Akademija Zapadna Srbija

Visoka škola strukovnih studija u Užicu

 
Naziv studijskog programa
Zdravstvena nega
 
Seminarski rad
RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Student:
Nastavnik:
Biljana Pavlović ZN5/2020
Željko Karganović
 UVOD
U ukupnom zagađenju životne sredine medicinski otpad ne zauzima veliki deo, ali
je potencijalno najopasnija vrsta otpada, zbog visokog stepena rizika od razvoja
infekcija i zaraza. Neodgovarajući način rukovanja medicinskim otpadom i njegovo
nepravilno zbrinjavanje može imati dalekosežne javnozdravstvene posledice i znatan
uticaj na životnu sredinu
Upravljanje medicinskim otpadom počinje pri samom pružanju zdravstvene zaštite
i to pravilnim razvrstavanjem generisanog medicinskog otpada, na ekonomičan način
koji će minimizirati rizik po zdravlje i životnu sredinu.
Pažljivo razdvajanje i odvojeno sakupljanje medicinskog otpada je osnova za
minimizaciju i sigurno upravljanje medicinskim otpadom i mora biti isti u cijeloj
državi.
Odgovorni za pravilno razvrstavanje medicinskog otpada su proizvođači tog
otpada.
Najbolji način za identifikaciju pojedinih kategorija je odvajanje u ambalažu
određene boje.
 1. MEDICINSKI OTPAD
 
Osnovni izvori nastajanja medicinskog otpada su:

 bolnice,
 domovi zdravlja,
 stanice za dijalizu i centri za hemodijalizu (uključujući i
kućnu hemodijalizu),
 medicinski istraživački instituti,
 jedinice za doniranje krvi i banke krvi, biohemijske,
mikrobiološke i imunološke laboratorije,
 laboratorije za medicinsku genetiku,
 laboratorije za reprodukciju,
 instituti za patologiju,
 institucije za medicinsku prevenciju i rehabilitaciju,
 starački domovi,
 apoteke,
 zubne klinike i laboratorije za zubnu tehniku,
 privatne zdravstvene ustanove,
 centri za akupunkturu, i dr
 1. MEDICINSKI OTPAD

Medicinski otpad se definiše kao:

„sav otpad, opasan ili neopasan, koji se generiše pri
pružanju zdravstvenih usluga (dijagnostika, prevencija,
lečenje i istraživanja u oblasti humane i veterinarske
medicine)”

To je heterogena mešavina otpada, pri čemu 10–25% čini opasan otpad rizičan po zdravlje ljudi i
životnu sredinu.
 1. MEDICINSKI OTPAD
1.1. Kategorije medicinskog otpada

Kategorije medicinskog otpada koje se preporučuju za korišćenje u

Republici Srbiji bazira se na kategorizaciji iz Evropskog kataloga
otpada EU Direktiva broj 75/442/EEC.

Prema Evropskom katalogu otpada medicinski otpad definisan je

kao otpad koji nastaje pri pružanju zdravstvene zaštite u medicini i
veterini (ljudima i životinjama) i/ili srodnim istraživanjima i
zaveden je pod brojem 18 00 00 sa pododeljcima:

Pododeljak br. 18 01: Otpad iz bolnica i/ili domova zdravlja,

otpad koji nastaje pri postavljanju dijagnoza, lečenju ili pri
obavljanju preventivnih zdravstvenih usluga kod ljudi (u
humanoj medicini).
Slika 1. Klasifikacija medicinskog otpada prema
Evropskom katalogu otpada
 1. MEDICINSKI OTPAD
1.1. Kategorije medicinskog otpada
 1. MEDICINSKI OTPAD
1.2. Opasan medicinskog otpada

Klinički otpad deli se

Svetska zdravstvena na 7 različitih
organizacija grupa:
(WHO), klasifikovala je opasni medicinski otpad na klinički i neklinički.

 patološki,
 infektivni,
 farmaceutski,
 hemijski,
 oštre predmete,
 aerosole i posude pod pritiskom i
 radioaktivni otpad.
Slika 2. Klasifikacija medicinskog otpada
Svetske zdravstvene organizacije
 1. MEDICINSKI OTPAD
1.2. Opasan medicinskog otpada
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Za pravilno odlaganje medicinskog otpada, najvažniji korak koji se

Razvrstavanje ili drugim rečima sagregacija je jedna odmora uraditi
ključnih je razvrstavanje
aktivnosti otpada
pri efiksanom na samom
upravljanju mestu nastanka,
medicinskim otpadom.
odnosno u bolesničkim sobama, klinikama ili mestima nastanka
otpada.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Medicinski otpad razvrstava se na mestu nastanka uz poštovanje sledećih

pravila:

 opasan i neopasan otpad ne smeju se mešati;

 ukoliko je greškom izmešan opasan i neopasan otpad, celokupna količina
optada se smatra opasnim;
 na mestu nastanka otpada, mora biti dovoljan broj ambalažnih jedinica
(kontejnera, držača, kesa i sl.);
 kontejneri i kese moraju biti dobro zatvoreni;
 kontejneri i kese se ne smeju bacati;
 obezbediti odgovarajuće čišćenje i dezinfekciju u slučaju da se dogodi
probijanje ambalaže;
 osoblje koje rukuje otpadom mora nositi zaštitnu opremu;
 kese, kontejnere i sl. ambalažu puniti do tri četvrtine i zatim odlagati.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Prema Pravilniku o upravljanju medicinskim otpadom (Sl. glasnik RS, br. 49/2019):

 Opasan medicinski otpad klasifikuje se prema poreklu, karakteristikama i sastavu koji ga čini
opasnim.
 Sa neopasnim medicinskim otpadom koji je već izmešan sa opasnim medicinskim otpadom
postupa se kao sa opasnim otpadom.
 Ako se opasan medicinski otpad sastoji od više vrsta otpada, njegova klasifikacija se vrši u
skladu sa posebnim propisom kojim se uređuju kategorije, ispitivanje i klasifikacija otpada.
 Na mestu razvrstavanja opasnog medicinskog otpada postavlja se uputstvo, prema internim
procedurama zdravstvene ustanove, namenjeno osoblju koje sakuplja i razvrstava otpad, u
skladu sa propisom kojim se uređuje kategorizacija, ispitivanje i klasifikacija otpada.
 Oštri predmeti se sakupljaju odvojeno od ostalog medicinskog otpada.
 Pri upravljanju oštrim predmetima preduzimaju se mere prevencije od povreda i infekcija do
kojih može doći u toku rukovanja ovom vrstom medicinskog otpada i sa njima se postupa kao
sa infektivnim otpadom.
 Infektivni otpad, kao i citotoksični i citostatički otpad se sakuplja na način koji sprečava
direktan kontakt sa osobljem koje rukuje otpadom i ne sme se prepakivati na mestu nastanka.
2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Pri sakupljanju medicinskog otpada potrebno je:

• uspostaviti rutinski program

1
sakupljanja otpada
• otpad sakupljati svakodnevno sa svih
2
mesta nastanka
• kese sa otpadom moraju biti dobro
3
zatvorene

4 •kese sa otpadom moraju biti označene prema vrsti otpada

5 •pune kese (kontejnere), odmah zameniti praznim

 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

Za razvrstavanje otpada u ambulantama i bolnicama, postoje vrlo

jednostavni i praktični ormarići na točkove, veličine 1m x 1 m,
debljine 30 cm sa pregradnim ladicama, u koju se odmah sortira
papir, plastika, staklo i sl, a sa zadnje strane ti ormarići su otvoreni
kako bi se sadržaj iz ladica lako praznio.

Ormarići i posude mogu biti različite konstrukcije.

 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.1. Razvrstavanje medicinskog otpada prema bojama

Ključni dogovor koji definiše

uniformnost u upravljanju
medicinskim otpadom je sistem
razdvajanja medicinskog
otpada i obelžavanja istog
dogovorenim bojama prema
kategorijama, a koji se
primenjuje u svim
zdravstvenim ustanovama,
državnog i privatnog sektora.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA
2.2. Ambalaža za razdvajanje medicinskog otpada

Crnu kantu postvaljenu crnom najlon kesom za otpad koji je

sličan otpadu iz domaćinstva (komunalnom otpadu),

Žutu kantu postavljenu žutom kesom, pogodnom za tretman u

autoklavu, za infektivni otpad i potencijalno infektivni otpad, ali ne
i za otpad od oštrih predmeta.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.2. Ambalaža za razdvajanje medicinskog otpada

Crvenu kantu sa crvenom kesom ili crveni čvrsti

kontejnjer za farmaceutaski otpad.

Ljubičasti kontejnjer za citotoksični otpad i ljubičasti

kontejnjer za oštre predmete kontaminirane
citostaticima

patoanatomski otpad - u kese braon boje

Duple žute kese ili kontejnere žute boje -

otpad zagađen krvlju i telesnim tečnostima
Tečni otpad pakuje se u nepropusnu ambalažu koja
onemogućava izlivanje sadržaja i koja treba da bude čvrsto
zatvorena.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.2. Ambalaža za razdvajanje medicinskog otpada

Prilikom razvrstavanja medicinskog otpada u kese i kontejnjere
medicinsko osoblje mora poštovati nekoliko pravila:

 Medicinski otpad razvrstavati isključivo u kontejnjere i kese previđene

za odgovarajuću namenu,
 Kese i kontejneri pune se najviše do ¾, posle čega se čvrsto zatvaraju
i istovremeno zamenjuju novom ambalažom.
 Jednom zatvorene kese ne mogu se ponovo otvarati.
 Sav oštri otpad (izuzev radioaktivnog i citostatskogoštrog otpada)
nastao na odeljenju (igle, skalpeli, lancete, itd.) odlaže se na mestu
nastanka direktno u konteјnјer za oštri otpad, ne smејu se poklopci
vraćati na iglu.
 Igle i drugi oštri otpad odlažu se u kontejner tako da ne smејu viriti
izvan kontejnera,
 Veoma infektivan otpad (otpad koji sadrži uzročnike infekcije
Hepatitis B, Hepatitis C, HIV, MRSA i sl.) zahteva toplotnu ili
hemijsku sterilizaciju u području gde nastaje, te se takav ne predaje
ustanovi na krajnje zbrinjavanje.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.2. Ambalaža za razdvajanje medicinskog otpada

Prilikom razvrstavanja medicinskog otpada u kese i kontejnjere
medicinsko osoblje mora poštovati nekoliko pravila:

 Kulture i pribor iz mikrobiološkog laboratorija laboratorijski tehničar

ili drugo medicinsko osoblje odmah nakon upotrebe odlaže u plastične
kese ili kontejnјere koji su označeni oznakom za infektivni otpad i
namenjeni i kompatibilni sa procesom sterilizacije.
 Patološki otpad što kraće zadržavati na mestu nastanka.
 Odmah po utvrđivanju neispravnosti leka ili farmaceutske supstance
zdravstveni radnik obaveštava medicinsku sestru/tehničara ili
farmaceutskog tehničara zaduženog za priručnu apoteku, koji odlaže
otpad u odgovaraću ambalažu (plastične kese, kartonske kutije,
plastična ili metalna burad i sl.) koja je prilagođena svojstvima otpada
i označena oznakom “Opasnost! Opasan farmaceutski otpad”.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.2. Ambalaža za razdvajanje medicinskog otpada

Prilikom razvrstavanja medicinskog otpada u kese i kontejnjere
medicinsko osoblje mora poštovati nekoliko pravila:

 Kese i primarni kontejnjeri ostaju zatvoreni u toku celog procesa

upravljanja otpadom, od sakupljanja do konačnog odlaganja.
 Kese i kontejnjeri treba da budu obeleženi u skladu sa odredbama
Pravilnika o upravljanju medicinskim otpadom.
 Nakon razdvajanja i zatvaranja, kese i kontejnjeri sa otpadom se
odlažu u privremeno skladište blizu mesta nastanka, odakle se jednom
dnevno, prenose u centralno skladište u zdravstvenoj ustanovi ili na
drugo mesto tretmana otpada.

Slika 6. izgled privremenog

skladišta za odlaganje
medicinskog otpada
(zatvorenog i otvorenog)
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.3. Obeležavanje i označavanje medicinskog otpada

Kada se kategorija otpada ispravno identifikuje, infektivni medicinski otpad bi trebalo odložiti u kesu ili plastičan kontejner
odgovarajuće vrste i boje. Kesu ili mali kontejner treba ispravno označiti deklaracijom odgovarajuće boje, koju je potrebno
ispuniti na zakonski predviđen način.

Na ambalažu u kojoj je upakovan razvrstan medicinski otpad

stavljaju se nalepnice u pisanom obliku o opasnosti medicinskog
otpada dimenzije najmanje 50 mm x 75 mm, koje sadrže sledeće:
 simbol za označavanje otpada;
 datum nastanka otpada;
 indeksni broj i naziv vrste otpada prema Katalogu otpada;
 mesto nastanka otpada (naziv proizvođača medicinskog
otpada);
 količina otpada (u momentu preuzimanja);
 ime lica koje popunjava nalepnice.
 2. RAZVRSTAVANJE MEDICINSKOG OTPADA

2.3. Obeležavanje i označavanje medicinskog otpada

 UMESTO ZAKLJUČKA – KLJUČNI ASPEKTI TOKOM KRETANJA
MEDICINSKOG OTPADA KROZ ZDRAVSTVENU USTANOVU

Ketegorizacija – olakšano
bezbedno rukovanje, sprečava se
širenje infekcije, smanjuju se
troškovi jer se ne vrši tretman
neinfektivnog otpada (npr.
Odvajanje oštrih predmeta i Sakupljanje u kese i
slomljenog stakla od ostalog kontejnjere određene boje, koje
materijala) se pune do ¾, lepi se nalepnica
(izvor, datum, osoba)

Skladištenje – odlaže se na
Obeležavanje – da bi se znalo o
javnosti nedostupnom mestu,
kakvom se otpadu radi na
vidno oboleženom, strateški
osnovu podataka o deklaraciji i
lociranom, a ne u čekaonici,
boji nalepnice, odakle potiče i
hodnicima, ili između sprtaova.
sledljivos otpada od mesta
nastanka do finalnog tretmana
 Za dobru praksu upravljanja otpadom od ključnog je
značaja da zdravstveni radnici i saradnici tačno znaju šta
se od njih očekuje, da budu motivisani i propisno obučeni
za aktivnosti na zbrinjavanju medicinskog otpada.

Pripreme i obuka za uvođenje dobre prakse u upravljanju

medicinskim otpadom treba da budu dovoljno energične
kako bi proizvele promene u stavovima i ponašanju samih
zaposlenih u zdravstvenim ustanovama pogotovo kad se
zna da većina zdravstvenih radnika upravljanje
medicinskim otpadom smatra često ne tako važnom
aktivnošću.

HVALA NA PAŽNJI!