyonunda diğer kamu ve sektör temsilcileri ve Odamızca “Deniz
Turizmi Yönetmelik Taslağı” çalışmaları tamamlanarak “Deniz Turizmi
Yönetmeliği 24.07.2009 Tarih ve 27298 (Asıl) Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
 Dünya yat turizminin önemli bölgelerinden biri olan
Akdeniz çanağı , gerek ticari gerekse amatör yatçılar için
de cazibesini her geçen gün arttırmaktadır. Deniz
turizmindeki bu gelişmeler en temiz ve en güzel kıyılarına
sahip olan Akdeniz’in tarihten izler taşıyan bozulmamış
koylara sahip olması ülkemizi de olumlu yönde
etkilemiştir.
 Küçük teknelerle günübirlik geziler veya kısa yatılı geziler
şeklinde başlayan Yatçılık Türkiye’de diğer turizm
çeşitlerine oranla uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen
son on yılda kitle turizminin bir parçası olarak binlerce
yatlık filo halinde hızlı bir gelişme göstermiştir. Özellikle
geleneksel Akdeniz tekne yapım yöntemleriyle inşa edilen
ahşap yatlarımızın (guletlerimiz) oluşturduğu Mavi
Yolculuk filosu dünyada ilk ve tek olup, Mavi Yolculuk
ülkemizin dünya turizmine hediye ettiği özgün bir turizm
dalı olmuştur.
 Yat yatırım işletmeleri, yat limanı yatırım ve işletmeleri
sportif amaçlarla yapılan aletli dalış aktiviteleri, su
sporları, amatör denizciliğe ilişkin faaliyetler ve deniz
araçlarıyla yapılan günübirlik geziler bünyesinde
toplamaktadır.
 2006-2011 yıllarında "Deniz Turizminde sağlanan olumlu
gelişmelerin devam ettirilebilmesi ve genel turizm girdileri
içerisindeki payı sürekli yükselen deniz turizminin ekonomiye
olan katkısının arttırılabilmesi içtin yeni projelerin
üretilebilmesi ve sorunların giderilmesi hedeflenmiştir.
 03.02.2017 tarih ve 29968 Sayılı (Asıl) Resmî Gazete
yayımlanan 2017/9759 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile KDV
%1’e, ÖTV ise %0’ a indirilmiştir. 2019 Yılına kadar geçern
süreç içinde yaklaşık 7000 adet yabancı bayraklı yat Türk
Bayrağına geçmiştir.
Bu amaçla;
 Yatların giriş-çıkış işlemlerinde yaşanan bürokratik işlemlerin azaltılması,
 Marina yatırımlarında yaşanan yoğun bürokratik işlemlerin azaltılarak,
marina arz kapasitesinin arttırılması,
 Son yıllarda taleplerin yoğunlaştığı kurvaziyer turizmin teşvik edilmesi ve
deniz yolu ile turist getiren gemilerin limanlarımıza olan taleplerinin
arttırılması,
 Günübirlik gezi tekneleriyle yapılan gezilerin hizmet kalitelerinin
yükseltilmesi,
 Sportif amaçlarla yapılacak su altı dalışlarında ve diğer sportif faaliyetlerde
yaşanan sorunların giderilmesi,
 Çevre kirliliğinin önlenmesi, Ülkemize gelen yatçıların temiz bozulmamış bir
doğada tatil yapmalarının sağlanması,
 Mavi yolculuk güzergâhlarında yer alan bakir koyların korunarak
yapılaşmaya kapatılmasının sağlanması,
 Kamu ve özel sektörün birlikte ve etkili tanıtım kampanyası yapabilmeleri
için gerekli tedbirlerin alınması,
 Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye’de Deniz
Turizmi, talebin en yüksek olduğu turizm
dallarından birisidir Ülkemizin, Deniz Turizmi
Sektöründe diğer komşu ülkeler ile rekabet
edilebilir en büyük özellikleri aşağıda
sıralanmaktadır.
Deniz Turizmin Ülkemizde Güçlü Yanları

 Aynı anda 4 mevsimin yaşanması ve kış sezonunda 15 derecenin

altına inmeyen deniz sıcaklığı,
 Akdeniz’in en temiz ve güvenli deniz alanları,
 Dağların denize dik inmesinden kaynaklanan girintili, çıkıntılı
doğal korumalı koykörfezler,
 Kıyılarımız arkasında Sualtı- Antik Kentler ile deniz altı liman-
yapı kalıntıları ve arkeolojik değerler,,
 Dalış Turizmi açısından antik çağlardan günümüze çok değerli
bilgiler taşıyan arkeolojik eser kalıntıları ve birçok gemi batığı,
Deniz Turizmin Ülkemizde Güçlü Yanları (devam)

 Koyların yakınlarında otantik köyler ve konuksever halkımız,

 Havaalanı, hastane ve alışveriş merkezleri gibi yerlere kısa sürede
ulaşım, Dünyada benzeri olmayan Akdeniz Ahşap Tekne Yapım
Teknikleri ile yapılmış Guletlerimiz ile Mavi Yolculuk Filomuz ve Mavi
Yolculuk Markamız,
 Koyları kısa süreli günübirlik gezmek isteyenler için her bölgede
sayıları yüzlerce olan bölgeye özgü günübirlik gezi teknelerimiz,
 Çeşitli su üstü faaliyetlerinin profesyonel anlamda yapılmasına uygun,
bol rüzgârlı bölgelerimiz,
Deniz Turizmin Ülkemizde Güçlü Yanları
(devam)

 Dünyada ölçeğinde her gelir grubuna hitap edecek fiyat

politikamız,
 Yeni teknolojiler ile donatılmış yat limanlarımız ve yat
çekek yerlerimiz,
 Tehlikeli deniz memelilerinin olmadığı güvenli sular,
 Tsunami, kasırga gibi sahillerde ağır tahribat yaratan, can
ve mal emniyetini tehdit eden doğal olaylarının
yaşanmadığı güvenli iklim,
Deniz Turizminin Unsurları 4 ana grupta toplanmaktadır.

 Deniz Turizmi Araç İşletmeciliği

 Marina/ Yat Limanı Yatırımları ve işletmeciliği
 Kruvaziyer Turizm ve Feribot İşletmeciliği
 Dalış Turizmi ve Su Sporları Faaliyetleri
1. Deniz Turizmi Araç İşletmeciliği 
 Akdeniz Çanağında yüzbinlerce yat bulunmakta ve bu
rakam her yıl artmaktadır. Türkiye’de günümüzde binlerce
yat bulunmasına rağmen 8333 km kıyısı olan ülkemiz için
yetersizdir. Ülkemize gelen turistler, "bareboat"
(mürettebatsız) ya da mürettebatlı tekneler kiralayarak
kıyılarımızda gezinti yapma imkâna sahiptir. Mürettebatlı
teknelerin büyük bir kısmı olan "gulet"ler ise ülkemize
özgü bir seyahat ve tatil turu olan "Mavi Yolculuk"
turizmini yaratmıştır.
 Bu konuda; gerek turistlerin can ve mal güvenliği,
gerek deniz kirliliği, gerekse haksız rekabetin
önlenmesi ve mavi yolculuğun geleceğinin güvence
altına alınması için ciddi bir kontrol sistemine ve yeni
uygulanabilir kurallara ihtiyaç vardır. Yat bağlama
kapasitemizin arttırılması için yetkilerin tek elde
toplanması sağlanmalı ve bürokrasi hızlanılmalıdır.
Yat işletmeciligi özendirilmeli ve mevzuattan
arındırılmalıdır.
 Bunun yanı sıra, yat imalatçılığı özendirilmeli, Avrupa
normlarında üretim için eğitim ve altyapı sağlanmadır.
Türklerin ve yabancıların, Türkiye’de imal edilmiş, Türk
bayraklı yat satın almaları özendirilmelidir. İtalya'da
yat imalatı endüstrisi bu şekilde gelişmiştir. Ne yazık
ki, Türkiye’de yüzde yüz yabancı sermayeli her türlü
yatırım yapılabilirken, yabancıların Türk bayraklı yat
sahibi olmaları imkansızdır
2. Marina/ Yat Limanı Yatırımları ve işletmeciliği
 İtalya’nın 6500 km. uzunluğundaki kıyılarında 380,
İspanya’nın 4964 km uzunluğundaki kıyılarında 96,
Hırvatistan'ın 5835 km uzunluğundaki kıyılarında 50 adet
marina varken, her yönü ile çok daha güzel, değişik,
zengin 8333 kilometrelik kıyılarımızda ise sadece 46 adet
marina bulunmaktadır.
 Dünya genelinde 19.000 adet marina/yat limanı mevcut
olup, sadece Avrupa genelinde 5000 adet marina/yat
limanı mevcuttur.
 Ülkemiz kıyılarında 2002 sonu itibariyle 25 adet marina
varken, 2011 Yılı sonu itibariyle bu rakam 46 adete (6'sı
Belediyelere ait Belgesiz Yat Limanı ulaşarak 8 yılda
%94'ıuk bir artış sağlanmıştır.
 Ataköy Marina, Antalya Çelebi Marina, D-Marin Turgutreis
Marina,D-Marin Didim Marina, Ece Saray Marina, Kerner
Turkiz Marina, Martı Marina, Milta Bodrum Marina,
Palmarina, Yalıkavak, D-Marin ve Göcek Marina Deniz
Turizmi Tesisleri TYHA The Yacht Harbour Association
tarafından verilen "5 Altın Çıpalı" tesisleri olarak hizmet
vermektedirler. Bu tesisler sadece bir marina değil; su
sporlan ve alışveriş merkezi, onarım ve bakım üssü, sosyal
ve kültürel aktiviteler merkezi bir "marina village", yani
"deniz tatil köyü”dür.
 2008 yılında Marinası olan Belediyeler Birliği’nce (AEMA)
Avrupa Birliği dışında ilk ve tek Üyesi olarak Fethiye
Belediyesi seçilmiştir.
3. Kruvaziyer Turizm ve Feribot İşletmeciliği
 Seyahat endüstrisinin en hızlı gelişen sektörü kruvaziyer
turizmidir. Hızla büyüyen kruvaziyer gemileri 3000 - 3500
turist taşımakta böylece hem kişi başına maliyetlerini
düşürerek şimdiye kadar kruvaziyer almada maddi gücü
olmayan turistleri de bünyesine kazandırmakta ve
sundukları imkanlarla çok cazip bir duruma
gelmektedirler.
4. Dalış Turizmi ve Su Sporları Faaliyetleri

 Son yıllarda tüm dünyada yepyeni bir turizm dalı olan

"Dalış Turizmi" kavramı oluşmuştur. Türkiye’nin sahip
olduğu eşsiz sualtı değerlerinden başka Ülkemizin bu
konuda avantajlı bir yanı da coğrafi konumudur. 1985
yılında batık gemi kalıntılarının da içinde bulunduğu sualtı
kültürel değerlerimiz mevcuttur. 2001 yılı Eylül ayında
Kültür Bakanlığı çalışmalarının sonucu sportif dalışlara
kapalı olan alanlar tekrar değerlendirilmiştir.
 Bodrum-Turgutreis yakınlarındaki ve birçok antik batık
gemi kalıntısının bünyesinde bulunduran Yassıada, Kaş
yakınlarındaki Kekova batık kenti ve Çanakkale bölgesinde
bulunan 1. Dünya Savaşının gemi kalıntıları kontrollü
olarak dalış turizmine açıldığında ülkemiz Kültür Dalış
Turizmi açısından dünyanın en önemli ülkeleri arasında
değerlendirilecektir.
 Özellikle arkeolojik denizaltı değerlerimizin çokluğu uzun
yılar bu sektörü ciddi kısıtlamalarla karşı karşıya
bırakmıştır. Ancak, sonraki gelişmeler bu Turizm dalının
döviz getirici ve kültürel arkeolojik değerleri tanıtımının
önemi ortaya çıkarmıştır. İzinli dalış bölgeleri
genişlemiştir. Sualtı parkları-müzeleri girişimlerine
başlanmıştır.
Gelişen teknoloji sonucu eğlence ve spor
amaçlı deniz araçları ortaya çıkmıştır.
(Sörf, yelken tekneleri, jet-ski, kayak,
banana, paraşüt v.s.) Özellikle otel veya
tatil koyu yönlerinde faaliyet gösteren
rekrasyonel su sporları işletmelerinin
sayısı ülke genelinde yaklaşık 700’dür.
 Su sporları, adı spor olsa bile sermaye-emek-bilgi yoğun birer
ticari işletmelerdir. Kesin kurallarla denetlenen ve belirli özel
kulvarlarda çalışan bu meslek dalı 1990'lardan sonra hızla
gelişimi ve ciddi bir sektör olmuştur. Ülkemizde dalış turizmi
ise çok uzun yıllardan beri yapılmaktadır. büyük bir bölümü
mevcut turistik tesisler bölgesinde, diğerleri iI ve ilçe Turizm
Müdürlüklerinin belirlediği sahalarda faaliyet göstermektedir.
 Yıl içinde gerçekleştirilen su sporları aktiviteleri karşılılığında
gelir elde edilmesi planlamaktadır.
 Fethiye'den Marmaris I Aksaz‘ a kadar olan sahil şeridi U
SPORLARI MERKEZİ ilan edilmiş olup, anılan bölge
kürekçilerin ve yelkencilerin odağı haline gelmiştir.
Fethiye Körfezinde her yıl Mart aylarında uluslararası
kürek yarışları düzenlenmektedir.
Deniz Turizmin Kısa Tarihçesi

 Uzun deniz seferlerinin ilk olarak antik dönemlerde Mısırlıların, Akdeniz'e

ve Hint Okyanusuna yol almaları ile başladığı bilinmektedir.
 O dönemlerde Firavunların, hafif kalkık pruvası, ince ve uzun gövdesi,
trapez biçimli yelkenleri, rüzgarsız günlerde görev yapan kürekçileri ve
arka kısmında küpeşteden yana sarkık duran kuyruk küreği biçiminde
dümenleri olan ahşap gemileri vardı.
 Mısırlıların yaşadığı döneme rastladığı düşünülen Giritlilerin Minos
uygarlığında da uzun menzilli gemilerin yapıldığı bilinmektedir. Daha sonra
karşımıza uzun deniz seferleri yapan diğer bir uygarlık olarak Fenikeliler
çıkmaktadır. O dönemlerde tüm Akdeniz kıyılarında konumlanmış ve
aralarındaki bağlantıları deniz yolu ile sağlanmış olan Fenike ticaret
kolonileri denizcilik tarihinin en önemli merkezlerini oluşturmaktaydı.
Girit, Mısır ve Finikelilerden sonra deniz seferleri yapan diğer uygarlıklar
olarak Vikingleri, Venediklileri, Cenevizlileri ve onların son dönemlerinde
de Osmanlıları görmek mümkündür.
 Akdeniz'in bu geleneksel ulaşım sisteminin dışında kalan ve hızlı yelkenli
tekneler yapma konusunda tarih boyunca ünlü olan bir başka medeniyet
ise Hollandalılardır. Onlar, kendi ticaret yollarını korsanlardan
temizlemek ve kendi karasularında devriye görevi yapmak amacı ile
hızlı yelkenli teknelerini sürekli geliştirmek zorunda kalmışlardır.
Geliştirdikleri bu devriye teknelerine Hollanda (Dutch) dilinde “avcı”
anlamına gelen “Yaght” ve gemi anlamına gelen “chift” sözcüklerini
birleştirip “avcı gemi” anlamında “yacht” ismini vermişlerdir.
 Denizlerin korsanlardan temizlenip, deniz ticaret yollarının açılmasının
ardından, bu deniz araçları yani yacht’ları (dilimizde yatları) 17.
yüzyılın sonları ve 18. yüzyılın başlarında rekreasyonel amaçlar için
kullanılmaya başlandığı görülmüştür. Ülkemizde benzer amaçlı yat
kullanımı ve yat yarışlarının yapılması, Büyükada Yat Klübü tarafından
1898 yılında 2 haftalık düzenlenen seri yarışlar olarak tarihimizde yer
almaktadır.
 Ancak 20. yüzyılın ilk çeyreği rekreasyonel amaçlı denizciliğimizi,
takaları, çektirmeleri ve benzeri tekneleri, savaşların içinde denizlerde
özveri ile görev yapma durumunda bırakmıştır.
 1930’lara gelindiğinde ise ülkemizin modernleşme hamlelilerinin
bir devamı olarak yatçılıkta da hamle yapılmış ve ülkemizdeki ilk
resmi yat yarışlarından biri, 1932 yılı Eylül ayında, üç yarış
üzerinden yapılan “İlk İstanbul Birinciliği” olarak tarihteki yerini
almıştır.
 Akdeniz'in eski geleneği olan denizciliğin, günümüzde tekne ve
gemi sayısı ve büyüklüğündeki gelişmeler, yanaşma yerleri
sayısındaki artış, deniz araçları imalat malzemelerindeki
yenilikler, seyrüsefer yoğunluğu ve kruvaziyer gemileri ile yolcu
sayısında meydana gelen artışlar gibi değişikliklerin hızla devam
etmesi, kıyıların rasyonel kullanımını zorlamakta ve gerek
Akdeniz’de ve gerekse dünyada sağlıklı bir planlama ihtiyacını
ortaya çıkarmaktadır.
 Ülkemizin tanıtımında ve kültürlerin kaynaşmasında, ekonomik
olarak da ülke kaynaklarına yapacağı katkı ile çok önemli bir
işlev üstlenen deniz turizm sektörünün ülkemiz çıkarları
doğrultusunda en iyi şekilde planlanması temel ilke olmalıdır.
 Ülkelerin turizm gelirlerinin artışı için turizm ile ilgili kara ve deniz
yapılarının doğru planlanmasına bağlıdır. Ülkemizde de turizm kaynaklı
döviz gelirlerinde sağlanacak artış için turizm kıyı yapılarının
planlanması ve geliştirilmesi öncelikli durum olarak
değerlendirilmelidir.
 Turizmin önemli bir alt sektörü olan deniz turizmi ve yat turizminde,
mevcut durumu, sorunları ve paydaşların beklentilerini
değerlendirmek, bu alanda zamanla artan genel ve bölgesel talepleri
tahmin etmek, bu talepleri yerinde ve zamanında karşılamak ve deniz
turizmini ülkemiz kıyılarında yaygınlaştırmak üzere ihtiyaç duyulacak
kıyı yapıları altyapısını, tip, işlev, kapasite ve konum olarak saptamak,
bu sektörde istihdamı artırmak ve ülke ekonomisine artı değer katmak
üzere stratejiler geliştirilmesini ve plan oluşturulmasını
amaçlamaktadır.
 Ülkelerin turizm gelirlerinin artısı, turizm ile ilgili kara ve deniz
yapılarının doğru planlanmasına bağlıdır. Ülkemizde de turizm kaynaklı
döviz gelirlerinde sağlanacak artış için turizm kıyı yapılarının
planlanması ve geliştirilmesi öncelikli durum olarak
değerlendirilmelidir. Turizmin önemli bir alt sektörü olan deniz turizmi
ve yat turizminde, mevcut durumu, sorunları ve paydaşların
beklentilerini değerlendirmek, bu alanda zamanla artan genel ve
bölgesel talepleri tahmin etmek, bu talepleri yerinde ve zamanında
karşılamak ve deniz turizmini ülkemiz kıyılarında yaygınlaştırmak üzere
ihtiyaç duyulacak kıyı yapıları altyapısını, tip, işlev, kapasite ve konum
olarak saptamak, bu sektörde istihdamı artırmak ve ülke ekonomisine
artı değer katmak üzere stratejiler geliştirilmesini ve plan
oluşturulmasını amaçlamaktadır.
 Amaç; ülkenin turizm kaynaklı döviz gereksinimlerini karşılamada önem arz
eden ve hızla gelişmekte olan bir hizmet sektörü olarak ülke ekonomisine
katkıda bulunan “turizm” için değerlendirmeler yapmaktır. Bu anlamda
özellikle deniz turizminin önemli bir alt sektörü olan yat turizminin mevcut
durumunun ve sorunlarının tespiti, çözüm yollarının ve gelişim yöntemlerinin
araştırılması ve yapılan tahminlerle ileriye dönük ulusal planlama
politikalarının üst ölçekte belirlenmesi genel amaç olarak belirlenmektedir.
Günümüzde, yat limanı yalnızca yatçıların teknelerini barındırabildikleri,
yakıt, gıda ve su gibi temel ihtiyaçlarını temin edebildikleri yerler olarak değil,
bölgesel sosyo-ekonomik gelişmenindi odak noktası olarak tanımlanmaktadır.
Yat limanları, yatçılık endüstrisinin temel altyapısını oluşturduğu gibi ulusal
bölgesel ve yerel gelişim planlarında da farklı sektörlerin, sanayi dallarının
gelişmelerinde çekici güç olarak planlanmaktadır.
 Amaç;ülkenin turizm kaynaklı döviz gereksinimlerini karşılamada önem
arz eden ve hızla gelişmekte olan bir hizmet sektörü olarak ülke
ekonomisine katkıda bulunan “turizm” için değerlendirmeler yapmaktır.
 Bu anlamda özellikle deniz turizminin önemli bir alt sektörü olan yat
turizminin mevcut durumunun ve sorunlarının tespiti, çözüm yollarının
ve gelişim yöntemlerinin araştırılması ve yapılan tahminlerle ileriye
dönük ulusal planlama politikalarının üst ölçekte belirlenmesi genel
amaç olarak belirlenmektedir.
 Günümüzde, yat limanı yalnızca yatçıların teknelerini
barındırabildikleri, yakıt, gıda ve su gibi temel ihtiyaçlarını temin
edebildikleri yerler olarak değil, bölgesel sosyo-ekonomik gelişmenin de
odak noktası olarak tanımlanmaktadır. Yat limanları, yatçılık
endüstrisinin temel altyapısını oluşturduğu gibi ulusal bölgesel ve yerel
gelişim planlarında da farklı sektörlerin, sanayi dallarının
gelişmelerinde çekici güç olarak planlanmaktadır.
Deniz Turizminde stratejik çalışmalar 3 aşamadan oluşmaktadır:

 Ulusal: Bu asama ulusal ve uluslararası gelişmeler göz önüne alınarak (arz-

talep), ülke çıkarlarını koruyacak bir şekilde ülkenin ana kıyı bölgelerinin
göre, üst düzey planlanma yapılmasıdır.
 Bölgesel: Bölgesel ölçekli çalışmalar temelde, sosyo-ekonomik gelişmeler ve
farklı ekonomik sektörler düşünülerek bütünleşik kıyı alanları planlanmasının
yapılmasıdır. Bu planlama kapsamında deniz turizmi sektörü gelişmesi ve onun
merkezi olan kıyı alanlar ve yat limanları gelişimi de yer almaktadır.
 Yerel: Yerel ölçekli çalışmalarda ise yat limanının yer seçiminin mühendislik
kriterleri, çevresel etkiler ve sosyo-ekonomik etkiler göz önüne alınarak
saptanmasıdır.
Deniz turizmi ekonomik olarak ülke kaynaklarına yaptığı katkı ile
ülkemizin tanıtımında ve kültürlerin kaynaşmasında çok önemli bir görev
üstlenmektedir. Bu nedenle, deniz turizm sektörünün ülkemiz çıkarları
doğrultusunda ulusal ve bölgesel ölçeklerde en iyi şekilde planlanması
gerekmektedir. 2030 yılına kadar 5 yıllık aralıklarla yapılacak olan talep
tahmin çalışmalarıyla deniz turizm sektörü ve onun alt sektörü olan yat
turizmi gelişme potansiyelinin ulusal ve uluslararası ölçekte tahmin
edilmesi, ülkemizin ulusal politikalarının belirlenmesini sağlayacaktır.
Deniz Turizmi Yönetmeliğinden Alınan Tanımlar

Deniz turizmi ile ilgili aşağıda yer alan genel tanımlar; 24/07/2009 tarih ve 27298
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Deniz Turizmi Yönetmeliği”nden alınmıştır.
Genel Tanımlar:
1) Deniz turizmi Araçları: Deniz turizmi hizmetinde gezi, spor, eğlence amaçlı,
denize elverişlilik belgesine sahip, gerçek ve tüzel kişilere ait özel ve ticari
yatları, kurvaziyer gemileri, günübirlik gezi teknelerini, yüzer otel, yüzer lokanta,
su üstünde veya su altında hareket etme kabiliyetine sahip araçlar ile diğer deniz
turizmi araçlarını ifade etmektedir.
2) Deniz turizmi araçları yatırım ve işletmecisi: Bakanlıktan alınan turizm
yatırım belgesi ile yatırımı yapan veya işletme belgesi almak suretiyle sahip
oldukları veya kiraladıkları Türk
veya yabancı bayraklı deniz turizmi araçlarını, mürettebatlı veya mürettebatsız
olarak gezi, spor ve eğlence amacıyla geçici süreler ile kiraya veren, kendi
ürünlerinin pazarlamasını
yapan, gerçek veya tüzel kişileri belirtmektedir.
3) Deniz turizmi işletmeleri: Türk veya yabancı uyruklu gerçek
veya tüzel kişilerce, birlikte veya ayrı ayrı gerçekleştirilen
deniz turizmi tesisleri ve deniz turizmi araçlarını işleten ticari
işletmelerdir.
4) Deniz turizmi tesisleri: Turizm yatırımı kapsamında bulunan
veya turizm isletmesi faaliyetinin yapıldığı, münhasıran deniz
turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım,
onarım hizmetleri, bu araçlarla gelen yolculara yeme, içme,
dinlenme, eğlence, konaklama gibi hizmetlerden birkaçını veya
tamamını sunan kruvaziyer gemi limanı, yat limanı, çekek yeri,
rıhtım ve iskele gibi turizm tesislerini kapsamaktadır .
Doğrudan Turizm İsletmesi Belgesi: Bu Yönetmelikte nitelikleri belirtilen deniz
turizmi tesisi ve deniz turizmi araçları işletmelerine turizm yatırımı belgesi almadan
doğrudan turizm işletmesi belgesi taleplerinde verilen belgeyi ifade eder.
Sınıflandırma: Bu Yönetmelikte yer alan turizm işletme belgeli deniz turizmi tesisleri
ve araçlarının asgari nitelikler, kapasite, fiziki özellikler, kullanılan malzeme
standardı, işletme
ve hizmet kalitesiyle personelin nitelikleri ve eğitim düzeyi gibi ölçütlerin
sınıflandırma
Turizm isletmesi belgesi: Bu Yönetmelikte nitelikleri belirtilen deniz turizmi tesisleri
ve deniz turizmi araçları işletmelerine işletme aşamasında verilen belgeyi, belirtir.
Turizm yatırımı belgesi: Bu Yönetmelikte nitelikleri belirtilen deniz turizmi tesisleri
ve deniz turizmi araçları işletmelerine yatırım aşamasında verilen belgedir.
Yatçı: Mürettebat ve diğer hizmet personeli dışında gezi, spor, eğlence amacıyla
yatta bulunan kişileri kapsar.
Yolcu: Ticari olarak kullanılan bir deniz turizmi aracında, gemi adamı ve görevli diğer
personel ile sahibi, işletmecisi veya bunların temsilcileri dışında gezi, eğlence ve spor
hizmetlerini belli bir ücret karşılığında alan kişileridir.
Deniz Turizmi Altyapı Tesislerinin Tüm Yönleriyle Tanımı ve Sınıflandırılması

i) Yat Limanları
Deniz turizmi tesisleri; deniz araçlarına seyir, manevra, yanaşma, bağlanma, barınma,
karaya çekilme hizmetleri sunan ve bu hizmetleri ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yeterli
emniyet düzeyini sağlayacak şekilde fiziki özelliklere göre tasarlanmış alt yapıya sahip ve
tesisten beklenen turizm hizmetinin en iyi biçimde verilmesini sağlayacak nitelikleri
taşıyan, gerekli donanım, tesisat ve üst yapı ile yeterli kara, deniz alanı ve kara ulaşım
bağlantılarına sahip alanlarda kurulur. Yatların bağlanabilecekleri ve yatçıların yatlarından
yürüyerek çıkabilmelerine olanak sağlayan iskelelere, dinlenme, konaklama ve alışveriş gibi
sosyal tesisler ile yatlara bakım, onarım, karaya çekme ve teknik hizmet sunan birimlere
sahip deniz turizmi tesisleridir.
Yat limanları; üç çıpalı yat limanları, dört çıpalı yat limanları, beş çıpalı yat limanları olarak
üçe ayrılırlar.
Üç çıpalı yat limanları: Üç çıpalı yat limanları aşağıda verilen altyapı ve üstyapı koşullarını
sağlayacak niteliklere sahip olmalıdır.

Altyapı nitelikleri
a) Deniz araçlarının düzenli ve emniyetli bir şekilde
yanaşabileceği ve bağlanabileceği, işletme niteliğine
uygun rıhtım ve iskeleler.
b) Denizcilik mevzuatına uygun denizden emniyetli
yaklaşma ve girişi sağlayacak fenerler ve her türlü
işaretler
c) Deniz turizmi tesislerinin tüm üniteleri ile çevre,
iskele, rıhtım dâhil sahanın sağlıklı ve emniyetli
aydınlatılmasını sağlayan sistem ve jeneratör.
ç) Tesis kapasitesi ile orantılı temiz su deposu, araç
bağlama yerlerine de hizmet veren sağlığa uygun,
kullanma suyu ve devamlı sıcak su hizmeti sağlayan
d) Tesisin tüm sahası içinde yangın ihbar ve ikaz sistemleri ile yangın istasyonu ve
yangın söndürme cihazlarından oluşan yangın önleme istasyonları.
e) Atık kabul lisans belgesi olmayan tesislerde, sintine suyu, atık yağ, çöp ve pis su
gibi katı ve sıvı atıkların 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine uygun
şekilde bertaraf, hizmete uygun kapalı depolama ve arıtma tesisatı.
f) Kara park sahası, iskele, rıhtım ve yüzer iskeleler üzerinde, uygun mesafelere konan,
deniz turizmi araçlarının içme ve kullanma suyu, televizyon, telefon ve elektrik
ihtiyacını karşılayan deniz araçlarına doğrudan hizmet sağlayan kutular.
g) Bedensel engellilere de hizmet verecek şekilde bağlama kapasitesinin %10’u kadar
otopark.
ğ) Dahili ve harici telefon, faks, post cihazı, data, internet, haberlesme sistemleri,
denizde seyreden araçlar ile haberleşme ve arama kurtarma için uygun frekanslarda
çalışabilecek çok kanallı VHF bantlarına haiz telsiz alıcı verici cihazları.
h) Bağlama yerlerine de hizmet verecek şekilde düzenlenen ambulans, itfaiye araçları,
çöp kamyonu ve genel araçların geçmesine uygun tesis içi araç yolları.
ı) Gürültü azaltılmasına ilişkin yapı ve sistem.
Üstyapı nitelikleri:
a) Deniz turizmi tesislerine emniyetli ve kontrollü giriş sistemi.
b) Ön büro ve yönetim ünitesi.
c) Dinlenme ihtiyaçlarının karşılandığı bir salon.
ç) Yeme, içme ünitesi.
d) Kadın ve erkekler için yeterli sayıda duş ve tuvalet.
e) Gümrüklü veya gümrüksüz satış ünitesi.
f) İlk yardım malzeme ve gereçleri bulunan dolap.
g) Deniz turizmi tesisi ve deniz turizmi araçlarında çalışan
personel için yeme, içme, duş,
tuvalet ve dinlenme yeri.
ğ) Akaryakıt ikmal imkânı veren sistem veya ünite.
h) Deniz araçları için emanet ve malzeme depoları.
ı) Spor tesisleri.
i) Limana emniyetli giriş ve çıkışları sağlayan ve kılavuzluk hizmeti verebilen palamar
botu.
j) Denizden yangına ilk müdahaleyi yapabilen yangın söndürme botu veya yangın
söndürme sistemi.
k) Bakanlar Kurulu kararı ile deniz hudut kapısı olarak belirlenen deniz turizmi
tesislerinde, hudut giriş ve çıkış işlemlerini yapmaya yetkili kamu birimleri için kamu
hizmet binası.
Bu niteliklere ek olarak üç çıpalı yat limanlarının aşağıda verilen nitelikleri de taşıması
gerekir.
1) Satış üniteleri.
2) Kadın ve erkek yatçılar için bağlama kapasitesinin en az % 5’i kadar duş ve tuvalet.
3) Çamaşır ve bulaşık yıkama yerleri.
4) Yatçıların dinlenmelerini ve bir arada bulunmalarını sağlayan sosyal tesis.
5) Bedensel engelliler için tuvalet ve özel düzenlemeler.
2) Dört çıpalı yat limanları: Üç çıpalı yat limanları için aranan sartların yanısıra asağıda belirtilen
nitelikleri taşır:

a) Lokanta veya kafeterya.

b) Kadın ve erkek yatçılar için bağlama kapasitesinin en az %10’u kadar
dus ve tuvalet.
c) Kuru temizleme hizmeti.
ç) Yat çekek alanı ve vinç sistemleri.
d) Bakım onarım hizmeti.
e) Yatçı esya depoları.
f) Bağlama kapasitesinin en az %20’si kadar otopark alanı veya otopark
hizmeti.
g) Tenis kortu.
h) Yüzme havuzu veya plaj yeri.
I) Aletli jimnastik, masaj, sauna, hamam imkânlarının sağlandığı üniteler.
3) Bes çıpalı yat limanları: Dört çıpalı yat limanları için aranan sartların yanısıra
asağıda
belirtilen nitelikleri tasır:

a) Helikopter pisti.
b) Banka hizmetleri ünitesi.
c) Revir.
ç) Sergi, konser, eğlence mekânları.
d) Toplantı salonu.
e) En az iki tenis kortu.
f) Bağlama kapasitesinin en az %30’u kadar otopark.
Yat Limanları;

 Özel veya kamu kesimi tarafından yaptırılan yat limanları

Bakanlıkça verilen Turizm İşletmesi Belgesine haiz gerçek
ve tüzel kişiler tarafından işletilebilir.
 Gerçek ve tüzel kişiler bu bölümde belirlenen vasıfları
taşımak ve Bakanlıktan Turizm Yatırımı Belgesi almak şartı
ile Yat Limanı alt ve/veya üst yapı yatırımı yapabilirler.
 Belirtilen düzenlemeleri sağladığı takdirde, yat limanları,
Bakanlıktan Yat Limanı İşletilmesi- Yat Limanı Yatırım
belgesini alabilmektedir.
Temel Planlama Kriterleri:

Yat Limanı yapılması amacıyla seçilecek kuruluş yerlerinin;

a) Hakim dalgalara açık olmaması ve güçlü yerel akıntıların etkilerinden
korunmuş olması,
b) Bölgedeki diğer yat limanları ile ulaşım bağlantısını sağlayacak bir
konumda olması,
c) Yakın yerleşme merkezi ile karayolu bağlantısı bulunması,
d) Elektrik, tatlı su ve haberleşme imkanlarının bulunması,
e) Denizdeki alan kadar, kara alanının sağlanması,
f) Limanın su alanı içinde ve liman içi seyir yollarında , batık, sığlık,
topuk vb. engellerin bulunmaması
g) Liman içine yönelik atık su ve drenaj suyu deşarjı olmaması
gibi koşullar aranır.
Tipik Yat Limanı Yerleşim Planı
Tipik Yat Limanı Yerleşim Planı (D marin Örneği
Yat Tanımı

 Hollanda jacht kelimesinden türeyen bu terimin orijinal

anlamı ‘prens, elçi gibi bir krallıktan diğerine yolculuk eden
önemli şahsiyetleri taşıyan tekne ;günümüzdeki anlamı ise
ticaret değil de keyif için kullanılan yelkenli veya motorlu
teknedir. Yacht yelken yarışçılığında en ufağından en
büyüğüne 2,30 metrelik optimistten, 33 metrelik J klası
teknelere kadar verilen genel ad olarak kabul edilir.
Yat Tanımı

 Yat tipinde inşa edilmiş , gezi ve spor amacıyla yararlanılan

yatçı sayısı 36’yı geçmeyen, yük veya yolcu gemisi
niteliğinde olmayan, tonilato belgelerinde Ticari Yat veya
Özel Yat olarak belirtilen deniz araçlarıdır.

 Yatlar; yelkenli, motorlu, karma (yelkenli + motorlu)

Deniz Turizminden Önce Kullanılan Yat Turizm yönetmeliğine göre yat
Limanı" deyimi olarak belirlenen mahaller;

Yat Yanaşma
Yeri

Tali Yat
Yat Limanı Limanı
Mahalleri
Ana Yat
Limanı

Çekek Yeri
Tali Yat Limanı

 Yat Turizm Yönetmeliği (1983) Madde 11’ e göre; tali yat

limanları, tabii veya yapılmış kapalı bir su alanına sahip olan,
daha uzun süreli kalış ve onarım imkanları yanında aşağıdaki
özelliklere sahip yat limanlarıdır (Kültür Ve Turizm
Bakanlığı,2007).
 Akaryakıt satışı,
 5 tona kadar tekneleri denizden karaya ve karadan denize çekebilecek
nitelikte meyilli çekek veya vinç,
 Çamaşır yıkama veya yıkatma imkanı,
 Yangın ikaz sistemi,
 Yatçıların dinlenmelerini ve bir arada bulunmalarını sağlayacak sosyal bir
mahal,
 Gümrüklü ve gümrüksüz eşya emanet deposu,
 Teknik servis,
 Yat limanı ihtiyacı için kapalı depo,
 Yabancı dil bilen en az 1 personel
 Araç park alanı
 Yakın çevrede olmaması halinde yiyecek –içecek ünitesi
 Karada Park hizmetinin verilmesi halinde, ana yat limanının bu hizmete ilişkin
şartları,
 Emniyetli bağlama sistemi
 Ana Yat Limanları

Yat Turizmi Yönetmeliği (1983) Madde 12’ye göre; ana yat limanları,
dalga etkisinden uzak kapalı bir alanı kapsayan küçük çapta, kışlama
ve bakım –onarım imkanları yanında, tali yat limanlarıdır.
 Akaryakıt ikmal iskelesi,
 Hava ve deniz durumu ile ilgili sürekli bilgi sağlayabilecek cihazlar,
 İmkanlar ölçüsünde teleks ve teleks hizmeti
 Acil yardım merkezi
 Limanın Kapasiteleri ve bağlanacak yatların nitelikleri ve uyumlu karaya çekme ve
denize indirme tesisat ve teçhizatı ( 5 tona kadar olan tekneler için meyilli çekek
veya vinç ile daha ağır tekneler için ayrıca özel tesisat ve teçhizat
 Yatların karada park edebilecekleri drenajı yapılmış kapalı ve açık alanlar ile bakım
hizmetleri için elektriği, suyu, aydınlatılması ve özel yangın söndürme gereçleri
sağlanmış yerlerdir.
 En az 2 teknenin onarımının yapılacağı kapalı atölye,
 Yeme içme ihtiyacını karşılayabilecek bir tesis,
 Spor imkanları verebilecek niteliklerle Bakanlıkça belirlenecek tesis ve teçhizata
sahip olan çekek yerleri 7 ve 8’nci madde şartları aranmaksızın belgelendirilir. Çekek
yerlerinde giriş ve çıkış kontrolü ile teknelerim emniyetinin sağlanması, karada ve
denizde çevre kirliliğini önleyici tedbirlerin alınmış olması gereklidir .
 Çekek Yerleri
 Karinası temizlenmek veya onarılmak istenen bir geminin, bir kızak
üzerine oturtturulduktan sonra feleklerin kaydırılmak suretiyle
çekildiği sahil kısmıdır. Çekek yerleri karadan denize doğru
meyillidir.Kıyıya dikey, paralel veya yatay olabilen çekek yerleri
genellikle limanlarda, teknelerin karaya çıkarılması için en uygun
alanda bulunur.

 Yat turizmi Yönetmeliği Madde 9’e göre; deniz üzerinde yapılaşma

zorunluluğu olmayan ve yatlara kışlama, karada muhafaza, bakım ve
küçük onarım hizmetleri.
Yat Limanında Sunulan Hizmet Türleri

Liman Büro Genel

hizmetleri hizmetleri hizmetler

Akaryakıt Teknik
Güvenlik
ikmal servis
hizmetleri hizmetleri
hizmetleri
Sosyal Çevresel
Sağlık temizlik
hizmet
hizmetleri hizmetleri
tesisleri
Yat Limanında Sunulan Hizmetler

Büro Hizmetleri; hudut kapısı giriş-çıkış işlemlerinde yardımcı olmak,

genel bilgi danışma hizmeti,meteoroloji, telsiz haberleşme hizmeti,
döviz bozma.

Liman Hizmetleri; palamar botu hizmeti, dalgıçlık, dalgıç tüpü

doldurma hizmeti.

Genel Hizmetler; su imkanı, elektrik, tuvalet, duş, çamaşır, telefon,

TV, kiralık depo, otopark.

Sağlık Hizmetleri; ilk yardım ve doktor,ambulans hizmeti.

Güvenlik Hizmetleri ;emniyetli bağlama sistemi (parmak iskeleler-

tonozlu), gözetleme kulesi ve kameralı kontrol sistemleri, yangın
ikaz ve söndürme sistemleri
Yat Limanında Sunulan Hizmetler (devam)

Akaryakıt İkmal Hizmetleri;

Teknik Servis Hizmetleri ; çekme hizmeti, karada park imkanı, her

türlü bakım-onarım hizmeti ( alt yıkama ve temizlik, boya ve
makine aksamı vb.

Çevresel Temizlik Hizmetleri; Liman içi su sirkülasyon sistemi, atık su

toplama ve arıtma tesisi, katı atık toplama istasyonları, sintine suyu
alma hizmeti, atık motor yağları toplama istasyonu.

Sosyal Hizmet-alışveriş Tesisleri; Yat kulübü, yüzme havuzu, çocuk

oyun sahası, spor kompleksi,amfi-tiyatro, park ve gezi alanları,
deniz malzemeleri mağazası, restoran, kafeterya-barlar, market,
banka şubeleri ve ATM noktaları, seyahat acenteleri, araba
kiralama ofisi, yat broker ve sigorta hizmetleri, alışveriş
mağazaları.
 MONTIGNE

BODRUM DA EYLÜL AYINDA DENİZE İNDİRİLEN VE BODRUMDA BUĞÜNE KADAR

YAPILMIŞ EN BÜYÜK YAT

GENEL ÖZELLİKLER
Uzunluk : 57 m
En : 10 m
Draft : 3,60 m
Ana makinalar : MAN 2 x 760 HP
Jeneratorler : KOHLER 2 x 80 kW &26 kW
6 misafir kabini
6 mürettebat kabini
MONTIGNE
KAMARA
SALON
GÜVERTE KEYFİ KEYFİ
BAREBOAT
BAREBOAT
Türkiye’de Yat Limanları ve Yat çekek Yerleri Yanaşma Yerleri
Dünyada Bulunan Başlıca Marinalar
(Çöllü,2002)
Akdeniz’deki toplam yat sayısı günümüzde yaklaşık 1 milyona
ulaşmış olup, her yıl önemli artışlar olmaktadır. 1940’lı yıllarda
yatçılık faaliyetlerine başlayan Fransa, İspanya ve İtalya, Akdeniz
çanağı marina kapasitelerinin %85’ine sahiptir. Ancak bu
ülkelerde yeni yatırım yerlerinin kısıtlı olması, Batı Akdeniz’in
kirlenmesi ve işletme ücretlerindeki artış, yat turizmi açısından
Doğu Akdeniz ülkelerini cazip duruma getirmiştir.
 Halen ülkemizde kamu ve özel sektöre ait işletilmekte olan
takriben 45 adet Yat Limanı ve Yat Çekek Yeri bulunmakta,
 bunların toplam yat bağlama kapasitesi 14.000 adet (deniz-kara),
 .
 Yatırım Programımızdaki projelerin kademeli olarak tamamlanması
ile yaklaşık 11.200 adet (deniz-kara) ilave Yat bağlama kapasitesi
yaratılacak

 Ülkemiz yat bağlama kapasitesi 25.200 adet (deniz-kara) olacaktır.

 Halen çalışmaları devam eden, 2010 yılı sonunda tamamlanacak yat

turizmi master planı sonuçlarına göre yeni yat limanı yerleri ve ilave
kapasiteler göz önüne alınarak 2023 yılında yat bağlama
kapasitesinin 30.000 adet civarına çıkarılması hedeflenmektedir.

 Böylece halen Akdeniz ülkelerindeki bağlama kapasitesi

sıralamasındaki %5 olan yerimiz %10’a yükselerek, yıllık 3,5 Milyar
$ olan Yat Turizm gelirlerimizin de 8 Milyar $’a yükselecek, 2023
yılı hedefinde ise yat bağlama kapasitemizi %23’e yat turizmi
gelirlerimizi ise 10 milyar $’a yükseltmeyi hedeflemekteyiz
Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Belgeli Deniz Turizmi Tesisleri
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞINDAN BELGELİ DENİZ TURİZMİ TESİSLERİ
TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ YAT ÇEKEK YERLERİ
 Ü̈lkemizin toplam kıyı uzunluğu 8333 kilometre olup, 2017
yılı sonu itibariyle Ülkemiz kıyılarında yeni yatırımlar ile
83 adet (40 adet Belgeli , 6’sı Belediye Yat Limanı olmak
üzere ve diğer iskele, rıhtım bağlama yerleri dahil ) Yat
Bağlama Yeri ve 28,361 adet toplam (kara+deniz) bağlama
kapasitesi bulunmakta olup, Ulaştırma, Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı 2023 hedefleri doğrultusunda bu
rakamın yeni yatırımlar ile arttırılması planlanmaktadır.
Ulaştırma Bakanlığı Yat Turizmi hedefi

100 Marina

50.000 tekne bağlama kapasitesi

ATAKÖY MARİNA
5 ALTIN ÇIPA
AVRUPADAN BİR YAT LİMANI
Türkiye’de Yat Limanlarının İllere Göre Dağılımı
 Turizm Teşvik
Kanundan Önceki
Dönem

Turizm Teşvik
Kanunu
Yat Turizm
Yönetmeliği (1983)

Deniz Turizm
Yönetmeliği 2009
 Yat Limanları Deyimleri

Yat Yanaşma Yeri Beş Çıpalı Yat

Limanı
Deniz Turizm
Yönetmeliğine
Yat Turizmi Tali Yat Limanı Dört Çıpalı Yat
Göre
Yönetmeliğine Limaı
Göre Sınıflandırma
Sınıflandırma

Ana Yat Limanı

Üç Çıpalı Yat
Limanı

Çekek Yeri
 Yat Limanı
Temel Yapıları

Fiziksel Nitelikleri Alt Yapı Nitelikleri Üst Yapı Nitelikleri

Hakim dalgalara açık olmaması

Liman içine yönelik kanalizasyon

ve su akıntısının olmaması

Yakın yerleşme merkezi ile karayolu

bağlantısı bulunması

Elektrik, tatlı su ve haberleşme

imkanlarının bulunması,

Denizdeki alanı kadar,

kara alanının temini,

Limanın su alanı içinde batık,

sığlık, topuk engellerin bulunmaması,.
Yat Limanı Temel Yapıları (devam)

Alt Yapı nitelikleri

Korunmuş su alanının tamamında
en az 2,5 metre derinlik
Yat limanı içinde deniz çalkantısını
en az düzeyde tutacak rıhtım ve iskeleler
Yatların düzenli ve emniyetli yanaşabileceği
bağlanabileceği nitelikte rıhtım ve iskeleler
Rıhtım ve iskelelerde bağlamaya
elverişli mapa ve aneleler
Rıhtım ve iskelelerin yeterli
derecede aydınlatılması
Yatlara su ve elektrik
bağlantısı yapılabilecek tesisat
Yat Limanı Temel Yapıları (devam)
Üst Yapı Nitelikleri

Katı ve sıvı atıkların ber tarafı için

tasfiye tedbirleri
Duş ve WC grupları
(bağlama kapasitesinin % 5'i kadar
Acil ihtiyacı sağlamaya yeterli
jeneratör ile yedek su deposu
Kullanılmış yağ toplama yeri

WC ve ortak oturma ve dinlenme yerleri

Emniyeti sağlamak, kılavuzluk,
palamar -motorlu bir tekne
İlk yardım imkanı
Yangın söndürme sistemi
Tipik Yat Limanı Yerleşim Planı
Marinanın Deniz ve Kara Üzerinde
Genel Görünüm Yapısı
Marina Organizasyon Şeması
(Doğan,1990)
MARİNA’DA SUNULAN HİZMET TÜRLERİ

 Büro Hizmetleri   Akaryakıt İkmal Hizmetleri

 Güvenlik Hizmeti  Depolama Yerleri;  
 Bağlama Hizmeti    Yat ve Yatçı İçin Mağazalar
 Kışlama Hizmeti  Brokerlık Hizmetleri
 Çekme Atma Hizmeti  Haberleşme Hizmetleri
 Karada Tamir-Bakım Hizmetleri  Konaklama Tesis Hizmeti 
 Sıhhi Hizmetler:  Sağlık Hizmetleri
 Çevresel Temizlik Hizmetleri  Sosyal Hizmet-Alışveriş Tesisleri
ve Spor Hizmetleri
Genel anlamada marinada olması gereken hizmet türleri aşağıdaki başlıklar altında ifade edilmektedir. Her bir yat limanı
bu hizmetlerin hepsini vermemekle birlikte genel anlamd

yat limanlarında sunulmaktadır. Bunlar şöyle açıklanmaktadır (Doğan, 1990):

 Büro Hizmetleri: Yatların hudut kapısı giriş-çıkış işlemlerine yardımcı olunmaktadır. Her türlü
genel bilgi danışma hizmeti verilmektedir. Bunlara ilave olarak meteoroloji, telsiz
haberleşme hizmeti, döviz bozma gibi hizmetlerde sunulmaktadır.
 Güvenlik Hizmeti: Yatlar genellikle çok değerli araçlardır. Bundan dolayı marinalar her çeşit
hava ve deniz koşullarına karşı tam koruma sağlanmalıdır. Daha önceki bölümde ifade
edildiği gibi emniyetli bağlama sistemi (parmak iskeleler- tonozlu), gözetleme kulesi ve
kameralı kontrol sistemleri, yangın ikaz ve söndürme sistemleri kullanılarak marinadaki
yatların ve yatçıların güvenliği ile beraber yangın güvenliği de sağlanabilmesi için güvenlik
hizmeti verilmektedir.
 Bağlama Hizmeti: Bordadan yanaşma avantajı olmasına karşın kıçtan ya da baştan bağlama
da marina rıhtımın özelliğine göre yapılabilmektedir. Sıkışık alanlarda bağlama, marinalar
için büyük problemler teşkil edebilmektedir. Yatlara manevra olanak sağlayan ve hiçbirini
engellemeyen bir bağlama düzeni sunulması gerekmektedir. Bağlama hizmeti ile birlikte yat
limanı içinde palamar hizmeti, dalgıçlık hizmeti, dalgıç tüpü doldurma hizmetine ilave olarak
yatlara su, elektrik, telefon, internet TV gibi hizmetler liman içinde sunulmaktadır.
 Kışlama Hizmeti: Yatların kış sezonunu karadaki çekek ünitesinde konaklanması için sunulan
hizmet türüdür. Bu sayede yatçı, yatını güvenli bir şekilde yatını yat limanında kara alanına
bırakarak yaşadığı yere geri dönebilmektedir.
 Çekme Atma Hizmeti: Denizde veya karada bulunan teknelerin denizden karaya çekilmesi
işlemi ile karadan denize atılması işlemini kapsamaktadır. Bu hizmet marinalarda Hareketli
Vinçler (Travel Lift) kullanılarak yapılmaktadır.
 Karada Tamir-Bakım Hizmetleri: Yatların, her türlü tekne bakım-onarım hizmeti, alt yıkama
ve temizlik, boya ve bakım, onarım, motor bakımı onarım, makine aksamı değişikliği gibi
ihtiyaç duyduğu teknik hizmetler, marina teknik servis ünitelerinde açık alanda ya da kapalı
alanda olmak üzere hizmet verilmektedir.
 Sıhhi Hizmetler: Çamaşırhane, duşlar, tuvaletler gibi birimler, yatçıların marinada en çok
ihtiyaç duyduğu hizmet türlerindendir. Bu nedenle en önemli hizmetlerin içinde yer alır.
Hizmet kalitesi ve çevre sağlığı açısından bu alanların olabildiğince temiz ve sağlıklı şekilde
olmasına dikkat edilmesi dinlenme amacıyla gelen yatçıların memnuniyeti açısından çok
önemlidir.
 Çevresel Temizlik Hizmetleri: Yatların çöp, kirli yağ gibi her türlü atıklarını tahliye edilmesi
gerekmektedir. Çevreye verilen önemin gittikçe arttığı günümüzde, marinanın atık arıtma
tesislerinde bu işlemler gerçekleştirilmelidir. Liman içi su sirkülasyon sistemi, atık su toplama ve
arıtma tesisi, katı atık toplama istasyonları, sintine suyu alma hizmeti, atık motor yağları toplama
istasyonu verilen hizmetleri kapsamaktadır. Ayrıca marina içi deniz alanının temizliğine de dikkat
edilmeli ve zaman zaman mendirek dışından pompalanacak su ile liman içi akım yaratılarak su
sirkülasyonun sağlanması gerekmektedir.
 Akaryakıt İkmal Hizmetleri; Teknelere akaryakıt sağlamak amacı ile sunulmaktadır.
 Depolama Yerleri; Bireysel yatlar ve çarter firmalar için depolara ihtiyaç vardır. Bu depolar kiraya
verilerek hizmet sunulmaktadır.
 Yat ve Yatçı İçin Mağazalar: Yatların her türlü ihtiyacı için gerekli yedek parça, malzeme, yelken
ve denizcilik araçlarını yapan dükkanlardır. Bunlar kiraya verilerek marina içinde gelir kalemlerini
oluşturur. Yatçıların gereksinim duyduğu her türlü yiyecek içecek malzemeyi sağlayacak dükkanlar
da kiraya verilebilmektedir. Burada dikkat etmek gereken şey, bu dükkanlardaki fiyatların, marina
dışına çıkmayı yönlendirecek kadar yüksek olmamasıdır (Töre, 1989).
 Hizmet kalitesinin iyi oluşu ve sunulan hizmetin çeşitliği ve
ucuz hizmet anlayışı marinanın diğer rekabetçi marinalara
karşı tercih edilebilir olmasını sağlamaktadır Bu bağlamda
marina bu hizmetleri sunarken yat sahiplerinin tekrar
kendilerine ziyaret edeceklerini ve diğer deniz tutkunlarına
marinayı önereceği fikrini kendi hizmet anlayışlarından
hiçbir zaman çıkarmamaları gerekmektedir. Sonuç itibariyle
marina bir işletme kuruluşu olduğundan sunulan hizmet
çeşitliliğine göre gelir kalemleri artacak ve yaşayan bir
işletme olarak hayatını sürdürebilecektir.
A - BELGELİ YAT İŞLETMELERİNİN KÜMÜLATİF OLARAK YAT VE
YATAK SAYILARI

A - BELGELİ YAT İŞLETMELERİNİN KÜMÜLATİF OLARAK YAT VE YATAK SAYILARI

Yacht and capacity of Registered Yachting Companies ( Cumulative Number up to 31.12.2010)

    İŞLETME SAYISI   YAT SAYISI   YATAK SAYISI

No of Companies No of Yachts No of Beds

YILLAR YERLİ YABANCI TOPLAM YERLİ YABANCI TOPLAM YERLİ YABANCI TOPLAM
Years   Domestic Foreign Total   Domestic Foreign Total   Domestic Foreign Total
2009 53 18 71 943 433 1 376 7 443 3 191 10 634
2010 59 17 76 521 438 959 4 851 3 240 8 091
2011 308 18 326 992 868 1 860 10 292 7 199 17 491
2012 944 10 954 1 246 829 2 075 13 203 6 567 19 770
2013 857 26 883 1 529 871 2 400 15 312 6 911 22 223
2014 857 27 884 1 529 838 2 367 15 312 6 674 21 986
2015 857 27 884 1 529 826 2 355 15 312 6 626 21 938
2016 1 141 26 1167 1 537 603 2 140 15 994 36 16 030
2017 1 150 20 1170 1 557 312 1 869 16 153 2 532 18 685
2018   1 158 18 1176   1 571 251 1 822   16 124 2 043 18 167
2019   1 447 0 1447   1 819 160 1 979   17 917 1 219 19 136
 ÜLKEMİZ LİMANLARINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ + ÖZEL) YAT SAYILARININ YILLARA
GÖRE DAĞILIMI

9000

YERLİ - Domestic YABANCI - Foreign

7 780 7 857
8000
7 225
7 814
7000
7 148

6000 5 595
YAT SAYISI - Number of Yachts

4 705
5000 4 495
5 059
3 774 4 542
4000
3 891

3000 2 768
2 516
2 250

2000

1 720
1000

0
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
YILLAR - Years
Ü LKEMİZ LİMANLARINA SARI BAYRAKLI (TİCARİ + ÖZEL) YATLARLA GELEN YOLCU VE MÜRETTEBATIN YILLARA GÖRE DAĞILIMI

45000
YERLİ - Domestic YABANCI - Foreign
42 037
38 750
40000

35000 32 433
31 108

30 167
28 551
30000
26 888
26 154
KİŞİ SAYISI - Number of Person

28 054
25000
25 889 22 450
24 761
21 653 24 275

20000
16 089
18 797

15000

10000

5000

0
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

YILLAR - Years
ÜLKEMİZ LİMANLARINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ + ÖZEL)
YATLARIN BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI (2019)

İNGİLTERE - U. Kingdom
822

ALMANYA- Germany
244

FRANSA - France
138
1127
ABD - USA

HOLLANDA - Netherlands 255

YUNANİSTAN- Greece 423

İSRAİL - Israel 31
BANDIRA - Flag

İTALYA - Italy
95

AVUSTURYA - Austria 34

İSVEÇ - Sweden 21

İSVİÇRE - Switzerland 52

KANADA - Canada 24

MALTA - Malta 270

DİĞER - Other 1006

YAT SAYISI - Number of Yachts
0 200 400 600 800 1000 1200
ÜLKEMİZ LİMANLARINA SARI BAYRAKLI (TİCARİ + ÖZEL) YATLARLA GELEN
YOLCU VE MÜRETTEBATIN MİLLİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI

314
1 299
ALMANYA- Germany
1 459 MÜRETTEBAT Crew Members
İNGİLTERE - U. Kingdom 2 364 YOLCU Yachtsmen
484
İTALYA - Italy 2 253
324
FRANSA - France 1 329
189
ABD - USA 1 652
96
İSRAİL - Israel 589
MİİLİYET - Nationality

953
YUNANİSTAN- Greece 1 586
55
AVUSTURYA - Austria 175
132
HOLLANDA - Netherlands 821
90
İSVİÇRE - Switzerland 565
71
KANADA - Canada 362
61
İSVEÇ - Sweden 138
3 453
7 240
DİĞER - Other

0 1000 2000 KİŞİ

3000 SAYISI -4000
Number of Person
5000 6000 7000 8000
 4.2 MUĞLA İLİ LİMANLARINDAN ÇIKIŞ YAPAN YATLARIN CİNSLERİNE VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI
Distribution of the Yachts Departed from the Ports of MUĞLA, by their Types and Flags

2019

  Bodrum   Datça   Fethiye   Göcek   Güllük   Marmaris   Turgutreis   Yalıkavak    

T O T O T O T O T O T O T O T O
BANDIRA C P   C P   C P   C P   C P   C P   C P   C P   Flag
ALMANYA 1 8 - 2 2 9 2 2 - 18 7 42 - - - - Germany
AVUSTURYA - 2 - - - - 1 1 - 1 - 7 - - - - Austria
BELÇİKA - 2 - 1 - 1 - 1 - 2 1 9 - - - - Belgium
DANİMARKA 1 1 - - - 1 - 2 - 1 - 3 - - - - Denmark
FİNLANDİYA - - - - - - - - - 1 - 2 - - - - Finland
FRANSA 2 11 - 5 1 6 4 4 4 13 4 27 - - - - France
HOLLANDA 1 12 1 1 1 7 - 3 1 12 1 26 - - - - Netherlands
İNGİLTERE 4 91 1 5 2 44 7 39 3 152 1 138 - - - - U.Kingdom
İRLANDA - - - - - - - - - - - - - - - - Ireland
İSPANYA - 4 - - - 1 - 1 - 2 - - - - - - Spain
İSVEÇ - 2 - - - - - 1 - 1 - 4 - - - - Sweden
İTALYA - 5 - 1 - 4 - 3 - 4 - 16 - - - - Italy
LÜKSEMBURG - - - - - 1 2 - 2 - 1 3 - - - - Luxembourg
PORTEKİZ - - - - - - - - - - - 1 - - - - Portugal
YUNANİSTAN 18 7 2 - 4 1 2 - 10 3 8 6 - - - - Greece
ÇEK CUM. - - - - - - - - - - - - - - - - Czech Rep.
İSVİÇRE - 1 - - - 2 - - - 3 - 7 - - - - Switzerland
İZLANDA - - - - - - - 1 - - - - - - - - Iceland
MACARİSTAN - - - - - - - - - - - - - - - - Hungary
NORVEÇ - - - - - - - - - - - 2 - - - - Norway
A.B.D. 3 136 - 6 1 55 1 50 - 249 5 180 - 3 - - U.S.A
AVUSTRALYA - 7 - - - 1 - 1 - 6 - 18 - - - - Australia
JAPONYA - - - - - - - - - - - - - - - - Japan
KANADA - 3 - 1 - - - - - 1 - 5 - - - - Canada
MEKSİKA - - - - - - - - - - - - - - - - Mexico
YENİ ZELLANDA - 7 - - - 4 - - - 3 - 4 - - - - New Zealand

SIRBİSTAN - - - - - - - - - - - - - - - - Serbia
MALTA 26 36 1 - 3 8 6 8 31 33 14 20 - - - - Malta
İSRAİL - - - - - - - 1 - 2 1 5 - - - - Israel
DİĞER 19 89 3 2 8 42 14 35 35 143 12 113 - 1 - - Others
YABANCI TOPLAM 75 424   8 24   22 187   39 153   86 650   55 638   - 4   - -   T.Foreign
TÜRK 490 285   2 15   31 34   63 64   147 890   280 402   1 2   - -   Turkey
GENEL TOPLAM 565 709   10 39   53 221   102 217   233 1 540   335 1 040   1 6   - -   Grand Total
 4.3 DİĞER LİMANLARDAN ÇIKIŞ YAPAN YATLARIN CİNSLERİNE VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI
Distribution of the Yachts Departed from Other Ports, by their Types and Flags

2019
                                                         
AYDIN BALIKESİR BALIKESİR BALIKESİR BALIKESİR İSTANBUL   İSTANBUL   İSTANBUL   İSTANBUL   İSTANBUL
Kuşadası Ayvalık Bandırma Edremit Erdek Ambarlı   Merkez   Karaköy   Silivri   Tuzla
T O T O T O T O T O T O T O T O T O T O
BANDIRA C P   C P   C P   C P C P   C P   C P   C P   C P   C P   Flag
ALMANYA 25 2 1 2 Germany
AVUSTURYA 1 1 Austria
BELÇİKA 3 1 1 Belgium
DANİMARKA 1 Denmark
FİNLANDİYA Finland
FRANSA 8 2 1 France
HOLLANDA 9 1 1 3 2 Netherlands
İNGİLTERE 3 48 2 1 12 3 U.Kingdom
İRLANDA Ireland
İSPANYA Spain
İSVEÇ 1 Sweden
İTALYA 4 1 1 2 Italy
LÜKSEMBURG Luxembourg
PORTEKİZ Portugal
YUNANİSTAN 6 5 1 1 1 Greece
ÇEK CUM. Czech Rep.
İSVİÇRE 12 Switzerland
İZLANDA Iceland
MACARİSTAN 1 Hungary
NORVEÇ 2 1 Norway
A.B.D. 55 12 2 23 25 U.S.A
AVUSTRALYA 7 2 Australia
JAPONYA 1 Japan
KANADA 4 Canada
MEKSİKA Mexico
YENİ ZELLANDA 6 New Zealand
SIRBİSTAN 1 Serbia
MALTA 5 7 1 1 2 5 Malta
İSRAİL 1 Israel
DİĞER 4 30   1 4                     13           16         1 23 Others
YABANCI TOPLAM 18 227   1 27   - -   - - - -   2 21   - -   1 60   - -   2 66   T.Foreign
TÜRK 15 178   2 55     1               1           25           11   Turkey
GENEL TOPLAM 33 405   3 82   - 1   - - - -   2 22   - -   1 85   - -   2 77   Grand Total
 4.4 - SARI BAYRAKLI ÖZEL YATLARDAN ÜLKEMİZDEN ÇIKIŞ YAPANLARIN, KALIŞ SÜRELERİNE VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI
Lenghts of Stays, Types and Flags of the Those Private Yachts with Flag Q, departing from Turkey

2019
                       
KALIŞ SÜRESİ (GÜN) - Length of Stay (Days) TOPLAM
BANDIRA <1 1-3 4-7 8 - 14 15 - 30 31 - 60 61 - 90 90 + Total   Flag
ALMANYA 4 2 9 3 6 8 3 6 41 Germany
AVUSTURYA 2 - 1 1 2 2 2 - 10 Austria
BELÇİKA - - 2 4 2 5 - 1 14 Belgium
DANİMARKA - - - 2 - 1 1 - 4 Denmark
FİNLANDİYA - - - - - - - - - Finland
FRANSA 8 - 2 6 10 14 6 3 49 France
HOLLANDA 10 8 4 - 6 1 6 4 39 Netherlands
İNGİLTERE 75 40 28 39 48 36 20 19 305 U.Kingdom
İRLANDA 1 - - - - - - - 1 Ireland
İSPANYA 1 - 1 - 2 - 2 - 6 Spain
İSVEÇ 1 - 1 - - 3 - - 5 Sweden
İTALYA 17 7 4 9 1 4 - 5 47 Italy
LÜKSEMBURG - - - 1 - - - 1 2 Luxembourg
PORTEKİZ - - - - 1 - - - 1 Portugal
YUNANİSTAN 20 13 4 - - 1 2 1 41 Greece
ÇEK CUM. - - - - - - - - - Czech Rep.
İSVİÇRE 3 2 1 - 3 - 3 3 15 Switzerland
İZLANDA - - - - - - - - - Iceland
MACARİSTAN - 1 - - - - - - 1 Hungary
NORVEÇ 2 - 1 2 1 - 2 - 8 Norway
A.B.D. 59 31 37 49 64 60 31 39 370 U.S.A
AVUSTRALYA 10 1 2 1 2 3 9 5 33 Australia
JAPONYA - - - - - 1 - - 1 Japan
KANADA 2 1 - - 2 - 2 - 7 Canada
MEKSİKA - - - - - - - - - Mexico
YENİ ZELLANDA 2 1 - 3 2 6 2 1 17 New Zealand
SIRBİSTAN&KARADAĞ - - - 1 - - - - 1 Serbia and Mont.
MALTA 28 7 8 9 13 8 6 5 84 Malta
İSRAİL 1 1 4 5 3 2 1 - 17 Israel
DİĞER 80 49 38 42 59 41 29 17 355 Others
YABANCI TOPLAM 326 164 147 177 227 196 127 110 1 474   T.Foreign
TÜRK 182 70 77 104 170 156 77 74 910   Turkey
GENEL TOPLAM 508 234 224 281 397 352 204 184 2 384   Grand Total
MARİNA GELİR KALEMLERİ
 Bağlama Geliri
 Çekme Atma Hizmet Geliri
 Karada Tamir-Bakım Gelirleri
 Hizmet Gelirleri
 Kira Gelirleri
 Yukarıda bahsedilen hizmet türlerinden sonra bu
hizmetlerden elde edilen gelirlere değinmekte yarar
vardır. Modern bir marinadan beklenen hizmetlerin
sunulması ile marina gelirlerini elde edilmektedir. Ayrıca
kar amacı güdülmeden yürütülen hizmeti ifade
etmektedir. Kısaca marina işletmesinde elde edilen
gelirler şu başlıklar altında toplanmaktadır.  
 Bağlama Geliri: Genellikle tekne ölçülerine göre hesaplanmaktadır. Bu
hesaplama sistemi marinalardan marinalara göre değişiklik
gösterebilmektedir. Hesaplama günlük aylık, 6 aylık ve 12 aylık olarak TL,
Euro ve Dolar para birimleri kullanılarak yapılmaktadır. Bazı marinalar
sıkışıklık nedeniyle standart metre sistemi kullanarak bağlama ücreti talep
etmektedir.
 Örneğin tekne boy x eni 20 metrekare olan bir tekne için
standart ölçü fiyat sistemine göre 45 metrekarelik
teknelere uygulanan ücret tarifesi üzerinden
hesaplanmaktadır. Bu tamamen marinanın rekabet
edilebilirlik politikası ile arz ve talep eğrisine göre değişme
göstermektedir. Ayrıca bağlama ücreti bulunan ile ve yat
limanının türüne göre de değişiklik gösterebilmektedir.
Bağlama ücreti hesaplama şekli şöyledir:
 (Teknenin tam boyu x eni x birim marina rıhtımında veya pantonunda bağlama fiyat
katsayısı x süre)
 Gelir Tablosu yıllık veya aylık olarak çıkarılabilmektedir. Temelde bütçe
uygulamalarında yıllık olarak ele alındığından ötürü burada gelir kalemi geliri
yıllık olarak ifade edilmiştir. Tüm teknelerden elde edilen bağlama ücreti
geliri toplanarak marinanın bağlama geliri yıllık olarak oluşturulmaktadır.
Kışlama Geliri: Bir marinada bulunan çekek yeri o marina için
ikincil önemde bir gelir kaynağıdır. Çekek yeri alanı ne kadar
büyürse ve orada verilen hizmetler ne kadar çeşitli ve yüksek
kalitede olursa o marinanın kara hizmetlerinden yararlanma
talebi o kadar yüksek olmakta ve çekiciliği ve rekabet
edilebilirliği o denli artmaktadır. Aynı zamanda elde edilen
gelirin de yüksek olacağı açıktır. Karada konaklama gelir
kalemini hesaplaması yine bağlama ücreti gibi marinadan
marinaya göre değişiklik göstermektedir. Marina yönetimi
marinadaki etkin kara alanının kullanımına göre fiyat politikası
izlenmektedir. Karada kışlama ücreti hesaplama şekli;
• Teknenin tam boyu x eni x birim marina kara alanında
konaklama fiyat katsayısı x süre) Yine tüm teknelerden
elde edilen kara alanında konaklama geliri yıllık olarak
hesaplandığında marinanın kara alanında konaklama geliri
oluşturacaktır.
 Çekme Atma Hizmet Geliri: Her marina bünyesinde bu hizmeti sunabilmek
içinen hareketli vinç veya vinçler bulundurması gerekmektedir. Çekme Atma
Hizmet Gelirinin Hesaplama şekli şöyledir:
 (Çekilecek veya atılacak teknenin boyu x eni x çekme- atma hizmet ücreti) Çekme
Atma hizmeti geliri yıllık hesaplanırken ise hizmeti kullanan teknelerden elde
edilen gelirler toplanacaktır.
 Karada Tamir-Bakım Gelirleri: Karada gerçekleştirilen tamir bakım
hizmetlerinden elde edilen gelir kalemidir. Bazı marinalarda bu
hizmet direkt kendi bünyesinde sunulurken, bazı marinalardan hizmet
dışardan üçüncü kişilerden sağlanmaktadır. Bu gibi durumlarda
ücrete, yapılan işe usta giriş komisyonu adı altında ilave ek ücret
bedelleri dahil edilerek yatçıya ücretlendirilmektedir. Yapılan işin
niteliğine ve çalışma süresine göre hizmet bedeli değişiklik
göstermektedir.
 Genel Hizmet Gelirleri: Bu gelir kalemi altında büro hizmetlerinden elde edilen
gelirleri (döviz bozumu), haberleşme hizmetlerinden (internet kullanımı ücreti),
sağlık hizmetlerinden (doktor- ambulans ücreti), çevresel temizlik hizmet geliri (katı
atık alma, yağ ve sintine suyu alma ücreti gibi), depolama yeri kiralama hizmet
gelirini sunulan sıhhi hizmetlerde (çamaşır yıkama, kuru temizleme gibi) elde edilen
gelir kalemlerini toplanmasıyla elde edilmektedir. Bir marina bağlama, çekme-atma
gibi hizmetler sunduğu gibi dalgıçlık gibi, suda yaşayan bir tekne için çok mühim bir
hizmeti de verebilmesi o marina için ve o marinadaki tekne sahipleri için ayrıca bir
avantajdır. İfade edilen gelir kalemleri hesabı alınan hizmetin türüne göre örneğin
internet veya dalgıçlık hizmeti ise saat üzerinden, su veya elektrik hizmeti ise
metreküp üzerinden hesaplanarak yatçılara ücretlendirilmektedir.
 Kira Gelirleri Bu gelirlere ilave olarak marinanın içinde bulunan mağaza restoran bar
gibi dükkanların kiraya verilmesinden elde edilir. Bu gelir kalemlerin marina gelir
kalemleri içindeki payı büyüktür.
SETUR MARİNA FİYAT hesaplama Örneği
Setur MARİNA
https://www.seturmarinas.com/Marina/Detail?marinaId=22
 MARİNA GİDER KALEMLERİ
1. Projelendirme, Yatırım Genel
Giderleri ve Yasal Harçlar
 Araştırmalar ve
Projelendirme:
 Ön İzin ve Kira
 Yatırım Dönemi Personel
Ücretleri ve Şantiye Kurulması
 Yapı Denetim Giderleri
2. Marina Altyapı İnşaat İşleri
 Mendirek İmalatı
 İskele İnşası
 Saha Betonu
 Elektrik
 Su Tesisat İşleri
 Yeşil Alanlar ve Otopark
3. Marina Üst Yapı İnşaatı
 Bina İnşaları
 Benzinlik İnşası
 Katı Atık Toplama
 Sıvı Atık Toplama
4. Araçlar, Makine Ekipman
Yatırımları
 Kara Araçları
 Deniz Vasıtaları
 Hareketli Vinçler
 Marangoz, Mekanik, Elektrik
Atölyeleri Tezgah Ekipmanları
 Taşıma ve El Aletleri, Ofis
Ekipmanları, Haberleşme Cihazları
 Jeneratör - Kompresör- Pompalar
Marina Gider Kalemleri (devam)

5. İşletme Giderleri
a) Genel Giderler
 Yıllık Kullanım Bedeli
 Personel Giderleri b) Değişken Giderler

Reklam, Tanıtım, Sosyal Bakım-Onarım-Sarf Malzemeleri


 Etkinlik
Giderleri Giderleri
  Elektrik, Su,Isıtma-Havalandırma
İthalat-İhracat Giderleri
Gideri:
 Yemek, Seyahat, Ağırlama
Giderleri  Katı Ve Sıvı Toplama Giderleri

 Mali, Hukuki Denetim, Akaryakıt Giderleri:

 Danışmanlık
Giderleri
 Banka Giderleri, Yasal Harç
Giderleri
 Ofis Giderleri
 Amortisman ve Kur Farkı Giderleri
 Ataköy Marinanın Görünümü

http://www.atakoymarina.com.tr/template/marina/flash/index.html
Deniz Turizmi ile ilgili Kültür ve Tarih bölgeleri
Marina ile ilgili bazı temel kavramlar

 Yat Limanı: Gezi teknelerinin, demirleme ve bağlama yapmasına uygun, sürekli ve

düzenli olarak suyla çevrili, korunmuş alan olarak adlandırılmaktadır.
 Rıhtım: Sağlam ve sabit, insan eli ile yapılmış, kıyı boyunca uzanan veya su içine
doğru giren yanaşma yerine ad verilmektedir.
 İskele (jetty): Rıhtım ya da kıyıdan suya doğru girinti yapan, bağlı ya da yüzer
durumdaki yanaşma yeridir.
 Geçit: Bağlama yapan tekneye direkt geçiş imkanı sağlayan, sabit ya da yüzer
yapıdır.
 Finger: Bir ana geçite sabitlenmiş, tekneye bağlama imkanı sağlayan yapıya denir.
 Ponton: Karada park veya denizde bağlama imkanı sağlayan bir iskele veya
rıhtıma sabitlenmiş yüzer durumdaki yapıya adı verilmektedir
 Bağlama: Bir ya da daha fazla kazık ya da çıpa kullanarak, bir deniz aracı veya pontonun
sabit durumda bulunması durumudur.
 Bağlama yeri: Müşterilere kendi teknelerini bağlamaları için tahsis edilen su alanı.
 Tekne Ölçüleri: Uzunluk - çıpa, baston ve kıç havuzluğu dahil edilerek ölçülmektedir.
 Genişlik: Genişlik arma ve donanım dahil edilerek ölçülmektedir.
 Su Çekimi: Su hattından teknenin en derin kısmına olan mesafeyi ifade etmektedir.
 Pasarella: Marinanın yüzer elemanlarına kıyıdan geçiş sağlayan yapıya denir.
 Seyir Alanı: Teknelerin bağlama yerlerine gitmeleri için kullandıkları, marina veya yat
limanı içerisindeki su alanıdır.
 Giriş Kanalı: Yat Limanı veya marinanın giriş kısmının olduğu yerdir.
 Manevra Alanı: İskele veya bağlama yerleri arasındaki seyre elverişli su alanı olarak ifade
edilmektedir.
 Derinlik: Gel git sırasında ölçülen en düşük su seviyesini
tanımlamaktadır.
 Dalga Yüksekliği: maksimum dalga yüksekliği (genel), herhangi bir
zaman aralığında ölçülen dalga tepesi ile dalga çukuru arasındaki
mesafedir.
 Maksimum Dalga Yüksekliği (Etkili): Herhangi bir zaman aralığında
ölçülen üst üste binmiş iki dalganın dalga tepesi ile dalga çukuru
arasındaki mesafedir.
 Dalga Uzunluğu: İki dalga tepesi arasındaki mesafe olarak ifade
edilmektedir.
 Fetch: Dalganın oluşabileceği açık deniz mesafesine ad verilmektedir.
                           07.10.2012 
         
Turizm oscarlarında Türkiye'ye 14 ödül!
World Travel Awards'ta 69 dalda dağıtıan ödüllerin 14'ünü

"Turizm Oscarları" olarak da kabul edilen World Travel Awards (Dünya Seyahat Ödülleri)'ın 2012
Avrupa Ödülleri'nde İzmir, 2011 yılının ardından üst üste ikinci defa "Avrupa'nın En İyi Kruvaziyer
Destinasyonu" ödülü aldı. 6 Ekim 2012 günü Portekiz'de düzenlenen törende ödülü alan İzmir Ticaret
Odası (İZTO) Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş, "Bu ödül, tüm İzmirlilerin. İzmir, üst üste iki
yıl bu ödülü alarak kruvaziyer turizminde zirveye demir attı" dedi.
İZMİR RAKİPLERİNİ GERİDE BIRAKTI

69 dalda dağıtılan Turizm Oscarları'nın 14'ünü alan Türkiye, törene damgasını vurdu. World Travel
Adwards'ın Avrupa Ödülleri töreni, Algarve şehrinde düzenlendi. Havayolundan otellere,
acentelerden turizm destinasyonlarına kadar turizmin her alanında en iyilerin belirlendiği
değerlendirme sonucunda 69 kategoride ödül verildi. Avrupa'nın En İyi Kruvaziyer Destinasyonu
kategorisinde İZTO'nunbaşvurusu ile yarışan İzmir, Amsterdam, Atina, Cannes, Kopenhag, Dubrovnik,
Lizbon, Oslo, Reykavik, St. Petersburg ve Venedik gibi güçlü rakiplerini geride bıraktı. Törende
İzmir'in ödülünü, İZTO Başkanı Demirtaş ve Kruvaziyer Sorumlusu Mine Güneş aldı.
Yenilenemeyen limanına rağmen kruvaziyerle İzmir'e gelenlerin beğenisinin artarak devam ettiğini
belirten Demirtaş, geçen yıl 504 bin turist gelirken bu yıl sonunda sezonun yaklaşık 600 bin turistle
kapatılacağını söyledi. Türkiye'nin sadece kruvaziyerde değil, turizmin genelinde dünyada büyük bir
yükselişe geçtiğini belirten Demirtaş, "Portekiz'de düzenlenen törende de buna şahit olduk. Verilen
69 ödülden 14'ünü Türkiye'den kurum, otel ve destinasyonlar aldı. Kültür ve Turizm Bakanlığımız da
Avrupa'nın 'En İyi Turizm Örgütü' ödülü aldı. Bakanlığımız başta olmak üzere tüm Türk firmaları ve
kuruluşları ile gurur duyduk. Portekiz'deki törene damgamızı vurduk. Türkiye'nin turizmde önü son
derece açık." dedi.
OSCAR'A UZANANLAR
1. Avrupa'nın En İyi Kruvaziyer Destinasyonu: İzmir
2. Avrupa'nın En İyi Turizm Örgütü: Kültür ve Turizm Bakanlığı
3. Avrupa'nın En İyi Her Şey Dahil Oteli: Concorde de Luxe Otel
4. Avrupa'nın En İyi All-Suite Oteli: Hotel Les Ottomans
5. Avrupa'nın En İyi Charter Havayolu Şirketi: Sky Airlines
6. Avrupa'nın En İyi Çift Oteli: Adam&Eve Oteli
7. Avrupa'nın En İyi Dizayn Oteli: Adam&Eve Oteli
8. Avrupa'nın En İyi Aile Resort Oteli: Kemer Resort Otel
9. Avrupa'nın En İyi Golf Resort Oteli: Cornelia De Luxe Otel
10. Avrupa'nın En İyi Incentive&Incoming Acentesi: DE&HA Turizm
11. Avrupa'nın En İyi Lüks Oteli: Mardan Palace Oteli
12. Avrupa'nın En İyi Lüks Resort Oteli: Cornelia Diamond Golf Resort Oteli
13. Avrupa'nın En İyi Yeni Lüks Oteli: Angel's Peninsula
14. Avrupa'nın En İyi Spa Resort Oteli: Mardan Palace
Yat Turizminde Güçlü Yönlerimiz

 Yunan adalarına yakın olmamız

 Mavi yolculuk
 Zengin kıyı çesitliliği ve kıyı seridimizin uzunluğu
 Kültürel yapı, fiyat-hizmet kalitesi dengesi
 Bölgesel ölçekte fiziki planların yapılıyor olması
 Bürokraside kıyı yapıları ile ilgili yetenekli personel sayısının artması
 Duygusal hareket eden yatırımcıların olması
 Yat bakim-onarım-tamirat islerinde Türk insaninin becerisi ve uygun
fiyat
 Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan 2023 Türkiye turizm stratejisi
 Mavi yolculuk sektöründe gemi adamlarının becerikli olması
 Misafirperverlik
Yat Turizminde Güçlü Yönlerimiz (devam)

 Sektörün dünya gelişimini takip etmesi ve öğrenilenlerin harekete

geçirilme enerjisi
 Türkiye’nin yatçılık merkezi olması
 Mavi bayraklı ve altın çıpalı marinaların
 Akdeniz çanağında yer alması
 Düzgün isleyen bir ÇED yönetmeliği ve prosedürünün olması
 Sektöre hizmet eden aktörlerin sektörü gelistirme arzusu
 İklim şartlarının uygunluğu
 Atık kabul merkezlerinin olması
 Yap-işlet-devret modeli ile yapılan yat limanları
 Türkiye’nin kültürel ve inanç turizmi zenginlikleri
Yat Turizminde Zayıf Yönlerimiz

 Veri yetersizliği ve tutarsızlığı

 Yeterli tanıtım ve enformasyonun olmaması
 Denizcilik kültürünün gelişmemişliği
 Yat bağlama yeri ve çekek yeri kapasite yetersizliği
 Milli gelirimizin düşük olması
 Kıyılarımızın uzun olmasına rağmen denizci bir toplum olmamamız
 Bölgesel talebin az olması
 Kıyı alanlarımızdaki çevre kirliliği
 Kıyı turizmi yapılarının uygulanmasındaki teknik süreçlerin siyasi
yönlendirmeye açık olması
 Yat limanlarında kaliteyi artırıcı tesislerin yapılamaması
 Koylarda demirleyen yatların denetimini yapacak kurulusların yeterli
araç-gerecinin olmaması
Yat Turizminde Fırsatlar

 Avrupa ve Amerika’daki marinaların pahalı olması ve aynı zamanda yatırımların kesilmesi

 Karadeniz kıyılarındaki potansiyel • Gürcistan ve Rusya’daki ekonomik gelişmeler,
 buradaki yat sahiplerinin artması
 Deniz turizminin yasal bir meslek grubu olarak tanımlanması
 Mesleki faaliyet olarak yönetmeliğin yayınlanması
 Özel teknelerden alınan vergilerin kaldırılması
 Römorkla tekne çekme sisteminin artma potansiyeli
 Günübirlik tekne kullanımının yasallaşması
 Yatçılığın önemli bir endüstri olması, tüm dünyada bu sektörün hızlanması
 Batı Akdeniz’de yatçılıkta doygunluğa ulaşılması, Doğu Akdeniz’de yatçılık talebinin artması
 Kıyılarımızdaki otel kapasitelerinin artması
 Karadeniz’deki mega yatların 2015 itibari ile deniz turizmine açılacak olması
 2010 yılına kadar kruvaziyer sektöründe 31 gemi siparisinin verilmesi ve bu gemilerin pek
çoğunun faaliyette olması
 Kruvaziyer gemilerin destinasyon kısıtlılığı
Yat Turizminde Fırsatlar devam

 Marmara denizinin iç deniz olması ve duraklama imkanı sağlaması

 Yat sektörünün diğer pek çok sektörü destekliyor olması
 Özellikle Ege Yunanistan’da hizmet ve marina yetersizliği
 Yabancı yatçının Türkiye’de barınıp Yunanistan’da da gezebilme imkanı
 Dünya deniz turizminden pay alma potansiyeli
 Kar marjının yüksekliği
 Kesfedilmemis sahiller (örn. Karadeniz) • Ülke tanıtımı
 Kıyı yapılasmalarının denizi kullanılanların ihtiyaçlarıyla örtüsmesi
 Küresel kriz, Batıdaki yatçıların Türkiye’ye gelmesi
 Özerk tatil ihtiyacı
 Türkiye’nin turizmde Avrupa’nın 4. büyük destinasyonu olması
 Turizm artıs hızının yüksek olması
Yat Turizminde Tehditler devam

 Kıyı yapıları uygulama prosedürü

 Yatırım sürecinde kamu kurumların sayısının fazla olması ve girisimcinin kamu kurumlarında
geçirdiği uzun sure
 Deprem riski
 Koruma-kullanım dengesinin sağlanmaması
 Her kurumun kendi master planını yapıp, uygulayamaması
 Kıyı mevzuatımızın yetersiz olması
 Kruvaziyer turizmin şehir merkezine getirilmesinde yerel yönetimlerle yaşanan sorunlar
 Deniz turizminde paydaşlar arasındaki koordinasyon eksikliği
 Kıyılardaki sanayileşme (özellikle Gökova termik santrali)
 Turizm beldelerindeki yük iskelelerinin kaldırılarak ihtisas limanlarına dönüştürülmesi
 Denizden güvenlik eksikliği, kaçakçılık ve terörizm
 Seyir halindeki teknelerin deniz güvenliği
 Çevresel kirlenme
 Kaçak yapılaşma
 Tanıtım eksikliği
 Planlama bazında bakanlıklar arasında yetki karmaşası
 Salgın hastalık
Yat Turizminde Tehditler

 Koruma-kullanma dengesi çizgisinin net çizilmemesi

 Çevresel duyarlılığın olmaması
 Kapalı koyların tamamında hiçbir şekilde yapılaşmaya izin verilmesi
 Terör ve savas
 Kıyılardaki yapılaşmada kurallara uyulmaması
 Koruma kurullarının tehdit altında olması
 Koruma kurullarının belirli sınırların dışına çıkması
Kruvaziyer Turizmi
Ajanda
 Kruvaziyer turizmin tanımı
 Genel özellikleri
 Kruvaziyer işletmeleri (operatörleri),
hatları,
 Kruvaziyer limanlar,
 Gelen yolcu ve gemi sayıları
 Kruvaziyer turizmin zayıf ve güçlü yönleri
 Kruvaziyer turizmine ilişkin uzun ve kısa
vadeli politikalara değinilicektir.
Giriş

Dünya turizm olgusu içerisinde, son yıllarda

en büyük yükselme trendine sahip olan
kruvaziyer turizminin ülke ekonomisine
katkısı çok büyüktür. İnsanların gezip
görme ve yeni yerleri keşfetme isteği var
olduğu sürece kruvaziyer turizm etkisi
artacaktır.
 Kruvaziyer Turizmi ile İlgili
Tanımı
Kruvaziyer turizmine gezi, spor ve eğlence amacıyla önceden belirlenmiş program
ve rotada seyreden ve turizme hizmet amaçlı kullanılmaya uygun, denize
elverişli yolcu gemilerinin kullanılarak yolcuların seyahat etmesidir.
 Kıyı Gemileri
Küçük kruvaziyerlerin en küçük boyutlu olanıdır. Ortalama 100 yolcu ve 100
gross ton büyüklüğündedirler. Gemi içi aktiviteler yoktur.
 Açık Deniz Gemileri
Kıyı gemilerinin denizaşırı yolculuk yapabilen daha büyük gemileridir.
Ortalama 2000-3000 gross ton büyüklüğünde ve 100 yolcu kapasiteli
gemilerdir.
Bu noktada, Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili olması ve sahip
olduğu doğal zenginlikleri ile avantajlı durumda olduğu açıktır.
 Kruvaziyer Liman
Deniz Turizmi Yönetmeliği’ne göre Kruvaziyer limanlar, kruvaziyer gemi
limanı ve kruvaziyer yanaşma yeri olarak ikiye ayrılır.
Kruvaziyer gemi limanı: Korunaklı su alanına ve yeterli su derinliğine sahip
yolcuların giriş ve çıkışlarının sağlanabileceği dinlenme, konaklama, yeme,
içme ve alış veriş gibi sosyal hizmetlerin sunulduğu deniz turizmi liman
tesisleridir.
 Kurvaziyer gemi yanaşma yeri: Yeterli su derinliğine sahip bağlama iskeleleri
ile yolcuların giriş ve çıkış ve yeme, içme, alış veriş gibi sosyal sosyal
hizmetlerin sunulduğu deniz turizmi liman tesisleridir.
 Lüks Gemiler:
Küçük gemilerin en büyükleridir. 4000 ile 16000 gross ton büyüklüğünde 100
- 300 yolcu kapasiteli gemilerdir. Bu gemilerde Otel ve deniz işletmeciliği
bir yüzer yapının içinde bütünleştirilmiş olup, 4-5 yıldızlı yüzer otel
şeklindedir. Her türlü hizmet yolcuya sınırsız olarak sunulabilmektedir
(alışveriş, yeme-içme,spor salonu vb.)
 
Kruvaziyer Turizminin Gelişimi

 Tüm dünyada son yıllarda artıs trendi gösteren kruvaziyer gemi

turizmi Akdeniz çanağında
 ve dolayısı ile Türkiye’de de önem kazanmaktadır (Sekil Ülkemizde
son yıllarda
 kruvaziyer gemiler ile yapılan seyahatler artmakta ve deniz hudut
kapılarında yoğun yolcu
 trafiği yasanmaktadır. Kruvaziyer gemilerinin Türkiye’de en çok
uğradığı limanlar Kusadası,
 İstanbul, İzmir, Bodrum, Marmaris, Antalya Limanları’dır. Bu limanlar
içinde Kusadası,
 İstanbul ve İzmir Limanı toplam gemi ve yolcu sayılarının %80’inden
fazlasına ev sahipliliği
 yapmaktadır
Kruvaziyer Turizmin Genel Özellikleri

 Seyahat ve eğlence endüstrisidir.

 Seyahat gemi ile yapılır.
 Seyahat süresi 3-4 gün ile 15-30 gün arasında kişilerin isteklerine göre
belirlenmektedir.
 Her türlü konfor müşterilerine seyahat süresince sunulmaktadır.
 Seyahat bölgeleri 7 kıtayı kapsayabilmektedir. Bu kıtalar üzerinde çok
çeşitli noktalı uğrak limanlar mevcuttur.
 Her çeşit yaş grubuna hizmet vermektedir.
 Şehir, eğlence merkezine ve havalimanına yakın olmalıdır.
 Yolcu bindiği yere geri getirilmektedir. Yani binme ve inme limanları
aynıdır.
 
 Gezi sırasında uğrak yerleri ve uğrak zamanları tarifeye dayandırılmıştır.
Uğrak yerleri ağırlıklı olarak tarihi ve kültürel merkezler ile alışveriş,
eğlence ve dinlenme merkezleridir.
 Fiziki olarak yer değiştirme kabiliyetleri değişen pazar koşullarında farklı
coğrafyalara yönelik çalışabilme fırsatı verdiğinden 12 ayın tümünü
kapsayabilmektedir.
 Dünya’da Kruvaziyer Turizmi
Dünyada kruvaziyer piyasası giderek gelişmektedir. Gün geçtikçe donanımları,
ağırlıkları ve kapasiteleri artan gemiler farklı özellikleriyle ortaya
çıkmaktadır.
Bu doğrultuda kruvaziyer firmaları sürekli olarak gemilerini yenilemekte,
gemi içindeki yatak kapasitelerini artırarak, bir seferde daha fazla yolcuyu
taşıma hedefine yoğunlaşmaktadırlar.
Uluslararası kruvaziyer firmaları 2008 yılında Amerika kıtasında 15,5 milyon,
Avrupa kıtasında ise 5,2 milyon yolcu taşıyan sektör haline gelmiştir.
Avrupa tersanelerinde inşa edilen yüksek kapasiteli gemilerin sefere
girmesi son yıllara oranla yolcu sayılarında büyük bir artışa sebep
olmuştur.
 Kruvaziyer Gemi Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği (CLIA)’nin tanımına göre:
“Seyahati programlanmıs, derin sularda iki gün ya da daha fazla kalan, en az 100 yolcu
kapasiteli gemidir.”
 Kruvaziyer turizmi 1996-2005 yılları arasında yolcu sayısında yüzde 10 luk büyüme
kaydetmistir (Kaynak: Los Angeles Kruvaziyer Raporu, 2007:7). ABD nüfusunun yaklasık
yüzde 15’i, Avrupalıların yüzde 10’u gemi turlarına katılmaktadır. Türkiye’de bu turlara
katılan kisi sayısı ise 10 bin (yaklasık % 0.01) olarak tahmin edilmektedir. Gemi turlarının
en gözde olduğu bölgeler Karayipler, Akdeniz, Avrupa, Alaska, Meksika, Havai ve Güney
Amerika seklinde sıralanmaktadır.
Dünyadaki Kruvaziyer Turizmi Bölgeleri
 DÜNYADAKİ BELLİ BAŞLI
KRUVAZİYER HAT İŞLETMECİLERİ

(Yaklaşık 40 ADET)
Dünya üzerindeki kruvaziyer hatlar, Afrika, Alaska, Asya, Avusturalya, Yeni
Gine, Bahama, Bermuda, Baltık, Kanada- Yeni İngiltere, Karaipler, Dubai,
Arap Emirlikleri, Avrupa, Havai, Güney Pasifik, Kuzey Pasifik, Meksika,
Panama Kanalı, Güney Amerika, Transatlantik, Uzak Doğu, Akdeniz, Orta
Doğu, Kuzey Avrupa ve Dünya Seyahati olmak üzere bu bölgelere düzenli
olarak seyahat turları düzenlemektedirler.
  
Avrupa’da, İngiltere başta olmak üzere Almanya, İtalya, İspanya ve Fransa
Avrupa’daki tüm kruvaziyer gemileri ile taşınan yolcuların % 80’ni
oluşturmaktadır. Avrupa pazarının % 60’ı Akdeniz ile Atlantik Kıtasına, %
16,3 Kuzey Avrupa’ya ve kalanı ise Avrupa dışındaki ülkelere, özellikle de
Karayipler’e yolculuk yaptığı saptanmıştır.
2008 yılında Avrupa ’da, 42 adet Kruvaziyer taşımacılığı yapan hat mevcuttur.
Bu hatlar 129 adet yolcu gemisi ile işletilmektedir. Toplam yatak
kapasitesi 116.000 üstündedir. Akdeniz Bölgesi’nden, 159 Kruz Gemisi ile
2008 yılında Kuzey Avrupa Bölgesine düzenli turlar düzenlemiştir.
Ayrıca, Dünya Kruvaziyer Şirketleri Avrupa’daki Barselona, Venedik, Napoli,
Pire, St Petersburg’dan sonra İstanbul’u da Ana Limana (Home Port) şehir
ilan etmişlerdir. Böylelikle kruvaziyer turizmi ülkemizde daha da
gelişeceği beklenmektedir.
 Türkiye'de Kruvaziyer Turizmi
Türkiye'de, kruvaziyer gemi işletmeciliği 2. Dünya Savaşı'ndan sonraki yıllarda
başlamıştır. Türkiye'nin kruvaziyer gemi işletmeciliğindeki ilk adımı, bir
liner yolcu gemisi olan ‘Ege’ adlı gemiyle başlamıştır.
Daha sonra, filoya Ankara, Tarsus, Adana, İstanbul, Ordu, Trabzon ve Giresun
adlı gemiler katılarak liner taşımacılığa devam etmiştir. 1950 yılında inşa
edilen Samsun ve İskenderun gemileri de Akdeniz’in çeşitli limanlarında
pek çok sefer yapmıştır.
Günümüzde ise mevcut filomuzdaki gemi sayısının 2’ye düşmesi ile
Limanlarımız kruvaziyer turizme hizmet etmekte, buna karşın
kruvaziyer turizm işletmeciliğinden gelir sağlayamamaktadır.
Kruvaziyer gemilerin Türkiye’de uğradığı önemli limanlar İstanbul, Kuşadası,
Bodrum, Marmaris, Sinop ve Antalya Limanları’dır. Son yıllarda
kruvaziyer gemileri ile yapılan seyahatlerde bu limanlara gelen yolcu
sayılarında artış gözlenmektedir.
Limanlarımıza Gelen Kruvaziyer Gemi ve Yolcu Sayıları 2008

LİMAN ADI GEMİ YOLCU 2008

Alanya 84 57.000
Antalya 41 25.057
Bartın 8 957
Bodrum 126 52.862
Çanakkale 31 8.776
Çeşme 3 1.819
Datca 1 207
Dikili 29 10.424
Fethiye 13 4.217
Göcek 6 1.121
Güllük 19 2.747
İskenderun 3 819
İstanbul 404 489.544
İzmir 133 318.451
Kaş 6 600
Kemer 1 37
Kuşadası 601 518.872
Marmaris 70 101.874
Mersin 4 941
Mudanya 1 482
Samsun 5 596
Sinop 6 3.136
Taşucu 1 18
Trabzon 15 4.813
Tuzla 1 2
TOPLAM 1.612 1.605.372
Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı, 2009
Yıllar İtibari ile Ülkemiz Limanlarına Gelen
Kruvaziyer Gemi ve Yolcu Sayısı
Özellikle son yıllarda ülkemizde liman ücretlerinin ucuzlaması kruvaziyer
turizmi açısından oldukça olumlu sonuçlar doğurmuş olup, ülkemize giriş
yapan kruvaziyer gemileri ve yolcuları ile ilgili istatistikler bu durumu
açıkça göstermektedir.

Bu gelişmelere ilave olarak özellikle Marmaris Limanı, her geçen yıl artan
gemi ve yolcu trafiği yanında, büyük ve modern yolcu gemilerinin uğrak
limanı haline gelmiştir.
Ayrıca, Bodrum Yolcu İskelesi tam kapsamlı ve modern kruvaziyer terminali
olarak hizmet sunmaya başlamıştır.
Türkiye Odaklı Kruvaziyer Hatlar
Akdeniz'de kruvaziyer yolculuğu güzergâhında Fransa, İspanya, İtalya,
Yunanistan, Türkiye, İsrail ve Mısır bulunmaktadır. Türkiye'de kruvaziyer
turizminin İspanya, İtalya ve Yunanistan çıkışlı, paket turların uzantısı
olarak ve çoğunlukla günübirlik uğrak şekilde gerçekleştiği
gözlemlenmektedir.
 Şekil 1: Türkiye’deki Kruvaziyer
Rotalar
Kaynak: (Altunay, 2009)
Kuzey Avrupa Hattı: İstanbul Limanı, İzmir,
Kopenhag, Danimarka, Kiel, Stockholm, İsveç, Tallin,
Estonya, St Petersburg ve Rusya limanlarına
uğramaktadır. MSC Cruise Lines, Norwegian Lines ve
Royal Caribbean seyahat şirketleri, bu güzergâha
seyahat turları düzenlemektedir.

Ege ve Yunan Adaları Hattı: Kuşadası,

Patmpos, Rodos, Heraklion, Girit, Santorini, Pire ve
Mikanos limanları arasında düzenlenmektedir. 3-4
günlük, vizesiz gemi turlarıdır. Aegean Pearl, Crystal,
ve Easy Lines kruvaziyer şirketleri, bu güzergaha turlar
düzenlemektedir.
Ege ve Akdeniz Hattı: İstanbul, Mikonos, Pire,
Messina, Korsika, Marsilya, Cenova, Katakolon, Santorin
ve İstanbul Limanlarına uğramaktadır. Seyahat süresi
11 gündür. Seyahet Louis Lines şirketinin Coral gemisi
ile gerçekleştirilmektedir.

Akdeniz Hattı: İstanbul, Barselona, Cannes,

Floransa (Livorno), Roma (Civitavecchia), Barcelona ve
İstanbul limanları arasında düzenlenmektedir. Ayrıca
İstanbul, Barcelona, Marsilya, Ibiza, Barcelona, İstanbul
hattında İbiza’ya turlar düzenlenmektedir.
Akdeniz Hattı2: İstanbul, Mykonos, Ashdod, Port
Said, İskenderiye, Girit, Atina ve İstanbul limanları
arasında olup seyahet süresi 8 gündür. Seyahat Louis
Lines şirketi tarafından gerçekleştirilmektedir.

Kısa Akdeniz Hattı: İstanbul, Dubrovnik,

Hırvatistan ve Venedik arasında gerçekleşmektedir.
Seyahat süresi 3 gündür. MSC Cruise Lines’ın gemisiyle
hizmet verilmektedir.

Ege, Akdeniz ve Karadeniz Hattı:

Cenova, Civitavecchia, Pire, Yalta, Odessa, İstanbul,
Messina, Sorento, ve Cenova limanları arasında
gerçekleşmektedir. MSC Cruise Line’ın Melodi gemisi ile
12 günlük düzenlenen gemi turudur.
Bu hatlara ilave olarak ayrıca, İstanbul’dan uçak paketli turlar olmak üzere
Baltıklar, Rusya, Norveç Fiyork Adalarına ve Alaska bölgelerine düzenli
gemi seferleri mevcuttur. Bu güzergâhlarda özellikle, Princess Lines,
Costa Lines, Hollanda ,America ve MSC Lines Kruvaziyer Şirketleri hizmet
vermektedir.
 MİAMİ HOME PORT

ÜLKEMİZDE OLMAYANLAR
 7- Kruvaziyer Deniz Turizminde;
15 milyon yolcu
7 yeni kruvaziyer liman
A A
L AT PAŞ U
N
GA DAR UR UN
Y NB Y MS
HA YTİ AKÖ SA
ZE AT

ÇANAKKALE

SAMANDAĞ
MİAMİ HOME PORT
MİAMİ HOME PORT
YOLCU SALANU
ŞANGAY HOME PORT
ŞANGAY HOME PORT
Ülkemizde Kruvaziyer Turizmin
Zayıf ve Güçlü Yönleri
Üç yanı denizlerle çevrili ülkemizin kruvaziyer gemilerin uğrak limanı
olmasına karşın kruvaziyer turizminden gerekli payı alamamaktadır.
Bunun nedenleri kruvaziyer limanların alt yapı ve üst yapı imkanlarının
yetersizliği, kendi kruvaziyer filomuza olmaması, Yabancı bayraklı gemiler
üzerinden kruvaziyer turizmini gerçekleştirmesi ve turizm gelirlerinden
pay alınamaması ve gemi turlarına ilave olarak günlük kara tur paketlerini
pazarlamanın geliştirilememesi olarak sıralanmaktadır.
Güçlü yönlerimiz ise kuzeyden güneye, ülkemiz değişik tarihi ve kültürel
bölgelere sahip olması ve deniz ve güneşin kucaklaştığı ülkemize gelen
turistlerin yaptıkları harcamaları sayesinde ülke ekonomimize döviz girdisi
sağlanmaktadır.
Kruvaziyer yolcu talepleri Avrupa, Ortadoğu ve Karadeniz’e yönelmektedir. Bu
bakımından limanlarımızın önemi gittikçe artmaktadır.
 Türkiye’de ve Dünya’da Kruvaziyer Turizmin Geleceği

İstanbul Ana liman olduğundan yeni rotalar oluşacaktır. Bu sayede Türkiye’nin

sahip olduğu turistik ve tarihi özelliği bir kez daha avantajlı duruma
konuma geçeceği düşünülmektedir.
Yeni yatırım hatları olarak İstanbul, Marmara, Ege Adaları, Ege Kıyıları,
Antalya, Antakya, Kıbrıs, Magosa, ve Mısır dolaşım hatları ön plana
çıkması, deniz turizmi ile ilgili kültür turizm bölgelerinin öneminin artması
beklenmektedir.
Kruvaziyer turizmin Akdeniz ve Karadeniz’e yönelmesi ile birlikte kruvaziyer
turizmi ile birlikte yeni kara güzergâhları oluşturularak ülke ekonomisine
döviz girdisinin artışı sağlanması hedeflenmektedir.
Kruvaziyer turizmi ülkemiz açısından incelendiğinde, filomuza yeni gemilerin
kazandırılması gerektiği, mevcut limanlarımızın daha iyi hizmet sunması
için yeniden yapılanmasının gerekliliği, kruvaziyer turizme yeni koridorlar
katılarak iç turizmin geliştirilmesi amaç edinilmesi gerekmektedir.
Bunlara ilave olarak Ulaştırma Bakanlığı’nın 2023 Turizm Stratejisinde ifade
edilen Galata ve Haydarpaşa limanlarının da bulunduğu 10 yeni kruvaziyer
limanların yapılması ile kruvaziyer turizminden alacağımız payın artması
sağlanabilecektir.
Türkiye’ye gelen turistlerin daha çok döviz bırakmalarını ve Türkiye’de daha
uzun süreli kalmalarını sağlamak için kruvaziyer yolcu taşımacılığına
yönelmek gerektiği açıkça görülmektedir.
Türkiye’ye gelen turistlerin daha çok döviz bırakmalarını ve Türkiye’de daha
uzun süreli kalmalarını sağlamak için kruvaziyer yolcu taşımacılığına
yönelmek gerektiği açıkça görülmektedir.
Dünyada yolcu gemilerinin artmakta ve kapasitelerinin hızla büyümekte
olduğu bu dönemde Türkiye’nin, Akdeniz, Karadeniz ve dünya kruvaziyer
destinasyonlarında önemli bir yere sahip olduğu açıktır. Sahip olduğu bu
avantajı, sürdürebilir kalkınma içinde iyi şekilde kullanması için belirtilen
hususları hayata geçirmesi gerekmektedir.
 Seyahat endüstrisinin en hızlı gelişen sektörü kruvaziyer turizmidir.
1980’den beri yıllık gelişme oranı %8’lerdedir. Hızla büyüyen kruvaziyer
gemileri 3000- 3500 turist taşımakta böylece hem kişi başına maliyetlerini
düşürerek şimdiye kadar kruvaziyer almada maddi gücü olmayan turistleri
de kazanmakta ve sundukları imkanlarla çok cazip bir duruma
gelmektedirler.
 Bugünkü kruvaziyer endüstrisi kısa (3- 4 gün), uzun (15 gün ve fazlası)
kruvaziyer imkanlarıyla birçok ülkenin kentlerini gezme olanağını
vermektedir.
 Dünya genelinde son bir yılda 14 milyon kişi kruvaziyer gemiler ile seyahat
yapmıştır. Bunun 10 milyona yakını (9,747) Amerikalı, 4 milyonu da Avrupa ve
diğer ülkelerdendir. Kruvaziyerlerin çoğu Karayipler’de seyir etmektedir.
 Ancak Avrupa limanlarından hareket eden gemilerde bir artış görülmektedir.
En büyük grup (%48) Carnival’in sahip olduğu Carnival- Costa- Aida ve onu
takip eden Caribbean (%24) de Avrupa’dan kruvaziyer seferlerini
çoğaltmaktadır. Türkiye limanları da program dahilindedir. İstatistiklere göre
limanlarımıza kruvaziyer gemileri ile gelen yolcuların sayısı 1 milyonu
aşmıştır.
 2009 yılında 22,039 yatak kapasitesine sahip 12 adet yeni geminin hizmete
girmesi 2010 yılında 30 adet daha yeni gemi siparişi ile kruvaziyer turizmde
genel artış hızla devam etmektedir. Böylelikle artış %30’lara erişmektedir. 15
yıl sonra 600,000 yatağa erişilebileceği değerlendirilmektedir. Bu durumda
limanlarımıza gelecek olan kruvaziyer turist sayısı 3 milyona ulaşacaktır. ,
 ,Ülkemize gelen turistlerin ancak %15’inin yüksek gelirli olduğu göz önüne
alındığında zengin turist anlayışı alternatiflerden biri kruvaziyer turizmidir.
 Son yıllarda, ülkemizin kruvaziyer sektöründeki en büyük gelişme kruvaziyer
limanlarımızın birçoğunun özelleşmiş olmasıdır. Günümüz itibari ile her liman
kendi trafiğini arttırmak amacıyla yenilenme ve yatırım yapma gayreti
içerisindedir. ISPS Code güvenlik sistemi, bu yatırımların bir bölümünü
oluşturmaktadır.
 Geçmişte âtıl olarak değerlendirilen limanımız, ziyaretçi sayılarına
bakıldığında Akdeniz limanlarıyla rekabet edebilecek duruma gelmişlerdir.
Dünya çapında bu denli hız büyüyen bir sektörde limanlarımız da aynı
gelişmeyi yakalamak zorundadır. Akdeniz çanağında tüm ülkeler liman
yatırımlarını hızlandırmışlar, rekabet güçlerini arttırmak gayreti
içerisindedirler.
Ülkeler Bazında Avrupa Kruvaziyer Pazarı Büyüme
Oranı (DTO;2020)
 Türkiye için uzun vadeli planlar ve alt yapılar üzerinde çalışılması
gerekmektedir. Türkiye’nin 2 adet kruvaziyer anlamında yolcu gemisi
(feribotu) vardı. Ancak, bahsekonu gemiler yabancı ülke ortaklı bir şirkete
devrolması ile birlikte henüz Ülkemiz bayrağını taşıtan bir türk şirkete ait
Kruvaziyer Gemimiz bulunmamaktadır. T.C.Başbakanlık Kültür ve Turizm
Bakanlığı tarafından 13 Ocak 2007 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanununun Deniz Turizmi ile İlgili
Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin kanunda ilk defa Kruvaziyer
Turizm tanımı yer almış olup, böylelikle ülkemizde kruvaziyer gemi inşaatı ve
sektörü yeni bir ivme kazanacak ülkemiz kıyılarının turizm açısından
değerlendirilme çeşitliği artarak döviz kazancında ülke ekonomisine önemli
girdiler sağlanacaktır.
 İzmir Limanı bir özelleştirme dönemine girmektedir. Bodrum Kruvaziyer
Terminali Projesi ise uzun yıllardır ülkemizin ve özellikle Bodrum'luların
gündeminde yer alan Bodrum Yolcu İskelesi, 2003 yılında Yap İşlet Devret
sistemiyle DLH Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilmiş olup, 2008 yılında
faaliyete geçmiştir. Böylelikle, 200 metre uzunluğunda bir ana iskele ile
feribot ve tekne yanaşma yapılarından oluşmuş olan Bodrum Yolcu İskelesi,
ülkemizin ilk tam kapsamlı ve modern kruvaziyer terminali olarak hayata
geçmiştir. Bodrum'un turizm potansiyelinde önemli bir sıçrama yaratması
beklenen terminalin, günümüz şartlarına uygun boyut ve kapasitede
yapılabilmesi için çalışmalar da bir yandan devam etmektedir.
 Ayrıca, Marmaris’te hizmet vermekte olan kruvaziyer limanı her geçen yıl
artan gemi ve yolcu trafiği yanında büyük ve modern tip yolcu gemilerinin
uğrak yeri olmuştur. Limanın kapasitesinin arttırılması ve yeni yanaşma yerleri
oluşturulması için planlama ve avan projelendirme çalışmaları devam
etmektedir.
 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığımızın tasarı halindeki 2023 Turizm Stratejisine
göre aralarında Galata ve Haydarpaşa limanlarının da bulunduğu 10 civarında
kruvaziyer liman yapılması hedefine ilişkin olarak; Galataport Kruvaziyer
Liman alt ve üst yapısını tamamlayarak 2019 yılınının Mayıs ayında ilk gemisini
karşılamaya hazırlanmaktadır.
 Dünya Kruvaziyer Şirketleri İstanbul’u Kalkış-Varış Limanı (Turn-Around Port)
Olarak İlan Ederek Gelişme Programına Almışlardır.
 Akdeniz’de Ana Limanlar; Barcelona Venedik Napoli Pire
Ek Olarak; İstanbul İzmir Antalya İstanbul, İzmir ve Antalya ile birlikte Ek
Liman olarak lanse edilen St. Petersburg tüm şartları tamamlayarak 2008
yılında Turn-Around Port olmaya hak kazanmıştır Ana Liman Olabilmek İçin;
 2008 yılında turn-around port olmaya hak kazanmıştır ana liman
olabilmek ı̇ çin; dünya kenti olması modern ve kruvaziyer limanına
yakın hava limanına sahip olması, limana yakın otellerin olması
ulaşım yollarının yeterli olması Kruvaziyer gemi yolcu trafiğine uygun
modern yolcu terminali olması,2500-5500 yolcu kapasiteli gemiler ı̇ çin
uygun rıhtım olması, gerekmektedir. ı̇ stanbul, ı̇ zmir ve antalya bu
şartların tümüne sahiptir.
 lk kez 1831 yılında İtalya’dan yola çıkıp İzmir’i de kapsayan bir Akdeniz turu
ile başlayan kruvaziyer turizmi, 2013 yılı sonunda dünya genelinde 20.9
milyon yolcuya ulaşmıştır.
 2013 yılında, söz konusu 20,9 milyon kişinin 2,2 milyonu Türkiye limanlarını
ziyaret etmiştir. Bir başka deyişle toplam kruvaziyer turistinin yaklaşık
%11’inin yolu Türkiye’den geçmiştir.
 Beklentiler bu yıl dünya genelinde kruvaziyer turist sayısının 22 milyona
ulaşması. Bu da yaklaşık %5’lik bir artış beklentisi demek. Dünya limanları
%5’lik büyüme hedefleri ile yola devam ederken, Türkiye dünya ortalaması
üzerinde büyüme potansiyeli vaat etmiştir.
 Türkiye’ye gelen kruvaziyer gemilerinin %40’a yakını Yunanistan’daki Pire
Limanı’ndan hareket ettiği için bu ülkedeki negatif gelişmeler direkt
Türkiye’yi de etkiler hale gelmiştir. Pire Limanı’nda yaşanan olumsuzluklar
nedeniyle rezervazyonlarını Batı Akdeniz’e kaydırma eğilimi gösteren dev
kruvaziyer şirketlerin bu stratejisi Türkiye’nin bu alanda büyüme oranını da
yarıya düşürmüş durumdadır.
 Yunanistan faktörüne rağmen kruvaziyer yolcuların Türk turizminde önemi
giderek artmaktadır. 2003 yılında sadece 581 bin kruvaziyer yolcuyu ağırlayan
sektör, 11 yılda %285 gibi büyük bir atışa imza atarak 2014 yılında ufak bir
düşüşle 1,8 milyon yolcuya ulaşmıştır. Oysa aynı dönemde dünya kruvaziyer
turisti sayısındaki artış %150’lerde kaldı. Yani Türkiye dünya genelinin 2
katına yakın bir büyümeye imza atmıştır.
 2013'te 2,2 milyon kruvaziyer turisti Türkiye'ye ziyaret ederken, bu rakam
2014 yılında başlayan Yunanistan'daki kriz ve grevlerin etkisi ile birlikte 2016
yılında dünyada yaşanan global kriz ve terör tehdidi kruvaziyer şirketlerinin,
Doğu Akdeniz’den Uzak Doğu Kruvaziyer turlarına yönelmesi sebep olmuştur.

 Kruvaziyer turisti, sağladığı gelir açısından da Deniz Turizminin yükselen

yıldızı olmuştur. Kruvaziyer turistinin 7 günlük bir seyahatte gemide harcadığı
tutar ortalama bin 719 dolardır. Yani kruvaziyer turizminin sadece gemiler
açısından büyüklüğü 36 milyar dolara ulaşmış durumdadır. Bu rakama,
kruvaziyer turistinin gemi dışında yaptığı harcamalar dahil değildir. Kruvaziyer
turist, normal bir turistin ortalama 3 katı kadar harcama yapmaktadır.
 Örneğin; Türkiye'de normal bir turistin günlük ortalama harcaması 50-55 dolar
seviyesindeyken, transit bir limanda kruvaziyer turisti için bu rakam 120
doları, ana limanlardaise 150 doları geçmektedir. Kruvaziyer tayfası da
limanlarda günlük ortalama 70 dolar harcama yapmaktadırlar. Bu rakamlar
baz alınarak yapılan hesaba göre, kruvaziyer turisti ve tayfasından Türkiye'de
esnafa yaklaşık 400 milyon dolar para bırakmaktadır.
Özetle;
2013'te 2,2 milyon kruvaziyer turisti Türkiye'ye ziyaret ederken, bu rakam 2014'te
dünyada yaşanan ekonomik krizle birlikte Yunanistan'daki kriz ve grevlerin etkisi ile
kruvaziyer şirketlerinin Batı Akdeniz turlarına yönelmesi sebebiyle 1,8 milyon
turiste ulaşmıştır.
  Dünyadaki tüm kruvaziyer turistlerinin %11'inin yolu Türkiye'den geçmektedir.
 Bir kruvaziyer turistinin 7 günlük gemi harcaması ortalama bin 719 dolardır.
  Türkiye'de günlük turist harcaması (konaklama ve ulaştırma hariç) ortalama 50
dolar,
kruvaziyer turistinin limanlarda yaptığı günlük harcama ise ortalama 120-150
dolardır.
  Türkiye’ye gelen turistlerin %30’unun durağı İstanbul olmakla birlikte, İstanbul’u
Kuşadası ve İzmir takip etmektedir.
  Dünya genelindeki 20,9 milyon kruvaziyer turistin %84’ü ABD’lidir.
  En çok tercih edilen rota %37,3 ile Karayipler ve Bahamalar. Türkiye’nin de
içinde
bulunduğu Akdeniz Bölgesi %19,1 ile ikinci sırada yer almaktadır.
 Dünya ekonomisinde 2008-2009 krizinin yaralarını sarmasıyla birlikte yeniden
büyümeye başlayan kruvaziyer turizminde Türkiye'nin de yükselişi
sürmektedir. Son 11 yıla bakıldığında sadece 2009 yılında gerileme yaşayan
Türkiye'ye gelen kruvaziyer turisti sayısı 2013 yılında 2,2 milyonu geçerek,
dünyadan aldığı pay %11'e çıkmıştır. Son 10 yılda büyüme oranı %285 olarak
gerçekleşmiştir. Kesinleşen rezervasyonlar ve ön talepler dikkate alındığında
Türkiye'ye gelen kruvaziyer turisti sayısının 2019 yılında da tekrar %2-3
seviyesinde artış sağlamıştır.
Varış Yerleri Bazında Dünya Kruvaziyer Pazarı DTO
Sektör Raporu, 2020)
 Kruvaziyer Turistin %30’u İstanbul’a
gelmektedir. Türkiye'ye gelen kruvaziyer
turistlerinin %30'unun durağı İstanbul oldu. Bunu
%25.7 ile Kuşadası ve %21.7 ile İzmir takip
etmiştir.
 İstanbul, Kuşadası Ve İzmir Yolcuların % 75'ini
Ağırlamaktadır
 Dünyada kruvaziyer turizmi 2013 yılında 20,9 milyon kişiye
ulaşırken, bu rakam 2014 yılında ise 18 milyon olarak
gerçekleşmiş olup, 2018 yılı için beklenti 24,1 milyon
kişidir. 2015 yılında kruvaziyer turizminin sadece gemiler
açısından büyüklüğü 40 milyar dolara ulaşmıştır. Sektörün
en büyük 3 şirketi Carnival Corporation, Royal Caribbean
Cruises ve Norwegian Cruise yolcuların %79,4'üne, gelirin
%71,8'ine sahiptir. Yolcuların ve tayfaların 2015 yılında
limanlarda yaptığı doğrudan harcama yaklaşık 19,2 milyar
dolar olarak gerçekleşmiştir.
 Kruvaziyer turizminin %84 gibi önemli bir kısmı ABD'li turistlerden
oluşmaktadır. 2013 yılında 17,6 milyon ABD'li kruvaziyer yolculuğuna çıkarken,
bunların 11.7 milyonunun yolculuğunun başlangıç noktası da ABD. 1990
yılından bu yana toplam 200 milyonu aşkın yolcu kruvaziyer turizmini tercih
etmiştir. Bu rakamın %40'ı son 5 yılda yolculuk yapmıştır. Ortalama bir
kruvaziyer yolculuğu 7 gün sürerken, kruvaziyer turistlerinin en çok tercih
ettiği rota ise %37,3 ile Karayipler ve Bahamalar olarak gerçekleşmiştir. Bunu
%19,9 ile Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz bölgesi takip etmiştir.
BÖLGELER BAZINDA PAZAR PAYI
(DTO,2020)
Bölge Pay (%)

Karayipler/Bahamalar 37,3

Akdeniz 19,9

Avrupa (Akdeniz hariç) 9,8

Asya 3,6

Avustralya/Yeni Zelanda/G. Pasifik 4,1

Alaska 5,4

Güney Amerika 3,4

Diğer 16,5
 Kruvaziyer yolcularının yaş ortalaması 50’dir.
Yapılan araştırmalar yolcuların ortalama yıllık
gelirinin 100-110 bin dolar seviyesinde olduğunu
ortaya koymaktadır. Yolcuların kruvaziyer
turizmini tercih etmesinin önemli nedeni
'eğlenceli ve hesaplı lüks' olarak öne çıkmasıdır.
Yolcuların %86 gibi önemli bir kısmı evli ve %75'i
zaten seyahate eşleriyle katılmaktadır.
 Kruvaziyer turistinin gemide yaptığı harcama 7 günlük bir
ortalama sehayat için 1.719 dolardır. Bu miktarın %75'i
bilet parasına gitmektedir. Gemide yapılan diğer harcama
kalemleri ise casino, bar, iniş giderleri ve spa olarak öne
çıkıyor. Buna ek olarak, kruvaziyer turisti ve gemi
tayfalarının indiği limanlarda yaptığı harcamanın 2015
yılında 19,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Harcama kalemi Harcama ($)

Bilet 1.304

Seyahat sırasında harcama 415

Casino/Bar 222

İniş giderleri (Kruvaziyere kalan) 81

Spa 40

Diğer 61

TOPLAM HARCAMA
 Kruvaziyer turizminden en çok hangi limanların
kazandığına bakıldığında ABD'de Florida'nın açık ara lider
olduğu göze çarpmaktadır. Florida'da 3 kruvaziyer
limanının toplam geliri yaklaşık 1,5 milyar dolardır. Miami
Limanı 605 milyon dolarlık gelirle dünya lideri
konumundadır. Dünya sıralamasında 4'üncü olan, Avrupa'da
ise ilk sırada yer alan liman ise Barselona’dır.
Sıra Şehir Liman Gelir (milyon dolar)
1 Florida Miami 605
2 Florida Fort Lauderdale 500
3 Florida Port Canaveral 493
4 Barselona Barcelona 382
5 Roma Civitavechia 373
6 Bahamas Nassau 349
7 Mexico Cozumel 278
8 Venedik Venice 255
9 Southampton Southampton 243
10 Texas Galveston 194
2023 HEDEFİ VE YENİ LİMANLAR

 : Gelir düzeyi yüksek bir turizm kitlesi demek olan kruvaziyer turizm, Türkiye
için de büyük önem taşımaktadır. Bunun için kuşkusuz ilk etapta gerekli olan
şey ise liman sayısını artırmak. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Türkiye Turizm
Stratejisi 2023 hedefinde de de yeni limanlar yer alıyor. Buna göre,
2023 HEDEFİ VE YENİ LİMANLAR

   Samandağı Kruvaziyer Limanı,

   Antalya Kruvaziyer Limanı,
   Çeşme Kruvaziyer Limanı,
   Çanakkale Kruvaziyer Limanı,
   İstanbul Galata Kruvaziyer Limanı,
   İstanbul Ataköy Kruvaziyer Limanı,
   İstanbul Zeytinburnu Kruvaziyer Limanı,
   Samsun Kruvaziyer Limanı,
   Trabzon Kruvaziyer Limanı, programa alınmış durumda.
 Söz konusu stratejik hedeflerden İstanbul Home Port ilan edilmesine ilişkin
gelişmelere iklişkin olarak ;
 -Galataport Kruvaziyer Limanı alt ve üst yapısını tamamlayarak, 2019 yılınının
Mayıs ayında ilk gemisini karşılamaya hazırlanmaktadır.
- 2019 yılında tüm alt ve üst etüd çalışmaları tamamlanan Yenikapı Kruvaziyer
Limanı 2022 yılında uluslararası kruvaziyer gemilere ev sahipliği yapmaya
hazırlanmaktadır.
 - Ayrıca Zeyport 150 m altı kruvaziyer gemilerin yanaşmasına elverişli olup,
tarhi yarım adaya yakın olması ile butik kruvaziyer gemilere hizmet vermeye
hazırdır.
- Atköy Marina ise yeni plan revizyonu ile Mega Yatlar için ayrı bir alan
oluşturarak Türkiye’nin ilk Mega Yat Limanı alanını oluşturmuştur.
Buna göre Turizm Sektöründe Başarmamız
Gerekenler

1. Turizm çevre ve altyapı dengesinin kurulması ve çevre bilincinin oluşturulması

2. Yeterli düzeyde tanıtım
3.Fiyat dengesi
4.Kalifiye eleman
5.Ülke geneline yayılma
6. İç turizmde tatil bilincinin artırılması
7. Turizm sezonunun 12 aya çıkartılması
8. Verimlilik örgütlenmesinin sağlanması, sektörel güvencelerin oluşturulması
Türkiye Turizm Sektörünün Güçlü
Yanları

1. İklim, doğal kaynaklar ile tarihi değerlerin varlığı ve henüz büyük oranda
bozulmamış çevre
2. Ana pazarlardaki tanınmışlık, pazar payının yüksekliği ve buralarda Türkiye
spesiyalisti seyahat organizatörleri ve uçak şirketlerinin varlığı
3. Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli
tesislerin varlığı 4. Halı, deri, konfeksiyon ve mücevher başta olmak üzere
alışveriş olanakları, yöresel potansiyele bağlı olarak gelişen el sanatları ve el
sanatı ürünlerinin varlığı
5. Turizmin çeşitlenmesine olanak veren coğrafi yapı ve ulaşım olanakları
Türkiye Turizm Sektörünün Zayıf Yanları

1. Sağlık, teknik altyapı ve enerji konularında yetersizlik

2. Turizmde yeterince çeşitlendirmeye ve coğrafi yaygınlaştırmaya gidilmemesi
3. İç turizm ile ilgili stratejik planlama eksikliği
4. Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasındaki güçlükler nedeni ile
pazarlamanın düşük fiyatlara yapılması, düşük fiyatların bir çekim unsuru haline
gelmesi
5. Ulaşım olanaklarının yetersizliği (Havayolu, Demiryolu vb.)
 Bu tespitler ışığında, zayıf alanlarının iyileştirilerek, Ülkemizin mevcut
Kruvaziyer Turizmini arttırmaya çalışılmak için ülkemizin önemli turizm
alanlarının tanıtımının yapılması,yabancı basın, fuar, seminer, konferans v.b.
yurtdışı tanıtımlarına daha çok ağırlık verilerek,196
 iyi bir pazarlama strateji geliştirilmesi ve Ülkemiz Kruvaziyer Limanlarını
Turn- Around Port (Kalkış-Varış) Limanı Haline getirmeliyiz.

 Kaynaklar: CLIA ve Med Cruise Verileri TURSAB Kruvaziyer Raporu

 DTGM Verileri
 2018 yılında 303 adet gemi ile 294.743 adet yabancı uyruklu yolcu ülkemiz
limanlarını ziyaret etmiştir.
 2019 yılında 344 adet gemi ile 300.896 adet yabancı uyruklu yolcu ülkemiz
limanlarını ziyaret etmiştir.2020 yılında Ülkemiz Limanlarına uğrayacak
Kruvaziyer Gemilerde artış beklenmektedir.
Yıllar İtibariyle Ülkemiz Limanlarını Ziyaret Eden
Kruvaziyer Gemi ve Yolcu Sayıları (2010-2019)
Dalış Turizmi ve Su Sporları Faaliyetleri

 Son yıllarda tüm dünyada yepyeni bir turizm dalı olan "Dalış Turizmi” kavramı
oluşmuştur. Türkiye'nin sahip olduğu eşsiz sualtı değerlerinden başka
ülkemizin bu konuda avantajlı bir yanı da coğrafi konumudur. 1985 yılında
batık gemi kalıntılarının da içinde bulunduğu sualtı kültürel değerlerimiz,
Kültür Bakanlığı'nın girişimleri ile bilimsel dalışlar dışında tüm dalışlara
kapatılmıştır.
 2001 yılı Eylül ayında Kültür ve Turizm Bakanlığı çalışmaları sonucu turizm
amaçlı dalışlara kapalı olan alanlar tekrar değerlendirilmiştir. 12 Nisan 2020
tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayınlanan Su Altında
Korunması Gerekli Kültür ve Tabiat Varlığı Bulunan Bölgelerde Turizm ve
Sportif Amaçlı Dalış Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik” ile bu alanlarda yapılacak dalış izni ilgili Yönetmelik gereği
kurulacak Komisyonun değerlendrimesine bırakılmıştır.
 Bodrum-Turgutreis yakınlarındaki ve birçok antik batık gemi kalıntısını
bünyesinde bulunduran Yassıada, Kaş yakınlarındaki Kekova batık kenti ve
Çanakkale bölgesinde bulunan 1. Dünya Savaşının gemi kalıntıları kontrollü
olarak dalış turizmine açıldığı durumda Türkiye Kültür Dalış Turizmi açısından
dünyanın en önemli ülkeleri arasında olacağı değerlendirilmektedir.
 Gelişen teknoloji sonucu eğlence ve spor amaçlı deniz araçları ortaya
çıkmıştır. (Sörf, yelken tekneleri, jet-ski, kayak, banana, paraşüt v.s.)
Özellikle otel veya tatilköyü önlerinde faaliyet gösteren rekrasyonel su
sporları işletmelerinin sayısı ülke genelinde yaklaşık 700’dür.Su sporları, adı
spor olsa bile sermaye-emek-bilgi yoğun birer ticari işletmelerdir. Kesin
kurallarla denetlenen ve belirli özel kulvarlarda çalışan bu meslek dalı,
1990’lardan sonra hızla gelişmiş ve ciddi bir sektör olmuştur. Ülkemizde dalış
turizmi ise çok uzun yıllardan beri yapılmaktadır. Özellikle arkeolojik
denizaltı değerlerimizin çokluğu uzun yılar bu sektörü ciddi kısıtlamalarla
karşı karşıya bırakmıştır. Ancak, sonraki gelişmeler bu Turizm dalının döviz
getirici ve kültürel arkeolojik değerleri tanıtımının önemi ortaya çıkarmıştır.
İzinli dalış bölgeleri genişlemiştir. Hatta sualtı parkları-müzeleri girişimlerine
başlanmıştır.
 Ülke genelinde 700 dolayında su sporu işletmesinin büyük bir bölümü mevcut
turistik tesisler bölgesinde, diğerleri İl ve İlçe Turizm Müdürlüklerinin
belirlediği sahalarda faaliyet göstermektedir. Yıl içinde gerçekleştirilen su
sporları aktiviteleri karşılığında 150 Milyon Dolar gelir elde edildiği tahmin
edilmektedir.
 Fethiye’den Marmaris / Aksaz’a kadar olan sahil şeridi
geçtiğimiz yıllarda SU SPORLARI MERKEZİ ilan edilmiş olup,
anılan bölge kürekçilerin ve yelkencilerin odağı haline
gelmiştir. Fethiye Körfezinde her yıl Mart aylarında
uluslararası kürek yarışları düzenlenmektedir.
Çeşme Yarımadası, öncelikli yatırımlara dahil edilerek turizm sezonunu 12 aya
çıkartacak yap-işlet-devret modeli uygulanmalıdır. Çeşme Yarımadası’nda sportif aktiviteler için kamp turizmi
(futbol, basketbol), jeotermal seracılık, Alaçatı’da dünya çapında sörf okulu,
yat limanı bölgesi, balıkçılık ve turizme öncelik tanınabilecek niteliktedir.

Deniz Turizmi Araçları

İşletme Sayısı Su Altı Belge Sayısı Su Üstü Belge Sayısı
İşletmeleri ve Belgeleri
TOPLAM 976 279 6
 Denizcilik eğitimi, toplumun tüm kesimlerine optimal
seviyede yansıtılmalıdır. Kalkınmanın, çağdaşlaşmanın ve
dışa açılmanın esasını oluşturan eğitimin en önemli
işlevlerinden biri de nitelikli insan gücünü yetiştirmektir.
Belirlenen nitelikteki insanı yetiştirmek, ancak iş
alanlarının gereksinim duyduğu bilgi, beceri ve
alışkanlıkları kazandıracak eğitim öğretim ortamının
sağlanmasıyla mümkündür.
 Özelliklekamu ve özel sektör kuruluşlarının
denizcilik eğitimi alanına gerekli önemi
göstermemeleri sonucu bir yandan kamunun
eğitim maliyetini arttırmakta, diğer yandan
da verilen eğitimin kalitesini olumsuz yönde
etkilemektedir.
Denizcilik eğitimi alanında karşılaşılan sorunların ana
başlıkları aşağıda sıralanmıştır.

 a)  Günlük deniz gezileri yapan işletmelerin gereksinim duyduğu işgücünün

yetiştirilmesinde darboğazlar vardır.
 b)  Deniz turizmi alanında çalışan ya da gereksinim duyulan personeli
yetiştirmek üzere açılmış olan orta ve yüksek öğretim düzeyindeki eğitim
kurumları yetersizdir.
 c)  Yaygın eğitim alanında özel sektör tarafından açılmış olan kurslarda verilen
eğitimi nitelikli değildir.
 d)  Denizcilik eğitimi konusunda Denizcilik Müsteşarlığı ile Milli Eğitim
Bakanlığı arasında istenilen düzeyde koordine sağlanamamıştır.
 e)  Turizm meslek yüksek okulları ile turizm alanında eğitim veren işletmecilik
fakültelerinde yat turizmi ile ilgili derslere yeterince yer verilememektedir.
Bu sorunların çözümüne yönelik olarak:

Deniz turizmi alanında çalışan personeli yetiştirmek üzere orta öğretim düzeyinde resmi ve özel
Anadolu Meslek Liseleri ile yat limanlarının bulunduğu yörelerdeki Anadolu Meslek Liseleri bünyesinde
denizcilik eğitimi bölümleri açılmalıdır. Nitekim Bodrum Anadolu Meslek Lisesi bünyesinde yıllardır
yatçılık eğitimi veren okul, sektör ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın müştereken hazırladığı müfredatıyla bu
konuya iyi bir örnektir.
b)  Denizcilik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarında yat işletmeciliği, deniz turizmi vb. alanlarda
çalışacak elemanların yetiştirilmesi için gerek duyulan bölümler açılmalıdır.
c)  Yaygın eğitim alanında Özel sektör tarafından açılmış olan kurslarda verilen eğitim, denizcilik
sektörünün ihtiyaç duyduğu becerikli insan gücünü yetiştirebilecek nitelikte olmalıdır.
d)  Denizcilik eğitimi konusunda ilgili birimler arasında koordinasyon sağlanmalıdır.
e)  Turizm meslek yüksek okullarında ve turizm alanında eğitim veren işletmecilik
fakültelerinde yat turizmiyle ilgili derslere daha fazla yer verilmelidir.
Tanıtım

 Ülkemiz deniz turizmi sektörünün yurtdışındaki

tanıtımı 1985 yılından öncesine gitmektedir,
ancak bu tanıtım genel olarak Düsseldorf Deniz
Turizmi Fuarında yapılan çalışmalarla sınırlı
kalmıştır. Denizcilik fuarlarında gerçekleştirilen
tanıtım çalışmaları, tamamıyla Turizm Bakanlığı
bilgisi doğrultusunda ve Bakanlık bütçesinin
elverdiği ölçüler içinde, yurt dışındaki Turizm
Müşavirlikleri vasıtası ile yapılmıştır.
 Deniz Turizmi Sektörü’nün tanımlarda yer alması
 Diğer ülkelerdeki tanıtım faaliyetlerine
bakıldığında Yunanistan, İtalya, Fransa ve İspanya
sürekli olarak söz konusu fuarlarda yer
almaktadır. Tunus, İsrail, Slovenya ve Ukrayna ise
deniz turizmi fuarlarında yeni yer almaya
başlamışlardır.
Ekonomi

 Deniz turizmi ülkemiz için çok önemli bir gelir kaynağıdır.

 2023 yılında AB ülkelerindeki emekli nüfusun 100 milyonu
aşacağı değerlendirilmektedir. Bu potansiyelin rasyonel bir
şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir.
 Deniz Turizmi önemli bir gelir kaynağımız olmakla birlikte
düzenli bir döviz istatistiğine sahip değildir. Deniz turizmi
içindeki tüm sektörler Deniz Turizmi Yönetmeliği ile
belgelendirilmeli ve döviz girdileri istatistiklerindeki
sapmalar düzeltilmelidir.
Stratejik Amaçlar

 Deniz Turizmi Sektörünün stratejik amaçlarının en

başında Türkiye Kıyıları Makro Plan Projesi
çerçevesinde kıyılarımızın planlanarak, deniz
turizmine elverişli koy, körfez ve kıyılarımızın
belirlenmesi ve belirlenen bölgelerinin ekolojik
dengesini bozmayacak şekilde yapılacak
düzenlemelerle yeniden bölgesel kalkınma
planlarını gerçekleştirilmesidir.
Hedef ve İlkeler

 Türkiye, deniz turizmi bakımından İspanya, Fransa, İtalya,

Hırvatistan ve Yunanistan’ın gerisindedir. Ancak yat limanları ve
yatlarda üretilen turizm hizmetleri ile yat limanları ve çekek
yerlerinde verilen onarım hizmetleri bakımından Akdeniz’de
önemli bir rol oynamaktadır.
 Türkiye kıyılarında sadece 10 Bin yat ağırlanabilmektedir; çünkü
marina sayısı ve çeşidi yetersizdir. Denizcilik Müsteşarlığı’nın
verilerine göre, Türkiye’de 300 kıyı tesisi bulunmaktadır.
 Limanlar yedi kuruluşun ilgi alanındadır, kurumlar arası
koordinasyon sağlanamamaktadır. Deniz turizmi 10 milyar dolarlık
gelir vadeden bir sektördür.
Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Türkiye Turizm
Stratejisi Eylem Planı (2013-2018)

 Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı (2003-
2018) Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından çalışmaları sürdürülen Türkiye
Turizm Stratejisi, turizm sektöründe, kamu ve özel sektörün yönetişim ilkesi
çerçevesinde işbirliğini gündeme taşıyan ve stratejik planlama çalışmalarının
yönetim ve uygulanma süreçlerinde sektörün önüne bir yol haritası konularak
yönlendirilmesi temel amaç olarak kabul edilmiştir.
.Sonuç ve Değerlendirme

 Tüm bu verilerin ışığında; Türkiye için çok önemli bir gelir kaynağı olan deniz
turizminde arzu edilen seviyeye ulaşılamadığı saptanmaktadır. Türkiye’de
turizm anlayışı, turizmin tamamlayıcı unsuru olan konaklamayı esas kabul
etmekte, ana amaç olan unsurları ise tâli faktör olarak görmektedir. Kongre
ve bilimsel turizm dışında tarihi, kültürel, dini ve doğal motifler de turizmin
önemli unsurlarıdır. Türkiye’ye gelen turistlerin %80’inden fazlasının deniz
varlıkları için geldiği Turizm Bakanlığı tarafından teyid edilmektedir. Deniz
turizminin Türkiye’nin turizm gelirleri içinde tâli unsur olarak algılanmasına
karşılık, %20’lik payı oluşturmaktadır. Deniz Turizminde ülkemizin güçlü
yönleri şu şekilde sıralanabilir:
  Coğrafi konum
   Pazar büyüklüğü
   Ülkemizin zengin bir tarihe ve kültür varlıklarına sahip olması
   Deniz turizmi için doğal imkân ve kabiliyetlerin fazlalığı
   Akdeniz Çanağında beş altın çıpalı marinaların yarısından
fazlasının ülkemizde
 olması
   Bakım onarım hizmetlerimiz Zayıf taraflarımız:
   Marinalarımızın kapasitelerinin tam olarak kullanılmaması
   Bürokratik işlemlerin fazlalığı
   Marina yatırımlarının projelendirilmesi konusunda bürokrasinin
azaltılması ve
 yatırımın hızlandırılması amaçlı Yuvarlak Masa yönteminin
ülkemizde
 uygulanmaması
   Denizcilik ve turizm eğitimi eksikliği
   Uluslararası lobi çalışmalarının yetersizliği
 Bunların yanısıra Akdeniz ülkeleriyle rekabet eksikliği, bölgesel istikrarsızlık,
makro
 ekonomik istikrarsızlık, kötü imâj ve tanıtım gibi ülkemiz turizmi için en
büyük tehdit ve riskleri oluşturan faktörlere rağmen; iyi bir tanıtım atağıyla
ve diğer sorunların da giderilmesiyle, ülkemiz yat turizminde Akdeniz’in en
tercih edilen ülkelerinden biri olma özelliğini, artan bir taleple sürdürme
şansına sahip olacaktır. Türkiye’nin deniz turizminden optimal anlamda
yararlanabilmesi için liman ücretlerinin düşürülmesi, marina yatırımlarının
tamamlanması ve yeni marinaların yapılması, ekonomik getirisi çok yüksek bir
turizm türü olan kruvaziyer turizmin teşvik edilmesi ve müteşebbislere
finansmanda gerekli kolaylıkların sağlanması, yat turizminin ve su sporlarının
desteklenmesi, çok önemli bir potansiyeli bünyesinde barındıran turizme
uygun sörf alanları ve dalış alanlarının hizmete sokulması gerekmektedir.
 Bu uygulamaların gerçekleştiği durumda Türkiye deniz turizminde dünyanın en
iyi birkaç ülkesinden biri olma imkân ve şansına sahip olacaktır.
DENİZ TURİZMİ BİLEŞENLERİ

 Yat Yatırım ve İşletmeciliği

 Mavi Tur İşletmeleri ( Guletler)
 Bareboat İşletmeleri
 Günübirlik Tur Tekneleri İşletmeleri
 Boğaz Turu Düzenleyen Turistik Amaçlı Gezi Tekneleri
İşletmeleri
 Yat Limanı ve Marina İşletmeciliği
 Kruvaziyer Turizm ve Feribot İşletmeciliği
 Su Sporları ve Dalış Turizm İşletmeciliği
 Yine çok eski yıllarda başlayan dalış turizmi, teknolojik gelişmeye paralel
olarak su üstü sporlarının da eklenmesiyle önemli bir turizm sektörü haline
gelmiştir. Günübirlik teknelerimiz ise, özellikle turizm merkezlerimizde sayıları
binlerle ifade edilen bir filo oluşturmuştur.
 Yat Yatırımları ve İşletmeciliği  

 Ülkemize gelen turistler, “bareboat” (mürettebatsız) ya da mürettebatlı tekneler

kiralayarak kıyılarımızda gezinti yapma imkânına sahiptir. Mürettebatlı teknelerin
büyük bir kısmı olan “gulet”ler ise ülkemize özgü bir seyahat ve tatil türü olan
“Mavi Yolculuk” turizmini yaratmıştır. Bu konuda; gerek turistlerin can ve mal
güvenliği, gerek deniz kirliliği, gerekse haksız rekabetin önlenmesi ve mavi
yolculuğun geleceğinin güvence altına alınması için ciddi bir kontrol sistemine ve
yeni uygulanabilir kurallara ihtiyaç vardır. Yat bağlama kapasitemizin arttırılması
için yetkilerin tek elde toplanması sağlanmalı ve bürokrasi hızlandırılmalıdır. Yat
işletmeciliği özendirilmeli ve mevzuattan arındırılmalıdır.

 Bunun yanı sıra, yat imalatçıları özendirilmeli, Avrupa normlarında üretim için
eğitim ve altyapı sağlanmalıdır. Türklerin ve yabancıların, Türkiye’de imal
edilmiş, Türk bayraklı yat satın almaları özendirilmelidir. İtalya’da yat imalatı
endüstrisi bu şekilde gelişmiştir. Ne yazık ki, Türkiye’de yüzde yüz yabancı
sermayeli her türlü yatırım yapılabilirken, yabancıların Türk bayraklı yat sahibi
olmaları imkânsızdır.
Marina Yatırımları ve İşletmeciliği

 İtalya’nın 6500 km. uzunluğundaki kıyılarında 380, İspanya’nın 4964 km

uzunluğundaki kıyılarında 96, Hırvatistan’ın 5835 km uzunluğundaki kıyılarında
50 adet marina varken, her yönü ile çok daha güzel, değişik, zengin 8333
kilometrelik kıyılarımızda ise sadece 36 marina bulunmaktadır.
 Ülkemiz kıyılarında 2002 sonu itibariyle 25 adet marina varken, 2009 Yılı başı
itibariyle bu rakkam 36 adete (4’ü Belgesiz) ulaşarak 7 yılda % 44’lük bir
artış sağlanmıştır.
Kruvaziyer Turizm ve Feribot İşletmeciliği

 Seyahat endüstrisinin en hızlı gelişen sektörü kruvaziyer turizmidir. 1980’den

beri yıllık gelişme oranı % 8’lerdedir. Hızla büyüyen kruvaziyer gemileri 3000 -
3500 turist taşımakta böylece hem kişi başına maliyetlerini düşürerek şimdiye
kadar kruvaziyer almada maddi gücü olmayan turistleri de kazanmakta ve
sundukları imkanlarla çok cazip bir duruma gelmektedirler.
 
 Bugünkü kruvaziyer endüstrisi kısa (3 - 4 gün), uzun (15 gün ve fazlası)
kruvaziyer imkanlarıyla bir çok ülkenin kentlerini gezme olanağını
vermektedir.

 Dünya genelinde son bir yılda 14 milyon kişi kruvaziyer gemiler iel seyahat
yapmıştır. Bunun 10 milyona yakını (9,747) Amerikalı, 4 milyonu da Avrupa ve
diğer ülkelerdendir. Kruvaziyerlerin çoğu Karayipler’de seyir etmektedir.
Dalış Turizmi ve Su Sporları Faaliyetleri
 

 Son yıllarda tüm dünyada yepyeni bir turizm dalı olan "Dalış Turizmi" kavramı
oluşmuştur. Türkiye'nin sahip olduğu eşsiz sualtı değerlerinden başka ülkemizin
bu konuda avantajlı bir yanıda coğrafi konumudur. 1985 yılında batık gemi
kalıntılarının da içinde bulunduğu sualtı kültürel değerlerimiz, Kültür
Bakanlığı'nın girişimleri ile bilimsel dalışlar dışında tüm dalışlara kapatılmıştır.

 2001 yılı Eylül ayında Kültür Bakanlığı çalışmaları sonucu sportif dalışlara
kapalı olan alanlar tekrar değerlendirilmiştir.
 
 Bodrum-Turgutreis yakınlarındaki ve birçok antik batık gemi kalıntısını
bünyesinde bulunduran Yassıada, Kaş yakınlarındaki Kekova batık kenti ve
Çanakkale bölgesinde bulunan 1. Dünya Savaşının gemi kalıntıları kontrollü
olarak dalış turizmine açıldığı durumda Türkiye Kültür Dalış Turizmi açısından
dünyanın en önemli ülkeleri arasında olacaği değerlendirilmektedir.
Dalışa Yasak Mevkiler
Suüstü Sporları

 Ülke genelinde 300 dolayında su sporu işletmesinin büyük bir bölümü mevcut
turistik tesisler bölgesinde, diğerleri İl ve İlçe Turizm Müdürlüklerinin
belirlediği sahalarda faaliyet göstermektedir.

 Yıl içinde gerçekleştirilen su sporları aktiviteleri karşılığında 150 Milyon Dolar

gelir elde edildiği tahmin edilmektedir.
 
 Fethiye’den Marmaris / Aksaz’a kadar olan sahil şeridi geçtiğimiz yıllarda SU
SPORLARI MERKEZİ ilan edilmiş olup, anılan bölge kürekçilerin ve yelkencilerin
odağı haline gelmiştir. Fethiye Körfezinde her yıl Mart aylarında uluslararası
kürek yarışları düzenlenmektedir.
Diğer Unsurlar

 Eğitim
 
 Denizcilik eğitimi, toplumun tüm kesimlerine optimal seviyede yansıtılmalıdır.
Kalkınmanın, çağdaşlaşmanın ve dışa açılmanın esasını oluşturan eğitimin en
önemli işlevlerinden biri de nitelikli insan gücünü yetiştirmektir. Belirlenen
nitelikteki insanı yetiştirmek, ancak iş alanlarının gereksinim duyduğu bilgi,
beceri ve alışkanlıkları kazandıracak eğitim öğretim ortamının sağlanmasıyla
mümkündür.
 
 Özellikle kamu ve özel sektör kuruluşlarının denizcilik eğitimi alanına gerekli
önemi göstermemeleri sonucu bir yandan kamunun eğitim maliyetini
artırmakta, diğer yandan da verilen eğitimin kalitesini olumsuz yönde
etkilemektedir.
 Denizcilik eğitimi alanında karşılaşılan sorunların ana başlıkları aşağıda
sıralanmıştır.
Denizcilik eğitimi alanında karşılaşılan sorunların ana başlıkları aşağıda sıralanmıştır.

 
 Günlük deniz gezileri yapan işletmelerin gereksinim duyduğu işgücünün
yetiştirilmesinde darboğazlar vardır.
 Deniz turizmi alanında çalışan ya da gereksinim duyulan personeli yetiştirmek
üzere açılmış olan orta ve yüksek öğretim düzeyindeki eğitim kurumları
yetersizdir.
 Yaygın eğitim alanında özel sektör tarafından açılmış olan kurslarda verilen
eğitimin nitelikli değildir.
 Denizcilik eğitimi konusunda Denizcilik Müsteşarlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı
arasında istenilen düzeyde koordine sağlanamamıştır.
 Turizm meslek yüksek okulları ile turizm alanında eğitim veren işletmecilik
fakültelerinde yat turizmi ile ilgili derslere yeterince yer verilememektedir.
Bu sorunların çözümüne yönelik olarak:

 Deniz turizmi alanında çalışan personeli yetiştirmek üzere orta öğretim düzeyinde resmi ve
özel Anadolu Meslek Liseleri ile yat limanlarının bulunduğu yörelerdeki Anadolu Meslek
Liseleri bünyesinde denizcilik eğitimi bölümleri açılmalıdır. Nitekim Bodrum Anadolu Meslek
Lisesi bünyesinde yıllardır yatçılık eğitimi veren okul, sektör ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın
müştereken hazırladığı müfredatıyla bu konuda iyi bir örnektir.
 Denizcilik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarında yat işletmeciliği, deniz turizmi vb.
alanlarda çalışacak elemanların yetiştirilmesi için gerek duyulan bölümler açılmalıdır.
 Yaygın eğitim alanında Özel sektör tarafından açılmış olan kurslarda verilen eğitim,
denizcilik sektörünün ihtiyaç duyduğu becerikli insan gücünü yetiştirebilecek nitelikte
olmalıdır.
 Denizcilik eğitimi konusunda ilgili birimler arasında koordinasyon sağlanmalıdır.
 Turizm meslek yüksek okullarında ve turizm alanında eğitim veren işletmecilik
fakültelerinde yat turizmiyle ilgili derslere daha fazla yer verilmelidir.

 
Tanıtım

 Ülkemiz deniz turizmi sektörünün yurtdışındaki tanıtımı 1985 yılından öncesine

gitmektedir, ancak bu tanıtım genel olarak Düsseldorf Deniz Turizmi Fuarında
yapılan çalışmalarla sınırlı kalmıştır. Denizcilik fuarlarında gerçekleştirilen
tanıtım çalışmaları, tamamıyla Turizm Bakanlığı bilgisi doğrultusunda ve
Bakanlık bütçesinin elverdiği ölçüler içinde, yurt dışındaki Turizm Müşavirlikleri
vasıtası ile yapılmıştır.

 Deniz Turizmi Sektörü’nün tanımlarda yer alması doğrultusunda geniş bir

çalışma başlatılmıştır.
 
 Diğer ülkelerdeki tanıtım faaliyetlerine bakıldığında Yunanistan, İtalya, Fransa
ve İspanya sürekli olarak söz konusu fuarlarda yer almaktadır.Tunus, İsrail,
Slovenya ve Ukrayna ise deniz turizmi fuarlarında yeni yer almaya
başlamışlardır.
Ekonomi

 Deniz turizmi ülkemiz için çok önemli bir gelir kaynağıdır.

  
 2023 yılında AB ülkelerindeki emekli nüfusun 100 milyonu aşacağı
değerlendirilmektedir. Bu potansiyelin rasyonel bir şekilde değerlendirilmesi
gerekmektedir.
  
 Deniz Turizmi önemli bir gelir kaynağımız olmakla birlikte düzenli bir döviz
istatistiğine sahip değildir. Deniz turizmi içindeki tüm sektörler Deniz Turizmi
Yönetmeliği ile belgelendirilmeli ve döviz girdileri istatistiklerindeki sapmalar
düzeltilmelidir.
Mavi Bayrak

 Avrupa Topluluğu, kendi ülkelerinde yüzme amacı ile kullanılacak göl ve deniz
suları için gerekli su kalitelerini belirleyen mikrobiyolojik parametreleri, yol
gösterici ve uyulması zorunlu hükümler olarak ortaya koymuştur.
  
 Bu çalışmalar 1987 yılında Avrupa Çevre Eğitim Vakfı (FEEE) tarafından
yürütülen Mavi Bayrak Kampanyası adı altında birleştirilmiş önce 11 AT ülkesi
daha sonra 22 ülkede başarı ile uygulanmıştır. 2001 yılında ise Avrupa'nın
dışında yer alan ülkelerden gelen talepler doğrultusunda kampanyanın kapsamı
genişletilmiş olup Avrupa Çevre Eğitim Vakfı'nın adı Çevre Eğitim Vakfı olarak
değiştirilmiştir.
Mavi Bayrak Kampanyası dört temel konu üzerinde yoğunlaşmıştır.

 
 Yüzme amacıyla kullanılan suyun niteliği
 Çevresel eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yönlendirilmesi
 Plaj düzeni ve emniyetinin sağlanması
 Çevre Yönetimi
 Bu ana konular, Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı tarafından tespit edilen 27
kritere dağıtılmıştır. Bu kriterleri sağlayan plajlara 1 yıl süreyle Mavi Bayrak
verilerek ödüllendirilmektedir. Mavi Bayraklı plaj ve marinalar Uluslararası
Çevre Eğitim Vakfı tarafından internet ortamında yayımlanarak tüm dünyaya
duyurulmaktadır. Avrupa Çevre Eğitim Vakfı'na 1991 yılında ilk kez Avrupa
Topluluğu dışında Finlandiya kabul edildikten sonra, Ülkemizde de Mavi Bayrak
Kampanyası'na yönelik çalışmalar başlamıştır. Mavi Bayrak Projesi Sağlık
Bakanlığı ve Bakanlığımızın öncülüğünde 1993 yılında kurulan Türkiye Çevre
Eğitim Vakfı'nın (TÜRÇEV) eşgüdümünde yürütülmektedir. 2008 yılında dünyada
2 bin 585 plaj ve 614 marinada mavi bayrak varken, aynı yıl ülkemizde 258 plaj
ve 13 marinamız ödülü almaya hak kazanmıştır. Ve Türkiye, bu yıl mavi
bayraklı plaj sayısı bakımından 39 ülke arasında 3. sıraya yükselmiştir.