กฎหมายว่าด้วยเรือ

่ งต ัวแทน
ประมวลกฎหมายแพ่ งและพาณิชย์ บรรพ 3
ลักษณะ 15 ตัวแทน

อ.นวพร เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา

Email: nawaporn.sa@cmu.ac.th
วันเวลาที่สะดวกพบนักศึกษา - วันจันทร์ 13.00-14.00
หากต้ องการพบเวลาอื่นกรุณานัดล่วงหน้ าทางอีเมล์
 ตัวแทน
• ตัวแทนเป็ นเอกเทศสญ
ั ญาชนิดหนึง่ ตามประมวลกฏหมายแพ่งและ
พาณิชย์ (ป.พ.พ.)
• ในการศกึ ษากฏหมายเรือ ่ งตัวแทน ต ้องมีการทำความเข ้าใจของ
ั ญาพืน
“ส ญ ั ญาทีต
้ ฐาน” (สญ ั ญาหลัก”
่ วั การตัง้ ตัวแทน) และ “สญ
(กิจการทีต
่ วั แทนทำในนามของตัวการ เพือ ่ ประโยชน์ของตัวการ)
• ตัวแทนตาม ป.พ.พ. แบ่งได ้เป็ นสองประเภทใหญ่ คือ ตัวแทน
(AGENT) และตัวแทนค ้าต่าง (COMMISSION AGENT)
 ตัวแทน (AGENT)
• ความหมาย หรือลักษณะของสญ
ั ญาตัวแทน
• การเกิดขึน
้ ของตัวแทน และชนิดของตัวแทน
• ผลทางกฏหมายของสญ
ั ญาตัวแทน
• การสน
ิ้ สุดลงของสญ
ั ญาตัวแทน
 สภาพของสัญญาตัวแทน
ั ญาตัวแทน 2. กิจการหรือสญ
1.สญ ั ญาทีต
่ วั แทนทำต่อบุคคลภายนอก

ตัวการตัง้ ตัวแทน/มอบอำนาจให ้
ตัวแทนทำการแทน
ตัวการตัง้ ตัวแทน/มอบอำนาจให ้
ตัวแทนทำการแทน

ตัวแทน
ต ัวการ ต ัวแท ทำการนัน
้ บุคคล
น ต่อบุคคล
ภายนอก
ภายนอก
ตัวแทนตกลงจะทำการนัน
้ ให ้ตัวการ

ตัวการตัง้ ตัวแทน/มอบอำนาจให ้
ตัวแทนทำการแทน
 ตัวแทน
• สภาพของสญ
ั ญาตัวแทนท จะมีบค
ุ คลทีเ่ กีย
่ วข ้องด ้วยกัน 3 ฝ่ าย
1. ตัวการ – บุคคลผู ้ตัง้ ตัวแทน หรือมอบอำนาจให ้ตัวแทนไปทำการอย่างหนึง่
อย่างใดแทนตน และเพือ ่ ตนเอง
2. ตัวแทน – บุคคลทีต
่ กลงเป็ นตัวแทนหรือผู ้ทำการให ้แก่ตวั การ
3. บุคคลภายนอก – บุคคลทีส
่ ามทีต
่ วั แทนไปทำการด ้วยตามทีไ่ ด ้รับมอบหมาย
จากตัวการ
ดังนัน ื่ มระหว่างตัวการและบุคคลภายนอกให ้มีนต
้ ตัวแทนจึงเป็ นตัวเชอ ิ ส ั พันธ์
ิ ม
ต่อกันตามประสงค์ของตัวการ โดยทีต ่ วั การไม่ได ้ทำการด ้วยตนเอง
 ตัวแทน
• จากแผนภูมแิ สดงสภาพของตัวแทนแล ้ว จะเห็นได ้ว่า ในเรือ
่ ง
ตัวแทนจะมีสญั ญาสองระดับทีเ่ ชอ
ื่ มโยงกัน
ั ญาตัวแทน (สญ
1. สญ ั ญาพืน
้ ฐาน) อันเกิดระหว่าง ตัวการและตัวแทน
ั ญาหลัก อันเกิดจากสญ
2. สญ ั ญาเป้ าหมายทีท
่ ำขึน ั อำนาจ
้ โดยอาศย
ของสญั ญาหลัก โดยจะผูกพันตัวการกับบุคคลภายนอก (ผ่าน
การกระทำของตัวแทน)
 ตัวแทน
• ในการนี้ สญ
ั ญาตัวแทน คือ สญ
ั ญาอันแสดงสท
ิ ธิ หน ้าที่
และความรับผิดระหว่างตัวการและตัวแทน
• โดยสญั ญาหลักคือสงิ่ แสดงความเกีย ่ วพันระหว่างตัวการ
ตัวแทน และบุคคลภายนอก ซงึ่ เป็ นสงิ่ แสดงสท ิ ธิ หน ้าที่
และความรับผิด ได ้ทัง้ กรณี ตัวการกับบุคคลภายนอก และ
ตัวแทนกับบุคคลภายนอก
 ตัวแทน
ความหมายของสญ ั ญาตัวแทน คือ “สญ ั ญาซงึ่ บุคคลหนึง่ (ตัวการ)
มอบอำนาจให ้บุคคลหนึง่ (ตัวแทน) ไปทำการอย่างหนึง่ อย่างใด
แทนตน ในนามของตน และเพือ ่ ประโยชน์ของตน และบุคคลนัน ้
(ตัวแทน) ตกลงทีจ่ ะทำการนัน
้ แก่ตวั การ”*
*(รศ. ดร.นนทวัชร์ นวตระกูลพิสท ั ญาลักษณะตัวแทน-นายหน ้า” หน ้า 36)
ุ ธ์ “หลักกฏหมายเอกเทศสญ

โดยจากนิยามดังกล่าว จะเห็นได ้ว่ามีความสอดคล ้องกับหลักใน

เรือ ั ญาตัวแทนในมาตรา 797
่ งสญ
“มาตรา 797 อันว่าสญั ญาตัวแทนนัน ั ญาซงึ่ ให ้บุคคลคนหนึง่
้ คือสญ
เรียกว่าตัวแทน มีอำนาจทำการแทนบุคคลอีกคนหนึง่ เรียกว่าตัวการ
และตกลงจะทำการดังนัน ้
 ตัวแทน
ั ญาตัวแทนมีทงั ้ ลักษณะพืน
สญ ั ญาทัว่ ไป และลักษณะ
้ ฐานของสญ
เฉพาะของสญั ญาตัวแทน ดังนี้
1. ลักษณะพืน
้ ฐานของสญั ญาตัวแทน – หลักเสรีภาพในการ
แสดงเจตนา ความศกั ดิส ิ ธิแ
์ ท ์ ห่งการแสดงเจตนา
ั ญาตัวแทน
2. ลักษณะเฉพาะของสญ
ั ญาตัวแทน
2.1 สภาพ หรือวัตถุประสงค์แห่งสญ
2.2 การคำนึงถึงคุณสมบัตข
ิ องคูส ั ญา
่ ญ
 ลักษณะเฉพาะของสัญญาตัวแทน
ั
2.1 สภาพ หรือว ัตถุประสงค์แห่งสญญาต ัวแทน
ั ญาทีต
สญ ่ วั การมอบหมาย/มอบอำนาจให ้ตัวแทนไปทำการสงิ่ หนึง่ สงิ่ ใด
แทนตัวการ ในนามของตัวการและเพือ ่ ประโยชน์ของตัวการ และตัวแทน
ตกลงทีจ
่ ะทำการนัน ้ ให ้แก่ตวั การ
โดยพิจารณาจาก
- อำนาจทำการ
- ก่อนิตส ั พันธ์
ิ ม
- แทนตัวการ ในนามตัวการและเพือ
่ ประโยชน์ของตัวการ
 ลักษณะเฉพาะของสัญญาตัวแทน
• อำนาจทำการ– ทัง้ นีไ ้ ม่จำกัดเพียงมอบให ้ไปทำสญ ั ญา แต่ก็ยังคงมีขอบเขตอยู่ เชน ่ ไม่สามารถ
มอบหมายให ้ทำการใดทีข ่ ด
ั ต่อกฎหมายหรือศล ี ธรรมอันดีของประชาชน หรือไม่อาจมอบหมาย
ให ้ทำการใดๆทีเ่ ป็ นการเฉพาะตัวเกีย ่ วกับสถานะของบุคคล ความรู ้ คณุ สมบัต ิ หรือเกีย
่ วกับ
ตำแหน่งหน ้าที่
• นิตส ั พันธ์ – ทัง้ นี้ เมือ
ิ ม ่ พิจารณาจากสภาพ หรือเนือ ้ หา ของสญ ั ญาตัวแทนจากบัญญัตโิ ดยกฏ
หมายในลักษณะนี้ การก่อนิตส ั พันธ์นัน
ิ ม ้ ต ้องเป็ นการทีต
่ วั แทนทำแทนตัวการต่อบุคคลทีส่ าม
(พิจารณาประกอบ ฎ. 82/2522, 528/2523)
• แทนตัวการ ในนามตัวการ และเพือ ่ ประโยชน์ของตัวการ –กิจการ หรือการดังกล่าวเป็ นของ
ตัวการ คือตัวแทนไม่ได ้ทำเพือ ่ ตนเองแต่เพือ่ ประโยชน์ของตัวการ ตัวแทนจึงไม่ได ้มีเจตนาจะ
ผูกพันในการนัน้ ต่อบุคคลภายนอก และแม ้ว่าจะมีการตัง้ ตัวแทน ตัวการก็ยังคงมีความสารถใน
การทำการด ้วยตนเองเชน ่ เดิม (ฎ.690/2531) โดยในการทำก็ต ้องเปิ ดเผยว่าได ้ทำการนัน ้ ในฐานะ
ตัวแทนต่อบุคคลภายนอก และเพือ ้ ตัวแทนต ้องทำหน ้าทีใ่ ห ้สำเร็จ
่ ประโยชน์ของตัวการ ดังนัน
สมประสงค์และไม่กอ ่ ให ้เกิดความเสย ี หายต่อตัวการ
 ลักษณะเฉพาะของสัญญาตัวแทน
2.2 การคำนึงถึงคุณสมบ ัติของคูส ั
่ ญญา
สญั ญาตัวแทนคำนึงถึงคุณสมบัตข ิ องคูส ั ญาทัง้ สองผ่ายเป็ นสำคัญ ดังนัน
่ ญ ้ จะต ้องมีความไว ้เนือ ื่ ใจต่อ
้ เชอ
กันในตัวบุคคลทีจ ่ ะเป็ นตัวแทนว่าจะสามารถทำการทีม ่ อบหมายได ้สำเร็จ เพือ่ ตัวการ โดยไม่เกิดความเสย ี
หายต่อตัวการ ดังนัน ้ คุณสมบัตขิ องตัวแทน จึงเป็ นสาระสำคัญของตัวการ และคุณสมบัตข ิ องตัวการก็เป็ น
สาระสำคัญเชน ่ กัน เพราะ การทำใดๆของตัวแทนในนามตัวการนัน ้ อาจนำมาซอ ื้ หนี้ หรือความรับผิดของ
่ กัน
ตัวแทนได ้เชน
ตัวการ - ให ้ความไว ้ใจ(ตัวแทน)ในการทีจ
่ ะผูกพันต่อการใดๆทีต
่ วั แทนทำแทนตนต่อบุคคลภายนอก
(820)
ตัวแทน - ตัวแทนจึงต ้องทำการทีไ่ ด ้มอบหมายนัน
้ ด ้วยตนเอง (808)
- ตัวแทนจึงต ้องปฏิบต
ั ห
ิ น ้าทีด ื่ สต
่ ้วยความระมัดระวัง และความซอ ั ย์สจ
ุ ริตต่อตัวการ โดยต ้องทำตามคำ
สงั่ ของตัวการด ้วยความระมัดระวังและรักษาประโยชน์ของตัวการ (807) และห ้ามทำการเป็ นปฏิปักษ์ตอ ่
ตัวการด ้วย (825)
 ลักษณะเฉพาะของสัญญาตัวแทน
2.2 การคำนึงถึงคุณสมบ ัติของคูส ั
่ ญญา (ต่อ)
ตัวแทน - ตัวแทนจึงต ้องทำการทีไ่ ด ้มอบหมายนัน
้ ด ้วยตนเอง (808)
- ตัวแทนจึงต ้องปฏิบต
ั ห
ิ น ้าทีด ื่ สต
่ ้วยความระมัดระวัง และความซอ ั ย์สจ
ุ ริต
ต่อตัวการ โดยต ้องทำตามคำสงั่ ของตัวการด ้วยความระมัดระวังและรักษา
ประโยชน์ของตัวการ (807) และ
- ห ้ามทำการเป็ นปฏิปักษ์ ตอ
่ ตัวการ (825)
- สญั ญาตัวแทนสน ิ้ สุดลงเมือ
่ เหตุทต
ี่ วั การ หรือตัวแทน ตาย ล ้มละลาย หรือ
ตกเป็ นผู ้ไร ้ความสามารถ (826)
ั ญาตัวแทนสน
- -สญ ิ้ สุดลงแม ้เพียงคูส ั ญาฝ่ ายหนึง่ ฝ่ ายใดไม่ต ้องการเป็ น
่ ญ
คูส ั ญาอีกฝ่ ายแล ้ว โดยสามารถบอกเลิกฝ่ ายเดียวในเวลาใดๆได ้ (826, 827)
่ ญ
 I. การเกิดขึน้ ของตัวแทน

1. การเกิดขึน ั ญา
้ โดยสญ
2. การเกิดขึน
้ โดยกฎหมาย
3. การเกิดขึน ั ยาบัน
้ โดยการให ้สต
 1. การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยสัญญา
โดยทัว่ ไปการเกิดขึน้ ของตัวแทน เกิดโดยการตกลงหรือส ญ ั ญา
ระหว่างตัวการและตัวแทน ซงึ่ เกิดจากการแสดงเจตนาของคู่
สญั ญาสองฝ่ าย ทัง้ นี้ สญ
ั ญาตัวแทนไม่ได ้มีแบบ ทีม
่ ล
ี ก
ั ษณะ
เป็ นเงือ
่ นไขแห่งความสมบูรณ์ของสญ ั ญา
่ ้อสงั เกตเกีย
อย่างไรก็ตามทีข ่ วกับ
1) บุคคลทีเ่ ป็ นคูส ั ญา
่ ญ
ั ญา
2) รูปแบบและขอบเขตของสญ
 1) บุคคลที่เป็ นคู่สัญญา
ต ัวการ ต ัวแทน
สถานะ – เสมือนเครือ ื่ ม
่ งมือทางกายภาพทีเ่ ชอ
สถานะ - สภาพบุคคลซงึ่ เป็ นได ้ทัง้
ระหว่างตัวการกับบุคคลภายนอก โดยทั่วไปย่อม
บุคคลธรรมดารหรือนิตบ
ิ ค
ุ คลก็ได ้ เป็ นบุคคลธรรมดาแต่ก็ไม่ได ้มีข ้อกฎหมายห ้ามมิ
ให ้นิตบ
ิ ค
ุ คลเป็ นตัวแทนเชน ่ กัน
ความสามารถ- มีความสามารถที่
ความสามารถ – ตัวแทนไม่จำต ้องมีความ
จะทำตามกฎหมายในกิจการนัน ้
สามารถในการดำเนินการเรือ ้ ๆเป็ นการสว่ นตัว
่ งนัน
ด ้วยตนเองก่อน ถ ้าเป็ นนิตบ ิ คุ คล เนือ ั อำนาจจากตัวการ (799) (ฎ.
่ งจากอาศย
ความสามารถก็เป็ นไปตามวัตถุของ 598/2506) กรณีมตี วั แทนหลายคนในการเดียว ให ้
นิตบิ คุ คลประสงค์ ทัง้ นี้ ผู ้แทน ั นิษฐานว่าตัวแทนจะแยกทำการไม่ได ้ (804)
สน
นิตบ ิ ค ่ วั แทนนิตบ
ุ คลไม่ใชต ิ คุ คล คุณสมบ ัติ – คุณสมบัตข ิ องตัวแทนเป็ นสาระ
สำคัญในการพิจารณา เนือ ่ งจากตัวการต ้องมีความ
(ฎ.989/2543) ไว ้เนือ ื่ ใจ หรือไว ้วางใจให ้ตัวแทนทำการแทน
้ เชอ
คุณสมบ ัติ – คุณสมบัตข
ิ องตัวการ ตนให ้สำเร็จโดยไม่กอ ี หายแก่ตน
่ ให ้เกิดความเสย
เป็ นสาระสำคัญในการพิจารณา
 2) รู ปแบบและขอบเขตของสัญญา
รูปแบบ – การตัง้ ตัวแทนเกิดขึน
้ และสมบูรณ์เพียงแต่การแสดงเจตนา หรือทำข ้อ
ตกลงระหว่างตัวการและตัวแทนเท่านัน ้ โดยไม่ได ้มีการกำหนดแบบแห่งสญ ั ญา การ
แสดงเจตนาจึงอาจเป็ นการแสดงเจตนาโดยชด ั แจ ้งหรือโดยปริยายก็ได ้ (797 วรรค
2)
ั
โดยชดแจ้ ง - การตัง้ ตัวแทนจึงอาจเกิดขึน ื หรือ
้ ด ้วยวาจา ทำหลักฐานเป็ นหนังสอ
ื หรือใบมอบอำนาจ (POWER OF ATTORNEY)
หนังสอ
ื จึงจะสมบูรณ์ การตัง้ ตัวแทนก็ต ้องทำเป็ น
ทัง้ นี้ หากการใดต ้องกระทำเป็ นหนังสอ
หนังสอ ื หรือหากการใดต ้องมีหลักฐานเป็ นหนังสอ ื การตัง้ ตัวแทนก็ต ้องมีหลักฐาน
เป็ นหนังสอ ื เชน
่ กัน (798)
โดยปริยาย - มีการกระทำหรือพฤติการณ์แสดงออกโดยปริยายระหว่างคูส ั ญาอัน
่ ญ
ทำให ้เข ้าใจได ้ว่ามีการทำแทนตัวการ ซงึ่ ต ้องพิจารณาเป็ นรายกรณีไป
 2) รู ปแบบและขอบเขตของสัญญา
ขอบเขตของสญญาต ั ัวแทน – โดยหลักการทีต ่ วั การมอบหมายให ้
ตัวแทนทำต ้องไม่เป็ นการต ้องห ้ามตามกฎหมาย หรือ เป็ นกิจการเฉพาะ
ตัว ของตัวการอันเนือ
่ งมาจากสถานะบุคคล หน ้าทีต ่ ามกฎหมาย หรือ
สภาพแห่งกิจการ เชน ่ การหมัน้ การจดทะเบียน การทำพินัยกรรม การ
จัดการมรดก หรือการใดๆทีต ้องอาศย ั ความสามารถเฉพาะตัวของตัวการ
การตัง้ ตัวแทน ตัวการจะระบุระยะเวลาก็ได ้ ซงึ่ การเป็ นตัวแทนย่อม
สนิ้ สุดเมือ่ ครบระยะเวลา แต่หากไม่มกี ารกำหนดเวลาการเป็ นตัวแทน
ตัวแทนย่อมมีอำนาจทำการแทนตัวการตราบเท่าทีต ่ วั การยังไม่ได ้บอก
ถอนหรือบอกเลิกเป็ นตัวแทนจองตัวการ (826 วรรค 1)
 ้ ของต ัวแทนโดยกฎหมาย
2 การเกิดขึน
ในเรือ
่ งกฎหมายว่าด ้วยตัวแทนเองนัน ้ ก็ได ้มีการกำหนดการ
เกิดขึน
้ ของตัวแทนอันไม่ได ้เกิดจากการแสดงเจตนาของคู่
สญั ญาไว ้ ซงึ่ ถือเป็ นผลทีอ
่ ยูเ่ หนือการแสดงเจตนาและไม่ได ้เป็ น
ไปตามหลักเสรีภาพ หรือหลักความศก ั ดิส ิ ธิแ
์ ท ์ ห่งการแสดง
เจตนาของคูส ั ญา จึงจัดเป็ น “ข ้อยกเว ้น” ของการแสดงเจตนา
่ ญ
ดังนัน
้ ข ้อยกเว ้นดังกล่าวนี้ ต ้องประกอบด ้วยเหตุอนั สมควร
และมีขอบเขตการใชบั้ งคับอย่างชด ั เจนและเคร่งครัด
การเกิดขึน
้ ของตัวแทนลักษณะนีเ้ กิดได ้ใน 2 กรณี คือ
1) การเกิดขึน
้ ของตัวแทนเนือ
่ งจากสถานการณ์อน
ั จำเป็ น และ
2) การเกิดขึน
้ ของตัวแทนเนือ
่ งจากความผิดของตัวการ
 ้ ของต ัวแทนโดยกฎหมาย
2 การเกิดขึน
1) การเกิดขึน้ ของตัวแทนเนือ ่ งจาก “สถานการณ์อนั จำเป็ น”
ตัวการไม่ได ้มีการมอบอำนาจให ้ตัวแทนทำการใดต่อบุคคล
ภายนอกแต่มเี หตุ กรณีนเี้ รียกว่าต ัวแทนในเหตุฉุกเฉิน (802)

ทัง้ นี้ จะมีตวั แทนประเภทนีไ ้ ด ้ต ้องปรากฏว่า

1.1) ตัวแทนนัน ้ เป็ นตัวแทนของตัวการในกิจการอย่างใดอยูก ่ อ
่ น
แล ้ว
1.2) มี เหตุฉุกเฉิน หรือ เหตุ จำเป็ นเร่งด่วน ทีต ่ วั แทนจำเป็ นต ้อง
ทำการซงึ่ ไม่ได ้อยูใ่ นขอบอำนาจทีต ่ วั การมอบไว ้ให ้ แต่หาก
ตัวแทนไม่ทำการนัน ้ จะทำให ้ตัวการต ้องเสย ี หาย
1.3) ตัวแทนย่อมมีอำนาจในการทำการนัน ้ เชน่ วิญญูชน จะพึง
 2 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยกฎหมาย
การเกิดขึน
้ ของตัวแทนประเภทนีม ้ ข
ี อบเขตจำกัด
1. ความรับผิดของตัวการต่อบุคคลภายนอกในการทีต ่ วั แทน
ในเหตุฉุกเฉินทำไปนัน้ จำกัดเฉพาะแต่ การทีต ่ วั แทนทำอัน
เนือ
่ งมาจากเหตุฉุกเฉินนัน
้ และเหตุนัน
้ ต ้องไม่ได ้มาจาก
ความผิดของตัวแทนนัน ้
2. ความเป็ นตัวแทนในเหตุฉุกเฉินเกิดขึน
้ เฉพาะการทีไ่ ด ้ทำ
ต่อบุคคลภายนอกเพือ ่ รักษาผลประโยชน์ตวั การเท่านัน ้
 2 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยกฎหมาย
2) การเกิดขึน
้ ของตัวแทนเนือ
่ งจากความผิดของตัวการ
ิ (821)
2.1 กรณีตวั แทนเชด
2.2 กรณีตวั แทนตามพฤติการณ์ของตัวการ (822)
 2 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยกฎหมาย
ิ (821)
2.1 กรณีต ัวแทนเชด
มาตรา 821 บุคคลผู ้ใดเชด ิ บุคคลอีกคนหนึง่ ออกแสดงเป็ นตัวแทนของตนก็ดี รู ้แล ้วยอมให ้
ิ ตัวเขาเองออกแสดงเป็ นตัวแทนของตนก็ด ี ท่านว่าบุคคลผู ้นัน
บุคคลอีกคนหนึง่ เชด ้ จะต ้องรับผิด
ต่อบุคคลภายนอกผู ้สุจริตเสมือนว่าบุคคลอีกคนหนึง่ นัน
้ เป็ นตัวแทนของตน
ล ักษณะ
1. บุคคลใด (ตัวการ)ไปแสดงต่อบุคคลภายนอกว่าบุคคลอีกคนหนึง่ เป็ นตัวแทนของ
ตน
หรือ
2. บุคคลใด (ตัวการ) รู ้แล ้วว่าบุคคลนัน
้ ไปแสดงต่อบุคคลภายนอกว่าเป็ นตัวแทนตน
ี
แล ้วนิง่ เสย
่ วพันเป็ นมาก่อน สงั เกตุจากคำว่าบุคคล
3. ตัวการและตัวแทนไม่จำเป็ นต ้องมีความเกีย
ใด และ บุคคลหนึง่
 2 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยกฎหมาย
ผล - ตัวการนัน ้ ต ้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกเสมือนหนึง่ บุคคล
นัน
้ เป็ นตัวแทนตนเนือ ่ งจากเป็ นการใช ้ “หลักกฎหมายปิ ดปาก”
ตัวการ ไม่ให ้ปฏิเสธต่อบุคคลภายนอกว่าบุคคลอีกคนนัน ้ เป็ น
ตัวแทนตน
ขอบเขตจำก ัดความร ับผิด - จำกัดเฉพาะเรือ ่ งทีบ
่ ค
ุ คล
ภายนอกเข ้าทำเนือ ่ งจากเชอ ื่ โดยสุจริ ตว่าบุคคลนัน
้ เป็ นตัวแทน
และจะไม่มผี ลให ้บุคคลนัน ้ เป็ นตัวแทนของตัวการในการอืน ่
นอกจากเรือ ิ ออกนัน
่ งทีไ่ ด ้เชด ้
 2 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยกฎหมาย
2.2 กรณีตวั แทนตามพฤติการณ์ของตัวการ (822)
ล ักษณะ เกิดขึน
้ ในระหว่างบุคคลสองฝ่ ายทีม ่ คี วามเกีย่ วพันในฐานะตัวการตัวแทน
ตามสญ ั ญาเดิมมาก่อน แล ้วตัวแทนไปทำการอย่างหนึง่ อย่างใดเกินขอบอำนาจตามที่
มอบหมายของการเป็ นตัวแทน แต่ ทางปฏิบต ั ขิ องตัวการ ทำให ้บุคคลภายนอกเชอ ื่
ั ญานัน
โดยสุจริตว่าการหรือสญ ้ อยูใ่ นขอบอำนาจตัวแทน และคาดหวังว่าสญ ั ญานัน
้ จะ
ผูกพันตัวการ
ผล – เป็ นข ้อยกเว ้นบทหลักของการเป็ นตัวแทนตามมาตรา 820 และให ้นำมาตรา 821
มาใชบั้ งคับ กล่าวคือเมือ
่ บุคคลภายนอกเข ้าทำเนือ ื่ โดยสุจริตว่าตัวแทนนัน
่ งจากเชอ ้
ทำการอยูใ่ นขอบอำนาจแห่งการเป็ นตัวแทน กฎหมายปิ ดปาก” ตัวการ ไม่ให ้ปฏิเสธ
ต่อบุคคลภายนอกว่าการทีต ่ วั แทนได ้ทำนัน
้ เกินขอบอำนาจแห่งการเป็ นตัวแทน
 3 การเกิดขึน้ ของตัวแทนโดยการให้ สัตยาบัน
อาจกล่าวว่าเป็ นการเกิดขึน
้ ของการแสดงเจตนาจากตัวการ (823)
เงือ
่ นไขของการเกิดขึน้ ของต ัวแทน – บุคคลสองฝ่ ายทีม ่ ค
ี วามเกีย่ ว
พันในฐานะตัวการตัวแทนตามสญ ั ญาเดิมมาก่อน แต่ตวั แทนทำโดย
ปราศจากอำนาจหรือเกินขอบอำนาจทีม ่ อบหมาย และตัวการแสดงเจตนา
ั ญาทีต
รับเอากิจการหรือสญ ่ วั แทนทำโดยไม่มห ี รือเกินขอบอำนาจนัน ้
ผลของการให้สตยาบ ั ัน – ตัวการรับผิดต่อบุคคลภายนอกในกิจการหรือ
ั ญานัน
สญ ้ ซงึ่ ถือเป็ นการแสดงเจตนาย ้อนหลังรับเอากิจการทีต ่ วั แทนนัน้
ได ้ทำไปก่อน ทัง้ นี้ การให ้สตั ยาบันนัน ิ ธิของตัวการเพียงฝ่ ายเดียว
้ เป็ นสท
ความเป็ นตัวแทนเกิดขึน ้ ย ้อนหลัง จึงเป็ นตัวแทนเฉพาะแก่การทีก ่ ระทำ
โดยปราศจากหรือเกิดขอบอำนาจแต่ตวั การให ้สต ั ยาบันเท่านัน
้
 II ประเภทหรื อชนิดของตัวแทน

1. ตัวแทนรับมอบอำนาจ
ตัวแทนรับมอบอำนาจโดยทัว่ ไป (801) มีอำนาจกว ้างไม่จำกัด
่ ผู ้จัดการในกิจการ แต่ก็มข
เพียงเฉพาะอย่าง เชน ี อบเขตคือ
เป็ นอำนาจในทางจัดการ(ตามวัตถุประสงค์)เท่านัน ้
ตัวแทนรับมอบอำนาจเฉพาะการ (800) มีอำนาจเฉพาะการที่
ได ้รับมอบหมายโดยตรงจากตัวการเท่านัน
้
2. ตัวแทนในเหตุฉุกเฉิน (802)
3. ตัวแทนโดยกฎหมายปิ ดปาก (821, 822)
ั ยาบัน (823)
4. ตัวแทนโดยการให ้สต
 III ผลทางกฎหมายของสัญญาตัวแทน
หรื อการเกิดขึน้ ของสัญญาตัวแทน

1. ความเกีย
่ วพันระหว่างตัวการและตัวแทน
2. ความเกีย
่ วพันระหว่างตัวการ ตัวแทนและ
บุคคลภายนอก
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ิ ธิและความรับผิดของตัวแทนต่อตัวการ
หน้าที่ สท
1.1 หล ักการปฏิบ ัติหน้าทีท
่ ว่ ั ไป
ก. หล ักการปฏิบ ัติหน้าทีข
่ องผูไ้ ด้ร ับความไว้เนือ ื่ ใจ (FIDUCIARY
้ เชอ
DUTY)
เนือ
่ งจากการเป็ นตัวแทน ตัวการได ้พิจารณาจากคุณสมบัตข ิ องตัวแทน
แล ้ว โดยหลักตัวแทนต ้องปฏิบต ั ห
ิ น ้าทีด
่ ้วยตนเอง (808) ดังนัน้ ตัวแทน
ไม่อาจตัง้ ตัวแทนชว่ งได ้ หากตัวแทนชว่ งนัน ้ ทำการไปและก่อให ้เกิด
ความเสย ี หายแก่ตวั การ ตัวแทนยังคงต ้องรับผิดในความเสย ี หายต่อ
ตัวการอยู่ ( 813) อย่างไรก็ตามตัวการสามารถกำหนดบุคคลทีจ ่ ะเป็ น
ตัวแทนชว่ งไว ้ได ้ ซงึ่ จะเป็ นกรณีทตี วั การได ้พิจารณาคุณสมบัตข ิ อง
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ข. หล ักการปฏิบ ัติหน้าทีต
่ ามขอบอำนาจต ัวแทน
เนือ
่ งจากการกระทำของตัวแทนเป็ นการอาศย ั อำนาจทีไ่ ด ้รับมอบหมาย
จากตัวการเท่านัน
้ ตัวแทนจึงต ้องปฏิบต ั หิ น ้าทีใ่ นขอบอำนาจทีไ่ ด ้รับมอบ
หมายจากตัวการ ซงึ่ ทำให ้ตัวแทนต ้องทำตามคำสงั่ ของตัวการเป็ นสำคัญ
(807) โดยอาจเป็ นคำสงั่ โดยชดั แจ ้งหรือโดยปริยายก็ได ้ ซงึ่ หากตัวแทน
ทำการตามขอบอำนาจของตัวการแล ้ว ตัวการจะมีความรับผิดต่อบุคคล
ภายนอกในการนัน ้ (820) แต่หากตัวแทนทำการโดยปราศจากอำนาจหรือ
นอกเหนือขอบอำนาจ ตัวแทนย่อมรับผิดต่อบุคคลภายนอกโดยลำพัง
(823 วรรค 2 )
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ค. หล ักการปฏิบ ัติหน้าทีด
่ ว้ ยความระม ัดระว ัง และความซอ ั
ื่ สตย์
สุจริต
การปฏิบ ัติหน้าทีด่ ว้ ยความระม ัดระว ัง (DUTY OF CARE) (807
วรรค 2) การพิจารณาความตามมาตรา 807 วรรค 2 อันเกีย ่ วด ้วยการฝาก
ทรัพย์นัน ้
้ จะเห็นตัว ตัวแทนต ้องใชความระมั ดระวังในการทำหน ้าทีข ่ อง
ตนเพือ
่ รักษาประโยชน์ของตัวการ โดยในการพิจารณาประกบกับมาตรา
659 เรืองฝากทรัพย์ จึงต ้องพิจารณาจากการตัง้ ตัวแทนตามกรณีตอ ่ ไปนี้
กรณีตวั แทนไม่มบ ้
ี ำเหน็ จ - ตัวแทนใชความระมั ดระวังระดับเดียวกับการ
จัดการกิจการของตน
้
กรณีตวั แทนมีบำเหน็ จ – ตัวแทนใชความระมั ดระวังระดับสูงขึน
้ โดยเทียบ
เคียงจากความระมัดระวังของวิญญูชนเป็ นหลัก
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ค. หล ักการปฏิบ ัติหน้าทีด
่ ว้ ยความระม ัดระว ัง และความ
ซอ ั สจ
ื่ สตย์ ุ ริต
การปฏิบ ัติหน้าทีด ่ ว้ ยความซอ ั สจ
ื่ สตย์ ุ ริต (DUTY OF
ROYALTY) (805, 825) เนือ ่ งจากตัวแทนได ้รับมอบหมายโดย
ความไว ้เนือ ื่ ใจของตัวการ ตัวแทนจึงต ้องปฏิบต
้ เชอ ั ห
ิ น ้าทีด
่ ้วย
ความซอ ื่ สตั ย์สจ ุ ริต เพือ ่ รักษาผลประโยชน์ตวั การเป็ นสำคัญ
โดยต ้องไม่ทำการใดอันเป็ นปฏิปักษ์ตอ ่ ตัวการ อันจะทำให ้
ตัวการได ้รับความเสย ี หาย ดังนัน้ จึงมีหลักการห ้ามไม่ให ้ตัวแทน
ทำการในนามตัวการกับตนเอง หรือในฐานะเป็ นตัวแทนของ
บุคคลอืน ่ (805) และห ้ามไม่ให ้ตัวแทนทำการโดยเห็นแก่อามิส
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
1.2 หน้าทีข
่ องต ัวแทนต่อต ัวการ
หน้าทีระหว่างการเป็นต ัวแทน – หน ้าทีต ่ ้องทำการตามมอบหมาย
(800) โดยหลักเมือ ่ มีการทำการแทน ตัวแทนย่อมทำสงิ่ ทีจ ่ ำเป็ นเพือ
่
ให ้การนัน้ ลุลว่ ง (801) และเมือ ่ เป็ นการทำในนามตัวการ ตัวแทนย่อม
ต ้องเปิ ดเผยชอ ื่ ตัวการ ยกเว ้นกรณีตวั การไม่เปิ ดเผยชอ ื่ (806)
ตัวแทนย่อมมีหน ้าทีใ่ นการแจ ้งตัวการถึงการทำหน ้าทีต ่ วั แทน (809)
และหน ้าทีต ่ ้องคืนเงินหรือทรัพย์ทต ี่ วั แทนได ้รับไว ้แทนตัวการ หรือ
ได ้รับในฐานทีท ่ ำการแทนตัวการ (810)
ทัง้ นี้ หน ้าทีข
่ องตัวแทนอาจมีลก
ั ษณะเป็ นหน ้าทีต่ อ
่ วิธก
ี าร
(OBLIGATION OF CONDUCT) หรือเป็ นหน ้าทีต ่ อ
่ ผล
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
1.2 หน้าทีข
่ องต ัวแทนต่อต ัวการ
หน้าทีภ
่ ายหล ังการเป็นต ัวแทน – หน ้าทีแ ่ ถลงบัญชเี มือ
่ การเป็ น
ตัวแทนสน ิ้ สุดลง แม ้ตัวการไม่ได ้ทวงถามก็ตาม (809) และหน ้าที่
ดูแลทรัพย์สน ิ ของตัวการ โดย
หากมีเหตุเกีย
่ วกับตัวการ (828 โดยพิจารณาเหตุตาม 826) ตัวแทน
ต ้องจัดการตามสมควรเพือ ่ รักษาประโยชน์ของตัวการจนกว่าทายาท
หรือผู ้แทนของตัวการจากเข ้ารักษาประโยชน์ได ้
หากมีเหตุเกีย่ วกับตัวแทน (829 โดยพิจารณาเหตุตาม 826) ทายาท
หรือผู ้ดูแลทรัพย์ของตัวแทนมีหน ้าทีต
่ ้องจัดการทรพัยส ิ หรือกิจการ
์ น
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ิ ธิและความรับผิดของตัวแทนต่อตัวการ
หน ้าที่ สท
ิ ธิทจ
สท ี่ ะได ้รับบำเหน็ จ (803) โดยหลักไม่มก
ี ารบังคับว่าต ้องได ้รับ
บำเหน็ จในการเป็ นตัวแทน แต่หากมีข ้อตกลง หรือในทางปฏิบต ั น ิ ัน
้ มี
บำเหน็ จต่อกันซงึ่ สามารถทำได ้ตามข ้อตกลง
ิ ธิทจ
สท ี่ ะได ้รับเงินทดรองเพือ
่ การทำการทีร่ ับมอบหมาย (815)
ิ ธิทจ
สท ี่ ะได ้รับคืนเงินทดรองทีอ ิ ไหมทดแทน (816)
่ อกไปก่อน หรือค่าสน
ิ ธิทจ
สท ิ ของตัวการ กรณีมเี งินค ้างชำระแก่ตวั แทน
ี่ ะยึดหน่วงทรัพย์สน
เพราะการเป็ นตัวแทน (819)
ิ ธิทจ
สท ี่ ะบอกเลิกเป็ นตัวแทน (826 และ 827)
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ิ ธิและความร ับผิดของต ัวแทนต่อต ัวการ
หน ้าที่ สท
ก. กรณีตวั แทนทำการใหเกิ ี หายต่อต ัวการ (812) ซงึ่ อาจมี
้ ดความเสย
เหตุตามกรณีตอ ่ ไปนี้
กรณีความเสยี หายจากความประมาทเลินเล่อของต ัวแทน (โดย
พิจารณาจากความระมัดระวังของตัวแทนตามมาตรา 807 ประกอบมาตรา
659 ด ้วย)
กรณีต ัวแทนไม่ทำการเป็นต ัวแทน ซงึ่ อาจเกิดจากไม่ทำตามคำสงั่
ั ญา หรือหน ้าทีต
สญ ่ ามกฎหมายกำหนด
กรณีต ัวแทนทำการโดยปราศจากอำนาจหรือนอกขอบอำนาจ – ซงึ่
ในกรณีนี้ แม ้ต่อมาตัวการจะให ้สตั ตยาบันแก่การกระทำโดยปราศจาก
อำนาจหรือนอกขอบอำนาจอันตัวแทนไม่ต ้องรับผิดต่อบุคคลภายนอก
แล ้ว (823) ก็ไม่ได ้ทำให ้ตัวแทนพ ้นความรับผิดต่อตัวการตามหลักใน
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ความร ับผิดของต ัวแทนต่อต ัวการ
ข. กรณีตวั แทนเห็นแก่อามิสสน ิ จ ้างของบุคคลภายนอก (825) ซงึ่ กรณีนี้
แม ้การการทีร่ ับอามิสสน ิ จ ้างนัน
้ จะอยูใ่ นขอบอำนาจซงึ่ หากทำไปตามปกติ
จากผูกพันตัวการ (820) การนัน ้ ก็ไม่ผก ู พันตัวการเว ้นแต่ตวั การจะให ้ความ
ยินยอม โดยหลักเงินหรือทรัพย์ใดทีเ่ ป็ นอามิสสน ิ จ ้างทีต
่ วั แทนได ้รับนัน
้
ย่อมเป็ นสงิ่ ทีไ่ ด ้รับจากการเป็ นตัวแทนซงึ่ ต ้องสง่ มอบแก่ตวั การ (810)
ทัง้ นี้ การทีต
่ วั แทนจะต ้องรับผิดต่อตัวการตามาตรา 825 นัน ้ ย่อมต ้อง
เป็ นการเหลือวิสย ั ทีต
่ วั การจะให ้ตัวแทนทำการทีม ่ อบหมายต่อไปได ้ จงึ
อาจเป็ นเหตุในการบอกเลิกตัวแทนได ้ (826 วรรค 1) โดยแม ้จะบอกเลิก
การเป็ นตัวแทนก็ไม่ต ้องห ้ามตัวการทีจ ่ ะเรียกค่าเสยี หายจากตัวแทน
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ิ ธิ หน ้าทีแ
สท ่ ละความรับผิดของตัวการต่อตัวแทน
สทิ ธิทจ ี่ ะขอให ้ตัวแทนแจ ้งความเป็ นไปของการทีม ่ อบ
หมาย (809)
สท ิ ธิทจ ี่ ะเรียกให ้ตัวแทนสง่ เงินหรือทรัพย์ทไี่ ด ้รับแทน
ตัวการ (810)
สท ิ ธิทจ ิ ไหมทดแทน (812, 825)
ี่ ะเรียกค่าสน
ิ ธิทจ
สท ั ยาบัน (823)
ี่ ะให ้สต
สทิ ธิทจ ี่ ะถอนตัวแทน (826, 827)
ิ ธิทจ
สท ื มอบอำนาจ (832)
ี่ ะขอให ้ตัวแทนเวนคืนหนังสอ
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน
ิ ธิ หน้าทีแ
สท ่ ละความรับผิดของตัวการต่อตัวแทน
หน้าทีก
่ อ
่ นทีต
่ ัวแทนจะร ับมอบหมาย – หน ้าทีจ
่ า่ ยเงินทดรองแก่
ตัวแทน (815)
หน้าทีห ่ ล ังจากทีต่ ัวแทนร ับมอบหมาย – ชดใชค่้ าใชจ่้ ายทีต ่ วั แทน
ทดรองออกไปก่อน หรือหากเป็ นกรณีตวั แทนต ้องเป็ นหนีใ้ นการทำ
หน ้าทีต
่ วั แทน ตัวแทนมีสท ิ ธิเรียกให ้ตัวการชำระหนีแ ้ ทน (816) ซงึ่
ตัวการย่อมมีหน ้าทีช ่ ำระหนีใ้ ห ้ และหากตัวแทนได ้รับความเสย ี หาย
ในการทีท ่ ำการแทนนัน ้ ตัวการต ้องชดใชค่้ าสน ิ ไหมทดแทนแก่
ตัวแทนด ้วย (816)
หน้าทีภ ่ ายหล ังจากสญญาตั ัวแทนสน ิ้ สุด – หากมีการกำหนด
บำเหน็ จ ตัวการย่อมมีหน ้าทีจ ่ า่ ยบำเหน็ จต่อตัวแทน (803, 817) ซงึ่
หากตัวแทนทำหน ้าทีไ่ ม่ชอบในสว่ นใดก็ไม่มส ี ทิ ธิรับบำเหน็ จในสว่ น
 1 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการและตัวแทน

ิ ธิ หน ้าทีแ
สท ่ ละความร ับผิดของต ัวการต่อต ัวแทน
ตัวการจะมีความรับผิดต่อตัวแทนเมือ ่ ตัวการไม่ปฏิบต ั ิ
หน ้าทีต
่ ามสญ ั ญาตัวแทน หรือตามทีก ่ ฎหมายกำหนด
และก่อให ้เกิดความเสย ี หายแก่ตวั แทน ตามหลักเรือ ่ งการ
ไม่ชำระหนีข ้ องคูส ั ญา นอกจากนัน
่ ญ ้ หากปรากฏว่าการ
ใชส้ ท
ิ ธิของตัวการเป็ นการไม่สจ ุ ริต เชน ่ การถอนตัวแทน
โดยไม่สจ ุ ริต ตัวการก็ยอ ่ มรับผิดต่อตัวแทนในความเสย ี
หายอันเกิดจากการนัน ้ (827 วรรค 2)
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวการ และบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันทางนิตก ั
ิ รรมสญญา
กรณีต ัวแทนทำกิจการทว่ ั ไปแทนต ัวการ – โดยหลักตัวการ
ย่อมผูกพันต่อบุคคลภายนอกโดยผลของสญ ั ญาตัวแทน (820)
กรณีทค ั ญาอาจแบ่งได ้ดังต่อไป
ี่ วามเป็ นตัวแทนไม่ได ้เกิดโดยสญ
นี้
- ตัวการย่อมผูกพันต่อบุคคลภายนอกโดยกฏหมาย (802, 821, 822)
- ตัวการย่อมผูกพันต่อบุคคลภายนอกโดยการให ้สต ั ยาบัน ซงึ่ อาจมา
จากการทีต่ วั แทนทำโดยปราศจากหรือนอกขอบอำนาจ (823) หรือ
อาจเป็ นการทีต ่ วั การแสดงตนต่อบุคคลภายนอกเพือ ่ รับเอาสญ ั ญาที่
ตัวแทนทำ สญ ั ญานัน ้ ก็ยอ
่ มผูกพันตัวการเพราะการเปิ ดเผยของ
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวการ และบุคคลภายนอก
ความเกีย ่ วพ ันทางละเมิด หากตัวแทนทำการโดยประมาทเลินเล่อและ
ก่อให ้เกิดความเสย ี หายต่อบุคคลภายนอก ตัวแทนนัน ้ ย่อมทำกระทำ
ละเมิดต่อบุคคลภายนอกและมีความรับผิดต่องชดใชค่้ าสน ิ ไหมทดแทน
สำหรับความเสย ี หาย ซงึ่ หากการละเมิดนัน ้ เกิดจากการทีต ่ วั แทนกระทำ
ตามคำสงั่ และการนัน ้ ก่อให ้เกิดความเสย ี หายเป็ นการทำการแทนตัวการ
เพือ
่ ประโยชน์ของตัวการ ตัวการย่อมต ้องร่วมรับผิดต่อบุคคลภายนอกใน
ผลแห่งละเมิดด ้วย (420, 427) ทัง้ นีย ้ อ
่ มไม่ตด ิ ธิของตัวการในการเรียก
ั สท
ค่าเสยี หายต่อตัวแทนเนือ ่ งจากตัวแทนย่อมมีความรับผิดต่อตัวการ (812)
แต่หากการทำละเมิดมิได ้เกิดจากการทำการเป็ นตัวแทน หรือเกิดจาก
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวแทน และบุคคลภายนอก
โดยหลักหากตัวแทนทำการตามทีไ่ ด ้รับมอบหมายจาก
ตัวการภายในขอบอำนาจแห่งการเป็ นตัวแทน กิจการนัน
้
ย่อมมีผลผูกพันตัวการต่อบุคคลภายนอก (820) และ
ตัวแทนไม่มคี วามเกีย
่ วพันใดๆกับบุคคลภายนอก
แต่มขี ้อยกเว ้นบางกรณีทแ ี่ ม ้จะทำการแทนตัวแทนและ
เพือ
่ ประโยชน์ของตัวการ แต่การนัน ้ ไม่ผก
ู พันตัวการแต่
กลับผูกพันตัวแทนต่อบุคคลภายนอกซงึ่ จะเกิดขึน ้ ได ้ใน 2
กรณีคอ ื ความเกีย ่ วพันทางนิตก ิ รรมสญ ั ญา และความเกีย ่ ว
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวแทน และบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันทางนิตก ั
ิ รรมสญญา
1. กรณีต ัวแทนทำโดยปราศจากหรือเกินขอบอำนาจ
ต ัวแทน (823 วรรค 2) และการนัน ้ ตัวการไม่ได ้สต ั ยาบัน
ตัวแทนย่อรับผิดต่อบุคคลภายนอกเป็ นการสว่ นตัว เว ้นแต่
สามารถพิสจุ น์ได ้ว่าบุคคลภายนอกนัน้ รู ้อยูว่ า่ ตัวแทนทำ
โดยปราศจากหรือเกินขอบอำนาจตัวแทน
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวแทน และบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันทางนิตก ั
ิ รรมสญญา
2. ต ัวแทนทำการภายใต้ขอ
้ ตกลง หรือเงือ
่ นไขพิเศษ
2.1 การเป็ นตัวแทนของตัวการไม่เปิ ดเผยชอ ื่ (806) เมือ
่ ตัวการ
ไม่เปิ ดเผยชอ ื่ ต่อบุคคลภายนอกนัน
้ ตัวแทนย่อมผูกพันต่อ
บุคคลภายนอกในฐานะคูส ั ญาโดยตรง ซงึ่ ตัวแทนยังคงมี
่ ญ
สทิ ธิ หน ้าทีแ
่ ละความรับผิดของตนต่อตัวการอยู่
2.2 ตัวแทนของตัวการทีอ่ ยูต
่ า่ งประเทศและมีภม
ู ล
ิ ำเนาอยูต
่ า่ ง
ประเทศ (824) ตัวแทนยังคงต ้องรับผิดตามสญ ั ญากับบุคคล
ื่ ของตัวการจะเปิ ดเผยแล ้วก็ตาม
ภายนอกแม ้ชอ
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
2.2 ตัวแทนของตัวการทีอ่ ยูต
่ า่ งประเทศและมีภม
ู ล
ิ ำเนาอยูต
่ า่ งประเทศ (ต่อ)
เนือ
่ งจากความรับผิดกรณีนเี้ ป็ นกรณีข ้อยกเว ้นของการทำการเป็ นตัวแทน
ในการพิจารณาว่าตัวแทนต ้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกตามมาตรา 824 นัน ้
ต ้องปรากฏว่า ในขณะทำสญ ั ยา ตัวการอยุต ่ า่ งประเทศ แต่ตวั ผู ้แทนมี
ภูมลิ ำเนาอยูใ่ นไทยและเป็ นผู ้ทำสญ ั ญาด ้วยตนเองแทนตัวการ และการ
ทำการแทนนัน ้ จำกัดเฉพาะเพียงการทำสญ ั ญาเท่านัน
้ ไม่รวมถึงการทำอย่าง
อืน
่
ทัง้ นี้ การกำหนดให ้ตัวแทนต ้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกตามาตรา 824 ไม่
ลบล ้างหลักการทีว่ า่ หากตัวแทนทำในขอบอำนาจแห่งการเป็ นตัวแทน การ
นัน
้ ย่อมผูกพันตัวการ (820) แต่การกำหนดหลักกฏหมายตามมาตรานี้ เป็ นไป
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวแทน และบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันทางนิตก ั
ิ รรมสญญา
3. กรณีต ัวแทนทำการโดยข ัดต่อหล ัการปฏิบ ัติหน้าทีด
่ ว้ ย
ความซอ ั สจ
ื่ สตย์ ุ ริต
หากตัวแทนทำการโดยไม่ชอบด ้วยหลักการทำหน ้าทีเ่ ป็ น
ตัวแทนด ้วยความซอ ื่ สตั ย์สจ
ุ ริต (805, 825) เพราะอาจเห็น
ประโยชน์ของบุคคลอืน ่ หรือทำการในฐานเป็ นตัวแทนของ
บุคคลอืน
่ โดยไม่ได ้รับความยินยอมของตัวการ นิตก ิ รรมหรือ
สญั ญานัน
้ ไม่ผก
ู พันตัวการ ตัวแทนจึงมีความรับผิดต่อบุคคล
ภายนอก
 2 ความเกี่ยวพันระหว่ างตัวการ ตัวแทนและบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันระหว่างต ัวแทน และบุคคลภายนอก
ความเกีย
่ วพ ันทางละเมิด
หากตัวแทนทำละเมิดต่อบุคคลภายนอกโดยความ
ประมาทเลินเล่อเป็ นเหตุให ้บุคคลภายนอกได ้รับความ
เสยี หาย ตัวแทนก็ยอ ่ มมีความรับผิดต่อบุคคลภายนอก
ตามหลักในเรือ่ งความรับผิดในละเมิด (420) แต่หาก
การทำความเสย ี หายนัน้ เกิดจากการเป็ นตัวแทนของ
ตัวการ ตัวการก็ต ้องรับผิดในผลแห่งละเมิดเชน ่ กัน
(427)