YEM

RASYONU
HAZIRLAMA
TEKNİKLERİ
Dr. Öğr. Üyesi Özer KURT
o.kurt@alparslan.edu.tr
Protein
İneklerin protein ihtiyacı genel
olarak ya ham protein ya da
sindirilebilir ham protein olarak

İhtiyacı
ifade edilmektedir. Biz burada
sindirilebilir ham protein(SHP)
proteini referans olarak
kullanacağız.
SHP hesabı için aşağıdaki formül
kullanılmaktadır:
SHP = CA/2 + 100 + 60 x DSV
 • Örnek olarak:

Protein
• 500 kg CA’da %3 yağlı 30 litre günde süt
veren bir ineğin günlük protein ihtiyacını
hesaplayalım.

İhtiyacı • SHP =500/2 + 100 + 60 x DSV

• SHP = 1880 gram/gün olarak
hesaplanacakır.
 Özet olarak Hayvan: 500 kg CA’da,
örneğimizdeki hayvanın günde 30 litre süt veren,
KMT (kg) = 500/100 + 5 +
yem tüketim, enerji ve % 3 yağlı sütü olan ve Çözümler:
30 x 0.3 =19 kg KM/gün
protein ihtiyaçları buzağılama sonrası 10-20
aşağıdaki gibi olacaktır: haftalık yaştaydı

ME (Yaşama payı) = 8,3 +

DSV = 30 (0,4 + 0,15 X 3) ME (Süt verimi) = 5,3 x
0,091 x 500 = 53,8 ME (CAD) = 0 MJ
=25, 5 kg DSV 25,5 = 135,15 MJ/gün
MJ/gün 156

ME (toplam) = 53,8 + SHP = 500/2 + 100 + 60 x

135,15 + 0 = 188,95 MJ 25,5= 1880 gram/gün
ME/ gün SHP ihtiyaç vardır
Bu ihtiyaçları hesapladıktan sonra bu hayvana ne kadar kaba yem ne kadar da
konsantre yem vereceğimizi bulmalıyız.

Bunun için genel olarak aşağıdaki formül kullanılmaktadır:

Kaba yem KMT = %1-2 canlı ağırlık

Yani örneğimizdeki hayvan günde yaklaşık 5 ile 10 kg arası bir kaba yem kuru madde
olarak tüketmelidir.
Ruminantlarda yemlerin
maksimum kullanım düzeyleri

• İneklerin günlük tüketebileceği yem miktarının

yanında her bir ham maddeyi maksimum ne
kadar tüketebileceklerini de bilmek zorundayız.
Bunu bilmez isek rasyonu doğru olarak bile
formüle etsek hayvan tüketemeyeceği için bir
anlam teşkil etmez.
• Aşağıdaki tablolardan bu hayvanların ham
maddeleri ne kadar tüketebileceklerini
öğrenmeniz gerekmektedir.
 Besi Sığırlarının Beslenmesi

• Et üretimi için, her yaş ve cinsiyetteki hayvana besi yerinde daha fazla konsantre
yem verilerek canlı ağırlık kazandırılması olayına besi adı verilir.
• Burada tüketicinin istediği kalite ve özellikte et üretimi önem taşımaktadır.
• Yumuşak, lifsiz ve iyi olgunlaşmış et eldesi için yapılır.
• Etin rengi kırmızıdır ve beyaz-sarı renkli bir yağ tabakası ile kaplıdır.
• Besiye genel olarak hayvanlar 4 aylık olunca başlanır ki bu yaşlarda hayvan 150
kilogram civarında olacaktır.
• Ancak bu bir kural değildir.
• Özellikle besi yoğunluğuna göre daha erken ve geç olarak da başlanabilir.
 Buzağıların Beslenmesi

• Buzağılara, doğduktan mümkün olan en kısa süre sonra, fakat, mutlaka ilk 24 saat
içerisinde yeteri kadar (4-5 kg) ağız sütü içirilmeli
• Ağız sütünün ishal yapıcı etkisi sindirim sistemini temizlediği için zararlı değil, aksine
çok faydalıdır ve bundan korkmamak gerekir.
• İkinci haftadan (en geç 10. günden) itibaren önlerine kaliteli kaba yem (bol yapraklı
kuru yonca) ve buzağı yemi konmalı ve hergün değiştirilmelidir.
• Buzağıların sütten kesimi için farklı yöntemler uygulanmakla beraber en uygun yöntem
buzağılar 800-1000g buzağı başlangıç yemi tükettiğinde süttten kesilebilir.
Değişik hayvanların değişen
dönemlerdeki günlük yem tüketimi
 Rasyon Hazırlama Teknikleri

• Pearson Kare Metodu

Genelde bir besin maddesi hesabı için kullanılır.
Besin madddeleri özelinde ise en çok protein ve enerjiyi hesaplamada kullanılır.
Ancak bir besin maddesi bakımından karışım oranı elde edildikten sonra karışımın
besin maddesi miktarı tek başına kullanılarak tek tek diğer ham maddeleri ile
karışımlar yapılabilir. Fakat bu uygulama pratik değildir ve zaman alıcıdır.
Pearson kare metodu kullanılarak istenen besin maddesi miktarı elde edilebilmesi
için kullanılacak ham maddelerin birindeki besin maddesi miktarının istenen
miktarının altında diğerinin ise üstünde olması gereklidir.
Rasyon Hazırlama Teknikleri
Pearson Kare Metodu
• Örnek: Arpa ve ayçiçeği küspesi (AÇK) hangi oranda karıştırılsın ki % 16 HP’li bir karma yem elde edelim ?
• Arpa ham protein miktarı: %11 AÇK ham protein miktarı: %30
• Öncelikli olarak bir kare çizilir ve ortasına ulaşılması istenen besin madde düzeyi yazılır. Burada ulaşmak istenen ham
protein düzeyi %16 olduğu için 16 yazılır.

Arpa 11 14 kısım Arpa Buradan oran orantı kullanarak:

16 19 kısımı’ın 14 kısmı Arpa ise

100 Kısımda X kısım Arpa

AÇK 30 5 kısım AÇK

Sonuç: % 11 ham protein içeren Arpadan 14 kısım %30 ham Bu yukardaki orandan:
protein içeren AÇK’dan ise 5 kısım karıştırılırsa karışımın HP Arpa = (14/19) x 100 = %73,68
içeriği %16 olacaktır. AÇK = 100 -73,68 = %26,32
Eğer bu kısımları toplarsak = 15 + 4 =19 kısım toplam olacaktır.
 Rasyon Hazırlama Teknikleri
Pearson Kare Metodu

SONUÇ:
• Karışımın %73,68 kısmını Arpa
• %26,32 kısmını ise AÇK oluşturmalıdır.
• Kısaca 100 kg’lık bir karşımda yaklaşık 74 kg Arpa ve
36 kg AÇK olursa bu karışım
• %16 ham Protein içerecektir.
Rasyon Hazırlama Teknikleri

• Deneme yanılma metodu

Bu yöntemde birden fazla besin maddesinin miktarı hesaplanabilir.
Daha karmaşık bir yöntemdir.
Burada öncelikle hayvan türüne göre hangi ham maddelerin maksimum ne
kadar kullanılabileceği bilinmelidir.
Ardından hayvanın besin maddesi ihtiyaçlarını bilmek gereklidir.
Genel olarak excel adlı bilgisayar programında çözülmektedir.
Bahsedilen ihtiyaç ve maksimum miktarlar bilinirse ardından eldeki ham
maddelerden ne kadar verileceği tahmini olarak excele girilir ve ardından
ham maddelerin toplamı 100 birim olacak şekilde dağıtılır.
 Rasyon Hazırlama Teknikleri
Yem maddelerinin Kanatlı Diyetlerine Maksimum Katılabilme Miktarları, %
Rasyon Hazırlama Teknikleri

Yem maddelerinin Kanatlı Diyetlerine Maksimum Katılabilme Miktarları, %

Rasyon Hazırlama
Teknikleri
•Yem maddelerinin Kanatlı Diyetlerine Maksimum
Katılabilme Miktarları, %