MPU COMPULSORY MODULE

MPU2113:
MALAYSIAN STUDIES 2

Intellectual Property Rights

Unless otherwise indicated, this Material is our propriety property and all source code, databases, functionality, software , website
designs, audio, video, text, photographs, and graphics on the material are owned or controlled by Kolej UNiKOP. And are protected by
copyright and various other intellectual property rights.
 Lecture by:
NURUL AZIHA BINTI ABDU
RAHAT

TOPIC 1:
SEJARAH DAN POLITIK
1.1 Kesultanan Melayu
Sebelum lahir negara Malaysia wujud kesultanan di negeri-Negeri
Melayu.
Kesultanan Meayu bukti perkembangan ketamadunan Melayu,
iaitu akar umbi pembentukan Negara Malaysia.
Beberapa buah kerajaan di tm wujud zaman pra sejarah
( kerajaan Kedah Tua,( Kedah),Gangga Nagara( Perak)
Di Asia Tenggara ( Funan, Champa, Majapahit, Langkasuka,
Kedah tua, Srivijaya,Angkor, Kutai dan Gangga Nagara.
 KESULTANAN MELAYU MELAKA

KESULTANAN
MELAYU MELAKA

PENGASASAN KEGEMILANGAN PENGAKHIRAN

 Kesultanan Melayu Melaka
Warisan kerajaan Srivijaya yang berpusat di
Palembang.
Srivijaya merupakan sebuah kerajaan
maritim muncul pada abad ke7- 13.
Giat dalam aktiviti perdagangan dgn India,
Asia Barat dan China serta rantau Alam
Melayu.
Penyebaran agama Buddha serta pengajian
Bahasa Sanskrit dan BM ( Bahasa Melayu
Kuno)
 Pengasasan Kesultanan Melayu Melaka
Diasaskan pada 1400
Pada tahun 1391 Kerajaan Srivijaya telah diserang oleh kerajaan Majapahit.
Menyebabkan putera raja Palembang yang bernama Paramesawara dan
pengikutnya berundur ke Temasik ( Singapura).
Pada waktu itu, Singapura dinaungi oleh kerajaan Ayudhya, Siam ( Sang Aji
Singapura.
Setelah menewaskan penguasa pulau tersebut. Parameswara telah bertakhta di
Singapura.
Namun 1398, Ayudhya membuat serangan balas ke atas Singapura dan pada
masa inilah Parameswara mengundur diri ke semenjung tanah Melayu iaitu ke
Muar , Sening Hujung, Bertam hinggalah ke Melaka pada 1400.
 Di Melaka

Terjumpa sebuah perkampungan nelayan yang telah wujud di

sana.
Menamakan sebagai Melaka sempena dengan nama poho n
Melaka dan peristiwa anjing dan pelanduk yang dianggap unik
serta sesuai dijadikan sebagai satu kwasan yang sangat startegik.
Berkembang dan menjadi pusat perdagangan yang termashyur
di dunia pada abad ke-15.
 PERKEMBANGAN POLITIK MELAKA PADA TAHAP AWAL

 Setelah mendirikan Melaka, Parameswara menyediakan kelengkapan

pelabuhan yang membolehkan Melaka muncul sebagai sebuah tapak
perdagangan antarabangsa.
 Jalinkan hubungan dengan negara China, kerajaan China pada masa itu
merupakan kuasa terbesar di timur dan telah memberikan pengiktirafan kepada
Melaka.
 Maharaja China ( Yung Lo dari Dinasti Ming mengetahui kedudukan Melaka dari
utusan dan saudagar yg dtg dari Timur Tengah ( Arab dan Parsi).
 Maharaja Yung Lo menghantar dutanya ( Yin Ching ) ke Melaka dan membawa
hadiah kepada Paramesawara pada tahun 1403.
 1409 Laksama Cheng Ho datang ke Melaka dan hadiahkan alat2 kebesaran diraja
disamping sebuah prasati daripada Maharaja China kepada Parameswara.
 Melaka kerajaan yg pertama di asia tenggara menerima penghormatan drpd
negara China.
 Hubungan ini memberikan peluang kepada Melaka untuk mengukuhkan
kedudukan
Melaka terletak di tgh laluan
perdagangan Timur & Barat
 Pemerintahan Kerajaan Melaka
Sistem pemerintahan berbentuk “ raja mutlak”
Kuasa dan kewibawaan raja berkait raja dengan beberapa
konsep “ taat setia”, derhaka, daulat, tulah dan nobat.
Kesultanan Melayu melaksanakan sistem pentadbiran yang
tersusun.Sultan mempunyai perkenan melantik pembesar
yang berfungsi sebagai pentadbir, pelaksana undang-
undang dan peraturan.
 Zaman Sultan Melaka
NAMA PEMERINTAH TAHUN PEMERINTAHAN
Parameswara/Iskandar Shah 1400 - 1414
Sultan Megat/Mahkota Iskandar Shah 1414 - 1424
Sultan Muhammad Shah 1424 - 1444
Sultan Abu Shahid 1444 - 1445
Sultan Muzaffar Shah 1445 - 1446
Sultan Mansur Shah 1456 - 1477
Sultan Alauddin Riayat Shah 1477 - 1488
Sultan Mahmud Shah 1488 – 1511
1616 - 1528
Sultan Ahmad Shah 1511 - 1516
 2. SISTEM PENTADBIRAN
Sistem Pembesar Empat Lipatan
 Sistem ini bermaksud setiap
peringkat pentadbiran, terdapat
pembesar yang dilantik oleh
pemerintah bagi melicinkan
pentadbiran
 Sultan dibantu oleh pembesar
berempat, pembesar berlapan,
pembesar enam belas dan
pembesar tiga puluh dua
 Pembesar ini merupakan pentadbir
kerajaan pada peringkat pusat,
jajahan, daerah, mukim &
kampung
Tugas Pembesar
 Tugas utama pembesar:
• Menjaga kamanan kawasan
• Mengutip cukai & hasil lain melalui sistem
serah
• Membekalkan tenaga tentera ketika perang
& menyediakan tenaga buruh melalui sistem
kerah
 Pemerintah Melaka mengurniakan kwsn
khas kpd pembesar utkditadbirsbg tanda utk
mendapat sokongan pembesar
 Kwsn dikurniakan kpd pembesar berempat
dikenali sbg kwsn pegangan
 Kwsn pembesar jajahan & daerah dikenali
sbg kwsn pemakanan
 Pembesar dibenarkan mengutipcukai di
kwsnnya & serahkannya kpd pemerintah sbg
ufti
SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN

Sultan

Pembesar
Berempat

Pembesar Berlapan

Pembesar Enam Belas

Pembesar tiga puluh dua

 SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN

Sultan

Pembesar Berempat

Penghulu
Bendahara Temenggung Laksamana
Bendahari

• Penasihat raja • Pemungut • Ketua polis & • Ketua angkatan

• Menteri utama hasil/ufti penjara laut
peringkat pusat • Ketua segala • Penguasa bandar • Pengawal
• Ketua turus bendahari & kota Melaka peribadi raja
angkatan perang • Ketua urus setia • Pegawai • Ketua duta
• Ketua hakim istana protokol istana • Ketua utusan ke
• Pemangku sultan • Ketua • Hakim di Darat luar negara
syahbandar • Hakim di laut
 Melaka sebagai sebuah kesultanan Agung
Keluasan Empayar
- Terkenal sebagai sebuah empayar yang luas dan kukuh. Meliputi
keseluruhan semenanjung tanah Melayu, sebahagian timur
sumatera dan kepulauan Riau Lingga.
Pusat Perdagangan
- Melaka menjadi pusat perdagangan dunia dan berperanan sebagai
pelabuhan enterport.
- Kedudukan startegik dan menjadi pusat pertembungan saudagar
dari Timur dan Barat.
Pusat Agama Islam
- Berlaku penyebaran agama Islam di Melaka.
- Menjadi tumpuan pendakwah-pendakwah kerana Islam
diisyiharkan sebagai agama rasmi dan dianuti oleh sultan dan
rakyat.
Pusat Ilmu
-Melaka berkembang sebagai pusat ilmu kerana galakkan drpd pihak
istana.
Istana Melaka sebagai pusat pengembagan Bahasa Melayu,
perundangan, kebudayaan dan persuratan.
  PENAKLUKAN – dilakukan utk menjamin keselamatan
& kemakmuran KMM. Cth kwsn taklukan Pahang,
Beruas dll
 PERKAHWINAN – antara Sultan Melaka dgn puteri
diraja kerajaan lain cth perkahwinan Sultan Mansur Shah
A) CARA dgn puteri Majapahit meluaskan lagi pengaruh Melaka. Ia
PEMBENTUKAN mengukuhkan lg hubungan persahabatan & kekeluargaan
kerajaan Melaka dgn kerajaan Majapahit
 NAUNGAN – kerajaan lain rela bernaung dibawah
Melaka cth Lingga, Patani & Kedah. Raja kerajaan
naungan akan ditabalkan oleh Sultan Melaka
PEMBENTUKA
N EMPAYAR  POLITIK – Meluaskan wilayah & jajahan takluk,
kukuhkan hubungan dgn kerajaan yg ditakluk dan
mengekat pengaruh kuasa serantau sprt Siam, Majapahit
& Pasai
 EKONOMI – Menerima hadiah sprt emas & bantuan
B) ketenteraan, mendapat bekalan seperti rempah ratus utk
KEPENTINGAN didagangkan
EMPAYAR  SOSIAL – Berlaku asimilasi budaya tempatan dgn
budaya dari Arab,China dll seterusnya membentuk
masyarakat majmuk
 AGAMA – Mendorong usaha penyebaran agama Islam &
Islam berkembang luas ke Pahang, Kelantan, Perak,
Timur Sumatera dan Patani
  PENTADBIRAN PUSAT:
 terletak di Melaka dimana tempat raja bersemanyam.
 Raja dibantu oleh pembesar pusat

 PENTADBIRAN KAWASAN NAUNGAN:

 Kawasan naungan ialah kwsn yg mengakui ketuanan
C)
PEMBENTUKA Melaka & menghantar ufti
PENTADBIRAN
N EMPAYAR  Pemerintahan diketuai oleh pemerintah negeri berkenaan
EMPAYAR
& dibantu oleh pembesar tempatan

 PENTADBIRAN KAWASAN JAJAHAN:

 Pemerintahan diketuai oleh pemerintah yg dilantik oleh
Sultan Melaka
  PENGISLAMAN PEMERINTAH– pengislaman Sultan
Iskandar Shah (1414) diikuti oleh pembesar. Sultan
Muzzaffar Shah menjadikan Islam agama rasmi
 PERKAHWINAN– perkahwinan puteri Sultan Mansur
Shah dgn putera Raja Siak
A) CARA  PERANAN ULAMA & MUBALIGH– ulama &
PENYEBARAN mubaligh dihantar ke seluruh kwsn pengaruh Melaka. Cth
Sultan Alauddin Riayat Syah tlh menghantar ulama utk
mengajar Raja Pahang & Inderagiri tentang hal ehwal
agama
 PERDAGANGAN– tersebar melalui pedagang
Arab,India dan China yg dtg ke Melaka. Mereka juga
PUSAT menyebarkan Islam ke kwsn lain yg disinggahi sprt
PENYEBARAN Brunei dan Filipina
AGAMA ISLAM  PELUASAN KUASA– negeri naungan & jajahan
memeluk Islam sbg tanda taat setia
 TUMPUAN ULAMA– Menjd tumpuan ulama &
B) KESAN pendakwah. Sultan penaung aktiviti dakwah
PENYEBARAN
 TMPT PEMBELAJARAN– Sultan Muzaffar Shah
menjdkn surau & masjid tmpt bljr al-quran
 PERSURATAN– saduran karya sastera dr Arab & Parsi
sprt Hikayat Amir Hamzah. Tulisan Jawi & bahasa
Melayu berkembang
 PEMERINTAHAN & PENTADBIRAN– undang2 Islam
dlm Hukum Kanun Melaka. Kadi & mufti diwjdkn
  Melaka terletak di laluan perdagangan antara
China & India
 Kedudukan yg strategik menyebabkan
Melaka dikunjungi oleh pedagang dr dalam
A) KEDUDUKAN & luar Alam Melayu
STRATEGIK
 Kesannya Melaka muncul sebagai pusat
perdagangan dan pelabuhan yg maju
 Barang yg dikumpul & diedarkan kpd
pedagang luar ialah timah, emas, kapur barus,
PUSAT hasil hutan & rempah ratus
PERDAGANGAN
 Barang ini diperolehi daripada negeri
naungan & jajahan serta kwsn sekitar Alam
Melayu
B) PUSAT  Barangan luar yg dibawa masuk ke Melaka
PENGUMPULAN
& PENGEDARAN ialah benang emas, kain pelikat, batu delima,
PELBAGAI tembikar,wangian & bahan makanan
BARANG
 Kepelbagaian barang dagangan ini
membuktikan pelabuhan Melaka sebagai
emporium yg maju
  Pedagang yg paling ramai mengunjungi
pelabuhan Melaka ialah pedagang Arab,
China & Gujerat
C) DIKUNJUNGI  Pedagang Pasai dan Jawa merupakan
PEDAGANG DR pedagang paling ramai di Alam Melayu
DALAM & LUAR
ALAM MELAYU  Pelabuhan Melaka juga dikunjungi oleh
pedagang dr Brunei, Pegu, Parsi, Turki,
Mesir, Luzon, Ceylon, Burma, Kemboja,
Champa dan Annam
PUSAT
PERDAGANGAN

 Pelabuhan Melaka dikunjungi oleh pelbagai

jenis kapal besar dan kecil
 Kapal kecil terdiri drpd perahu, sampan,
D) PUSAT ghurab, penjajap, sagur, payar, baluk, lancang,
PERKAPALAN kakap, balang, dan kelulus
 Kapal besar pula seperti jong dan bahtera
  SYAHBANDAR – berperanan penting kendalikan urusan
perdagangan dlm menjadikan Melaka sebagai pelabuhan
entrepot
 TUGAS SYAHBANDAR :
 Mengurus pasar dan gudang
 Menjaga kebajikan serta keselamatan pedagang
A) SYAHBANDAR
 Memeriksa alat timbang, sukat & matawang
 Menjadi hakim pelabuhan
 Mengurus cukai
 Menguatkuasakan peraturan keluar masuk kapal

 Pengurusan cukai pelabuhan rendah menarik minat

PENGURUSAN pedagang ke Melaka
PERDAGANGAN
 Cukai & bayaran surat kebenaran berniaga di pelabuhan
menjadi sumber pendapatan KMM
 2 JENIS CUKAI :
 CUKAI RASMI – iaitu cukai import dikenali sebagai
B) CUKAI panduan. Kadarnya berbeza-beza mengikut kwsn:
PERDAGANGAN i. Arab, Ceylon, India, Siam, Pegu : 6%
ii. Alam Melayu : 3%
iii. Bahan makanan seperti beras tidak dikenakan cukai
 CUKAI TIDAK RASMI – dalam bentuk hadiah dimana
pedagang dari Jepun & China dikenakan memberi hadiah
yg nilainya sama dgn cukai 5%
  Urusan jual beli dlm 2 bentuk:
i. Pertukaran barang
ii. Menggunakan mata wang
 Pedagangan tukar barang berlaku antara barangan China
& Alam Melayu dgn barangan dari Barat & India
 Penggunaan mata wang melancarkan urusan jual beli
 Pada peringkat awal, digunakan tukaran nilai seperti
C) MATA WANG
jongkong timah, serbuk emas & kulit siput (cowrie)
 Mata wang timah yg digunakan dikenalisbg Calains,
terdapat nama Sultan Melaka yg memerintah. Terdapat
juga mata wang emas & perak
 Matawang Pasai, Hormuz & Cambay jg digunakan
PENGURUSAN
PERDAGANGAN

 Memberikan taat setia kpd raja & berperanan penting

D) ORANG LAUT mengekalkan kestabilan kerajaan,khasnya memastikan
perdagangan dpt dijalankan tanpa gangguan
 Mereka merupakan pelayar & petunjukarah yg cekap kpd
pedagang yg berdagang di Melaka
 Mereka bertanggungjawab sebagai tentera untuk
menjamin keselamatan pedagang di perairan Melaka
  KEMUDAHAN PELABUHAN MELAKA:
 Gudang tempat menyimpan barang
 Kemudahan pengangkutan
 Kemudahan bekalan makanan & minuman
PENGURUSAN
PERDAGANGA E) KEMUDAHAN  Khidmat membaiki kapal
N PELABUHAN  Tempat penginapan
 Syahbandar yg menjaga kebajikan pedagang
 Kemudahan tempat beribadat
  Hubungan berlaku atas dasar sama taraf
 Hubungan diplomatik terjalin melalui
perkahwinan Sultan Melaka dgn puteri
kerajaan Pasai, Puteri Ratna Kaumala.
 Hubungan juga berlaku atas dasar berkongsi
A) PASAI
pendapat & berbincang berkaitan hal agama
Islam
 Hubungan ini membantu kemunculan Melaka
HUBUNGAN
LUAR sebagai pusat penyebaran Islam
(KERAJAAN
ALAM
MELAYU)
 Hubungan berlaku atas dasar kepentingan
bersama dalam perdagangan & penyebaran
Islam
 Kerajaan Demak membekalkan beras, bahan
B) DEMAK
makanan,rempah ratusdan tentera kepada
Melaka
 Hubungan ini penting bagi menjamin
keamanan & kemakmuran Melaka
  Hubungan terjalin disebabkan oleh
perkahwinan pemerintah Melaka dengan
puteri Majapahit
 Hubungan ini dapat mengukuhkan lagi
C) MAJAPAHIT
persahabatan dengan Majapahit
 Hasil hubungan ini, wilayah Melaka menjadi
semakin luas dan tamatnya ancaman daripada
HUBUNGAN Majapahit
LUAR
(KERAJAAN
ALAM  Melaka telah menghantar utusan persahabatan
MELAYU)
dengan Makasar
 Hubungan ini berlaku dalam aspek
perdagangan, perkapalan, Islam, kebudayaan
D) MAKASAR
dan kesenian
 Hubungan inisemakinrapat dengan kerajaan
Makasar menghadiahkan “Budak Raja”
kepada Sultan Melaka
GAMBARAN PERKAHWINAN SULTAN MELAKA DGN PUTERI
MAJAPAHIT
-SEDUTAN FILEM QUEENS OF LANGKASUKA
  Hubungan diplomatik, persahabatan &
perdagangan terjalin dgn kunjungan utusan
diketuai oleh Yin Ching pada 1403 dan
Laksamana Zheng He pada tahun 1405
 Pengurniaan payung kuning, cap mohor &
sepersalinan pakaian sebagai tanda pengiktirafan
kpd Sultan Melaka
A) CHINA
 Melaka mendapat naungan & perlindungan drpd
China
 Pengiktirafan & perlindungan drpd China dapat
mengelakkan ancaman Siam
HUBUNGAN  Melaka mahu situasi menang-menang dengan
LUAR
(KERAJAAN
Siam untukmengekalkan kedaulatannya
LUAR ALAM
MELAYU)
 Melaka menjalinkan hubungan diplomatik &
perdagangan dengan kerajaan Ryukyu
 Sultan Mansur Shah berutus surat dengan
kerajaan Ryukyu berkaitan tingkah laku
B) RYUKYU
pedagangnya yg melanggar undang-undang di
Melaka
 Hubungan ini membantu meningkatkan lagi
perdagangan dengan Melaka
HUBUNGAN DIPLOMATIK MELAKA DENGAN CHINA
  Melaka pernah diancam oleh Siam semasa
pemerintahan Parameswara & Sultan
Muzaffar Shah
 Melaka menjalinkan hubungan dengan Siam
atas dasar diplomatik & perdagangan
 Melaka telah menghantar utusan ke Siam
C) SIAM yang diketuai oleh Tun Telanai dan Menteri
Jana Putera
 Melalui hubungan ini, Melaka memperolehi
bekalan kayu jati, beras, dan bahan makanan
HUBUNGAN drpd Siam serta dapat menjamin
LUAR keselamatannya
(KERAJAAN
LUAR ALAM
MELAYU)
 Hubungan berbentuk perdagangan pula
dilakukan dengan Pegu, Luzon, Gujerat,
Koromandel dan Bengal
D) KERAJAAN  Melaka juga menjalinkan hubungan dgn
LAIN Mesir, Parsi, Turki dan Arab
 Kesannya, Melaka telah muncul sebagai pusat
perdagangan & pusat penyebaran Islam yg
ulung di Alam Melayu
• Faktor-faktor Kegemilangan Kesultanan Melaka
Faktor Geografi
– Kedudukan di tengah jalan laut perdagangan antarabangsa – Timur dengan
Barat.
– Pertembungan angin monsun yg digunakan dalam pelayaran pedangan dunia
(Angin monsun Timur Laut ( November –Mac) dan Angin Monsun Barat
Daya ( Mei-Oktober).
– Kedudukan Melaka di Selat Melaka menjadi satu kelebihan kerana selat ini
sebuah lorong sempit menjadikannya daratanya berpotensi besar untuk
disinggahi.
– Terlindung daripada tiupan angin kencang.
– Adanya penempatan orang laut - membantu mempertahankan Melaka
daripada ancaman
 Kekayaan hasil semula jadi
• Kemasyhuran perdagangan Melaka juga dipengaruhi oleh
kekayaan sumber asli persekitarannya.
• Kayu-kayan, kayu wangi, damar, rotan,
• Pelabuhan Melaka menikmati kelebihan krn semenanjung
Tanah Melayu kaya dgn sumber galian seperti emas. Tradisi
guna warna kuning di istana dikaitkan dgn penggunaan emas
di TM.
• Persisiran pantai Melaka terdapat deretan hutan bakau.
Faktor Ekonomi
• Ekoran kedudukannya di tengah2 jln perdagangan. Melaka
dilimpahi kemewahan barang2 dagangan dr negara luar Melaka
• Kekayaan hasil serantau seperti rempah ratus dan hutan (rotan,
kayu dan damar )
 Faktor Politik dan Pentadbiran
• Pengiktirafan dan hubungan diplomatik dgn China membolehkan
Melaka memperoleh perlindungan drpd ancaman Siam dan
muncul sebagai sebuah kerajaan yg berdaulat.
• Melaka mempunyai ciri keselamatan dan ketenteraan yg baik,
terutama dgn penglibatan orang Laut dan pemimpin yg
berkarliber.
• Kewujudan sistem perundangan iaitu hukum kanun Melaka dan
Undang2 Laut Melaka bnyk membantu kerajaan mengekalkan
keamanannya.
• Mempunyai sistem perbendaharaan kerajaan yg tersusun,
termasuk sistem cukai dan jual beli.
• Proses jual beli gunakan mata wang dan sistem barter.
Penggunaan bm sebagai bahasa perantaraan membolehkan
komunikasi di Melaka dgn lancar.
 Undang-Undang Melaka
• Sistem pemerintahan yang teratur berlandaskan 2
undang-undang utama Melaka,
1) Hukum Kanun Melaka
• tanggungjawab pemerintah dan pegawai kerajaan,
• larangan ke atas orang ramai,
• hukuman keatas kesalahan sivil dan jenayah,
• undang-undang keluarga,
• isu-isu berkaitan ibadat dan muamalat
• peraturan yang berkaitan dengan pertanian.
2. Undang-Undang Laut Melaka
• menentukan peraturan pelayaran dan perdagangan.
• Terangkan tugas pegawai kapal.
• langkah keselamatan dalam kapal.
• tugas anak-anak kapal.
• penyewaan & penumpangan kapal dagang.
• kuasa nakhoda menjatuhkan hukuman.
PENGAKHIRAN KMM
Faktor Kejatuhan Melaka
Faktor Dalaman
1. Kelemahan Pemerintah
• Semasa pemerintahan Sultan Alauddin Riayat Syah, baginda didapati
mempunyai sikap yang berbeza dengan ayahandanya , Sultan Mansur
Shah
• Ayahandanya seorang yang gagah, berani dan tegas tetapi Sultan
Alauddin seorang yang berani dan tergas namun bersikap menolak
kekerasan
• Tidak banyak perluasan wilayah berlau pada zaman baginda
• Banyak wilayah taklukan cuba membebaskan diri dan membentuk
autonomi masing-masing
• Keadaan bertambah buruk semasa ketakhtaan sultan Mahmud
dikatakan seorang yang lemah dan kurang mengambil berat tentang
pentadbiran negara
• Amalan rasuah dan fitnah berleluasa sehingga menimbulkan
perpecahan dalam kalangan pembesar dan rakyat.
2. Kelemahan Pembesar
• Pengganti Bendahara Tun Perak didapati tidak
secergas dan sebijaksana beliau
• Selepas kemangkatan Tun Perak jawatan
bendahara diganti oleh adiknya Tun Perpatih Putih
yang sudah tua dan hanya memimpin selama 2
tahun
• Kemudian digantikan dengan Tun Mutahir seorang
pentadbir yang lemah
• Paduka Tuan yang menggantikan Tun Mutahir
sangat tua dan tepok.
3. Kelemahan sistem pertahanan
• Ketiadaan pahlawan terbilang seperti Laksaman
Hang Tuah dan Tun Hamzah telah melemahkan lagi
aspek pertahanan kerajaan.
4. Kurang perpaduan rakyat Melaka
• Semangat perpaduan rakyat yang lemah
• Pembesar dan rakyat hidup berpuak-puak
• Misalnya wujud puak tua ( kumpulan sultan
Mahmud) dan puak muda ( kumpulan sultan
Ahmad Shah) yang tidak sefahaman
• Wujud pertelingkahan antara kelompok India-
Muslim dengan kaum Melayu.
5. Sikap pembesar
• Pembesar bersikap tidak adil seperti mengenakan cukai
berlebihan kepada pedagang-pedagang
• Pedagang mejnadi marah dan mula mencari pelabuhan lain
seperti Acheh, Bentan, Patani Brunei untuk menjalankan
kegiatan perdagangan,
6. Pegangan agama yang lemah
• Walaupun agama Islam menjadi anutan dan penyebaran
utama di Melaka
• Namun pegangan dan penghayatan agama oleh sesetengah
pembesar dan rakyat masih nipis dan tidak dihayati
sepenuhnya
• Berlaku kezaliman, ketidakadilan dan penindasan terhadap
masyarakat
• Kegiatan rasuah dalam kalangan pembesar berleluasa.
 FAKTOR LUARAN
1.Penemuan Tanjung Harapan-adalah jalan laut yang
baru ditemui oleh Bartholomew Diaz yang
memudahkan perjalanan orang barat untuk ke timur.
2.Terdapat pengkhianatan dalam kalangan pembesar
seperti Ultimutiraja
3.Perisikan dan intipan oleh Portugis
4.Serangan orang Portugis - Alfonso d’Albuquerque
menyerang Melaka (1511) dalam keadaan Melaka
kucar kacir.
5.Pedagang beralih ke pusat perdagangan lain
Acheh mula muncul - pusat perdagangan baru
mengenakan cukai yang berpatutan.
 SERANGAN PORTUGIS

Matlamat Portugis ke
Alam Melayu utk Portugis ingin Portugis ingin
mencapai matlamat mengawal menyebarkan agama
kekayaan, keagamaan perdagangan rempah Kristian
& kemasyuran

Rundingan gagal,
Alfonso de
11 Sept 1509, Lopez Albuquerque
Portugis ingin
de Sequeira dtg ke menyerang Melaka
menghapuskan
Melaka utk sebanyak 3 kali
penguasaan pedagang
memulakan hubungan akhirnya Melaka
Islam
Melaka-Portugis jatuh ke tangan
Portugis
 PENGAKHIRAN KESULTANAN MELAYU
MELAKA

STRATEGI MELAKA
HADAPI PORTUGIS

Menggunakan lancaran
Melaka menggunakan
& perahu berapi
tentera bergajah bagi
menghadapi serangan
Portugis

Pertahanan Melaka di
perteguhkan di kwsn pantai
dgn kayu-kayan & pelbagai
meriam serta peti-peti berisi Tembakan meriam bertalu-talu
peluru dari pantai
 PENGAKHIRAN KESULTANAN MELAYU MELAKA
(PERJUANGAN MENGEMBALIKAN KEDAULATAN)

Sultan Mahmud Shah Antara 1515-1519,

Kesultanan Melayu berundur dr Melaka Sultan Mahmud Shah
Melaka yg berpusat ke beberapa wilayah telah menyerang 3 kali
di Melaka berakhir pd kemudian untuk mendapatkan
24 Ogos 1511 bersemayam di semula Melaka tetapi
Bentan gagal

Pada tahun 1526, Legasi kegemilangan

Akhirnya Sultan
pusat pemerintahan KMM diwarisi &
Mahmud Shah
Sultan Mahmud Shah diteruskan oleh
berundur ke Kampar
di Bentan Kesultanan
& mangkat pd tahun
dimusnahkan oleh Johor-Riau
1528
Portugis
 Lukisan serangan kerajaan Acheh untuk bebaskan
Melaka dari Portugis – Catatan Alfonso de Alburquerque
MELAKA DI BAWAH JAJAHAN PORTUGIS &
SEKARANG
Lukisan Kota Melaka zaman pendudukan Portugis di
Melaka – Catatan Alfonso de Alburquerque

A farmosa di
dirikan di atas
bukit sbg benteng
pertahanan
 Kesultanan Johor
• Pengasasan Kesultanan Johor
-Selepas kekalahan Melaka, Sultan Ahmad Shah dan ayahandanya Sultan Mahmud
Shah berundur ke selatan.
-Sultan Mahmud Shah bersemayam di Batu Hampa, manakala Sultan Ahmad Shah di
Pagoh.
-Persediaan untuk merampas semula Melaka.
-jadi pengasasandi Johor bermula apabila Sultan Mahmud Shah membangunkan Johor.
-Sultan Mahmud melantik puteranya dengan puteri Kelantan ( Puteri Onang Kening)
yang bernama Raja Muzzaffar sebagai Raja Muda
-Apabila isteri sultan Mahmud yang lain( Tun Fatimah) melahirkan seorang putera
bernama Raja Ali, kedudukan Raja Muzaffar dirampas. Atas permintaa Tun
Fatimah , Sultan Mahmud menabalkan Raja Ali sebagai Raja Muda.
-putera Sultan Ahmad Shah, Raja Ali dilantik sebagai sultan baru dengan gelaran Sultan
Aaluddin Riayat Shah II( 1528-1564)
- Meneruskan dan menyambung warisan kesultanan Melayu Melaka di Johor.
- Sebagai contoh warisan ialah jawatan Seri Nara Diraja di Johor sama dengan
jawatan Penghulu bendahari
- Tugas Seri Nara Diraja mengawal semua pendapatan negara, pentadbir istana dan
mengawal hamba sultan.
 Pemerintahan Johor dan Pusat-pusat Pentadbiran
• Dipimpin oleh 9 orang sultan.
• Sejak 1528-1721pusat pentadbiran Kesultanan Johor sentiasa berpindah-
pindah.ekoran daripada serangan Portugis dan Acheh.
• Pusat pentadbiran kerajaan Johor Sungai Telor-Sayong 1535- Johor Lama 1540
• Sultan Muzaffar Shah memindahkan pusat pentadbiran ke Kota Seluyut
• Sultan Ali Jalla Abdul Jalil Shah dari Seluyut ke Tanah Puteh dan kembali ke Johor
Lama ( Batu Sawar)- Pasir Raja 1608.
• Sultan Abdullah Muayat Shah dari Lingga ke Pulau Tambelan.
• Sultan Abdul Jalil Shah gantikan baginda mendirikan kota di Batu Sawar- Pahang
1673 apabila Johor tewas diserang Jambi.
• Pada 1677, Sultan Ibrahim mendirikan Kota di Pulau Bentan- Sultan Mahmud Shah
1688
• Sultan Mahmud Shah mangkat di Kota Tinggi pada 1699 dibunuh oleh Laksamana
Megat Seri Rama ( Mangkat dijulang).perubahan tampuk pemerintahn kerajaan
diambil alih oleh keluarga bendahara.( Bendahara Tun Abdul Jalil) diangkat sebagai
Sultan. Membuka petempatan baharu di Panchur.
• 1718 kerajaan Johor diserang dan ditawan oleh Raja Kecil dari Siak. Beliau
menabalkan sebagai Sultan Johor (Sultan Abdul Jalil Rahmat Shah)
• Pusat pentadbiran dipindahkan ke Pulau Bentan.
• Dikalahkan putera Sultan Abdul JalilIV( Raja Sulaiman) dan bersemyam di Pulau
Bentan.
Pentadbiran Kesultanan Johor sehingga 1718
• Waris kesultanan Melaka
• Kedudukan tertinggi ialah Sultan, bendahara, Temenggung, Raja
Indera Bongsu( Penghulu Bendahari), Laksamana dan
Syahbandar.
Pentadbiran Kesultanan Johor 1722-1819
• Selepas 1722 tidak berpindah dengan kerap
• 1722-1819 Riau menjadi pusat pentadbiran Kerajaan Johor.
• Selepas 1819 perubahan besar berlaku dalam politik Johor
apabila Tengku Husin ditabalkan sebagai sultan Singapura pada
16 Februari 1819 oleh Stamford Raffles.( dipengaruhi oleh
kepentingan British.
 Perdagangan di Johor
• Muncul sebagai pusat perdagangan yg penting pada abad ke 17.
1641 tahun penting dalam sejarah Johor kerana kuasa Portugis di
Melaka berjaya disingkirkan dan berlaku perubahan besar dalam
pemerintahan Aceh.
Faktor perkembagan perdagangan di Johor
a) Kedudukan pelabuhan di sungai Johor yang Strategik dari segi
laluan perdagangan antarabangsa dan tiupan angin monsun.
b) Sungai Johor cukup dalamdan lebar sebagai laluan kapal dagang
c) Kemudahan yang baik ( pentabdiran pelabuhan, bengkel membaiki
kapal, gudang, sistem jual beli dan sistem timbang sukat.
d) Bahan dagangan yang banyak dari kawasan serantau mahupun yg
dibawa oleh pedagang2 antarabangsa.
e) Peranan orang Laut yg mahir dlm selok-belok lalaunlaut dan
berkhidmat dalam kerja2 di pelabuhan dan bidang ketenteraan.
• Pelabuhan Panchur pernah didatangi oleh 8-10 buah
tongkang dari China setiap hari
• Antara barang yg didagangkan di Johor
- ialah emas, kayu gaharu, kelembak, sarang burung, gading,
kapur barus, bijih timah, rotan, lilin, lada, garam, beras,
tembaga, kain sutera putih dari China, tembikar, kuali besi
China, benang emas Jepun, candu.
• Johor bekalkan barang eksport dari pelabuhannya ke
pelabuhan Betawi
-hamba abdi, lilin, tikar, sagu, pinggan, kayu, minyak, lada ,ikan
masin , beras, lada hitam dan lain2.
• Peranan Sungai Johor diambil alih oleh Pelabuhan Riau.
Teruskan perdagangan timah dan kain. Menjadi pasaran
utama pengeluaran lada hitam ( Jambi), emas ( Inderagiri).
• Jawatan Syahbandar penting di Johor( 4 menteri utama) dalam
kitab Thamaratul Fi Anuari.
• Tugas2
a) Mengawal pedagang2 yg keluar dan masuk ke pelabuhan Johor
b) Menjadi hakim bagi sebarang perselisihan antara pedagang
dan merujuk mahkamah jika kesnya berat
c) Memeriksa dan menentukan segala cukai
d) Memeriksa muatan kapal2 dagang dan saiz kapal2
e) Menjaga keselamatan pelabuhan.
• Perdagangan dijalankan di bawah sistem Naungan (seseorang
pedagang sama ada dari luar atau dalam johor mendapat
naugan drpd individu yg berkuasa.
• Kesultanan Johor terus kekal sehingga hari ini walaupun
mengalami beberapa kali peralihan dinasti pemerintahan.
 Pengasasan Kesultanan-kesultanan Melayu lain
Perak
• Petempatan awal di Perak dibuktikan dengan penemuan artifak( Kota Tampan dan Gua Badak di Lenggong,
Gua Kerbau di Sungai Siput dan GunungChurau di Ipoh.
• Kerajaan awal ( Gangga Nagara, Beruas dan Dinding)
• Pengasasan Kesultanan Perak warisan Kesultanan Melaka (Sultan Muzaffar Shah)
• Apabila Melaka diserang Portugis 1511 Sultan Mahmud dan anakanda baginda Sultan Ahmadberundur ke
Johor.
• Ketika di Bentan dan bersemayam di Kopak, Sultan Ahmad mangkat( lantik puteranya Raja Muzaffar)
Pahang
• Kawasan petempatan di Sungai Lembing, Tembeling dan Tresang.
• Waris kesultanan Melaka. Sulalatus Salatin menyebut semasa pemerintahan Sultan Mansur Shah di Melaka,
putera baginda iaitu Raja Muhammad telah membunuh putera Bendahara, Tun Besar kerana bermainsepak
ragadan bolanya telah terkena destar baginda. Oleh itu untuk membalas perbuatanya Sultan Mansur telah
menitahkan Raja Muhammad Shah dikeluarkan dari Melaka dan dirajakan di Pahang. Menjadi Sultan Pahang
yang pertama ( Sultan Muhammad Shah dan mendirikan pusat pemerintahan di Pekan)
• Keturunan baginda berakhir pada 1614 apabila Raja Muda Abdullah mangkat. Dambil alih oleh kesultanan
Melaka-Johor. Dan berakhir dengan keturunan sultan Muhammad.
• Acheh menyerang Pahang dan Pahang duduk di bawah naungan Acheh.
• Pengaruh Acheh merosot 1641 dan diambil alih oleh Puteri Seri Alam.
• Johor kembalikan kekuasaannya termasuk Pahang.
• 1677 digantikan dengan Raja Ibrahim,
• Keluarga Bendahara Johor mentadbir Pahang ( Bendahara Siwa Raja Wan Ahmad)-(Sultan Ahmad Al-
Muaazam Shah.
Negeri Sembilan
• Terbentuk daripada 9 buah negeri atau daerah( Sungai Ujong, Naning, Rembau,
Jelebu, Johol, Klang, Jelai, Ulu Pahang dan Segamat.)
• Sehingga abad ke-16 N9 sebuah wilayah jajahan kerajaan Johor. Apabila Johor
lemah muncul pembesar2di daerah pentadbiran masing2.
• Kemunculan pemerintahan berkait rapat dengan kerajaan Minangkabau.
• Raja Kasah dari Minangkabau dijemput menjadi pemerintah kemudiaan
disingkirkan.
• Raja Adil gantikan tetapi menerima nasib yg sama sehingga menyebabkan
penduduk N9 berhenti menjemput Raja Minangkabau.
• Pada abad ke-18 pembesar menjemput anak raja Minangkabau menjadi raja
untuk membatasi pengaruh Bugis.
• Raja Ruyong bernama Sultan Munim Shah tetapi banginda melantik puteranya
Raja Melewar 1773 ( Yamtuan Negeri)
• Tengku Tokok tidak dipilih tetapi Raja Hitam ditabalkan pada tahun 1795-1808
• Raja Lenggang dijemput 1808-1824,apabila mangkat, puteranya Raja Radin.
• Bermula dengan Raja Lenggang in, barulah sebuah keluarga berjaya mewarisi
kesultanan N9.
Selangor
• Penemuan arkeologi membuktikan petempatan awal di Selangor.
• Pada abad ke-15 Selangor berada di bawah jajahan Melaka. Catatan dalam ss
membuktikan tercatat nama wilayah ( Kuala) selangor, Klang, Jeram, Jugra dan
Morib. Apabila Melaka ditewaskan oleh Portugis dan kesultanannya berpindah
ke Johor.
• Kesultanan Selangor diasaskan oleh keluarga diraja Bugis yg berpengaruh dlm
kesultanan Johor Riau(abad ke 18)
• Selangor merupakan sebahagian drpd wilayah naungan kesultanan Johor Riau
sejak abad ke16
• Ramai masykt Bugis menetap di Selangor pada abad ke-18
• Ketika itu, Daeng Chelak (keturunan Bugis)ypdm Johor Riau.
• Raja Lumu( Putera Daeng Chelak) telah menghadap Sultan Perak, Sultan
Mahmud Shah utk pengiktirafan.
• Sultan Mahmud Shah telah menabalkan Raja Lumu sebagai Sultan Selangor.
• Baginda dianugerahkan nobat dan cop mohor.
• Dengan perlantikan Raja Lumu ( Sultan Salehuddin Shah) bermulah kesultanan
baharu di Selangor yg kekal sehingga kini.
Terengganu
• Peranan Terengganu sebagai pelabuhan sejak abad ke 13 terbukti
mll catatan pengembara asing.
• Penemuan Batu bersurat Terengganu di Kuala Berang 702h
menunjukkan penduduk Terengganu menerima agama Islam.
• Hikayat Hang Tuah ada menyebut Terengganu pernah diperintah
oleh keluarga Megat.(Megat Panji Alam). SS mencatatkan Telanai
sebagai pemimpin abad ke-15.
• Abad ke16 merupakan wilayah naungan Kesultanan Johor Riau
• 1708 Sultan Abdul Jalil anugerahkan Terengganu pada Tun Zainal
Abidin ( putera Tun Habib Abdul Majid, Bendahara Johor Riau ke11.
• Tun Zainal Abidin ( putera angkat Raja Patani yg digelar Nang
Chayam/Raja Kuning.
• Raja Patani menyediakan kelengkapan utk menablkan Tun Zainal
Abidin sebagai Sultan dan membawa kepada kemunculan
pemerintah berdaulat pada abad ke-18/.
Kedah
• Penemuan arkeologi terbukti kedah merupakan
negeri yang paling tertua di Tanah Melayu.
• Tapak petempatan di GunungJerai seperti dataran
lembah Sungai Merbok dan Sungai Muda.
• Sumber Melayu iaitu Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah
menyatakan bahawa pemerintah2 awal berasal dari
Gumrun Parsi ( gelaran Maharaja Derbar Raja)
• Hikayat Merong Mahawangsa pula mendakwa
pemerintahan Kedah diasaskan oleh raja dari Rom
(Raja Merong Mahawangsa). Raja yg k7 Raja Phra
Ong Mahawangsa raja Kedah yg pertama memeluk
Islam ( Sultan Muzaffar Shah)
Kelantan
• Bukti kewujudan petempatan dan pelabuhan di Kelantan melalui catatan
asing. Rekod Dinasti Tang (618-907m) lokasi yg bernama ko-lo atau ko-lo-fu-
sha-lo merujuk kepada Kelantan.
• Sejarah awal pernah ditadbir oleh Dinasti Jembal sebelum beralih kepada
Dinasti Long Yunus.
• Hikayat Seri Kelantan dan Riwayat Kelantan menyatakan negeri ini pernah
diperintah oleh raja perempuan, Cik Siti Wan Kembang dan Puteri Sulong.
• Dinasti Jembal berakhir 1721 kemangkatan Sultan Omar. Diberikan kepada
menantunya Long Bahar warisan keluarga diraja Patani.
• Hilang penguasaan apabila Long Bahar mangkat. Puteranya tidak dilantik
tetapi putera Patani,Long Sulaiman ditabalkan.
• Terdapat konfik semasa pemerintahan Long Sulaiman dan dibunuh oleh
menantunya Long Deraman.
• Untuk sementara takhta Kelantan diberikan kepada Long Muhammad
• Long Yunus berjaya menduduki Kelantan dengan bantuan Sultan
Terengganu, sultan Mansur 1776 dan warisan inilah kekal sehingga
sekarang.
Perlis
• Asalnya merupakan sebahagian wilayah Kedah
sehingga awal abad ke-19. pernah dijadikan sebagai
pusat pemerintahan Kesultanan Kedah pada abad
ke-17 dan 18 semasa pemerintahan Sultan
Muhyiddin Mansur Shah.
• Semasa Kedah dibawah taklukan Siam, negeri ini tlah
dipecahkan kepada 4buah wilayah( Setul,Perlis,
Kubang Pasu dan Kedah.
• Perlis ketika itu ditadbir oleh Syed Hussin Jamalullail.
• 1843 Siam mengiktiraf Syed Hussin sebagai
pemerintah Perlis dan pusat pemerintahan di Arau.
 Penjajahan Kuasa Asing

• Penerokaan laluan pelayaran barat ke timur mendedahkan

wilayah2 timur kepada penjajahan kuasa asing.
• Dari rentetan peristiwa, pelayaran Eropah semakin menghampiri
Asia, Bartholomew Diaz -Tanjung Pengharapan Benua Afrika 1488.
• Vonso Da Gama –Kalikat 1498-membuka ruang kpd Portugis
mengukuhkan Kedudukan di India, tawan Goa 1510.
• Alfonso de Albuquerque dilantik sebagai Wizurai Portugis di India
sebelum menawan Kota Melaka1511.
• Penjajahan terhadap tanah Melayu bermula dengan penjajahan
Portugis 1511, bermula dengan penjajahan kuasa asing selama
446 tahun.
• Portugis(1511-1641), Belanda( 1641-1824),dan British(1824-1942),
Jepun(1942-1945), British(1945-1957).
 Penjajahan Portugis
• Menawan Melaka 1511, hanya berjaya menawan kota Melaka dan pelabuhan sahaja,
gagal, menjajah Naning dan Rembau krn penentangan kuat oleh penduduk tempatan.
• Sultan Mahmud dan Raja Ahmad mengundur diri dan menyambung era kesultanan
Melayu ke negeri2 lain.
• Diketuai oleh Alfonso de Albuquerque.
• Bertanggungjawab menyusun pentadbiran Melaka dan membina kota A Formosa utk
melindungi drpd serangan musuh( sultan Mahmud).
• Faktor penjajahan ialah menguasai perdagangan di Timur dan menyebarkan agama
Kristian.
• Mengamalkan sistem pemerintahan berbentuk militer atau ketenteraan.
• Melaksanakan beberapa sistem pentadbiran perdagangan.
-kapal-kapal pedagang wajib membayar cukai 6-10 peratus hasil dagangan.
-setiap pedagang perlu dapatkan pas kebenaran untuk berdagang.
-Portugis memonopoli barangan dagangan utama.
-Diskriminasi terhadap pedagang Islam.
• Ancaman drpd waris sultan Mahmud di Johor dan Acheh.
• Peperangan 3 penjuru antara Portugis,Melaka, dan Johor( kuasai perdagangan di
Kepulauan Melayu.
Kesan Peninggalan Portugis
• Kewujudan masyarakat Serani akibat
perkahwinan orang Portugis dengan penduduk
tempatan.
• Pengenalan tulisan rumi kepada masyarakat
Melayu.
• Kewujudan isitilah bahasa dlm kehidupan seperti
palsu, almari,jendela, garpu dan tuala.
• Keruntuhan empayar Melaka
• Kemunculan kerajaan Johor-Riau
 Penjajahan Belanda
• Belanda tiba di Kepulauan Melayu 1559 dan menubuhkan Syarikat Bersatu
Hindia Timur 20 Mac 1602.
• Faktor utama ialah memonopoli perdagangan bijih timah dan rempah.
• 1619 Belanda menguasai Betawi dan menjadikannya sebagai pelabuhan
perdagangan dan membawa kemerosotan Portugis di Melaka.
• 1614 Belanda dengan bantuan Johor mengusir Portugis dari Melaka.
• Belanda menjadikan Melaka sebagai pangkalan untuk memaksa kapal2 dagang
yang lalu di Selat Melaka berdagang di Betawi.
• Ketika menduduki Melaka, Belanda mengumpul hasil timah nnm 500 ribu paun
pada akhir abad ke17-18
• Belanda juga menguasai Perak dan Selangor.
 Belanda di Perak

• 1639 Sultan Muzaffar Shah II( Raja Sulong telah membenarkan Belanda
menjalankan perdagangan timah.
• Selepas menawan Melaka 1641, VOC menuntut monopoli penuh
dagangan timah di Perak, tetapi tidak dipersetujui oleh Sultan Muzaffar.
• Belanda menyekat pedagang luar di Kuala Sungai Perak ( pedagang
Aceh, China dan India)
• Ketika ini, Perak berada di bawah naungan Acheh kerana Sultan
Muzaffar Shah menaiki takhta Perak setelah ditabalkan oleh Sultan
Acheh (Sultan Iskandar Thani).
• Belanda meminta bantuan drpd Acheh untuk memonopoli timah di
perak.
• Namun Sultanah Tajul Alam Safiatuddin (1641- 1675) hanya
memberikan kebenaran kpd Belanda utk berniaga.
• Belanda tidakpuas hati bertindak mengepung Kuala Sungai Perak.
Akhirnya Aceh terpaksa tunduk dengan permintaan Gabenor Jeneral
Belanda( Cornelis van der lijin)
John Truijtman dihantar ke Acheh untuk berunding dan hasil
rundingan tersebut:
i. Hanya pedangang VOC dan Aceh sahaja dibenarkan
berdagang timah di Perak.
• Kemudian Truijtman ke Perak untuk menandatangi satu
perjanjian dgn Sultan Muzaffar pada 15 Ogos 1650.Belanda
mendirikan sebuah loji di Kuala Perak,1651 loji tersebut
diserang oleh orang Perakdan menyebabkan 27 org terbunuh
dan loji musnah.
• 1655 semasa pemerintahan Sultan Mahmud Iskandar(1653-
1720) , sekali lagi Truijtman Perak untuk menuntut perkara2
i. Memperbaharui perjanjian.
ii. Memonopoli bijih timah sepenuhnya
iii. Menuntut ganti rugi sejumlah 50 ribu rial akibat kerosakan loji
iv. Menuntut kerajaan Perak menghukum org yg terlibat dlm
serangan sebelum ini.
• Sultan tidak layan tuntutan akibatnya Truijtman menyekat kapal2 di muara Sungai
Perak dan mengepung Aceh.
• Akhirnya sultan menandatangi perjanjian dgn Belanda pada 20 jun 1659 dan
menetapkan hanya Belanda berhak membeli timah di Perak dgn harga 30 rial
sebahara.
• Belanda bina semula lojinya di Perak. Oleh sebab harga yg ditawarkan Belanda
masih rendah, perdagangan dgn pedagang luar masih berlaku sehingga belanda
terpaksa menutup lojinya.
• 1670 Belanda membina kota di Pulau Pangkor. Penduduk Perak menyerang kota
pada 1676 dan 1677.
• Belanda terus mengukuhkan kedudukannya di Pangkor sehingga mengawal
laluan perdagangan di Perak.Belanda berjaya membawa sebanyak 450 ribu paun
timah dari Perak ke Melaka.
• 1690 kota dan loji Belanda terpaksa ditutup.Pertengahan abad ke -18 kembali ke
Perak dan menduduki Pangkor. Akibatnya satu pertikaian tercetus antara Sultan
Muzaffar dgn saudaranya, baginda membenarkan Belanda berdagang di Perak
dan membina kubu di Pangkor dgn syarat Belanda memberikan perlindungan kpd
baginda drpd Bugis.
• Hasilnya satu perjanjian pada 25 Jun 1747 dan Belanda diberikan kebebasan
berniaga di Perak.Belanda juga mengukuhkan kedudukan melalui pembinaan
sebuah loji di Pangkalan Halban, Tanjung Putus bagi ganti Pangkalan di Dinding.
• Belanda turut bina kubu daripada kayu dan diletakkan beberapa pucuk
meriam.
• Ketika Perak di bawah pemeritahan Sultan Mahmud Shah (1765-1773),
perjanjian Perak-Belanda ditandatangani apad 17 Oktober 1765.
• Perjanjian ini mengandungi 13 fasal antaranya
i. Sultan berjanji membekalkan timah kpd Belanda (monopoli) dgn harga
34 rial sebahara.
ii. Sultan bertanggungjawab tidak berlaku penyeludupan( hanya jualan kpd
Belanda sahaja)
• Belanda terus berusaha mendapatkan harga yg murah tetapi tidak
dipersetujui oleh Sultan Mahmud.
• Namun apabila tahkta Perak dipegang oleh Sultan Alauddin Mansur
Shah setuju menurunkan harga 32 rial. Tetapi semasa Sultan Ahmadin
Shah menaikkan semual harga timah kpd 34 sebahara.
• Belanda semakin tertekan apabila Perak dipangku oleh Raja Muda
dengan naikkan harga kepada 44 rial. Akhirnya loji Belanda di Tanjung
Putus terpaksa ditutup pada 1795 akbit beberapa faktor sperti surat2
Kew dan status VOC dibubarkan.
 Belanda di Selangor
• Semenjak pemerintahan Sultan Selangor yg pertama (Sultan Salehuddin),
Kuala Selangor menjadi tumpuan saudagar2 membeli timah.
• Di Kuala selangor 1 bahara timah dijual 38 rial. Apabila Belanda tawarkan
harga 36 rial sebahara timah di Selangor, harga semasa 39 rial.
• Belanda tidak berpuas hati telah menyalahkan Sultan Selangor sebagai
bertanggungjawab mempengaruhi pengusaha timah di Perak, Rembau
dan Linggi untuk menjual timah ke Selangor.
• 1757, Belanda mengalahkan org Bugis yg menguasai daerah Linggi
( wilayah peting pengeluaran timah).
• Satu perjanjian ditandatangi antara Belanda dgn org Bugis 1758yg
menyebut daerah Klang, Linggi dan Remabu mestilah menjual semua
hasil timah mereka ke Melaka dgn harga yg ditetapkan oleh Belanda.
• Kebimbangan Belanda bertambah apabila Kuala Selangor mula dikunjugi
kapal dagang British.( berniaga kain dan candu, mula beli timah. Antara
kapal British yg kerap ke Kuala Selangor ( Junk Selangor) James Scott
dan ( The Bloome ) Francis Light.
• 1770an Sultan Ibrahim memainkan 2 peranan penting dlm
ekonomi Selangor:
1. Sebagai pembekal semua hasil timah dari Selangor kpd British
dgn menawarkan harga yg lebih baik dan tinggi berbanding
Belanda.
2. Mengadakan hubungan yg baik dgn British untuk mengelakkan
ancaman2 ketenteraan Belanda drpd Melaka.
• Sultan Ibrahim bijak memanipulasi keadaan berbaik2 dgn pihak
British.
• Persaingan2 ekonomi dan masalah politik meletus antara Johor
dgn Belanda yg melibatkan Selangor 1728-1786, akhirnya
memaksa Sultan Ibrahim dan Belanda menandatangai perjanjian
pada 29 Julai 1786.
• Perjanjian ini bertujuan memastikan aktiviti perdagangn di
Selangor dpt terus dijalankan.
• Sultan terpaksa memberikan monopoli dagangan timah kpd
Belanda sehinggalah Belanda keluar dari Kepuluan Melayu 1795.
 Penjajahan British
• British berminat menguasai kekayaan ekonomi tm. Pada peringkat awal kemasukan
mereka bermotifkan dorongan sumber2 asli dan ekonomi.lama kelamaan keinginan terus
menguasai ekonomi dgn membawa kpd campur tgn di tm.
Kedatangan British ke Tanah Melayu
• Pada awal abad ke-17, muncul pedagang awl British di kepulauan Melayu.
Kemudian menghilangkan diri lantaran penarikan diri British dari Pulau
Ambon 1675. sehingga abad ke 18 bilangan mereka semakin berkurangan.
• Sekitar tahun 1730-an semakin ramai pedagang Britsh kembali ke nm
lantaran perkembangan corak dagangan Asia Tenggara.
• Di selangor Sultan Ibrahim antara yg terawl giat mempunyai hubungan dgn
pedagang2 british walaupun pd zaman pemerintahan ayahandanya telah
ada 4 kapal British tiba di Slangor.
• Tidak dinafikan bahawa kunjungan kapal2 British yg kerap ke Selangor
( country traders) faktor penyumbang pertumbuhan perdagangan di Kuala
Selangor.( jual kain dan candu dari India dan kemudian membeli timah dgn
harga yg tinggi.
• 1778 sebanyak 62 kapal British telah ke Melaka, 1780 (65)
• Kump pedagang Brritish (syarikat Pernigaa Madras)
• Selangor sambut baik dan sultan mesra dgn para pedagang British.
• Francis Light dan James Scott menanggotai syarikat ini dan mempromosikan lagi
kepetingan pusat2 perdagangan diKedah,Penang kpd pedagang British yg lain.
• 1795 British semakin mempergiatkan usaha untuk memonopoli dagangan timah di
nnm ( selangor dan Perak) iaitu selpas pengunduran Belanda akibat Surat2 Kew.
• Sejak itu, British mendapat lebih kurang 2000 bahara(6000 pikul) timah dari
Perak untuk dibawa ke Penang setiap tahun. Monopoli timah di Selangor dan
Perak oleh British menjadi tetap apabila termeterainya perjanjian antara Sultan
Selangor dan Sultan Perak dgn wakil British Walter sewell Cracroft 30 Julai 1818.
• Pedagang2 British mengorak langkah ke nnm lain kedah
• 1772 Sultan Muhammad Jiwa berjanji akan jual semua hasil gading gajah, lada
hitam, bijih timah kpd syarikat Hindia Timur British. Thomas Forrest berjaya
mendapat kebenaran utk mendirikan lebih bnyk gudang dan loji pada 1784.
• Rentetan drpd kukuhnya pengaruh mereka ini, Francis lah berjaya menduduki
Penang.
• Pada peringkat awal, British mengambil sika p tidak campur tgn dlm urusan politik
tm krn kedatangan mereka semata2 memonopoli hasil ekonomi.
• Namun berubah apb mereka mendapti usaha mereka terganggu.
• Bijih timah menjadi keluaran utama.keadaan tidak aman di tm perebutan takhta.
 Campur tangan awl British
Pulau Pinang
• Sejak tahun 1685, Britsh mula mencari tapak yg strategik di Selat Melaka utk dijadikan
pangkalan mereka.
• 1771, Francis Light bertemu Sultan Kedah ( Muhammad Jiwa) untuk hasrat mencari
tapak pangkalan perdagangan.
• Pendudukan Francis Light di Pulau Pinang 1784 melalui Sultan Abdullah yang sedang
menghadapi konflik.
• Baginda bersetuju dengan pendudukan Francis Light di Pulau Pinang tapi
mensyarakatkan Syarikat Inggeris memberi pertolongan kepada kerajaan Kedah untuk
menghadapi musuh (Siam)
• Baginda di bayar ganti rugi sejumlah 30,000 dolar Sepanyol.11 Ogos 1786 Francis Light
menaikkan bendera Union Jack di PP.
Singapura
• Stamford Raffles berjaya menduduki Singapura pada 6/2/1819 melalui pertikaian
antara Tengku Husin dengan YPM Johor, Raja Jaafar.
• SR menanbalkan Tengku Husin sebagai Sultan Singapura dan Johor dan sebagai balasan
British dibenarkan membuka pangkalan tentera dan perdagangan di Singapura.
 perjanjian Inggeris-Belanda 17 Mac 1824.
Perjanjian Inggeris-Belanda 1824
• Ditandatangi 17 Mac 1824 untuk memastikan penguasaan penuh
British ke atas nnm tanpa penglibatan kuasa Barat yg lain.
kesan
• Kepulauan Melayu terbahagi kepada 2 pengaruh iaitu Inggeris
dan Belanda.
• Perpecahan empayar Johor-Riau.
• Persaingan kuasa dan perdagangan antara British dan Belanda
semakin hebat.
• Melaka telah diserahkan kepada Inggeris.
• Rentetan drpd penguasaan melalui perjanjian ini British
memperkenalkan sistem pentadbiran mereka di nn tm.
 Negeri-Negeri Selat
• Apabila British membuat penempatan di Singapura, Pulau
Pinang dan Melaka mereka bertindak menyatukan wilayah2
tersebut di bawah satu pentadbiran yg disebut NNS.
• NNS ditubuhkan pada 1826 dan Penang menjadi pusat
pentadbiran pertama.
• NNS diketuai oleh seorang Gabenor dan setiap negeri
diketuai seorang Residen Konsular. Gabenor yg pertama
Robert Fullerton.
• 1832 pusatpentadbiran NNS dipindahkan ke Singapura.
• 1April 1867 pentadbiran NNS telah diletakkan secara rasmi di
bawah kawalan Pejabt Tanah Jajahan di London ekoran
status NNS yg dijadikan wilayah pentadbiran Tanah Jajahan
Mahkota. Melalui sistem ini Gabenor dibantu oleh Majlis
Mesyuarat Kerajaan dan Majlis Perundangan.
FAKTOR CAMPURTANGAN BRITISH DI NNM

Revolusi Perindustrian

Kekayaan Hasil Bumi Negeri-Negeri Melayu

Keadaan Huru-Hara di Negeri-negeri Melayu

Perubahan Dasar Kerajaan Inggeris

Kebimbangan Campur Tangan Kuasa Eropah

Lain

Pembukaan Terusan Suez Dan Ciptaan Kapal

Wap
 Faktor 1 : Revolusi Perindustrian
• Perluasan kuasa Inggeris ke negeri-negeri Melayu untuk tujuan ekonomi
berpunca daripada Revolusi Perindustrian

• Revolusi Perindustrian telah membawa kepada perkembangan industri-

industri di Britain pada abad ke 19.

• Antara perkembangan industri yang wujud ketika itu :

Perusahaan Mengetin Makanan - Britain memerlukan bahan-bahan
mentah terutama bijih timah bagi kilangnya dan pasaran-pasaran baru bagi
barang-barang keluarannya.

• Untuk mencapai matlamat ini, kerajaan Britain memerlukan jajahan baru

untuk memperbanyakkan lagi bahan-bahan mentah selain menjadikannya
sebagai pengedar-pengedar barang-barang keluaran Britain.
Faktor 2 : Kekayaan Hasil Bumi negeri-negeri
Melayu
• Negeri-negeri Melayu kaya dengan bahan mentah seperti bijih
timah, emas, bijih besi dan arang batu. Kekayaan ini
menyebabkan British berminat untuk campur tangan di Tanah
melayu

• Pihak British yang sebelum ini menguasai Negeri-negeri Selat

merasakan mereka perlu menguasai negeri-negeri Melayu yang
lain seperti Perak, Pahang, Selangor dan Negeri Sembilan
sebelum negeri-negeri tersebut jatuh ke tangan kuasa Barat yang
lain.
 Pergeseran politik
& pentadbiran
berlaku di negeri2
yg kaya dgn hasil

3. MASALAH YG BERLAKU DI NEGERI

spt bijih timah iaitu
Perak & Selangor.

Manakala di
Selangor British
MELAYU ITU SENDIRI campurtangan dgn
mengambil
kesempatan dr
perbalahan Di Perak misalnya
pembesar Melayu berlaku Perang
iaitu antara Raja Saudara di antara
Abdullah & Raja pembesar2 Melayu.
Mahadi yg bersaing
utk menguasai
daerah Klang yg
kaya dengan Bijih
Timah.

British mengambil
kesempatan akibat
perebutan takhta
kerajaan Perak &
perbalahan antara
kumpulan kongsi
gelap Cina.
 1
Barat melaksanakan Dasar
Kolonialisme & Imperialisme
dlm mengembangkan 2

4. PERUBAHAN POLITIK & DASAR BRITISH

pengaruhnya.
6 TM menjadi tumpuan
Kesan dpt dilihat dgn utama pihak Barat
kwujudan pelabuhan terutamanya British
baru spt Pelabuhan krn kaya dgn hasil
Singapura – pelabuhan bumi yg belum
antarabangsa slps thn dieksploitasi oleh
1870. penduduk tempatan.

5 3
Kesannya – hub
perdagangan antara British melihat TM
Asia dan Eropah boleh dijadikan
semakin erat krn pengkalan utama yg
masa perjalanan dpt mampu memberi
dipendekkan keuntungan besar.

Kesan drp pembukaan

Terusan Suez (1869) –
4 mempercepatkan
urusan perniagan
 Selain British,
kuasa lain spt
Perancis, Itali,
Jerman & Rusia
bersaing dlm
merebut &
meluaskan
jajahan

CAMPURTANGAN KUASA ASING

taklukanya &
pembekal kpd

5. FAKTOR KEBIMBANGAN
bahan mentah.

British bimbang
sekiranya tiada
kawalan
daripada pihak
Oleh itu British British, kuasa-
mengambil kuasa ini akan
keputusan utk masuk dgn
campurtangan di mudah melalui
TM. persahabatan
dan hubungan
diplomatik dgn
Raja-Raja
Melayu.
6. FAKTOR SOSIAL
PENYEBARAN
AGAMA KRISTIAN

Menggunakan
3 matlamat British : slogan “tugas
GOLD (kekayaan), menyebarkan &
GLORY (kejayaan),
GOSPEL (menyebarkan mengembangkan
agama Kristian) AGAMA KRISTIAN
di Asia Tenggara”

Hasilnya ramai
penduduk di
jajahannya
menganut
agamaKristian.
BIJIH TIMAH KAEDAH MENDULANG
 Campur Tangan British
Perak
• Penemuan lombong bijih timah oleh Long Jaafar pada 1848 secara
tidak langsung telah menarik minat British campur tangan. Long
Jaafar merupakan antara pembesar pertama yg membawa masuk
kaum Cina di Tanah Melayu.
• Masyarakat Cina yg mengusahakan lombong di Perak terbahagi
kepada 2 kumpulan kongsi gelap iaitu Ghee Hind dan Hai San.
Perbalahan ini mencetuskan Perang Larut pertama hingga k3 pd
1861,1865dan 1872
• Mencetuskan suasana yg kurang kondusif untuk perkembagan
perdagangan British dan telah mendorong British untuk campur
tangan melalui Perjanjian Pangkor 20/1/1874.
• Perjanjian secara tidak langsung di TM telah meletakkan Residen
British yang pertama iaitu J.W.W Birch yg menandakan bemulanya
penguasaan British.
Selangor
• Britsh menggunakan alasan situasi tidak aman untuk campur
tangan. Kegiatan memungut cukai oleh para pembesar tempatan
Selangor terhadap kapal-kapal kapal2 dagang secara paksa
dianggap sebagai rompakan oleh pihak British.
• Ogos 1874, Andrew Clerk, Gabenor NNS telah menempatkan
seorang pegawai tadbir awam nns (Frank Swettenham.
• J.G Davidson dilantik menjadi residen pertama Selangor.
Sungai Ujong
• Ekoran perbalahan antara Datuk Kelana dan Datuk Bandar dalam
persaingan mengutip cukai bijih timah di Sungai Ujong.
• Datuk Kelana bersetuju menerima residen British. 16/9/1874
Datuk Kelana diberi seorang penolong residen (W,I, Tatham)
Negeri Sembilan
• Jatuh ke tangan British pada 1888 melalui usaha Sir
Frederick Weld
• 1889 Martin Lister sebagai residen British yg pertama.
Pahang
• Pertikaian saudara antara Bendahara Wan Ahmad dan
adiknya Wan Mansur 1884 telah membuka ruang British
campur tangan.
• Wan Mansur yang tidak berpuas hati dengan Wan
Ahmad yg melantik puteranya sebagai pewaris takhta.
• Wan Ahmad didesak untuk menerima seorang residen
British melalui perjanjian pada 8/10/1887.
• John Pickersgill dilantik sebagai residen British 1888.
 Sistem Pentadbiran British
Sistem Residen
• Jawatan Residen merupakan satu strategi British untuk
mengawal pentadbiran secara langsung di nnm.
• 3 matlamat sistem residen
- Menegakkan keamanan melalui pembentukan perundangan.
- Mewujudkan satu sistem pentadbiran awam dan pungutan
cukai yg teratur.
- Mengeksploitasi sumber semulajadi di nnm.
Kesan Residen
-pembangunan ekonomi
-perubahan pengaruh politik
-perkembangan sosial
Negeri-Negeri Melayu Bersekutu
• Selepas melihat banyak kelemahan sistem Residen British telah cuba
untuk mengukuhkan lagi kuasa dengan mewujudkan sistem Pentadbiran
baru iaitu NNMB 1895 yg diketuai oleh Residen Jeneral.
• NNMB ( Perak,N9, Selangor dan Pahang)
• Faktor utama ( Masalah kewangan di Pahang, kelemahan sistem Residen,
mengurangkan belanja pentadbiran)
• Sultan tidak lagi menjadi pemerintah yg berkuasa mutlak dan pembesar
hilang hak tradisi.
Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu
• dibentuk pada 1909 selepas perjanjian Bangkok
• Melalui perjanjian ini 4 buah negeri sebelum ini berada dibawah
naungan Siam iaitu Kedah, Perlis,Kelantan dan Terengganu diserahkan
kepada British.
• Seorang penasihat British ditempat bgi setiap negeri.
• Raja melayu nnmtb mempunyai kuasa yg lebih besar kerana kuasa
penasihat tidak seluas kuasa Residen.
 Pengagihan kuasa pusat(Desentralisasi
1920-1941)
• Disebabkan beberapa faktor:
-Sultan NNMB tidak berpuas hati dgn pemusatan kuasa
pentadbiran ditgnPesuruhanjayaTinggi.menyebabkan
mereka kehilangan kuasa.
-Pihak British ingin menyatukan nnm keseluruhannya yg
sebelum ini terdiri drpd 3 unit politik iaitu
NNMB,NNMTB dan NNS.
-British berhasrat mengurangkan perbelanjaan
pentadbiran terutama semasa kemelesetan dunia pd
tahun 1920-an.
-Berlaku persaingan kuasa antara Residen Jeneral dgn
Pesuruhjaya Tinggi dlm hal ehwal pentadbiran.
 Perubahan yg disyorkan oleh Lawrence Guillemard

Beberapa buah jabatan kerajaan

Menyusun semula Majlis Mesyuarat
Yg sebelum ini ditadbir pada
Persekutuan dgn membawa keluar Peringkat pusat akan dipindahkan ke
Raja2 Melayu drpd majlis ini. Raja2 kerajaan negeri.
Tidak boleh berhubung terus dgn
Pesuruhjaya Tinggi British di London

Jawatan Residen Jeneral

dihapuskan

Majlis Mesyuarat Negeri diberi

kuasaLebih untuk pentadbiran
Negeri termasukalhBelanjawan
negara
 Pentadbiran British di TM
NNMTB 1909-1919
SISTEM RESIDEN 1874-1889
-Perlis, Kedah, Kelantan,
PERAK,SELANGOR, NSEMBILAN
Terengganu dan Johor
DAN PAHANG

Desentralisasi 1920an
-semua negeri di Semanjung
tanah Melayu
NNS 1826
-Pulau Pinang, Singapura dan
Melaka

NNMB 1896
-Perak, Selangor, N9 dan Pahang
 Sabah dan Sarawak sehingga 1941
Sabah
• Ada pemerintahan tempatan
Berasaskan suku
Suku kadazan dan Murut diketuai
“Orang Tua”
• Sabah sebahagian pengaruh KesultananMenguasai wilayah2 Swk.
Brunei. Pernah ditabdir oleh
Kesultanan Sulu.
• 1880 pedagang British, Alfered dan
Edward Dent membeli konsesi tersebut
dan menubuhkan Persatuan sementara
Borneo Utara British Berhad dan
berusaha mendapatka Piagam Diraja
drpd kerajaan British.
Setelah memperolehi piagam tersebut
1882, SBBU ditubuhkan dgn kuasa
mentadbir Sabah (R.Alcock Presiden)
Alfred Dent (pengarah urusan),
Sarawak
• Terdapat pentadbiran di
Pendalaman dan pesisir pantai
• Kws pendlm ikut kaum
• Abad ke-15 Kesultanan Brunei
• Abad ke-19, Sultan Brunei
Menghantar Pangeran Muda
Hashim dri Brunei utk mentabir
Swk.
• James Brooke bantu Pangeran
Kebangkitan msy tempatan
ingin bebasdrpd naungan
Brunei
• 1846 Sultan Brunei cuba usir
James Brooke namun tewas
Melalui perjanjian 1846, James Brooke
Diiktiraf sbg Raja Sarawak dan berkuasa
Sehingga meletusnya perang dunia k2.