การฝึ กอบรมการป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น

นำเสอนโดย

นายนนทยา ป้อมเช้า
ป้ องกันและบรรเทาสาธารณภัย
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
1. ให ้นายจ ้างจัดให ประกาศกระทรวงมหาดไทย
้มีระบบป้ องกันและระงับอัคคีภย ั ใน
เรื ่อง การป้องกันและระงับอัคคีภยั ในสถานประกอบการเพื่อความปลอดภัยในการทำงานสำหรับลูกจ้าง
สถานประกอบการ เกีย ่ วกับการจัดอุปกรณ์ดบ ั เพลิงการเก็บ
รักษาวัตถุไวไฟและวัตถุระเบิด การกำจัดของเสย ี ทีต
่ ดิ ไฟได ้
ง่าย การป้ องกันฟ้ าผ่า การติดตัง้ ระบบสญ ั ญาณแจ ้งเหตุเพลิง
ไหม ้ การจัดทำทางหนีไฟ รวมถึงการก่อสร ้างอาคารทีม ่ รี ะบบ
ป้ องกันอัคคีภย ั
2. ให ้นายจ ้างจัดให ้มีแผนป้ องกันและระงับอัคคีภย ั ในสถาน
ประกอบการเกีย ่ วกับการตรวจตรา การอบรมการรณรงค์ป้องกัน
อัคคีภย ั การดับเพลิง การอพยพหนีไฟ การบรรเทาทุกข์และ
การปฏิรป ู ฟื้ นฟูเมือ ่ เกิดอัคคีภย ั ขึน
้ แล ้ว ให ้นายจ ้างเก็บแผน
ป้ องกันและระงับอัคคีภย ั ไว ้ ณ สถานทีท ่ ำงานพร ้อมทีจ ่ ะให ้
พนักงานเจ ้าหน ้าทีต ่ รวจสอบได ้
3. อาคารทีม ่ หี ลายสถานประกอบการตัง้ อยู่ ให ้นายจ ้างของ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
การป
ให้นายจ้างจัดให้มีอุปกรณ์ ด้ บั องกั
เพลิน
ง ดัอังคต่คีอภยั
ไปนี้
(1) ระบบนํ้าดับเพลิงและอุปกรณ์
ประกอบ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
การดับเพลิง
) เครื่องดับเพลิงแบบมือถือ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
การป้องก ันแหล่งก่อเกิดการกระจายต ัว
ของความร้อน
ให ้นายจ ้างป้ องกันแหล่งก่อเกิดการกระจายตัวของ
ความร ้อนดังต่อไปนี้
(1) ป้ องกันมิให ้เกิดกระแสไฟฟ้ าลัดวงจร
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
(2) ป้ องกันอัคคีภย
ั จากเครือ
่ งยนต์หรือปล่องไฟเพือ ่ มิ
ให ้เกิดลูกไฟหรือเขม่าไฟกระเด็นถูกวัตถุทต ี่ ด
ิ ไฟได ้ เชน่
นำวัตถุตด ิ ไฟออกจากบริเวณนัน ้ หรือจัดทำทีค ่ รอบ
ป้ องกันลูกไฟหรือเขม่าไฟ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
ั ทีเ่ กิดจากการแผ่รังส ี การนำ หรือ
(3) ป้ องกันอัคคีภย
การพาความร ้อนจากแหล่งกำเนิดความร ้อนสูงไปสูว่ ส ั ดุ
ทีต
่ ด ่ จัดทำฉนวนหุ ้มหรือปิ ดกัน
ิ ไฟได ้ง่าย เชน ้
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
(4) ป้ องกันอัคคีภย
ั จากการทำงานทีเ่ กิดจากการ
ี ดสเี สย
เสย ี ดทานของเครือ ่ งจักร เครือ
่ งมือทีเ่ กิดประกาย
ไฟหรือความร ้อนสูงทีอ ่ าจทำให ้เกิดการลุกไหม ้ได ้ เชน่
การซอ ่ มบำรุง
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
(5) เพือ่ ป้ องกันการสะสมของไฟฟ้ าสถิตย์ให ้ต่อสายดินกับถัง
หรือท่อนํ้ ามันเชอื้ เพลิง สารเคมีหรือของเหลวไวไฟ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
วัตถุไวไฟและวัตถุระเบิด
นายจ ้างทีม่ ห
ี รือเก็บรักษาวัตถุไวไฟและวัตถุระเบิดไว ้ในสถาน
ประกอบการให ้ปฏิบต ั ดิ งั ต่อไปนี้
1. วัตถุไวไฟหรือวัตถุระเบิดรวมตลอดถึงวัตถุทเี่ มือ ่ อยูร่ วม
กันแล ้วจะเกิดปฏิกริ ย ิ าหรือการหมักหมมทำให ้กลายเป็ นวัตถุ
ไวไฟหรือวัตถุระเบิด ให ้แยกเก็บโดยไม่ให ้ปะปนกันและต ้อง
เก็บในห ้องทีม ่ ผ
ี นังทนไฟและประตูทนไฟทีป ่ ิ ดได ้เองและปิ ด
กุญแจห ้องทุกครัง้ เมือ ่ ไม่มก ี ารปฏิบต
ั งิ านในห ้องนัน ้ แล ้ว
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
2. วัตถุทเี่ ป็ นตัวเติมอ๊อกซเิ จน หรือวัตถุทไี่ วต่อการทำ
ปฏิกริ ย
ิ าแล ้วเกิดการลุกไหม ้ได ้ ให ้แยกเก็บไว ้ต่างหากในอาคาร
ทนไฟ ซงึ่ อยูห ่ า่ งจากอาคารหรือวัตถุตด ิ ไฟในระยะทีป ่ ลอดภัย
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
้
3. ภาชนะทีใ่ ชบรรจุ
วตั ถุไวไฟหรือวัตถุระเบิดรวม
ทัง้ อุปกรณ์ประกอบต ้องมีสภาพทีแ ่ ข็งแรงทนทานได ้
รับการดูแลให ้อยูใ่ นสภาพทีป ้
่ ลอดภัยต่อการใชงานอยู ่
เสมอ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
้
(4) ภาชนะบรรจุทใี่ ชในการขนถ่ ายวัตถุไวไฟหรือวัตถุ
ระเบิดต ้องเป็ นแบบทีเ่ คลือ
่ นย ้ายได ้ด ้วยความปลอดภัย
(5) ห ้ามเก็บวัตถุไวไฟหรือวัตถุระเบิดไว ้ทีบ ่ ริเวณ
ประตูเข ้า-ออก บันไดหรือทางเดิน
(6) จัดให ้มีการระบายอากาศทีเ่ หมาะสมเพือ ่ ให ้เกิด
ความปลอดภัยในห ้องเก็บและห ้องปฏิบต ั งิ านเกีย่ วกับ
วัตถุระเบิดหรือวัตถุไวไฟ และต ้องป้ องกันมิให ้อากาศที่
ระบายออกเป็ นอันตรายต่อผู ้อืน ่
(7) ควบคุมมิให ้เกิดการรั่วไหลหรือการระเหยของ
วัตถุไวไฟหรือวัตถุระเบิดทีจ ่ ะเป็ นสาเหตุให ้เกิดการ
ติดไฟ
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
(8) ต ้องจัดทำป้ าย “วัตถุระเบิดห ้ามสูบบุหรี”  ่ หรือ “วัตถุไวไฟ
ห ้ามสูบบุหรี”่  แล ้วแต่กรณีด ้วยตัวอักษรสแ ี ดงขนาดไม่ตํา่ กว่า 20
เซนติเมตร บนพืน ี าวติดไว ้ให ้เห็นได ้ชด
้ สข ั เจนทีห ่ น ้าห ้องเก็บ
วัตถุดงั กล่าว และห ้ามบุคคลทีไ่ ม่มห ี น ้าทีเ่ กีย
่ วข ้องเข ้าไป
 (9) ตการป
้องจัด ้ องกั
ให ้ลูนกและระงั ่ บฏิอับคต
จ ้างทีป ั คีงิ ภานเกี
ยั เบื้ อย่ งต้
วกันบวัตถุ
ไวไฟหรือวัตถุระเบิดซงึ่ อาจเป็ นอันตรายต่อการ
ปฏิบต ั งิ านในหน ้าทีส ่ วมใสอ ่ ป
ุ กรณ์คุ ้มครองความ
ปลอดภัยสว่ นบุคคลตามความเหมาะสมต่อการ
ปฏิบต ั งิ านนัน้
(10) อุปกรณ์ เครือ ่ งมือ เครือ ่ งใช ้ และอุปกรณ์
คุ ้มครองความปลอดภัยต่างๆ ต ้องเป็ นชนิดไม่กอ ่
ให ้เกิดประกายไฟ หรือเป็ นสาเหตุของการเกิด
เพลิงไหม ้ได ้
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
ให ้นายจ ้างจัดให ้มี
ร ะบบส ั ญาณแจ ้งเหตุเพลิงไหม ้ใน
ญ
ระบบสัญญาณแจ้งเหตุเพลิงไหม้
สถานประกอบการโดยให ้ปฏิบต ั ิ ดังต่อไปนี้
(1) สถานประกอบการตัง้ แต่สองชน ั ้ ขึน
้ ไปต ้องติดตัง้ ระบบ
ั ญาณแจ ้งเหตุเพลิงไหม ้ชนิดเปล่งเสย
สญ ี งให ้ลูกจ ้างทีท
่ ำงาน
ภายในอาคารได ้ยินอย่างทัว่ ถึง โดยมีระดับความดังของเสย ี ง
ไม่น ้อยกว่า 100 เดซเิ บล์ (เอ) วัดห่างจากจุดกำเนิดของเสย ี ง
หนึง่ เมตรโดยรอบ
(2) อุปกรณ์ทท ี่ ำให ้เครือ
่ งเปล่งเสย ี งสญ ั ญาณแจ ้งเหตุ
เพลิงไหม ้ทำงาน ต ้องอยูใ่ นทีเ่ ด่นชด ั เข ้าไปถึงง่ายหรืออยูใ่ น
้
เสนทางหนี ไฟ โดยต ้องติดตัง้ ทุกชน ั ้ และมีระยะห่างจากจุดที่
ลูกจ ้างทำงานไม่เกิน 30 เมตร
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
(3) สญั ญาณแจ ้งเหตุเพลิงไหม ้จะต ้องมีเสย ี งทีแ
่ ตก
ต่างไปจากเสย ี งทีใ่ ชในสถานประกอบการทั
้ ว่ ไป และ
ห ้ามใชเส้ ยี งดังกล่าวในกรณีอน ื่ ทีไ่ ม่เกีย
่ วข ้องกัน
(4) ต ้องจัดให ้มีการทดสอบประสท ิ ธิภาพในการ
ทำงานของระบบสญ ั ญาณแจ ้งเหตุเพลิงไหม ้อย่างน ้อย
เดือนละหนึง่ ครัง้
การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
การระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น

ทฤษฎีการเกิดเพลิงไหม้
ไฟจะเกิดขึน ้ ได้ตอ
้ งประกอบด้วย
องค์ประกอบ 3 อย่าง คือ
1. ออกซเิ จน
2. ความร้อน
3. เชอื้ เพลิง
หรือเรียกว่า ทฤษฎีสามเหลีย ่ มของไฟ
การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น

ปฏิกริ ย
ิ า
ลูกโซ่
การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น

ผลของการเกิดไฟ
1.ความ
ร้อน
2.เปลว
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
เทคนิคการด ับเพลิง
1. ลดความร้อน
้ื เพลิง
3. แยกเชอ

2. ทำให้อับอากาศ 4. การย ับยงั้

ิ าลูกโซ่
ปฏิกริ ย
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
ระยะของการเกิดเพลิงไหม้

1. ระยะเริ่มต้น
- ตัง้ แต่เริ่มต้น จน
ผ่านไป 4 นาที
- อุณหภูมิ สูงขึน ้
ประมาณ 400 องศา
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
2. ระยะลุกไหม้อย่างต่อ
เนื่อง
- ลุกไหม้ตงั ้ แต่ 4
นาที ถึง 8 นาที
- อุณหภูมิสูงถึง 800
องศา

เพลิงลุกไหม้อย่างอิสระ มีทงั ้ ควันและความร้อนสูง

และแก๊สต่างๆ เก็บสะสมอยู่ในระดับฝ้ าเพดานก่อน
 การป้องกันและระงับอัคคี ภยั เบื้ องต้น
2. ระยะลุกไหม้อย่างต่อ
เนือ
่ ง
- ลุกไหม้ตงแต่
ั้ 8
นาที
- อุณหภูมสิ ง ู มากกว่า
800 องศา

คว ันไฟทีม
่ ค
ี วามร้อนสูงมากจากการลุกไหม้
เปลวไฟทีอ ่ ยูด
่ า้ นหน้าม้วน
1. เพลิงประเภท A
ื้ เพลิงธรรมดา เชน
ได ้แก่เพลิงทีเ่ กิดจากเชอ ่ ปอ ผ ้า ไม ้ กระดาษ หญ ้า ฟาง ย

2. เพลิงประเภท B
ื้ เพลิงเหลว เชน
ได ้แก่เพลิงทีเ่ กิดจากเชอ ่ น้ำมัน ทินเนอร์
จารบี แก๊สหุงต ้ม เป็ นต ้น

3. เพลิงประเภท C
ได ้แก่เพลิงทีเ่ กิดจากอุปกรณ์ไฟฟ้ าทีก ่
่ ระแสไฟไหลผ่าน เชน
แผงสวิทซ ์ เป็ นต ้น

4. เพลิงประเภท D
่ แมกนีเซย
ได ้แก่เพลิงทีเ่ กิดจากโลหะติดไฟ เชน ี ม ตรีตาเนียน
โซเดียม เป็ นต ้น
5. เพลิงประเภท K
้
ได ้แก่เพลิงทีเ่ กิดจากวัสดุทใี่ ชในการหุ ่ ผัก น้ำมัน
งต ้ม เชน
จากสต ั ว์ และไขมัน
 เครือ
่ งด ับเพลิงชนิดน้ำ
สะสมแรงด ัน
WATER FIRE EXTINGUISHER
บรรจุดว้ ย
- น้ำประมาณ 2.5 แกลลอน
หรือ 9 ลิตร
- ใชแ ้ รงด ันจากอากาศ ,ก๊าซ
ไนโตรเจน
  - เหมาะก ับสถานประกอบการ
อ ัดด้วยแรงด ันที่ 100 - 150 psi
ทว่ ั ไป เชน ่   โรงไม้ โรงงานทำ
เฟอร์นเิ จอร์ โรงงานทอผ้า
 ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
เหลว
Carbon dioxide Under Pressured
บรรจุ ด้วย
- CO2 อัดที่ แรงด ัน 800 – 900 p s i
ในอุณหภูม ิ 60 F (ก๊าซเป็นของเหลว)
- ถ ังทนความด ันได้ไม่ต่ำกว่า 3,375
psi
 - ใช้ดับไฟ B และ C
- สะอาดไม่เปรอะเปื่ อน ,ไม่เหลื อสิ่ง
ตกค้างจากเคมี
 ถ ังด ับเพลิงชนิดน้ำยาโฟม 
บรรจุดว้ ย
- ั
โฟมสงเคราะห์ AFFF 3% - 6% (Aqueous Film Forming
Foam)
- AR-AFFF (ALCOHOL RESISTANT AFFF )
- สว่ นประกอบทีส ่ ำค ัญ คือ สารฟลูออไรด์ (Fluoride)
และสารทำให้ฟองคงทน (Fluorinated urfactants Plus
Foam Stabilizers)
- ขนาดบรรจุ 2.5 แกลลอน หรือประมาณ 9 ลิตร
• มีประสท ิ ธิภาพในการดับเพลิง จำพวก ไม ้ , ผ ้า
,กระดาษ ,พลาสติก
ื้ เพลิง
ยาง , น้ำมันเชอ
• สว่ นของน้ำชว่ ยลดอุณหภูม ิ
• คุณสมบัต ิ แผ่นฟิ ลม ื้ เพลิง
์ น้ำปิ ดไอเชอ
(ฟลูโอลีน F , คลอรี น Cl โปรมีน Br)
(BCF) HALON 1211
เครือ
่ งด ับเพลิงชนิดสารเหลวระเหย
(AF11E Fire Extinguisher)

       เครือ่ งด ับเพลิงชนิด

AF 11E บรรจุถ ังส ี
เขียว เป็นน้ำยาชนิด
ใหม่ ทีผ ้ มา
่ ลิตขึน
ทดแทนสาร Halon
มีคณ ุ สมบ ัติ เหมือน
เครือ ่ งด ับเพลิงชนิด
 ผงเคมีแห้ง (Dry Chemical)
บรรจุดว้ ย
1. โซเดียมไบคาร์บอนเนต
2. โปต ัสเซยี มไบคาร์บอนเนต
3. โปต ัสเซย ี มคลอไรด์ หรือ
4. แอมโมเนียมฟอสเฟต
5. สารก ันชน ้ื ป้องก ันการจ ับต ัวของผง
เคมี
6. ก๊าซไนโตรเจน
 ผงแห้ง(Dry Powder)
1. Sodium Chloridebased [Nacl]
้ ับโลหะติดไฟ เชน
• ใชด ่ แมกนีเซย
ี ม [Mg]
2. Graphite-based
้ ับโลหะติดไฟ เชน
•ใชด ่ เซอโคเมีย
่ ม(Si) ไททาเน
ี ม [K]
ยม,โซเดียม โปรต ัสเซย
้ ับไ
3. Sodium Cabonate-Based [NaCO3] ใชด
•เชน
่ โซเดียม [Na] โซเดียมโปต ัสเซย
ี มอ ัลลอย
4.Copper Based [Cu] ; Lithium
้ ับโลหะติดไฟ เชน
•ใชก ่ ลิเทียม (Li)
FireAde2000 สามารถด ับเพลิงได้ทกุ
ประเภท
Class A เชน ่ ไม ้
กระดาษ ผ ้า
พลาสติก และยาง
Class B เชน่ น้ำมัน
ทินเนอร์ และสาร
ไวไฟทุกชนิด
Class C เชน่ ไฟที่
เกิดจากไฟฟ้ า

Class Dเชน่
ี ม
แมกนีเซย
วิธใี ชเ้ ครือ
่ งด ับเพลิง
1. ดึงสลัก 2.ปลดสาย
ฉีด

3. กดคัน 4. สา่ ย
บีบ ปลายสาย
เทคนิคการใช้เครื่ องดับเพลิงมือถือ

ขนาดของเพลิงยังลุกสูงไม่ท่วมศีรษะ
(จัดเป็ นไฟขนาดเล็ก )
เข้าด้านเหนือลม

การฉีดที่ถูกต้องเข้าเหนือลม
ห่างประมาณ 2 – 4 เมตร
ฉีดที่ฐานของไฟ

วิธีการฉีดที่ถูกต้อง
ฉีดที่ฐานของไฟ พร้อมส่ายหัวฉีดไปมา
เพื่อให้สารเคมีปกคลุมให้ทั่ว

หากไฟรุนแรง(ลุกท่วมสูงเกินศีรษะ
ต้องเข้าฉีดพร้อมกัน 2 เครื่อง

ติดตัง้ สูงจากพื้น 1-1.4 ม.

Fire Rating ไม่ต่ำกว่า 6A-20B
หรือ 10A-40B ขนาด 10-15 ปอนด์
วิธีตรวจสอบแรงดันเครื่องดับเพลิงมือถือ

RECHARGE NORMAL
 ื้
เชอ
เพลิง

2.อาก
ความ
าศ
ร ้อน
16%