q.

mayaSvili

აკივიატებულ იდეათა ნევროზი

 gansazRvreba
• ICD 10 -კლასიფიკაციის მიხედვით
აკივიატებულ იდეათა ნევროზი
გაერთიანებულია
ნევროზული,სტრესთან დაკავშირებული
და სომატომორფული აშლილობების
ჯგუფში.
• DSM4 მიხედვით OCDარის
კლასიფიცირებული როგორც
შფოთვითი აშლილობა.
 gansazRvreba
აკვიატებულ იდეთა ნევროზს ახასიათებს
განმეორებითი ,რეციდიული აკვიატებული აზრები -ობსესიები

• ობსესია პროგრესირებს და მრავლდება თუ არ იქნება

დახმარება აღმოჩენილი
• ზოგჯერ ობსესია ვითარდება სტრესული სიტუაციის შემდეგ
მაგარამ ეს არ ნიშნავს რომ იგი არის გამოწვეული ამ
გამოცდილებით ან რომ იგი არის ბუნებრივი პასუხი ამ
მოვლენაზე.
• ობსესია არის იმდენად მომთხოვნი რომ იგი ახდენს
გავლენას პაციენტის ცხოვრების ბევრ სფეროზე( March and
Benton., 2007) .
 gansazRvreba
აკვიატებულ იდეთა ნევროზს ახასიათებს
რიტუალისტური, განმეორებადი, აკვიატებული
ქმედებები - kompulsiebi.

• როდესაც ბავშვი ასრულებს

რიტუალს(კომპულსიას) იგი პოულობს შვებას
obsesiebisagan გარკვეული პერიოდით .
• კომპულსიის შესრულებისას პიროვნება არ
იღებს სიამოვნებას ამ ქცევისაგან .
• “დახურული“ კომპულსიების მართვა და
მასთან გამკლავება ბევრად რთულია ვიდრე
„ღია „კომპულსიებისა.
 ეპიდემიოლოგიa
• აკვიატებულ იდეათა ნევროზი მსოფლიო
სტატისტიკის მიხედვით მეოთხე ყველაზე
გავრცელებული ფსიქიკური აშლილობაა
(დეპრესიის, ნარკოტიკული ადიქციის,სოციალური
ფობიის შემდეგ )
• ეპიდემიოლოგიური კვლევების მიედვით
აკვიატებულ იდეათა ნევროზი მსოფლიო
მოსახლეობის 4 % აწუხებს.
• მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ
აკვიატებულ იდეათა ნევროზი 10 ყვლაზე
უნარშემზRუდველ დავადებათა შორის შეიყვაna.
 ეპიდემიოლოგიa
• NICE guidelines-ძირითადად აკვიატებულ
იდეათა ნევროზი სასკოლო პერიოდში
იჩენს თავს და უქმნის მოსწავლეებს
პრობლემებს როგორც აკადემიურ
ცხოვრებაში ასევე ინეტერპერსონალურ
ურითიერთობებში. ამის შედეგად
მოსწავლეებს უნვითარდებად დეპრესიის
კომორბიდული ფორმა. (დეპრესიულ
პაციენტებში ხშირია თვით უაროყფაზე მიმართული
აზრების განმეორებადობა. ნეგატიური წარმოდგენები
საკუთარ მომავალზე.სირცხვილისა და შიშის განცდა).
 Kklinikuri gamovlinebebi (obsesiebi)
ყველაზე გავრცელებული ობსესიებია:
• დაბინძურება (ბაქტერიების,შიდსის , ქიმიკატების,
სიმსივნის შიში)
• სიმეტრიულობა, სიზუსტე( ნივთებისა,
დაწერილი ან ნათქვამი სიტყვებისა)
• ეჭვის შეტანა(არის თუ არა კარები ჩაკეტილი,
გაზქურის ჩამვრთველი გამორთული,
დაწერილი დავალება swori და ა.შ)
• აგრესიული იმპულსები( ფიქრები ახობელი
ადამიანის მანქანის ქვეშ შეგდების შესახებ და
ა.შ)
 Kklinikuri gamovlinebebi (obsesiebi)
• რელიგიური( სექსუალური ხასიათის წარმოსახვები
რომელშიც ფიგურირებს წიმინდანი,სატანისტური
აზრები,აღმაშფოთებელი ფიქრები მორალთან
მიმართებაში)
• სექუალური(ფიქრები არასასურველ და მიუღებელი
შინაარსის მქონე სექსზე )
• სხვა სახის ობსესიები რომელიც მოიცავს ისეთ
თემებს როგორიცაა ბედნიერი და უბედური
ფერები,ციფრები,სიმბოლოები.სურვილი იცოდე ‘
ტრივიალური ‘დეტალები როგორიცაა მაგალითად
სახლების ნომრები, რამდენი ფილა აგია იატაკზე
ჰორიზონტალურად, ვერტიკალურად და ა.შ.
 Kklinikuri gamovlinebebi (Ria
kompulsiebi)
• დაბანა ,გარეცხვა,გაწმენდა(გადამეტებულ
ი ბანაობა,ხელების ბანა,სახლის ლაგება
და ა.შ)
• შემოწმება( საკეტების, დავალების,
მოწყობილობების და ა.შ)
• დაგროვება( გაზეთების, ბუკლეტების,
ტანსაცმლის და ა.შ)
• ორგანიზება(ნივთების , გარკვეული
სიმეტრიულობის,რიგითობისა და
რაოდენობის მიხედვით ორგანიზირება)
 Kklinikuri gamovlinebebi (faruli
kompulsiebi)
• სიტყვეყვების, ფრაზებისა და
ლოცვების გამეორება(„უსაფრთხო“
სიტყვების ან ლოცვების გამეორება)
• sagnebis gaდათვლა ( ურჩევნია კენტი
რიცხვები ლუწს ან პირიქით და ა.შ)
• განმეორებადი ფიქრები ( შუქის
ჩართვა გამორთვა, დაჟდომა და
ადგომა, გდაკითხვა, და ა.შ)
 diagnozi
• აზროვნებიდან.ერთ-ერთი ობსესია ან
კომპულსია მაინც უნდა იყოს
გათვიცნობიერებული პაციენტის მიერ
როგორც აზრს მოკლებული და
გადამეტებული
• მდგომარეობა უნდა იწვევდეს დისტრესსა
და მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდეს
პაციენტის ოკუპაციურ და/ან სოციალურ
ფუნქციონირებაზე(ძირითადად დროის
უაზრო ხარჯვა)
 diagnozi
• დავადების გამომჟღავნების საშუალო ასაკად
მიჩნეულია 19-25 წლამდე.(Sketekee,1993)
• მამაკაცებში დავადების გამომჟღავნების საშუალო
მაჩვენებელია 10-15 წლამდე
• ქალებისათვის 20-29 .(Diagnostic and statistical manual
of mental disorder,DSM4-TR,(APA2000) ბიმოდალურია.
• გელერის კვლევამ აჩვენა რომ გენდერის
მიხედვით თანაფარდობა შეადგენს 3;2
ბიჭი;გოგო.
• ინდივიდს სჭირდება საშუალოდ 10-15 წელი რათა
დაესვას ადეკვატური დიაგნოზი (National Clinical
Practice Guideline Number31)
 Eetiologia (biologiuri perspeqtiva)
•ქერქში ტვინის
კუდიანი ბირთი
აკონტროლებს
გაჩერების სიგნალს
ქცევებისათვის
•ქერქიs შუბლის
თვალბუდის ხვეული
აკონტროლებს
კომპლექსურ
ემოციებს
როგორიცაა
დარდი ,დანაშაულის
შეგრძნება და ზიზღის
გრძნობა.(witeside et el
 Eetiologia (biologiuri perspeqtiva
•ნერვულ უჯრედებს გადააქვთ
ინფორმაცია ერთი ნეირონიდან
მეორემდე.ნეირონები ერთმანეთს
ხვდება სინაფსის დროს ,სწორედ
ამიტომ ქვია ნეირონების შეხვედრის
ადგილს სინაფსური სივრცე.
•როდესაც პრესინაპტურ ნეირონს
უნდა რომ გადასცეს პოსტsინაპტურ
ნეირონს ბრძანება მოქმედების
განხორციელებაზე იგი აწვდის მას
სეროტონინს (სინაფსის დროს)
•სეროტონინი პოსტსინაფსური
ნეირონის მეშვეობით უკავშირდება
სფეციფიურ რეცეპტორს რომელიც
ანხორციელებს მოქმედებას. (რთავს
მექნაიზმს)
 Eetiologia (biologiuri perspeqtiva
ამის შემდეგ პრესინაპტური
ნეირონი გამოითხოვს
სეროტონინს ,სეროტონინის
გადამტანის (transporteris)
მეშვეობით პოსტსინაპტური
ნეირონიდან რათა მოახდინოს
მისი რებზორბაცია და
ხელახალი
გადამუშავება(serotonin reuptake
site) პოსტსინაპტური ნეირონი
cxreba
Serotonin reuptake( Inhibitors)
მოქმედებს იმგვარად, რომ
სეროტონინი არის ხელმეორედ
შეწოვილი პostსინაპტურ
ნეირონშi, ტრანსპორტერში
სეროტონინის შეწოვის
დაბლოკვით.ამის შედეგად
პოსტსინაპტური ნეირონი რჩება
Eetiologia (fsiqo-socialuri perspeqtiva)
• სტრესმა ან ნებისმიერი სახის მძაფრმა ემოციამ
შესაძლებელია დაამძიმოს ან გამოამჟღავნოს
აკვიატეულ იდეათა ნევროზი

• მნიშვნელოვანი ის თუ როგორ აღიქვამს situacias

პიროვნება. პოზიტიური მოვლენაც კი
შესაძლებელია გახდეს ტრიგერი. (National Clinical
Practice Guideline Number31 )

• stresuli movlenebi თამაშობენ ტრიგერის როლს ისეთ

იდივიდებში რომლებსაც აქვთ ფიზიოლოგიური
ან/და ფსიქოლოგიური განწყობა დარღვევის
განსავითარებლად.
Eetiologia (fsiqo-socialuri perspeqtiva)
Alonso et el 2004 - იკვლია ორმოცი ოჯახი სადაც
იზრდებოდა აკვიატებულ იდეათა ნევროზით
დაავადებული ბავშვები და ორმოცი sakontrolo
ოჯახი.
• შედეგებმა აჩვენა რომ OCD-ით დაავადებული
ბავშვები იყვნენ უარყოფილნი საკუთარი
მამების მიერ უფრო მეტად ვიდრე
საკონტროლო ჯგუფში .
• კვლევამ არ აჩვენა მიზეზ შედეგობრივი
კავშირი ზე -მზრუნველობასა და აკვიატებულ
იდეათა ნევროზის გამოვლინებებს შორის.
Eetiologia (socio-kulturuli perspeqtiva)
• ფორმის მიხედვით აკვიატებულ იდეათა
ნევროზი არ განსხვავდება კულტურიდან
კულტურამდე.(Horwath and weissman et al .,
2000)
• სოციო-კულტურული ფაქტორები ახდენს
ობსესიებისა და კომპულსიების
შინაარსebze გავლემას (mag. რელიგიური
სახის ობსესიები და კომპულსიები ასახავს
საზოგადოებაში თუ სულიერ ლიდერებში
გავრცელებულ წარმოდგენებს).
 etiologia (fsiqoanalitikuri perspeqtiva)

• ფროიდის მიხედვით ნევროტიზირებული პაციენტი ცდილობს

სექსუალური,აგრესიული ინსტიქტების განდევნას .
• ობსესიები არის საშუალება ადამიანისათვის არ გაიაზროს
საკუთარი ლიბიდოური იმპულსები. პრობლემის ასეთი
‘ნევროტული’ გადჭრა ნაწილობრივ არის წარმატებული რის
შედეგადაც ვიღებთ აკვიატებულ იდეათა ნევროზს.
• წიგნში“Zukunft einer illusion’ რელიგიასა და კულტურას
განიხილავს როგორც ადამიანების მცდელობას
გააკონტროლონ საკუთარი ინსტიქტები. magram რაც უფრო
მორალურია ადამიანი, ანუ რაც ურო ძლიერია სუპერ ეგო
მით უფრო მეტი შანსია განვითარდეს კონფლიქტი სუპერ
ეგოსა და იდს შორის( religiur moRvaweTa ნევროზი რელიგიური
აკვიატების ფორმები აღენიშნებოდა მარტინ ლუთერს
პროტესტანტული ეკლესიის დამარსებელსა და იგნატიუსს, ქრისტეს
ორდენის დამაარსებლს(Ignatius of Loyola founder of the Jesus order)
 etiologia (fsiqoanalitikuri perspeqtiva)

• არსებობს მტკიცებულებები რომელთა

მიხედვითაც აკვიატებულ იდეათა ნევროზით
დაავადებულ პიროვნებi გამოირჩევიან ზე -
პასუხისმგებლობითა და პერფექციონისტული
წარმოდგენებით.
• არ არსებობს საკმარის მტკიცებულებები იმის
სათქმელად რომ ასეთი წარმოდგენები იწვევენ
აკვიატებულ იდეათა ნევროზს. მეტი
დამაჯერებლობით შეიძლება ითქვას, რომ
ასეთი წარმოდგენები ,რწმენები ნამდვილად
უწყობენ ხელს დაავადების
ქრონიკულობას(maintaining factor)(sketeke,forst et
al 2002)
 OCD-ს გავლენა სოციალურ
ყოფაზე
აკვიატებულ იდეათა ნევროზის სიმძიმე ვარირებს :
• ზოგjer პიროვნებას შესწევს უნარი დამალოს
თავისი მდგომარეობა ოჯახის წევრაბისაგან.
• ზოგjer პიროვნებას პრობლემები ექმნებათ ოჯახსა
და სამსახურში,სწავლასა და სხვა სოციალური
სფეროებში. პიროვნების ეს მდგომარეობა
აისახება ნეგატიურად ოჯახის წევრებზე.
• კვლევებმა აჩვენა რომ OCD-ით დაავადებული
პიროვნებების დაქორწინების მაჩვენებელი არის
დაბალი ზოგად პოპულაციასთან შედარებით
ხოლო უმუშევრობის მაჩვენებელი მაღალი.(Koran,
2000;Leon et al., 1995)
 განვითარება და პროგნოზი

სკუჯის და სკუჯის მიერ ჩატარებულმა ლოგიტუდურმა

კვლევამ ( 40 წლის ) აჩვენა რომ :
• პირველი ათი წლის მანძილზე მდგომარეობის
გაუმჯობესება აღენიშნებოდა 60 %,რაც 80% გაიზარდა
კვლევის დასრულებისას.
• 20 % -ში მოხდა სრული რემისია 50 წლიანი
ავადმყოფობის შემდეგ.
• 60% კვლავ განიცდიდა აკვიატებულ იდეათა ნევროზის
სიმპტომებს,
• 10 % არ მომხდარა სიტუაციის გაუმჯობებსება,
• 10% მოხდა მდგომარეობის გაუარესება.
• იმ პაციენტების მეხუთედმა ნნაწილმა რომლებმაც აჩვენეს
მდგომარეობის სწრაფი გაუმჯობესება ჰქონდა რელაფსი
(20 წელი სიმპტომების არ ქონის მიუხედავად).
 მკურნალობა
(fsiqoanalitikuri perspeqtiva)
• სამოციან წლებამდე ფსიქოანალიზი მიჩნეული
იყო როგორც უალტერნატივო საშუალება
ნევროზული და შფოთვითი აშლილობების
სამკურნალოდ.
• ფროიდის ნაშრომმა(„ A short account of
obsessional neurosis”1894) აკვიატებულ იდეათა
ნევროზი warmoadgina, rogorc გადაუჭრელი
ოედიპოს კომფლიქტის შედეგად ganviTarebuli
ანლურ-სადისტური რეგრესია რომელსაც ეგო
დამცავი მექანიზმებით უმკლავდება. ეს
დამცავი მექანიზმებია :რეაქციის ფორმაცია,
ინტელექტუალიზაცია, იზოლაცია და ა.შ(Freud,
1909.,Barth ,1990)
 მკურნალობა
(fsiqoanalitikuri perspeqtiva)
• ფსიქონალიზი ორიენტირებულია
ქვეცნობიერის გააზრებასა და ინსაიტის
მიღწევაზე. ფსიქოანალიზის დროს
მნიშვნელოვანია თერაპისტისა და პაციენტის
ურთიერთობა , romelic გულისხმობს
ტრანსფერს, კო - ntrტრანსფერსა და
ინტერპრეტაციებს (Zalcman,1997).
• ტრადიციული ფაიქოანალიზი ხორციელდება
ლიცენზირებული პირის მიერ. კვირაში
საშუალოდ ოთხი შეხვედრა
ტარდება,მთლიანმა თერაპიულიმა პროცესმა
შესაძლოა წლები გასტანოს.
 მკურნალობა
(kognitur bihevioristuli perspeqtiva)
• ვიქტორ მაიერმა აღწერა აკვიატებულ იდეათა
ნევროზის მკურნალობის ორი წარმატებული
შემთხვევა. მისი ამოცანა იყო პაციენტის
კოგნიციის შეცვლა და კომპულსური
რიტუალების დაბლოკვა(mayer 1966). ეს
მეთოდი თანამედროვე კოგნიტურ -
ბიჰევიორისტული თერაპიის წინამორბედიa.
• ოთხმოციანი წლებიდაn კოგნიტური და
ბიჰევიორაური თერაპების გაZlierebasTan
ერთად შეიქმნა მათზე დყრდნობით არა ერთი
მეთოდი, რომელიც თავის თავში მოიცავდა
წარმატებულ ტექნიკებს როგორიცაა
EXRP(Exposure and Response Prevention) და სხვა.
 მკურნალობა
(kognitur bihevioristuli perspeqtiva)
• EXRP teqnikas erTerT programaSi iyrneben OCD-s
mqone bavSvebTan
• “OCD-არის გაჩერების სიგნალი ტვინში რო
მელიც არ მუშაობს სათანადოდ. როდესაc
საჭიროა რომ აინთოს წითელი ნათურა რჩება
კვლავ მწვანე და ეს არ აძლევს საშუალებას
pacients გაჩერდეs. უნდა ვიმუშაოდ იმაზე რომ
გადამრთავი მექანიზი ამუშაvdes”
• პროგრამა შედგება რვა საფეხურისაგან
ხოლო ყოველი საფეხური შედგება ოთხი
ნაწილისაგან.
 თერაპიულI მეთოდI mozardebisaTvis “
პასუხი OCD-ს” (“ Talking Back To OCD”)
Gamoyenebuli teqnikebi:
• ზედმეტ სახელი OCD-ისათვის
• ბავშვმა აღწეროს ობსესიურ კომპულსიური ნევროზიs Tavisi ყველა
გამოვლინება თუ ტიპი.
• შიშის თერმომეტრი- ბავშვი სიმპტომს უსადაგებს საკუთარ შფოთვის
დონეს.
• „ტვინის სიძლიერის“ ტექნიკების მიზანია ბავშვმა შეძლოს აზროვნების
სტილის შეცვლა. შეხედოს ობსესიურ კომპულსიურ მდგომარეობას
rogorc daZlevads
• ობსესიურ კომპულსიური მდგომარეობიs ტერიტორიის გაშიფრვა da
სამუშაო ზონა- - იმის გაგება თუ რომელი „ბრძოლის“მოსაგებად არის
ბავშვი მზად.
• EX/RP- პროგრამაში ყველაზე მნიშვნელოვანი ტექნიკა. ბავშვი
მიზანმიმართულად უპირისპირდები/იწვევს სიმპტომს და არ
ემორჩილები/წინააღმდეგობას უწევს მას(gadavadeba,Semcireba).
• დაჯილდოვებები-მნიშვნელოვანია წარამტების შემთხვევის აღნიშვნა
და ბავშის წახალისება
 მკურნალობა
( medikamentozuri Careva)
ვიცით რომ
• სეროტონინის მიღებისა მცირდება
კომპულსიებისა და ობსესიების ინტენსიობა.
• სეროტონინის გამომუშავებას და იმას თუ როგორ
არეგულირებს ის ამ ნერვულ სქემას აქვს
პირდაპირი კავშირი ობსესიურ კომპულსიურ
სინდრომთან.
• ჯერჯერობით უცნობია თუ რატომ არის ამ
ადამიანებში სეროტონინის დონე დაბალი და არის
თუ არა ეს უკანასკნელი პასუხისმგებელი იმ
ცვლილებაზე რომელიც ხდება ობსესიურ
კომპულსიური დარღვევის დროს ორბიტალ
ფრონტალ კორტექსში ,სტრატუმში და თალამუსში.