Biologia

eta Geologia
- 𝔻𝔹ℍ 𝟙 -

Irakaslea: Nerea Izaguirre Gallego

 𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸
Unibertsoa
eta gure
planeta
Irakaslea: Nerea Izaguirre Gallego
 1. Unibertsoa

• Galaxiak (Gurea Esne Bidea da)

• Izar askoz osatuta + Planetak
• Eguzki-sistema

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 1. Unibertsoa
• Unibertsoaren sorrera
BIG BANGAREN TEORIA
Leherketa handia duela 13.700 milioi urte

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 1. Unibertsoa
• Astronomiako neurriak, distantziak eta unitateak
Espazioan DISTANTZIAK oooooso handiak
Ezinezkoa da gure unitateetan neurtzea

BERAZ;
• Unitate Astronomikoa
(150 milioi km)
• Argi-urtea
(9,5 bilioi km)

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 2. Eguzki-sistema
• Unibertsoaren ereduak:

   

Eredu geozentrikoa Eredu heliozentrikoa

(Greziarrek) (Nicolás Koperniko)
Duela 500 urte arte

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 2. Eguzki-sistema
• GAUR EGUN, zein da egokia?

Astronomia asko garatu da,

ekipo sofistikatuagoak GAUR EGUN
ditugu

Aditu gehienek pentsatzen

dute gaur egun ez
dagoela unibertsoaren
erdigunetzat har
daitekeen lekurik

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 2. Eguzki-sistema
• Eguzki-sistemaren egitura

Planeta harritsuak

Gasezko planeta erraldoiak

Asteroide gerrikoa
Kuiper gerrikoa
Oort hodeia
𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta + EGUZKIA
 2. Eguzki-sistema
• GALDERAK

1. Gaur egun non dago unibertsoaren erdigunea?

2. Duela zenbat urte sortu zen eguzki-sistema?
3. Duela zenbat urte sortu zen unibertsoa?
4. Zeintzuk dira Eguzkiaren ezaugarri nagusiak?
(osaera, tenperatura…)
5. Zeintzuk dira planeta harritsuak?
6. Zeintzuk dira gasezko planeta erraldoiak?

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 3. Planetak
• Eguzki-sistemaren egitura

Planeta harritsuak Gasezko planeta erraldoiak

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 3. Planetak

BIDEOTXO BAT IKUSIKO DUGU

https://www.youtube.com/watch?v=3I-YVWO8Nf0

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 3. Lurra, planeta berezia

• Lurrean bizia egotearen arrazoiak

1. Batezbesteko tenperatura 15ºC
2. Oxigenoa dago, arnasteko ezinbestekoa
3. Jarduera geologiko handia du.
4. Satelite handia du: Ilargia
5. Eremu magnetikoa du: babesa

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 3. Lurra, planeta berezia
• Lurraren osagaiak: ATMOSFERA: Planeta
biltzen duen gas-
geruza da.

BIOSFERA: Lurrean bizi

diren izaki bizidun
guztiak dira.

HIDROSFERA: Lurraren
GEOSFERA: Planetaren gainazaleko ur guztiak
zati harritsua eta osatzen du (hiru
metalikoa da eta
horren gainean daude
GEOSFERA egoera fisikoetan)

gainerako osagaiak

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 4. Lurraren higidurak
• Lurraren higidurak:

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta

 5. Urtaroak
• Urtaroak

Eguzkiaren distantziagatik eta lurraren inklinazio eta

mugimenduagatik sortzen dira
𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta
 5. Ilargia
• Ilargiaren higidurak • Ilargialdiak
- Errotazio H. 28 egun
- Translazio H. lurraren inguruan
28 egun
(Beti aurpegi bera ematen dio) Ilgora Ilbetea/Ilberria Ilbehera
(D itxura) (C itxura)

• Eklipseak • Itsasaldiak

Eguzki-eklipsea // Ilargi-eklipsea

𝟙. 𝔾𝔸𝕀𝔸 - Unibertsoa eta gure planeta