PAMANA NG

KABIHASNANG
ROMANO
AP8 QUARTER 2 WEEK 2
• MAGANDANG ARAW MGA MAG-AARAL SA IKAWALONG BAITANG!
KUMUSTA KAYO? SANA NASA LIGTAS AT MAAYOS KAYONG
KALAGAYAN, DAHIL NGAYONG ARAW, MAGLALAKBAY TAYO SA
NAKARAAN UPANG PAG-ARALAN ANG MGA KAGANAPANG MAY
MALAKING EPEKTO SA KASALUKUYAN.

AKO, SI SIR MEDEL, ANG INYONG TEACHER- RADIO-BROADCASTER,

ANG KASAMA NINYO DITO SA RADYO KAALAMAN SA ARALING
PANLIPUNAN, KUNG SAN LEARNING MO ANG NUMBER 1!
• NGAYONG ARAW, TUTUKLASIN NATIN ANG MGA KONTRIBUSYON NG
KABIHASNANG ROMANO. TATALAKAYIN DIN NATIN ANG KANILANG
KASAYSAYAN AT MGA PANGYAYARING NAGBIGAY-TINGKAD SA
KANILANG KABIHASNAN.

• KAYA IHANDA NYO NA ANG INYONG MGA AP MODULES, BALLPEN, AT

SAGUTANG PAPEL, AT MAKINIG NG MABUTI SA ATING TALAKAYAN
NGAYONG ARAW.

HANDA KA NA BA? TARA SIMULAN NA NATIN ANG ATING

PAGLALAKBAY!
• ITO ANG ATING MISYON NGAYONG ARAW:

• UNA, NATATAYA ANG MGA MAHALAGANG PANGYAYARI SA

KABIHASNANG ROMANO,

• PANGALAWA, NAIPAPALIWANAG ANG MGA KONTRIBUSYON NG

KABIHASNANG ROMANO.
• ANG BANSANG ITALY, O ITALYA AY MATATAGPUAN SA TIMOG-
KANLURANG BAHAGI NG EUROPE. ITO AY ISANG PENINSULA NA
NAKAUSLI SA MEDITERRANEAN SEA AT ANG HILAGANG BAHAGI AY
NAKAKABIT SA MAINLAND EUROPE.

• ANG PANGUNAHING LUNGSOD O CAPITAL NG ITALY AY ANG ROME.

ISA ITO SA MGA SIKAT NA SIYUDAD SA BUONG MUNDO DAHIL DITO
MATATAGPUAN ANG VATICAN CITY, ANG PINAKAMALIIT NA BANSA SA
BUONG MUNDO, AT SIYA RING TAHANAN NG SANTO PAPA O ANG
PINAKAMATAAS NA PINUNO NG SIMBAHANG KATOLIKO.
• SIKAT DIN ANG BANSANG ITALY SA MGA MAGAGANDA AT
ROMANTIKONG PASYALAN O TOURIST ATTRACTIONS KAGAYA NG
MILAN, LEANING TOWER OF PIZA, AT ANG VENICE GRAND CANAL.

• SA ITALY RIN NAGMULA ANG MGA PABORITO NATING PAGKAIN SA

KASALUKUYAN KAGAYA NG SPAGHETTI, LASAGNA, AT ANG FAVORITE
KO, ANG PIZZA!
• MASASABING ESTRATEHIKO ANG LOKASYON NG ROME DAHIL SA ILOG
TIBER NA NAG-UUGNAY DITO SA MEDITERRANEAN SEA. ANG
LOKASYONG ITO ANG NAGBIGAY-DAAN SA PAKIKIPAGKALAKALAN NG
ROME SA IBA’T-IBANG BANSA SA PALIGID NG MEDITERRANEAN.

• ANG ROME AY ITINATAG SA KALAGITNAAN NG IKA-8 SIGLO BCE NG

MGA UNANG ROMANO NA NAGSASALITA NG LATIN, ISANG SANGAY
NG WIKANG NABIBILANG SA INDO-EUROPEO.
• AYON SA MATANDANG ALAMAT, ANG ROME AY ITINATAG NG KAMBAL
NA SINA ROMULUS AT REMUS. HABANG SANGGOL PA LAMANG,
INIKALAGAY SILA SA ISANG BASKET AT IPINAANOD SILA NG KANILANG
AMA SA TIBER RIVER, DAHIL SA TAKOT NA ANGKININ NG KAMBAL
ANG KANYANG TRONO.

ANG KAMBAL AY ISINAGIP AT INARUGA NG ISANG BABAENG LOBO O

WOLF. NANG LUMAKI ANG KAMBAL AY BUMALIK SILA SA KAHARIAN
AT INANGKIN ANG TRONO, AT DITO NAGSIMULA ANG PAGKAKATAG
NG ROME.
• ANG MGA ROMAN AY TINALO NG MGA ETRUSCAN, ANG KALAPIT NA
TRIBO SA HILAGA NG ROME. SILA AY MAGAGALING SA SINING,
MUSIKA, AT SAYAW. DALUBHASA RIN SILA SA ARKITEKTURA,
GAWAING METAL, AT KALAKALAN. TALENTED! (NASAYO NA ANG
LAHAT)

TINURUAN NILA ANG MGA ROMANO SA PAGPAPATAYO NG MGA

GUSALING MAY ARKO, MGA AQUEDUCT, MGA BARKO, PAGGAMIT NG
TANSO, PAGGAWA NG MGA SANDATA, PAGTATANIM NG UBAS, AT
PAGGAWA NG ALAK. SHARING IS CARING!
• NAGSIMULA ANG REPUBLIKANG ROMANO NOONG 509 BCE, NANG
PAMUNUAN NI LUCIUS JUNIUS BRUTUS, ISANG ROMANO, ANG
PAGTATABOY SA MGA ETRUSCAN SA LUPAIN NG ROME.

• ITINATAG NIYA ANG REPUBLIKANG ROMANO NANG MAITABOY NIYA

ANG HULING HARING ETRUSCAN NA SI TARQUINIUS SUPERBUS.
NAGTAGAL ANG REPUBLIKA HANGGANG 31 BCE.
• SA ILALIM NG REPUBLIKANG ROMANO, SA HALIP NA PUMILI NG HARI,
NAGHALAL ANG MGA ROMANO NG DALAWANG KONSUL NA MAY
KAPANGYARIHANG TULAD NG HARI AT NANUNUNGKULAN SA LOOB
NG ISANG TAON LAMANG.

• KUNG ATING SUSURIIN, ANG UNANG PARAAN NG ELEKSIYON O

HALALAN AY NAGANAP SA PANAHONG ITO. SA KASALUKUYAN, ISANG
MAHALAGANG BAHAGI ANG HALALAN SA PAGPILI NG MGA
NARARAPAT NA MAGING PINUNO NG ATING BANSA.
• BAWAT ISANG KONSUL AY MAY KAPANGYARIHANG PIGILIN ANG PASYA
NG ISA. KAPAG MAY HINDI PAGKAKASUNOD ANG DALAWANG
KONSUL, NAGDUDULOT ITO NG PAGBAGAL SA PAGPAPATUPAD NG
MGA BATAS AT IBA PANG PROGRAMA PARA SA MGA ROMANO.

• SA ORAS NG KAGIPITAN O DIGMAAN, KINAKAILANGANG PUMILI NG

ISANG DIKTADOR NA MANUNUNGKULAN LAMANG SA LOOB NG
ANIM NA BUWAN. NAGTATAMASA ANG DIKTADOR NG HIGIT NA
KAPANGYARIHAN KAYSA MGA KONSUL.
• KUNG INYONG MAPAPANSIN, REPUBLIKA LAMANG SA PANGALAN
ANG PAMAHALAAN NG ROME SUBALIT KONTROLADO LAMANG ITO
NG MGA MAHARLIKA.

• SA LIPUNAN NG SINAUNANG KABIHASNANG ROMANO, MAY

DALAWANG PANGKAT NG TAO SA KANILANG LIPUNAN. UNA RITO AY
ANG MGA PATRICIAN, NA SYANG BINUBUO NG MGA MAHARLIKA.
DITO NAGMUMULA ANG MGA KONSUL AT DIKTADOR.

• ANG PANGALAWA NAMAN AY ANG MGA PLEBEIAN. BINUBUO SILA

NG MGA MANDIRIGMANG MAMAMAYAN, AT MGA
PANGKARANIWANG TAO.
• WALANG KAPANGYARIHAN ANG MGA PLEBEIAN AT HINDI RIN SILA
MAKAPAG-AASAWA NG PATRCIAN. #MAGKABILANG MUNDO.

• TRIVIA TIME

• ALAM NYO NA BA ANG “RIGHT TO VETO” O ANG KAPANGYARIHAN NG

PANGULO NA PIGILAN O TUTULAN ANG ISANG PANUKALANG BATAS O
PROGRAMA AY NAG UGAT SA HIDWAAN SA PAGITAN NG MGA
PATRICIAN AT PLEBEIAN?
• DAHIL SA PANG-AABUSO NG MGA PATRICIAN SA MGA PLEBEIAN,
NAG-AKLAS SILA SA PAMAMAGITAN NG PAG-ALIS SA ROME AT
NAGTUNGO SILA SA LUGAR NA TINAWAG NA BANAL NA BUNDOK.

• SA TAKOT NG MGA PATRICIAN NA MAWALAN NG MGA

MANGGAGAWA AT HUMINA ANG KANILANG KAPANGYARIHAN,
SINUYO NILA ANG MGA PLEBEIAN NA BUMALIK SA ROME SA
PAMAMAGITAN NG MGA SUMUSUNOD NA KASUNDUAN:
• 1. PAGPAPATAWAD SA MGA PAGKAKAUTANG NG MGA PLEBEIAN.

• 2.PAGPAPALAYA SA MGA PLEBEIAN NA NAKULONG O NAALIPIN DAHIL

SA PAGKAKAUTANG.

• 3. PAGHALAL NG DALAWANG MAHISTRADO O TRIBUNE NA

MAGIGING KINATAWAN NG MGA PLEBEIAN SA SENADO, AT
MAGPOPROTEKTA SA KANILANG KARAPATAN.
• ANG MGA MAHISTRADO O TRIBUNE AY MAY KAKAYAHANG PIGILAN
ANG ISANG BATAS. GINAGAWA ITO SA PAMAMAGITAN NG PAGTAAS
NG KAMAY AT PAGSIGAW NG “VETO!”.

• DITO NAGMULA ANG KONSEPTO NG RIGHT TO VETO NA SYANG

GINAGAMIT PA RIN SA KASALUKUYAN KAPAG NAKITA NG PANGULO
NA HINDI MAGANDA ANG ISANG PANUKALANG BATAS O PROGRAMA.
• NGAYON NAMAN, TALAKAYIN NATIN ANG ILAN SA MGA
KONTRIBUSYON NG KABIHASNANG ROMANO.

• SA LARANGAN NG BATAS, NARIYAN ANG TWELVE TABLES NA

NAGSASAAD NG PAGKAKAPANTAY-PANTAY, PATRCIAN KA MAN O
PLEBEIAN.

• MAIHAHALINTULAD ITO SA ATING KONSTITUSYON DAHIL

PINANGANGALAGAAN NITO ANG KARAPATAN NG LAHAT NG
MAMAMAYAN.
• SA LARANGAN NAMAN NG INHENYERIYA O ENGINEERING, ISANG
HALIMBAWA ANG APPIAN WAY NA NAG-UUGNAY SA ROME AT TIMOG
ITALY. ANG DAANANG ITO AY NAGAGAMIT PA RIN SA KASALUKUYAN.

• GUMAWA RIN SILA NG MGA AQUEDUCT UPANG DALHIN ANG TUBIG

SA MGA LUNGSOD.
• SA ARKITEKTURA NAMAN, ISANG MAHALAGANG KONTRIBUSYON NG
MGA ROMANO AY ANG PAGKAKATUKLAS SA SEMENTO. MARUNONG
RIN SILANG GUMAMIT NG STUCCO, ISANG PLASTER NA PAMPAHID AT
PANTAKIP SA LABAS NG PADER.

• DAHIL SA MGA KONTRIBUSYONG ITO, MAS NAPATIBAY ANG MGA

GUSALING GINAGAWA SA KASALUKUYANG PANAHON.

• MABABASA NINYO SA PAHINA 14 NG INYONG AP MODULE ANG IBA

PANG MGA KONTRIBUSYON NG KABIHASNANG ROMANO.
• TUNAY NGANG NAPAKALAWAK NG SAKLAW AT IMPLUWENSIYA NG
KABIHASNANG ROMANO. SA LAWAK NG KANILANG NASASAKUPAN
HINDI MAITATANGGI ANG LAWAK DIN NG KANILANG KONTRIBUSYON
SA IBA’T-IBANG DAKO NG DAIGDIG.

• NGAYON NAMAN, TAYAHIN NATIN ANG INYONG NATUTUNAN SA

PAGLALAKBAY NATIN NGAYONG ARAW. IHANDA NA ANG INYONG
MGA WEEK 2 ANSWER SHEETS AT BALLPEN, AT SUBUKAN NATING
SAGUTAN ANG GAWAIN SA PAGKATUTO BILANG 8. GAME?
• 1. ITO ANG GUSALING IPINAKILALA NG MGA ROMANO BILANG
BULWAGAN NA NAGSISILBING KORTE AT PINAGPUPULUNGAN NG
ASSEMBLY.
• A. COLLOSEUM
• B. BASILICA
• C. FORUM
• AQUEDUCT.

• AT ANG TAMANG SAGOT AY LETTER B- BASILICA. MAHUSAY!

• 2. ITO AY TUMUTUKOY SA LUGAR BILANG SENTRO NG LUNGSOD.
• A. COLLOSEUM
• B. BASILICA
• C. FORUM
• D. AQUEDUCT

• AT ANG TAMANG SAGOT AY C- FORUM. VERY GOOD!

• 3. SILA AY MAY KAPANGYARIHANG TULAD NG HARI AT
NANUNGKULAN SA LOOB LAMANG NG ISANG TAON. BAWAT ISA AY
MAY KAKAYAHANG PIGILIN ANG ISA.
• A. EMPERADOR
• B. PLEBEIAN
• C. DIKTADOR
• D. KONSUL

• AT ANG TAMANG SAGOT AY D! KONSUL. VERY GOOD.

• 4. SIYA AY NAGTATAMASA NG HIGIT NA KAPANGYARIHAN KAYSA MGA
KONSUL.
• A. DIKTADOR
• B. PATRICIAN
• C. EMPERADOR
• D. KONSUL

• AT ANG TAMANG SAGOT AY A! DIKTADOR. VERY GOOD!

• 5. ANG MGA SUMUSUNOD AY ITINUTURING NA
PINAKAMAHALAGANG KONTRIBUSYONN NG KABIHASNANG
ROMANO, MALIBAN SA_____
• A. SENADO
• B. ASSEMBLY
• C. BAKAL
• D. BATAS

• AT ANG TAMANG SAGOT AY C! BAKAL. MAGALING MGA MAG-AARAL!

BASIC DIBA!
• OH, NAG ENJOY BA KAYO SA ATING PAGLALAKBAY? ALAM KO MARAMI
KAYONG NATUTUNAN NGAYONG ARAW. WAG KANG MAG-ALALA
DAHIL SA SUSUNOD NATING EPISODE MAS MARAMI PA TAYONG
BANSANG LALAKBAYIN AT MGA KABIHASNANG TATALAKAYIN.

• KUNG MAY MGA KATANUNGAN KAYO TUNGKOL SA ARALING

PANLIPUNAN, WAG MAHIHIYANG MAGTANONG KAY SIR MEDEL!
PWEDE KAYONG MAG-CHAT SA INYONG MGA GC O SA MESSENGER
KO AT TUTULUNGAN KO KAYO SA ABOT NG AKING MAKAKAYA.
• MULI, AKO SI SIR MEDEL, ANG INYONG TEACHER-RADIO
BROADCASTER PARA SA 87.9 RADYO PAG-ASA, TULONG-DUNONG
PARA SA EDUKASYON! NA NAGSASABING… SA RADYO-KAALAMAN SA
ARALING PANLIPUNAN, LEARNING MO ANG NUMBER 1!