Chương 4

LÝ THUYẾT NGƯỜI TIÊU DÙNG

Lý thuyÕt lîi Ých

Ph©n tÝch bµng quan

1. Lý thuyÕt lîi Ých
Ng­ưêi tiªu dïng tèi ®a ho¸ lîi Ých lµ xu h­ưíng t©m lý liªn
quan ®Õn hµnh vi øng xö khi quyÕt ®Þnh lùa chän TD
- Cã së thÝch tiªu dïng
- Giíi h¹n bëi ng©n s¸ch tiªu dïng
1.1. C¸c kh¸i niÖm
Lîi Ých (U): møc ®é hµi lßng, nh­ư ý khi tiªu dïng mang l¹i
Tæng Ých lîi (TU) Tæng sè sù hµi lßng khi tiªu dïng
H&DV
TU = U1 + U2 + U3 + … + Un
Lîi Ých cËn biªn (MU) TU
MU   TU Q/
Q
 Tổng lợi ích và lợi ích cận biên
TU

0 Q
1 2 3 4 5

MU Lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn

0 1 2 3 4 5 Q
1.2. Quy luËt Ých lîi cËn biªn gi¶m dÇn: lµ thùc tiÔn tiªu
dïng
Quy luËt m« t¶ khi Tiêu Dùng thªm 1 ®¬n vÞ s¶n
phÈm th× Ých lîi cËn biªn cña hµng hãa sau Ýt h¬n so
víi ®¬n vÞ hµng hãa tr­ưíc
Quan hÖ gi÷a MU vµ TU
• MU > 0  TU t¨ng khi tiªu dïng t¨ng, song møc
t¨ng gi¶m dần. Lîi ich cËn biªn ®­ược đo bằng biểu gi¸
• MU = 0  TU = max MU < 0  TU gi¶m
• Møc tho¶ m·n ®¹t ®­ưîc cao – s½n sµng thanh to¸n gi¸ cao

Q thấp - MU thÊp - P s½n sµng tr¶ thÊp

Q cao – P thÊp
 1.3. Lợi ích cận biên và đường cầu
MU

D
Q
0 1 2 3 4 5

# Vì sao đường cầu lại có độ dốc nghiêng xuống (độ dốc âm)
MU = P  Biểu diễn lợi ích cận biên (phần dương)
Ví dụ: Người TD có I = 55.000$ mua 2 HH X và Y; Px = 10.000
Py = 5.000$; Lợi ích thu được từ việc tiêu dùng là TUx và TUy
như cho bảng dưới đây. Áp dụng nguyên tắc MUi max MU/P
 Lựa chọn số lượng X và Y tối ưu?
X TUx MUx MUx/Px Y TUy MUy MUy/Py

1 60 60 6 1 20 20 4
2 110 50 5 2 38 18 3.6
3 150 40 4 3 53 15 3
4 180 30 3 4 64 11 2.2
5 200 20 2 5 70 6 1.2
6 206 6 0.6 6 75 5 1
7 211 5 0.5 7 79 4 0.8
 1.4. ThÆng dư­tiªu dïng CS

Lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ ngư­êi tiªu dïng s½n sµng tr¶ vµ gi¸ thùc
tÕ. §ã lµ phÇn diÖn tÝch n»m d­ưíi ®­ưêng cÇu D vµ trªn møc gi¸
P*.
# Lùa chän tiªu dïng tèi ­ưu ë
MU, P

møc s¶n phÈm Q*

CS

P*
D
Q
Q*
Trạng thái cân bằng hay tiêu dùng tối ưu: MU = P*
MUi/max MU/P
Nếu từ 2 HH thì nguyên tắc: MUx/Px = MUy/Py
H¹n chÕ cña lý thuyÕt lîi Ých

Lîi Ých lµ kh¸i niÖm chñ quan

Gi¶ ®Þnh ®o l­ưêng lîi Ých lµ kh«ng chÝnh x¸c

Quy luËt lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn lµ mét hiÖn t­ưîng t©m lý

Quy luËt lîi Ých gi¶m dÇn chØ ®óng trong thêi gian ng¾n.
 2. Ph©n tÝch bµng quan
Ng­ưêi tiªu dïng tèi ®a hãa lîi Ých trong sù rµng buéc
víi ng©n s¸ch cña hä

2.1. Së thÝch cña ngư­êi tiªu dïng - ®ư­êng bµng quan

Gi¶ ®Þnh vÒ hµnh vi tiªu dïng
1. Së thÝch hoµn chØnh và có tính bắc cầu
2. Së thÝch là nhÊt qu¸n và có thể so sánh được
3. Ng­ưêi tiªu dïng thÝch nhiÒu h¬n Ýt
4. Lợi ích cận biên giảm dần
 §­ưêng bµng quan
Qy
Khái niệm: Là tập
hợp các kết hợp hàng
hóa khác nhau (giỏ
•B hàng hóa) mà mang
Vïng ®ư­îc lại cùng một mức lợi
thÝch h¬n A
ích như nhau cho
•A người tiêu dùng.
Vïng kh«ng ­a
Đường bàng quan =
thÝch b»ng A đồng mức lợi ích =
U
•C đồng mức thỏa dụng
Qx
Qy
TÝnh chÊt ®­ưêng bµng quan
- Dèc xuèng gièng như­®­ưêng cÇu
- §é dèc biÓu thÞ sù thay thÕ 2 H
•A
sao cho tæng lîi Ých lµ kh«ng ®æi
Y
X
•B
Y
X •C
Y
X
•D U

Qx
 BiÓu ®å bµng
Qy
quan
U3 > U2 > U1

U3
U2
U1
O
Qx
TÝnh chÊt cña biÓu ®å bµng quan
• C¸c ®­ưêng bµng quan kh«ng c¾t nhau
• §­ưêng bµng quan n»m xa gèc täa ®é h¬n biÓu
thÞ møc tháa m·n cao h¬n
Qy Qy

Qy2 xA xB Qy1 •A •B
U1 U1
Qy1 x
C U2 U2
O Qx1Qx2 Qx1 O Qx
Qx1 Qx2

Chøng minh
 2.2. Tû lÖ thay thÕ cËn biªn MRS

Qy Y
MRS x / y 
X
•A
Y X . MUx + Y . MUy = 0

X
•B MU x
MRS x / y 
Y X MU y
•C
Y
X
•D
Qx
 Hai tr­ưêng hîp ®Æc biÖt
Hai hµng ho¸ thay thÕ Hai hµng ho¸ bæ sung

Qy Qy

U3
U2
U1 U2 U3 U1
O O
Qx Qx
 2.3. Rµng buéc ng©n s¸ch
* Rµng buéc ng©n s¸ch (budget constraint) biÓu thÞ
c¸c kÕt hîp hµng ho¸ kh¸c nhau mµ ng­ưêi tiªu dïng cã
thÓ mua ®ư­îc với thu nhập cho trước
VÝ dô B = 50.000®, Px = 5.000®, Py =
Qy 10.000®
Q 10 8 6 4 2 0
x

Qy 0 1 2 3 4 5

Phư­¬ng tr×nh ®ư­êng ng©n s¸ch B B = Px Qx+ Py Qy

B Px
Qy   .Qx
Py Py
B Px
O §é dèc cña B = -
Qx Py
 * Sự dịch chuyển đường ngân sách
Thu nhËp thay ®æi: B dÞch chuyÓn theo tû lÖ thuËn
Qy
Gi¸ hµng ho¸ thay ®æi: B xoay theo trôc

Đường NS bị gãy
Y

B - Px/Py

- (Px+t)/Py

B0 B1
B2 X
O Qx
Px X1
2.4. Lùa chän tèi ­ưu cña ng­ưêi tiªu dïng

Qy Px
MRSx/y = -
PY

•A •D

Qy* •E U3 MU x Px
U2 
•C U1 MU y Py
O
Qx* B Qx
2.5. X©y dùng ®­ưêng cÇu
Qy
§­ưêng gi¸ tiªu dïng
E •E2
•E 0 • 1
U2
U0 U1
B0 B1 B2
O Qx0 Qx1 Qx2 Qx
Px
Px0 •E 0
Px1 •E 1
Px2 •E 2
Dx
Qx0 Qx1 Qx2 Qx
2.5. ¶nh h­ưëng thu nhËp vµ ¶nh hư­ëng thay thÕ

¶ nh h­ưëng thay thÕ (SE), phÇn thay ®æi chØ do

thay ®æi trong PX g©y ra, víi thu nhËp thùc tÕ gi÷
nguyªn
¶nh h­ưëng thu nhËp (IE), phÇn thay ®æi chØ do
thay ®æi trong thu nhËp thùc tÕ g©y ra, víi gi¸
tư¬ng ®èi (míi) gi÷ nguyªn.

Tổng hợp sự thay đổi của I và P  TE = SE + IE

Y

B
A
 C’ 
 U1’
U2
C
U1

B1 B3 B4 B2
X1 X2 X3 X4 X
Y

B
A
 
I2
C 
I1

X1 X3 X2 B1 B3 B2 X

SE = X3-X1
IE = X2-X3
Khi PX gi¶m SE lu«n d­ư¬ng, IE cã thÓ d­ư¬ng cã thÓ ©m.
NÕu SE > 0 vµ IE > 0 th× ®­ưêng cÇu dèc xuèng
NÕu SE > 0 vµ IE < 0 th× x¶y ra hai trư­êng hîp
SE  IE th× ®­ưêng cÇu dèc tho¶i xuèng

SE  IE th× ®­ưêng cÇu dèc ®øng

Bài tập ứng dụng Chương 4
1. Một người TD có hàm lợi
ích U = (4X – 8).Y; người
TD có 30 tr chi cho 2 HH X
và Y. Px = 3 tr, Py = 6 tr,
để tối đa hóa lợi ích TD:
•Xác định kết hợp X và Y
•Nếu Px = 6 tr thì tập hợp X’,
Y’
•Viết PT đường cầu đối với
X biết rằng nó là hàm tuyến
tính.
2. Một người TD có I = 100 tr
mua 2 HH X và Y với Px = 10
tr, Py = 5 tr. TU = X^2.Y^2
•Viết PT đường NS
•Tính MUx, MUy, MRSx/y
•Xác định tập hợp X và Y 
Umax
•I và Py không đổi, còn Px
giảm = 5 tr viết PT đường cầu.
Bài tập ứng dụng C4 (tiếp theo)

3. Một người TD có I = 30$ chi cho 2 HH X và Y. Lợi ích

TD của mỗi loại HH như sau:
x/y 1 2 3 4 5 6 7 8 9

TUx 50 98 134 163 188 209 227 242 254

TUy 75 117 153 181 206 230 248 265 281

a. Nếu Px = 6$, Py = 5$, tìm tập hợp tiêu dùng tối ưu để

Umax?
b. Nếu I tăng và = 39$ kết hợp tiêu dùng thay đổi thế nào?
c. Với I = 30$ những Px giảm = 3$, xác định tập hợp tiêu
dùng mới?
 Bài tập ứng dụng chương 4 (tiếp theo)

4. Một người TD có I = 30 tr chi cho 2

HH X và Y. Lợi ích TD của mỗi loại
HH như sau:
x/y 1 2 3 4 5 6 7

TUx 50 95 135 170 200 225 245

TUy 80 150 210 260 300 330 350

a. Người TD phân bổ I = 30  Umax?

b. Nếu I = 70 kết hợp TD mới là?
 Bài tập ứng dụng chương 4 (tiếp theo)

6. Một người TD 2 hàng hóa X và Y đạt trạng thái cân bằng

tại điểm E và F như hình minh họa:
Y
a.Cho biết điều gì thay đổi khi NS
xoay từ AB sang AC?
A
b. So sánh 2 trạng thái E, F, nhận
xét gì về 2 hàng hóa đó? F
E

B C X