DOWODY

EWOLUCJI
MAGDALENA MIKAS
 FAKT NAUKOWY
Ewolucja to naukowy fakt, potwierdzony przez wiele dziedzin nauki, w tym biologię, geologię i paleontologię.
Opiera się na badaniach, które dowodzą, że gatunki zmieniają się i rozwijają się w czasie, a zmiany te wynikają z
procesów naturalnej selekcji, mutacji i dziedziczenia genetycznego. Ewolucja jest niezbędnym elementem
zrozumienia pochodzenia i historii życia na Ziemi.
BEZPOŚREDNIE
DOWODY
Bezpośrednie dowody na ewolucję wynikają z wielu obserwacji i danych paleontologicznych, takich jak
chociażby sekwencje zapisów kopalnych. Porównania anatomii między zapisami kopalnymi i dzisiejszymi
organizmami potwierdzają powiązania pokrewieństwa. Odkrycia takie jak przejścia ewolucyjne, czyli pośrednie
formy pomiędzy gatunkami, również potwierdzają rozwój życia na Ziemi.

OBSERWACJE ZMIAN
Bezpośrednie obserwacje zmian ewolucyjnych są dokumentowane w czasie życia organizmów. Badania
dotyczące doboru naturalnego pokazują, jak zmiany w środowisku wpływają na cechy organizmów, takie jak
barwa skóry czy rozmiar ciała. Przykłady takich zmian to rozwój odporności bakteryjnej na antybiotyki i zmiany
w zachowaniach zwierząt w odpowiedzi na presję ze strony człowieka.
PALEONTOLO
GIA
Dziedzina nauki zajmująca się
badaniem zapisów kopalnych, które
dokumentują historię życia na Ziemi.
Paleontolodzy analizują skamieniałości,
które są szczątkami organizmów
żywych zachowanymi w skałach. Na
podstawie tych badań można
rekonstruować wygląd, sposób życia i
pochodzenie organizmów, a także
zrozumieć ewolucyjne zmiany, jakie
zachodziły w przeszłości.
RODZAJE SKAMIENIAŁOŚCI

01 03
Skamieniałości właściwe Skamieniałości śladowe

02 04
Odciski i odlewy Skamieniałości kompletne
FORMY
PRZEJŚCIOW
E
Organizmy, które stanowią połączenie między
różnymi grupami lub etapami w historii życia na
Ziemi. Są to szczątki organizmów, które
posiadają cechy zarówno jednej grupy, jak i
drugiej. Formy przejściowe są kluczowe dla
zrozumienia ewolucji, ponieważ pozwalają na
uchwycenie zmian, jakie zachodziły między
gatunkami, a także na wskazanie wspólnych
przodków różnych grup organizmów.
Przykładami form przejściowych są np.
Archaeopteryx, ichtiozaury czy australopitek.
JAK POWSTAJĄ SKAMIENIAŁOŚCI?
Gdy organizm umiera, jego ciało opada na dno. W miękkich tkankach zaczyna zachodzić
01
proces rozkładu spowodowany przez mikroorganizmy.

Gdy szczątki organizmu zostaną pokryte osadami, a procesy tlenowe zostaną zahamowane,
02
twarde części ciała ulegają skamienieniu.

Warstwy osadu, które przykrywają skamieniały szkielet, wywierają na niego nacisk,

03
powodując jego sprasowanie.

Długotrwała erozja oraz wypiętrzenie skał mogą prowadzić do odsłonięcia skamieniałości,

04
które wcześniej były ukryte w głębi ziemi.
 METODY DATOWANIA W
PALEONTOLOGII
METODY RADIOIZOTOPOWE
Metody radioizotopowe wykorzystują właściwości
promieniotwórcze pierwiastków do datowania skał i
organizmów. Są przydatne w badaniach geologicznych,
archeologicznych i paleontologicznych, a także do badań
wpływu czynników środowiskowych. Są precyzyjne i
pozwalają na datowanie nawet sprzed kilku miliardów lat.
METODA BIOSTRATYGRYFICZNA
Opierają się na analizie skamieniałości i innych
pozostałości organizmów w celu określenia wieku skał i
osadów. Odkrycie określonych gatunków lub zespołów
organizmów w danym poziomie geologicznym pozwala na
ustalenie wieku warstwy. Metody te są szczególnie
przydatne w badaniach paleontologicznych i
geologicznych, a także w poszukiwaniach złożów
surowców naturalnych.
RELIKTY
FILOGENETYCZNE
Relikty filogenetyczne to
organizmy lub gatunki, które
zachowały cechy przodków, a
które u innych przedstawicieli
grupy zanikły lub uległy zmianie.
Są to ważne źródła informacji na
temat ewolucji, biologicznej
różnorodności i historii życia na
Ziemi. Relikty filogenetyczne
stanowią też cenne źródło
informacji dla badań
biogeograficznych.
Proces ewolucyjny rozbieżny, który prowadzi do stopniowego
różnicowania się organizmów, które kiedyś były blisko
spokrewnione. Dywergencja jest wynikiem różnych czynników,
takich jak różnice środowiskowe, izolacja geograficzna czy presja
KOWERGENCJA
doboru naturalnego. Może prowadzić do powstania nowych
gatunków, które są mniej lub bardziej od siebie zróżnicowane
genetycznie i fenotypowo. Dywergencja jest ważnym procesem w
ewolucji, który pozwala organizmom na przystosowanie się do
zmieniających się warunków środowiskowych.

Proces ewolucyjny zbieżny, w którym organizmy z różnych grup

ewolucyjnych zaczynają wykazywać podobieństwa w budowie i
funkcji, w wyniku adaptacji do podobnych warunków
środowiskowych. Kowergencja prowadzi do powstawania
homologicznych cech u organizmów, które nie są ze sobą blisko
spokrewnione. Jest to inny mechanizm ewolucyjny niż
DYWERGENCJA
konwergencja, która powstaje u organizmów z blisko
spokrewnionych grup. Kowergencja jest ważnym procesem w
ewolucji, ponieważ umożliwia organizmom przystosowanie się do
podobnych warunków środowiskowych, co zwiększa ich szanse na
przetrwanie.
 POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI
JEDNOŚĆ BUDOWY I
FUNKCJONOWANIA
Organizmy, które są ze sobą
spokrewnione, posiadają podobne cechy
anatomiczne, fizjologiczne i
biochemiczne. Te cechy są wynikiem
wspólnego przodka i stopniowej
modyfikacji przez naturalną selekcję.
Jedność budowy i funkcjonowania jest
szczególnie widoczna w porównaniach
między różnymi gatunkami i pozwala na
odtworzenie ich ewolucyjnych relacji.
NARZĄDY HOMOLOGICZNE
I ANALOGICZNE
Narządy homologiczne to struktury
anatomiczne u różnych gatunków, które
posiadają wspólny plan budowy, ale różnią się
w funkcji. Narządy analogiczne to z kolei
struktury, które u różnych gatunków spełniają
podobną funkcję, ale nie posiadają wspólnego
planu budowy. Obecność narządów
homologicznych i analogicznych w
organizmach stanowi pośredni dowód
ewolucji, ponieważ wskazuje na powiązania
między różnymi gatunkami i na wpływ doboru
naturalnego na kształtowanie się ich narządów.
NARZĄDY SZCZĄTKOWE I ATAWIZMY

To pozostałości po funkcjach, które były kiedyś użyteczne dla organizmu, ale

przestały nim być w wyniku procesów ewolucyjnych. Narządy szczątkowe to mało
rozwinięte narządy, które straciły swoje pierwotne funkcje, np. kość ogonowa u
ludzi. Atawizmy to cechy fenotypowe, które powtarzają się w organizmie i nie mają
już wartości adaptacyjnej, np. polidaktylia u ludzi. Narządy szczątkowe i atawizmy
stanowią dowody na to, że organizmy zmieniały się w czasie i dopasowywały do
zmieniających się warunków, a ich cechy ewoluowały i przystosowywały się do
nowych funkcji.
DOWODY EWOLUCJI
Z
ZAKRESU
Biogeografia to dziedzina biologii zajmująca się badaniem rozmieszczenia
organizmów na Ziemi. Istnieje wiele dowodów ewolucji z zakresu

BIOGEOGRAFII
biogeografii, np. podobieństwa gatunków na odległych kontynentach,
występowanie endemitów i relikty, zmiany składu gatunkowego na wyspach,
radiacje adaptacyjne. Dowody te sugerują, że organizmy zmieniały się w
czasie, a ich rozmieszczenie jest wynikiem procesów ewolucyjnych, takich jak
migracje, zmiany klimatu czy separacja geograficzna. Biogeografia stanowi
ważne źródło wiedzy o historii życia na Ziemi oraz wpływu czynników
geograficznych na ewolucję organizmów.
 EWOLUCJA W
ZAKRESIE
EMBRIOLOGII
Badanie zmian, jakie zachodzą podczas rozwoju zarodków
organizmów. Porównanie rozwoju zarodków różnych gatunków
pozwala na zrozumienie ich pokrewieństwa oraz ewolucyjnej
historii. W trakcie rozwoju zarodkowego u różnych gatunków
można zaobserwować wiele podobieństw, jak i różnic w
budowie i funkcji, co wskazuje na powiązania między nimi.
Ewolucja w zakresie embriologii dostarcza również dowodów
na istnienie wspólnych przodków, a także na to, jak różne linie
ewolucyjne przystosowywały się do zmieniających się
warunków środowiskowych.
 PODOBIEŃSTWO
BIOCHEMICZNE ORGANIZMÓW

Taka sama struktura Wytwarzanie przez Podobieństwo budowy

wielkocząsteczkowych większość organizmów chlorofilu do budowy
związków organicznych niektórych enzymów hemoglobiny
trawiennych

Podobieństwo niektórych Podobieństwo niektórych Podobieństwo budowy

istotnych dla hormonów zwierzęcych i antygenów grupowych
funkcjonowania ludzkich krwi u człowieka i małp
organizmu białek człekoształtnych
 PRÓBY
ODTWORZENIA
FILOGENZY
Próba odtworzenia filogenezy to proces badania
pokrewieństwa między gatunkami w oparciu o ich cechy
morfologiczne, biochemiczne lub genetyczne. Systematyka
filogenetyczna to metoda klasyfikowania organizmów na
podstawie ich pokrewieństwa ewolucyjnego, a drzewo
rodowe to graficzne przedstawienie relacji między gatunkami
w formie kladogramu. Przy użyciu różnych narzędzi, takich
jak analiza molekularna i numeryczne algorytmy, badacze
tworzą drzewo rodowe, które ilustruje pokrewieństwo między
gatunkami oraz ich ewolucyjną historię. Systematyka
filogenetyczna opiera się na takich drzewach, co umożliwia
skuteczne i zgodne z naukowymi faktami klasyfikowanie
organizmów.
 DZIĘKUJĘ
ZA UWAGĘ!