დემოგრაფიული აფეთქება

მარიამ გამეზარდაშვილი
 დემოგრაფიული აფეთქება ესაა მსოფლიოს მოსახლეობის
 მკვეთრი დაჩქარება, ძირითადად განვითარებადი ქვეყნების
 მოსახლეობის რაოდენობის ზრდის ხარჯზე. 1950-1960-იანი
წლების დემოგრაფიული აფეთქება განპირობებული იყო
განვითარებად ქვეყნებში მოკვდავობის შემცირებით 

დემოგრაფიული აფეთქება
დემოგრაფიული ვითარება
საქართველოში
• როგორია საქართველოში არსებული დემოგრაფიული
მდგომარეობა? ამ კითხავზე პასუხი უახლოეს წარსულში
ჩატარებულ საყოველთაო აღწერაში მოვძებნოთ.  2014 წელს
ჩატარებული საყოველთაო აღწერის მონაცემების თანახმად, 2014
წლის 5 ნოემბრის მდგომარეობით საქართველოს მოსახლეობის
რიცხოვნობამ 3,713,804 კაცი შეადგინა, რაც წინა აღწერის
მონაცემებზე (რომელიც 2002 წელს ჩატარდა) 15 %-ით ნაკლებია.
კლება უფრო მეტად აისახება სოფლის მოსახლეობაზე
(სასოფლო დასახლებებში მოსახლეობამ იკლო 23.7%-ით, ხოლო
ქალაქის მოსახლეობამ 7.1 %-ით), რაც ნაწილობრივ
ურბანიზაციით, ნაწილობრივ კი მიგრაციითაა გამოწვეული.
საქართველოს მოსახლეობის 52% ქალია, ხოლო 48% მამაკაცი, თუმცა საინტერესოა
ის ფაქტი, რომ ახალშობილთა უმრავლესობა (52%) მამრობითი სქესის
წარმომადგენელია. მამრობითი სქესი მდედრობითს ჭარბობს 24 წლის ასაკამდე,
განაწილება თანაბარია (50/50) 25-დან 35 წლამდე, ხოლო 35 წლის შემდეგ
მდედრობითი სქესის წარმომადგენლები დომინირებენ. სხვაობა განსაკუთრებით
შესამჩნევია 85 წლის ზემოთ, როდესაც აღნიშნული ასაკობრივი კატეგორიის
მოსახლეობის 70%-ზე მეტი მდედრობითი სქესის წარმომადგენლებზე მოდის.
ქვეყნის დემოგრაფიულ მდგომარეობაზე ასევე დიდ გავლენას ახდენს მიგრაციაც. 2014 წლის 5
ნოემბრის მდგომარეობით საქართველოდან მიგრაციაში იმყოება 88.5 ათასი ადამიანი. მიგრანტთა
ძირითად ნაწილს 20-50 წლის ასაკის მოსახლეობა (65%) შეადგენს. 39 წლამდე ასაკის ემიგრანტებში
მამაკაცების რაოდენობა აღემატება ქალების რაოდენობას, ხოლო 40 წლის ასაკის და უფროს
ემიგრანტებში, პირიქით, ქალთა რაოდენობა აჭარბებს მამაკაცების რაოდენობას. რაც შეეხება
მიგრანტთა მიმართულებებს, ქართველ ემიგრანტ მამაკაცთა უმრავლესობა დსთ-ს ქვეყნებში (რუსეთი,
უკრაინა, აზერბაჯანი) ცხოვრობს, ხოლო ქალთა უმრავლესობა საცხოვრებლად თურქეთსა და
ევროკავშირის ქვეყნებს (იტალია, გერმანია, საბერძნეთი) ირჩევს.
დემოგრაფიული აფეთქება
მსოფლიო მოსახლეობის დინამიკის გარკვეული
პერიოდიზაცია არსებობს. სამი ძირითადი პერიოდი.
სწორედ მოსახლეობის დინამიკის მესამე პერიოდში მოსა
ხლეობის რაოდენობა ძალიან სწრაფად გაიზარდა.
დაჩქარდა
მოსახლეობის რაოდენობის ზრდის ტემპი ,რომელსაც
ვუწოდეთ დემოგრაფიული აფეტქება
დემოგრაფიული
აფეთქების
რეგიონ,ქვეყნები
აზიის რეგიონი,აფრიკის რეგიონი,
ლათინო ამერიკის.ის რეგიონები,
სადაც დღესაც დიდია მოსახლეობის
რაოდენობა.ზრდის ტემპი სხვა
რეგიონებთან შედარებით მაღალია.
ჩინეთი,ინდოეთი,ინდონეზია,
ლათინო ამერიკიდან- ბრაზილია
აფრიკიდან-ნიგერია, ჭარბი მოსახლებ
ით გამორჩეული ქვეყნებია.და სადაც
დაიწყო დემოგრაფიული აფეთქება.
ჩინეთი
მსოფიოში მოსახლეობით ყველაზე მაღალი მაჩვენებლით.
ერთშვილიანობის პოლიტიკა
2011 წელს ჩინეთში მოსახლეობის აღწერა დასრულდა. მონაცემების თანახმად ,
ქვეყანაში  ხანდაზმულთა რაოდენობამ იმატა, ხოლო მოსახლეობის ზრდის
ტემპმა – იკლო. აღწერის შედეგებით ჩინეთის ხელისუფლება კმაყოფილი უნდა
იყოს. 70-იანი წლების დასაწყისში, ქვეყანაში შობადობამ პიკს მიაღწია .
სწორედ ამიტომ, 1980 წელს, ხელისუფლებამ  დემოგრაფიული ექსპერიმენტი –
ერთშვილიანობის პოლიტიკა („one-child policy”) შემოიღო. ჩათვალეს, რომ
მოსახლეობის ზრდა, სიღარიბის გამომწვევი ერთ -ერთი მიზეზი იყო –
რესურსები ყველას დაკმაყოფილებას არ ეყოფოდა. დემოგრაფიულ მატებაში
ეკოლოგიურ საფრთხესაც ხედავდნენ. გაზრდილი მოსახლეობისთვის
საარსებო პირობების უზრუნველსაყოფად, ამოწურვადი ბუნებრივი
რესურსების დიდი ოდენობა იქნებოდა საჭირო. ამით გარემოს
გამოუსწორებელი ზიანი მიადგებოდა. რაც უფრო ცოტა ადამიანზე
განაწილდებოდა სიმდიდრე, თითოეული მოქალაქე მით უფრო უკეთ და
ჯანსაღ გარემოში იცხოვრებდა. ამ ცდას შედეგი 30 წლის შემდეგ უნდა მოეტანა .
ჩინეთმა მიზანს მიაღწია. 28 აპრილს
გამოქვეყნებულმა აღწერის შედეგებმა აჩვენა, რომ
თუ ქვეყნის მოსახლეობა 2000 წელს 1.27
მილიარდი იყო, ახლა 1.34 მილიარდს შეადგენს.
ეს ნიშნავს, რომ მოსახლეობის საშუალო წლიური
ზრდა 0.57%-ია, მაშინ როცა 1990-2000 წლებში
თითქმის ორჯერ მეტი – 1.07% – იყო.
დემოგრაფიული ზრდის თვალსაზრისით, ჩინეთი
უკვე ჩამორჩა ინდოეთს, სადაც მოსახლეობა
გაცილებით ახალგაზრდაა და სამჯერ სწრაფად
იზრდება.
აღწერამ ერთი საგანგაშო ტენდენცია
გამოავლინა – ჩინეთი ბევრად უფრო
სწრაფად ბერდება, ვიდრე
მდიდრდება. 60 წელს გადაცილებული
მოსახლეობა 13.3%-ია, მაშინ როცა 2000
წელს 10.3%-ს შეადგენდა, ხოლო 14
წელზე უმცროსი თაობა 16.6%-ია, ათი
წლის წინ 23% იყო.
მისი მიზეზები
სიღარიბე. მოსახლეობის უდიდესი ზრდა ხდება იმ ქვეყნებში, სადაც მაღალი
სიღარიბის პროცენტული მაჩვენებელია. ადამიანები არ მიიღებენ განათლებას, არ
ცდილობენ კარგი საქმეების შეძენას, მაგრამ ადრეულ ოჯახებს, სადაც ბევრი ბავშვი
დაიბადა. ცხოვრების მაღალი ცხოვრების მქონე ქვეყნებში ახალგაზრდები
ცდილობენ პირველად მიიღონ განათლება და იპოვონ ღირსეული სამუშაო და
მხოლოდ შემდეგ ოჯახს. Წამალი. მედიცინის სფეროში ახალი აღმოჩენები,
ვაქცინების გამოჩენა, ნარკოტიკების შეძენა შეძლო ბევრი ადამიანების
გარდაცვალების თავიდან ასაცილებლად, მათ სიცოცხლეს ვრცელდება.
შესაძლებელია გადარჩენა კი იმ ახალშობილზე, რომლებიც სიკვდილის თმაშია.
მედიცინა გადადგა, რამაც გამოიწვია სიცოცხლის ხანგრძლივობის ზრდა და
შობადობის გაზრდა. საკვები. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ მოსახლეობის
რაოდენობის ზრდა მოსახლეობის ზრდას იწვევს. უკანასკნელი ათწლეულების
მანძილზე ხალხმა ისწავლა, თუ როგორ უნდა წარმოედგინა მეტი საკვები,
რომელიც იწვევს ხალხის ჯანმრთელობას და ახალი თაობის ნაყოფიერების
გაუმჯობესებას.
დემოგრაფიული აფეთქების-ეფექტები

• სამრეწველო წარმოების ზრდა. ურბანიზაცია. სურსათის

დეფიციტი. ბუნებრივი გარემო კარგავს
მრავალფეროვნებას: ტყეები, ჭაობები განადგურებულია.
არა მხოლოდ მცენარეთა გარკვეული კლასები გაქრა,
არამედ ცხოველებიც. ენერგეტიკული დეფიციტი. სამუშაო
ადგილების ნაკლებობა. ნარჩენები არ არის
მინერალიზებული, რომელიც არღვევს ნივთიერებების
ციკლს.