Professional Documents
Culture Documents
- Vũ Trọng Thắng: “Môi trường trong Quy hoạch xây dựng”, NXB Xây dựng – 2006
- Nguyễn Trọng Phượng : “Môi trường đô thị”, NXB Xây dựng – 2008
- Vũ Quyết Thắng: “Quy hoạch môi trường”, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội – 2005
- PGS. TS Lê Hồng Kế: “ Quy hoạch môi trường đô thị và phát triển đô thị
bền vững”
- PGS. TS. Nguyễn Hữu Dũng: Bài giảng môn học Quản lý Môi trường,
Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội
- TS. KTS. Đỗ Thị Kim Thành: Sinh thái và quy hoạch môi trường đô thị (ĐH Kiến
trúc HN 2022)
CÁC NÔI DUNG CƠ BẢN
• Chuyên đề 1. Đặt vấn đề và một số khái niệm cơ bản
• Chuyên đề 2. Các vấn đề môi trường toàn cầu
• Chuyên đề 3. Hiện trạng ô nhiễm môi trường tại Việt Nam
• Chuyên đề 4. Bảo vệ môi trường và phát triển bền vững
• Chuyên đề 5. Biến đổi khí hậu và nước biển dâng
• Chuyên đề 6. Đánh giá tác động môi trường
• Chuyên đề 7. Đánh giá môi trường chiến lược
• Các chuyên đề mở rộng
Chuyên đề 1. Đặt vấn đề và một số khái niệm cơ bản
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• Việt Nam đã đạt được thành tựu đáng kể trong công cuôc xóa đói giảm nghèo.
• Trong quá trình phát triển và đặc biệt đối với quá trình phát triển đô thị hiện nay đang còn môt
số vấn đề cần quan tâm .
• Hiện nay cả nước đang có khoảng 869 đô thị, dân số đô thị hiện đang chiếm khoảng 40,4% ,
dự báo năm 2030 sẽ tăng lên khoảng hơn 45 %, năm 2050 tăng gần 60%
• Kinh tế các đô thị đóng góp khoảng 70- 75 % GDP của cả nước .
.
.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Chất thải rắn là khái niệm dùng để chỉ các chất thải ở thể rắn. 3 nhóm cơ bản sau đây:
• Các chất cháy được như: chất dẻo, chất da, cao su, giấy, thực phẩm, rơm, gỗ, cỏ,…
.
• Các chất không cháy được như: đá, sàng, sứ, kim loại sắt, kim loại phi sắt, thuỷ tinh,…
. hỗn hợp như: cát, đất, tóc, đá cuội,…
• Các chất
Chất thải rắn có nhiều nguồn khác nhau, bao gồm tất cả rác thải mà con người thải ra môi trường ở nhiều nơi khác nhau như từ
hộ gia đình, trường học, bệnh viện, chợ, các khu nông nghiệp, công nghiệp, xí nghiệp hay nhà máy…
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• Trường Đại học Kiến trúc bắt đầu đưa vào giảng dạy môn học liên quan đến các vấn đề
Môi trường từ năm 2008 (đào tạo chính quy) và năm 2010 (đào tạo trình độ thạc sỹ).
• Các Giảng viên đã tham gia giảng dạy các môn học liên quan đến vấn đề Môi trường tại bậc
đại học và sau đại học:
• PGS. TS Lê Hồng Kế: Quy hoạch môi trường đô thị và phát triển đô thị bền vững
• PGS.TS. Nguyễn Trọng Phượng - PGS.TS. Trần Thị Hường: Môi trường đô thị
• PGS. TS. Nguyễn Hữu Dũng: Quản lý Môi trường
• Tài liệu môn học “Kiến trúc và Môi trường 2’ được tổng hợp lại từ các giáo trình, sách của
các thế hệ giảng viên trước đây.
.
.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.1. Khái niệm về Quản lý đô thị
Quản lý nhằm mục đích gì? phương pháp tiếp cận hệ thống thì bất kỳ
một tổ chức nào cũng là một hệ thống (S).
• Hệ thống là một tập hợp các nhân tố có
Ai quản lý?
quan hệ mật thiết với nhau, được gắn bó
với môi trường (M) như một thể thống
. Quá trình quản lý như thế nào?
nhất
.
Quá trình quản lý như thế nào? một mục đích hay những mục đích, hướng đối
.
. tượng quản lý tiến đến trạng thái mong muốn.
.
.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.1. Khái niệm về Quản lý đô thị
Định nghĩa quản lý đô thị (tiếp) • Quản lý tài chính ( huy động vốn )
1
• Quản lý đô thị là hoạt động liên tục bao gồm
kiểm soát và huy động các nguồn tài nguyên • Cung cấp dịch vụ công ( hạ tầng )
khác nhau được phối hợp lại để: 2
.
.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.2. Khái niệm về Môi trường đô thị
Môi trường vật chất xung quanh:
Môi trường:
.
• “Môi
. trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh
hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật”
( Luật Bảo vệ môi trường, 2020)
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.2. Khái niệm về Môi trường đô thị
Hệ sinh thái
Con người
• Hệ sinh thái (HST) (Ecosystem): là sự đồng tổ hợp • Sinh thái học (Ecology): là
của một QXSV với MTXQ nơi mà quần xã đó tồn tại. ngành khoa học nghiên cứu
Nói cách khác, HST là một hệ thống bao gồm các về mối quan hệ giữa sinh
.
sinh vật và các điều kiện tự nhiên cần thiết cho sự vật và môi trường sống của
.
sống của các sinh vật ấy. chúng và giữa chúng với
QXSV + MTXQ = HST nhau
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.2. Khái niệm về Môi trường đô thị
.
.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.2. Khái niệm về Môi trường đô thị
Cũng chính vì thế mà người ta nói rằng Cân bằng sinh thái là nguyên lý sinh thái cơ bản
được vận dụng vào việc bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.2. Khái niệm về Môi trường đô thị
• Xét theo quan điểm nghiên cứu đô thị, môi trường đô thị là môi trường sống của con người
tại khu vực đô thị. Môi trường đô thị là vấn đề quan tâm của các nhà quản lý, kỹ thuật, chính
trị và xã hội ngay từ khi hình thành các đô thị. Tuy nhiên mức độ quan tâm và cách thức tiếp
cận mỗi thời mỗi khác. (PGS. TS. Lê Hồng Kế)
Cuộc cách mạng công nghiệp đã làm cho vấn đề môi
trường đô thị được quan tâm theo một giác độ mới. Đó • Môi trường đô thị là môi trường
là vấn đề môi trường đô thị gắn với:
xây dựng mang tính nhân tạo
nhiều hơn là tự nhiên, có nghĩa là để
Sử dụng tài nguyên;
tạo dựng môi trường sống cho mình
ở đô thị, con người biến đổi tự nhiên
cho phù hợp với điều kiện sống và
Quản lý môi trường sinh thái đô thị
. làm việc.
.
Triết học
Quản lý bằng nhiều biện pháp và công cụ
thích hợp
Khoa học kỹ thuật – Công
nghệ
Người gây ô nhiễm phải trả tiền cho các tổn thất do
ô nhiễm MT gây ra và các chi phí xử lý, hồi phục MT
Các nguyên tắc cơ bản của quản lý Môi trường đô thị Cơ sở của Quản lý Môi trường ĐT
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Định nghĩa
QHMT được hiểu là việc xác lập các mục tiêu môi trường mong muốn; đề xuất và lựa chọn
phương án, giải pháp để bảo vệ, cải thiện và phát triển một hay những môi trường thành phần hoặc
tài nguyên của môi trường nhằm tăng cường một cách tốt nhất năng lực, chất lượng của chúng theo
mục tiêu đã đề ra.
QHMT = xác định mục tiêu đưa ra giải pháp BVMT một
nhiều t.phần MT
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
QHMTĐT là một tài liệu của QHXD thể hiện chính sách của chính quyền địa phương (UBND
tỉnh, thành phố trực thuộc TW hay UBND huyện) về đầu tư, quy hoạch và phát triển trong
tương lai của một khu vực đô thị nhằm:
– Duy trì và tăng cường chất lượng môi trường;
– Đảm bảo duy trì và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên;
– Nâng cao chất lượng các điều kiện về phúc lợi, sinh hoạt và lao động cho cộng đồng
Năm 1969, bộ luật đầu tiên về Chính sách môi trường của Kiến trúc cảnh quan
Mỹ ra đời đã làm thay đổi quan niệm về quy hoạch sử
dụng đất đai.
Kỹ thuật: Địa lý, địa chất,
dịch tễ học, sức khỏe…
Ngày nay, QHMT được kế thừa và phát triển do sự đóng góp
của nhiều ngành khoa học
Nhiều ngành khác…
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Các loại quy hoạch môi trường: - Quy hoạch môi trường khu du lịch, di tích lịch sử
• Hiện nay, có thể có các loại hay danh lam thắng cảnh…
quy hoạch môi trường khác - Quy hoạch môi trường chuyên ngành:
nhau tùy theo mức độ, tính - Quy hoạch các trạm quan trắc, kiểm soát ô
trội của các đối tượng trong nhiễm nước, không khí…
vùng hay tính chất của vùng. - Quy hoạch các rừng phòng hộ đầu nguồn;
• 2 loại chính: - Quy hoạch hệ thống thoát nước mưa, nước thải
và hệ thống xử lý nước thải;
- Quy hoạch các bãi chôn lấp chất thải hợp vệ
sinh…
Ngoài ra, nếu phân cấp quy hoạch theo không gian có các loại quy hoạch sau:
Quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị, điểm dân cư.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Nội dung của quy hoạch bảo vệ môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường 2020:
1) Đánh giá hiện trạng môi trường, quản lý môi trường, dự báo xu thế diễn biến môi
trường và biến đổi khí hậu;
2) Phân vùng môi trường;
3) Bảo tồn đa dạng sinh học và môi trường rừng;
4) Quản lý môi trường biển, hải đảo và lưu vực sông;
5) Quản lý chất thải;
6) Hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường; hệ thống quan trắc môi trường;
7) Các bản đồ quy hoạch BVMT;
8) Nguồn lực thực hiện quy hoạch BVMT;
9) Tổ chức thực hiện quy hoạch BVMT.
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
- Hình thức:
• QH một thành phần của MT (QH cây xanh, nước…)
• QH môi trường tổng thể vùng, khu vực (QH tất cả các tp MT lưu vực sông, hồ,
vùng ST…)
- Tính chất:
• Tiến hành theo một quy trình riêng biệt, tương đối độc lập
• Lồng ghép những mục tiêu, chính sách, chương trình hành động và các biện
pháp giám sát MT vào các dạng thức QH phát triển khác (như QH sd đất, QH
vùng, QHXD ĐT v.v..)
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
• Nghiên cứu QHMT phải xuất phát từ quan điểm hệ sinh thái
1
• QHMT phải đáp ứng tính biến đổi theo thời gian
4
3) Vì trong Luật chưa quy định bắt buộc nên có rất ít các đồ án QHMT tồn tại
trong thực tế.
4) Vì vậy, QHMT ngày hôm nay, chủ yếu tồn tại ở dạng Lồng ghép
lồng ghép
QHMT QHXD
= công cụ ĐTM - ĐMC
5) Tuy vậy, một số đồ án QHMT mang tính độc lập đã ra đời và được thực hiện:
• QH quản lý tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Nhuệ
• QH quản lý tổng hợp CTR tỉnh Bắc Ninh
• QH hệ thống nghĩa trang tỉnh Thừa Thiên Huế”
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
• Điều tra, thu thập thông tin về điều kiện môi trường khu
Bước vực nghiên cứu
1
• Xem xét các khía cạnh môi trường quan tâm và những vấn
Bước đề môi trường bức xúc.
2
Mối quan hệ giữa quy hoạch môi trường và quy hoạch đô thị
Quy hoạch môi trường là một nội dung không thể tách rời của quy hoạch
1. Quyền lợi
đô thị
được hưởng
Các hoạt động phát triển đô thị gây những ảnh hưởng tốt, xấu với về môi trường
mức độ khác nhau đến tài nguyên và môi trường
của các cộng
QHMTphải luôn bám sát quy hoạch đô thị ở tất cả các giai đoạn đồng khác
quy hoạch để có sự thống nhất thay đổi, điều chỉnh kịp thời. nhau của
những người
Sự thống nhất hay thay đổi, điều chỉnh được thực hiện trong việc
xác định phạm vi, sự thống nhất giữa mục tiêu KT và mục tiêu MT gây ô nhiễm
2. Những
Những khó khăn sẽ xảy ra khi gắn quy hoạch môi trường và quy
hoạch đô thị: người phải
gánh chịu ô
Quy hoạch môi trường là công cụ cho quy hoạch đô thị bền vững nhiễm…
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
a) Sử dụng đất
❖Việc sử dụng đất đai hợp lý sẽ không gây lãng
phí tài nguyên
❖Sử dụng đất đai hợp lý phải đảm bảo các mục
tiêu sau:
- Sử dụng đất phải phù hợp với điều kiện sinh
thái
- Sử dụng đất phải đạt được năng suất bền
vững
- Sử dụng đất phải bảo tồn tự nhiên và sinh vật
hoang dã
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
ĐỒ ÁN ĐIỀU CHỈNH QHC TP ĐÀ NẴNG ĐẾN NĂM 2030, TẦM NHÌN 2045
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
g) QH quản lý đổ thải
• Chất thải con người
• Nước thải MT nước
• Rác thải MT đất
• Khí thải MT khí
• Để BVMT con người phải sử dụng các biện pháp
kỹ thuật, công nghệ để xử lý chất thải trước khi
xả ra MT, nhưng được QH từ đầu để quản lý thì
mới có hiệu quả vì chúng có mối quan hệ với
nhau rất gần gũi.
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
h) QH nghĩa trang
- Các loại hình an táng ???
- Các loại hình nghĩa trang ???
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
h) QH cây xanh
- QH cây xanh cũng là một dạng QH môi trường,
lồng ghép trong đồ án QH và tổ chức KGKTCQ
- Hiện nay tác động của việc thiếu QH cây xanh
chưa rõ ràng, nhưng tương lai sẽ là vấn đề lớn,
không dành quỹ đất cho xây xanh từ bây giờ thì
sau này sẽ không thể sửa chữa được
- Cây xanh phụ thuộc:
- Điều kiện thổ nhưỡng
- Điều kiện khí hậu
- Đặc điểm cảnh quan khu vực nghiên cứu
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.3. Khái niệm về Quy hoạch Môi trường đô thị
Một số vấn đề trong QHMT đô thị có liên quan đến QHXD (cont)
2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
BÁO CÁO SỐ 1