‫به نام خدا‬

‫”روان شناسی رشد ”‬

‫‪Development Psychology‬‬
‫‪:‬مدرس‬
‫محمدحسن یوسفی‬
‫‪:‬محل تدریس‬
‫‪.‬دیپارتم‪%‬نت روانشناسی دانشکده تع‪%‬لیم وتربیه ‪ -‬دانشگاه بامیان‬
‫سال ‪1398‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪1‬‬
 ‫نوزادی‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫داخلی و خارجی‬ ‫انسان‪:‬‬ ‫‪.1‬‬
‫حیوان‪ :‬رفتار قالبی یک نواخت‬ ‫‪.2‬‬

‫تواناییها و تجهیزات نوزاد‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫نوزاد برای سازگاری با محیط قابلیتهای بسیاری دارد‪ .‬شنیدن‪ ،‬دیدن‪.........‬‬ ‫‪.1‬‬
‫حرکات نوزاد نا هماهنگ است و انرژی بسیاری صرف آن می شود‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫باز تابها‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫باز تاب پیچیده‬ ‫نوزاد باز تاب های متعدد دارد‪ :‬باز تاب حیاتی‬
‫فعالیت های ساده و باز تابی در سطح نخاع شوکی و ساقه مغز‬ ‫‪.1‬‬
‫فعالیت های کمی پیچیده تر‪ ،‬مانند‪ :‬راه رفتن و ایستادن و غیره که با کمک مخچه وپل مغز صورت می گیرد‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫فعالیتهای پیچیده‪ ،‬مانند‪ :‬ادراک‪ ،‬حافظه و تفکرکه باکمک قشر مغز و دستگاه ارتباطی پیچیده مغز انجام می گیرد‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫نیازی های اساسی‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫نیاز به اکسیژن‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫جنین در دوره قبل از تولد‪ ،‬داخل کیسه ای پر از مایع قرار گرفته است و اکیسژن الزم‪ ،‬از طریق ره بند ناف و از‬ ‫‪.1‬‬
‫طریق اکسیژن خون مادر به او می رسد‪.‬‬
‫سکسکه‪ ،‬عطسه و سرفه‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫درهفته های اول زندگی در هر دقیقه ‪ 40-30‬بار نفس می کشد‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫در برزگسالی ‪ 18‬بار‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫نیاز بخواب‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫دراولین روهای زندگی حدود ‪ 20‬ساعت خواب میکند‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫هرمرحله خواب معموال بین ‪ 4-3‬ساعت طول می کشد‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫کودک در سه و چهار هفته اول بطور متوسط ‪ 8-7‬با رچرت کوتا می زند‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫کودک در ‪ 7-6‬هفتگی کاش می یابد‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫کودک در ‪ 28‬هفتگی تمام شب را می خوابند‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫یک سالگی‪ 3- 2 ،‬با ر در روز می خوابند‪.‬‬ ‫از ‪ 28‬هفته به بعد تا‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪3‬‬
 ‫نیاز به غذا و آب‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫موجودی که تا کنون به وسیله جفت واز طریق بند ناف تغذیه می شد و هیچگونه احساس گرسنگی نداشت‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫در ابتدا اعمال مکیدن و بلع کامل نیست و دستگاه هاضمه نیز آمادگی چندانی ندارد‪ ،‬در ‪ 24‬ساعت اول زندگی‪ ،‬نوزاد‬ ‫‪.2‬‬
‫را با آب قند تغذیه میکند‪.‬‬
‫در ابتدای زندگی نیاز گرسنگی و تشنگی بسادگی قابل تفکیک نیست‬ ‫‪.3‬‬

‫نوزاد در ابتدا ‪ 8-7‬بار در شبانه روز تغذیه می شود‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫وقتی وزن کودک کمتر از ‪ 3‬کیلوگرام است‪ ،‬باید هر دو ساعت یک بار تغذیه شود‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫وقتی ‪ 4 - 3.5‬کیلوگرام رسید‪ 4 -3 ،‬ساعت‬ ‫‪.6‬‬

‫کودک بعد از یک الی دو ماه می توان تغذیه نیم شب را حذف کرد‪.‬‬ ‫‪.7‬‬

‫کودک در ‪ 5- 4‬ماهگی می توان هر ‪ 5‬ساعت یک بار تغذیه شود‪.‬‬ ‫‪.8‬‬

‫و کودک در پایان یک سالگی خود را باه سه وعده غذا در روز تطبیق می دهد‪.‬‬ ‫‪.9‬‬

‫نیاز به اعمال دفعی کنترل‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫اعمال دفعی در اوایل کودکی کامال غیر ارادی است‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫مطالعات نشان داده است که کودکان قبل از ‪ 18‬ماهگی قادر به کنترل نیست‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫درختر ها در مقایسه با پسر ها زود تر کنترل الزم را بدست می آورند‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫‪ ‬رشد جسمی‪:‬‬
‫تغییرات در رشد جسمانی ‪:‬‬
‫‪ .1‬وزن‪:‬‬
‫نوزاد طبیعی برای سازگارشدن با محیط‪ ،‬در ‪ 10‬روز اول تا ‪ 300‬گرام وزن خود را از دست میدهد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫کودک بطور متوسط هر هفته ‪ 200 – 150‬گرم وزن اضافه می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در ‪ 6‬ماهگی وزنش به دو برابر وزن هنگام تولد می رسد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در یک سالگی حدود ‪ 3‬برابر وزن هنگام تولد می رسد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در پایان ‪ 2‬سالگی وزن کودک در حدود ‪ 4‬برابر وزن هنگام تولد – حدود ‪ 12‬کیلوگرام خواهد رسید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سرعت رشد وزن در دو سال اول زندگی و همچنین در دوران بلوغ به حد اکثر خود می رسد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪5‬‬
‫کودک در یک سالگی حدود ‪ 20‬سانتی متر یعنی ‪ 1/3‬قد هنگام تولد‬ ‫‪.1‬‬
‫اضافه می شود‪.‬‬
‫قد کودک در ساله حدود ‪ 75- 70‬سانتی متر است‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫در پایان ‪ 2‬سالگی ‪ 85- 80‬سانتی متر است‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫رشد سر در دو سال اول زندگی در مقایسه با قد و وزن کودک کند‬ ‫‪.4‬‬
‫تر است‪.‬‬
‫پسران نسبت به دختران وزن شان بیشتر است‪.‬‬ ‫‪.5‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪6‬‬
 ‫لثه چیست؟‬
‫یعنی گوشت بدن دندان‪ ،‬یا به عبارت دیگرلثه (بج) یا (‪ )Gums‬شامل بافتی است که در غشاء مخاطی و‬
‫باالی آرواره درون دهان قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪7‬‬
‫اولین دندان های کودک‪ Y‬در ‪ 6‬الی ‪ 8‬ماهگی بیرون می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ابتدا ندان در پیشین در فک تحانی ظاهر می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫کودک در پایان دو سالگی جمع ‪ 20‬دندان خواهد داشت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪8‬‬
 ‫رسش چیست؟‬
‫رسش عبارت است از توالي همگاني رخداد هاي بيو لو ژيكي در دستگاه عصبي مركزي كه بروز‬
‫يك كاركرد رواني را ممكن مي سازد ؛ البته با فرض اينكه كودك از لحاظ جسماني سالم باشد و با‬
‫افراد و اشيا ء سر وكار داشته باشد‪.‬‬
‫كودكاني كه با بزرگساالن سر و كار دارند بين يكسالگي و سه سالگي سخن گفتن را آغاز مي‬
‫كنند ‪ .‬همين پديده يكي از بهترين نمونه هاي رسش كنشهاي رواني است‬
‫مغز كودك سه ماهه به قدر كافي رشد نكرده است تا بتواند سخن بگويد از سوي ديگر كودك دو‬
‫ساله كه مغزش به اندازة كافي رشد كرده است قادر به سخن گفتن نخواهد بود ‪ ،‬مگر اينكه شاهد‬
‫سخن گفتن بزرگساالن بوده باشد ‪ .‬رسش نمي تواند باعث بروز عملكرد رواني شود ؛ رسش صر‬
‫فا ً محدودة زود ترين زمان بروز عملكرد رواني را تعيين‪ ‬مي كند ‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪9‬‬
 ‫نشستن‪ ،‬خزیدن‪ ،‬ایستادن و راه رفتن رشد طبیعی را نشان می دهد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫رشد و نمو در امتداد یک محور جسمی صورت میگرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نظم و ترتیب مهارتهای حسی و حرکتی به رشد اعصاب مرکزی بستگی دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬نشستن‪:‬‬
‫حدود سه ماه طول می کشد تا عضالت گردن قوی شده‪ ،‬کودک بتواند سر خودر را راست نگه‬ ‫‪‬‬

‫دارد‪.‬‬
‫در سه ماه اول زندگی‪ ،‬رشته های عصبی زیادی از میلین پوشیده می شود که قادر به هدایت‬ ‫‪‬‬

‫بهتر تحریکات عصبی هستند‪.‬‬

‫میلین چیست؟‬ ‫‪‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪10‬‬
 ‫‪ ‬کودک در پنج ماهگی با کمک دیگران به مدت ‪ 1‬دقیقه بنشیند‪.‬‬
‫‪ ‬کودک در ‪ 9‬ماهگی به تنهایی ‪ 10‬دقیقه یا بیشتر می شیند‪.‬‬
‫خزیدن‪:‬‬
‫کودکان در بین ماهای ‪ 6-3‬زندگی با حرکات متقاطع‪ ،‬سینه خیز می‬
‫رود‪ ،‬این حرکات بر فعالیت پل مغز میانی متکی است‪.‬‬
‫دربین ماهای ‪ 9-6‬سینه را بلند می کند و چهار دست و پا راه می رود‪،‬‬
‫این حرکات بر فعالیت مغز میانی و نیمکره های مغز و مخچه متکی‬
‫است‪.‬‬
‫دربین ماهای ‪ 15 – 9‬کودک به تدریج راه می ایستد و راه می رود‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪11‬‬
 ‫میلین دارای یک ساختار چربی‪-‬غنی است که در ا‪Y‬طراف آکسون برخی از سلول‌های عصبی‬ ‫‪‬‬

‫تشکیل شده از یک الیه عایق‪  ‬الکتریکی پیچیده شده‪ .‬وجود میلین برای عملکرد مناسب سیستم‬
‫عصبی ضروری است‪ .‬تولید میلین به صورت تخصصی توسط سلول‌های گلیال از طریق‬
‫گسترش خود در فرایندهای سل‪Y‬ولی است‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪ ‬کودک اولین بار در ‪ 9 – 8‬ماهگی می تواند با گرفتن صندلی‪ ،‬میز و‬
‫غیره به ایستد‪.‬‬
‫‪ ‬در یک سالگی میتواند چند قدم راه برود‪.‬‬
‫‪ ‬در ‪ 18‬ماهگی کودک می تواند از پله باال و پایین برود و اسباب بازی‬
‫ها را روی زمین بکشد‪.‬‬
‫‪ ‬در دو سالگی توانایی دویدن حاصل می شود و در مهارتهای حرکتی‪،‬‬
‫پیشرفتهای چشمگیری حاصل می شود‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪13‬‬
 ‫تمایل به چنگ زدن از حدو ‪ 6‬ماهگی به بعد دیده می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در یک سالگی به بعد‪ ،‬استفاده از کف دست و سایر انگشتان را یاد می گیرد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫از نظرهماهنگیهای حرکتی‪ ،‬رشد کودک به سه بخش می باشد‪.‬‬

‫‪ .1‬حرکات عمومی و غیر مشخص اعضای بدن‪.‬‬
‫‪ .2‬حرکات مشخص و متمایز ولی نا هماهنگ اعضا‪.‬‬
‫‪ .3‬حرکات هماهنگ ا‪Y‬عضا‬
‫کورتکسقشر مغز چیست؟‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪14‬‬
‫الیه نازک از جنس ماده خاکستری است سطح مغز را می پوشاند‪ .‬این‬
‫الیه از سلول‌های عصبی مغز تشکیل شده است‪ .‬ضخامت آن در‬
‫نواحی مختلف مغز متفاوت است اما تقریبا ً در همه جا ضخامتی بین ‪۲‬‬
‫تا ‪ ۴‬میلی‌متر دارد‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪ ‬بزرگترین امتیاز انسان‪ ،‬استفاده از سمبولهای‪ ،‬تفکر‪ ،‬سازماندهی‪ ،‬و برنامه ریزی و انجام دادن حرکات‬
‫پیچیده ارادی برای غلبه بر محیط است‪.‬‬
‫‪ ‬رشد کنشهای ادراکی با حواس آغاز می شود‪.‬‬
‫حواس‪:‬‬
‫گیرنده های حسی بینایی‪ ،‬شنوایی‪ ،‬و گیرنده های مانند چشایی‪ ،‬بویایی و غیره ادراکهای حسی مختلف را‬
‫دریافت کرده‪ ،‬برای ارزیابی و واکنش به مراکز مختلف مغز می فرستند‬
‫ابتدا همه ادراکات حسی به تاالموس که چهار راه حسی مغز است‪ ،‬فرستاده می شود‪.‬‬
‫تاالموس نقش توزیع کننده دارد و هریک از ادراک حسی را به مراکز مخصوص خود می فرستند‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪16‬‬
 ‫نوزاد از همان ابتدا‪ ،‬در مقابل نور تحریک می شود و نور را از تاریکی تشخیص می دهد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫اهمیت تحریکات حسی‪:‬‬

‫تحریکات مناسب‪ ،‬برای رشد همه جانبه کودک اهمیت اساسی دارد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫ویژگی های ذهنی کودک در این دوره‪:‬‬

‫پیاژه‪ :‬نقطه شروع فعالیتهای فکری از نخستین مرحله رشد کودک با اعمال حسی و حرکتی مشخص می‬
‫شود‪.‬‬
‫در پایان سال اول زندگی رفتار کودک اختصاصی تر می شود‪.‬‬
‫رشد عاطفی و اجتماعی‬
‫حاالت عاطفی کودک در ابتدا در آسایش و عدم آسایش محدود است‪.‬‬
‫در ‪ 4 – 3‬ماه هگی هیجانهای خوشایند کودک دیده می شود‪.‬‬
‫یک کودک طبیعی ‪ 6- 3‬ماه در مقابل چهره مادر یا افراد غریبه لبخند می زند‪.‬‬
‫در ‪ 8‬ما هگی چهره اش تغییر می کند‪.‬‬
‫در آخر یک سالگی‪ ،‬پاسخ عاطفی ترس‪ ،‬گاه بصورت اضطرابی کلی و گاه بصورت وحشت از غریبه نمایان‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪17‬‬
 ‫اهمیت مادر برای کودک تنها در رفع نیازهای او خالصه نمی شود‪.‬‬
‫مطابق تحقیقات ولف و اسپیتز‪:،‬‬
‫در صورتیکه کودک بطور مستمر عشق و عالقه مادر را در یافت نکند‪ ،‬واکنشهای طبیعی عاطفی نیز به‬
‫موقع بروز نمی کند‪.‬‬
‫ارتباط با بزرگساالن‪:‬‬
‫در ابتدای تولد کودک ضعیف اند‪.‬‬
‫سال دوم زندگی دارای رشد اجتماعی اند و این خیلی مهم است‪.‬‬
‫توجه به همساالن‪:‬‬
‫اول زندگی به همساالت توجه ندارد‪.‬‬
‫دریک سالگی با آشنایی و بر خورد محیط است‪.‬‬
‫در ‪ 18‬ماهگی کمکم توجه کودک به همساالن جلب می شود‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪18‬‬
 ‫در قرن ‪ 18‬میالدی دیتریش تیدمان (‪)Dietrich Tiedemann‬‬
‫‪‬در اوایل قرن ‪ 20‬تحقیقات بیشتر در مورد ثبت مشاهده رفتارهای کالمی کودکان و طبقه بندی‬
‫انواع کلماتی بود که کودکان در مراحل رشد کالمی خود به کار می برند‪.‬‬
‫صدا های قبل از تکلم‪:‬‬
‫‪)1‬در دو سه هفته اول‪ Y‬زندگی‪ ،‬صداهای کودک در موارد مختلف یکسان و یکنواخت است‪.‬‬
‫‪)2‬کودک در ‪ 3‬ماهگی با ا‪Y‬یجاد صدا به نحوی با محیط پیرامون خود رابطه برقرار میکند‪.‬‬
‫‪)3‬کودک از ‪ 6‬به بعد به نحو فزاینده ی صداها را تقلید و تکرار می کند ‪.‬‬
‫‪)4‬کودک در ‪ 9‬ماهگی نسبت‪ ،‬به اسم خود و کلمه « نه « و « نکن « عکس العمل نشان میدهد‪.‬‬
‫‪)5‬صدای کودک در یک سالگی‪ ،‬کم کم شبیه تکل‪Y‬م بزرگساالن می شود‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪19‬‬
 ‫اولین کلمه ها‪:‬‬
‫‪ .1‬کودک در یک سالگی دو کلمه معنی دار را بیان می کند‪.‬‬
‫‪.2‬از ‪ 15‬ماهگی به بعد بسرعت بر تعداد واژه ها اضافه می شود‪.‬‬
‫‪.3‬در ‪ 24-15‬ماهگی‪ ،‬حدود ‪ 50‬واژه را یاد می گیر‪.‬‬
‫‪ .4‬کودک در دو سال اول زندگی شیفته تغییر و حرکت است‪.‬‬
‫اولین جمله ها‪:‬‬
‫‪.1‬اولین جمله های کودک یک کلمه ای است‪.‬‬
‫‪ .2‬در دو سالگی کودک میتواند جمله های کوتاه دو کلمه ای و سه کلمه ای را به خوبی ادا کند‪.‬‬
‫‪.3‬جمله های تلگرافی چیست؟‬
‫‪.4‬کودک در ‪ 30‬ماهگی ‪ 300‬تا ‪ 400‬کلمه می داند‪.‬‬
‫‪.5‬در ‪ 3‬سالگی گنجینه لغات کودک افزایش می یابد‪.‬‬
‫‪.6‬آیا ارتباط با اطرافیان در رشد کالمی و جمله سازی نقش دارد؟‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪ ‬در ‪ 2‬الی ‪ 3‬ماهگی کودک برای ارتباط با محیط فعالیت دارد‪.‬‬
‫‪ ‬از طریق بازی کردن‪ ،‬حواس کودک تقویت می شود‪.‬‬
‫‪ ‬نظریه پیاژه‪:‬‬
‫‪ ‬بازیهای کودک در دو سال اول زندگی بسیار ساده است‪.‬‬
‫‪ ‬کودک دو ساله دوست دارد با یک بزرگتر آشنا بازی کند‪.‬‬
‫‪ ‬در سال دوم زندگی‪ ،‬بازی مفهوم عمیقتری پیدا می کند‪.‬‬
‫تفاوت های فردی کودکان‪:‬‬
‫‪ .1‬شکل ظاهر بدن‬
‫‪ .2‬فعالیت ها‬
‫‪ .3‬حساسیت و تحریک پذیری‬
‫‪ .4‬شدت واکنش‬
‫‪ .5‬دامنه توجه‬
‫‪ .6‬نظم طبیعی و سازگاری با محیط‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪21‬‬
 ‫پسرا‪Y‬ن در سه سالگی تقریبا ‪ 95‬سانتی مترقد و ‪ 15‬کیلوگرام وزدن دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫رشد جمجمه در این دوره‪ ،‬از رشد سایر اعضا بدن کند تر است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در پنج سالگی مغز کودک حدود ‪ %75‬وزن بزرگسالی و در شش نزدیک به ‪ %90‬آن است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫رشد استخوانها ادامه می یابد و در سختی استخوانها تغییرات به وجود می آید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در حدود شش سالگی تناسب اندام به اندازه های دوران بزرگسالی شبیه تر می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سرعت افزایش قد و وزن در چهار سالگی کمتر از سه سالگی و در پنج سالگی کمتر از چهار‬ ‫‪‬‬

‫سالگی است‪.‬‬
‫رشد دستگاه عصبی‪ -‬عضالنی کودک‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در این دوره نتفس و ضربان قلب منظم میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪22‬‬
 ‫دندانهای شیری میان دو تا سه سالگی تکمیل می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اولین دندانهای دایمی که آنی را ( آسیای شش سالگی) می نامند در این دوره می رویند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫رشد حرکتی – حسی‬

‫کودک در این سن بسیار فعال و پر جنب و جوش است و از فعالیت ها لذت می برد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫کودک محرکها را در سه سالگی به صورت کل در یافت می کند و تشخیص باال و پایین‪ ،‬چپ و راست‬ ‫‪‬‬

‫برایش مشکل است‪ .‬از این رو نمی تواند تفاوت بین مثلث که قاعده یکی باال و از دیگری پایین است‬
‫تشخیص دهد‪.‬‬
‫در پنج سالگی میتواند خوب رسم بکشد و فاصله و وزن اشیا را تقریبا حدس بزند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در شش سالگی میتواند بخوبی بازی کند و مهارت های مختلف بینایی و حرکتی را می آموزد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در این دوره سنی پسرا از نظر جثه کمی بزرگتر از دخترهای همسن خود هستند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪23‬‬
 ‫‪ ‬رشد ذهنی که به سازگاری کودک با محیط کمک می کند تا تکلم‪ ،‬حافظه‪ ،‬ادراک‪ ،‬استدالل و حل مسئله‬
‫همرا است‪.‬‬
‫از نظر پیاژه‪ :‬مرحله پیش عمل یات ذهنی است‪.‬‬
‫‪ ‬پیاژه‪ :‬هوش را کیفتی میداند ه باعث سازگاری فرد با محیط می شود و به فکر و اندیشه سازمان می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬از نظر پیاژه‪ :‬وقتی کودک به نگهداری ذهنی می رسد‪ ،‬درک می کند که تغییر در شکل یا ظاهر یک‬
‫چیز در ماهیت و مقدار آن تغییر به وجود نمی آید‪.‬‬
‫یک کودک چطور به مرحله نگهداری ذهنی می رسند؟‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪24‬‬
‫یک کودک سه سالگی حدود ‪ 800‬تا ‪1000‬کلمه‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در چهار سالگی ‪ 1500‬کلمه‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در پنج سالگی حدود ‪ 2000‬کلمه‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در شش سالگی ‪ 2500‬کلمه را میداند و میفهمد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫الگوی رشد زبان کودکان‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪25‬‬
 ‫‪ ‬گروه همساالن‪.‬‬
‫‪ ‬رادیو و تلویزیون‪.‬‬
‫‪ ‬کتاب و قصه های کودکانه‪.‬‬
‫‪ ‬مادر‪.‬‬
‫‪ ‬ر‪Y‬شد قوه تخیل کودک‪.‬‬
‫‪ ‬نحوه ارایه کتاب و داستان برای کودکان‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪26‬‬
 ‫زبان چیست؟‬
‫عبارت از افهام و تفهیم‪.‬‬
‫زبان مهمترین ضامن بقای رشد تفکر انسان است‪.‬‬
‫زبان اساسی ترین‪ ،‬غنی ترین و باثبات ترین حلقه اتصالی است که نسل‪Y‬های گذشته‪ ،‬حال و آینده را‬
‫به یک و جود پویا و عظیم پیوند می زند‪.‬‬
‫تفکر چیست؟‬
‫فرایندی است که توسط آن یادگیری های گذشته دستکاری و سازمان دهی می شود‪.‬‬
‫عبارت است از باز آرایی یا تغییر شناختی اطالعات بدست آمده از محیط و نماد های ذخیره شده‬
‫در حافظه بل‪Y‬ند مدت‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪27‬‬
‫از نظر پیاژه‪ :‬زبان کمک بسیاری بزرگی به رشد ذهنی کودک می کند‪ ،‬ولی نمی‬
‫تواند عامل به وجود آورنده تفکر باشد‪.‬‬
‫برونرو همکاران‪ :‬به منابعی در رشد ذهنی اشاره می کنند که متاثر از زبان‬
‫است‪.‬‬
‫مثالٌ‪ :‬کلمات که مفاهیم را شکل می دهد یا کلمات بین والدین‪ ،‬معلمان و اطرافیان‬
‫که می تواند در هدایت و توسعه رشد فکری کودک موثر واقع شود‪.‬‬
‫محتوای سخن گویی‪:‬‬
‫‪ -1‬تکلم خود مدار‪ -2 ،‬تکلم اجتماعی شده‪:‬‬
‫سخن گویی خود مدار‪ ،‬کودک از صحبت کردن در باره خود لذت می برد‪ ،‬کمتر برای ایجاد ارتباط با‬
‫دیگران استفاده می کند‪.‬‬
‫تکلم اجتماعی زمانی بوجود می آید که کودک می تواند بر داشتهای ذهنی خود را بیان کند‪ ،‬دیدگاههای‬
‫دیگران را نیز به حساب آورده و توجه کند‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪28‬‬
 ‫در سال سوم زندگی‪ ،‬رابطه با همساالن تغییر عمده ای می کند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫بیشتر کودکان کودکستانی یک یا دو دوست صمیمی دارد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫گروههای بازی کودکان معموال ٌ کوچک است و چندان سازمان یافته نیست و بسرعت تغییر می کند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ارزیابی رفتار کود‪Y‬ک توسط خودش‪.‬‬

‫ارتباط با بزرگساالن‬
‫‪ ‬کودکان از حدود شش سالگی به بعد‪ ،‬در بازی با گروه همساالن قوانین و دستور هایی را می‬
‫پذیرند و به آن احترام می گذارند‪.‬‬
‫‪ ‬کودکان آیینه ای است که ویژگیهای والد‪Y‬ین‪Y‬ش را نشان می دهد‪.‬‬
‫کودک در کود کستان‬
‫تاثیر کود کستان در رشد اجتماعی کودک‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪29‬‬
‫‪ ‬در چهار سالگی کودک از رشد و استقالل و احساس اعتماد به نفس بسیاری بر خوردار است‪.‬‬
‫به نظر اریکسون‪ :‬کودکان پنج و شش ساله در مرحله قرار دارند که از ابداع و ابتکار لذت می‬
‫برند‪.‬‬
‫‪ ‬کودکان در این سنین عالقه مند به طرحریزی و مسئولیت پذیری و انجام دادن فعالیتهای‬
‫اجتماعی هستند‪.‬‬
‫رشد عاطفی‬
‫کودکان این گروه سینی‪ ،‬عواطف خود را بطور آشکار ابراز می کنند‪.‬‬
‫کنترل خشم‪.‬‬
‫امنیت‪:‬‬
‫حسادت‪:‬‬
‫طبیعی بودن حسادت‬
‫شدید ترین دوره حسادت کودک در شش سالگی است‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪30‬‬
 ‫ترس چیست؟‬
‫احساس معموال ٌ نا خوشایند اما طبیعی است که در واکنش به خطرات‬
‫واقعی ایجاد می شود‪.‬‬
‫ترس وسایل دفاعی موجود زنده در برابر خطر است‪.‬‬
‫کودکان عقب مانده ذهنی شدید‪.‬‬
‫در سنین چهار سالگی انواع ترسهای کودکانه طبیعی است‪.‬‬
‫ترس های غیر منطقی و مریضی‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪31‬‬
‫دیدگاه های والدین‪ ،‬معلمان‪ ،‬مربیان و روان شناسان در مورد رشد کودکان ا‪Y‬ز سن هفت تا یازده‬
‫سالگی‬
‫‪)1‬والدین‪ :‬دوره پر درد سر و پر زحمت‪ ،‬دوره ظاهر بهم ریختگی‪.‬‬
‫‪)2‬معلمان‪ :‬دوره آموزش مقدماتی و یادگیری اصول و مبانی علم دانش نامگذاری کرده است‪.‬‬
‫دوره عادت پر کاری و کم کاری‪.‬‬
‫‪)3‬روانشناسان‪ :‬دوره گرایش به دسته و گروه‪ ،‬سن همانند سازی‪ ،‬سن خالقیت‪ ،‬سن بازی‪.‬‬
‫مهم ترین مراحل رشد در این دوره‪:‬‬
‫‪)a‬یادگیری مهارتهای جسمانی الزم برای بازیهای معمولی‪.‬‬
‫‪)b‬ایجاد یک نگرش سالم و مفید در کودک به عنوان یک انسان زنده و در حال‪ Y‬رشد‪.‬‬
‫‪)c‬یادگیری رفتار با همساالن‪.‬‬
‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪ )a‬شروع رشد نقشها مناسب جنسی و اجتماعی مردانه و زنانه‪.‬‬
‫‪ )b‬یادگیری مهارتهای اصلی خواندن‪ ،‬نوشتن و حساب کردن‪.‬‬
‫‪ )c‬رشد مفاهیم الزم برای زندگی عادی و روز مره‪.‬‬
‫‪ )d‬رشد وجدان‪ ،‬اخالق و معیارهای ارزشی‪.‬‬
‫‪ )e‬رشد نگرشها نسبت به گروهها و نهاد های اجتماعی‪.‬‬
‫‪ )f‬نیل به استقاللیت‪.‬‬
‫در این دوره پسران دیر تر به بلوغ جنسی می رسند‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪33‬‬
 ‫این دوره از نظر رشد جسمی‪ ،‬آرام و نسبتا ٌ یکنواخت است‪ .‬این آرامش و یکنواختی تا زمانیکه‬
‫تغییرات بل‪Y‬وغ شروع شود‪ ،‬یعنی تقریبا دو سال قبل از آنکه کودک به بلوغ جنسی برسد‪ ،‬ادامه پیدا‬
‫میکند‬
‫قد‪ :‬متوسط قد در این دوره بین ‪ 8 -5‬سانتی متر است‪ .‬بلندی قد یک دختر ‪ 11‬ساله‪ 147 ،‬سانتی‬
‫متر است‪ .‬پسر ‪ 11‬سال‪Y‬ه تا حدود کمتر ازدختر است‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪34‬‬
 ‫وزن‪ :‬در این دوره‪ ،‬وزن در مقایسه با قد بیشتر افزایش پیدا می کند‪.‬‬
‫میزان افزایش ساالنه وزن بطور متوسط بین یک ونیم تا دو نیم کیلوگرام است‪.‬‬
‫وزن یک دختر ‪ 11‬ساله بطور متوسط ‪ 40‬کیلوگرام و وزن پسر ‪ 11‬ساله بطور متوسط ‪39‬‬
‫کیلوگرام است‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪35‬‬
 ‫‪ ‬تناسب بدن‪:‬‬
‫‪ ‬اندازه چربی و عضله‪:‬‬
‫‪-1‬اندومورف‪ :‬توصیف افرادی که چربی بیشتری داشتند و سنگینتر بودند‪.‬‬
‫‪-2‬مزومورف‪ :‬مشخصه افرادی که با عضالت ورزیده و ساختمان عضالنی مناسب بودند‪.‬‬
‫‪ -3‬اکتومورف‪ :‬مشخصه افرادی که فاقد چربی و فیبر عضالنی کافی بودند‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪36‬‬
 ‫‪ ‬دندانها‪:‬‬
‫‪ ‬یک در شروع دوره بلوغ ‪ 28‬دندان از ‪ 32‬داندان دائمی خود را‬
‫دارند‪.‬‬
‫‪ 4 ‬داندهای عقل هستند‬
‫عمده ترین دالیل تفاوتهای کودکان در رشد جسمانی‬
‫‪ .1‬ساختمان‪ -1 :‬اکتوموروف‪ -2 ،‬موزومورف‪ -3،‬آندو مورف‬
‫‪ .2‬تغذیه‪:‬‬
‫‪ .3‬فشارهای عاطفی‪:‬‬
‫‪ .4‬هوش‪:‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪37‬‬
 ‫انواع مهارتها در دوره کودکی دوم‪:‬‬
‫‪.1‬مهارت های فردی‬
‫‪.2‬مهارتهای اجتماعی‬
‫‪.3‬مهارت های آموزشی‬
‫‪.4‬مهارت های بازی‬
‫‪.5‬مهارت دستی و چپ دستی‪:‬‬
‫گرایش به راست دستی و چپ دستی بین سنین ‪ 6 -3‬سالگی به وجود می آید‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪38‬‬
 ‫‪ ‬عوامل موثر در پیشرفت تکلم‪:‬‬
‫‪ .1‬والدین‪:‬‬
‫‪ .2‬رادیو و تلویزیون‪:‬‬
‫‪ .3‬توانایی خواندن‬
‫‪ .4‬معلمان‬
‫جنبه های مختلف در پیشرفت تکلم‪:‬‬
‫‪ ‬خزانه لغات‪ :‬یک کودک صنف اول ‪ 20‬تا ‪ 24‬هزار کلمه میداند‪ .‬در دوره لیسه ‪ 50‬هزار لغت میداند‪.‬‬
‫‪ ‬خزانه لغات عمومی‪:‬‬
‫آن دسته از لغات است که به طور عمومی از آنها استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ ‬خزانه لغات اختصاصی‪:‬‬
‫کلماتی است که معانی ویژه و موارد استفاده محدود دارند‪.‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪39‬‬
‫‪ ‬نمونه ای از خزانه لغات اختصاصی کودکان در دوره کودکی دوم‪:‬‬
‫‪ .1‬لغات مربوط به آداب و معاشرت‪:‬‬
‫‪ .2‬لغات مربوط به رنگها‪:‬‬
‫‪ .3‬لغات مربوط پول‪:‬‬
‫‪ .4‬لغات عامیانه و توهین آمیز‪:‬‬
‫‪ .5‬لغات سری و رمزی‪:‬‬
‫خزانه لغات پسران در مورد دشنام‪:‬‬
‫‪ .1‬تلفظ‪:‬‬
‫‪ .2‬جمله سازی‪:‬‬
‫‪ .3‬درک و فهم‪:‬‬
‫‪ .4‬محتوای تکلم‪:‬‬
‫‪ .5‬میزان صحبت‪:‬‬

‫‪۱۱:۳۹‬‬ ‫‪40‬‬