PAG-USBONG AT PAG-UNLAD

NG MGA KLASIKAL NA LIPUNAN

SA EUROPE
PANGKAT 4 POSEIDON
 ANG MGA MINOANS
• AYON SA MGA ARKEOLOGO, ANG KAUNA-UNAHANG SIBILISASYON AEGEAN AY NAGSIMULA SA CRETE
MGA 3100 BCE O BEFORE THE COMMON ERA.
• TINAWAG ITONG KABIHASNANG MINOAN BATAY SA PANGALAN NI HARING MINOS, ANG MAALAMAT
NA HARING SINASABING NAGTATAG NITO.
• KILALA ANG MGA MINOAN BILANG MAHUHUSAY GUMAMIT NG METAL AT IBA PANG TEKNOLOHIYA.
• NAKATIRA SILA SA MGA BAHAY NA YARI SA LARYO BRICKS AT MAY SISTEMA SILA NG PAGSULAT
• MAGAGALING DIN SILANG MANDARAGAT.
• HINDI NAGTAGAL, KINILALA NAMAN ANG KNOSSOS BILANG ISANG MAKAPANGYARIHANG LUNGSOD AT
SINAKOP NITO ANG KABUUAN NG CRETE.
• DITO MATATAGAPUAN ANG ISANG NAPAKATAYOG NA PALASYO NA NAKATAYO SA DALAANG EKTARYA
NG LUPA AT NAPAPAGILIRAN NG MGA BAHAY NA BATO.
• ANG PALASYO AY NASIRA NG SUNOD-SUNOD NA SUNOG AT IBA PA PANG MGA NATURAL NA KALAMIDAD.
• PAGLIPAS NG ILAN PANG TAON NA TINATAYA 1600 HANGGANG 1100 BCE NARATING NG CRETE ANG
KANYANG TUGATOG.
• UMUNLAD NG HUSTO ANG KABUHAYAN DITO DULOT NA RIN NG PAKIKIPAGKALAKALAN NG MGA MINOAN
SA SILANGAN AT PALIGID NG AEGEAN.
• DUMARAMI ANG MGA BAYAN AT LUNGSOD AT ANG KNOSSOS ANG NAGGING PINAKAMALAKI.
• SA PAMAYANANG MINOAN AY MAY APAT NA PANGKAT NG TAO: ANG MGA MAHARLIKA, MGA
MANGANGALAKAL, MGA MAGSASAKA AT MGA ALIPIN.
• SILA AY MASAYAHING MGA TAO AT MAHILIGIN SA MGA MAGAGANDANG BAGAY AT KAGAMITAN.
• MAGING SA PALAKASAN AY DI NAGPAPAHULI ANG MGA MINOAN.
• SILA NA SIGURO ANG UNANG NAKAGAWA NG ARENA SA BUONG DAIGDIG KUNG SAAN NAGSASAGAWA
NG MGA LABANAN SA BOKSING.
• ANG KABIHASNANG MINOAN AY TUMAGAL HANGGANG 1400 BCE. NAGWAKAS ITO NOONG SALAKAYIN
ANG KNOSSOS NG MGA DI NAKIKILALANG MANANALAKAY NA SUMIRA AT NAGWASAK SA BUONG
PAMAYANAN.
• TULAD NG INAASAHAN, ANG IBA PANG MGA LUNGSOD NG MGA MINOAN AY BUMAGSAK AT ISA-ISANG
NAWALA.
 ANG MGA MYCENAEAN

• BAGO PA MAN SALAKAYIN AT SAKUPIN NG MGA MYCENAEAN ANG CRETE, NASIMULAN NA NILANG
PAUNLARIN ANG ILANG PANGUNAHING KABIHASANAN SA TIMOG GREECE.
• ANG MYCENEA NA MATATAGPUAN 16 KILOMETRO ANG LAYO SA APLAYA NG KARAGATANG
AEGEAN ANG NAGGING SENTRO NG KABIHASNANG MYCENEAN.
• ANG MGA LUNGSOD DITO AY PINAG-UGNAY NG MAAYOS NA DAANAN AT MGA TULAY.
• NAPAPAGILIRAN NG MAKAKAPAL NA PADER ANG LUNGSOD UPANG MAGSILBING PANANGGALANG
SA MGA MAAARING LUMUSOB DITO.
• PAGDATING NG 1400 BCE, ISA NANG NAPAKALAKAS NA MANDARAGAT ANG MGA MYCENAEAN AT
ITO AY NALUBOS NG MASAKOP AT MAGUPO NILA ANG CRETE.
• NAIUGNAY NILA ANG CRETE SA LUMALAGONG KABIHASNAN SA GREECE.
• MARAMING MGA SALITANG MINOAN ANG NAIDAGDAG SA WIKANG GREEK.
• ANG SINING NG MGA GREEK AY NAIMPLUWENSYAHAN NG MGA ISTILONG MINOAN.
• ILAN SA MGA ALAMAT NG MINOAN AY NAISAMA SA MGA KWENTO AT ALAMAT NG GREEK.
• BAGAMAT WALANG NAIWANG MGA NAKASULAT NA KASAYSAYAN, ANG PAGSASALIN-SALIN NG MGA KWENTO NG
MGA HARI AT BAYANING MYCENAEAN AY LUMAGANAP.
• DI NAGLAON ANG MGA KWENTONG ITO AY NAG-UGNAY SA MGA TAO AT SA MGA DIYOS-DIYOSAN.
• ITO ANG SINASABING NAGGING BATAYAN NG MITOLOHIYANG GREEK.
• SA BANDANG HULI, HINDI NAILIGTAS NG MGA PADER NA KANILANG GINAWA ANG MGA MYCENAEAN SA PAGLUSOB
NG MGA MANANALAKAY.
• NOONG 1100 BCE, ISANG PANGKAT NG TAO MULA SA HILAGA ANG PUMASOK SA GREECE AT IGINUPO ANG MGA
MYCENAEAN.
• SILA AY KIILALANG MGA DORIAN.
• SAMANTALA ISANG PANGKAT NAMAN NG TAO NA MAYROON DIN KAUGNAYAN SA MGA MYCENAEAN ANG TUMUNGO
SA TIMOG NG GREECESA MAY LUPAIN SA ASIA MINOR SA MAY HANGGANAN SA KARAGATANG AEGEAN.
• ANG MGA PANGYAYARING ITO AY TINAGURIANG DARK AGE O MADILIM NA PANAHON NA TUMAGAL DIN NANG HALOS
300 TAON
 ANG MGA POLIS
• DAHIL SA MGA DIGMAAN BAGO PA ANG PANAHONG HELLENIC, NAGTAYO NG MGA KUTA ANG MGA GREEK
SA MGA LUGAR SA MAY GILID NG MGA BUROL AT SA MGA TALUKTOK NG BUNDOK UPANG
MAPROTEKTAHAN ANG KANILANG SARILI SA PAGSALAKAY NG IBA’T-IBANG PANGKAT.
• DITO NAGSIMULA ANG MGA LUNGSOD – ESTADO O POLIS KUNG SAAN HANGO ANG SALITANG MAY
KINALAMAN SA PAMAYANAN TULAD NG PULISYA, POLITIKA, AT POLITICO.
• MAY MALAKI AT MALIIT NA POLIS.
• ANG PINAKAHUWARANG BILANG NA DAPAT BUMUO NG ISANG POLIS AY 5000 NA KALALAKIHAN DAHIL
NOON AY SILA LAMANG ANG NAILAGAY SA OPISYAL NA TALAAN NG POPULASYON NG LUNGSOD-ESTADO.
• KARAMIHAN SA MGA POLIS AY MAY MGA PAMAYANANG MATATAGPUAN SA MATATAAS NA LUGAR NA
TINAWAG NA ACROPOLIS O MATAAS NA LUNGSOD.
• SA ACROPOLIS MATATAGPUAN ANG MATATAYOG NA PALASYO AT TEMPLO KUNG KAYA’T ITO ANG
NAGGING SENTRO NG POLITIKA AT RELIHIYON NG MGA GREEK.
 ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO

• ANG ATHENS AY ISA LAMANG MALIIT NA BAYAN SA GITNANG TANGWAY NG GREECE NA

TINATAWAG NA ATTICA.
• ANG BUONG REHIYON AY HINDI ANGKOP SA PAGSASAKA KAYA KARAMIHAN SA MGA
MAMAMAYAN NITO AY NAGTATRABAHO SA MINAHAN, GUMAGAWA NG MGA CERAMICS, O
NAGGING MANGANGALAKAL O MANDARAGAT.
• HINDI NANANAKOP NG MGA KOLONYA ANG ATHENS, SA HALIP, PINALALAWAK NITO ANG
KANILANG TERITORYO NA NAGING DAHILAN UPANG ANG IBA PANG NAYON SA ATTICA AY
SUMALI SA KANILANG PAMAMAHALA.
• SA SINAUNANG KASAYSAYAN, ANG ATHENSAY AY PINAMUMUNUAN NG MGA TYRANT NA NOON
AY NANGANGAHULUGANG MGA PINUNONG NAGSUSULONGNG KARAPATAN NG KARANIWANG
TAO AT MAAYOS NA PAMAHALAAN.
• SA SIMULA, ANG ATHENS AY PINAMUMUNUAN NG HARI NA INILAHAL NG ASEMBLEYA NG MGA
MAMAAN AT PINAPAYUHAN NG MGA KONSEHO NG MAHARLIKA.
• ANG ASEMBLEYAAY BINUBUO NAMAN NG MAYAYAMAN NA MAY MALAKING KAPANGYARIHAN.
• ANG MGA PINUNO NA ITO AY TINATAWAG NA ARCHON NA PINABURAN ANG MAY KAYA SA
LIPUNAN.
• UPANG MAPIGIL ANG LUMALALANG SITWASYON NG MGA DI NASISIYAHANG KARANIWANG TAO,
NAGPAGAWA ANG MGA MAYAYAMAN NA TAO O ARISTOKRATA NG NAKASULAT NA BATAS KAY
DRACO, ISANG TAGAPAGBATAS.
• SA GITNA NG MGA PAGBABAGONG ITO NANATILING HINDI KONTENTO ANG MGA MAMAMAYAN
NG ATHENS. MARAMING ATHENIAN ANG NAGPAALIPIN UPANG MAKABAYAD NG MALAKING
PAGKAKAUTANG. MARAMI RIN SA KANILA ANG NAGNAIS NG MAS MALKING BAHAGI SA
LARANGAN NG POLITIKA.
 SI SOLON

• ANG SUNOD NA PAGBABAGO AY NAGANAP NOONG 594 BCE SA PANGUNGUNA NI SOLON NA MULA SA
PANGKAT NG ARISTOKRATA NA YUMAMAN SA PAMAMAGITAN NG PAKIKIPAGKALAKALAN .
• SI SOLON AY KILALA SA PAGIGING MATALINO AT PATAS.
• SI SOLON AY GUMAWA NG SISTEMANG LEGAL KUNG SAAN LAHAT NG MALAYANG KALALAKIHANG
IPINANGANAK MULA SA MAGULANG NA ATHENIAN AY MAAARING MAGING HURADO SA KORTE.
• ANG MGA REPORMANG PAMPOLITIKA NA GINAWA SOLON AY NAGBIGAY NG KAPANGYARIHAN SA MGA
MAHIHIRAP AT KARANIWANG TAO.
• NAGSAGAWA RIN SIYA NG MGA REPORMANG PANGKABUHAYAN UPANG MAISULONG ANG DAYUHANG
KALAKALAN AT MAPABUTI ANG PAMUMUHAY NG MGA MAHIHIRAP.
 SI PISISTRATUS

• NOONG 546 BCE, ISANG POLITIKONG NAGNGANGALANG PISISTRATUS, ANG NAMUNO SA

PAMAHALAAN NG ATHENS,
• BAGAMAT MAYAMAN SIYA, NAKIUHA NIYA ANG SPORTA AT PAGTITIWALA NG KARANIWANG
TAO.
• MAS RADIKAL ANG PAGBABAGONG IPINATUPAD NIYA TULAD NG PAMAMAHAGI NG
MALALAKING LUPANG SAKAHAN SA WALANG LUPANG MAGSASAKA.
• NAGBIGAY SIYA NG PAUTANG AT NAGBUKAS NG MALAWAKANG TRABAHO SA
MALALAKING PROYEKTONG PAMPUBLIKO. PINAGBUTI NIYA ANG SISTEMA NG PATUBIG.
• NOONG 510 BCE, NAGANAP MULI ANG PAGBABAGO SA SISTEMANG POLITICAL NG ATHENS SA
PAMUMUNO NI CLEISTHENES
• HINATI NIYA ANG ATHENS SA SAMPUNG DISTRITO.
• LIMAMPUNG KALALAKIHAN ANG NAGMULA SA BAWAT DISTRITO AT MAGLILINGKOD SA KONSEHO NG
TAGAPAYO UPANG MAPAGSIMULA NG BATAS ASEMBLEYA ANG TAGAGAWA NG MGA PINAIIRAL NA BATAS.
SA KAUNA-UNAHANG PAGKAKATAON, NAKABOTO SA ASEMBLEYA ANG MGA MAMAYAN, MAY ARI MAN
NG LUPA O WALA.
• UPANG MAPANATILI ANG KALAYAAN NG MGA MAMAYANAN, IPINATUPAD NI CLEISTHENES ANG ISANG
SISTEMA KUNG SAAN BAWAT TAON AY BINIBIGYAN NG PAGKAKATAON ANG MGA MAMAMAYANNA ITURO
ANG TAONG NAGSISISLBING PANGANIB SA ATHENS.
• DAHIL SA ANG PANGALAN AY ISUNULAT SA PIRA-PIRASONG PALAYOK NA TINATAWAG NA OSTRAKON, ANG
SISTEMA NG PAGPAPATAPON O PAGTATAKWIL SA ISANG TAO AY TINATATAWAG NA ORSTRACISM.
• SA PAGSAPIT NG 500 BCE, DAHIL SA LAHAT NG MGA REPORMANG NAIPATUPAD SA ATHENS, ANG
PINAKAMAHALAGANG NAGANAP AY ANG PAGSILANG NG DEMOKRASYA SA ATHENS, KUNG SAAN
NAGKAROON NG MALAKING BAHAGI ANG MGA MAMAYANAN SA PAMAMALAKAD NG KANILANG
PAMAHALAAN.
 ANG BANTA NG PERSIA
• HANGARIN NG PERSIA NA PALAWAKIN ANG IMPERYO NITO SA KANLURAN.
• NOONG 546 BCE, SINILAKAY NI CYRUS THE GREAT ANG LYDIA SA ASIA MINOR.
• IPINAGPATULOY NI DARIUS I, ANG NAGMANA NG TRONO NI CYRUS THE GREAT, ANG
HANGANGARING ITO.
• NOONG 499 BCE, SINALAKAY NIYA ANG MGA KALAPIT NA KOLONYANG GREEK SA LABANANG
PANDAGAT SA MILETUS NOONG 494 BCE.
• BILANG PAGHAHANDA SA NAPIPINTONG PANANALAKAY NG PERSIA, SINIMULAN NG ATHENS ANG
PAGGAWA NG ISANG PLOTA O FLEET NA PANDIGMA.
• ANG UNANG PAGSALAKAY NG PERSIA SA GREECE AY NAGANAP NOONG 490 BCE SA ILALIM NI
DARIUS.
• TINAWID NG PLOTA NG PERSIA ANG AEGEAN SEA AT BUMABA SA MARATHON, ISANG KAPATAGAN SA
HILAGANG-SILANGAN NG ATHENS.
• TINALO NG 10,000 PUWERSA NG ATHENS ANG HUMIGIT-KUMULANG 25,000 PUWERSA NG PERSIA.
• IPINAGPATULOY NI XERXES, ANAK NI DARIUS ANG TANGKANG PAGBAGSAK NG ATHENS.
• NOONG 480 BCE, ISANG MADUGONG LABANAN ANG NAGANAP SA THERMOPYLAE, ISANG MAKIPOT NA
DAANAN SA GILID NG BUNDOK AT NG SILANGAN BAYBAYIN NG CENTRAL GREECE
• SINALAKAY AT SINAKOP NI XERXES ANG ATHENS.
• SUBALIT DINALA NI THEMISTOCLES ANG LABANAN SA DALAMPASIGAN NG PULO NG SALAMIS KUNG
SAAN ANG DAGAT AY LUBHANG MAKIPOT. NAHIRAPANG IWASAN NG MALAKING BARKO NI XERXES ANG
MALIIT NA BARKO NG ATHENS NA PILIT NA BINABANGGA ANG MGA ITO HANGGANG SA MABUTAS.
• ISA-ISANG LUMUBOG ANG PLOTA NG PERSIA.
• ANG NALALABING HUKBO NI XERXES AY TINALO NG MGA ALYANSA NG MGA LUNGSOD – ESTADO NG
GREECE SA PAMUMUNO NI PAUSANIAS NG SPARTA.
• KABILANG SA ALYANSANG ITO ANG ATHENS, SPARTA, CORINTH, AT MEGARA
 DIGMAANG PELOPONESSIAN
• NAIS NI PERICLES NA MANATILI ANG KAPANGYARIHAN DI LAMANG SA ATHENS KUNDI MAGING SA MGA
KALAPIT NITONG MGA LUNGSOD-ESTADO AT MAGING SA PERSIA.
• HINDI LAHAT NG LUNGSOD – ESTADO AY SUMANG-AYON SA GINAWA NG ATHENS NA PAGKONTROL SA
DELIAN LEAGUE TULAD NG SPARTA, CORINTH, AT IBA PA AY NAGTATAG NG SARILI NILANG ALYANSA SA
PAMUMUNO NG SPARTA AT TINWAG ITONG PELOPONESSIAN LEAGUE.
• NOONG 431 BCE, NILUSOB NG SPARTA ANG MGA KARATIG POOK NG ATHENS NA NAGGING SIMULA NG
DIGMAANG PELOPONESSIAN.
• BATID NI PERICLES NA MAHUSAY NA MANDIRIGMA SA LUPA ANG MGA SPARTAN KUNG KAYAT INIUOS NIYA
ANG PANANATILI NG MGA ATHENIAN SA PINADERANG LUNGSOD. SAMANTALA INATASAN NIYA ANG MGA
SANDATAHANG LAKAS NG ATHENS NA LUSUBIN SA KARAGATAN ANG MGA SPARTAN. NGUNIT
SINAWAINGPALAD NA MAY LUMAGANAP NA SAKIT NA IKINAMATAY NG LIBO-LIBONG TAO, KASAMA NA SI
PERICLES NOONG 429 BCE
• LAHAT NG MGA PUMALIT KAY PERICLES AY HINDI NAGTAGUMPAY DAHILAN SA MGA
MALING DESISYON.
• ISA NA RITO SI ALCIBIADES. MATAPOS SIYANG AKUSAHAN NG MGA ATHENIAN NA
LUMALABAG SA PANINIWALANG PANRELIHIYON , TUMAKAS SIYA PATUNGONG
SPARTA UPANG IWASAN ANG PAG-UUSIG SA KANYA.
• DOON SIYA AY NAGLINGKOD LABAN SA KANYA MISMONG MGA KABABAYAN.
• DI NAGLAON BUMALIK DIN SI ALCIBIADES SA ATHENS AT SIYA AY PINTAAWAD AT
BINIGYANG-MULI NG PAGKAKATAONG PAMUNUAN ANG SANDATAHANG LAKAS NG
ATHENS.
• ANG DALAWAMPU’T PITONG TAONG DIGMAAN NG PELOPONESSIAN AY ISANG
MALAKING TRAHEDYA PARA SA GREECE. NAGKAROON NG MALAWAKANG
PAGKAWASAK NG ARI-ARIAN AT PAGKAMATAY NG MGA TAO. LUMALALA RIN ANG
SULIRANIN SA KAWALAN NG HANAPBUHAY, PAGTAAS NG PRESYO NG MGA BILIHIN,
AT KAKULANGAN SA PAGKAIN
EBALWASYON
1. KELAN NILUSOB NG SPARTA ANG MGA KARATIG POOK NG
ATHENS NA NAGING SIMULA NG DIGMAANG PELOPONNESIAN?
A. 331 BCE C. 445 BCE
B. 413 BCE D. 431 BCE

2. KELAN NAMUNO SI PISISTRATUS SA PAMAHALAAN NG

ATHENS?
A. 540 BCE C. 556 BCE
B. 546 BCE D. 557 BCE
3. ANG MGA MINOANS AY NAKATIRA SA BAHAY NA YARI
SA ________?
A. LARYO BRICKS C. LANSETA DE KAHOY
B. KAHOY D. KAHOY

4. SIYA AY KILALA SA PAGIGING MATALINO AT PATAS?

A. CYRUS THE GREAT C. SOLON
B. AARON AFRICA D. PISISTRATUS
5. ANG SISTEMA NG PAGPAPATAPON O PAGTATAKWIL SA ISANG TAO AY
TINATATAWAG NA _______?
A. ORSTRACISM C. SISTEMANG BARTER
B. OSTRAKON D. WALA SA NABANGGIT

6. KINILALA NAMAN ANG KNOSSOS BILANG ISANG MAKAPANGYARIHANG

LUNGSOD AT SINAKOP NITO ANG KABUUAN NG CRETE.
A. KOSSOS C. KVOKOS
B. KROKOS D. WALA SA NABANGGIT
7. ANO ANG IBIG SABIHIN NG ACROPOLIS?
A. MAYAMANG LUNGSOD C. MAHIRAP NA
LUNGSONSOD
B. MALAKING LUNGSOD D. MATAAS NA LUNGSOD

8. ANG ATHENS AY ISA LAMANG MALIIT NA BAYAN SA GITNANG

TANGWAY NG GREECE NA TINATAWAG NA_______.
A. ATTICA C. AFRICA
B. ANTARTICA D. AMPUSTA
9. ANG UNANG PAGSALAKAY NG PERSIA SA GREECE AY
NAGANAP NOONG 490 BCE SA ILALIM NI______.
A. DYRROTH C. CYRUS
B. DARIUS D. ALUCARD

10. IPINAGPATULOY NI XERXES, ANAK NI DARIUS ANG

TANGKANG PAGBAGSAK NG ATHENS.
A. XERXES C. LAPU-LAPU
B. PEGASUS D. LING
BONUS!!! 
BONUS QUESTION:
ANONG ORAS SINEND NANG
STUDENT NO.5 NAMIN ANG EVAL?
(3PTS)
(HINT: HAPON MGA 2:00PM - 4:00PM
NIYA SINEND)