Chương 3

CHƯƠNG 3.
TRANG BỊ ĐIỆN Ô TÔ
3.1. Khái quát chung về trang bị điện ô tô
3.1.1. Đặc điểm của mạng điện ô tô
Ôtô hiện nay được trang bị nhiều chủng loại thiết bị điện và
điện tử khác nhau. Từng nhóm các thiết bị điện có cấu tạo và
tính năng riêng, phục vụ một số mục đích nhất định, tạo thành
những hệ thống điện riêng biệt trong mạch điện của ôtô.
- Hệ thống điện trên ô tô là một hệ thống khép kín, trong đó có
đầy đủ các khâu của một hệ thống điện nói chung:
+ Nguồn điện là nguồn 1 chiều, điện áp thấp ( 12; 24V; 42V).
Nguồn điện trên ô tô là nguồn điện một chiều được cung cấp bởi
accu, nếu động cơ chưa làm việc, hoặc bởi máy phát điện nếu
động cơ đã làm việc. Để tiết kiệm dây dẫn, thuận tiện khi lắp đặt
sửa chữa…, trên đa số các xe, người ta sử dụng thân sườn xe (car
body) làm dây dẫn chung (single wire system). Vì vậy, đầu âm của
nguồn điện được nối trực tiếp ra thân xe.
CHƯƠNG 3. TRANG BỊ ĐIỆN Ô TÔ
+ Phụ tải là các thiết bị tiêu thụ điện năng trên xe, các phụ tải
điện trong hệ thống điện ôtô rất đa dạng: Có thiết bị chỉ làm việc
trong thời gian ngắn nhưng tiêu thụ dòng điện rất lớn như máy
khởi động điện yêu cầu cung cấp dòng điện ở chế độ hãm tới vài
trăm Ampe, còn hệ thống đánh lửa làm việc liên tục và dòng
điện sơ cấp trong mạch đánh lửa chỉ tiêu thụ từ 5-7A …
Tính chất các phụ tải điện cũng rất đa dạng: các phụ tải điện
cảm như các cuộn dây điện từ, biến áp đánh lửa...; các phụ tải
thuần trở như bóng đèn… Các loại phụ tải điện trên ôtô được
mắc song song và có thể được chia làm 3 loại.
Ngoài ra, người ta cũng phân biệt phụ tải điện trên ô tô theo
công suất, điện áp làm việc ...
- Điều kiện làm việc của các trang bị điện, linh kiện điện tử trên
ôtô rất khắc nghiệt: Nhiệt độ bên ngoài các hệ thống, cụm chi tiết
của ôtô, đặc biệt ở khoang bố trí động cơ thường rất cao, có thể
lên tới 1000 C. Bụi, độ ẩm cao và các rung xóc trong quá trình ôtô
chuyển động cũng là các nhân tố ảnh hưởng xấu tới sự làm việc
của các mối tiếp xúc, các linh kiện bán dẫn và các vi mạch.
- Mạng điện trên xe là mạng điện hình tia: Dòng điện từ nguồn
đưa tới bảng cầu chì chính, rồi đến các bảng cầu chì ở các
khoang, sau cùng tới các phụ tải. Ngoài ra còn có các cầu nối an
toàn, các rơ le bảo vệ mạng điện. Toàn bộ mạnh điện trên xe và
sự kết nối với phụ tải được thể hiện trên các sơ đồ nguyên lý và
sơ đồ lắp ráp
3.1.2. Mạng điện chung trên ô tô
1. Hệ thống khởi động (starting system): Bao gồm accu, máy khởi
động điện (starting motor), các relay điều khiển và relay bảo vệ
khởi động. Đối với động cơ diesel có trang bị thêm hệ thống xông
máy (glow system).
2. Hệ thống cung cấp điện (charging system): gồm accu, máy phát
điện (alternators), bộ tiết chế điện (voltage regulator), các relay
và đèn báo nạp.
3. Hệ thống đánh lửa (Ignition system): Bao gồm các bộ phận
chính: accu, khóa điện (ignition switch), bộ chia điện (distributor),
biến áp đánh lửa hay bobine (ignition coils), hộp điều khiển đánh
lửa (igniter), bougie (spark plugs).
4. Hệ thống chiếu ánh sáng và tín hiệu (lighting and signal
system): gồm các đèn chiếu sáng, các đèn tín hiệu, còi, các công
tắc và các relay.
5. Hệ thống đo đạc và kiểm tra (gauging system): chủ yếu là các
đồng hồ báo trên tableau và các đèn báo gồm có: đồng hồ tốc độ
động cơ (tachometer), đồng hồ đo tốc độ xe (speedometer), đồng
hồ đo nhiên liệu và nhiệt độ nước.
6. Hệ thống điều khiển động cơ (engine control system): gồm hệ
thống điều khiển xăng, lửa, góc phối cam, ga tự động (cruise
control). Ngoài ra, trên các động cơ diesel ngày nay thường sử
dụng hệ thống điều khiển nhiên liệu bằng điện tử (EDC –
electronic diesel control hoặc common rail injection)
7. Hệ thống điều khiển ôtô: bao gồm hệ thống điều khiển phanh
chống hãm ABS (antilock brake system), hộp số tự động, tay lái,
gối hơi (SRS), lực kéo (traction control).
8. Hệ thống điều hòa nhiệt độ (air conditioning system): bao gồm
máy nén (compressor), giàn nóng (condenser), lọc ga (dryer), van
tiết lưu (expansion valve), giàn lạnh (evaporator) và các chi tiết
điều khiển như relay, thermostat, hộp điều khiển, công tắc A/C…
Nếu hệ thống này được điều khiển bằng máy tính sẽ có tên gọi
là hệ thống tự động điều hòa khí hậu (automatic climate control).
9 .Các hệ thống phụ:
- Hệ thống gạt nước, xịt nước (wiper and washer system).
- Hệ thống điều khiển cửa (door lock control system).
- Hệ thống điều khiển kính (power window system).
- Hệ thống điều khiển kính chiếu hậu (mirror control).
- Hệ thống định vị (navigation system)
1. §Ìn pha; 2. Relay cßi; 3. M¸y ph¸t ®iÖn; 4. Bé ®iÒu chØnh ®iÖn; 5. Motor lau cöa
kÝnh; 6. BiÕn ¸p ®¸nh löa; 7. Bé chia ®iÖn; 8. Motor qu¹t; 9. §ång hå; 10 vµ 15.
C«ng t¾c ®Ìn trÇn tù ®éng; 11. C«ng t¾c ®Ìn trÇn; 12. §Ìn trÇn; 13 vµ 16. Bã d©y
chÝnh; 14. §Ìn hËu; 17. M¸y khëi ®éng ®iÖn; 18. Ac quy; 19. §Ìn ®ê mi; 20. Cßi.
3.2. Hệ thống cung cấp điện
3.2.1. Những vấn đề chung của hệ thống cung cấp điện
a. Nhiệm vụ của hệ thống cung cấp điện
Hệ thống cung cấp điện có nhiệm vụ: cung cấp năng lượng điện
cho các phụ tải trên ô tô,
với điện áp phù hợp, ổn
định trong mọi chế độ
làm việc của ô tô.
b. Sơ đồ nguyên lý
chung của hệ thống
cung cấp điện
b. Sơ đồ nguyên lý chung của hệ thống cung cấp điện
- Hệ thống cung cấp điện trên ô tô gồm : Nguồn điện, dây dẫn,
các thiết bị bảo vệ như
cầu chì, rơ le…các bộ
phận chỉ báo như đồng
hồ đo dòng điện; đồng
hồ đo điện áp hoặc đèn
báo nạp.
- Nguồn điện trên ô tô
gồm: máy phát điện và
ắc quy mắc song song
nhau, hỗ trợ nhau cùng
làm việc:
+ Khi động cơ chưa làm việc hoặc máy phát chưa cấp điện thì ắc
quy sẽ cấp điện cho các phụ tải, chủ yếu là để khởi động động cơ.
+ Khi máy phát đã phát
điện thì sẽ cấp điện cho
phụ tải và nạp lại điện cho
ắc quy.
+ Khi có nhiều phụ tải
cùng làm việc đồng thời,
vượt quá khả năng cung
cấp của máy phát thì cả ắc
quy và máy phát cùng cấp
điện cho phụ tải.
- Để điều chỉnh máy phát điện có bộ tiết chế luôn đi kèm máy
phát. Với máy phát điện một chiều: Bộ tiết chế phải làm 3 nhiệm
vụ là điều chỉnh thế hiệu, hạn chế dòng điện và cắt dòng điện
ngược. Với máy phát điện xoay chiều tự hạn chế dòng điện thì
bộ tiết chế chỉ còn nhiệm vụ điều
chỉnh thế hiệu; một số bộ tiết
chế IC còn thêm nhiệm vụ kiểm
soát quá trình nạp điện của ắc
quy.
- Để thông báo tình hình làm việc
của hệ thống có các đồng hồ
hoặc đèn báo nạp.
- Để bảo vệ phụ tải có các cầu
3.2.2. Các thiết bị trong hệ thống cung cấp điện
3.2.2.1. Ắc quy
a. Công dụng của ắc quy
Để cấp dòng điện cho máy khởi động điện khi cần khởi động
động cơ và các phụ tải khác của thiết bị điện khi máy phát điện
không làm việc hoặc chưa cung cấp năng lượng vào mạng lưới
điện (Thí dụ khi động cơ làm việc ở chế độ không tải).
Khi công suất của máy phát lớn hơn công suất của các phụ tải
thì máy phát sẽ cung cấp năng lượng cho phụ tải và nạp điện cho
ắc quy vì thế ắc quy được duy trì dòng một chiều và cung cấp cho
phụ tải khi cần.
3.2.2.1. Ắc quy
b. Phân loại
*. Theo việc sử dụng dung dịch điện phân ta có:
- ắc quy axit:là loại ắc quy mà dung dịch điện phân dùng trong
ắc quy là dung dịch axit, thường là axit sunfuaric (H2S04)
- ắc quy kiềm:là loại ắc quy mà dung dịch điện phân dùng trong
ắc quy là dung dịch kiềm (Na0H) hoặc (K0H).
*. Theo số ngăn của ắc quy:
- ắc quy 3 ngăn
- ắc quy 6 ngăn
*. Theo cách bố trí cầu nối:
- ắc quy cầu chìm
- ắc quy cầu nổi
3.2.2.1. Ắc quy
b. Phân loại
*. Dựa vào cấu tạo bản cực người ta chia ắc quy kiềm ra làm ba
loại:
-Loại ắc quy sắt – niken
-Loại ắc quy cadimi (Cd) và niken
-Loại ắc quy bạc- Kẽm
c. Yêu cầu của ắc quy
Nguồn điện ắc quy trên ô tô phải đủ lớn để máy khởi động
làm việc được, ngoài yêu cầu cần đạt được về điện áp, chắc
chắn về kết cấu, cấu tạo đơn giản dễ chăm sóc, bảo dưỡng và
sửa chữa, kích thước nhỏ gọn, trọng lượng nhỏ, độ bền cao,
đảm bảo các đặc tính công tác và độ tin cậy cao. Nó còn phải
thoả mãn yêu cầu có chế độ phóng điện lớn
3.2.2.1. Ắc quy
d. Kết cấu của ắc quy axit
Cấu tạo ắc quy axit
cầu nổi
1. Vỏ bình
2. Nắp bình
3. Nút của từng ngăn
ắc quy
4. Cầu nối
5. Đầu cực
6. Bản cực dương
7. Bản cực âm
8. Tấm cách
9. Yên đỡ bản cực
3.2.2.1. Ắc quy
d. Kết cấu của ắc quy axit
Cấu tạo ắc quy axit cầu chìm

1. Tấm lưới cực 5. Chùm cực dương 9. Đầu cực
2. Tấm ngăn cách 6. Đầu nối 10. Vỏ bình điện
3. Tấm cực dương 7. Chùm cực âm 11. Nắp
4. Tấm cực âm 8. Khối các tấm cực dương 12. Nút lỗ rót
3.2.2.2. Máy phát điện
a. Nhiệm vụ
- Cung cấp điện năng cho các phụ tải khi ô tô đã làm việc.
- Nạp điện bổ sung cho ắc quy ngay trên xe.
b. Yêu cầu
- Kích thước, trọng lượng máy phát nhỏ gọn nhưng công suất,
số vòng quay lớn.
- Làm việc ổn định khi số vòng quay của động cơ luôn luôn thay
đổi.
- Máy phát phải làm việc tốt trong điều kiện ẩm, nhiệt độ cao,
bụi bẩn và rung động.
- Làm việc không phát sinh tiếng kêu, chăm sóc bảo dưỡng kỹ
thuật đơn giản, giá thành hạ.
c. Phân loại
*. Căn cứ theo cấu tạo và nguồn điện phát ra:
- Máy phát điện một chiều.
- Máy phát điện xoay chiều: Dòng điện phát ra là dòng xoay
chiều, qua chỉnh lưu thành dòng một chiều cấp cho phụ tải.
Máy phát điện xoay chiều lại chia ra:
+ Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu
+ Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ :
*. Căn cứ vào điện thế phát ra:
- Máy phát điện 12V.
- Máy phát điện 24V.
- Máy phát điện có 2 nấc điện áp (12V, 24V)
Tuy nhiên, hiện nay trên ô tô sử dụng phổ biến loại máy phát
điện xoay chiều 12 - 24V.
d. Cấu tạo của máy phát điên xoay chiều
- Cấu tạo máy phát điện xoay chiều gồm:
1, N¾p sau; 2, Bé chØnh lu
3, §ièt; 4, §i èt kÝch tõ 1 10
5, Bé ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p
vµ çc chæi than tiÕp ®iÖn 2 9
6, PhÇn øng (Stato) 3 8
7, PhÇn c¶m (r«to) 4
8, Qu¹t
9, Buly 7
5
10. Ch©n G¾n 6
*. R«to <phÇn quay>
Roto ®îc chÕ t¹o thµnh hai nöa. Mçi nöa cã çc cùc lµm b»ng
thÐp non, bªn trong cã cuén d©y kÝch tõ dßng ®iÖn kÝch tõ ®
îc ®a vµo cuén kÝch tõ trªn Roto. Hai ®Çu d©y cña cuén kÝch
tõ nèi víi hai vßng tiÕp ®iÖn b»ng ®ång ®Æt trªn trôc roto nhng
çch ®iÖn víi trôc roto. Çc chæi than l¾p trong gi¸ ®ì vµ ¸p s¸t
çc vßng ®ã.
Khi ta bËt c«ng t¾c m¸y,
®iÖn ¾c quy vµo kÝch tõ cuén
c¶m çc vÊu cùc roto trë thµnh
nam ch©m ®iÖn çc tõ cùc b¾c
nam xen kÏ nhau.
*. Stato <phần ứng>.
Dạng ống được ghép bằng những lá thép kỹ thuật điện cách điện
với nhau để giảm dòng phu cô. Mặt trong có các rãnh xếp các
cuộn dây ứng điện, cuộn dây ứng điện gồm 3 pha có các cuộn
dây riêng biệt, cuộn dây pha của stato đấu với nhau theo hình
sao hoặc hình tam giác.
*. Chổi than
Hai chổi than được cấu tạo từ đồng graphit và một số phụ chất
để giảm điện trở và sức mài mòn. Hai chổi than được đặt trong
giá đỡ, chổi than bắt cố định trên vỏ máy, luôn áp sát vào vành
tiếp điện nhờ lực ép của lò xo.
*. Nắp máy: Để bảo vệ máy khỏi bị những vật bên ngoài
rơi vào làm hư hỏng dây quấn, nó còn làm giá đỡ cho các
đầu trục roto, đồng thời cũng để bắt máy phát điện vào ôtô.
Nắp thường
được chế tạo
bằng thép, gang
hoặc nhôm.
*. Bộ chỉnh lưu.
-Công dụng của bộ chỉnh lưu là nắn dòng điện phát xoay chiều
thành dòng điện một chiều.
- Bộ chỉnh lưu thường gồm có 6,8 hay 9 điot silic xếp thành 3
nhánh các điốt mắc theo sơ đồ nắn mạch cầu ba pha và nối vào
các đầu ra của các cuộn dây phần ứng trên stato.
Các điốt được đặt trong
một khối để đảm bảo độ kín
và chắc chắn, các điốt được
tráng một lớp bột đặc biệt,
khối chỉnh lưu được gắn vào
nắp của máy phát điện bằng
bulông.
3.3. HÖ thèng ®¸nh löa
3.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ hÖ thèng ®¸nh löa
a. C«ng dông
− BiÕn dßng ®iÖn mét chiÒu thÊp ¸p 6-12V thµnh xung cao ¸p
12-24 kV vµ t¹o ra tia löa trªn hai cùc cña bugi ®Ó ®èt ch¸y hçn
hîp nhiªn liÖu (x¨ng – kh«ng khÝ ) trong xi
lanh ë cuèi kú nÐn.
− Ph©n chia tia löa cao ¸p ®Õn çc xi lanh theo ®óng thø tù
cña ®éng c¬
b. Yªu cÇu
§Ó ®¸p nhiÖm vô ®¸nh löa cã nh÷ng yªu cÇu sau:
+T¹o ra ®iÖn ¸p ®ñ lín (12kV-24kV) tõ nguån h¹ ¸p mét chiÒu
+ Tia löa phãng qua khe hë gi÷a hai cùc ( ®iÖn cùc) cña bugi
trong ®iÒu kiÖn ¸p xuÊt lín , nhiÖt ®é cao ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó
®èt ch¸y hçn hîp nhiªn liÖu ë mäi chÕ ®é.
+ Thêi ®iÓm ph¸t tia löa ®iÖn trªn bugi trong tõng xilanh ph¶i
®óng theo gãc ®¸nh löa vµ thø tù ®¸nh löa quy ®Þnh .
+ BiÕn ¸p ®¸nh löa ph¶i cã hÖ sè dù tr÷ lín ®¶m b¶o cho hÖ
thèng lµm viÖc ë mäi chÕ ®é cña ®éng c¬.
c. Ph©n lo¹i
*. Dùa theo nguyªn lý lµm viÖc gåm cã :
− HÖ thèng ®¸nh löa b»ng tiÕp ®iÓm.
− HÖ thèng ®¸nh löa b¸n dÉn.
− HÖ thèng ®¸nh löa ®iÖn tö.
− HÖ thèng ®¸nh löa Manhªto .
− HÖ thèng ®¸nh löa ®iÖn dung.
c. Ph©n lo¹i
*. Dùa vµo cÊu t¹o gåm cã :
− HÖ thèng ®¸nh löa cã bé chia ®iÖn.
− HÖ thèng ®¸nh löa kh«ng cã bé chia ®iÖn.
− HÖ thèng ®¸nh löa cã bé ®iÒu chØnh sím b»ng ch©n kh«ng
vµ b»ng li t©m.
− HÖ thèng ®¸nh löa b¸n dÉn cã tiÕp ®iÓm hoÆc kh«ng cã
tiÕp ®iÓm.
− HÖ thèng ®¸nh löa ®iÖn tö cã ®iÒu khiÓn b»ng ECU.
3.3.2. Çc thiÕt bÞ trong hÖ thèng
S¬ ®å ®Êu d©y
hÖ thèng ®¸nh
löa thêng
1. ¾c quy;
2. Kho¸ ®iÖn;
3. B«bin;
4. Bé chia ®iÖn;
5. Tô ®iÖn;
6. CÆp tiÕp
®iÓm;
7. Bugi.
HÖ thèng ®¸nh löa thêng
1. ¾c quy; 2. Kho¸ ®iÖn; 3. ®iÖn trë phô; 4. Cuén s¬ cÊp
5. Lâi thÐp ; 6. Cuén thø cÊp; 7. Con quay chia ®iÖn
8. N¾p bé chia ®iÖn; 9. Bugi; 10. CÆp tiÕp ®iÓm
11. Cam chia ®iÖn
12. Tô ®iÖn
a. Nguyªn lý lµm viÖc
Khi ®ãng kho¸ ®iÖn, dßng ®iÖn mét chiÒu I1 sÏ qua cuén d©y
s¬ cÊp (4). Khi tiÕp ®iÓm (10) ®ãng, m¹ch s¬ cÊp khÐp kÝn
vµ dßng s¬ cÊp trong m¹ch cã chiÒu tõ: (+) ¾c quy 🠚 kho¸
®iÖn 🠚 ®iÖn trë phô (3) 🠚 cuén s¬ cÊp (w1) 🠚 tiÕp ®iÓm (10)
🠚 m¸t 🠚 (-) ¾c quy.
Khi khãa ®iÖn ë
møc START (nÊc khëi
®éng) ®iÖn trë phô ®
îc nèi t¾t lo¹i ra khái
m¹ch s¬ cÊp trªn. Thêi
gian tiÕp ®iÓm ®ãng
dßng s¬ cÊp gia t¨ng tõ
gi¸ trÞ I ®Õn gi¸ trÞ
Cam chia ®iÖn(11) quay, t¸c ®éng tiÕp ®iÓm (10) më ra,
m¹ch s¬ cÊp bÞ ng¾t (më) ®ét ngét, ®ång thêi tõ trêng trong lâi
thÐp bÞ ng¾t ®ét ngét, tõ th«ng do dßng s¬ cÊp sinh ra biÕn
thiªn mãc vßng qua hai cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp.
Trong cuén s¬
cÊp sinh ra søc
®iÖn ®éng tù c¶m
C1 cã trÞ sè (180
÷300V). §ång thêi
trong cuén thø cÊp
xuÊt hiÖn mét søc
®iÖn ®éng c¶m
øng cã trÞ sè 18 ÷
Lóc ®ã dßng cao ¸p ë cuén thø cÊp sÏ ®îc dÉn qua con quay (7)
bé chia ®iÖn (8) ®Ó dÉn ®Õn bugi (9) vµ phãng qua khe hë
cña bugi t¹o ra tia löa ®iÖn ®óng thêi ®iÓm gÇn cuèi cña qu¸
trnh nÐn ®Ó ®èt ch¸y hçn hîp c«ng t¸c cña ®éng c¬.
Ở cuén s¬ cÊp xuÊt hiÖn søc ®iÖn ®éng U 2 = 200 ÷ 300(V). Lóc
nµy tô ®iÖn sÏ tÝch ®iÖn, lµm gi¶m nhanh søc ®iÖn ®éng tù
c¶m U1 hay nãi çch kh¸c, lµm cho dßng s¬ cÊp mÊt ®i ®ét
ngét, ®Ó lµm xuÊt hiÖn søc ®iÖn ®éng c¶m øng lín ë cuén s¬
cÊp. Tô ®iÖn cßn cã t¸c dông b¶o vÖ cÆp tiÕp ®iÓm khái bÞ
ch¸y.Khi ®iÖn ¸p thø cÊp
U2 ®ñ lín, con quay chia
®iÖn ®· chia ®iÖn cho
çc d©y cao ¸p ®Òu çc
bugi. Nhê cã cam
quay(11) mµ tia löa cao ¸p
®îc ph©n chia tíi çc bugi
b. BiÕn ¸p ®¸nh löa (b«bin)
* C«ng dông: BiÕn ®iÖn ¸p mét chiÒu 6V, 12V thµnh ®iÖn ¸p
12 ÷ 25kV.
* CÊu t¹o: B«bin thêng ®îc lµm kÝn, kh«ng th¸o l¾p chi tiÕt
bªn trong ®Ó söa ch÷a. Lâi b«bin ®îc lµm b»ng l¸ thÐp kü thuËt
®iÖn, cã chiÒu dµy 0,35 (mm) ®îc s¬n çch ®iÖn víi nhau. Trªn
lâi thÐp ®îc cuèn hai cuén d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp. Cuén d©y s¬
cÊp ®îc cuèn kho¶ng 250÷400(vßng), tiÕt diÖn d©y kho¶ng
0,7÷0,8(mm) vµ ®îc cuèn phÝa ngoµi ®Ó tho¸t nhiÖt.
b.BiÕn ¸p ®¸nh löa (b«bin)
Cuén thø cÊp ®îc cuèn bªn
trong, sè vßng d©y 19000
÷26000(vßng), tiÕt diÖn 0,07
÷0,1(mm). Trong mét sè
b«bin c¶ lâi vµ çc cuén d©y
®Òu ®îc ng©m trong dÇu
biÕn thÕ, môc ®Ých ®Ó
lµm m¸t nhanh cho b«bin .
c. Bé chia ®iÖn (®elc«)
*. C«ng dông : §ãng c¾t dßng ®iÖn s¬ cÊp ®Ó t¹o xung cao
¸p, ®ång thêi ph©n phèi ®iÖn ¸p cao tíi .
çc bugi theo thiÕt bÞ ®¸nh löa cña
®éng c¬ theo ®óng thêi ®iÓm quy ®Þnh
*. CÊu t¹o:
1. cam bé c¾t ®iÖn; 2. Tô ®iÖn; 3.
Lß xo l¸; 4. CÇn bé c¾t ®iÖn. 5.
Trôc tiÕp ®iÓm cè ®Þnh; 6. Vá; 7.
CÇn gi÷. 8. Trôc bé chia ®iÖn;
9. Bé ®iÒu chØnh li t©m. 10. §Üa cè
®Þnh; 11. §Üa di ®éng. 12. Bé
®iÒu chØnh ®¸nh löa.
d. Bugi
*. C«ng dông: Lµ n¬i t¹o tia löa ®iÖn ®Ó ®èt ch¸y hçn hîp.
*. Ph©n lo¹i: Dùa theo nhiÖt ®é lµm viÖc cña bugi mµ chia
thµnh hai lo¹i nhsau:
+ Bugi nãng: Cã ch©n sø çch ®iÖn dµi, ®êng truyÒn nhiÖt dµi
nªn kh¶ n¨ng tho¸t nhiÖt kÐm. Thêng dïng cho nh÷ng ®éng c¬ cã
tû sè nÐn thÊp, øng suÊt nhiÖt thÊp.
+ Bugi l¹nh: Cã ch©n sø çch ®iÖn ng¾n, ®êng truyÒn nhiÖt
ng¾n nªn cã kh¶ n¨ng tho¸t nhiÖt nhanh. Thêng dïng cho nh÷ng
®éng c¬ cã tû sè nÐn cao, øng suÊt nhiÖt cao.
d. Bugi
*. CÊu t¹o: Bugi gåm ba phÇn:
-§iÖn cùc trung t©m (cùc d¬ng).
- Th©n.
- §iÖn cùc ©m (cùc m¸t).
a) Bugi víi cùc d¬ng cã lâi ®ång.
b) Bugi ®Ønh Platinmum
1. MatÝt b»ng thuû tinh dÉn ®iÖn.
2. Sø çch ®iÖn.
3. Lâi ®ång.
4. §iÖn cùc trung t©m.
5. §Ønh Platinmum
6. §iÖn cùc ©m.
d. Bugi
*. CÊu t¹o: Bugi gåm ba phÇn:
-§iÖn cùc trung t©m (cùc d¬ng).
- Th©n.
- §iÖn cùc ©m (cùc m¸t).
Bugi kiÓu ®iÖn trë

1. §Çu cùc. 2. §iÖn cùc trung t©m.
3. Çc g©n vá. 4. Sø çch ®iÖn.
5. §iÖn trë. 6. §ai èc.
7. Vá. 8. Gê tùa.
9. §iÖn cùc d¬ng. 10. §iÖn cùc ©m.
e. Tô ®iÖn
*. C«ng dông: DËp t¾t tia löa ®iÖn ë cÆp tiÕp ®iÓm, lµm
t¨ng ®iÖn ¸p ®¸nh löa vµ b¶o vÖ cho cÆp tiÕp ®iÓm khái bÞ
ch¸y.
e. Tô ®iÖn
Tô ®iÖn gåm hai b¶n cùc b»ng kim lo¹i ®îc cuèn trßn, çch
®iÖn víi nhau nhê líp giÊy çch ®iÖn. Cùc (+) cña tô nèi víi
tiÕp ®iÓm ®éng, cùc ©m ®îc nèi víi m¸t (nèi tiÕp víi vá).
TrÞ sè ®iÖn dungcña
tô lµ 0,15 ÷ 0,25 (μF),
tô ®iÖn n¹p vµ phãng
®iÖn rÊt nhanh 500
÷2500(lÇn/gi©y). Khi
cã tô ®iÖn dßng ®iÖn
ng¾t, m¹ch gi¶m
nhanh nªn søc ®iÖn
®éng c¶m øng sÏ rÊt
f. D©y cao ¸p
*. C«ng dông:
TruyÒn ®iÖn cao ¸p tõ b«bin ®Õn bé chia ®iÖn vµ tõ bé
chia ®iÖn ®Õn bugi.
*. CÊu t¹o:
Vá lµ lo¹i nhùa cã tÝnh çch ®iÖn cao bäc bªn ngoµi lâi: lâi
lµm b»ng mét d©y dÉn ®¬n cã ®iÖn trë cao cã trÞ sè 3,5 ÷ 4 (Ω)
hoÆc lµm b»ng than ch× (lâi mÒm). Ngµy nay d©y cao ¸p ®iÖn
trë çch ®iÖn b»ng Silicol, cã cÊu t¹o phøc t¹p, lâi çp lµ lâi nhiÒu
sîi ®îc lãt cacbon gi÷a çc d©y. Bäc quanh lâi lµ líp ®Öm tiÕp
theo lµ líp cao su çch ®iÖn, sau ®ã ®Õn líp çch ®iÖn vµ ë gi÷a
líp vá çch ®iÖn vµ líp çch ®iÖn lµ líp ®Öm.
g. Kho¸ ®iÖn
Kho¸ ®iÖn lµ c«ng t¾c ®¸nh löa, còng lµ c«ng t¾c c«ng
suÊt chÝnh vËn hµnh b»ng ch×a kho¸. Xoay ch×a kho¸ nµy ®Ó
ng¾t m¹ch s¬ cÊp vµ çc hÖ thèng ®iÖn kh¸c. Khi ch×a kho¸
®¸nh löa ®îc xoay ®Õn vÞ trÝ ON, c«ng t¾c ®¸nh löa sÏ nèi kÕt
cuén d©y s¬ cÊp víi ¾c quy. Xoay ch×a kho¸ nµy ®Õn vÞ trÝ
START(khëi ®éng), m¸y khëi ®éng lµm viÖc vµ kÐo ®éng c¬
quay theo.
C«ng t¾c ®¸nh löa cßn thùc
hiÖn nhiÒu c«ng viÖc kh¸c:
®iÒu khiÓn kho¸ tay l¸i, tÝn
hiÖu ©m thanh(cßi), tÝn hiÖu,
chiÕu s¸ng, b¬m x¨ng,
®µi(Radio), hÖ thèng ®iÒu
hoµ.... ®Æc biÖt lµ nhiÖm vô
3.4. HÖ thèng khëi ®éng
3.4.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ hÖ thèng khëi ®éng
§éng c¬ ®èt trong kh¸c víi mét sè ®éng c¬ kh¸c nh®éng c¬
®iÖn, m¸y h¬i níc…vv… Kh«ng thÓ tù khëi ®éng ®îc . Nãi çch
kh¸c, muèn khëi ®éng ®éng c¬ th× m¸y khëi ®éng ph¶i ph¸t ra
m« men quay, m« men quay nµy ph¶i th¾ng ®îc m« men c¶n cña
®éng c¬.
M« men c¶n nµy lµ tæng çc m« men: M« men lùc ma s¸t, m«
men nÐn, m« men ®Ó dÉn ®éng c¬ cÊu phô trî ®Æt trªn ®éng
c¬ nh ( m¸y nÐn khi b¬m dÇu nhên, b¶n nhiªn liÖu trªn ®éng c¬
®iezel ) vµ çc m« men ®Ó kh¾c phôc ( biÕn ®æi ) lùc qu¸n
tÝnh cña çc khèi chuyÓn ®éng quay vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn
cña ®éng c¬.
Tãm l¹i: ®Ó khëi ®éng ®îc ®éng c¬ th× m¸y khëi ®éng ph¶i
t¹o ra m« men quay ®Ó truyÒn cho trôc khuûu, gióp trôc khuûu
quay ®îc víi sè vßng quay nhÊt ®Þnh ®Ó ®éng c¬ khëi ®éng ®
îc vµ sau vµ sau khi ®éng c¬ ®· tù lµm viÖc th× m¸y khëi ®éng
ph¶i ®îc lo¹i ra mét çch tù ®éng.
§èi víi ®éng c¬ x¨ng, sè vßng quay khëi ®éng 20 - 30 vßng/
phót.
§èi víi ®éng c¬ ®iezel , sè vßng quay khëi ®éng 80 - 250
vßng/ phót.
Tuú thuéc vµo tõng lo¹i ®éng c¬ vµ çch thøc khëi ®éng, ngêi
ta cã mét sèph¬ng ¸n khëi ®éng ®éng c¬ :
-Khëi ®éng b»ng m¸y khëi ®éng
-Khëi ®éng b»ng m¸y nÐn khÝ
-Khëi ®éng b»ng m¸y lai
-Khëi ®éng b»ng søc ngêi
3.4.1.1. Khëi ®éng b»ng m¸y khëi ®éng
Trong hÖ thèng khëi ®éng nµy, ¾c quy cung cÊp n¨ng lîng
cho m¸y khëi ®éng ( m¸y ®Ò ) ®Ó nã lµm viÖc, m¸y khëi ®éng
sÏ kÐo cho trôc khuûu cña ®éng c¬ quay ®Õn tèc ®é vßng quay
cÇn thiÕt ®Ó cho ®éng c¬ næ vµ tù lµm viÖc ®îc.
Khëi ®éng b»ng m¸y khëi ®éng ( m¸y ®Ò ) cã 2 ph¬ng ph¸p
thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn m¸y tù ®éng lµm viÖc.
+ §iÒu khiÓn trùc tiÕp ( b»ng hép tiÕp ®iÓm ).
+ §iÒu khiÓn gi¸n tiÕp ( b»ng r¬le khëi ®éng ).
3.4.1.1. Khëi ®éng b»ng m¸y khëi ®éng
* ¦u ®iÓm:
- RÊt thuËn tiÖn khi sö dông.
- Khëi ®éng nhanh.
- KÝch thíc toµn bé thiÕt bÞ khëi ®éng nhá nªn rÊt phæ biÕn
ë ®éng c¬ cì nhá trung b×nh, kÓ c¶ ®éng c¬ x¨ng vµ ®iezel.
§Æc biÖt lµ ®éng c¬ « t« vµ xe m¸y.
* Nhîc ®iÓm:
- ¾c quy dÔ bÞ qu¸ t¶i, nªn thêi gian khëi ®éng ng¾n ( thêi
gian khëi ®éng kh«ng qu¸ 15 – 20 gi©y).
- Ph¶i thêng xuyªn ch¨m sãc, b¶o dìng ¾c quy còng nh m¸y
khëi ®éng ( chæi than cæ gãp… ) ®Ó cã thÓ khëi ®éng ch¾c
ch¾n ®îc.
3.4.1.2. Khëi ®éng b»ng m¸y nÐn khÝ
Nguyªn t¾c lµm viÖc cña hÖ thèng nµy nh sau: §a kh«ng
khÝ nÐn vµo xi lanh vµo thêi ®iÓm t¬ng øng víi hµnh tr×nh
gi·n në sinh c«ng, do ®ã ®Èy piston ®i xuèng lµm trôc quay
khuûu ®Ó khëi ®éng ®éng c¬.
* ¦u ®iÓm:
- Khëi ®éng rÊt ch¾c ch¾n .
- ViÖc khëi ®éng kh«ng tiªu tèn søc lùc cña ngêi vËn hµnh.
* Nhîc ®iÓm:
- ViÖc khëi ®éng ®éng c¬ t¬ng ®èi phøc t¹p, ph¶i phô thuéc
vµo nguån khÝ nÐn dù tr÷.
- HÖ thèng bè trÝ phøc t¹p vµ cång kÒnh.
3.4.1.3. Khëi ®éng b»ng m¸y lai
ViÖc khëi ®éng ®éng c¬ ®îc thùc hiÖn th«ng qua mét ®éng
c¬ cì nhá cã thÓ lµ ®éng c¬ x¨ng hoÆc ®éng c¬ ®iezel ®Ó kÐo
cho trôc khuûu cña ®éng c¬ cÇn khëi ®éng quay sè vßng quay
nhÊt ®Þnh gióp cho viÖc khëi ®éng ®éng c¬ ®îc dÔ dµng h¬n.
Khëi ®éng b»ng ®éng c¬ lai chØ thÝch øng víi lo¹i ®éng c¬
lín nhtµu thuû, xe lu vµ mét sè ®éng c¬ tÜnh t¹i cì lín.
3.4.1.3. Khëi ®éng b»ng m¸y lai
* ¦u ®iÓm:
- Sè lÇn khëi ®éng kh«ng h¹n chÕ.
- T¹o sè vßng quay lín cho ®éng c¬ cÇn khëi ®éng.
- NhiÖt lµm m¸t ®éng c¬ phô ®îc dïng hµm nãng ®éng c¬
chÝnh cã t¸c dông hç trî khëi ®éng, v× vËy khëi ®éng rÊt ch¾c
ch¾n.
* Nhîc ®iÓm:
- Thêi gian khëi ®éng kh¸ l©u.
- HÖ thèng khëi ®éng t¬ng ®èi ®¾t tiÒn.
- ViÖc söa ch÷a vµ b¶o dìng hÖ thèng khëi ®éng khã h¬n çc
ph¬ng ph¸p khëi ®éng kh¸c.
3.4.1.4. Khëi ®éng b»ng søc ngêi
Dïng søc ngêi th«ng qua tay quay ®Ó quay cho ®éng c¬ lµm
viÖc ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp cho ®éng c¬ cì nhá.
* ¦u ®iÓm:
- §¬n gi¶n, dÔ sö dông.
- Kh«ng mÊt c«ng ch¨m sãc, b¶o dìng.
* Nhîc ®iÓm:
- ViÖc khëi ®éng vÊt v¶ tiªu tèn søc lùc ngêi vËn hµnh ®éng
c¬.
3.4.2. CÊu t¹o çc thiÕt bÞ trong hÖ thèng khëi ®éng ®iÖn
3.4.2.1. S¬ ®å nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng khëi ®éng
trªn « t«
1. M¸y khëi ®éng; 2 ¾c quy; 3 c«ng t¾c khëi ®éng; 4, ®éng c¬

®iÖn khëi ®éng; 5. r¬ le kÐo; 6 ®Üa ®ång tiÕp ®iÖn; 7 cuén
d©y cña r¬ le kÐo; 8 lâi thÐp; 9. lß xo håi vÞ; 10 dÉn ®éng b¸nh
r¨ng khëi ®éng; 11 n¹ng g¹t; 12. b¸nh r¨ng khëi ®éng; 13. vµnh
trªn « t«
Çc bé phËn chÝnh cña hÖ thèng gåm cã: §éng c¬ khëi ®éng
4, r¬ le kÐo 5, dÉn ®éng b¸nh r¨ng khëi ®éng 10. Çc bé phËn
nµy thêng ®îc bè trÝ cïng mét kÕt cÊu. Khi kho¸ khëi ®éng 3
®ãng sÏ cã dßng ®iÖn qua cuén d©y 7 cña r¬ le kÐo.
Sinh ra lùc tõ hãa
hót lâi thÐp 8
chuyÓn ®éng sang
tr¸i. Mét ®Çu cña lâi
thÐp cã g¾n ®Üa
®ång tiÕp, ®iÖn 6,
®Çu kia nèi víi cÇn
b©y 11 dÉn ®éng
b¸nh r¨ng khëi ®éng
trªn « t«
Khi ®Üa ®ång 6 tiÕp xóc lµm nèi çc tiÕp ®iÓm ®iÖn cña
®éng c¬ khëi ®éng 4 th× ®ång thêi b¸nh r¨ng 12 còng vµo ¨n
khíp víi çc r¨ng trªn vµnh r¨ng cña b¸nh ®µ 13. Khi trôc ®éng
c¬ 4 quay sÏ lµm b¸nh r¨ng 12, 13, quay thùc hiÖn qu¸ tr×nh khëi
®éng ®éng c¬ «t«. Khi ng¾t khãa khëi ®éng 3,
dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn
r¬le kÐo mÊt ®i, do t¸c
dông cña lß xo håi vÞ 9
hÖ thèng ®îc dÉn ®éng
vÒ vÞ trÝ ban ®Çu,
®éng c¬ ®iÖn bÞ ng¾t
vµ b¸nh r¨ng 12 ra khái
khíp víi 13 kÕt thóc qu¸
3.4.2.2. M¸y khëi ®éng
*. Lo¹i gi¶m tèc
- M¸y khëi ®éng lo¹i gi¶m tèc dïng m« t¬ tèc ®é cao.
- M¸y khëi ®éng lo¹i
gi¶m tèc lμm t¨ng m«
men xo¾n b»ng çch
gi¶m tèc ®é quay cña
phÇn øng lâi m« t¬ nhê
bé truyÒn gi¶m tèc.
- PÝtt«ng cña c«ng t¾c
tõ ®Èy trùc tiÕp b¸nh
r¨ng chñ ®éng ®Æt
trªn cïng mét trôc víi nã
vμo ¨n khíp víi vμnh
r¨ng.
*. M¸y khëi ®éng lo¹i th«ng thêng
- B¸nh r¨ng dÉn ®éng chñ ®éng ®îc ®Æt trªn cïng mét trôc
víi lâi m« t¬ (phÇn øng) vμ quay cïng tèc ®é víi lâi.
- CÇn dÉn ®éng ®îc nèi
víi thanh ®Èy cña c«ng
t¾c tõ ®Èy b¸nh r¨ng chñ
®éng vμ lμm cho nã ¨n
khíp víi vμnh r¨ng.
*. M¸y khëi ®éng lo¹i b¸nh r¨ng hμnh tinh
- M¸y khëi ®éng lo¹i b¸nh r¨ng hμnh tinh dïng bé truyÒn hμnh
tinh ®Ó gi¶m tèc ®é quay cña lâi (phÇn øng) cña m« t¬.
- B¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng ¨n khíp víi vμnh r¨ng th«ng qua
cÇn dÉn ®éng gièng nhtrêng hîp m¸y khëi ®éng th«ng thêng.
1. Trôc thø cÊp

2. B¸nh r¨ng bao
3. B¸nh r¨ng hµnh tinh
4. B¸nh r¨ng mÆt trêi
5. Trôc b¸nh r¨ng hµnh
tinh
3.4.2.3. Li hîp khëi ®éng
- Li hîp khëi ®éng truyÒn chuyÓn ®éng quay cña m« t¬ tíi ®éng
c¬ th«ng qua b¸nh r¨ng chñ ®éng khëp ®éng.
- §Ó b¶o vÖ m¸y khëi ®éng khái bÞ háng hãc bëi sè vßng quay
cao ®îc t¹o ra khi ®éng c¬ ®· ®îckhëi ®éng ngêi ta bè trÝ li hîp
khëi ®éng nμy.
- §ã lμ li hîp khëi ®éng lo¹i mét chiÒu cã çc con l¨n.
*. Khi ®éng c¬ quay khëi ®éng: Khi b¸nh r¨ng li hîp (bªn ngoμi)
quay nhanh h¬n trôc then (bªn trong) th× con l¨n li hîp bÞ ®Èy
vμo chç hÑp cña r·nh vμ do ®ã lùc quay cña b¸nh r¨ng li hîp ®îc
truyÒn tíi trôc then.
*. Sau khi khëi ®éng ®éng c¬: Khi trôc then (bªn trong) quay
nhanh h¬n b¸nh r¨ng li hîp (bªn ngoμi), th× con l¨n li hîp bÞ ®Èy
ra chç réng cña r·nh lμm cho b¸nh r¨ng li hîp quay kh«ng t¶i.
*. C¬ cÊu ¨n khíp: Khi çc mÆt ®Çu cña b¸nh r¨ng dÉn ®éng
khëi ®éng vμ vμnh r¨ng ®I vμo ¨n khíp víi nhau nhê t¸c ®éng
kÐo cña c«ng t¾c tõ vμ Ðp lß xo dÉn ®éng l¹i. Sau ®ã c«ng t¾c
chÝnh ®îc bËt lªn vμ lùc quay cña phÇn øng t¨ng lªn. Mét phÇn
lùc quay ®îc chuyÓn thμnh lùc ®Èy b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi
®éng nhê then xo¾n. Nãi çch kh¸c b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi
®éng ®îc ®· vμo ¨n khíp víi vμnh r¨ng b¸nh ®μ nhê lùc hót cña
c«ng t¾c cña
lùc quay tõ vμ
phÇn øng
vμ lùc ®Èy
cña then
xo¾n.
*. C¬ cÊu nh¶ khíp: Khi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng lμm
quay vμnh r¨ng th× xuÊt hiÖn ¸p lùc cao trªn bÒ mÆt r¨ng cña
hai b¸nh r¨ng. V× tèc ®é quay cña ®éng c¬ (vμnh r¨ng) trë nªn
cao h¬n so víi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng khi khëi ®éng
®éng c¬, nªn vμnh r¨ng lμm quay b¸nh r¨ng dÉn ®éng. Mét phÇn
cña lùc quay nμy ®îc chuyÓn thμnh lùc ®Èy däc trôc nhê then
¨n
xo¾nkhíp
®Ó ng¾t sù
gi÷a b¸nh
r¨ng dÉn
®éng
khëi
®éng vμ
vμnh
r¨ng.
C¬ cÊu li hîp m¸y khëi ®éng ng¨n kh«ng cho lùc quay cña m¸y
khëi ®éng truyÒn tíi b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi ®éng tõ vμnh r¨ng
b¸nh ®μ. KÕt qu¶ lμ ¸p lùc gi÷a çc bÒ mÆt r¨ng cña hai b¸nh
r¨ng gi¶m xuèng vμ b¸nh r¨ng dÉn ®éng ®îc kÐo ra khái sù ¨n
khíp mét çch dÔ dμng. V× lùc hót cña c«ng t¾c tõ bÞ mÊt ®i
nªn lß xo håi vÞ ®ang bÞ nÐn sÏ ®Èy b¸nh r¨ng dÉn ®éng khëi
®éng
vÞ trÝl¹i vÒ
cò vμ
hai b¸nh
r¨ng sÏ
kh«ng
cßn ¨n
khíp
n÷a.
3.5. HÖ thèng chiÕu s¸ng, tÝn hiÖu, th«ng tin vµ thiÕt bÞ
tiÖn nghi
3.5.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hÖ thèng
a. HÖ thèng chiÕu s¸ng, tÝn hiÖu, th«ng tin
1. §Ìn s¬ng mï tríc. 2. §Ìn dõng.
3. §Ìn xin nhan tríc. 4. §Ìn cèt
5. §Ìn pha. 6. §Ìn phanh trªn kÝnh
7.§Ìn kÝch thíc. 8. §Ìn phanh
9. §Ìn s¬ng mï sau. 10. §Ìn chiÕu hËu
11. §Ìn s¬ng mï sau
12. §Ìn lïi
13. §Ìn soi biÓn sè
tiÖn nghi
a. HÖ thèng chiÕu s¸ng, tÝn hiÖu, th«ng tin
HÖ thèng chiÕu s¸ng tÝn hiÖu lµm çc nhiÖm vô chiÕu s¸ng
phÇn ®êng khi xe chuyÓn ®éng trong ®ªm tèi, b¸o hiÖu b»ng
¸nh s¸ng. Sù cã mÆt cña xe trªn ®êng b¸o kÝch thíc khu«n khæ
cña xe biÓn sè cña xe, b¸o hiÖu khi xe quay vßng vµ khi phanh
cho çc xe ®ang tham gia giao th«ng biÕt chiÕu s¸ng cÇn thiÕt
nh:
ChiÕu s¸ng phÇn ®êng,
chiÕu s¸ng ®éng c¬, buång
l¸i, khoang hµnh kh¸ch,
khoang hµnh lý. Díi ®©y
lµ s¬ ®å chung cña hÖ
thèng chiÕu s¸ng.
tiÖn nghi
a. HÖ
Trªnthèng
b¶ngchiÕu s¸ng,
®ång hå tríctÝn
mÆthiÖu,
ngêi th«ng tin çc lo¹i ®ång hå
l¸i cã ®Æt
kh¸c nhau ®Ó theo dâi t×nh tr¹ng lµm viÖc cña mét sè bé phËn
m¸y vµ ®iÖn nh:
- §ång hå tèc ®é ®Æt ë gi÷a b¶ng ®ång hå dïng ®Ó theo dâi tèc
®é ch¹y cña xe, tÝnh b»ng km / giê.
- §ång hå nhiÖt ®é ®Æt bªn tr¸i phÝa trªn b¶ng ®å hå, dïng ®Ó
®o nhiÖt ®é níc lµm m¸t ®éng c¬ hoÆc nhiÖt ®é dÇu nhên
trong hÖ thèng b«i tr¬n.
3.5. HÖ thèng chiÕu s¸ng, tÝn hiÖu, th«ng tin vµ thiÕt bÞ tiÖn
nghi
a. HÖ thèng
- §ång hå ®ochiÕu
¸p lùc s¸ng,
dÇu, tÝn
®ÆthiÖu, th«ng
bªn ph¶i tindíi b¶ng ®ång hå,
phÝa
dïng ®Ó ®o ¸p lùc trong hÖ thèng b«i tr¬n ®éng c¬ (hoÆc
trong hÖ thèng nhiªn liÖu cña ®éng c¬ ®iªzen).
- Ampe kÕ ®Æt bªn ph¶i phÝa trªn b¶ng ®ång hå, dïng ®Ó
theo dâi t¹i sè dßng ®iÖn nay cho ¾c quy vµ trÞ sè dßng ®iÖn
phãng tõ ¾c quy khi m¸y ph¸t ®iÖn cha cung cÊp.
- §ång hå x¨ng. §Æt bªn tr¸i phÝa díi b¶ng ®ång hå dïng ®Ó ®o
møc x¨ng trong thïng chøa.
tiÖn nghi
b. HÖKh¸i
3.5.1. thèng ®iÒu
qu¸t hoµvÒ
chung kh«ng khÝ
hÖ thèng
HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ lµm nhiÖm vô: duy tr×
nhiÖt ®é vµ ®é Èm thÝch hîp, cung cÊp lîng kh«ng khÝ ®îc läc
s¹ch lu th«ng trong khoang hµnh kh¸ch cña « t«. Khi thêi tiÕt
nãng, hÖ thèng ®iÒu hoµ cã nhiÖm vô lµm m¸t, gi¶m nhiÖt ®é.
Khi thêi tiÕt l¹nh, hÖ thèng ®iÒu hoµ cã nhiÖm vô cung cÊp
khÝ nãng ®Ó sëi Êm, lµm t¨ng nhiÖt ®é trong khoang hµnh
kh¸ch. Khi xe chuyÓn ®éng, kh«ng khÝ trong khoang hµnh
kh¸ch cÇn ®îc lu th«ng vµ kh«ng cã bôi còng nhçc mïi ph¸t ra tõ
®éng c¬, hÖ thèng
truyÒn lùc, hÖ thèng khÝ x¶ cña ®éng c¬…
§iÒu hoµ kh«ng khÝ lµ thuËt ng÷ chung chØ çc hÖ thèng:
Lµm l¹nh( ®Ó gi¶m nhiÖt ®é), sëi Êm ( ®Ó t¨ng nhiÖt ®é ) vµ
hÖ thèng th«ng giã, t¹o kh«ng khÝ s¹ch, lu th«ng trong khoang
tiÖn nghi
3.5.2. Çc thiÕt bÞ chÝnh trong hÖ thèng
a. CÊu t¹o cña ®Ìn pha vµ bãng ®Ìn
®Ìn pha th¸o, l¾p ®îc ®Ìn pha kh«ng th¸o, l¾p ®îc
1.Cho¸ ®Ìn 2.®Öm 1.kÝnh khuyÕch t¸n
3.Bãng ®Ìn 4.§ui ®Ìn 2.Cho¸ ®Ìn
5.VÝt ®iÒu 6.Vá ®Ìn 3.Líi ch¾n
7.Vá hÖ thèng qh 8.VÝt ®iÒu chØng 4.§ui ®Ìn
9.KÝnh khuyÕch t¸n 10.Vßng nÑp 5.Bãng ®Ìn pha – cèt
6.Bãng ®Ìn khÝch thíc
tiÖn nghi
a. CÊu t¹o cña ®Ìn pha vµ bãng ®Ìn
CÊu t¹o cña ®Ìn pha gåm 3 phÇn chÝnh: Cho¸ ®Ìn; Bãng ®Ìn vµ
KÝnh khuyÕch t¸n.
*. Chãa ®Ìn:
- Cho¸ ®Ìn ®îc dËp b»ng thÐp l¸ vµ ®îc phñ bªn trong mét líp kim
lo¹i ph¶n chiÕu. ChÊt ph¶n chiÕu thêng lµ Cr«m, B¹c, Nh«m.
tiÖn nghi
a.HiÖn
CÊu nay
t¹o cña
ngê®Ìn pha
i ta sö vµ çc
dông bãnglo¹i®Ìn
cho¸ ®Ìn kh¸c nhau, sau ®©y
giíi thiÖu mét sè cho¸ ®Ìn hay dïng:
+ Cho¸ ®Ìn parabol: víi lo¹i chãa ®Ìn nµy thì ¸nh s¸ng t¹i tiªu
®iÓm F tíi chãa ®Ìn vµ ®îc ph¶n x¹ thµnh chïm tia s¸ng song
song.
+ Chãa ®Ìn hình elÝp: Víi lo¹i nµy chïm tia s¸ng ®i tõ nguån
s¸ng (bãng ®Ìn) F1 ®îc ph¶n x¹ vµ héi tô t¹i tiªu ®iÓm F2.
nghi
b. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc hÖ thèng ®iÒu hßa kh«ng
khÝ
HÖnÐn
A. M¸y thèng
(blèc®iÖn
l¹nh) . l¹nh «t« lµ mét hÖ thèng ho¹t ®éng ¸p xuÊt
khÐp
B. Bé kÝn, gåm
ngng tô, hayçc bénãng.
giµn phËn chÝnh
C. Bình läc/hót ¶m hay fin läc.
D. Van gi·n në hay van tiÕt lu .
E. Van x¶ phÝa cao ¸p.
F. Van gi·n në.
G. Bé bèc h¬i, hay giµn l¹nh.
I. Bé tiªu ©m.
H . Van x¶ phÝa thÊp ¸p.
1. Sù nÐn.
2. Sù ngng tô.
3. Sù gi·n në.
4. Sù bèc h¬i.
nghi
b. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc hÖ thèng ®iÒu hßa kh«ng khÝ
Ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc tiÕn hµnh theo çc bíc c¬
b¶n sau ®©y nh»m truÊt nhiÖt, lµm l¹nh khèi kh«ng khÝ vµ ph©n
phèi luång khÝ m¸t bªn trong cabin «t«:
vµ nhiÖt
a. M«i ®él¹nh
chÊt caothÓ
®Õnh¬ibé®îng
c b¬m ®i tõ m¸y nÐn (A) díi ¸p suÊt cao
ng tô( B) .
b.T¹i bé ngng tô (giµn nãng)
(B) nhiÖt ®é cña m«i chÊt
l¹nh rÊt cao, qu¹t giã thæi m¸t
giµn nãng, m«i chÊt l¹nh thÓ
h¬i ®îc gi¶i nhiÖt, gi¶m ¸p
nªn ngng tô thµnh thÓ láng d
íi ¸p suÊt cao nhiÖt ®é thÊp.
nghi
c. M«i chÊt l¹nh thÓ láng tiÕp tôc lu th«ng ®Õn b×nh läc/hót Èm
(C), t¹i ®©y m«i chÊt l¹nh ®îc tiÕp tôc lµm tinh khiÕt nhê ®îc hót
hÕtVan
d. h¬i Èm
gi·nvµ
nëlächay
t¹p van
chÊt.
tiÕt lu (F) ®iÒu tiÕt lu l
îng cña m«i chÊt l¹nh thÓ
láng ®Ó phun vµo bé bèc
h¬i (giµn l¹nh) (G), lµm
l¹nh thÊp ¸p cña m«i chÊt
l¹nh. Do ®îc gi¶m ¸p nªn
m«i chÊt l¹nh thÓ láng
s«i, bèc h¬i biÕn thµnh
thÓ h¬i bªn trong bé bèc
h¬i.
nghi
e. Trong qu¸ tr×nh bèc h¬i, m«i chÊt l¹nh hÊp thu nhiÖt trong cabin
«t«, vµ lµm cho bé bèc h¬i trë lªn l¹nh. Qu¹t lång sãc hay qu¹t giµn
l¹nh thæi mét khèi lîng lín kh«ng khÝ xuyªn qua giµn l¹nh ®a khÝ
m¸t
f. vµo
Sau ®ãcabin
m«i «t«.
chÊt l¹nh ë thÓ h¬i,
¸p suÊt thÊp ®îc hót trë vÒ l¹i m¸y
nÐn.
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc thiÕt
kÕ theo 2 kiÓu: HÖ thèng dïng
van gi·n në TXV (Thermostatic
Expansion Valve) vµ hÖ thèngs
tiÕt lu cè ®Þnh FOT (Fexed
Orfice Tube) ®Ó tiÕt lu m«i chÊt
l¹nh thÓ láng phun vµo bé bèc h¬i.

Chương 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG 3.

Cấu tạo ắc quy axit cầu chìm

Bugi kiÓu ®iÖn trë

1. M¸y khëi ®éng; 2 ¾c quy; 3 c«ng t¾c khëi ®éng; 4, ®éng c¬

1. Trôc thø cÊp

You might also like