MORPOLOHIYA

 Ito ay ang sangay ng linggwistika na nag-aaral ng

morpema (morpheme) o ang pinakamaliit na yunit ng
tunog na may kahuluguhan.

 Pinag-aaralan dito ang sistema ng pagsasalansan ng mga

morpema upang makabuo ng salita na may payak o
kumplikadong kahulugan.

 Ang mga morpema ay maaaring isang buong salita,

panlapi, artikulo, o metalinggwistikal na yunit ng
kahulugan tulad ng intonasyon at stress o diin.
Morpemang Ponemang /a/ at /o/:
 Kung nagbabago ang kahulugan ( kasarian) dahil sa
pagdagdag ng ponemang /a/ o kontradiksyon ng /o/
sa /a/, ang /a/ o /o/ ay itinuturing na ponema.

 Halimbawa :
- Gobernador - Gobernadora
- Doktor- Doktora
-Konsehal – Konsehala
-Kapitan - Kapitana
-Abogado - Abogada
Morpemang Salitang Ugat:
 Ito ay uri ng morpema na walang panlapi. Ito ay ang
payak na anyo ng isang salita.

Halimbawa :
 Indak ganda payat
 sayaw sipag bunso
 sulat bata buti
 4 na Kayarian ng Salita:

o Payak
o Maylapi
o Inuulit
o Tambalang-salita
 Payak:
o Alay H
o Kahoy A
o Bango L
o Araw I Salitang- Ugat
M
o Dasal B
o Dahon A
o Lakad W
o Gabi A
 Maylapi:

o Ang mga panlapi ay mga katagang idinaragdag sa

unahan, sa gitna, o sa hulihan ng mga salitang-
ugat. May ibat’ibang uri ng mga panlapi: Unlapi,
Gitlapi at Hulapi.
 Morpemang Panlapi:
• Kahulugan Salitang-ugat, Bagong Morpema Ma-
Pagkakaroon ng katangiang taglay ng salitang-
ugat:

Ma: Bait = Mabait

Um-: Pagganap sa kilos Awit = Umawit
-an : Lugar na pinaglalagyan Aklat = Aklatan
Ma-: Nagsasaad ng pagkakaroon Pera = Mapera
 Unlapi:
Ang unlapi ay matatagpuan at idinudugtong sa unahan ng
salitang-ugat. Ang mga madalas ginagamit na mga unlapi ay
ma-, ,mag-, na-, nag-, pag-, pala-, at iba pa.

Halimbawa:
magtanim magsaka mahusay
nagbasa nagsayaw palaaway
palabati pagkabigat makatao
nahulog palabiro
 Gitlapi:
Ang gitlapi ay ginagamit sa gitna ng salitang-ugat. Ang mga
madalas ginagamit na mga gitlapi ay -um-, at -in-

Halimbawa:

pinasok pinalitan tinalon

lumakad pumunta gumagamit
tumakbo sumayaw binasa
sumamba sumimba sinagot
 Hulapi:
Ang hulapi ay isang uri ng panlapi na matatagpuan sa huli ng
salitang ugat. Ang karaniwang ginagamit na hulapi ay -an, -
han, -in, -hin.

Halimbawa:
kaligayahan talaan sayawan
batuhan awitan sulatan
aralin palitan pinagsabihan
basahin sabihin punahin
habulin takbuhin
 Morpemang Panlapi:
Halimbawa:

Ma- + tubig = matubig (maraming tubig)

Tubig + -an = tubigan (lagyan ng tubig)
Pa- + tubig = patubig (padaloy ng tubig)
Lakad + -um = lumalakad
Tubig + -in = tubigin (pinarusahan sa tubig)
Sagot + -in = Sinagot
 Inuulit:
Inuulit na Ganap Inuulit na Di-Ganap

- inuulit ang salitang-ugat - ang isang salita ay nasa

pag-uulit na PARSYAL kapag
ang bahagi lamang ng
Hal:
salitang-ugat ang inuulit
Taon: taon- taon
Hal: usok: uusok
Bahay: bahay-bahay
balita: bali-balita
Araw: araw-araw
tahimik : tahi-tahimik
kanta: kakanta
 Tambalang - salita:
 ang pagbubuo ng salitang-ugat -dalawang salitang
pinagsasama para makabuo ng isang salita -may
dalawang uri ng tambalan ang tambalang ganap at
di-ganap.
 2 Uri ng Tambalang - salita:
Tambalang Ganap - ang dalawang Tambalang Di-ganap -ang
salitang pinagtambal ay nakabubuo taglay na kahulugan ng bawat
ng ikatlong kahulugang iba kaysa dalawang salitang pinagtambal ay
isinasaad ng mga salitang hindi mawawala Tambalang salitang
pinagsama. Tambalang salitang nanatili ang kahulugan.
nagbibigay ng bagong kahulugan.
Halimbawa:
Halimbawa:
asal-hayop
bahaghari
kulay-dugo
dalagangbukid
bahay-ampunan
hampaslupa
pamatid-uhaw
anakpawis
 Limang Uri ng Pagbabagong
Morpoponemiko:
I. Asimilasyon
II. Pagpapalit ng Ponema
III. Metatesis
IV. Pagkakaltas ng Ponema
V. Paglilipat-diin
 Asimilasyon:
• Sakop ng uring ito ang ma pagbabaging
nagaganap sa /ŋ/ sa posisyong pinal dahil
sa impluwensya ng ponemang kasunod
nito.
 Asimilasyon:
 Asimilasyong Ganap – Pagbabago ng kapwa panlapi at
salitang ugat.
Halimbawa: mang + tahi = manahi
pang + palo = pamalo
pang + takot = panakot
 Asimilasyong Parsyal o di ganap – pagbabago sa unang
morpema.
Halimbawa: pang + bansa = pambansa
sing + bait = simbait
mang + batas = mambabatas
 Pag papalit ponema:
 Kapag ang (d) ay nasa pagitan ng dalawang patinig kaya
ito'y pinapalitan ng ponemang r.

Halimbawa:

ma + damot = maramot
ma + dunong = marunong
 Metatesis:

Pagpapalit ng posisiyon ng panlaping /-in / kapag ang

kasunod na ponema ay ang mga ponemang (l,y,o)

Halimbawa:
nilipad = lipadin
niyakap =yakapin
 Pagkakaltas Ponema:
Mayroong pagkakaltas o pagtatangal ng ponema.

Halimbawa:
takip – i + an = takpan
sara – a + han = sarhan
Labahan - a = labhan
dalahin – a = dalhin
 Paglilipat Diin:

 kapag ang salitang-ugat ay nilalagyan ng panlapi, ito

ay nagbabago kapag ito'y nilalapitan.

Halimbawa:
laro + an = laruan
dugo + an = duguan
bunggo + an= bungguan