ინკლუზიური განათლების

მარეგულირებელი დოკუმენტები,
სტატისტიკა და განათლების
ფორმები
 ინკლუზიური განათლების
უახლესი ისტორია
საქართველოში
დაიწყო 2005 წლიდან პარალელურად შევიდა
დეინსტუციონალიზაციის ცვლილებები
575
კვალდაკვალ თბილისის 27% კანონმდებლობაში
10 საპილოტე სკოლაში
1525
73%

დღეს მოიცავს საჯარო

2009 წლიდან დაიწყო სკოლების 73 %-ს (2100
საპილოტე პროექტი საჯარო სკოლიდან 1525
„ინკლუზიური განათლება სკოლაში ხორციელდება
10 რეგიონში“ ინკლუზიური განათლება)
2
3

დისკუსია
რომელ დოკუმენტებს იცნობთ,
რომელიც
არეგულირებს განათლების მიღების
თანაბარ ხელმისაწვდომაბს?
 ბავშვთა
უფლებათა
კონვენცია
,,ბავშვად ითვლება 18 წლის
ასაკს მიუღწეველი პირი, თუ
რომელიმე ქვეყნის ეროვნული
კანონმდებლობა არ
ითვალისწინებს
სრულწლოვანების მიღწევას
უფრო მცირე ასაკში“

4
 უფლებათა კატეგორიები

განვითარები
სიცოცხლის ს უფლება
უფლება

დაცვის მონაწილეობის
უფლება უფლება

5
 დისკრიმინაციი განათლება
ს დაუშვებლობა

შეზღუდული
შესაძლებლობი ბავშვის შრომა
ს მქონე
ბავშვები
6
 საქართველოს
კონსტიტუცია
თავი II -საქართველოს მოქალაქეობა.
ქვეთავი: ადამიანის ძირითადი უფლებანი და
თავისუფლებანი
მუხლი 35
სკოლამდელ აღზრდას სახელმწიფო
უზრუნველყოფს კანონით
დადგენილი წესით. დაწყებითი და საბაზო
ყველას აქვს სახელმწიფო
განათლება სავალდებულოა.
განათლების უზრუნველყოფს ქვეყნის
ზოგად განათლებას კანონით დადგენილი
მიღებისა და საგანმანათლებლო
წესით სრულად აფინანსებს
სისტემის
მისი ფორმის სახელმწიფო. მოქალაქეებს უფლება აქვთ
ჰარმონიზაციას
არჩევის კანონით დადგენილი წესით,
საერთაშორისო
უფლება. სახელმწიფოს დაფინანსებით მიიღონ
საგანმანათლებლო
პროფესიული და უმაღლესი
სივრცეში.
განათლება.

7
 შშმ პირთა კონვენცია
კონვენციის მიზანია, ხელი
შეუწყოს, დაიცვას და
უზრუნველყოს შეზღუდული
მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ შესაძლებლობის მქონე
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პირები:
უფლებას განათლებაზე. ამ უფლების - ადამიანის ყველა
დისკრიმინაციის გარეშე და თანაბარ
პირობებში რეალიზებისათვის, მონაწილე
უფლებით;
სახელმწიფოები უზრუნველყოფენ - ფუნდამენტური
ინკლუზიური განათლების სისტემის თავისუფლებით;
დანერგვასა და მთელი ცხოვრების მანძილზე - სრულყოფილი და
განათლების მიღების მისაწვდომობას, რაც თანასწორი სარგებლობით;
ემსახურება: უზრუნველყოს ღირსების
პატივისცემა
8
 გაეროს შეზღუდული შესაძლებლობის
მქონე პირთა კონვენცია

გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ 2006 წლის 13 დეკემბერს

მიიღო საქართველოს მიერ რატიფიცირება - განხორციელდა 2013
წლის 26 დეკემბერს

ტერმინი რატიფიცირება - პროცესი, რომლის თანახმად სახელმწიფო

კისრულობს ხელშეკრულების შესრულების ვალდებულებას

კონვენციას ჰყავს 158 ხელმომწერი მონაწილე სახელმწიფო

9
 ტერმინთა განმარტება გაეროს შეზღუდული
შესაძლებლობის მქონე პირთა კონვენციის
თანახმად

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს

წარმოადგენენ ის პირები, რომელთაც გააჩნიათ
ხანგრძლივი ეფექტის მქონე ფიზიკური, მენტალური,
ინტელექტუალური ან სენსორული დარღვევები და ამან
სხვადასხვა ბარიერთან ურთიერთქმედებისას შესაძლოა
ხელი შეუშალოს მათ, სხვებთან თანასწორ პირობებში
მიიღონ სრულფასოვანი და ეფექტური მონაწილეობა
საზოგადოების ცხოვრებაში.

10
 ტერმინთა განმარტება

(1) “კომუნიკაცია” - მოიცავს ენებს, ბრაილს, ტაქტილურ

კომუნიკაციას, მსხვილ შრიფტს, ხელმისაწვდომ მულტიმედიას,
აგრეთვე წერით ან აუდიო საშუალებებს, გამარტივებულ ენას,
წამკითხველ პირს და კომუნიკაციის გამაძლიერებელ და
ალტერნატიულ მეთოდებს, საშუალებებსა და ფორმატებს,
ინფორმაციისა და კომუნიკაციის ხელმისაწვდომი ტექნოლოგიების
ჩათვლით;

11
 კომუნიკაცია

ხელმისაწვდ
ბრაილი ტაქტილური
ომი აუდიო
კომუნიკაცი
ა
მულტიმედია საშუალებები

მსხვილი ჟესტური
შრიფტი ენა და
გამარტივე
დაქტილი
ბული ენა წამკითხველი
პირი
 (2) “შესაძლებლობის შეზღუდვაზე
დაფუძნებული დისკრიმინაცია”
გულისხმობს ყველანაირ
განსხვავებას, გამორიცხვას ან
შეზღუდვას, რომლის მიზანი ან
შედეგია პოლიტიკურ, ეკონომიკურ,
სოციალურ, კულტურულ,
ტერმინთა სამოქალაქო ან სხვა სფეროებში,
ადამიანის ყველა უფლების და
განმარტება ფუნდამენტური თავისუფლების
სხვების თანასწორად, ცნობის,
რეალიზების ან სარგებლობის ხელის
შეშლა ან მათი უარყოფა.
შესაძლებლობის შეზღუდვაზე
დაფუძნებული დისკრიმინაცია
მოიცავს დისკრიმინაციის ყველა
ფორმას გონივრულ მისადაგებაზე
უარის თქმის ჩათვლით;

13
 (3) “გონივრული
მისადაგება” გულისხმობს
საჭირო და შესაბამისი
ცვლილებების და
შესწორებების შეტანას,
მოცემული გარემოების
საჭიროებების
ტერმინთა გათვალისწინებით, რომლებიც
არ იქცევიან დისპროპორციულ
განმარტება ან არა აუცილებელ ტვირთად,
შეზღუდული შესაძლებლობის
მქონე პირების მიერ სხვებთან
თანასწორად ადამიანის ყველა
უფლებით და ფუნდამენტური
თავისუფლებით სარგებლობის
ან მათი გამოყენების
უზრუნველყოფის მიზნით;
14
 (4) “უნივერსალური
დიზაინი” გულისხმობს ისეთი
პროდუქტების,
მოწყობილობების,
პროგრამების და
მომსახურებების შექმნას,
რომელთა გამოყენებასაც
ყველა შეძლებს, ყველანაირ
ტერმინთა პირობებში, ადაპტაციის ან
სპეციალური დიზაინის
განმარტება გამოყენების საჭიროების
გარეშე. “უნივერსალური
დიზაინი” არ გამორიცხავს
დამხმარე საშუალებებს
შეზღუდული შესაძლებლობის
მქონე პირების
განსაკუთრებული
კატეგორიებისთვის მაშინ,
15 როცა ეს აუცილებელია.
 სალამანკას
დეკლარაცია
ყველა ბავშვს აქვს უფლება ისწავლოს
თანატოლებთან ერთად კლასში;
ყველა ბავშვს აქვს უფლება მონაწილეობა მიიღოს
ბავშვებზე ორიენტირებულ საგანმანათლებლო
პროცესში, რათა მოხდეს მისი ინდივიდუალური
საჭიროებების დაკმაყოფილება;
ინკლუზიური განათლების განხორციელება სათანადო
პირობებით უზრუნველყოფს მასში ჩართულ ბავშვებს;
ინკლუზიური განათლება განაპირობებს ინკლუზიური
საზოგადოების წარმოშობასა და ეფექტურობას.

16
 ინკლუზიური განათლების
მარეგულირებელი
დოკუმენტები
1. კანონი ზოგადი განათლების შესახებ
2. ბრძანება 16/ნ
3. ეროვნული სასწავლო გეგმა

17
 ინკლუზიური განათლება

კანონი სახელმწიფო უზრუნველყოფს

ზოგადი თითოეული მოსწავლის (მათ შორის,
სპეციალური საგანმანათლებლო
განათლების საჭიროების მქონე მოსწავლის) მიერ
ზოგადი განათლების თავის
შესახებ საცხოვრებელ ადგილთან
მაქსიმალურად ახლოს, სახელმწიფო
ან მშობლიურ ენაზე მიღების უფლებას

18
 სსსმ მოსწავლეთა სტატისტიკური ზრდა
საჯარო სკოლებში წლების მიხედვით
10000
9000
8600 8950
8000 8230
7793
7000
6552
6000
5000 5267 5433
4000 3857
3000
3365
2000
1000
0
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
 საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე
მოსწავლეთა რაოდენობა საქართველოში
სსსმ მოსწავლეები რეგიონების მიხედვით
(სულ - 8950)
2990
3000
2500
2000
1500 1169
931 902 807
1000 656 538
384 281
500 235
57
0
ია ის
ი ი
თ
ი ი
აჭ
ა ო თ
ი ი ი ა
რ ეთ ხე ნე
თ
რ ელ ე ლ ლ არ
გუ ბი
ლ ერ კა ია რ ვა
ხ
რ
თ
რ
თ აჭ
თ იმ მთ მე
გ ჯა ქა ქა
ა- სა ხე- მო დ
ა
ხე
თ მც ქვ
ე ში
მც სა
 საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე
მოსწავლეთა რაოდენობა კლასების მიხედვით
სსსმ მოსწავლეები კლასების მიხედვით
(სულ - 8950)
1200
1037
986
932 895
1000 892
789 810
800 680
632 620
600
442
335
400

200

0
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი კლასი
 სტატისტიკა განვითარების
დარღვევების მიხედვით
სტატისტიკა განვითარების დარღვევების მიხედვით
(სულ - 8950)
2415 2420
2500 1960
2000 1230
1500
1000 490 435
500
0
ვა ზმ
ი ვა ვა ვა ვა
ვე ტი ვე ვე ვე ვე
ღ ღ ღ ღ ღ
არ აუ არ არ არ არ
დ დ დ დ დ
ი ი ს ის ი
რ ურ ნი თ
იკუ სმ
ე არ ვი
იზ უა
ლ უნ ქც
ე
ფ ტ ის
ექ ლ
ელ ავ
ტ სწ
ინ
 განათლების ფორმები
ინტეგრირებული კლასი − ჰომოგენური
საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე, სხვადასხვა
კლასში ჩარიცხული, ერთი ასაკის ან არაუმეტეს 3-წლიანი
ასაკობრივი სხვაობის მოსწავლეთა ერთობა (საქართველოში
ფუნქციონირებს ინტეგრირებული კლასები აუტიზმის სპექტრის აშლილობის ,
სმენის დარღვევისა და ინტელექტუალური განვითარების დარღვევის მქონე
ბავშვებისთვის)

სპეციალიზებული კლასი − ერთი ასაკის ან არაუმეტეს 3-

წლიანი ასაკობრივი სხვაობის, ჰომოგენური
საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლეთა
კლასი
23
რესურსსკოლა-
სენსორული ან/და
რესურს-სკოლები
მძიმე/ღრმა
ინტელექტუალური ან/და მოსწავლეთა რაოდენობა რესურს-სკოლებში
მრავლობითი დარღვევის
მქონე ან მრავლობითი 250
სენსორული დარღვევის 208
მქონე (ყრუ და უსინათლო) 200
მოსწავლეთა სკოლა, სადაც
ჩარიცხვა ხორციელდება
შესაბამისი რეგულაციების 150 119
დაცვით
100
პანსიონური მომსახურება 64
47
− საქართველოს განათლების
და  მეცნიერების მინისტრის 50 27 26 24
მიერ განსაზღვრული
კატეგორიის
0
სკოლის/რესურსსკოლის მიერ თბილისის თბილისის თბილისის თბილისის ქუთაისის ახალციხის ჭიათურის
დღის/სადღეღამისო სერვისის N200 N198 203 202 45 N7 N14
შეთავაზება, რომელიც მოიცავს
მოსწავლეების საცხოვრებელი
პირობებით, კვებითა და
დამატებითი
24
პროგრამებით/სერვისებით
 625; 7%

სპეციალური საგანმანათლებლო
საჭიროების მქონე მოსწავლეები საჯარო
და რესურს სკოლებში
სულ 8,950

8950; 93%
 მოსწავლეთა რაოდენობა რესურს სკოლებში
სკოლებში (515 სსსმ მოსწავლე)

350 322
300

250

200
146
150 119
100

50

0
მხედველობის სირთულეები სმენის სირთულეები ინტელექტუალური
დარღვევა
 ინტეგრირებული კლასები

ფსიქოლოგ
ი
აუტიზმის სპექტრის აშლილობის მქონე
მოსწავლეთა საგანმანათლებლო სერვისი

დამხმარე ბავშვ მასწავლ

სპეციალისტი
ი ებელი

სპეციალური
მასწავლებელ
ი
 ინკლუზიური განათლება

კანონი სახელმწიფო უზრუნველყოფს

ზოგადი თითოეული მოსწავლის (მათ შორის,
სპეციალური საგანმანათლებლო
განათლების საჭიროების მქონე მოსწავლის) მიერ
ზოგადი განათლების თავის
შესახებ საცხოვრებელ ადგილთან
მაქსიმალურად ახლოს, სახელმწიფო
ან მშობლიურ ენაზე მიღების უფლებას

28
29

დისკუსია
როგორ ხდება სსსმ
მოსწავლეების სწავლა -
სწავლება?
 ინკლუზიური განათლების
დანერგვის, განვითარებისა და
ბრძანება მონიტორინგის წესების, აგრეთვე
სპეციალური საგანმანათლებლო
16/ნ საჭიროების მქონე მოსწავლეთა
იდენტიფიკაციის მექანიზმის
დამტკიცების თაობაზე

30
 ინკლუზიურ
განათლებაში ჩართული
სპეციალისტები

სპეციალური მასწავლებელი ჟესტური ენის თარჯიმანი

ფსიქოლოგი ჟესტური ენის სპეციალისტი

ოკუპაციური თერაპევტი პერსონალური ასისტენტი

ენისა და მეტყველების მობილობისა და

სპეციალისტი ორიენტაციის სპეციალისტი

31
 ლ უ რ ი
სპეცია
დამ
ო
მას უკიდ

ე ბ ელ ი წა ებ

მასწავლ
ასწ ვლებ ლად
ავ ელ ან
საგ ლის ს თან საგნ
ანმ პ ე ი
სა ჭ ანა ეციალ რთად ს
მოს ი თ
წავ როებ ლებლ ური
ლე ი
ს/ მ ს მქ ო ო
ოსწ ნ
ავლ ე
ეებ
ე ბ ლის რტით ს
ა ს წ ავლ ტანდა
მ ს
ს ი ული რული ის, ინდი
ფე ზღვ დნ ვი
ჯგუფ დუალურ
პრო განსა ლი ცო და ურ ა ად
ო ფ ესიუ ვებისა კაციის მასთ დ მუშაობ /
პრ
ა რ -ჩვე ლიფი სწავლ ან/მათთ ს
უ ნ
ს ი კვა რი გაუმჯ ის შედეგე
ა ნ
ბ ამ ი
ნე პი ო ბ
შეს ა მ ქ ო სხვად ბესებისა ის
განვი ასხვა უნ და
თ არ ე არის
ბ ის მ
იზნით
;
ინკლუზიურ განათლებაზე მონიტორინგი
ინკლუზიურ
განათლებაზე
მონიტორინგის
სახეები

შიდა გარე
მონიტორინგი
მონიტორინგი
33
 მასწავლებლის
34 პროფესიული სტანდარტი
 ყველა მოსწავლის (მათ შორის, სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე
(შემდგომში – სსსმ) მოსწავლეების)  ჩართვა სასწავლო პროცესში;
 სასწავლო პროცესის დაგეგმვისას კონსტრუქტივიზმის ძირითადი პრინციპებისა და
დიფერენცირებული მიდგომების გათვალისწინება;
 სასწავლო პროცესის დაგეგმვისას ინკლუზიური განათლების პრინციპების
გათვალისწინება.
 სასწავლო პროცესში სხვადასხვა დონის კურიკულუმების გამოყენება და
მოდიფიცირება გრძელვადიანი და მოკლევადიანი სასწავლო მიზნების, ასევე
მოსწავლეთა საჭიროებებისა და ინტერესების გათვალისწინებით;
 თითოეული მოსწავლის, მათ შორის სსსმ მოსწავლის, საჭიროებასა და ინტერესებზე
მორგებული სასწავლო მიზნის შესაბამისი სტრატეგიების გამოყენება
 მოსწავლეთა შეფასების შედეგების ანალიზი ინკლუზიური განათლების პრინციპების
დაცვით და სასწავლო პროცესის დაგეგმვა მასზე დაფუძნებით;
 მოსწავლეებისათვის სასწავლო რესურსის თანამბარი ხელმისაწვდომობა
 პრაქტიკული მაგალითი

გიორგი არის 16 წლის სპეციალური საგანმანათლებლო

საჭიროების მქონე პირი, მას განათლება არ მიუღია არც ერთ
საჯარო სკოლაში, როგორ შეიძლება ჩაირიცხოს გიორგი
სკოლაში და მიიღოს განათლება.

• შეუძლია თუ არა 16 წლის გიორგის გახდეს საჯარო სკოლის

მოსწავლე?
• თუკი მიიჩნევთ, რომ ეს შესაძლებელია რომელ კლასში უნდა
ჩაირიცხოს იგი? როგორ უნდა დაიგეგმოს მისი
საგაკვეთილო პროცესი?

35
 პრაქტიკული მაგალითი

ლენა ერთ-ერთი საჯარო სკოლის მესამე კლასის მოსწავლეა.

მულტიდისციპლინური გუნდის შეფასების შედეგად აღმოჩნდა, რომ
ბავშვს ქცევის მხრივ გამოხატული სირთულეები აქვს. ლენა
საგაკვეთილო პროცესში იწყებს ნივთების სროლას ან/და იერიში
მიაქვს თანაკლასელებზე, დასვენების დროს სხვა მოსწავლეებს
ურტყამს და ამბობს უცენზურო სიტყვებს. ლენას თანაკლასლების
მშობლები სასტიკ პროტესტს გამოთქვამენ მათი შვილის კლასში ასეთი
სიტუაციის არსებობის გამო, მიიჩნევენ, რომ ლენა მათი შვილების
უსაფრთხოებას არღვევს და დაჟინებით მოითხოვენ ბავშვის სხვა
სკოლაში გადასვლას.

• თქვენ აღნიშნულ სკოლაში მასწავლებლად

• გთხოვთ გამოკვეთოთ თქვენი როლი აღნიშნულ პროცესში და
განსაზღვროთ პრობლემის დაძლევის სტრატეგია.

36
 მადლობა
ყურადღებისთვის

37