Μια συζήτηση για την Άυλη Πολιτιστική

Κληρονομιά
Σταυρούλα –Βίλλυ Κ. Φωτοπούλου
Διευθύντρια Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς,
Αν. Διευθύντρια Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγεινάκης» -Κέντρο Εθνομοσικολογίας
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
26.02.2019
 Η Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003)

✤ Διεθνής διάλογος για το νόημα

και το χαρακτήρα της
Πολιτιστικής Κληρονομιάς
γενικότερα

✤ Γιατί Άυλα και όχι “πολιτισμός

των προβιομηχανικών -
νεωτερικών κοινοτητων”
 Η Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003)

✤ Γιατί όχι “Λαϊκός Πολιτισμός”

✤ Ανάπτυξη νέων
προσεγγίσεων στη διαχείριση
και στην προστασία της
κληρονομιάς
 Η διαχείριση της ζώσας παράδοσης και η
"Αλλαγή Παραδείγματος"

✤ Στροφή στις Δημόσιες Πολιτικές Πολιτισμού:

✤ Συμμετοχική προσέγγιση –ενδυνάμωση των κοινοτήτων-
συλλόγων –φορέων που επιτελούν/ασκούν στοιχεία της Άυλης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς
✤ Διάκριση διαφύλαξης και προστασίας
✤ Διατομεακή προσέγγιση
 Τι είναι τα Ευρετήρια της Άυλης
Πολιτιστικής Κληρονομιάς
o Δεν είναι στατικά λήμματα σε λαογραφικές εγκυκλοπαίδειες
o Δεν είναι ακαδημαϊκές διατριβές
o Δεν είναι «σωστική εθνολογία»
Είναι δυναμικά εργαλεία για τους ανθρώπους που ασκούν στοιχεία της άυλης κληρονομιάς
★ Γράφονται από τους ίδιους
★ Εμπεριέχουν τις δικές τους αντιλήψεις για ό,τι αυτοί θεωρούν ότι είναι στοιχείο της κληρονομιάς τους
★ Δίνουν τις δικές τους προοπτικές για το μέλλον τους και το μέλλον της κοινότητάς τους (σχέδια
διαφύλαξης)
★ Ανάδειξη της αξίας της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς σημαίνει επανεκτίμηση παραδόσεων και
γνώσεων που συνδέονται με συγκεκριμένους τόπους και συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, ειδικά
των αειφορικών
 Εθνικό Ευρετήριο ΑΠΚ της Ελλάδας http://ayla.culture.gr
1.Μεσογειακή Διατροφή
2.Παραδοσιακή Ξυλοναυπηγική
3.Καλλιέργεια Μαστίχας στη Χίο
4.Τηνιακή Μαρμαροτεχνία
5.Εθιμικό Δρώμενο των Μωμόερων στην περιοχή της
Κοζάνης
6.Ιερά Δάση της Ηπείρου (Ζαγόρι και Κόνιτσα)
7.Τέχνη της Ξερολιθιάς
8.Ψαλτική Τέχνη
9.Θέατρο Σκιών (Καραγκιόζης)
10.Ρεμπέτικο
11.Τσακώνικος Χορός
12.Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι
13.Πανηγύρι Δεκαπενταύγουστου στο Συρράκο
14.Μετακινούμενη Κτηνοτροφία
15.Σαπωνοποιία Πατούνη, Κέρκυρα
16.Τέχνη των Λαγκαδινών Μαστόρων της Πέτρας
17.Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου
18.Αμπελοοινική Παράδοση Σαντορίνης
19.Υφαντική παράδοση Αστερουσίων Κρήτης
20.Το πανηγύρι τ’ Αη-Συμιού στο Μεσολόγγι
21.Εθνοβοτανικές γνώσεις και πρακτικές της Κρήτης
22.Η καλλιέργεια της μαύρης (κορινθιακής) σταφίδας στη
Δυτική Ελλάδα
23.Τρανός Χορός, Βλάστη Κοζάνης
24.Τσακώνικο Μνημόσυνο, Βασκίνα Κυνουρίας
25.Βλάχικος Γάμος, Θήβα
26.Στειακός Πηδηχτός Χορός, Λασίθι
Υπό εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο
• Καρπάθικο Γλέντι
• Καρναβάλι Σοχού
• Χορός Σέρρα
• Μπουζούκι, τζουράς, μπαγλαμάς
• Ερωτόκριτος
• Απολλωνιάτικες Καμουζέλες Ρόδου
• Τεμπελέκια, τα παραδοσιακά κάλαντα της Νέας Βύσσας
• Η αγροδιατροφική παράδοση του χαρουπιού στην Κρήτη
• Καλαθοπλεκτική Βωλάξ Τήνου
• Καρσάνικο Κέντημα
• Αντλητικοί Ανεμόμυλοι Οροπεδίου Λασιθίου
• Ο πολιτισμός της Ελιάς και του Λαδιού
• Το έθιμο του Άη-Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας
• Η Μεσοσπορίτισσα στην Ελευσίνα
 Η λαογραφική ύλη, ο υλικός πολιτισμός και οι πολιτισμικές
πρακτικές σε νέο πλαίσιο

Πεδία στα οποία εκδηλώνεται η άυλη πολιτιστική κληρονομιά

➢Στις προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις
➢Στις επιτελεστικές τέχνες (χορός, τραγούδι, μουσική)
➢Στις κοινωνικές πρακτικές, στις τελετουργίες και στις εορταστικές
εκδηλώσεις
➢Στις γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν
➢Στην τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία
 Η αξία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

★ Παράγοντας βιώσιμης ανάπτυξης

★ Πηγή νοηματοδότησης και ενέργειας για τις σύγχρονες κοινωνίες
★ Δημιουργικότητα και Καινοτομία, μέσα από τις παλιές φόρμες και τέχνες
★ Το «μαλακό» υπόβαθρο των ταυτοτήτων μας, μια επίμονη και δύσκολα εξαλειφόμενη παράδοση. Ο
προφορικός και ομαδικός της χαρακτήρας σημαίνει ότι γύρω της δημιουργούνται κοινότητες ανθρώπων.
Και οι άνθρωποι έχουν αποδείξει ότι δεν εγκαταλείπουν τις ταυτότητες και τις κοινότητές τους, ακόμη κι
όταν ξεριζωθούν από τον τόπο και τα υλικά τους αποκτήματα.
★ Ανανεώσιμος πόρος: όσο περισσότεροι ασκούν μια τεχνική/χειροτεχνία, συμμετέχουν σε μια χορευτική,
μουσική παράδοση, μεταδίδουν μια προφορική παράδοση, τόσο αυτή ανθεί, ενισχύεται, ισχυροποιείται
★ Ανανεώσιμος πόρος: για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του παρόντος και να σχεδιάσουμε το μέλλον
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

http://ayla.culture.gr