CHÖÔNG 3

LYÙ THUYEÁT VEÀ SÖÏ LÖÏA CHOÏN

CUÛA NGÖÔØI TIEÂU DUØNG
3.1 LYÙ THUYEÁT HAØNH VI CUÛA NGÖÔØI
TIEÂU DUØNG

3.2 LÖÏA CHOÏN SAÛN PHAÅM VAØ TIEÂU

DUØNG TOÁI ÖU
3.1 LYÙ THUYEÁT HAØNH VI CUÛA NGÖÔØI
TIEÂU DUØNG
3.1.1 Muïc tieâu:

Ngöôøi tieâu duøng luoân muoán toái ña hoùa

höõu duïng, lôïi ích

3.1.2. Höõu duïng U (Utility)

a.Khaùi nieäm

Höõu duïng laø möùc ñoä thoûa maõn, lôïi ích cuûa
ngöôøi tieâu duøng khi tieâu duøng saûn phaåm
b. Toång höõu duïng: TU
Laø höõu duïng khi tieâu duøng saûn phaåm trong 1 ñôn vò thôøi
gian

TU
6

5
4
TU
3
2

1 2 3 4 5 Q
Nhaän xeùt

Toång höõu duïng gia taêng khi gia taêng

duøng saûn phaåm

Toång höõu duïng ñaït cöïc ñaïi, taïi ñoù goïi

laø ñieåm baõo hoøa

Tieáp tuïc gia taêng tieâu duøng saûn phaåm

quá ñieåm baõo hoøa, toång höõu duïng khoâng
nhöõng khoâng taêng coøn coù xu höôùng
giaûm.
c. Höõu duïng bieân: MU (marginal Utility)

KN:
Laø phaàn toång höõu duïng gia taêng khi gia
taêng tieâu duøng theâm 1 saûn phaåm trong
cuøng 1 ñôn vò thôøi gian.
DTU
MUX =
DX
 Coâng thöùc tính

MU = TUn – TUn-1

MU = TUi – TUi-1
DQ
MU = DTU
DQ
MU

1 2 3 4 5
Q
MU
 Nhaän xeùt:
*Höõu duïng bieân luoân giaûm daàn khi gia taêng
tieâu duøng saûn phaåm
MU MU

100
50
40

MU
5
1 2 1 2

MU
*Tuøy vaøo ñaëc ñieåm sp ñöôøng höõu duïng bieân
coù ñoä doác nhieàu hoaëc ít
 3.2 Löïa choïn saûn phaåm vaø tieâu duøng toái öu
 Caân baèng tieâu duøng
3.2.1 Baèng söï löïa choïn
VD: Ngöôøi tieâu duøng coù M = 11ñ; mua 2 sp X vaø
Y; Px = 1ñ/sp, Py = 1 ñ/sp
Qx MUx Qy MUy
1 38 1 40
2 35 2 36
3 31 3 34
4 28 4 29
5 23 5 26
6 20 6 23
7 16 7 18
8 10 8 14
Haõy choïn maáy x; maáy y ñeå TU max

1ñ thöù nhaát choïn Y

1ñ thöù nhì choïn X
1ñ cuoái cuøng choïn Y
Khi Px = Py
MUx = MUy -> MUx – MUy = 0

MUx  MUy -> MUx – MUy -> O

VD2:
M = 19ñ; X, Y vôùi Px = 2ñ/sp ;Py 1ñ/ sp

Qx MUx Qy MUy
1 102 1 55
2 94 2 50
3 86 3 45
4 76 4 40
5 64 5 35
6 50 6 30
7 34 7 25
Vaãn tìm (X, Y) ? -> TUmax

1ñ thöù nhaát choïn saûn phaåm Y

1ñ thöù nhì choïn saûn phaåm X
1ñ cuoái cuøng choïn saûn phaåm Y
Khi Px  Py
MUx MUy MUx MUy
  O
Px Py Px Py

MUx MUy MUx MUy

  o
Px Py Px Py
3.2.2. Caân baèng baèng phöông phaùp hình hoïc
a. Ñöôøng Ñaúng Ích (Ñöôøng Baøng Quan)

•Cô Sôû Hình Thaønh

• Ngöôøi tieâu duøng luoân muoán toâi ña hoùa

höõu duïng

• Saûn phaåm caøng nhieàu höõu duïng caøng cao

• A hôn B, B hôn C, nghóa laø A hôn C

VD:

TRÖÔØNG HÔÏP QUAÀN AÙO THÖÏCPHAÅM

Y X
A 70 10
B 60 14
C 50 19
D 40 25
E 30 32
F 20 40
G 10 50
Y

U1

X
KN:

- Taäp hôïp caùc ñieåm chæ ra söï phoái hôïp

giöõa 2 saûn phaåm X vaø Y vôùi cuøng möùc
höõu duïng.

- Caùc ñieåm treân ñöôøng ñaúng ích coù möùc

höõu duïng nhö nhau
Tyû leä thay theá bieân
Y

A
YA

YB B

XA XB X
Ñoä doác treân ñöôøng ñaúng ích theå hieän tæ leä thay theá giöõa 2
saûn phaåm X vaø Y goïi laø tæ leä thay theá bieân (MRS)
MRS =
DY
DX
Baûn ñoà ñöôøng ñaúng ích

U3
U2
U1
X
Nhaän xeùt:

Caùc ñöôøng ñaúng ích beân phaûi phía treân coù

möùc höõu duïng cao hôn caùc ñöôøng beân traùi
phía döôùi.

Hai ñöôøng ñaúng ích treân cuøng 1 ñoà thò

khoâng theå caét nhau, ñieàu naøy nghóa laø vôùi
moïi ñieåm treân ñoà thò. Theå hieän 1 söï phoái
hôïp giöõa x vaø y vaø chæ cho ra 1 möùc höõu
duïng maø thoâi
b.Ñöôøng ngaân saùch (ñöôøng thu nhaäp)

Ngöôøi tieâu duøng vôùi thu nhaäp M

Mua 2 saûn phaåm X, Y vôùi PX, PY

M = PY Y + Px X
M PX
Y=  .X
PY PY

Ñaây laø phöông trình ñöôøng thu nhaäp

Khaûo saùt:

X=OY=
M : Ñieåm caét truïc tung
PY
: Soá Saûn phaåm Y mua ñöôïc (khi khoâng mua X)

Y=OX=
M : Ñieåm caét truïc hoaønh
PX : Soá saûn phaåm X mua ñöôïc (khi khoâng mua Y)

PX : Heä soá goùc

PY
: Tæ giaù
Daáu (-) : Theå hieän quan heä nghòch bieán
Giöõa X vaø Y
Y

M
PY

X
M
PX
KN:

- Ñöôøng ngaân saùch laø taäp hôïp caùc ñieåm

chæ ra söï phoái hôïp giöõa 2 saûn phaåm X vaø
Y vôùi cuøng möùc thu nhaäp

- Caùc ñieåm treân ñöôøng ngaân saùch coù möùc

thu nhaäp nhö nhau
Thay ñoåi ñöôøng ngaân saùch
Thay ñoåi do thay ñoåi ngaân saùch
ngaân saùch thay ñoåi:Ngaân saùch taêng

M  D M PX (2)
Y2   .X
PY PY

X = 0  Y2 = M DM
PY
Soá saûn phaåm Y mua ñöôïc taêng khi khoâng mua X
Heä soá goùc Y = heä soá goùc Y2 -> Y // Y2
D M > 0: Thu nhaäp taêng

 Ñöôøng ngaân saùch dòch chuyeån song song

sang phaûi
D M < 0: Thu nhaäp giaûm

 Ñöôøng Ngaân saùch dòch chuyeån song song

sang traùi
 Thay ñoåi do thay ñoåi giaù 1 saûn phaåm
Giaû söû Px thay ñoåi; Px giaûm.
M PX
Y1 =  .X 1 (1)
PY PY
'
M PX
-> Y2 =  . X 2 (2)
PY PY

X2= 0 -> Y2 = M :Ñieåm caét truïc tung khoâng ñoåi

PY
Y2 = 0 -> X2 = M :Soá saûn phaåm X mua taêng
P' X (Khi khoâ n g mua Y)
 Y

M
PY

1 2
X
M M
'
PX PX
PX Ñöôøng ngaân saùch tröôït ra phía ngoaøi
PX Ñöôøng ngaân saùch tröôït vaøo phía trong
3.2.3. Toái ña hoùa höõu duïng
Y

A
B

C
U4
D U3
E U2
U1 X
 Nhaän xeùt :

Caùc ñieåm caét nhau A, B, D, E höõu duïng

chöa toái ña

Caân baèng tieâu duøng taïi ñieåm tieáp xuùc C

Khoâng ñaït höõu duïng U4, do giôùi haïn thu

nhaäp
BÀI TẬP
Một người tiêu dùng có thu nhập I = 900 dùng để mua 2
sản phẩm X và Y với Px = 10đ/sp; Py =40đ/sp. Mức thỏa
mãn được thể hiện qua hàm số TU =(X-2)*Y
1.Viết phương trình đường ngân sách theo 3 dạng khác
nhau
2.Viết phương trình hữu dụng biên cho hai loại hàng
hóa
3.Tìm phối hợp tối ưu giữa hai loại hàng hóa và tính
tổng hữu dụng tối đa đạt được

30
Bài giải
 Câu 1:
Người tiêu dùng có thu nhập 900 (I) để mua 2 hàng hóa
nên số tiền này bằng tổng số tiền chi mua hàng hóa X
(PX*X) cộng với tiền chi mua hàng hóa Y (PX*X), vậy
phương trình đường ngân sách là:
10X +40Y = 900
X + 4Y = 90 (1)
 Phương trình này có thể được viết lại dưới 2 dạng
Y=f(X) và X=f(Y) bằng cách chuyển vế như sau:
 X = -4Y +90 (2), hoặc
 Y = -1/4X +45/2 (3)
31
Bài giải
 Câu 2
Từ lý thuyết ta biết được, hàm hữu dụng biên là đạo
hàm của hàm tổng hữu dụng
MUX =(TU)x’ = Y
và MUY =(TU)Y’ = X-2

32
Bài giải
Câu 3:
Theo lý thuyết, phối hợp tối ưu giữa 2 hàng hóa đạt
được khi thỏa mãn hệ phương trình:
I = Px*X + PY*Y (1) - PT đường ngân sách
và MUX*PY = MUY*PX (2) - PT tối ưu trong tiêu dùng
Thế các giá trị có được từ đề bài và kết quả câu trên vào,
ta được
900 = 10*X + 40*Y (1’)
và Y*40 = (X-2)*10 (2’)

33
Bài giải
90 = X + 4Y (1’’)
và 2 = X – 4Y (2’’)
Lấy (2’’) + (1’’)
=> 2 X = 92 ó X = 46
Thế vào (2’’) => Y = 11
Thế giá trị X, Y vào hàm tổng hữu dụng ta được
TU = (46 – 2)*11 = 484 (đơn vị hữu dụng)
Vậy phối hợp tối ưu là 46 sản phẩm X và 11 sản phẩm
Y. Phối hợp này đạt tổng hữu dụng cao nhất là 484 đơn
vị hữu dụng

34